Tài liệu Luận văn thực trạng công tác quản lý chi trả chế độ hưu trí ở vn hiện nay

Lêi më ®Çu BHXH lµ mét chÝnh s¸ch lín ®èi víi c¸c níc trªn thÕ giíi, BHXH mang trong nã b¶n chÊt nh©n v¨n s©u s¾c, v× cuéc sèng an lµnh, h¹nh phóc cña con ngêi. C¸c chÕ ®é BHXH ®Òu nh»m môc ®Ých ®¶m b¶o ®êi sèng cho ngêi lao ®éng khi hä tam thêi hoÆc vÜnh viÔn ngõng lµm viÖc. Sè lîng vµ néi dung c¸c chÕ ®é BHXH ®îc x©y dùng vµ thùc hiÖn phô thuéc vµo môc tiªu, qui ®Þnh vµ c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch cña mçi níc. Trong c¸c chÕ ®é ®ã th× chÕ ®é hu trÝ ®îc coi lµ chÕ ®é quan träng nhÊt v× nã liªn quan trùc tiÕp ®Õn mçi ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä khi hä vÒ giµ. Cã thÓ nãi r»ng gÇn 100% ngêi lao ®éng cña c¸c níc cã nhu cÇu ®îc b¶o hiÓm tuæi giµ. ¥ ViÖt Nam, tõ khi chñ tÞch níc Hå ChÝ Minh ký s¾c lÖnh sè 54/SL vµo ngµy 1/11/1945 quy ®Þnh ®iÒu kiÖn cho c«ng chøc, viªn chøc Nhµ níc hëng chÕ ®é hu trÝ vµ quyÒn ®îc nghØ hu cña CBCNVC, cho tíi nay Nhµ níc ta lu«n quan t©m x©y dùng vµ thùc hiÖn chÕ ®é hu trÝ cho ngêi lao ®éng. TÝnh ®Õn nay hÖ thèng BHXH vµ chÕ ®é hu trÝ ®îc x¸c lËp vµ thùc hiÖn qua trªn 50 n¨m, ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu quan träng gãp phÇn æn ®inh cuéc sèng cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. ChÝnh s¸ch hu trÝ níc ta ®· gi¶i quyÕt quyÒn lîi cho hµng triÖu ngêi lao ®éng. Nhê ®ã lµm cho ngêi lao ®éng ®îc an t©m s¶n suÊt trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ chiÕn ®Êu b¶o vÖ tæ quèc. MÆt kh¸c, tõ khi thùc hiÖn c«ng t¸c BHXH theo c¬ chÕ míi, BHXH níc ta ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tÝch ®¸ng khÝch lÖ nh: Nguån thu BHXH, sè lao ®éng tham gia ngµy cµng t¨ng, n¨m sau lu«n cao h¬n n¨m tríc, nguån chi BHXH ®îc qu¶n lÝ chÆt chÏ h¬n, an toµn vµ ®óng qui ®Þnh, l¬ng hu vµ c¸c kho¶n trî cÊp BHXH hµng th¸ng kh¸c cña ®èi tîng lu«n ®îc tr¶ ®Çy ®ñ, kÞp thêi ®îc c¸c ngµnh trî cÊp, c¸c ngµnh hoan nghªnh ñng hé t¹o niÒm tin cho c¸c thµnh viªn tham gia gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng kinh tÕ x· héi cho níc ta. Tuy nhiªn, hu trÝ lµ chÕ ®é cã sè lîng ngêi ®îc hëng ®«ng nhÊt, trî cÊp hu trÝ cao. Chi cho hu trÝ chiÕm tû lÖ cao nhÊt trong tæng chi BHXH (kho¶ng 75%) nªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c BHXH nãi chung, hu trÝ nãi riªng cßn nhiÒu tån t¹i. Nguyªn nh©n mét phÇn do c¸c yÕu tè kh¸ch quan. Song cã nh÷ng nguyªn nh©n mang tÝnh chñ quan nh c¬ chÕ qu¶n lý vµ 1 ph¬ng thøc chi tr¶ cha phï hîp vµ cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu, ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i. NhËn thøc ®îc ®iÒu nµy trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i BHXHVN em chän ®Ò tµi: “Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lÝ chi tr¶ chÕ ®é hu trÝ ë ViÖt nam hiÖn nay” ®Ó nghiªn cøu. Néi dung chñ yÕu cña ®Ò tµi bao gåm 3 phÇn: PhÇn I: Lý luËn chung vÒ chÕ ®é hu trÝ vµ c«ng t¸c qu¶n lý chi tr¶ chÕ ®é hu trÝ PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý chi tra chÕ ®é hu trÝ hiÖn nay ë ViÖt nam PhÇn III: Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m thùc hiÖn tèt c«ng t¸c qu¶n lý chi tr¶ Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu t×m hiÓu ®Ò tµi, em lu«n nhËn ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña toµn thÓ c¸c c«, chó trong ban BHXH tù nguyÖn (BHXHVN) vµ sù híng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸o Hµ V¨n Sü em ®· hoµn thµnh b¸o c¸o chuyªn ®Ò nµy. Do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ mµ ph¹m vi ®Ò tµi réng nªn chuyªn ®Ò kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. V× vËy, em kÝnh mong nhËn ®îc sù chØ b¶o cña thÇy gi¸o híng dÉn ®Ó chuyªn ®Ò ®¹t kÕt qu¶ cao h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o híng dÉn vµ toµn thÓ c¸c c« chó trong ban BHXH ®· t©n t×nh gióp ®ì ®Ó em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy. PhÇn I: Lý luËn chung vÒ chÕ ®é hu trÝ vµ c«ng t¸c qu¶n lý chi tr¶ chÕ ®é hu trÝ. I. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ BHXH 1. Kh¸i niÖm vÒ BHXH MÆc dï BHXH ®· xuÊt hiÖn tõ rÊt l©u, nhng cho ®Õn nay vÉn cha cã ®Þnh nghÜa thèng nhÊt vÒ BHXH. Mµ cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ BHXH, tuú theo c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau. Nhng BHXH ®îc hiÓu theo c¸ch chung nhÊt lµ: BHXH Lµ sù ®¶m b¶o thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp ®èi víi ngêi lao ®éng khi hä gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm trªn c¬ së h×nh thµnh vµ sö dông mét quü tiÒn tÖ tËp trung nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho ngßi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn x· héi. 2. B¶n chÊt cña BHXH 2 Con ngêi muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn tríc hÕt ph¶i ¨n, mÆc, ë vµ ®i l¹i v.v… §Ó tho· m·n nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu ®ã, ngêi ta ph¶i lao ®éng ®Ó lµm ra nh÷ng s¶n phÈm cÇn thiÕt. Khi s¶n phÈm ®îc t¹o ra ngµy cµng nhiÒu th× ®êi sèng con ngêi ngµy cµng ®Çy ®ñ vµ hoµn thiÖn, x· héi ngµy cµng v¨n minh h¬n. Nh vËy, viÖc tho· m·n nh÷ng nhu cÇu sinh sèng vµ ph¸t triÓn cña con ngêi phô thuéc vµo chÝnh kh¶ n¨ng lao ®éng cña hä. Nhng trong thùc tÕ, kh«ng ph¶i lóc nµo con ngêi còng chØ gÆp thuËn lîi, cã ®Çy ®ñ thu nhËp vµ mäi ®iÒu kiÖn sinh sèng b×nh thêng. Tr¸i l¹i, cã rÊt nhiÒu trêng hîp khã kh¨n bÊt lîi, Ýt nhiÒu ngÉu nhiªn ph¸t sinh lµm cho ngêi ta bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp hoÆc c¸c ®iÒu kiÖn sinh sèng kh¸c. Ch¼ng h¹n, bÊt ngê bÞ èm ®au hay bÞ tai n¹n lao ®éng, mÊt viÖc lµm hay khi tuæi giµ kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh¶ n¨ng tù phôc vô bÞ suy gi¶m v.v… Khi r¬i vµo nh÷ng trêng hîp nµy, c¸c nhu cÇu cÇn thiÕt trong cuéc sèng kh«ng v× thÕ mµ mÊt ®i, tr¸i l¹i cã c¸i cßn t¨ng lªn thËm chÝ cßn xuÊt hiÖn thªm mét sè nhu cÇu míi nh: CÇn ®îc kh¸m ch÷a bÖnh vµ ®iÒu trÞ khi èm ®au; tai n¹n th¬ng tËt nÆng cÇn ph¶i cã ngêi ch¨m sãc nu«i dìng v.v… Bëi vËy, muèn tån t¹i vµ æn ®Þnh cuéc sèng, con ngêi vµ x· héi loµi ngêi ph¶i t×m ra vµ thùc tÕ ®· t×m ra nhiÒu c¸ch gi¶i quyÕt kh¸c nhau nh: San sÎ, ®ïm bäc lÉn nhau trong néi bé céng ®ång; ®i vay, ®i xin hoÆc dùa vµo sù cøu trî cña Nhµ níc v.v… Râ rµng, nh÷ng c¸ch ®ã lµ hoµn toµn thô ®éng vµ kh«ng ch¾c ch¾n. Khi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn, viÖc thuª mín nh©n c«ng trë nªn phæ biÕn th× mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a ngêi lao ®éng lµm thuª vµ giíi chñ còng trë nªn phøc t¹p. Lóc ®Çu ngêi chñ chØ cam kÕt tr¶ c«ng lao ®éng, nhng vÒ sau ®· ph¶i cam kÕt c¶ viÖc b¶o ®¶m cho ngêi lµm thuª cã mét sè thu nhËp nhÊt ®Þnh ®Ó hä trang tr¶i nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu khi kh«ng may bÞ èm ®au, tai n¹n, thai s¶n v.v… Trong thùc tÕ, nhiÒu khi c¸c trêng hîp trªn kh«ng x¶y ra vµ ngêi chñ kh«ng ph¶i chi ra mét ®ång nµo. Nhng còng cã khi x¶y ra dån dËp, buéc hä ph¶i bá ra mét lóc nhiÒu kho¶n tiÒn lín mµ hä kh«ng muèn. V× thÕ, m©u thuÉn chñ – thî ph¸t sinh, giíi thî liªn kÕt ®Êu tranh buéc giíi chñ thùc hiÖn cam kÕt. Cuéc ®Êu tranh nµy diÔn ra ngµy cµng réng lín vµ cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt ®Õn ®êi sèng kinh tÕ – x· héi. Do vËy, Nhµ níc ®· ph¶i ®øng ra can thiÖp vµ ®iÒu hoµ m©u thuÉn. Sù can thiÖp nµy mét mÆt lµm t¨ng ®îc vai trß cña Nhµ níc, mÆt kh¸c buéc c¶ giíi chñ vµ giíi thî ph¶i ®ãng gãp mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh hµng th¸ng ®îc tÝnh to¸n chÆt 3 chÏ dùa trªn c¬ së x¸c suÊt rñi ro x¶y ra ®èi víi ngêi lµm thuª. Sè tiÒn ®ãng gãp cña c¶ chñ vµ thî h×nh thµnh mét quü tiÒn tÖ tËp trung trªn ph¹m vi quèc gia. Quü nµy cßn ®îc bæ sung tõ ng©n s¸ch Nhµ níc khi cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho ngêi lao ®éng khi gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè bÊt lîi. ChÝnh nhê nh÷ng mèi quan hÖ rµng buéc ®ã mµ rñi ro, bÊt lîi cña ngêi lao ®éng ®îc dµn tr¶i, cuéc sèng cña ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä ngµy cµng ®îc ®¶m b¶o æn ®Þnh. Giíi chñ còng thÊy m×nh cã lîi vµ ®îc b¶o vÖ, s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra b×nh thêng, tr¸nh ®îc nh÷ng x¸o trén kh«ng cÇn thiÕt. V× vËy, nguån quü tiÒn tÖ tËp trung ®îc thiÕt lËp ngµy cµng lín vµ nhanh chãng. Kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt c¸c ph¸t sinh lín cña quü ngµy cµng ®¶m b¶o. Toµn bé nh÷ng ho¹t ®éng víi nh÷ng mèi quan hÖ rµng buéc chÆt chÏ trªn ®îc thÕ giíi quan niÖm lµ BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng. Nh vËy, BHXH lµ ®¶m b¶o thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp ®èi víi ngêi lao ®éng khi hä gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm trªn c¬ së h×nh thµnh vµ sö dông mét quü tiÒn tÖ tËp trung nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, gãp phÇn b¶o ®¶m an toµn x· héi. Víi c¸ch hiÓu nh trªn b¶n chÊt cña BHXH ®îc thÓ hiÖn ë nh÷ng néi dung chñ yÕu sau: - BHXH lµ nhu cÇu kh¸ch quan, ®a d¹ng vµ phøc t¹p cña x· héi, nhÊt lµ trong x· héi mµ s¶n xuÊt hµng ho¸ ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng, mèi quan hÖ thuª mín lao ®éng ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nµo ®ã. Kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× BHXH cµng ®a d¹ng vµ hoµn thiÖn. V× thÕ cã thÓ nãi kinh tÕ lµ nÒn t¶ng cña BHXH hay BHXH kh«ng vît qu¸ tr¹ng th¸i kinh tÕ cña mçi níc. - Mèi quan hÖ c¸c bªn trong BHXH ph¸t sinh trong quan hÖ lao ®éng vµ diÔn ra gi÷a ba bªn: bªn tham gia BHXH, bªn BHXH vµ bªn ®îc BHXH. Bªn tham gia BHXH cã thÓ chØ lµ ngêi lao ®éng hoÆc c¶ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng. Bªn BHXH (bªn nhËn nhiÖm vô BHXH) th«ng thêng lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch do Nhµ níc lËp ra vµ b¶o trî. Bªn ®îc BHXH lµ ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä khi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn rµng buéc cÇn thiÕt. - Nh÷ng biÕn cè lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm trong BHXH cã thÓ lµ nh÷ng rñi ro ngÉu nhiªn tr¸i víi ý muèn chñ quan cña con ngêi nh: èm ®au, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp… hoÆc còng cã thÓ 4 lµ nh÷ng trêng hîp x¶y ra kh«ng hoµn toµn ngÉu nhiªn nh: tuæi giµ, thai s¶n… ®ång thêi nh÷ng biÕn cè ®ã cã thÓ diÔn ra c¶ trong vµ ngoµi qu¸ tr×nh lao ®éng. - PhÇn thu nhËp cña ngêi lao ®éng bÞ gi¶m hoÆc mÊt ®i khi gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè, rñi ro sÏ ®îc bï ®¾p hoÆc thay thÕ tõ mét nguån quü tiÒn tÖ tËp trung ®îc tån tÝch l¹i. Nguån quü nµy do c¸c bªn tham gia BHXH ®ãng gãp lµ chñ yÕu, ngoµi ra cßn ®îc sù hç trî tõ phÝa Nhµ níc. - Môc tiªu cña BHXH lµ nh»m tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu cña ngêi lao ®éng trong trêng hîp bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp, mÊt viÖc lµm. Môc tiªu nµy ®· ®îc tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) cô thÓ ho¸ nh sau: + §Òn bï cho ngêi lao ®éng nh÷ng kho¶n thu nhËp bÞ mÊt ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu sinh sèng thiÕt yÕu cña hä. + Ch¨m sãc søc khoÎ va chèng bÖnh tËt. + X©y dùng ®iÒu kiÖn sèng ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña d©n c vµ c¸c nhu cÇu ®Æc biÖt cña ngêi giµ, ngêi tµn tËt vµ trÎ em. Víi nh÷ng môc tiªu trªn, BHXH ®· trë thµnh mét trong nh÷ng quyÒn con ngêi vµ ®îc §¹i héi ®ång Liªn Hîp Quèc thõa nhËn vµ ghi vµo Tuyªn ng«n Nh©n quyÒn ngµy 10/12/1948 r»ng: “TÊt c¶ mäi ngêi víi t c¸ch lµ thµnh viªn cña x· héi cã quyÒn hëng BHXH, quyÒn ®ã ®îc ®Æt c¬ së trªn sù tho¶ m·n c¸c quyÒn vÒ kinh tÕ, x· héi vµ v¨n ho¸, nhu cÇu cho nh©n c¸ch vµ sù tù do ph¸t triÓn con ngêi”. ë níc ta, BHXH lµ mét bé phËn quan träng trong chÝnh s¸ch BHXH. Ngoµi BHXH, chÝnh s¸ch b¶o ®¶m x· héi cßn cã: cøu trî x· héi vµ u ®·i x· héi. Cøu trî x· héi lµ sù gióp ®ì cña Nhµ níc vµ x· héi vÒ thu nhËp vµ c¸c ®iÒu kiÖn sinh sèng kh¸c ®èi víi mäi thµnh viªn cña x· héi, trong nh÷ng trêng hîp bÞ bÊt h¹nh, rñi ro, nghÌo ®ãi, kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó tù lo cuéc sèng tèi thiÓu cña b¶n th©n vµ gia ®×nh. Sù gióp ®ì nµy ®îc thùc hiÖn b»ng c¸c nguån quü dù phßng cña Nhµ níc, b¨ng tiÒn hoÆc hiÖn vËt, ®ãng gãp cña c¸c tæ chøc x· héi vµ cña nh÷ng ngêi h¶o t©m. ¦u ®·i x· héi lµ sù ®·i ngé ®Æc biÖt c¶ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn cña Nhµ níc, cña x· héi nh»m ®Òn ®¸p c«ng lao ®èi víi nh÷ng ngêi hay mét bé phËn x· héi cã nhiÒu cèng hiÕn cho x· héi. Ch¼ng h¹n nh÷ng ngêi cã c«ng víi níc, liÖt sü vµ th©n nh©n liÖt sü, th¬ng binh, bÖnh binh… ®Òu lµ nh÷ng ®èi 5 tîng ®îc hëng sù ®·i ngé cña Nhµ níc, cña x· héi. ¦u ®·i x· héi tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ sù bè thÝ, ban ¬n, mµ nã lµ mét chÝnh s¸ch x· héi cã môc tiªu chÝnh trÞ- kinh tÕ- x· héi, gãp phÇn cñng cè thÓ chÕ chÝnh trÞ cña Nhµ níc tríc m¾t vµ l©u dµi, ®¶m b¶o sù c«ng b»ng x· héi. 3. Chøc n¨ng BHXH Lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch x· héi quan träng, b¶o hiÓm x· héi cã nh÷ng chøc n¨ng chÝnh sau: Mét lµ: Gãp phÇn ®¶m b¶o æn ®Þnh ®êi sèng cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh khi ngêi lao ®éng bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng. Sì dÜ nh vËy v× gi÷a ngêi lao ®éng vµ c¬ quan BHXH cã mèi quan hÖ hÕt søc chÆt chÏ. Quan hÖ nµy ph¸t sinh trªn c¬ së lao ®éng vµ quan hÖ tµi chÝnh BHXH. Quan hÖ ®ã diÔn ra gi÷a ba bªn: bªn tham gia B¶o hiÓm, bªn nhËn B¶o hiÓm vµ bªn ®îc B¶o hiÓm. Bªn tham gia tríc hÕt lµ ngêi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm ph¶i ®ãng phÝ ®Ó B¶o hiÓm cho ngêi lao ®éng mµ m×nh sö dông. §ång thêi ngêi lao ®éng còng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®ãng phÝ ®Ó tù B¶o hiÓm cho m×nh. Sù ®ãng gãp nµy lµ b¾t buéc vµ theo nh÷ng møc quy ®Þnh cho bªn nhËn B¶o hiÓm, ®ã lµ c¬ quan BHXH chuyªn nghiÖp. Khi ngêi lao ®éng héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt th× nhÊt ®Þnh hä ®îc hëng trî cÊp víi møc hëng, thêi ®iÓm vµ thêi h¹n hëng ®óng chÝnh s¸ch BHXH. Hai lµ: TiÕn hµnh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp gi÷a nh÷ng ngêi tham gia BHXH. Cô thÓ lµ ph©n phèi l¹i thu nhËp gi÷a nh÷ng ngêilao ®éng trÎ, khoÎ vµ nh÷ng ngêi lao ®éng giµ yÕu, gi÷a nh÷ng ngêi lao ®éng ®ang lµm viÖc vµ nh÷ng ngêi ®· nghØ hu. Gi÷a nh÷ng ngêi ®éc th©n vµ nh÷ng ngêi cã th©n nh©n ph¶i nu«i dìng. Gi÷a mét bªn lµ thêng xuyªn ®èng gãp BHXH nhng cha gÆp rñi ro nªn cha ®îc hëng vµ mét bªn lµ nh÷ng ngêi cã ®ãng BHXH nhng gÆp rñi ro nªn ®îc quü BHXH trî cÊp tríc, lóc nµy sè tiÒn ®ãng BHXH cña ngêi ®îc chuyÓn giao cho mét sè Ýt ngêi gÆp rñi ro. Ngoµi ra, cßn cã sù ph©n phèi l¹i gi÷a nh÷ng ngêi cã thu nhËp thÊp th«ng qua sù chuyÓn giao tiÒn vµ søc mua cña tÇng líp cã thu nhËp cao sang tÇng líp cã thu nhËp thÊp. Ba lµ: Gãp phÇn kÝch thÝch ngêi lao ®éng h¨ng h¸i lao ®éng s¶n xuÊt, n©ng cao lao ®éng s¶n xuÊt c¸ nh©n vµ n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n. Khi khoÎ m¹nh tham gia lao ®éng s¶n xuÊt, ngêi lao ®éng ®îc chñ sö dông lao ®éng tr¶ l¬ng hoÆc tiÒn c«ng khi bÞ èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, hoÆc 6 khi vÒ giµ ®· cã BHXH trî cÊp thay thÕ nguån thu nhËp bÞ mÊt. V× vËy cuéc sèng cña hä vµ gia ®×nh hä lu«n ®îc ®¶m b¶o æn ®Þnh vµ cã chç dùa. Do ®ã, ngêi lao ®éng lu«n yªn t©m, g¾n bã tËn t×nh víi c«ng viÖc, víi n¬i lµm viÖc. Tõ ®ã hä sÏ tÝch cùc lao ®éng s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. Bèn lµ: G¾n bã lîi Ých gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng, gi÷a ngêi lao ®éng víi x· héi. Trong thùc tÕ lao ®éng s¶n xuÊt, ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng vèn cã nh÷ng m©u thuÉn néi t¹i, kh¸ch quan vÒ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, thêi gian lao ®éng …Th«ng qua nh÷ng m©u thuÉn ®ã sÏ ®îc ®iÒu hoµ vµ gi¶i quyÕt. §Æc biÖt c¶ hai giíi nµy ®Òu thÊy nhê cã BHXH mµ m×nh cã lîi vµ ®îc b¶o vÖ. Tõ ®ã lµm cho hä hiÓu nhau h¬n vµ g¾n bã lîi Ých ®îc víi nhau. §èi víi Nhµ níc vµ x· héi, chi cho BHXH lµ c¸ch thøc ph¶i chi Ýt nhÊt vµ cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, gãp phÇn lµm cho s¶n xuÊt æn ®Þnh, kinh tÕ chÝnh trÞ vµ x· héi ®îc ph¸t triÓn vµ an toµn h¬n. 4. Nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ BHXH Khi thùc hiÖn BHXH, c¸c níc ®Òu ph¶i lùa chän h×nh thøc, c¬ chÕ vµ møc ®é tho· m·n c¸c nhu cÇu BHXH phï hîp víi tËp qu¸n, kh¶ n¨ng trang tr¶i ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ XH cña níc m×nh. §ång thêi ph¶i nhËn thøc thèng nhÊt c¸c quan ®iÓm vÒ BHXH sau ®©y: Thø nhÊt: ChÝnh s¸ch BHXH lµ mét bé phËn cÊu thµnh vµ lµ bé phËn quan träng nhÊt trong chÝnh s¸ch XH. Môc ®Ých chñ yÕu cña chÝnh s¸ch nµy nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, khi ngêi lao ®éng bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp do bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm. ë níc ta BHXH n»m trong hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch XH cña ®¶ng vµ nhµ níc. Thùc chÊt ®©y lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch ®èi víi con ngêi nh»m ®¸p øng mét trong nh÷ng quyÒn vµ nhu cÇu hiÓn nhiªn cña con ngêi nhu cÇu an toµn vÒ viÖc lµm, an toµn vÒ lao ®éng, an toµn x· héi. ChÝnh s¸ch cña BHXH cßn thÓ hiÖn tÝnh u viÖt cña mét chÕ ®é x· héi, tæ chøc vµ thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch BHXH sÏ lµ ®éng lùc to lín ph¸t huy tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña ngêi lao ®éng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ®Êt níc. Thø hai: Ngêi sö dông lao ®éng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô BHXH cho ngêi lao ®éng. 7 Ngêi sö dông lao ®éng thùc chÊt lµ c¸c tæ chøc, c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c c¸ nh©n cã thuª mín lao ®éng. Hä ph¶i cã nghÜa vô ®ãng gãp vµo quü BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng mµ m×nh sö dông theo ®óng luËt ph¸p quy ®Þnh. Ngêi sö dông lao ®éng muèn æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh th× ngoµi viÖc ph¶i ch¨m lo ®Çu t ®Ó cã m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, cßn ph¶i ch¨m lo tay nghÒ vµ ®êi sèng cho ngêi lao ®éng mµ m×nh sö dông. Khi ngêi lao ®éng lµm viÖc b×nh thêng th× ph¶i tr¶ l¬ng tho· ®¸ng cho hä, khi h ä gÆp rñi ro, bÞ èm ®au tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp trong ®ã cã rÊt nhiÒu trêng hîp g¾n liÒn qu¸ tr×nh lao ®éng, víi nh÷ng ®iÒu kiÖn lao ®éng cô thÓcña doanh nghiÖp th× ph¶i cã tr¸ch nhiÖm BHXH cho hä. ChØ nh vËy ngêi lao ®éng míi yªn t©m tÝch cùc lao ®éng s¶n xuÊt, ph¸t huy s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ cña doanh nghiÖp. Thø ba: Ngêi lao ®éng ®îc b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô vµ quyÒn lîi ®èi víi BHXH, kh«ng ph©n biÖt nam n÷, t«n gi¸o, nghÒ nghiÖp. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ mäi ngêi lao ®éng trong x· héi ®Òu ®îc hëng BHXH nh tuyªn ng«n nh©n quyÒn ®· nªu, ®ång thêi b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô ®ãng gãp vµ quyÒn lîi trî cÊp BHXH. V× thÕ nÕu muèn BHXH lµ muèn ®îc hç trî, chia sÏ rñi ro tríc hÕt cña b¶n th©n. Ngêi lao ®éng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm tham gia BHXH. Tuy nhiªn, nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng vÒ BHXH cßn tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, lÞch sö cña mçi quèc gia. Nh×n chung, khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn, kinh tÕ t¨ng trëng, chÝnh trÞ, x· héi æn ®Þnh th× ngêi lao ®éng tham gia vµ ®îc hëng trî cÊp BHXH ngµy cµng ®îc më réng. Thø t: Møc trî cÊp BHXH phô thuéc vµo c¸c yÕu tè. - T×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng. - TiÒn l¬ng lóc ®ang ®i lµm. - Tuæi thä b×nh qu©n cña ngêi lao ®éng. - §iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi cña ngêi lao ®éng. Tuy nhiªn, vÒ nguyªn t¾c møc trî cÊp BHXH ph¶i thÊp h¬n møc l¬ng lóc ®ang lµm nhng thÊp h¬n còng ph¶i ®¶m b¶o møc l¬ng tèi thiÓu. Quan ®iÓm nµy võa ph¶n ¸nh tÝnh céng ®ång x· héi, võa ph¶n ¸nh nguyªn t¾c quü ph©n phèi BHXH cho nh÷ng ngêi lao ®éng tham gia BHXH.Trî cÊp BHXH lµ lo¹i trî cÊp thay thÕ tiÒn l¬ng, mµ tiÒn l¬ng lµ kho¶n tiÒn mµ ngêi sö dông 8 lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng khi hä thùc hiÖn ®îc nh÷ng c«ng viÖc nµo ®ã, nghÜa lµ chØ ngêi lao ®éng cã søc khoÎ b×nh thêng vµ thùc hiÖn ®îc nh÷ng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh míi cã tiÒn l¬ng. Khi ®· bÞ èm ®au,tai n¹n hay tuæi giµ kh«ng lµm viÖc ®îc mµ tríc ®ã cã tham gia BHXH th× dï cã trî cÊp BHXH th× trî cÊp ®ã kh«ng thÓ b»ng tiÒn l¬ng do ngêi lao ®éng t¹o ra ®îc. NÕu møc trî cÊp b»ng hoÆc cao h¬n tiÒn l¬ng th× kh«ng mét ngêi lao ®éng nµo ph¶i cè g¾ng t×m kiÕm viÖc lµm vµ tÝch cuùc lµm viÖc ®Ó cã l¬ng, mµ ngîc l¹i sÏ lîi dông BHXH ®Ó ®îc trî cÊp, h¬n n÷a c¸ch lËp quü BHXH theo ph¬ng thøc dµn tr¶i rñi ro còng kh«ng cho phÐp tr¶ trî cÊp BHXH cao h¬n hoÆc b»ng tiÒn l¬ng lóc ®i lµm,nh vËy th× kh«ng cã ý nghÜa lµ trî cÊp. Nh vËy, møc trî cÊp BHXH ph¶i thÊp h¬n møc tiÒn l¬ng lóc ®ang ®i lµm, tuy nhiªn, do môc ®Ých, b¶n chÊt vµ ph¬ng thøc BHXH th× møc trî cÊp thÊp nhÊt còng kh«ng thÓ thÊp h¬n møc sèng tèi thiÓu. Thø n¨m: Nhµ níc qu¶n lý thèng nhÊt chÝnh s¸ch BHXH, tæ chøc bé m¸y thùc hiÖn chÝnh s¸ch BHXH. Bëi v× BHXH lµ mét bé phËn cÊu thµnh c¸c chÝnh s¸ch x· héi, nã võa lµ nh©n tè x· héi, võa lµ nh©n tè æn ®Þnh, võa lµ nh©n tè ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi., cho nªn cña nhµ níc lµ rÊt quan träng. Thùc tÕ ®· chØ râ, nÕu kh«ng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc th× mèi quan hÖ gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng sÏ kh«ng ®îc duy tr× bÒn v÷ng, mèi quan hÖ ba bªn trong BHXH sÏ bÞ ph¸ vì. H¬n n÷a, BHXH ®îc thùc hiªn th«ng qua mét quy tr×nh, tõ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch, ®¶m b¶o vËt chÊt ®Õn xÐt trî cÊp, v× vËy nhµ níc qu¶n lý toµn bé quy tr×nh nµy, cã nh÷ng giíi h¹n vÒ møc ®é pham vi. Tríc m¾t ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch BHXH lµ kh©u ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt. Sù qu¶n lý cña nhµ níc vÒ vÊn ®Ò nµy thÓ hiÖn ë viÖc x©y dùng c¸c dù ¸n luËt, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ BHXH vµ ban hµnh thùc hiÖn, sau ®ã lµ híng dÉn, kiÓm tra, thanh tra c¸c tæ chøc, c¸ nh©n thùc hiªn chÝnh s¸ch. §èi víi viÖc ®¶m b¶o vËt chÊt cho BHXH th× vai trß cña Nhµ níc phô thuéc vµo chÝnh s¸ch BHXH do Nhµ níc quy ®Þnh. Cã nh÷ng m« h×nh vÒ ®¶m b¶o vËt chÊt cho BHXH do ng©n s¸ch Nhµ níc cung cÊp th× vai trß qu¶n lý nhµ níc lµ trùc tiÕp vµ toµn diÖn, nÕu nguån ®¶m b¶o trî cÊp cho ngêi sö 9 dông lao ®éng, ngêi lao ®éng vµ Nhµ níc ®ãng gãp th× nhµ níc tham gia qu¶n lý. §Ó qu¶n lý BHXH sö dông c¸c c«ng cô chñ yÕu nh luËt ph¸p vµ bé m¸y tæ chøc. Nh×n chung, hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi, viÖc qu¶n lý vÜ m« BHXH ®Òu ®îc Nhµ níc giao cho bé lao ®éng hoÆc bé XH trùc tiÕp ®iÒu hµnh. II. lý luËn chung vÒ chÕ ®é hu trÝ 1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan §Ó ®¸p øng nhu cÇu tån t¹i vµ ph¸t triÓn, con ngêi ph¶i lao ®éng ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt nhng cïng víi thêi gian, con ngêi sÏ bÞ giµ ®i, søc khoÎ cña hä bÞ gi¶m sót kh«ng cßn kh¶ n¨ng lao ®éng, kh«ng cßn kh¶ n¨ng tù ®¸p øng nhu cÇu cho cuéc sèng. Lóc ®ã kho¶n thu nhËp mµ hä cã thÓ sinh sèng hoÆc lµ do tÝch gãp trong qu¸ tr×nh lao ®éng hoÆc lµ do con ch¸u nu«i dìng v v … Nh÷ng kho¶n tiÒn thu nhËp nµy kh«ng thêng xuyªn vµ phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn cña tõng ngêi, ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých cho ngêi lao ®éng khi hä hÕt tuæi lao ®éng vµ gióp hä cã nguån thu nhËp thêng xuyªn, æn ®Þnh Nhµ níc ®· thùc hiÖn chÕ ®é hu trÝ. VËy B¶o hiÓm hu trÝ lµ h×nh thøc b¶o ®¶m thu nhËp cho ngêi lao ®éng, ngêi lao ®éng t¹o ra nguån thu nhËp ®Ó nu«i sèng chÝnh hä trong qu¸ tr×nh lao ®éng. Qu¸ tr×nh nµy diÔn ra ngay trong c¸c xÝ nghiÖp, nhµ m¸y, ®¬n vÞ kinh tÕ, hµnh chÝnh sù nghiÖp, trong lÜnh vùc quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh, trong qu¸ tr×nh ®ã hä cèng hiÕn søc lao ®éng ®Ó x©y dùng ®Êt níc b»ng c¸ch t¹o ra thu nhËp cho x· héi vµ cho c¶ chÝnh hä n÷a. Do ®ã ®Õn khi hä kh«ng cßn kh¶ kh¶ n¨ng lao ®éng th× hä ph¶i ®îc sù quan t©m ngîc l¹i tõ phÝa x· héi. §ã chÝnh lµ kho¶n tiÒn trî cÊp hu trÝ hµng th¸ng phï hîp víi sè phÝ BHXH mµ hä ®· ®ãng gãp trong suèt qu¸ tr×nh lao ®éng. Nguån trî cÊp nµy tuy Ýt h¬n so víi lóc ®ang lµm viÖc nhng nã rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt gióp cho ngêi vÒ hu æn ®inh cuéc sèng, t¹o cho hä cã thªm ®iÒu kiÖn ®Ó cèng hiÕn cho x· héi nh÷ng kinh nghiÖm quy b¸u trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt mµ hä ®· tÝch luü ®îc, nh»m x©y dùng ®Êt níc cµng phån vinh h¬n. B¶o hiÓm hu trÝ b¶o ®¶m quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng, gióp hä tù b¶o vÖ m×nh khi hÕt tuæi lao ®éng, ngêi lao ®éng chØ cÇn trÝch ra mét tû lÖ % tiÒn 10 l¬ng t¬ng ®èi nhá khi cßn ®ang lµm viÖc trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. §Õn khi hÕt tuæi lao ®éng ph¶i nghØ viÖc hä sÏ cã ®îc sù b¶o ®¶m cña x· héi, lµm gi¶m bít phÇn nµo khã kh¨n vÒ mÆt tµi chÝnh do thu nhËp thÊp v× kh«ng cßn lao ®éng ®îc n÷a. Nh vËy b¶o hiÓm hu trÝ lµ mét chÕ ®é mang tÝnh x· héi ho¸ cao ®îc thùc hiÖn mét c¸ch thêng xuyªn vµ ®Òu ®Æn, kÕ tiÕp tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c. Nãi c¸ch kh¸c chÕ ®é B¶o hiÓm hu trÝ lÊy ®ãng gãp cña thÕ hÖ sau chi tr¶ cho thÕ hÖ tríc, v× vËy nã t¹o ra sù rµng buéc vµ ®oµn kÕt gi÷a c¸c thÕ hÖ lµm cho cho mäi ngêi trong x· héi quan t©m g¾n bã víi nhau h¬n, thÓ hiÖn mèi quan t©m s©u s¾c gi÷a ngêi víi ngêi trong x· héi. 2. Vai trß chÕ ®é hu trÝ trong hÖ thèng c¸c chÕ ®é BHXH Trong mét hÖ thèng BHXH thêng bao gåm nhiÒu chÕ ®é kh¸c nhau, sè lîng c¸c chÕ ®é BHXH ®îc x©y dùng vµ thùc hiÖn phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ môc tiªu cô thÓ cña hÖ thèng BHXH tõng thêi kú cña mçi n íc. Tuy nhiªn trong bÊt kú hÖ thèng BHXH nµo còng cã nh÷ng chÕ ®é chÝnh, thÓ hiÖn ®Æc trng nh÷ng môc tiªu chñ yÕu cña hÖ thèng BHXH. Mét trong nh÷ng chÕ ®é chÝnh lµ chÕ ®é B¶o hiÓm tuæi giµ cho ngêi lao ®éng hay ®ã lµ chÕ ®é hu trÝ. ChÕ ®é hu trÝ lµ mét trong n¨m chÕ ®é B¶o hiÓm ®îc thùc hiÖn sím nhÊt trong lÞch sö ph¸t triÓn cña BHXH níc ta. Theo quy ®Þnh cña ILO th× chÕ ®é nµy lµ mét trong nh÷ng chÕ ®é b¾t buéc, lµ chÕ ®é chÝnh ph¶i cã khi mét quèc gia muèn x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng BHXH. Nh vËy chÕ ®é hu trÝ cã vai trß vµ vÞ trÝ quan träng trong hÖ thèng BHXH cña mçi quèc gia, v× chÕ ®é nµy cã ¶nh hëng rÊt lín vµ trùc tiÕp tíi ®êi sèng cña mét bé phËn lín lao ®éng x· héi. XÐt vÒ nhu cÇu ®îc B¶o hiÓm th× “rñi ro” kh«ng cã kh¶ n¨ng lµm viÖc khi cao tuæi lµ rñi ro lín nhÊt. Do vËy, B¶o hiÓm hu trÝ còng lµ nhu cÇu B¶o hiÓm quan träng nhÊt. ë c¸c níc chÕ ®é nµy ¶nh hëng hÇu hÕt ®Õn mäi ngêi d©n trong x· héi. TiÒn hu mµ hä nhËn ®îc lµ kÕt qu¶ cña tÝch luü trong suèt qu¸ tr×nh lµm viÖc th«ng qua ®ãng BHXH. TiÒn l¬ng lµ phÇn thu nhËp chÝnh khi mµ hä hÕt tuæi lao ®éng, kh«ng cßn kh¶ n¨ng lµm viÖc n÷a cho ®Õn cuèi ®êi. Ngoµi gi¸ trÞ vÒ vËt chÊt th× ý nghÜa vÒ mÆt tinh thÇn vµ t tëng cña chÕ ®é hu trÝ còng rÊt quan träng. Trong thùc tÕ tÊt c¶ nh÷ng ngêi tham gia BHXH ®Òu tham gia vµo chÕ ®é hu trÝ, trong phÇn ®ãng phÝ BHXH nãi chung th× phÇn chñ yÕu ®ãng cho 11 chÕ ®é nµy. §èi víi hÖ thèng BHXH th× ho¹t ®éng cña phÇn nµy lµ tËp trung chñ yÕu vµo chÕ ®é hu trÝ cho ngêi lao ®éng, ®iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn cô thÓ trong c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô cña BHXH. ¥ ViÖt Nam chÕ ®é hu trÝ cã vÞ trÝ quan träng, ®Æc biÖt ®èi víi ngêi lao ®éng, chÕ ®é nµy ®îc quy ®Þnh vµ ®a vµo thùc hiÖn ngay khi hÖ thèng BHXH míi thµnh lËp. Theo c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh th× tû lÖ dµnh cho B¶o hiÓm hu trÝ vµ c¸c chÕ ®é kh¸c cã liªn quan ®Õn ngêi vÒ hu lµ 75%(Thu B¶o hiÓm lµ 20% tæng quü l¬ng th× dµnh tíi 15% ®ãng gãp cho quü hu trÝ vµ tö tuÊt). Do ®ã thu cho chÕ ®é hu trÝ còng chiÕm tû träng chñ yÕu trong tæng thu BHXH, thêng kho¶ng tõ 60-80%. T¬ng øng víi thu lµ chi cho chÕ ®é hu trÝ chiÕm kho¶ng 70% trong tæng chi BHXH. Nh vËy ho¹t ®éng thu chi cña chÕ ®é hu trÝ cã ¶nh hëng lín ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña hÖ thèng BHXH, ¶nh hëng ®Õn sù æn ®Þnh cña BHXH nãi riªng còng nh c¶ x· héi nãi chung. ChÕ ®é hu trÝ lµ chÕ ®é B¶o hiÓm dµi h¹n, trong ®ã viÖc hëng hu trÝ ®îc thùc hiÖn ngoµi qu¸ tr×nh lao ®éng, møc hëng l¬ng hu cña ngêi lao ®éng c¨n cø vµo nh÷ng tiªu chuÈn mang tÝnh chÊt ph¸p lý nh:  Sè n¨m ®ãng BHXH cho chÕ ®é hu trÝ: Ph¶i cã quy ®Þnh thêi h¹n ®ãng phÝ BHXH tèi thiÓu, b¾t buéc(cã thÓ tõ 15-20 n¨m), cßn thÊp h¬n møc nµy th× møc trî cÊp gi¶m bít. Nhng thêi h¹n thÊp h¬n nµy còng kh«ng qu¸ 5 n¨m so víi thêi h¹n chuÈn (theo c«ng íc 102 cña ILO quy ®Þnh thêi h¹n ®ãng phÝ BHXH Ýt nhÊt lµ 30 n¨m).  Tuæi ®êi (Còng lµ tuæi b¾t ®Çu hëng chÕ ®é hu trÝ). Theo c«ng íc 102 cña ILO, tuæi lµm viÖc cña ngêi lao ®éng kh«ng ®îc vît qu¸ 65 tuæi vµ ILO khuyÕn c¸o c¸c níc nªn gi¶m tuæi nghØ hu xuèng khi ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña tõng níc cho phÐp. Tuy nhiªn trong thùc tÕ tuæi vÒ hu cña c¸c níc dao ®éng tõ 55-70 tuæi. Theo quy ®Þnh cña Bé luËt lao ®éng níc ta hiÖn nay tuæi nghØ hu cña nam lµ ®ñ 60 tuæi vµ n÷ ®ñ 55 tuæi. ë nh÷ng vïng, nh÷ng c«ng viÖc ®éc h¹i, nÆng nhäc, tuæi nghØ hu cña ngêi lao ®éng cã thÓ h¹ xuèng 5 n¨m. Tuy nhiªn ë mét sè ngµnh, mét sè lÜnh vùc th× tuæi nghØ hu cã thÓ ®îc kÐo dµi v× ®Õn giai ®o¹n nµy hä cßn ph¸t huy ®îc kh¶ n¨ng vµ kinh nghiÖm cña m×nh vÝ dô nh c¸c nhµ khoa häc, c¸c nghÖ sÜ v.v.v… 12 Tõ hai tiªu chuÈn c¬ b¶n trªn, mµ trong lÜnh thùc tÕ cã thÓ cã nh÷ng quy ®Þnh riªng liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh ®ãng BHXH hay tuæi ®êi cßn nghØ hu. Mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ xu híng giµ ho¸ cña d©n sè thÕ giíi dÉn ®Õn sè lîng ngêi nghØ hu ngµy cµng t¨ng. §iÒu ®ã cho thÊy vai trß ngµy cµng quan träng cña chÕ ®é hu trÝ trong ®êi sèng Kinh tÕ – X· héi cña mçi quèc gia. H¬n n÷a, chÕ ®é B¶o hiÓm hu trÝ cßn thÓ hiÖn ®îc sù quan t©m, ch¨m sãc cña nhµ níc, ngêi sö dông lao ®éng ®èi víi ngêi lao ®éng, vµ nã cßn thÓ hiÖn ®¹o lÝ cña d©n téc, ®ång thêi cßn thÓ hiÖn tr×nh ®é v¨n minh cña mét thÓ chÕ x· héi. 3. T¸c dông cña chÕ ®é hu trÝ. ChÕ ®é hu trÝ lµ chÕ ®é B¶o hiÓm cho ngêi lao ®éng bÞ mÊt thu nhËp do hÕt kh¶ n¨ng lao ®éng v× nguyªn nh©n sinh häc tuæi giµ, hay c¸c nguyªn nh©n kh¸c, kh«ng cßn kh¶ n¨ng lµm viÖc. B¶o hiÓm cho chÕ ®é nµy ®îc thùc hiÖn tõ khi ngêi lao ®éng nghØ hu ®Õn lóc chÕt, ®èi víi ngêi ®îc hëng chÕ ®é hu trÝ, B¶o hiÓm mµ hä nhËn ®îc lµ díi h×nh thøc tiÒn l¬ng hu. Thùc chÊt tiÒn l¬ng hu lµ kho¶n trî cÊp v× hä t¸ch khái qu¸ tr×nh lao ®éng, nhng ®©y l¹i lµ kho¶n thu nhËp chñ yÕu cña ngêi nghØ hu. TiÒn l¬ng hu trë thµnh chç dùa chñ yÕu nh»m ®¶m b¶o vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn cho cuéc sèng cña hä trong qu·ng ®êi cßn l¹i. §èi víi X· héi, chÕ ®é nµy thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm cña nhµ níc, cña céng ®ång x· héi ®èi víi mét líp ngêi ®· cã mét qu¸ tr×nh lao ®éng, ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn chung cña ®Êt níc, nay ®· hÕt tuæi lao ®éng. Thùc hiÖn chÕ ®é nµy thÓ hiÖn râ nÐt h¬n c¸c gi¸ trÞ X· héi, tÝnh nh©n v¨n nh©n ®¹o, ®¹o lý cña mét quèc gia, mét d©n téc. §iÒu cèt lâi trong b¶n chÊt cña chÕ ®é hu trÝ lµ tiÒn trî cÊp hu trÝ mµ ngêi vÒ hu nhËn ®îc, tiÒn l¬ng hu nµy nã ®îc h×nh thµnh do sù tÝch luü cña b¶n th©n hä díi h×nh thøc ®ãng phÝ BHXH cho chÕ ®é nµy. PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý chi tr¶ chÕ ®é hu trÝ ë BHXH ViÖt nam. I. ThuËn lîi vµ khã kh¨n: 1. ThuËn lîi: 13 ThuËn lîi c¬ b¶n lµ ngay tõ khi míi thµnh lËp vµ chuÈn bÞ ®i vµo ho¹t ®éng còng nh trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô võa qua BHXH lu«n nhËn ®îc sù quan t©m chØ ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ níc cïng sù hç trî, gióp ®ì cña c¸c ban, ngµnh cã liªn quan. PhÇn lín ®«i ngò c¸n bé c«ng chøc ®Æc biÖt lµ l·nh ®¹o BHXH cÊp huyÖn ®· vµ ®ang lµm c«ng t¸c BHXH. Sè c¸n bé trÎ míi ®îc tiÕp thu cã n¨ng lùc, tr×nh ®é, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu ph¸t triÓn trong t¬ng lai. C¸c ban ®¹i diÖn chi tr¶ c¸c x·, phêng ®Òu tËn tuþ víi c«ng viÖc, cã nhiÒu kinh nghiÖm trong c«ng t¸c qu¶n lý chi tr¶ ë c¬ së. 2. Khã kh¨n: Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi trªn th× ho¹t ®éng chi tr¶ cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, trë ng¹i: - Thêi gian ®Çu, khi míi ho¹t ®éng, viÖc bµn giao nhiÖm vô cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n do quy tr×nh híng dÉn chËm so víi thùc tiÔn c«ng viÖc, sè liÖu qu¶n lý chi BHXH cho c¸c ®èi tîng hëng chÕ ®é hu trÝ do hai ngµnh qu¶n lý trùc tiÕp lµ Bé Tµi chÝnh vµ Bé lao ®éng-Th¬ng binh vµ x· héi bµn giao sang còng kh«ng thèng nhÊt. - VÒ c«ng t¸c giao nhËn hå s¬, tuy ®îc triÓn khai tõ th¸ng 8/1995 nhng m·i ®Õn cuèi n¨m 96 míi c¬ b¶n hoµn thµnh. Thùc tr¹ng hå s¬ sau khi tiÕp nhËn lµ: PhÇn lín bao b× r¸ch n¸t, nhiÒu hå s¬ thiÕu c¸c giÊy tê, nhiÒu hå s¬ th× bÞ tÈy xo¸, s÷a ch÷a vµ mét ®iÒu ®¸ng lo ng¹i lµ hÇu hÕt c¸c tØnh th× hå s¬ cña nh÷ng ngêi ®ang hëng chÕ ®é hu trÝ ®Òu kh«ng cã phiÕu ®iÒu chØnh theo N§27/CP vµ N§05/CP cña ChÝnh phñ. - Trong c«ng t¸c c¸n bé, do ph¶i nhËn bµn giao nguyªn tr¹ng nªn ®éi ngò c¸n bé viªn chøc tõ c¸c ngµnh chuyÓn ®Õn cã tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô kh«ng ®ång ®Òu, mét bé phËn cßn rÊt yÕu vÒ nghiÖp vô. Nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c chi tr¶ ë c¸c ban chÝnh s¸ch x·, phêng rÊt nhiÖt t×nh trong c«ng t¸c nhng cßn yÕu vÒ nghiÖp vô kÕ to¸n. - Nh÷ng tån t¹i cò nh: GØa m¹o hå s¬, khai man tuæi ®êi, thêi gian c«ng t¸c… ®Ó ®îc hëng l¬ng hu vÉn cßn rÊt nhiÒu. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nh÷ng quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ BHXH ban hµnh theo N§12/CP cña ChÝnh phñ cßn nhiÒu c¬ quan ®¬n vÞ vµ nhiÒu ®èi tîng cã kiÕn kh«ng ®ång t×nh víi c¸c quy ®Þnh, ®iÒu kiÖn cña chÕ ®é hu trÝ. Do ®ã ®©y còng lµ mét vÊn ®Ò g©y trë ng¹i cho c«ng t¸c qu¶n lý chi tr¶. 14 II. Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý chi tr¶ chÕ ®é hu trÝ ë BHXH viÖt nam: 1. Qui ®Þnh vÒ chÕ ®é hu trÝ: Theo qui ®Þnh ®iÒu lÖ BHXH ban hµnh kÌm theo N§12/CP ngµy 26/1/95, N§12/CP ra ®êi cã nhiÒu söa ®æi, bæ sung ngay c¶ trong BHXH nãi chung vµ chÕ ®é hu trÝ nãi riªng. Nhng BH hu trÝ vÉn ®ãng mét vai trß rÊt quan träng , N§ 12/CP ra ®êi cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt so víi tríc ®©y cô thÓ lµ: §iÒu 32, 26 ®iÒu lÖ BHXH (Ban hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh 12 ngµy26/1/95) qui ®Þnh : §é tuæi hëng chÕ ®é hu trÝ: §é tuæi ®Ó ngêi lao ®éng ®îc nghØ hu theo qui ®Þnh chung lµ 60 ®èi víi Nam, 55 ®èi víi N÷ ( nÕu lµm nghÒ b×nh thêng) vµ 55 ®èi víi nam, 50 ®èi víi n÷ ( nÕu cã 15 n¨m trë lªn lµm nghÒ nÆng nhäc, ®éc h¹i, hoÆc ®ñ 15 n¨m lµm viÖc ë n¬i cã phô cÊp khu vùc tõ 0,7 trë lªn, hoÆc ®ñ 10 n¨m c«ng t¸c ë miÒn nam, ë Lµo tríc ngµy 30/4/1975, hoÆc ë Campuchia tríc ngµy 3/8/1989). §iÒu lÖ BHXH cßn qui ®Þnh ngêi lao ®éng ®îc hëng chÕ ®é hu trÝ hµng th¸ng víi møc thÊp h¬n khi cã mét trong c¸c ®iÒu kiÖn sau: + Nam ®ñ 60 tuæi, n÷ ®ñ 55 tuæi vµ cã thêi gian ®ãng BHXH ®ñ 15 n¨m ®Õn díi 20 n¨m. + Nam ®ñ 50 tuæi, n÷ ®ñ 45 tuæi vµ cã thêi gian ®ãng BHXH ®ñ 20 n¨m trë lªn bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 61% trë lªn. + Ngêi lao ®éng cã Ýt nhÊt 15 n¨m lµm c«ng viÖc nÆng nhäc, ®éc h¹i ®Æc biÖt, ®· ®ãng gãp BHXH ®ñ 20 n¨m trë lªn (kh«ng phô thuéc vµo tuæi ®êi). ViÖc qui ®Þnh trªn võa thÓ hiÖn tÝnh kÕ thõa c¸c qui ®Þnh vÒ chÕ ®é hu trÝ cña níc ta tõ tríc tíi nay, võa cã sù s÷a ®æi vµ vËn dông s¸ng t¹o cho phï hîp víi tõng lo¹i c«ng viÖc, nh»m h¹n chÕ hiÖn tîng khi vÒ hu, tuæi ®êi cßn qu¸ trÎ so víi tríc ®©y. Nh vËy theo quy ®Þnh hiÖn nay, chØ trõ trêng hîp ®Æc biÖt, cßn l¹i sÏ kh«ng cã ngêi nghØ hu díi 50 tuæi ®èi víi nam vµ díi 45 tuæi ®èi víi n÷ n÷a. VÒ thêi gian ®ãng gãp ®Ó h ëng chÕ ®é hu trÝ:- §iÒu lÖ BHXH qui ®Þnh møc tèi thiÓu lµ 20 n¨m thùc tÕ ®ãng BHXH vµ xo¸ bá viÖc tÝnh thêi gian c«ng t¸c ®Ó hëng chÕ ®é BHXH b»ng c¸ch qui ®æi theo hÖ sè nh tríc ®©y. Riªng ®èi víi nh÷ng ngêi khi vÒ hu ®· chÕt tuæi lao ®éng theo quy ®Þnh cña bé luËt lao ®éng (Nam ®ñ 60 tuæi, n÷ ®ñ 55 tuæi) th× thêi gian ®ãng quü 15 BHXH chØ cÇn 15 n¨m, hä chØ cÇn ®ñ 15 n¨m ®ãng BHXH th× ®îc hëng trî cÊp hu trÝ víi møc thÊp h¬n so víi nh÷ng ngêi ®· cã ®ñ 20 n¨m ®ãng BHXH. PhÝ B¶o hiÓm hu trÝ: ChÕ ®« hu trÝ còng gièng nh c¸c chÕ ®é kh¸c, cã thu th× míi cã chi. Trong thùc tÕ cã thÓ møc thu cho chÕ ®é nµy ®îc x¸c ®Þnh riªng theo mét tû lÖ nµo ®ã so víi thu nhËp hay tiÒn l¬ng dïng ®Ó tÝnh BHXH vµ B¶o hiÓm hu trÝ. Tuy nhiªn trong mét sè trêng hîp møc thu chÕ ®é hu trÝ ®îc gép víi møc thu BHXH nãi chung. ViÖt Nam hiÖn nay thùc hiÖn thu chung mét møc phÝ cho tÊt c¶ c¸c chÕ ®é BHXH. Vµ trong ®ã cã ®Þnh lîng phÇn dµnh cho c¸c chÕ ®é kh¸c nhau. Trong trêng hîp nh vËy, phÝ hu trÝ ®îc lËp riªng theo c«ng thøc sau: PHT = th X TBH x L Trong ®ã: PHT: møc phÝ ®ãng cho chÕ ®é hu trÝ th: tû lÖ % ®ãng cho chÕ ®é hu trÝ trong phÝ BHXH nãi chung. TBH: tû lÖ thu BHXH tÝnh theo thu nhËp. L: tiÒn l¬ng hay thu nhËp. ViÖc x¸c ®Þnh phÝ nép cho chÕ ®é hu trÝ riªng hay gép lµ tuú thuéc vµo c¸c ®iÒu kiÖn vµ m« h×nh hay ph¬ng thøc tæ chøc ho¹t ®éng cña tõng níc. Vµ mçi mét h×nh thøc nã cã u vµ nhîc ®iÓm kh¸c nhau . NÕu phÝ nép riªng th× t¹o thuËn lîi cho tÝnh to¸n, qu¶n lý vµ nhÊt lµ khi më réng ra c¸c khu vùc kh¸c nhau mµ ë ®ã ngêi lao ®éng cã thu nhËp kh«ng ®ång nhÊt. Bªn c¹nh ®ã nã sÏ t¹o ra mét sù linh ho¹t h¬n cho ngêi tham gia chÕ ®é nµy. Tuy nhiªn, t¸ch riªng nh vËy còng cã nghÜa lµ c¸c chÕ ®é kh¸c còng cã thÓ t¸ch riªng, ®iÒu nµy nã lµm cho ho¹t ®éng qu¶n lý B¶o hiÓm nãi chung bÞ t¸ch ra vµ cång kÒnh h¬n. Cßn nÕu x¸c ®Þnh møc phÝ gép th× c«ng viÖc qu¶n lý ®¬n gi¶n h¬n, nhng l¹i phøc t¹p khi x¸c ®Þnh phÝ ®ãng cho B¶o hiÓm khi ¸p dông cho ngêi lao ®éng cã h×nh thøc thu nhËp kh¸c nhau. VÒ møc l¬ng hëng chÕ ®é hu trÝ : - §iÒu lÖ BHXH qui ®Þnh møc khëi ®iÓm cña l¬ng hu t¬ng øng víi 15 n¨m ®ãng BHXH b»ng 45% møc b×nh qu©n cña tiÒn l¬ng th¸ng lµm c¨n cø ®ãng BHXH cña 5 n¨m cuèi tríc khi nghØ hu, sau ®ã cø thªm mçi n¨m (®ñ 16 12 th¸ng) ®ãng BHXH th× thªm 2%, nhng tèi ®a kh«ng qu¸ 75% (øng víi 30 n¨m ®ãng BHXH). - Møc l¬ng thÊp nhÊt còng b»ng l¬ng tèi thiÓu qui ®Þnh trong tõng thêi k×, ®èi víi ngêi vÒ hu tríc tuæi qui ®Þnh ®îc hëng l¬ng hu thÊp h¬n (ph¶i trõ tû lÖ %) th× cø mçi n¨m lµ 12 th¸ng, vÒ hu tríc tuæi qui ®Þnh bÞ trõ ®i 2% møc l¬ng b×nh qu©n th¸ng cña 5 n¨m cuèi cïng tríc khi nghØ hu. §iÓm nµy ®· ®îc chÝnh phñ söa l¹i chi gi¶m 1%, ngoµi ra ®èi víi ngêi lµm nghÒ nÆng nhäc, ®éc h¹i ®ñ 15 n¨m trë lªn, sau ®ã chuyÓn sang lµm c«ng t¸c nhÑ hëng møc l¬ng thÊp h¬n, th× khi nghØ hu ®îc lÊy 5 n¨m liÒn kÒ lµm c«ng viÖc nÆng nhäc, ®éc h¹i ®Ó tÝnh møc b×nh qu©n lµ c¬ së tÝnh l¬ng hu. - §èi víi ngêi cã trªn 30 n¨m ®ãng BHXH th× tõ n¨m thø 31 trë ®i, khi nghØ hu ®îc tr¶ nî cÊp mét lÇn, cø mçi n¨m ®ãng BHXH ®îc tr¶ b»ng th¸ng l¬ng b×nh qu©n lµm c¨n cø ®ãng BHXH, nhng nhiÒu nhÊt kh«ng qu¸ 5 th¸ng. So víi tríc ®©y, møc l¬ng hu quy ®Þnh t¹i ®iÒu lÖ BHXH lÇn nµy ®· cã sù ®iÒu chØnh c¬ b¶n: NÕu tríc ®©y, N§ sè 236/H§BT ngµy 18/9/1985 cña Héi ®ång bé trëng, quy ®Þnh tiÒn l¬ng hu lµ møc l¬ng cao nhÊt cña ngêi lao ®éng ®· ®îc hëng trong vßng 10 n¨m tríc khi nghØ hu vµ cao nhÊt b»ng 95%. Sau N§ sè 43 ngµy 22/6/1993 cña chÝnh phñ quy ®Þnh tiÒn l¬ng hu cao nhÊt b»ng 75% møc l¬ng b×nh qu©n cña 10 n¨m cuèi cïng tríc khi ngêi lao ®éng nghØ hu. Th× hiªn nay, §iÒu lÖ BHXH quy ®Þnh lÊy møc l¬ng b×nh qu©n cña 5 n¨m cuèi cïng tríc khi nghØ ®Ó tÝnh vµ còng khèng chÕ møc tèi ®a b»ng 75%. Nhng ®iÓm mÊu chèt c¬ b¶n trong c¸ch tÝnh l¬ng hu lÇn nµy lµ: §· ®¶m b¶o cho ngêi vÒ hu tríc thêi gian ®iÒu lÖ BHXH cã hiÖu lùc thi hµnh vµ ngêi vÒ hu sau thêi gian ®iÒu lÖ. BHXH cã hiÖu lùc thi hµnh, nÕu cã cïng bËc l¬ng vµ møc ®é cèng hiÕn th× l¬ng hu gÇn nh b»ng nhau hoÆc nÕu cã chªnh lÖch còng kh«ng qu¸ 5%. -Thêi gian hëng chÕ ®é hu trÝ: Thêi gian hëng ®îc hiÓu lµ thêi gian kÓ tõ khi nghØ hu ®Õn khi chÕt (thêi gian nµy ®îc tÝnh theo th¸ng). Nh chóng ta ®· biÕt tuæi nghØ hu vµ tuæi thä ®èi víi mçi ngêi kh«ng gièng nhau dÉn ®Õn thêi gian hëng cña mçi ngêi lµ kh¸c nhau. Thêi gian hëng l¬ng hu thêng ng¾n h¬n thêi gian ®ãng BHXH cho chÕ ®é nghØ hu. Tuy nhiªn thêi gian hëng nã cßn phô thuéc vµo c¸c yÕu tè nh 17 tuæi vÒ hu, tuæi thä b×nh qu©n cña nh÷ng ngêi vÒ hu (theo qui ®Þnh cña chÝnh s¸ch lao ®éng møc sèng, ®iÒu kiÖn cña d©n c v.v…) Trong thùc tÕ, tuæi nghØ hu theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt thêng æn ®Þnh tõ 55-60 tuæi trong thêi gian dµi, cã mét sè trêng hîp cã gi¶m tuæi nghØ hu víi møc tèi ®a lµ 5 n¨m. Trong khi ®ã tuæi thä b×nh qu©n cã xu híng ngµy cµng t¨ng lªn. Do vËy mµ thêi gian hëng chÕ ®é hu trÝ cã xu híng t¨ng lªn. §©y lµ vÊn ®Ò cã tÝnh quy luËt r»ng buéc c¸c nhµ nghiªn cøu c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch vÒ lao ®éng vµ BHXH ph¶i tÝnh ®Õn 2. Bé m¸y qu¶n lý chÕ ®é hu trÝ: Theo nghÞ ®Þnh 19 ngµy 16/2/95 cña thñ tíng ChÝnh phñ, hÖ thèng BHXHVN ®îc ®Æt díi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña chÝnh phñ, héi ®ång qu¶n lý BHXHVN lµ c¬ quan qu¶n lý cao nhÊt cña BHXHVN. Thµnh viªn cña Héi ®ång qu¶n lý bao gåm ®¹i diÖn cã thÈm quyÒn cña BL§-TBXH, BTC, TL§L§VN, TG§BHXHVN. Theo nghÞ ®Þnh nµy BHXHVN cã c¸c nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n sau: - Tæ chøc thu BHXH vµ tæ chøc viÖc chi tr¶ cho ngêi lao ®éng tham gia BHXH c¸c kho¶n trî cÊp BHXH. - Tõ chèi viÖc chi tr¶ BHXH cho ®èi tîng ®îc hëng BHXH khi cã kÕt luËn cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn vÒ hµnh vi man tr¸, lµm gi¶ hå s¬ tµi liÖu. - X©y dùng vµ tæ chøc thùc hiÖn dù ¸n vµ biÖn ph¸p ®Ó ®¶m b¶o gi¸ trÞ vµ t¨ng trëng quü BHXH theo quy ®Þnh cña chÝnh phñ. - Tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c thèng kª, kÕ to¸n- h¹ch to¸n híng dÉn nghiÖp vô thu chi BHXH. - KiÓm tra thùc hiÖn thu chi BHXH - Gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i vÒ thùc hiÖn chÝnh s¸ch BHXH. VÒ mÆt tæ chøc BHXHVN ®îc tæ chøc theo hÖ thèng däc tõ TW ®Õn ®Þa ph¬ng vµ ®îc chia thµnh 3 cÊp: + ë Trung ¬ng: BHXHVN + ë c¸c TØnh, thµnh phè trùc thuéc TW lµ BHXH TØnh, Thµnh phæ trùc thuéc trung ¬ng. + C¸c quËn huyÖn, thÞ x·, thµnh phè trùc thuéc tØnh lµ quËn, huyÖn, thÞ x·… BiÓu ®å 1.S¬ ®å qu¶n lý: 18 Thñ tíng chÝnh phñ Héi ®ång qu¶n lý quü BHXHVN Tæng G§ BHXHVN BHXHVN P. Tæng G§ P. Tæng G§ C¸c phßng ban nghiÖp vô BHXH BHXH TØnh, Tp trùc thuéc TW BHXH quËn, huyÖn, thÞ x· 3. Tæng møc chi tr¶ cho chÕ ®é hu trÝ: Trong thêi kú tríc nghÞ ®Þnh 12/CP Ban hµnh, chi BHXH vµ chi cho chÕ ®é hu trÝ lµ kho¶n chi thêng xuyªn trong NSNN hµng n¨m. Tõ n¨m sau khi nghÞ ®Þnh 12/CP ra ®êi, BHXH ViÖt Nam thiÕt lËp c¬ chÕ hëng chÕ ®é hu trÝ g¾n víi thu nhËp mµ møc ®ãng gãp vµo quü BHXH. Qua b¶ng ta thÊy râ quy m«, nguån chi tr¶ cho chÕ ®é hu trÝ vµ tæng chi BHXH. B¶ng 1: Nguån chi tr¶ BHXH vµ quy m« chi tr¶ chÕ ®é hu trÝ §¬n vÞ: triÖu ngêi N¨m Tæng chi BHXH 1996 4788607 1997 1998 1999 2000 5756617 5880095 5955970 7572402 Chi chÕ ®é hu trÝ 3639925 4.417.50 3 4059748 4164113 5895659 Quy m« chi cho chÕ ®é hu trÝ Tû träng Tû Tû ( %) Tõ NSNN träng Tõ quü träng BHXH (%) (%) 76,01 3422207 94,02 197718 76,74 76,7 77,47 77,86 4071355 92,16 4060877 90,05 398.155 86,3 4985110 84,56 346208 7,84 448861 9,95 631598 13,7 910543 15,44 19 5,98 2001 9160815 7045938 76,91 5711604 2002 9561516 8281736 86,02 6581628 2003 9975612 8939145 89,61 6761569 2004 10162397 9831102 96,74 7120667 ( Nguån BHXHVN) 81,06 79,47 75,64 72,43 1334334 1700180 2023822 2316207 18,94 20,53 22,64 23,56 Sè tiÒn (triÖu ®ång VN) BiÓu sè1 Quy m« chi tr¶ chÕ ®é hu trÝ vµ tæng chi BHXH 12000000 10000000 8000000 Tæng chi BHXH Chi chÕ ®é hu trÝ 6000000 4000000 2000000 0 96 97 98 99 00 01 02 03 04 N¨m Nh×n vµo b¶ng sè liÖu cho thÊy chi tr¶ cho chÕ ®é hu trÝ lu«n chiÕm trªn 76% tæng chi cho c¸c chÕ ®é BHXH. §iÒu ®ã chøng tá r»ng tiÒm n¨ng quan träng cña nã trong hÖ thèng BHXH hiÖn nay. N¨m 1996 chi tr¶ cho chÕ ®é h- 20