Tài liệu Luận văn phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã xà phiên, huyện long mỹ, tỉnh hậu giang

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA KHOA HỌC KỸ THUẬT ĐẾN HIỆU QUẢ SẢN XUẤT LÚA TẠI XÃ XÀ PHIÊN, HUYỆN LONG MỸ, TỈNH HẬU GIANG Giáo viên hướng dẫn Trần Bá Trí Cần Thơ, 5 - 2009 Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên LỜI CẢM TẠ Trong suốt quá trình học tập vừa qua được sự hướng dẫn của Quý thầy cô Khoa Kinh Tế - Quản trị kinh doanh Trường Đại học Cần Thơ em đã tiếp thu được rất nhiều kiến thức bổ ích, đặc biệt là trong quá trình thực hiện Luận văn tốt nghiệp. Em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn tận tình của thầy Trần Bá Trí đã tạo điều kiện cho em thực hiện đề tài này. Em xin gởi lời cám ơn chân thành đến các Cô Chú cán bộ xã Xà Phiên, các chú ở phòng Nông Nghiệp huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang đã tạo điều kiện thuận lợi cho em khảo sát và thu thập số liệu tại xã và nông hộ. Sau cùng, em xin gởi lời cám ơn đến gia đình đã khuyến khích, động viên, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho em trong suốt quá trình học tập và sự hỗ trợ, giúp đỡ của các bạn Lớp Kinh tế Nông Nghiệp 1 khóa 31 trong học tập cũng như lúc thực hiện Luận văn tốt nghiệp. Sinh viên thực hiện Thị Thơm GVHD: Trần Bá Trí i SVTH: Thị Thơm Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên LỜI CAM ĐOAN Tôi tên Th ị Thơm, cam đoan rằng đề t ài này là do chính tôi thực hiện. Các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong đề tài này là trung thực, đề tài này không trùng với đề tài nghiên cứu khoa học khác. Sinh viên thực hiện Thị Thơm GVHD: Trần Bá Trí ii SVTH: Thị Thơm Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP ……………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… ………………………………………… Long Mỹ, ngày……tháng……năm 2009 Thủ trưởng đơn vị GVHD: Trần Bá Trí iii SVTH: Thị Thơm Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN Họ và tên Giáo viên Hướng dẫn: .................................................................. Học vị: ......................................................................................................... Chuyên ngành: ............................................................................................. Cơ quan công tác: ........................................................................................... MSSV: ......................................................................................................... Chuyên ngành: ............................................................................................. Tên đề tài: .................................................................................................... ...................................................................................................................... NỘI DUNG NHẬN XÉT 1. Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo: ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ 2. Hình thức: ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ 3. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn, tính cấp thiết của đề tài: ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ 4. Độ tin cậy của số liệu, tính hiện đại của luận văn: GVHD: Trần Bá Trí iv SVTH: Thị Thơm Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ 5. Nội dung và kết quả đạt được: ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ 6. Các nhận xét khác: ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ 7. Kết luận: ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ Cần Thơ, ngày …. tháng 5 năm 2009 Giáo viên hướng dẫn GVHD: Trần Bá Trí v SVTH: Thị Thơm Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN ……………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………. ………………………………………. Cần Thơ, ngày……tháng……năm 2009 Giáo viên phản biện GVHD: Trần Bá Trí vi SVTH: Thị Thơm Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên MỤC LỤC Trang CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU...............................................................................................1 1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI...................................................................................................1 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU...........................................................................................2 1.2.1 Mục tiêu chung...................................................................................................................2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể..................................................................................................................2 1.3. GIẢ THUYẾT KIỂM ĐỊNH.........................................................................................2 1.4. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU………………………………………………….3 1.5. PHẠM VI NGHIÊN CỨU…………………………….……………………3 1.5.1. Phạm vi về không gian....................................................................................................3 1.5.2. Phạm vi về thời gian........................................................................................................3 1.6. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU...............................................................................................4 CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................................................................................................................5 2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN.................................................................................................5 2.1.1. Kinh tế ngành sản xuất nông nghiệp...........................................................................5 2.1.1.1. Đặc điểm của sản xuất nông nghiệp........................................................................5 21.1.2. Vai trò của sản xuất nông nghiệp đối với nền kinh tế.........................................7 2.1.2. Một số khái niệm..............................................................................................................7 2.1.2.1. Kinh tế nông hộ.............................................................................................................7 2.1.2.2. Sản xuất theo kiểu độc canh......................................................................................8 2.1.2.3. Sản xuất theo kiểu luân canh.....................................................................................8 2.1.2.4. Hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội........................................................................8 2.1.2.5. Hiệu quả sản xuất..........................................................................................................9 2.1.2.6. Hiệu quả kinh tế của tiến bộ khoa học kỹ thuật................................................10 .2.9. Nguồn lực nông hộ...........................................................................................................10 GVHD: Trần Bá Trí vii SVTH: Thị Thơm Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên 2.1.3. Các mô hình khoa học kỹ đang được áp dụng......................................................11 2.1.3.1. Mô hình giống mới.....................................................................................................11 2.1.3.2. Mô hình IPM................................................................................................................11 2.1.3.3. Mô hình 3 giảm 3 tăng..............................................................................................11 2.1.3.4. Mô hình sạ hàng (máy sạ lúa theo hàng).............................................................12 2.1.3.5. Mô hình kết hợp lúa - thủy sản...............................................................................13 2.1.4. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế.....................................................................13 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.............................................................................14 2.2.1. Phương pháp chọn vùng nghiên cứu........................................................................14 2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu.....................................................................................14 2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu...................................................................................14 2.2.3.1. Bảng thống kê mô tả..................................................................................................14 2.2.3.2. Hồi qui tương quan....................................................................................................15 CHƯƠNG 3: TỔNG QUAN VỀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU........................16 3.1. GIỚI THIỆU VỀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU........................................................16 3.1.1. Khái quát về huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang.....................................................16 3.1.1.1. Đặc điểm tự nhiên......................................................................................................16 3.1.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội của huyện Long Mỹ trong các năm vừa qua..........................................................................................................................................17 3.1.1.3. Những yếu tố tác động đến chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp . 19 3.1.2.4. Tình hình sản xuất lúa trong những năm gần đây.............................................19 3.1.2.5. Định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế của cây lúa.......................................22 3.1.3. Khái quát về xã Xà Phiên, huyện long Mỹ, tỉnh Hậu Giang.............................23 3.1.3.1. Đặc điểm tự nhiên......................................................................................................23 3.1.3.2. Đặc điểm văn hóa xã hội..........................................................................................24 3.1.3.3. Tình hình sản xuất lúa trong những năm gần đây.............................................25 3.1.3.4. Tình hình chuyển giao khoa học kỹ thuật mới đến xã Xà Phiên các năm qua...................................................................................................................................................27 CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG SẢN XUẤT LÚA.................29 4.1. THỰC TRẠNG SẢN XUẤT LÚA CỦA CÁC HỘ TẠI ĐỊA BÀN NGHIÊNCỨU...........................................................................................................................29 GVHD: Trần Bá Trí viii SVTH: Thị Thơm Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên 4.1.1. Nguồn lực lao động.......................................................................................................29 4.1.1.1. Số nhân khẩu................................................................................................................29 4.1.1.2. Lao động trực tiếp tham gia sản xuất...................................................................30 4.1.1.3. Trình độ học vấn của nông hộ.................................................................................31 4.1.2. Nguồn vốn đầu tư cho sản xuất lúa...........................................................................32 4.1.3. Nguồn lực đất đai canh tác..........................................................................................33 4.1.4. Kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp.......................................................................34 4.1.4.1. Năm kinh nghiệm.......................................................................................................34 4.1.4.2. Tham gia tập huấn kỹ thuật.....................................................................................36 4.1.4.3. Áp dụng mô hình sản xuất.......................................................................................37 4.1.5. Nguồn thông tin về khoa học kỹ thuật mới............................................................39 4.1.6. Các chính sách liên quan đến việc hỗ trợ nông dân ứng dụng khoa học kỹ thuật mơi.......................................................................................................................................39 4.1.6.1. Chính sách tín dụng...................................................................................................39 4.1.6.2. Cơ sở hạ tầng...............................................................................................................40 4.1.6.3. Chính sách thị trường................................................................................................41 4.2. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ TRONG QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT LÚA CỦA NÔNG HỘ ĐỐI VỚI VIỆC ÁP DỤNG KHOA HỌC KỸ THUẬT MỚI……………………………….....42 4.2.1. Tình hình sản xuất chung của các nông hộ.............................................................42 4.2.2. Đối với hộ không áp dụng khoa học kỹ thuật mới...............................................43 4.2.3. Đối với hộ áp dụng khoa học kỹ thuật mới............................................................44 4.2.4. So sánh hiệu quả sản xuất của hộ nông dân áp dụng khoa học kỹ thuật và hộ nông dân không áp dụng khoa học kỹ thuật mới........................................................46 4.2.5. So sánh hiệu quả kinh tế của hộ nông dân áp dụng và hộ nông dân không áp dụng khoa học kỹ thuật mới..............................................................................................50 4.2.6. Nhận xét chung...............................................................................................................55 4.2.7. Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến năng suất trong từng vụ..........................................................................................................................................55 4.2.7.1. Vụ Đông Xuân không áp dụng khoa học kỹ thuật mới...................................56 4.2.7.2. Vụ Đông Xuân có áp dụng khoa học kỹ thuật mới..........................................58 4.2.7.3. Vụ hè thu không áp dụng khoa học kỹ thuật mới.............................................60 GVHD: Trần Bá Trí ix SVTH: Thị Thơm Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên 4.2.7.4. Vụ hè thu có áp dụng khoa học kỹ thuật mới.....................................................62 4.2.7.5. Viết và giải thích phương trình hồi quy tương quan cho bảng 25, bảng 27, bảng 39 và bảng 31....................................................................................................................64 4.2.8. Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến thu nhập ròng (lợi nhuận) trong từng vụ...........................................................................................................................................64 4.2.8.1. Vụ Đông Xuân không áp dụng khoa học kỹ thuật mới...................................64 4.2.8.2. Vụ đông xuân áp dụng khoa học kỹ thuật mới..................................................67 4.2.8.3. Vụ hè thu không áp dụng khoa học kỹ thuật mới.............................................70 4.2.8.4. Vụ hè thu áp dụng khoa học kỹ thuật mới..........................................................72 4.2.9. Các nhân tố ảnh hưởng đến vai trò của khoa học kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp..................................................................................................................................75 4.2.9.1. Thuận lợi.......................................................................................................................75 4.2.9.2. Khó khăn.......................................................................................................................76 CHƯƠNG 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ KHOA HỌC KỸ THUẬT VÀ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT LÚA TẠI XÃ XÀ PHIÊN.........................................................................................................................................80 5.1. Kỹ thuật................................................................................................................................80 5.2. Vốn.........................................................................................................................................81 5.3. Thông tin..............................................................................................................................81 5.4. Thị trường............................................................................................................................81 5.5. Cơ sở hạ tầng.......................................................................................................................82 5.6. Đối với nông dân...............................................................................................................82 5.7. Các cơ quan ban ngành....................................................................................................82 CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.........................................................84 6.1. KẾT LUẬN........................................................................................................................84 6.2. KIẾN NGHỊ.......................................................................................................................85 6.2.1. Đối với nông dân............................................................................................................85 6.2.2. Đối với chính quyền địa phương và các cơ quan ban ngành............................86 6.1.3. Đối với Nhà nước...........................................................................................................87 TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................................89 GVHD: Trần Bá Trí x SVTH: Thị Thơm Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên DANH MỤC BẢNG Bảng 1. Chuyển dịch cơ cấu lao động giữa các khu vực...............................................18 Bảng 2: Tình hình sản xuất lúa của huyện giai đoạn 2006 – 2008..............................20 Bảng 3: Tình hình sản xuất lúa của xã Xà Phiên giai đoạn 2006 – 2008..................26 Bảng 4: Thống kê nguồn lực lao động của nông hộ........................................................29 Bảng 5: Tỷ trọng số nhân khẩu của hộ................................................................................30 Bảng 6: Lao động gia đình tham gia sản xuất lúa............................................................30 Bảng 7: Trình độ học vấn của nông hộ................................................................................31 Bảng 8: Nhu cầu vốn sản xuất của nông hộ trong một vụ trên một công.................33 Bảng 9: Diện tích đất trồng lúa của nông hộ.....................................................................34 Bảng 10: Kinh nghiệm sản xuất trong nông nghiệp........................................................35 Bảng 11: Tổng hợp các hộ tham gia tập huấn kỹ thuật...................................................36 Bảng 12: Tổng hợp các mô hình kỹ thuật mới được các hộ áp dụng.........................37 Bảng 13: Nơi vay khi nông hộ thiếu vốn sản xuất...........................................................39 Bảng 14: Đánh giá về cơ sở hạ tầng của nông hộ............................................................40 Bảng 15: Các khâu cần đầu tư để phục vụ tốt hơn cho sản xuất nông nghiệp........41 Bảng 16: Thị trường cung cấp nguyên liệu đầu vào........................................................42 Bảng 17: Chi phí, thu nhập và thu nhập ròng của nông hộ không áp dụng khoa học kỹ thuật mới.................................................................................................................................43 Bảng 18: Các tỷ số tài chính của các hộ không áp dụng khoa học kỹ thuật mới.......................................................................................................................................44 Bảng 19: Chi phí, thu nhập và thu nhập ròng của nông hộ áp dụng khoa học kỹ thuật mới.......................................................................................................................................45 Bảng 20: Các tỷ số tài chính của các hộ áp dụng khoa học kỹ thuật mới.................46 Bảng 21: So sánh các chi phi, năng suất, thu nhập và thu nhập ròng giữa hộ áp dụng và không áp dụng khoa học kỹ thuật mới cho từng vụ........................................47 Bảng 22: So sánh các chi phi, thu nhập và thu nhập ròng giữa hộ áp dụng và không áp dụng khoa học kỹ thuật mới.................................................................................51 Bảng 23: So sánh các tỷ số tài chính giữa hộ không và có áp dụng khoa học kỹ thuật mới.......................................................................................................................................54 GVHD: Trần Bá Trí xi SVTH: Thị Thơm Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên Bảng 24: Tổng hợp các chỉ số................................................................................................56 Bảng 25: Tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất trong phương trình hồi qui của vụ đông xuân không áp dụng khoa học kỹ thuật mới......................................57 Bảng 26: Tổng hợp các chỉ số................................................................................................58 Bảng 27: Tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất trong phương trình hồi qui của vụ đông xuân áp dụng khoa học kỹ thuật mới...................................................59 Bảng 28: Tổng hợp các chỉ số................................................................................................60 Bảng 29: Tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất trong phương trình hồi qui của vụ Hè Thu không áp dụng khoa học kỹ thuật mới............................................61 Bảng 30: Tổng hợp các chỉ số................................................................................................62 Bảng 31: Tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất trong phương trình hồi qui của vụ Hè Thu có áp dụng khoa học kỹ thuật mới...................................................63 Bảng 32: Tổng hợp các chỉ số................................................................................................65 Bảng 33: Tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập ròng trong phương trình hồi qui của vụ đông xuân không áp dụng khoa học kỹ thuật mới...............................66 Bảng 34: Tổng hợp các chỉ số................................................................................................67 Bảng 35: Tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập ròng trong phương trình hồi qui của vụ đông xuân áp dụng khoa học kỹ thuật mới............................................68 Bảng 36: Tổng hợp các chỉ số................................................................................................70 Bảng 37: Tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập ròng trong phương trình hồi qui của vụ hè thu không áp dụng khoa học kỹ thuật mới.......................................71 Bảng 38: Tổng hợp các chỉ số................................................................................................72 Bảng 39: Tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập ròng trong phương trình hồi qui của vụ hè thu áp dụng khoa học kỹ thuật mới....................................................73 GVHD: Trần Bá Trí xii SVTH: Thị Thơm Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên DANH MỤC ĐỒ THỊ Đồ thị 1: Cơ cấu lao động tham gia sản xuất..................................................................... 31 Đồ thị 2: Cơ cấu trình độ học vấn của nông dân.............................................................. 32 Đồ thị 3: Cơ cấu kinh nghiệm sản xuất............................................................................... 35 Đồ thị 4: Cơ cấu nông hộ tham gia học lớp tập huấn...................................................... 36 Đồ thị 5: So sánh các chi phí sản xuất giữa hộ không áp dụng và hộ có áp dụng khoa học kỹ thuật mới vụ đông xuân................................................................................... 48 Đồ thị 6: So sánh các chi phí sản xuất giữa hộ không áp dụng và hộ có áp dụng Khoa học kỹ mới vụ hè thu..................................................................................................... 49 Đồ thị 7: So sánh năng suất giữa hộ không áp dụng và hộ áp dụng khoa học kỹ thuật mới....................................................................................................................................... 50 Đồ thi 8: So sánh các chi phí giữa hộ không và có áp dụng khoa học kỹ thuật mới................................................................................................................................................. 53 Đồ thị 9: So sánh các chi phí, thu nhập, thu nhập ròng giữa hộ áp dụng và không áp dụng khoa học kỹ thuật mới.............................................................................................. 54 GVHD: Trần Bá Trí Thơm xiii SVTH: Thị Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT ĐBSCL: Đồng bằng Sông Cửu Long KHKT: Khoa học kỹ thuật CP: Chi phí NS: Năng suất TN: Thu nhập TNR: Thu nhập ròng NC: Ngày công ĐX: Đông xuân HT: Hè thu THVC: Thu hoạch vận chuyển GVHD: Trần Bá Trí Thơm xiv SVTH: Thị Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Từ lâu sản xuất nông nghiệp đóng góp một phần rất quan trọng vào sự phát triển kinh tế của khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Do những thuận lợi về mặt tự nhiên, về nguồn vốn và lao động cũng rất dồi dào, thêm vào đó trong những năm gần đây do việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp đã nâng cao được năng suất, chất lượng sản phẩm nông sản, phù hợp với tiêu chuẩn an toàn-vệ sinh thực phẩm, không chỉ tiêu thụ trong nước mà còn cho cả xuất khẩu. Từ tình hình thực tế, chúng ta phải biết rõ điểm mạnh, điểm yếu của từng vùng để từ đó lựa chọn được mô hình sản xuất thích hợp, với những giống cây trồng, vật nuôi mang lại hiệu quả tối ưu. Và đặc biệt là trong những năm gần đây do xu thế phát triển của các hoạt động kinh tế đã và đang dẫn đến việc đô thị hóa các vùng nông thôn chuyên sản xuất nông nghiệp. Điều này làm giảm diện tích đất canh tác ở một số vùng trong cả nước cũng như ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Do vậy, để có thể duy trì mức sản lượng nông sản, đặc biệt là lúa gạo để đảm bảo an ninh lương thực quốc gia cũng như ổn định mức sản lượng gạo xuất khẩu thì các nước sản xuất nông nghiệp đều xem việc áp dụng kỹ thuật mới theo hướng sản xuất bền vững là một trong những giải pháp ưu tiên được chọn trong quá trình sản xuất nông nghiệp và ở Việt Nam cũng vậy, điều này cũng đang được thực hiện; đặc biệt là ở vùng ĐBSCL nói chung và xã Xà phiên nói riêng. Bên cạnh đó, xã Xà Phiên là một trong những xã nghèo ở huyện Long Mỹ, trồng trọt là một ngành nghề truyền thống gắn chặt với người dân trong xã, sự phát triển của trồng trọt là một tất yếu sẽ nâng cao mức sống của người dân. Nhưng để nâng cao năng suất cũng như chất lượng đời sống của người dân, chúng ta cần biết được điểm mạnh diểm yếu của từng vùng để có kế hoạch phát mô hình phù hợp đạt năng suất cao. Từ đó, chúng ta có thể thấy rằng phân tích hiệu quả sản xuất là một trong những vấn đề cần thiết, nhằm mục đích chỉ ra những mặt tích cực cũng như mặt hạn chế về nguồn lực, chính sách trong quá trình triển khai và cuối cùng là đưa ra các đề xuất thiết thực trong việc áp dụng kỹ thuật phù hợp mang lại hiệu quả kinh tế đối với nông hộ. Xuất phát từ hoạt động sản xuất thực tiễn và những định GVHD: Trần Bá Trí 1 SVTH: Thị Thơm Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên hướng sản xuất mang tính bền vững trong tương lai với nông hộ sản xuất nông nghiệp của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, nên em đã chọn đề tài: “Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên, huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang”. 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1 Mục tiêu chung Mục tiêu chung của đề tài là phân tích tác động khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa, xác định những thuận lợi, khó khăn trong quá trình sản xuất cũng như trong quá trình triển khai và ứng dụng khoa học kỹ thuật, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất lúa cho nông hộ tại địa phương . 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Mô tả thực trạng sản xuất lúa của nông hộ liên quan đến nguồn lực sẵn có. - Đánh giá hiệu sản xuất và hiệu quả kinh tế trong quá trình sản xuất lúa của nông hộ đối với việc áp dụng khoa học kỹ thuật mới. - Đề xuất các giải pháp phát huy các mặt tích cực và khắc phục những hạn chế trong quá trình sản xuất cũng như trong quá trình triển khai và ứng dụng kỹ thuật đối với nông hộ sản xuất. 1.3. GIẢ THUYẾT KIỂM ĐỊNH Bài viết dựa vào hai giả thuyết sau: - H0: θ1 = θ2 = θ3 = θ4 = θ5 = θ6 = θ7 = θ8 = θ9 = θ10 = 0 tức là 10 yếu tố các loại chi phí như: giống lúa, phân bón, thuốc trừ sâu, gieo sạ, gậm, chăm sóc, thu hoạch và vận chuyển,lãi suất, năng suấtvà giá bán không ảnh hưởng đến thu nhập ròng. - H0: θ1 = θ2 = θ3 = θ4 = θ5 = θ6 = θ7 = θ8 = θ9 = θ10 = 0 tức là các loại chi phí giống, phân bón, thuốc, gieo sạ, giậm, làm đất, chăm sóc, tưới tiêu và các yếu tố diện tích gieo trồng, trình độ học vấn, kinh nghiệm sản xuất và số lần tham gia học lớp tập huấn của nông hộ không ảnh hưởng đến năng suất lúa. GVHD: Trần Bá Trí 2 SVTH: Thị Thơm Phân tích tác động của khoa học kỹ thuật đến hiệu quả sản xuất lúa tại xã Xà Phiên 1.4. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU - Việc sản xuất lúa của nông hộ có đạt hiêu quả kinh tế hay không? - Nông dân thường gặp những thuận lợi và khó khăn gì trong quá trình sản xuất, kinh doanh. - Yếu tố nào có ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế và hiệu quả sản xuất? - Sản xuất lúa ở mô hình nào sẽ mang lai hiệu quả cao? - Giải pháp nhằm gia tăng hiệu quả kinh tế và hiệu quả sản xuất lúa cho nông hộ ở xã Xà Phiên là gì? 1.5. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.5.1. Phạm vi về không gian + Huyện Long Mỹ có 12 xã và 2 thị trấn nhưng chỉ chọn xã Xà phiên làm đại diện cho các xã còn lại (xã Xà phiên là một xã có diện tích trồng lúa nhiều thứ nhất trong huyện nên có tính đại diện cao). + Tại xã Xà phiên có 8 ấp nhưng chỉ tiến hành nghiên cứu tại ba ấp, đó là các ấp: ấp 2, ấp 4, ấp 5 thuộc xã Xà phiên, huyện Long Mỹ, Tỉnh Hậu Giang. Ba ấp này là 3 ấp có diện tích sản xuất lúa lớn nhất tại xã nên nó có tính đại diện cao. + Chỉ tập trung vào các mô hình mà 3 ấp thuộc xã Xà phiên đang áp dụng phổ biến nhất. + Giới hạn khác: trước đây việc trồng lúa trong năm có 3 vụ nhưng từ năm 2008 trở lại đây trong vùng nghiên cứu chỉ trồng 2 vụ lúa luân phiên nhau trong một năm và do tính đặc trưng của đề tài nên chỉ tập trung vào vụ nông dân mới thu hoạch gần đây nhất (khi đó người dân mới nhớ rõ các khoảng chi phí mà mình đã bỏ ra cho vụ lúa) đó là vụ lúa Hè Thu (thu hoạch tháng 5/2008) và vụ lúa Đông Xuân (mới thu hoạch xong trong tháng 03/2009) nên không so sánh hiệu quả với các vụ khác trong năm một cách chính xác được. 1.5.2. Phạm vi về thời gian - Các số liệu phân tích của huyện Long Mỹ và xã Xà Phiên lấy từ giai đoạn năm 2006 – 2008. Còn phỏng vấn trực tiếp nông hộ thì lấy số liệu thực tế phát sinh cụ thể vào cuối 2008 và đầu năm 2009 rồi so sánh lại với những vụ trước đó. - Đề tài được thực hiện từ 06/02/2009 đến 21/05/2009. GVHD: Trần Bá Trí 3 SVTH: Thị Thơm