lêi më ®Çu
Lµ mét bé phËn cña nÒn kinh tÕ, ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm ®ang
tõng bíc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc. Nã ®ang ®ãng
vai trß tÝch cùc cho viÖc duy tr× sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi, ®Æc
biÖt nÒn kinh tÕ thÞ trêng nh»m thùc hiÖn chøc n¨ng lµ tÊm l¸ ch¾n ®Ó kh¾c phôc
hËu qu¶ tµi chÝnh do thiªn tai, tai n¹n bÊt ngê g©y ra cho nÒn kinh tÕ trong qu¸
tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. §ång thêi cung cÊp sù ®¶m b¶o tµi chÝnh
cho tõng ngêi d©n, tõng hé gia ®×nh vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ tham gia b¶o hiÓm.
Ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm lµ mét trong nh÷ng c«ng cô tµi chÝnh h÷u
hiÖu nh»m huy ®éng tiÒn tiÕt kiÖm ph©n t¸n trong d©n c ®Ó t¹o lËp nªn nguån vèn
tËp trung, ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t ph¸t triÓn ®Êt níc. Th«ng qua ho¹t ®«ng ®Çu t
vèn, ngµnh b¶o hiÓm (®Æc biÖt lµ BHNT) ®· gãp phÇn thóc ®Èy thÞ truêng tµi
chÝnh, thÞ trêng vèn phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc.
T¨ng trëng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ môc tiªu l©u dµi cña mäi doanh
nghiÖp ®ang ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Ngµy nay, khi nÒn kinh tÕ thÞ
trêng ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ th× sù c¹nh tranh diÔn ra còng ngµy cµng
gay g¾t h¬n. VËy hä ph¶i lµm g× ®Ó chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh, ®¹t ®îc tèc ®é
t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn cao? Thùc tÕ, bÝ quyÕt thµnh c«ng cña doanh nghiÖp
kh«ng chØ n»m trong chÊt lîng s¶n phÈm mµ cßn n»m trong bÝ quyÕt qu¶n lý
doanh nghiÖp cña c¸c nhµ qu¶n lý cña c¸c cÊp qu¶n trÞ kh¸c nhau.
Qu¶n lý lµ mét chøc n¨ng quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc ë bÊt k× mét
doanh nghiÖp nµo. Qu¶n lý gióp cho bé m¸y ho¹t ®éng nhÞp nhµng vµ cã hiÖu
qu¶ h¬n. §èi víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm, ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm
kinh doanh trong lÜnh vùc BHNT, do cã nh÷ng ®Æc thï riªng cña s¶n phÈm b¶o
hiÓm nªn c¸c doanh nghiÖp thêng ®Æt ®¹i lý lµm trung t©m trong thùc hiÖn chÝnh
s¸ch ph©n phèi s¶n phÈm. V× vËy, sè lîng ®¹i lý cña mçi doanh nghiÖp lµ rÊt lín
víi m¹ng líi phñ kh¾p c¶ níc, viÖc qu¶n lý lùc lîng ®¹i lý lín lµ rÊt khã ®èi víi
doanh nghiÖp kinh doanh BHNT.
§¹i lý BHNT lµ ngêi ®¹i diÖn cho c«ng ty BHNT trong giao dÞch víi
kh¸ch hµng, lµ ngêi cã ¶nh hëng chñ yÕu tíi sè lîng hîp ®ång, tØ lÖ duy tr× hîp
®ång, doanh thu phÝ... Nãi c¸ch kh¸c, ®ã lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh tíi kÕt qu¶ ho¹t
®éng kinh doanh cña c«ng ty. V× vËy n©ng cao chÊt lîng tuyÓn dông, ®µo t¹o ®¹i
lý lµ kh©u rÊt quan träng trong qu¶n lý ®¹i lý BHNT. VÊn ®Ò qu¶n lý ®¹i lý
BHNT lu«n lµ mèi quan t©m hµng ®Çu trong kinh doanh BHNT, nhÊt lµ trong giai
®o¹n hiÖn nay - khi thÞ trêng b¶o hiÓm ®· më cöa.
1
Nh×n l¹i qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ngµnh b¶o hiÓm ViÖt Nam
th× tõ n¨m 1994 trë vÒ tríc chØ cã mét m×nh B¶o ViÖt ®éc quyÒn kinh doanh trªn
thÞ trêng. Nhng sù ra ®êi cña N§ 100/CP ngµy 18/12/1993 cña chÝnh phñ còng lµ
lóc kÕt thóc t×nh tr¹ng ®éc quyÒn cña B¶o ViÖt. KÓ tõ mèc thêi gian ®ã, ngµy
cµng nhiÒu doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®îc thµnh lËp. Tõ chç chØ cã mét, nay trªn thÞ
trêng ®· cã 20 doanh nghiÖp b¶o hiÓm, trong ®ã cã 5 doanh nghiÖp BHNT víi
®Çy ®ñ c¸c h×nh thøc kinh doanh. Thùc tÕ ®· chøng minh r»ng, cµng nhiÒu c«ng
ty b¶o hiÓm ra ®êi th× t×nh h×nh c¹nh tranh ngµy cµng kh¾c nghiÖt. Nhng ®iÒu
®¸ng nãi lµ trong thêi gian qua ®· cã t×nh tr¹ng c¸c ®¹i lý nãi xÊu lÉn nhau vµ
nãi xÊu c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ®Ó h¹ uy tÝn, chiÕm kh¸ch hµng. Tríc t×nh h×nh ®ã
Bé tµi chÝnh ®· ra c«ng v¨n 5467/TC/TCNH yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm
chó ý ®Õn viÖc qu¶n lý m¹ng líi ®¹i lý cña m×nh.
Trong bèi c¶nh ®ã em ®· chän ®Ò tµi “Qu¶n lý m¹ng líi BHNT t¹i ViÖt
Nam”. Do cha cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi thùc tÕ cña ngµnh b¶o hiÓm nªn bµi viÕt
chØ ®i s©u khai th¸c nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh lý luËn vµ mét phÇn rÊt nhá thùc tiÔn
cña ngµnh BHNT mµ em t×m hiÓu ®îc th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i
chóng. §Ó tõ ®ã ®a ra mét sè ®Ò xuÊt nhá nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn h¬n n÷a
c«ng t¸c qu¶n lý m¹ng líi ®¹i lý BHNT t¹i ViÖt Nam.
Víi môc ®Ých trªn th× kÕt cÊu bµi viÕt bao gåm:
I. Lý luËn chung vÒ BHNT vµ ®¹i lý BHNT .
II. Qu¶n lý m¹ng líi ®¹i lý BHNT .
III. Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn hÖ thèng qu¶n lý m¹ng líi ®¹i
lý BHNT t¹i ViÖt Nam.
néi dung
I. Lý luËn chung vÒ BHNT vµ ®¹i lý BHNT
1. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHNT
Tríc khi t×m hiÓu sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHNT chóng ta cÇn t×m hiÓu
xem BHNT lµ g×?
HiÖn nay cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ BHNT, ®øng ë mçi gãc ®é
kh¸c nhau cã mét kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ thuËt ng÷ nµy.
Theo gi¸o tr×nh b¶o hiÓm cña trêng §HKTQD Hµ Néi, BHNT lµ sù cam
kÕt giòa ngêi b¶o hiÓm vµ ngêi tham gia b¶o hiÓm, mµ trong ®ã ngêi b¶o hiÓm sÏ
tr¶ cho ngêi tham gia (hoÆc ngêi thô hëng quyÒn lîi b¶o hiÓm) mét sè tiÒn nhÊt
®Þnh khi cã nh÷ng sù kiÖn ®· ®Þnh tríc x¶y ra (ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ chÕt hoÆc
sèng ®Õn thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh), cßn ngêi tham gia ph¶i nép phÝ b¶o hiÓm ®Çy ®ñ,
2
®óng h¹n. Nãi c¸ch kh¸c, BHNT lµ qu¸ tr×nh b¶o hiÓm c¸c rñi ro cã liªn quan
®Õn sinh m¹ng, cuéc sèng vµ tuæi thä cña con ngêi.
Kh¸i niÖm trªn cho thÊy trong hîp ®ång BHNT cã 4 lo¹i ngêi g¾n víi
quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña hîp ®ång: ngêi b¶o hiÓm, nguêi tham gia BHNT, ngêi
thô hëng quyÒn lîi vµ ngêi ®îc b¶o hiÓm.
Ngêi b¶o hiÓm (doanh nghiÖp b¶o hiÓm) lµ doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp, tæ
chøc vµ ho¹t ®éng theo quy ®Þnh cña luËt doanh nghiÖp, luËt kinh doanh b¶o
hiÓm vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn kinh doanh b¶o hiÓm,
t¸i b¶o hiÓm.
Ngêi tham gia b¶o hiÓm lµ tæ chøc, c¸ nh©n giao kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm
víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm vµ ®ãng phÝ b¶o hiÓm. Bªn tham gia b¶o hiÓm cã thÓ
®ång thêi lµ ngêi ®îc b¶o hiÓm vµ ngêi ®îc thô hëng.
Ngêi thô hëng lµ tæ chøc, c¸ nh©n ®îc bªn mua b¶o hiÓm chØ ®Þnh ®Ó nhËn
tiÒn b¶o hiÓm theo hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi.
Ngêi ®îc b¶o hiÓm lµ tæ chøc, c¸ nh©n cã tµi s¶n, tr¸ch nhiÖm d©n sù , tÝnh
m¹ng ®îc b¶o hiÓm theo hîp ®ång b¶o hiÓm. Ngêi ®îc b¶o hiÓm cã thÓ ®ång
thêi lµ ngêi thô hëng.
Ngêi thô hëng lµ tæ chøc, c¸ nh©n ®îc bªn mua b¶o hiÓm chØ ®Þnh ®Ó nhËn
tiÒn b¶o hiÓm theo hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi.
1.1 Trªn thÕ giíi
Trong cuéc sèng còng nh trong s¶n xuÊt kinh doanh dï con ngêi cã ý thøc
®Ò phßng th× nhiÒu rñi ro bÊt ngê ngoµi ý muèn vÉn cã thÓ x¶y ra. §ã cã thÓ lµ
do t¸c ®éng cña thiªn nhiªn, do t¸c ®éng cña x· héi hoÆc do t¸c ®éng cña khoa
häc kü thuËt g©y nªn. §Ó chèng l¹i nh÷ng t¸c ®éng xÊu ®ã trong lÞch sö loµi ngêi
®· cã nhiÒu biÖn ph¸p nh : tù dù tr÷ ®Ó ®Ò phßng khi cã khã kh¨n, ®i vay hoÆc t¬ng trî lÉn nhau...
Nhng x· héi cµng ph¸t triÓn, nhÊt lµ tõ khi cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp
x¶y ra, c¸c biÖn ph¸p b¶o hiÓm nµy kh«ng cßn phï hîp n÷a vµ yªu cÇu ph¶i cã
nh÷ng h×nh thøc míi ®Ó ®¸p øng. ViÖc b¶o vÖ nµy ph¶i cã tæ chøc, kh«ng thÓ lµ
sù gióp ®ì tù nguyÖn vµ tù ph¸t cña c¸ nh©n hay céng ®ång nhá hÑp. §Æc biÖt
con ngêi lu«n ®îc coi lµ lùc lîng s¶n xuÊt chñ yÕu, lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t
triÓn kinh tÕ - x· héi. Tríc yªu cÇu ®ã BHNT ra ®êi vµ ph¸t triÓn ngµy cµng
m¹nh.
Hîp ®ång BHNT ®Çu tiªn trªn thÕ giíi ra ®êi tõ n¨m 1583, do c«ng nh©n
ngêi Anh lµ William Gybbon tham gia. PhÝ b¶o hiÓm «ng ph¶i ®ãng lóc ®ã lµ 32
3
b¶ng Anh, khi «ng chÕt trong n¨m ®ã, ngêi thõa kÕ cña «ng ®îc hëng 400 b¶ng
Anh.
N¨m 1759, c«ng ty BHNT ®Çu tiªn ra ®êi ë Philadenphia (Mü). C«ng ty
nµy ®Õn nay vÉn cßn ho¹t ®éng, nhng lóc ®Çu nã chØ b¶o hiÓm cho c¸c con chiªn
ë nhµ thê cña m×nh.
N¨m 1762, c«ng ty BHNT Equitable ë Anh ®îc thµnh lËp vµ b¸n BHNT
cho mäi ngêi d©n trong x· héi. §©y lµ mèc ®¸nh dÊu cña mét ngµnh kinh doanh
trong b¶o hiÓm.
N¨m 1787, c«ng ty BHNT ®Çu tiªn ë Ph¸p ra ®êi nhng ®Õn n¨m 1792 th×
bÞ ph¸ s¶n. Vµo th¸ng 12/1829, c«ng ty BHNT kh¸c ®îc thµnh lËp.
ë §øc n¨m 1828, c«ng ty BHNT ®Çu tiªn ®îc ra ®êi vµ ph¸t triÓn thµnh
b¶o hiÓm tån tÝch (tÝch luü).
C«ng ty BHNT Prudential cña Anh ®îc thµnh lËp n¨m 1853 lµ c«ng ty ®Çu
tiªn trong c«ng nghiÖp b¶o hiÓm.
ë ch©u ¸, c¸c c«ng ty BHNT ra ®êi ®Çu tiªn t¹i NhËt B¶n. N¨m 1868
c«ng ty Meijei cña NhËt ra ®êi vµ ho¹t ®éng díi h×nh thøc kinh doanh. §Õn n¨m
1888 vµ 1889, hai c«ng ty kh¸c lµ Kyoei vµ Nippon ra ®êi vµ ph¸t triÓn cho ®Õn
nay nhng nã ®· tr¶i qua rÊt nhiÒu lÇn s¸t nhËp vµo c¸c tËp ®oµn kinh tÕ kh¸c
nhau ë NhËt.
Trªn thÕ giíi, BHNT lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm ph¸t triÓn nhÊt, n¨m 1958
doanh thu phÝ BHNT míi chØ ®¹t 630,5 tû USD, n¨m 1989 ®· lªn tíi 1210,2 tû
USD vµ n¨m 1993 con sè nµy lµ 1647 tû USD chiÕm gÇn 48% tæng phÝ b¶o
hiÓm.
Trªn ®©y lµ mét sè mèc quan träng thÓ hiÖn sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña
BHNT trªn thÕ giíi. Nh vËy, trªn thÕ giíi BHNT ra ®êi tõ rÊt l©u, nã ®· vµ ®ang
trë thµnh ngµnh dÞch vô kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong cuéc sèng cña ngêi d©n.
1.2 ë ViÖt Nam
So víi c¸c níc trªn thÕ giíi th× BHNT ë ViÖt Nam ra ®êi kh¸ muén.
Tríc n¨m 1954, ë miÒn B¾c, nh÷ng ngêi lµm viÖc cho Ph¸p ®· ®îc b¶o
hiÓm vµ mét sè gia ®×nh ®îc hëng quyÒn lîi cña c¸c hîp ®ång BHNT nµy. C¸c
hîp ®ång BHNT nµy ®Òu do c¸c c«ng ty BHNT cña Ph¸p trùc tiÕp thùc hiÖn.
Trong nh÷ng n¨m 1970-1971, t¹i miÒn Nam, c«ng ty Hng ViÖt ®· triÓn
khai mét sè lo¹i h×nh b¶o hiÓm. Nhng c«ng ty nµy chØ ho¹t ®éng trong mét thêi
gian ng¾n nªn hÇu hÕt ngêi d©n cha biÕt nhiÒu vÒ lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy.
Ngµy 20/03/1996, Bé tµi chÝnh kÝ quyÕt ®Þnh cho phÐp B¶o ViÖt triÓn khai
lo¹i h×nh BHNT ®Çu tiªn lµ BHNT cã thêi h¹n 5, 10 n¨m vµ b¶o hiÓm trÎ em.
4
Ngµy 22/06/1996, Bé tµi chÝnh kÝ quyÕt ®Þnh sè 568/Q§/TCCB cho phÐp
thµnh lËp c«ng ty BHNT trùc thuéc B¶o ViÖt. §©y cã thÓ coi lµ mét sù kiÖn ®¸nh
dÊu bíc ngoÆt trong sù ph¸t triÓn cña ngµnh b¶o hiÓm ViÖt Nam.
§Õn nay, hµng lo¹t c«ng ty BHNT ®· lÇn lît ra ®êi vµ ho¹t ®éng trªn thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam. C«ng ty b¶o hiÓm TNHH Chinfon - Manulife
(06/1999), c«ng ty TNHH b¶o hiÓm Prudential ViÖt Nam (10/1999), c«ng ty liªn
doanh TNHH b¶o hiÓm B¶o Minh - CMG (1999), c«ng ty TNHH b¶o hiÓm quèc
tÕ Mü AIA (08/2000).
B¶ng 1. C¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ViÖt Nam
Vèn
®iÒu lÖ
N¨m b¾t
Lo¹i h×nh Vèn (®iÒu
dù
Doanh nghiÖp ®Çu triÓn XuÊt xø
doanh
Vèn
hiÖn
nay
kiÕn
khai
nghiÖp lÖ) ban ®Çu
sÏ
t¨ng
(**)
1.Tæng c«ng
ty b¶o hiÓm
ViÖt Nam
1996
ViÖt
Nam
Nhµ níc
779 tû ®.
897 tû ®.
(N¨m1996) (Vèn chñ së
h÷u n¨m
2000)
Liªn doanh 6 triÖu USD 6 triÖu USD
2. C«ng ty liªn
doanh TNHH
B¶o MinhCMG
3. C«ng ty
TNHH b¶o
hiÓm
Menulife
4. C«ng ty
TNHH b¶o
hiÓm
Prudential
ViÖt Nam
5. C«ng ty
TNHH b¶o
hiÓm quèc tÕ
Mü (AIA)
1999
ViÖt
Nam +
óc
1999
Canada 100% vèn 5 triÖu USD 10 triÖu USD
(*)
níc ngoµi
(*)
1999
Anh
100% vèn
níc ngoµi
14 triÖu
USD
2000
Mü
100% vèn 5 triÖu USD 5 triÖu USD
(*)
níc ngoµi
10
triÖu
USD
40 triÖu USD
(tõ 6/2001)
10
triÖu
USD
Ghi chó: (*) theo Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam ngµy 09/04/2003; (**) t¨ng
theo luËt ®Þnh.
§iÒu nµy cã nghÜa lµ thÞ trêng BHNT ViÖt Nam hiÖn ®ang trë nªn s«i
®éng h¬n bao giê hÕt. Sè lîng c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nhiÒu lªn, sè lîng c¸c s¶n
phÈm còng phong phó, ®a d¹ng. Thùc tÕ nµy ®· dÉn ®Õn c¹nh tranh gay g¾t gi÷a
c¸c c«ng ty b¶o hiÓm vÒ mäi mÆt ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò më réng m¹ng líi ®¹i lý
BHNT.
5
2. Sù cÇn thiÕt vµ t¸c dông cña BHNT
2.1 Sù cÇn thiÕt
Kinh tÕ ph¸t triÓn lµm cho ®êi sèng nh©n d©n kh«ng ngõng t¨ng lªn vµ nã
còng t¹o ra líp ngêi cã thu nhËp cao trong x· héi. §©y thêng lµ nh÷ng ngêi hiÓu
biÕt, cã nguån tiÕt kiÖm dåi dµo. Hä muèn cã ®îc mét cuéc sèng æn ®Þnh vµ
xung tóc, víi sè tiÒn nhµn rçi hä tiÕn hµnh ®Çu t vµo nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau
nh»m ph©n t¸n rñi ro, trong ®ã cã BHNT v× BHNT ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu
cña hä.
HiÖn nay, viÖc lo cho tuæi giµ hoÆc khi vÒ nghØ hu ®ang lµ vÊn ®Ò ®îc x·
héi quan t©m, lo l¾ng vµ coi träng. Mét sè ngêi khi hÕt tuæi lao ®éng cã thu nhËp
tõ l¬ng hu, nhng thùc tÕ khã cã thÓ ®¸p øng ®ñ c¸c nhu cÇu chi tiªu trong cuéc
sèng. Ngoµi ra, phÇn lín ngêi giµ kh«ng cã l¬ng hu ph¶i sèng nhê vµo con c¸i
hay vÉn ph¶i lao ®éng vÊt v¶ ®Ó kiÕm sèng ®ang lµ vÊn ®Ò x· héi bøc xóc. Kh«ng
ai muèn sèng mét tuæi giµ ®au yÕu bÖnh tËt, phô thuéc hay lµ g¸nh nÆng cho con
c¸i. §Æc biÖt, tuæi thä cµng cao th× nguån dù tr÷ tµi chÝnh l¹i dÇn dÇn bÞ c¹n kiÖt.
VÊn ®Ò lµ ph¶i t¹o ra c«ng cô ®Ó mäi ngêi cã thÓ ®Òu ®Æn dµnh ra nh÷ng thu
nhËp vµ tiÕt kiÖm chi tiªu hiÖn t¹i cña m×nh nh÷ng kho¶n tiÒn nhá mµ vÉn ®ñ
®¶m b¶o cuéc sèng khi vÒ giµ. BHNT ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu ®ã cña hä.
Do chi phÝ ®µo t¹o, chi phÝ khëi nghiÖp ngµy cµng cao v× vËy mµ cha mÑ
thêng mua BHNT cho con c¸i m×nh, ®Ó khi chóng trëng thµnh sÏ cã mét kho¶n
tiÒn lËp nghiÖp hoÆc ®i du häc níc ngoµi...
Bªn c¹nh yÕu tè tiÕt kiÖm, BHNT cßn mang tÝnh rñi ro. §èi víi mçi gia
®×nh, mçi doanh nghiÖp th× tÝnh m¹ng cña ngêi chñ lµ rÊt quan träng. Nã ¶nh hëng tíi sù tån t¹i, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña gia ®×nh, cña doanh nghiÖp. Do ®ã,
ngµy nay nhu cÇu ®¶m b¶o cho sù æn ®Þnh cña gia ®×nh, cña doanh nghiÖp cµng
®îc ®Æt lªn hµng ®Çu vµ hîp ®ång BHNT ®· gióp hä ®¹t ®îc ®iÒu ®ã.
ChÝnh v× vËy, BHNT ra ®êi lµ cÇn thiÕt kh¸ch quan trong cuéc sèng cña
con ngêi vµ së dÜ BHNT ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh hiÖn nay v× nã cã ý nghÜa rÊt lín
®èi víi mçi c¸ nh©n, tõ ®ã t¹o ra sù æn ®Þnh trong ®êi sèng x· héi còng nh sù
ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ.
2.2 T¸c dông cña BHNT
Mét lµ, ®èi víi c¸ nh©n, gia ®×nh:
BHNT cã t¸c dông thÓ hiÖn sù quan t©m, lo l¾ng cña ngêi chñ gia ®×nh ®èi
víi nh÷ng ngêi phô thuéc, cña cha mÑ ®èi víi con c¸i, ®ång thêi gãp phÇn gi¶m
bít khã kh¨n vÒ mÆt tµi chÝnh cho gia ®×nh khi kh«ng may gÆp ph¶i rñi ro. H¬n
6
n÷a khi tham gia b¶o hiÓm còng cã nghÜa lµ tiÕt kiÖm mét c¸ch thêng xuyªn, cã
kÕ ho¹ch.
Hai lµ, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp:
BHNT ra ®êi gãp phÇn æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp
t¹o lËp mèi quan hÖ gÇn gòi g¾n bã gi÷a chñ vµ thî, ®Æc biÖt lµ g¾n bã vµ gi÷
ch©n ®îc nh÷ng ngêi chñ chèt trong doanh nghiÖp.
Ba lµ, ®èi víi nÒn kinh tÕ:
BHNT gãp phÇn gi¶m g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch nhµ níc, c¬ quan xÝ
nghiÖp. Mçi c¸ nh©n mua BHNT lµ mét c¸ch tù b¶o vÖ m×nh, chñ ®éng ®èi phã
víi rñi ro, ®ång thêi cßn t¹o ra mét kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm. Sù gióp ®ì cña ng©n
s¸ch hay c¸c tæ chøc sö dông lao ®éng chØ cßn mang ý nghÜa ®éng viªn chø
kh«ng cã vai trß quyÕt ®Þnh.
BHNT gãp phÇn thu hót vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. §èi víi c¸c níc ph¸t
triÓn, quü b¶o hiÓm huy ®éng ®îc mét sè lîng vèn khæng lå thËm chÝ lín h¬n c¶
ngµnh ng©n hµng.
ë ViÖt Nam, BHNT t¹o kªnh huy ®éng vµ cung cÊp vèn lín cho nÒn kinh
tÕ.
B¶ng 2: Quü ®Çu t c¸c c«ng ty BHNT cã thÓ cung cÊp cho nÒn kinh tÕ
N¨m
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Quü ®Çu t
(tØ ®ång)
0,7
15
178
582
1.654
4.000
2002
7500
Ghi chó: Quü ®Çu t íc tÝnh vµo cuèi n¨m, t¬ng øng víi quü dù phßng
nghiÖp vô, kh«ng tÝnh nguån vèn ®iÒu lÖ, vèn chñ së h÷u.
Nguån: T¹p chÝ b¶o hiÓm sè 2/2003.
Nh vËy nguån vèn ®Çu t tõ ho¹t ®éng kinh doanh BHNT cã thÓ cung cÊp
cho nÒn kinh tÕ lµ rÊt lín, víi tèc ®é t¨ng trëng nh trªn th× trong t¬ng lai con sè
nµy lín h¬n rÊt nhiÒu.
Bèn lµ, ®èi víi x· héi:
BHNT gãp phÇn t¹o nªn mét phong c¸ch, tËp qu¸n sèng míi tham gia
BHNT thÓ hiÖn mét nÕp sèng ®Ñp. §ã lµ tù biÕt lo l¾ng cho t¬ng lai cña m×nh vµ
quan t©m ®Õn t¬ng lai cña ngêi th©n, ®ång thêi gi¸o dôc cho thÕ hÖ sau ®øc tÝnh
tiÕt kiÖm, cÇn cï, sèng cã tr¸ch nhiÖm víi ngêi kh¸c.
MÆt kh¸c, BHNT cßn gãp phÇn to lín vµo viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm cho x·
héi, BHNT lµ ngµnh thu hót nhiÒu lao ®éng h¬n c¶ v× nã cÇn mét m¹ng líi nh©n
viªn, ®¹i lý khai th¸c b¶o hiÓm, nh©n viªn m¸y tÝnh, tµi chÝnh kÕ to¸n...TÝnh ®Õn
7
cuèi n¨m 2001, tæng sè ®¹i lý chuyªn nghiÖp cña toµn thÞ trêng ViÖt Nam lªn tíi
con sè 40.000 ngêi, trong t¬ng lai kh«ng xa con sè nµy cßn lín h¬n rÊt nhiÒu ®Ó
®¸p øng môc tiªu më réng thÞ trêng cña c¸c doanh nghiÖp BHNT.
3. §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm BHNT
BHNT lµ mét lo¹i h×nh b¶o hiÓm nãi chung do ®ã nã mang ®Çy ®ñ c¸c ®Æc
®iÓm cña bÊt kú lo¹i s¶n phÈm b¶o hiÓm nµo.
Lµ s¶n phÈm kh«ng ®Þnh h×nh: T¹i thêi ®iÓm b¸n s¶n phÈm mµ c¸c nhµ
b¶o hiÓm cung cÊp trªn thÞ trêng chØ lµ lêi høa, lêi cam kÕt tr¶ tiÒn b¶o hiÓm hay
båi thêng cña c¸c nhµ b¶o hiÓm khi x¶y ra sù cè b¶o hiÓm. V× vËy, ngêi tham gia
kh«ng thÓ b»ng gi¸c quan cña m×nh c¶m nhËn ®îc lîi Ých, t¸c dông cña s¶n
phÈm.
Lµ s¶n phÈm cã hiÖu qu¶ “xª dÞch”: Khi mua s¶n phÈm ngêi mua
kh«ng nhËn ®îc lîi Ých tøc th× cña s¶n phÈm. Khi mua s¶n phÈm, ngêi mua
kh«ng bao giê mong muèn x¶y ra sù kiÖn b¶o hiÓm ®Ó ®îc tr¶ tiÒn hay båi thêng. MÆt kh¸c, tõ lóc mua s¶n phÈm ®Õn lóc biÕt gi¸ trÞ sö dông cña nã lµ mét
thêi gian dµi.
Lµ s¶n phÈm cña “chu tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®¶o ngîc”: Theo
nghÜa lµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh kh«ng dùa trªn nh÷ng chi phÝ thùc tÕ
ph¸t sinh mµ ®îc x©y dùng dùa trªn gi¸ trÞ vÒ tÇn suÊt x¶y ra rñi ro, gi¶ ®Þnh vÒ
møc ®é thiÖt h¹i, gi¶ ®Þnh vÒ chi phÝ qu¶n lý...§ång thêi doanh nghiÖp kh«ng
ph¶i bá vèn tríc mµ nhËn phÝ b¶o hiÓm cña ngêi tham gia ®ãng gãp vµ thùc hiÖn
nhiÖm vô sau.
Lµ s¶n phÈm kh«ng ®îc b¶o hé b¶n quyÒn: Theo nghÜa lµ c¸c c«ng ty
kh¸c cã thÓ ®a ra c¸c s¶n phÈm t¬ng tù nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng.
Bªn c¹nh nh÷ng ®Æc ®iÓm cña mét s¶n phÈm b¶o hiÓm nãi chung, lo¹i
h×nh BHNT cßn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
BHNT võa mang tÝnh tiÕt kiÖm võa mang tÝnh rñi ro: TÝnh tiÕt kiÖm thÓ
hiÖn ë chç phÝ b¶o hiÓm thu ®Þnh k× vµ thu lµm nhiÒu lÇn trong suèt qu¸ tr×nh
tham gia thÕ nhng trong thêi h¹n tham gia (®èi víi nh÷ng s¶n phÈm hçn hîp hay
s¶n phÈm sinh kú...) hÕt h¹n hîp ®ång ngêi ®îc b¶o hiÓm cßn sèng nhµ b¶o hiÓm
vÉn chi tr¶ ®Çy ®ñ sè tiÒn b¶o hiÓm, sè tiÒn nµy thùc chÊt lµ sè phÝ b¶o hiÓm ®îc
tån tÝch l¹i. TÝnh rñi ro thÓ hiÖn ë chç mÆc dï bªn tham gia b¶o hiÓm míi ®ãng
®îc mét sè tiÒn rÊt nhá th«ng qua phÝ b¶o hiÓm nhng nÕu rñi ro x¶y ra nhµ b¶o
hiÓm vÉn chi tr¶ ®Çy ®ñ sè tiÒn b¶o hiÓm trong khi ®ã sè tiÒn tiÕt kiÖm tõ phÝ cßn
rÊt nhá so víi sè tiÒn mµ bªn tham gia nhËn ®îc.
8
Hîp ®ång BHNT rÊt ®a d¹ng vµ phong phó: §Æc ®iÓm nµy xuÊt ph¸t tõ
mét sè vÊn ®Ò sau: §é tuæi cña ngêi tham gia rÊt kh¸c nhau, thêi gian tham gia
kh¸c nhau, ®é tuæi cña ngêi ®îc hëng b¶o hiÓm kh¸c nhau, sè tiÒn b¶o hiÓm
nhiÒu hay Ýt còng rÊt kh¸c nhau, ph¬ng thøc nép phÝ kh¸c nhau. MÆt kh¸c, thêi
h¹n cã hiÖu lùc cña hîp ®ång dµi v× vËy viÖc qu¶n lý hîp ®ång BHNT lµ rÊt phøc
t¹p.
Hîp ®ång BHNT lµ hîp ®ång ®a môc ®Ých: Bëi v× nã ®¸p øng ®ù¬c
nhiÒu nhu cÇu kh¸c nhau cña kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm. Nh÷ng môc ®Ých
mµ kh¸ch hµng thêng híng tíi lµ: tiÕt kiÖm ®Ó t¹o lËp quü gi¸o dôc con c¸i, khëi
nghiÖp kinh doanh, mua s¾m tµi s¶n vµ gi÷ g×n tµi s¶n cho thÕ hÖ sau, dïng hîp
®ång ®Ó vay...
PhÝ b¶o hiÓm ®îc x¸c ®Þnh rÊt phøc t¹p: Bëi v× hîp ®ång b¶o hiÓm cã
thêi h¹n dµi do ®ã t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc nãi chung lu«n lu«n cã
sù biÕn ®éng cho nªn khi x¸c ®Þnh phÝ BHNT thêng ph¶i dùa vµo mét sè gi¶ ®Þnh
nµo ®ã.
BHNT ra ®êi trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi nhÊt ®Þnh: Kh«ng
ph¶i bÊt cø quèc gia nµo còng cã thÓ triÓn khai ®îc lo¹i h×nh BHNT. BHNT phô
thuéc vµo b×nh qu©n GDP/ngêi, møc thu nhËp cña d©n c, tØ lÖ l¹m ph¸t, ®iÒu kiÖn
d©n sè, tuæi thä b×nh qu©n cña ngêi d©n...
4. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña ®¹i lý BHNT
4.1 Kh¸i niÖm ®¹i lý BHNT
Trong thuËt ng÷ ph¸p lý, ®¹i lý lµ mét ngêi lµm viÖc cho mét ngêi nµo ®ã.
Trong thuËt ng÷ b¶o hiÓm, ®¹i lý lµ mét c¸ nh©n hay mét tæ chøc ®¹i diÖn cho
mét doanh nghiÖp b¶o hiÓm (C«ng ty b¶o hiÓm) ho¹t ®éng v× quyÒn lîi cña c«ng
ty b¶o hiÓm, thay mÆt cho c«ng ty b¶o hiÓm ®Ó b¸n c¸c “s¶n phÈm” vµ dÞch vô
cña c«ng ty cho kh¸ch hµng.
§¹i lý BHNT còng lµ ngêi ®îc uû quyÒn hµnh ®éng thay cho c«ng ty
BHNT trªn c¬ së hîp ®ång ®¹i lý.
4.2 Ph©n lo¹i ®¹i lý BHNT
Theo ph¹m vi quyÒn h¹n
§¹i lý toµn quyÒn: lµ ®¹i lý cã quyÒn tham gia vÒ chÝnh s¸ch s¶n phÈm
cña c«ng ty vµ cã t¸c ®éng ¶nh hëng tíi gi¸ b¸n cña s¶n phÈm.
§¹i lý uû quyÒn: lµ ®¹i lý ho¹t ®éng díi sù uû quyÒn cña c«ng ty.
Tæng ®¹i lý: lµ ®¹i lý trong ®ã n¾m quyÒn ®iÒu hµnh mét sè lîng ®¹i lý
trong tay.
9
§¹i lý chuyªn nghiÖp: lµ nh÷ng ngêi chÞu sù qu¶n lý trùc tiÕp cña c«ng
ty. Hä lµ nh©n viªn cña mét phßng khai th¸c BHNT cã ®Þa ®iÓm cè ®Þnh vµ chÞu
sù qu¶n ký trùc tiÕp cña tæ trëng tæ ®¹i lý vµ trëng phßng khai th¸c BHNT ®ã.
§¹i lý chuyªn nghiÖp hµng ngµy gÆp nhau t¹i phßng khai th¸c BHNT
®Ó häp, ®iÓm danh. Ngoµi ra hä ®îc hëng c¸c chÕ ®é thëng còng nh ph¶i chÞu
c¸c biÖn ph¸p ph¹t cña c«ng ty ¸p dông chung cho c¸c ®¹i lý chuyªn nghiÖp.
§¹i lý b¸n chuyªn nghiÖp: lµ nh÷ng ngêi ®· nghØ hu hoÆc nh÷ng ngêi
lµm b¸n thêi gian. Hä kh«ng thuéc tæ chøc cña mét phßng khai th¸c BHNT ë
mét ®Þa ®iÓm cè ®Þnh nµo vµ c«ng ty kh«ng cã tr¸ch nhiÖm tr¶ cho hä c¸c chi phÝ
nh thuª nhµ, ®iÖn níc, m¸y tÝnh. C¸c ®¹i lý b¸n chuyªn nghiÖp nµy kh«ng ph¶i
gÆp nhau hµng ngµy t¹i mét ®Þa ®iÓm ®Ó häp, ®iÓm danh nh ®¹i lý chuyªn
nghiÖp. C¸c cuéc häp cña hä ®îc tæ chøc t¹i v¨n phßng c«ng ty.
Céng t¸c viªn: lµ nh÷ng ngêi c«ng ty kh«ng trùc tiÕp tæ chøc vµ qu¶n
lý nh©n sù mµ c«ng viÖc nµy do céng t¸c viªn tù tuyÓn cho m×nh c¸c ®¹i lý vµ hä
göi qua c«ng ty ®Ó c«ng ty ®µo t¹o. Céng t¸c viªn Ýt chÞu sù qu¶n lý cña c«ng ty,
chÕ ®é thëng ph¹t còng Ýt ¸p dông ®èi víi c¸c ®èi tîng nµy.
Theo quan hÖ kinh tÕ.
§¹i lý khai th¸c: lµ ®¹i lý ho¹t ®éng díi sù uû quyÒn cña c«ng ty ®Ó
b¸n nh÷ng s¶n phÈm b¶o hiÓm cña c«ng ty cho kh¸ch hµng vµ ®îc hëng hoa
hång theo doanh sè b¸n.
§¹i lý thu phÝ: lµ ®¹i lý ho¹t ®éng díi sù uû quyÒn cña c«ng ty ®Ó
chuyªn ®i thu phÝ cña c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm mµ c¸c ®¹i lý khai th¸c ®· hoµn tÊt
mäi thñ tôc ®èi víi kh¸ch hµng cña m×nh. §¹i lý thu phÝ ®îc hëng hoa hång theo
sè lîng hîp ®ång thu phÝ.
§¹i lý ®éc quyÒn: lµ ®¹i lý duy nhÊt vÒ s¶n phÈm cña mét h·ng trªn
mét vïng l·nh thæ.
4.3 §Æc ®iÓm cña ®¹i lý BHNT
a. Mèi quan hÖ ®èi víi c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä .
Hîp ®ång ®¹i lý gi÷a c«ng ty BHNT vµ ®¹i lý x¸c ®Þnh møc ®é kiÓm so¸t
mµ c«ng ty BHNT cã thÓ thùc hiÖn ®èi v¬Ý c¸c ®¹i lý ®ã. Nh vËy hîp ®ång ®¹i lý
x¸c ®Þnh møc ®é ®éc lËp cña ®¹i lý ®èi víi c«ng ty BHNT mµ hä lµm ®¹i lý.
Nãi chung, c«ng ty BHNT cã thÓ thùc hiÖn sù kiÓm so¸t cña m×nh nhiÒu
h¬n ®èi víi c¸c ®¹i lý lµ nh©n viªn cña c«ng ty so víi c¸c ®¹i lý ®éc lËp. C«ng ty
kh«ng thÓ vµ kh«ng cã quyÒn ¸p ®Æt c¸c h×nh thøc qu¶n lý vµ kiÓm so¸t ®èi víi
c¸c ph¬ng thøc mµ ®¹i lý sö dông ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña ®¹i lý. §¹i lý
®éc lËp cã quyÒn tù do sö dông bÊt cø c¸c h×nh thøc nµo mµ hä cho lµ phï hîp
10
víi qui ®Þnh cña ph¸p luËt nh»m ®¹t ®îc môc tiªu nªu trong hîp ®ång ®¹i lý.
NÕu ®¹i lý lµ nh©n viªn cña c«ng ty th× c«ng ty víi t c¸ch lµ ngêi chñ cã
thÓ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý vµ kiÓm so¸t c¸c ph¬ng thøc mµ ®¹i lý ¸p
dông, còng nh cã quyÒn ®a ra c¸c môc tiªu b¾t buéc ®¹i lý cña m×nh ph¶i tu©n
theo.
b. Ph¬ng thøc nhËn thï lao.
C¸c ®¹i lý lµ nh©n viªn cña c«ng ty BHNT cã thÓ nhËn thï lao th«ng qua
tiÒn l¬ng hoÆc kÕt hîp gi÷a tiÒn l¬ng víi hoa hång phÝ. C¸c ®¹i lý ®éc lËp mµ chØ
lµm ®¹i diÖn cho duy nhÊt mét c«ng ty th× thêng nhËn thï lao díi h×nh thøc hoa
hång phÝ, ngoµi ra c¸c c«ng ty BHNT còng thêng cung cÊp cho nh÷ng ®¹i lý nµy
mét møc thu nhËp tèi thiÓu ®ñ ®Ó hä cã kh¶ n¨ng tån t¹i trong giai ®o¹n ban ®Çu.
C¸c ®¹i lý ®îc tr¶ c«ng b»ng hoa hång phÝ cã thÓ nhËn hai h×nh thøc hoa hång
phÝ. Thø nhÊt lµ h×nh thøc hoa hång phÝ theo tØ lÖ phÇn tr¨m doanh thu cè ®Þnh.
§©y lµ nguån thu nhËp chÝnh cña c¸c ®¹i lý nµy.
Thø hai, ®¹i lÝ cßn cã thÓ nhËn ®îc mét kho¶n hoa hång kh«ng cè ®Þnh
®«i khi nã ®îc coi lµ kho¶n hoa hång theo l·i hoÆc hoa hång thëng thªm. Kho¶n
hoa hång nµy phô thuéc vµo tû lÖ tæn thÊt vµ møc t¨ng doanh thu phÝ mµ ®¹i lÝ
mang l¹i cho c«ng ty BHNT
C¸c kho¶n hoa hång kh«ng cè ®Þnh ®îc c¸c c«ng ty BHNT sö dông ®Ó
kÝch thÝch c¸c ®¹i lÝ kinh doanh ®îc nhiÒu h¬n.
NhiÒu c«ng ty BHNT cho phÐp c¸c ®¹i lÝ cña m×nh ®îc chØ ®Þnh vµ qu¶n
lÝ c¸c ®¹i lÝ con. §¹i lÝ qu¶n lÝ nµy thêng ®îc nhËn hoa hång ®èi víi c¸c dÞch vô
mµ c¸c ®¹i lÝ con cña hä kinh doanh ®îc. Kho¶n hoa hång nµy ®îc gäi lµ hoa
hång qu¶n lÝ vµ nã thêng thÊp h¬n c¸c kho¶n hoa hång mµ c¸c ®¹i lÝ con nhËn ®îc v× c¸c ®¹i lÝ con cã c«ng chÝnh trong viÖc t¹o ra c¸c dÞch vô.
c. ThÈm quyÒn ®èi víi c¸c ®¬n b¶o hiÓm
NÕu mét ®¹i lÝ cã thÈm quyÒn ®èi víi c¸c ®¬n b¶o hiÓm mµ hä b¸n cho
kh¸ch hµng, c«ng ty BHNT sÏ kh«ng thÓ t¸i tôc c¸c ®¬n b¶o hiÓm ®ã mét c¸ch
trùc tiÕp hoÆc t¸i tôc th«ng qua c¸c ®¹i lÝ kh¸c. Tøc lµ c«ng ty BHNT kh«ng cho
phÐp tù ý lÊy c¸c ®¬n b¶o hiÓm ®ã cña ®¹i lÝ hoÆc chuyÓn chóng cho mét ®¹i lÝ
kh¸c.
ThÈm quyÒn ®èi víi c¸c ®¬n b¶o hiÓm cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi
c¶ ®¹i lÝ vµ c«ng ty BHNT. ThÈm quyÒn ®èi víi c¸c ®¬n b¶o hiÓm cung cÊp cho
c¸c ®¹i lÝ mét tµi s¶n v« h×nh cã gi¸ trÞ thÞ trêng cao. ThÈm quyÒn ®èi víi c¸c
®¬n b¶o hiÓm còng cho phÐp c¸c c«ng ty b¶o hiÓm qu¶n lÝ vµ kiÓm so¸t tèt h¬n
®èi víi c¸c dÞch vô cña hä v× c¸c ®¹i lÝ kh«ng thÓ chuyÓn c¸c dÞch vô nµy cho
11
c¸c c«ng ty BHNT kh¸c khi hîp ®ång ®¹i lÝ vÉn cßn hiÖu lùc vµ ngay c¶ khi ®·
hÕt hiÖu lùc (v× thêi h¹n cña c¸c ®¬n b¶o hiÓm cã thÓ vÉn cha kÕt thóc)
II. Qu¶n lý m¹ng líi ®¹i lý BHNT
1. Sù cÇn thiÕt ph¶i qu¶n lý m¹ng líi BHNT
1.1 Tríc khi t×m hiÓu vÒ sù cÇn thiÕt cña c«ng t¸c qu¶n lý, chóng ta cÇn
hiÓu qu¶n lý lµ g×?
Theo gi¸o tr×nh Qu¶n lý kinh tÕ cña trêng §HKTQD: Qu¶n lý lµ sù t¸c
®éng qua l¹i cã chñ ®Ých, cã tæ chøc cña chñ thÓ qu¶n lý lªn ®èi tîng qu¶n lý vµ
kh¸ch thÓ qu¶n lý nh»m sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt c¸c tiÒm n¨ng, c¸c c¬ héi cña
hÖ thèng ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra trong ®iÒu kiÖn biÕn ®éng cña m«i trêng.
Nh vËy qu¸ tr×nh qu¶n lý bao gåm c¸c yÕu tè sau:
Ph¶i cã Ýt nhÊt mét chñ thÓ qu¶n lý lµ t¸c nh©n t¹o ra c¸c t¸c ®éng vµ Ýt
nhÊt lµ mét ®èi tîng ®Ó qu¶n lý chÞu t¸c ®éng cña chñ thÓ qu¶n lý t¹o ra vµ c¸c
kh¸ch thÓ cã quan hÖ gi¸n tiÕp víi chñ thÓ qu¶n lý.
Ph¶i cã mét môc tiªu vµ mét quü ®¹o ®Æt ra cho c¶ ®èi tîng vµ chñ thÓ,
môc tiªu nµy lµ c¨n cø ®Ó chñ thÓ t¹o ra c¸c t¸c ®éng.
Chñ thÓ ph¶i thùc hµnh viÖc t¸c ®éng.
Chñ thÓ cã thÓ lµ mét ngêi, nhiÒu ngêi, mét thiÕt bÞ, cßn ®èi tîng cã
thÓ lµ con ngêi hoÆc giíi v« sinh hoÆc giíi sinh vËt.
Theo giai ®o¹n ë ph¹m vi kinh tÕ vi m« th× qu¶n lý bao gåm 4 chøc n¨ng.
Chøc n¨ng lËp kÕ ho¹ch.
Chøc n¨ng tæ chøc.
Chøc n¨ng ®iÒu hµnh.
Chøc n¨ng kiÓm tra.
1.2 Sù cÇn thiÕt
Riªng ®èi víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm, ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm
kinh doanh trong lÜnh vùc BHNT, do cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña s¶n phÈm
BHNT nªn viÖc ph©n phèi s¶n phÈm ®îc thùc hiÖn chñ yÕu th«ng qua m¹ng líi
®¹i lý. §¹i lý BHNT lµ nh÷ng ngêi cã ¶nh hëng trùc tiÕp vµ chñ yÕu ®Õn sè lîng
hîp ®ång, tû lÖ duy tr× hîp ®ång, doanh thu phÝ...Nãi c¸ch kh¸c, ®ã lµ nh©n tè
quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty. V× vËy, qu¶n lý m¹ng
líi ®¹i lý BHNT lu«n lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh thêi sù trong kinh doanh BHNT.
C¸c c«ng ty BHNT hiÖn ®ang ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam chän xuÊt ph¸t ®iÓm
tõ kªnh ph©n phèi qua ®¹i lý lµ phï hîp víi thùc tiÔn kinh doanh BHNT ë ViÖt
Nam còng nh c¸ch thøc tæ chøc vµ qu¶n lý ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i.
12
VÊn ®Ò ®Æt ra lµ: V× s¶n phÈm ®îc b¸n th«ng qua m¹ng líi ®¹i lý, nªn viÖc
kinh doanh BHNT phô thuéc rÊt nhiÒu vµo viÖc qu¶n lý m¹ng líi ®¹i lý. Mét sù
cè nµo ®ã x¶y ra trong hÖ thèng ®¹i lý còng cã thÓ g©y ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng
kinh doanh cña doanh nghiÖp. V× vËy, doanh nghiÖp b¶o hiÓm cÇn cã nh÷ng ®èi
s¸ch thÝch hîp, trong trêng hîp bÞ mÊt mét lóc hµng lo¹t ®¹i lý th× kÕt qu¶ kinh
doanh cã bÞ ¶nh hëng lín hay kh«ng? vÊn ®Ò ®¹i lý chiÕm dông phÝ b¶o hiÓm,
nghØ kh«ng lý do, sè lîng hîp ®ång khai th¸c ®îc gi¶m, tû lÖ huû bá hîp ®ång
cao...vµ nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh kh¸c sÏ gi¶i quyÕt nh thÕ nµo? ChÝnh v× thÕ
doanh nghiÖp BHNT cÇn ph¶i tiÕn hµnh qu¶n lý mét c¸ch thêng xuyªn vµ cã hÖ
thèng m¹ng líi ®¹i lý b¶o hiÓm. §ã lµ yÕu tè chÝnh ®Ó doanh nghiÖp thµnh c«ng
trong kinh doanh BHNT.
Trªn thÞ trêng BHNT ViÖt Nam cã trªn 50 s¶n phÈm c¸c lo¹i ®· ®îc 5
c«ng ty BHNT tung ra phôc vô kh¸ch hµng. Kªnh ph©n phèi lín nhÊt cña c¸c
c«ng ty nµy vÉn lµ c¸c ®¹i lý b¶o hiÓm víi tæng ®¹i lý chuyªn nghiÖp cña toµn thÞ
trêng lªn tíi con sè 40.000 ngêi, ho¹t ®éng t¹i nhiÒu ®Þa bµn cña c¶ níc. Víi mét
lùc lîng ®¹i lý lín nh vËy th× viÖc qu¶n lý lµ rÊt cÇn thiÕt.
Mét thùc tÕ ®· ®îc ghi nhËn ë ViÖt Nam trong thêi gian qua lµ ®éi ngò c¸c
®¹i lý ®· x¶y ra c¸c tin ®ån thÊt thiÖt vÒ c«ng ty nµy hay c«ng ty kh¸c lµ ®èi thñ
®Ó h¹ uy tÝn, chiÕm kh¸ch hµng. Vµ t×nh tr¹ng khai th¸c bõa b·i, t vÊn cho kh¸ch
hµng lùa chän c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm kh«ng phï hîp víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña
hä hoÆc th«ng tin thiÕu chÝnh x¸c vµ trung thùc vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña doanh
nghiÖp b¶o hiÓm ®· x¶y ra. §iÒu nµy còng dÉn tíi mét sè hîp ®ång cña kh¸ch
hµng bÞ huû ngang chõng vµ khi ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm th× kh«ng ®¶m b¶o quyÒn
lîi chÝnh ®¸ng cña kh¸ch hµng vµ cña c«ng ty, c¸c ngµnh chøc n¨ng còng ®·
nh×n thÊy nh÷ng s¬ hë trong vÊn ®Ò qu¶n lý c¸c ®¹i lý BHNT. ChÝnh v× vËy, Bé
tµi chÝnh gÇn ®©y ®· ra c«ng v¨n 5467/TC/TCNH, trong ®ã néi dung chÝnh lµ lu
ý c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm vÒ viÖc qu¶n lý m¹ng líi ®¹i lý cña m×nh.
Nh vËy, vÊn ®Ò qu¶n lý m¹ng líi ®¹i lý kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò bøc xóc cña
BHNT, mµ ®ã lµ vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi toµn ngµnh b¶o hiÓm t¹i ViÖt Nam. Bëi v×,
nÕu thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n lý tèt sÏ n©ng cao ®îc chÊt lîng ®¹i lý, g¾n bã
liªn kÕt c¸c ®¹i lý l¹i víi nhau vµ víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm, t¨ng hiÖu qu¶ cña
viÖc khai th¸c, sè lîng hîp ®ång ®îc ký kÕt nhiÒu h¬n, tõ ®ã t¨ng doanh thu phÝ
cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm. §ã lµ mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng nhÊt
cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm.
13
2. Qu¶n lý m¹ng líi ®¹i lý BHNT
2.1 LËp kÕ ho¹ch
Trong viÖc thiÕt lËp mét m«i trêng ®Ó c¸c c¸ nh©n ®ang lµm viÖc víi nhau
trong mét tËp thÓ thùc hiÖn nhiÖm vô cã hiÖu qu¶, nhiÖm vô cèt yÕu cña c«ng t¸c
qu¶n lý lµ ph¶i biÕt râ mäi ngêi cã hiÓu ®îc nhiÖm vô, c¸c môc tiªu cña nhãm vµ
c¸c ph¬ng ph¸p ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®ã hay kh«ng. §Ó sù cè g¾ng cña nhãm
cã hiÖu qu¶ cao, c¸c c¸ nh©n ph¶i biÕt hä ®îc yªu cÇu hoµn thµnh c¸i g×. §©y lµ
chøc n¨ng cña viÖc lËp kÕ ho¹ch.
LËp kÕ ho¹ch lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh nh÷ng môc tiªu cña tæ chøc vµ ph¬ng
thøc tèt nhÊt ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu ®ã.
Nh vËy, lËp kÕ ho¹ch lµ quyÕt ®Þnh tríc xem ph¶i lµm g×, lµm nh thÕ nµo,
khi nµo lµm vµ ai lµm viÖc ®ã.
Theo ph¹m vi ho¹t ®éng c¸c kÕ ho¹ch ®îc chia ra thµnh kÕ ho¹ch chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch t¸c nghiÖp.
KÕ ho¹ch chiÕn lîc: Lµ kÕ ho¹ch ë cÊp ®é toµn bé doanh nghiÖp, nã
thiÕt lËp nªn nh÷ng môc tiªu chung cña doanh nghiÖp vµ vÞ trÝ cña doanh nghiÖp
®èi víi m«i trêng.
KÕ ho¹ch t¸c nghiÖp: Lµ kÕ ho¹ch tr×nh bµy râ vµ chi tiÕt cÇn ph¶i lµm
nh thÕ nµo ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu ®· ®Æt ra trong kÕ ho¹ch chiÕn lîc. KÕ
ho¹ch t¸c nghiÖp ®a ra nh÷ng chiÕn thuËt hay nh÷ng bíc cô thÓ mµ doanh nghiÖp
sÏ tiÕn hµnh ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch chiÕn lîc.
Nh vËy, ®èi víi mét doanh nghiÖp BHNT, kÕ ho¹ch qu¶n lý m¹ng líi ®¹i
lý BHNT lµ kÕ ho¹ch t¸c nghiÖp, ®ã lµ mét phÇn hay sù cô thÓ ho¸ cña kÕ ho¹ch
chiÕn lîc trong mét kho¶ng thêi gian ng¾n (thêng lµ mét n¨m).
KÕ ho¹ch chiÕn lîc cßn lµ c¬ së cña nhiÒu kÕ ho¹ch kh¸c cña c«ng ty, cho
nªn c«ng ty ph¶i xem xÐt vµ lËp kÕ ho¹ch chiÕn lîc tríc. Cã thÓ cã 4 bíc ®Ó lËp
kÕ ho¹ch chiÕn lîc lµ:
X¸c ®Þnh c¬ng lÜnh cña c«ng ty.
§Ò ra c¸c nhiÖm vô vµ môc tiªu.
H×nh thµnh kÕ ho¹ch ph¸t triÓn c¬ ng¬i c«ng ty.
Ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn c«ng ty.
Trªn c¬ së kÕ ho¹ch chiÕn lîc, nguån lùc hiÖn cã vµ thùc tr¹ng qu¶n lý
m¹ng líi ®¹i lý BHNT, hiÖn nay mét kÕ ho¹ch qu¶n lý m¹ng líi ®¹i lý sÏ ®îc lËp
ra. KÕ ho¹ch nµy tr×nh bµy cô thÓ c¸ch thøc qu¶n lý m¹ng líi ®¹i lý ®îc v¹ch ra
bëi trëng phßng qu¶n lý ®¹i lý trªn c¬ së nh÷ng ý kiÕn cña c¸c cÊp trong c«ng ty
vµ lu«n lu«n ®¶m b¶o thÝch øng kÞp thêi víi m«i trêng kinh doanh cña c«ng ty.
14
KÕ ho¹ch qu¶n lý m¹ng líi ®¹i lý BHNT thêng bao gåm: KÕ ho¹ch tuyÓn
chän, kÕ ho¹ch ®µo t¹o ®¹i lý vµ kÕ ho¹ch khai th¸c.
Trong kÕ ho¹ch tuyÓn chän nhµ qu¶n lý cÇn ®a ra nh÷ng tiªu chuÈn
tuyÓn chän c¬ b¶n, c¸ch thøc tuyÓn chän mµ c«ng ty ¸p dông, ph¹m vi dù ®Þnh
tuyÓn chän vµ chi phÝ dµnh cho tuyÓn chän.
Trong kÕ ho¹ch ®µo t¹o nhµ qu¶n lý cÇn v¹ch ra nh÷ng néi dung cÇn
®µo t¹o, thêi gian ®µo t¹o, c¸ch thøc ®µo t¹o phï hîp víi c«ng ty vµ chi phÝ dµnh
cho ®µo t¹o.
Trong kÕ ho¹ch khai th¸c nhµ qu¶n lý cÇn ®a ra kÕ ho¹ch khai th¸c cô
thÓ ®èi víi tõng nhãm, tõng c¸ nh©n...
Trªn thùc tÕ mçi c«ng ty BHNT ®a ra mét kÕ ho¹ch qu¶n lý m¹ng líi ®¹i
lý kh¸c nhau phï hîp víi n¨ng lùc vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña mçi c«ng ty, phï hîp
víi môc tiªu tríc m¾t cña c«ng ty, trªn c¬ së ®ã ®Ò ®¹t ®îc c¸c môc tiªu l©u dµi
lµ dÇn dÇn më réng thÞ phÇn, tõ ®ã ®¹t møc t¨ng trëng doanh thu cao vµ cuèi
cïng lµ t¨ng lîi nhuËn cña c«ng ty, t¨ng thu nhËp cho nh©n viªn. §ã lµ môc tiªu
cao nhÊt mµ mäi doanh nghiÖp muèn v¬n tíi.
2.2 Chøc n¨ng tæ chøc
Tæ chøc lµ mét tõ mµ nhiÒu ngêi sö dông mét c¸ch rÊt linh ho¹t. Mét vµi
ngêi cho r»ng nã bao hµm tÊt c¶ c¸c hµnh vi cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn. Mét sè
kh¸c coi nã ngang b»ng víi hÖ thèng tæng hîp c¸c mèi quan hÖ tËp qu¸n vµ x·
héi. Nhng ®èi víi hÇu hÕt nh÷ng ngêi qu¶n lý thuËt ng÷ nµy ¸m chØ mét c¬ cÊu
chñ ®Þnh vÒ vai trß nhiÖm vô hay chøc vô ®îc hîp thøc ho¸.
VËy “c¬ cÊu chñ ®Þnh vÒ vai trß nhiÖm vô” ®îc hiÓu nh thÕ nµo?
Thø nhÊt, nh÷ng ngêi cïng lµm viÖc víi nhau ph¶i thùc hiÖn nh÷ng vai
trß nhÊt ®Þnh.
Thø hai, nh÷ng vai trß mµ mçi ngêi cÇn ph¶i thùc hiÖn cÇn ph¶i ®îc
x©y dùng cã chñ ®Ých ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c ho¹t ®éng nµy lµ phï hîp víi nhau,
sao cho con ngêi cã thÓ lµm viÖc mét c¸ch tr«i ch¶y, cã hiÖu qu¶ vµ cã kÕt qu¶
trong c¸c nhãm.
Mét sè c¸ch ph©n chia bé phËn c¬ b¶n.
Ph©n chia bé phËn theo chøc n¨ng trong doanh nghiÖp.
ViÖc nhãm gép c¸c ho¹t ®éng theo c¸c chøc n¨ng trong doanh nghiÖp
ph©n chia theo chøc n¨ng - lµ c¸ch ®îc thõa nhËn réng r·i trong thùc tiÔn. Nã
bao qu¸t ®îc tÊt c¶ nh÷ng viÖc doanh nghiÖp thùc hiÖn. Do viÖc thùc hiÖn cña tÊt
c¶ mäi ngêi ®Òu mang ý nghÜa lµ ph¶i t¹o ra ®iÒu g× ®ã mµ nh÷ng ngêi kh¸c coi
lµ cã Ých vµ muèn cã, cho nªn c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña doanh nghiÖp bao gåm
15
s¶n xuÊt, b¸n hµng vµ tµi chÝnh. Tuy nhiªn mçi mét doanh nghiÖp, mét bé phËn
kh¸c nhau l¹i cã nh÷ng chøc n¨ng cô thÓ kh¸c nhau. V× vËy nhµ qu¶n lý ph¶i
dùa vµo nh÷ng chøc n¨ng cô thÓ ®ã ®Ó cã h×nh thøc tæ chøc hîp lý.
Ph©n chia bé phËn theo l·nh thæ.
§©y lµ mét ph¬ng ph¸p kh¸ phæ biÕn ë c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong
mét ph¹m vi ®Þa lý réng. Theo c¸ch ph©n chia nµy c¸c ho¹t ®éng trong mét khu
vùc hay ®Þa c nhÊt ®Þnh nªn ®îc gép nhãm vµ giao ngêi qu¶n lý.
C¸ch ph©n chia theo l·nh thæ lµ c¸ch ®Æc biÖt hÊp dÉn víi c¸c hµng cã quy
m« lín hoÆc c¸c doanh nghiÖp cã ho¹t ®éng tr¶i réng vÒ nguån vËt chÊt hay ®Þa
lý.
Ph©n chia bé phËn theo s¶n phÈm.
ViÖc nhãm c¸c ho¹t ®éng theo c¸c s¶n phÈm hoÆc tuyÕn s¶n phÈm ®· tõ
l©u cã vai trß ngµy cµng t¨ng trong c¸c doanh nghiÖp quy m« lín víi nhiÒu d©y
truyÒn c«ng nghÖ.
ChiÕn lîc nµy cho phÐp ban qu¶n trÞ cao nhÊt trao c¸c quyÒn h¹n lín h¬n
cho ban qu¶n lý bé phËn theo chøc n¨ng s¶n xuÊt, b¸n hµng dÞch vô vµ kü thuËt
liªn quan ®Õn mét s¶n phÈm hay d©y truyÒn s¶n phÈm cho tríc vµ chØ râ møc
tr¸ch nhiÖm chÝnh vÒ lîi nhuËn cña ngêi qu¶n lý mçi bé phËn nµy.
Ph©n chia theo bé phËn kh¸ch hµng.
ViÖc nhãm c¸c ho¹t ®éng ph¶n ¸nh sù quan t©m tríc hÕt vÒ ngêi tiªu thô
lµ ®iÒu cã thÓ nh×n thÊy ë nhiÒu doanh nghiÖp. Kh¸ch hµng lµ ch×a kho¸ ®Ó ph©n
chia c¸c ho¹t ®éng theo nhãm, khi nh÷ng hµng ho¸ kh¸c nhau mµ mét doanh
nghiÖp s¶n xuÊt cho hä l¹i ®îc qu¶n lý bëi mét ngêi phô tr¸ch bé phËn.
C¸c chñ doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ qu¶n lý hay s¾p xÕp c¸c ho¹t ®éng dùa
vµo c¬ së nµy nh»m ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái cña c¸c nhãm kh¸ch hµng ®îc x¸c
®Þnh râ rµng.
Ngoµi ra cßn rÊt nhiÒu c¸ch ph©n chia kh¸c nhau nh: ph©n chia bé phËn
theo quy tr×nh hay thiÕt bÞ, ph©n chia bé phËn híng theo thÞ trêng...Tuú theo ®Æc
®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp, ®Æc ®iÓm hîp ®ång cña mçi bé
phËn kh¸c nhau mµ ngêi qu¶n lý cã thÓ lùa chän c¸ch ph©n chia bé phËn hîp lý
tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý cña m×nh.
§èi víi mét doanh nghiÖp b¶o hiÓm, xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng
kinh doanh b¶o hiÓm nh: kh¸ch hµng c¸ thÓ, nhu cÇu b¶o hiÓm ®a d¹ng, kh¶
n¨ng tµi chÝnh riªng biÖt, yªu cÇu chÊt lîng phôc vô kh¸c nhau...nªn m¹ng líi
®¹i lý b¶o hiÓm cã thÓ tæ chøc theo c¸c h×nh thøc sau:
M¹ng líi ®¹i lý theo s¶n phÈm.
16
M¹ng líi ®¹i lý theo khu vùc ®Þa lý.
M¹ng líi ®¹i lý theo chøc n¨ng.
Ngoµi ra cßn cã m« h×nh tæng ®¹i lý.
Tuú theo ®Æc ®iÓm cña mçi DNBH, cña thÞ trêng môc tiªu, cña lo¹i s¶n
phÈm b¶o hiÓm mµ doanh nghiÖp cã thÓ chän cho m×nh mét m« h×nh tæ chøc
thÝch hîp. Riªng ®èi víi doanh nghiÖp kinh doanh trong lÜnh vùc BHNT thêng
kh«ng tæ chøc m¹ng líi ®¹i lý theo s¶n phÈm, h×nh thøc nµy thêng ®îc ¸p dông ë
cÊp ®é qu¶n trÞ cao h¬n ®èi víi doanh nghiÖp kinh doanh nhiÒu lo¹i b¶o hiÓm
kh¸c nhau.
Thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh trong lÜnh vùc BHNT t¹i ViÖt Nam
®· lùa chän h×nh thøc tæ chøc m¹ng líi ®¹i lý theo khu vùc ®Þa lý. Trong thêi
gian qua c¸c doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®îc m¹ng líi ®¹i lý kh¾p c¶ níc (®iÓn
h×nh lµ B¶o ViÖt) nh»m ®¸p øng nhu cÇu BHNT cña mäi tÇng líp nh©n d©n. Víi
m¹ng líi phñ kh¾p c¸c huyÖn thÞ vµ ®éi ngò ®¹i lý ®«ng ®¶o, c¸c s¶n phÈm
BHNT ®· len lái vµo mäi hang cïng ngâ hÎm, tõ thµnh phè ®Õn n«ng th«n.
Theo B¶o Minh - CMG ngµy 29/5/2002, Bé tµi chÝnh ®· chÝnh thøc phª
duyÖt cho c«ng ty nµy tæng vèn tõ 3,7 triÖu USD lªn 10 triÖu USD. ViÖc t¨ng vèn
gióp cho B¶o Minh cã thªm kh¶ n¨ng më réng ho¹t ®éng, quan hÖ kh¸ch hµng
vµ ®Çu t. B¶o Minh - CMG còng ®· chÝnh thøc khai tr¬ng mét lo¹t c¸c v¨n phßng
míi t¹i CÇn Th¬, TiÒn Giang, B×nh §Þnh, §¾c L¾c, Bµ RÞa - Vòng Tµu trong n¨m
2002. Nh vËy c«ng ty nµy cã thªm 6 v¨n phßng n÷a ngoµi 2 v¨n phßng chÝnh ë
thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ Hµ Néi.
TiÕp ®ã, B¶o Minh - CMG ®· khai tr¬ng nhiÒu v¨n phßng ë NghÖ An,
Qu¶ng Ninh, Kiªn Giang, §ång Nai, Kh¸nh Hoµ, L©m §ång, H¶i Phßng, HuÕ
trong th¸ng 6 vµ 7 võa qua. §ång thêi c«ng ty ®· më v¨n phßng thø 2 t¹i thµnh
phè Hå ChÝ Minh vµ hiÖn ®ang më réng thªm chi nh¸nh v¨n phßng t¹i Hµ Néi.
HiÖn c«ng ty nµy ®ang cã 2.500 ®¹i lý BHNT. Sè lîng hîp ®ång ®· ë møc
28.500 hîp ®ång víi møc t¨ng 336% so víi cïng k× n¨m tríc.
Trong khi Prudential còng ®· khai tr¬ng mét trung t©m dÞch vô kh¸ch
hµng ë thµnh phè Nha Trang. §©y lµ trung t©m dÞch vô kh¸ch hµng thø 14 cña
Prudential trªn toµn quèc vµ sÏ lµ n¬i ®ãn tiÕp, giao dÞch vµ phôc vô cho kh¸ch
hµng cña Prudential t¹i Kh¸nh Hoµ vµ c¸c vïng l©n cËn. ¤ng Huúnh Thanh
Phong, tæng gi¸m ®èc Prudential cho hay trong thêi gian tíi, c«ng ty sÏ tiÕp tôc
ph¸t triÓn m¹ng líi ®¹i lý ®Ó phôc vô kh¸ch hµng ngµy cµng hoµn h¶o h¬n. HiÖn
Prudential ®ang cã h¬n nöa triÖu kh¸ch hµng t¹i ViÖt Nam.
17
Bªn c¹nh ®ã c¸c doanh nghiÖp BHNT t¹i ViÖt Nam ®· lùa chän h×nh thøc
tæ chøc m¹ng líi ®¹i lý theo chøc n¨ng.
C¸c c«ng ty BHNT níc ngoµi ®ang ho¹t ®éng trªn thÞ trêng ViÖt Nam ®·
¸p dông h×nh thøc lµ chØ sö dông ®¹i lý BHNT trong kh©u khai th¸c hîp ®ång
míi mµ kh«ng cÇn ®Õn vai trß trung gian nµy trong thu phÝ b¶o hiÓm ®Þnh kú.
Hoa hång tr¶ cho c¸c ®¹i lý BHNT còng dùa trªn doanh thu phÝ b¶o hiÓm ®Çu
tiªn, khuyÕn khÝch khai th¸c hîp ®ång míi. Cßn phÝ b¶o hiÓm ®Þnh kú th× hoÆc
kh¸ch hµng nép trùc tiÕp t¹i c«ng ty hoÆc c«ng ty sÏ cö nh©n viªn ®Õn tËn nhµ
thu. Trêng hîp kh¸ch hµng tù nép, c«ng ty cã c¬ chÕ chiÕt khÊu gi¶m nªn
khuyÕn khÝch ®îc kh¸ch hµng “lµm thay” cho c«ng ty. Trong khi ®ã, chi phÝ cho
viÖc nh©n viªn thu phÝ ®Þnh kú kh«ng cao v× ®Þnh kú ®ãng phÝ dµi h¹n vµ Ýt lÇn ®i
thu. ChÝnh v× vËy c¸c c«ng ty ®· thu hót ®îc mét bé phËn kh¸ch hµng trung lu,
møc thu nhËp kh¸, thêng mua víi sè tiÒn b¶o hiÓm lín víi ®Þnh kú ®ãng phÝ dµi
h¹n, hµng quý, nöa n¨m, c¶ n¨m.
§èi víi B¶o ViÖt trong thêi gian ®Çu (1998-1999) do míi ®îc triÓn khai
lo¹i h×nh BHNT t¹i ViÖt Nam nªn sè lîng kh¸ch hµng cña mçi ®¹i lý BHNT
kh«ng qu¸ lín, ®ång thêi trªn thÞ trêng lóc ®ã míi chØ cã mét m×nh B¶o ViÖt ®îc
Bé tµi chÝnh cÊp giÊy phÐp kinh doanh BHNT, ®îc chµo b¸n nh÷ng s¶n phÈm
BHNT ®Çu tiªn. Kh«ng nh÷ng thÕ B¶o ViÖt cßn mang theo c¶ uy tÝn, kinh
nghiÖm, kh¶ n¨ng tµi chÝnh v÷ng vµng cña h¬n 30 n¨m kinh doanh c¸c nghiÖp vô
b¶o hiÓm phi nh©n thä. Trong bèi c¶nh ®ã, ®¹i lý BHNT tæng hîp ®· ph¸t huy vai
trß chñ ®¹o tÝch cùc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nghiÖp vô BHNT cña B¶o ViÖt.
TÝnh chÊt “tæng hîp” cña ®¹i lý BHNT cña B¶o ViÖt thÓ hiÖn ë hai khÝa c¹nh
chÝnh, hay nãi c¸ch kh¸c ®¹i lý BHNT ®ång thêi thùc hiÖn c¶ hai chøc n¨ng, võa
ph¶i khai th¸c hîp ®ång míi võa thu phÝ b¶o hiÓm ®Þnh kú.
§Õn gi÷a n¨m 2000 th× kh¶ n¨ng khai th¸c míi cña c¸c ®¹i lý BHNT tæng
hîp cña B¶o ViÖt bÞ “chËm” l¹i, c«ng viÖc thu phÝ ®Þnh kú cha hiÖu qu¶, tû lÖ bá
hîp ®ång vµ tØ lÖ nî phÝ b¶o hiÓm ®Òu ë møc “b¸o ®éng”. §ã cã thÓ xem lµ
nh÷ng dÊu hiÖu biÓu hiÖn kh¶ n¨ng kh«ng cßn phï hîp n÷a cña viÖc mét ®¹i lý
BHNT thùc hiÖn ®ång thêi c¶ hai chøc n¨ng, yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i “chuyªn m«n
ho¸ ®¹i lý BHNT” cña B¶o ViÖt.
“Chuyªn m«n ho¸” thùc chÊt lµ qóa tr×nh t¸ch rêi hai chøc n¨ng mµ mét
®¹i lý tæng hîp ®ang lµm ®Ó chuyÓn giao cho hai ®¹i lý kh¸c nhau: ®¹i lý chuyªn
khai th¸c vµ ®¹i lý chuyªn thu phÝ. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, chñ tr¬ng “chuyªn
m«n ho¸” ®¹i lý BHNT lµ hoµn toµn ®óng ®¾n, nhng muèn thùc hiÖn nã mét
c¸ch toµn diÖn, triÖt ®Ó l¹i lµ c«ng viÖc ®Çy khã kh¨n ®ßi hái nhiÒu thêi gian vµ
18
c«ng søc. §©y lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý. §Ó chñ tr¬ng
“chuyªn m«n ho¸ ®¹i lý BHNT” cña B¶o ViÖt tiÕp tôc ®îc triÓn khai triÖt ®Ó vµ
giµnh ®îc nh÷ng th¾ng lîi quan träng trong thùc tÕ th× ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý
ph¶i ®a ra ®îc nh÷ng gi¶i ph¸p mang tÝnh kh¶ thi, tõng bíc hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ
chøc m¹ng líi ®¹i lý tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ khai th¸c cña ®¹i lý BHNT t¹i B¶o
ViÖt.
Ngoµi ra trong BHNT cßn cã m« h×nh tæng ®¹i lý, theo ®ã viÖc b¸n s¶n
phÈm do mét nhµ thÇu ®éc lËp lµ tæng ®¹i lý ®¶m ®¬ng. Tæng ®¹i lý cã toµn
quyÒn tuyÓn dông c¸c ®¹i lý vµ lîi nhuËn mµ tæng ®¹i lý ®îc hëng lµ chªnh lÖch
trong kho¶n chi phÝ mµ doanh nghiÖp giao cho víi c¸c kho¶n chi tr¶ hoa hång vµ
c¸c chi phÝ qu¶n lý kh¸c.
2.3 Chøc n¨ng ®iÒu hµnh
Theo gi¸o tr×nh qu¶n lý kinh tÕ cña §HKTQD: §iÒu hµnh lµ mét chøc
n¨ng cña qu¶n lý, ®ã lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng lªn c¸c con ngêi trong doanh nghiÖp
mét c¸ch cã chñ ®Ých ®Ó hä tù nguyÖn vµ nhiÖt t×nh phÊn ®Êu ®¹t ®îc c¸c môc
tiªu ®Ò ra cña doanh nghiÖp.
VËy ®iÒu hµnh hµm ý chØ dÉn, ra lÖnh, ®éng viªn, thóc ®Èy con ngêi ho¹t
®éng. Nhng con ngêi ë ®©y kh«ng thÓ ho¹t ®éng ®éc lËp mµ hä ph¶i ho¹t ®éng
phèi hîp víi nhau th× míi cã thÓ thùc hiÖn ®îc môc tiªu chung. V× vËy c¸c nhµ
qu¶n lý ph¶i t¸c ®éng thÕ nµo ®ã ®Ó gióp c¸c c¸ nh©n vµ c¸c nhãm mµ m×nh phô
tr¸ch ph¸t huy tèi ®a kh¶ n¨ng cña hä nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu chung cña c¶
doanh nghiÖp, ®ång thêi còng ®¹t ®îc môc tiªu cña nhãm vµ cña mçi ngêi.
Chøc n¨ng ®iÒu hµnh cã vai trß hÕt søc quan träng:
Nã lµm cho mäi ho¹t ®éng cña tõng ®¬n vÞ vµ cña toµn thÓ tæ chøc diÔn
ra mét c¸ch ®ång bé vµ ¨n khíp víi nhau ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých chung.
§iÒu hµnh cã liªn quan ®Õn viÖc ra quyÕt ®Þnh, tæ chøc truyÒn ®¹t vµ
thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh b»ng c¸ch giao viÖc, ra lÖnh, ®éng viªn, khen thëng cÊp
díi, tÝch cùc ho¸ th¸i ®é vµ tinh thÇn lµm viÖc cña ngêi lao ®éng, ®ã lµ nh÷ng
yÕu tè liªn quan trùc tiÕp ®Õn n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
Chøc n¨ng ®iÒu hµnh thÓ hiÖn nghÖ thuËt ®iÒu khiÓn, l·nh ®¹o con ngêi, thÓ hiÖn tµi ba cña nhµ qu¶n lý.
Trong ph¹m vi qu¶n lý m¹ng líi ®¹i lý BHNT thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu
hµnh ®ång nghÜa víi viÖc thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc sau:
TuyÓn chän ®¹i lý BHNT.
§µo t¹o ®¹i lý BHNT.
19
C¸c ho¹t ®éng nh»m t¹o ra, duy tr× vµ ph¸t triÓn ®éng lùc trong c«ng
viÖc cña ngêi ®¹i lý BHNT.
a) TuyÓn chän ®¹i lý BHNT.
TuyÓn chän ®¹i lý BHNT lµ kh©u ®Çu tiªn, vµ cã thÓ nãi lµ kh©u quan
träng nhÊt cña quy tr×nh qu¶n lý ®¹i lý BHNT. V× chÊt lîng tuyÓn chän ®¹i lý ¶nh
hëng trùc tiÕp ®Õn chÊt lîng ®µo t¹o ®¹i lý, ®ång thêi ¶nh hëng rÊt lín ®Õn chÊt lîng khai th¸c cña ®¹i lý sau nµy. H¬n n÷a nã cßn ¶nh hëng ®Õn chi phÝ cña
doanh nghiÖp b¶o hiÓm tõ ®ã ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña BHNT, v×
nÕu c«ng t¸c tuyÓn chän kh«ng ®îc coi träng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng tuyÓn chän mét
c¸ch å ¹t bao gåm c¶ nh÷ng ngêi kh«ng cã kh¶ n¨ng do ®ã lµm t¨ng chi phÝ
dµnh cho ®µo t¹o mµ chÊt lîng ®¹i lý vÉn kh«ng cao.
§Ó n©ng cao chÊt lîng tuyÓn chän ®¹i lý c¸c nhµ qu¶n lý cÇn ®a ra nh÷ng
tiªu chuÈn tuyÓn chän vµ c¸ch thøc tuyÓn chän phï hîp víi tõng ®Þa ph¬ng, tõng
khu vùc.
Cã rÊt nhiÒu tiªu chuÈn ®îc ®Æt ra ®Ó tuyÓn chän ®¹i lý nhng nh×n chung
c¸c doanh nghiÖp BHNT thêng dùa vµ mét sè mÆt nh: tr×nh ®é, tuæi t¸c, t c¸ch
®¹o ®øc, kinh nghiÖm, kh¶ n¨ng giao tiÕp, ngo¹i giao, hoµn c¶nh gia ®×nh, ph¬ng
tiÖn ®i l¹i...
Víi c¸c ®Æc ®iÓm nghÒ ®¹i lý BHNT lµ s¶n phÈm v« h×nh, thêi h¹n b¶o
hiÓm thêng kÐo dµi, nhËn thøc cña d©n c rÊt h¹n chÕ, thËm chÝ cßn kh«ng Ýt ý
kiÕn sai lÖch, v× thÕ ®ßi hái ngêi ®¹i lý cÇn n¾m v÷ng nh÷ng kiÕn thøc vÒ s¶n
phÈm, ®ång thêi am hiÓu ®êi sèng kinh tÕ - x· héi ®Ó cã thÓ giíi thiÖu chÝnh x¸c
còng nh øng phã víi c¸c t×nh huèng thùc tÕ mét c¸ch linh ho¹t vµ cã hiÖu qu¶.
§Ó lµm ®îc ®iÒu nµy ngoµi sù tr¶i nghiÖm thùc tÕ, ®¹i lý cÇn ph¶i cã tr×nh ®é häc
vÊn ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh.
Thùc tÕ trªn thÞ trêng BHNT ViÖt Nam mét sè c«ng ty ®· tuyÓn chän
nhiÒu ®¹i lý chØ cã tr×nh ®é phæ th«ng trung häc mµ cha qua mét trêng chuyªn
m«n nµo. MÆc dï tr×nh ®é häc vÊn phô thuéc vµo møc sèng còng nh d©n trÝ cña
tõng ®Þa ph¬ng nhng viÖc tuyÓn chän ®¹i lý cã tr×nh ®é thÊp sÏ ¶nh hëng kh«ng
tèt ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®Æc biÖt trong xu
híng c¹nh tranh ngµy cµng s«i ®éng. Bëi lÏ nh÷ng ngêi nµy cã c¸ch nghÜ kh¸
®¬n gi¶n, kh«ng cÇu kú vµ thiÕu chiÒu s©u, chÝnh v× thÕ hä còng kh«ng coi träng
tÝnh khoa häc cña quy tr×nh khai th¸c, viÖc lËp kÕ ho¹ch khai th¸c vµ kü n¨ng
thuyÕt phôc kh¸ch hµng. Do ®ã, tõ viÖc t×m kiÕm kh¸ch hµng tiÒm n¨ng, tiÕp cËn,
giíi thiÖu s¶n phÈm ®Õn kÕt thóc b¸n hµng vµ giao hîp ®ång nhiÒu khi tiÕn hµnh
20
- Xem thêm -