Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
Lêi nãi ®Çu
Trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ víi c¸c níc trong khu vùc vµ thÕ giíi, nÒn
ngo¹i th¬ng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ®· cã nh÷ng tiÕn bé vît bËc, gãp
phÇn lµm thay ®æi bé mÆt cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. §Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô
cña m×nh, nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c ngo¹i th¬ng ph¶i am hiÓu rÊt nhiÒu lÜnh vùc
nh: chuyªn ngµnh hµng h¶i, vËn t¶i, ng©n hµng, kho vËn, b¶o hiÓm, ph¸p lý.
XÐt vÒ c¬ cÊu gi¸ thµnh th× chi phÝ mua b¶o hiÓm cho l« hµng XNK cã lÏ
lµ chiÕm phÇn nhá nhÊt trong c¸c kho¶n chi phÝ. Víi kho¶n chi phÝ nhá vÒ b¶o
hiÓm nµy, ngêi cã quyÒn lîi vÒ hµng ho¸ cã thÓ yªn t©m vÒ nh÷ng rñi ro bÊt ngê
mµ hµng ho¸ cña m×nh cã thÓ gÆp ph¶i. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i bÊt kú lóc nµo
hµng ho¸ ®îc b¶o hiÓm bÞ h háng, tæn thÊt còng ®îc ngêi ®îc b¶o hiÓm gi¶i
quyÕt båi thêng. Do vËy, vÊn ®Ò b¶o hiÓm hµng ho¸ trong vËn chuyÓn còng cÇn
®îc quan t©m mét c¸ch thÊu ®¸o trong c«ng t¸c ngo¹i th¬ng, nhÊt lµ trong thêi
gian qua, Bé luËt Hµng h¶i ViÖt Nam, Bé LuËt d©n sù, LuËt kinh doanh b¶o
hiÓm ®· ®îc Quèc héi th«ng qua còng nh HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Mü ®· cã
hiÖu lùc thi hµnh .
Trong lÜnh vùc b¶o hiÓm hµng ho¸ th× b¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn
b»ng ®êng biÓn lµ phøc t¹p vµ g©y ra nhiÒu tranh chÊp nhÊt so víi vËn chuyÓn
hµng ho¸ b»ng ®êng hµng kh«ng, ®êng bé, ®êng s¾t vµ ®êng s«ng. Do vËy, nãi
®Õn b¶o hiÓm hµng ho¸, ngêi ta hay nghÜ ®Õn b¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn
b»ng ®êng biÓn.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy, cïng víi nh÷ng kiÕn thøc
®· ®îc häc, em chän ®Ò tµi: "Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng
ho¸ xuÊt nhËp khÈu chuyªn chë b»ng ®êng biÓn" cho kho¸ luËn tèt nghiÖp cña
m×nh.
Kho¸ luËn nµy ®îc viÕt theo ph¬ng ph¸p lÞch sö, ph¬ng ph¸p so s¸nh,
ph¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ tæng hîp. Khi tr×nh bµy mét vÊn ®Ò em thêng xuÊt
ph¸t tõ lÞch sö cña vÊn ®Ò, tiÕn hµnh so s¸nh c¸c quy ph¹m, quy ®Þnh cña ph¸p
luËt, ®i s©u vµo ph©n tÝch sau ®ã tæng hîp l¹i. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn,
kho¸ luËn ®îc kÕt cÊu thµnh ba ch¬ng:
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ b¶o hiÓm hµng ho¸.
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
8
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
Ch¬ng II: Hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng ®êng
biÓn.
Ch¬ng III: Hoµn thiÖn ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng
ho¸ XNK chuyªn chë b»ng ®êng biÓn.
Tuy nhiªn, do cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc vµ thêi gian, ch¾c ch¾n
kho¸ luËn kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt vµ h¹n chÕ. V× vËy, em rÊt mong nhËn ®îc
sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« vµ b¹n bÌ cã quan t©m ®Õn ®Ò tµi nµy ®Ó
kho¸ luËn ®îc hoµn chØnh h¬n.
Cuèi cïng, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o cña Trêng
§¹i häc Ngo¹i Th¬ng. §Æc biÖt, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n PGS. TS. Hoµng
Ngäc ThiÕt ®· gióp ®ì tËn t×nh em trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi kho¸ luËn,
c¶m ¬n b¹n bÌ ë Tæng c«ng ty B¶o HiÓm ViÖt Nam (B¶o ViÖt), C«ng ty b¶o
hiÓm x¨ng dÇu (PJICO) ®· cung cÊp th«ng tin, tµi liÖu ®Ó gióp em hoµn thµnh
kho¸ luËn nµy.
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
9
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
ch¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ b¶o hiÓm hµng ho¸
Tõ nhiÒu n¨m nay, b¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn ®êng biÓn lµ mét trong
nh÷ng dÞch vô träng yÕu trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ v× b¶o hiÓm cung
cÊp sù b¶o vÖ cho hµng ho¸ tríc nh÷ng tæn thÊt lu«n thêng xuyªn ®e do¹ c¸c
hµnh tr×nh hµng h¶i, b¶o toµn vèn cho c¸c nhµ kinh doanh ngo¹i th¬ng vµ nhê
thÕ më réng ph¹m vi kinh doanh cña hä.
B¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn ®êng biÓn lµ mét nghiÖp vô kinh doanh
quèc tÕ cã tÝnh chÊt tin cËy, æn ®Þnh vµ an toµn gi÷a c¸c bªn h÷u quan trong
ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng, còng nh víi ngêi vËn chuyÓn vµ ng©n hµng. Ngoµi ra
b¶o hiÓm còng chÝnh lµ mét ho¹t ®éng xuÊt khÈu v« h×nh rÊt quan träng trong
nÒn ngo¹i th¬ng quèc gia, c¹nh tranh rÊt cao, nã cßn lµ mét c«ng cô tµi chÝnh
cña th¬ng m¹i quèc tÕ. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña kü thuËt vËn t¶i biÓn, b¶o
hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn ®êng biÓn còng cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn liªn tôc.
Tuy nhiªn, b¶o hiÓm hµng ho¸ lµ mét nghiÖp vô truyÒn thèng l©u ®êi nhÊt vµ lµ
mét lÜnh vùc ho¹t ®éng hÕt søc phøc t¹p.
1.1 §èi tîng cña b¶o hiÓm
Trong hîp ®ång b¶o hiÓm tµi s¶n nãi chung bao giê còng ph¶i cã mét tµi
s¶n hoÆc mét vËt thÓ dÔ bÞ ®e do¹ bëi c¸c rñi ro, tµi s¶n hay vËt thÓ ®ã ®îc gäi lµ
"®èi tîng b¶o hiÓm". Theo LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh 1906 (Marine
Insurance Act - 1906) mét ®¹o luËt ®· ®îc nhiÒu níc thõa nhËn lµ tiªu chuÈn
ph¸p lý quèc tÕ cho ngµnh b¶o hiÓm hµng h¶i trªn thÕ giíi th× hîp ®ång b¶o
hiÓm hµng h¶i ®îc ®Þnh nghÜa lµ "mét hîp ®ång trong ®ã ngêi b¶o hiÓm nhËn
båi thêng cho ngêi ®îc b¶o hiÓm nh÷ng tæn thÊt hµng h¶i theo c¸ch thøc vµ
møc ®é ®· ®îc hai bªn tho¶ thuËn trªn hîp ®ång, nghÜa lµ c¸c hËu qu¶ tæn thÊt
cña hµnh tr×nh hµng h¶i" (§iÒu 1). §iÒu 3 - LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh 1906
quy ®Þnh râ ®èi tîng cña hîp ®ång b¶o hiÓm hµng h¶i lµ nh÷ng hµnh tr×nh hµng
h¶i hîp ph¸p vµ ®Þnh nghÜa hµnh tr×nh hµng h¶i lµ;
- Tµu, hµng ho¸ hay c¸c ®éng s¶n kh¸c ë trong t×nh thÕ cã thÓ bÞ ®e do¹
bëi rñi ro hµng h¶i.
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
10
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
- ViÖc thu cíc phÝ vËn t¶i, hoa hång, tiÒn l·i, hay c¸c chi phÝ cã thÓ bÞ
hiÓm nguy khi tµu vµ hµng ho¸ bÞ ®Æt trong t×nh thÕ cã thÓ bÞ ®e do¹ bëi rñi ro
hµng h¶i.
- Tr¸ch nhiÖm ®èi víi ngêi thø ba cña chñ tµu, chñ hµng hay ngêi nµo ®ã
cã quyÒn lîi hay tr¸ch nhiÖm trªn tµu hay hµng ho¸ ®ã. VÝ dô ngêi chuyªn chë
ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµng ho¸ ®¶m nhËn chuyªn chë, ngêi thuª tµu cã tr¸ch
nhiÖm trong thêi gian hîp ®ång.
Theo ®iÒu 573 Bé luËt D©n sù ViÖt Nam quy ®Þnh: "§èi tîng b¶o hiÓm
bao gåm con ngêi, tµi s¶n, tr¸ch nhiÖm d©n sù vµ c¸c ®èi tîng kh¸c theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt."
§iÒu 201.1 quy ®Þnh "§èi tîng b¶o hiÓm hµng h¶i cã thÓ lµ bÊt kú quyÒn
lîi vËt chÊt nµo liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng hµng h¶i mµ cã thÓ quy ra tiÒn, bao
gåm; tµu biÓn, hµng ho¸, tiÒn cíc vËn chuyÓn, tiÒn c«ng vËn chuyÓn hµnh
kh¸ch, tiÒn thuª tÇu, tiÒn thuª - mua tÇu, tiÒn l·i íc tÝnh cña hµng ho¸, c¸c
kho¶n hoa hång, chi phÝ tæn thÊt chung, tr¸ch nhiÖm d©n sù vµ c¸c kho¶n tiÒn ®îc ®¶m b¶o b¨ng tµu, hµng ho¸ hoÆc tiÒn cíc vËn chuyÓn."
Trong b¶o hiÓm hµng ho¸ "®èi tîng b¶o hiÓm" nãi chung lµ hµng ho¸ vµ
®îc ®Þnh nghÜa trong Phô b¶n thø nhÊt, môc 17 phÇn quy t¾c gi¶i thÝch ®¬n b¶o
hiÓm cña LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh 1906 cã ghi râ tõ "hµng ho¸" cã nghÜa lµ
hµng ho¸ víi tÝnh chÊt th¬ng m¹i vµ kh«ng bao gåm ®å ®¹c c¸ nh©n hay l¬ng
thùc dù tr÷ ®Ó dïng trªn tµu. NÕu kh«ng cã tËp qu¸n tr¸i ngîc hµng ho¸ chë
trªn boong vµ sóc vËt kh«ng thÓ gäi chung lµ hµng ho¸". §iÒu 90 - LuËt b¶o
hiÓm Hµng h¶i Anh 1906 ®Þnh nghÜa thªm vÒ hµng ho¸ nh sau: "®éng s¶n cã
nghÜa lµ mäi tµi s¶n h÷u h×nh ngoµi con tµu vµ bao gåm c¶ tiÒn b¹c vµ nh÷ng
chøng kho¸n cã gi¸ trÞ vµ c¸c tµi liÖu kh¸c". §iÒu 16.3 LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i
Anh 1906 cã quy ®Þnh râ gi¸ trÞ b¶o hiÓm cña hµng ho¸ lµ tµi s¶n b¶o hiÓm lóc
ban ®Çu (gi¸ gèc) céng víi nh÷ng chi phÝ vÒ viÖc xÕp hµng vµ nh÷ng chi phÝ vÒ
b¶o hiÓm ®èi víi toµn bé tµi s¶n.
§iÒu 1.c - Quy t¾c Hague 1924 còng ®Þnh nghÜa " hµng ho¸ gåm tµi s¶n,
®å vËt, hµng ho¸ vµ vËt phÈm c¸c lo¹i, ngo¹i trõ sóc vËt sèng vµ hµng ho¸ theo
hîp ®ång chuyªn chë ®îc khai lµ xÕp trªn boong vµ thùc sù ®îc chë nh thÕ ".
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
11
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
Theo quy ®Þnh cña LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh 1906 th× ®èi tîng b¶o
hiÓm ph¶i ®îc chØ ®Þnh râ trªn ®¬n b¶o hiÓm, tÝnh chÊt vµ ph¹m vi quyÒn lîi cña
ngêi ®îc b¶o hiÓm (toµn thÓ hay bé phËn). §iÒu 26 - ChØ ®Þnh ®èi tîng b¶o
hiÓm:
1- Tªn ®èi tîng b¶o hiÓm ph¶i ®îc miªu t¶ trong ®¬n b¶o hiÓm hµng h¶i
mét c¸ch râ rµng hîp lý.
2- TÝnh chÊt vµ møc ®é quyÒn lîi cña ngêi ®îc b¶o hiÓm ®èi víi ®èi tîng
b¶o hiÓm kh«ng cÇn thiÕt ph¶i ghi râ trªn ®¬n b¶o hiÓm.
3- NÕu ®¬n b¶o hiÓm miªu t¶ ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm theo nh÷ng ®iÒu
kiÖn chung th× ®¬n b¶o hiÓm ®ã sÏ ®îc gi¶i thÝch ®Ó ¸p dông vµo nh÷ng ®èi tîng mµ ngêi ®îc b¶o hiÓm dù kiÕn sÏ b¶o hiÓm.
4- ¸p dông môc nµy ph¶i chó ý ®Õn mét tËp qu¸n chi phèi viÖc chØ ®Þnh
®èi tîng b¶o hiÓm".
VÒ néi dung, nh×n chung c¸c quy ®Þnh vÒ ®èi tîng b¶o hiÓm cña Bé luËt
Hµng h¶i ViÖt Nam kh«ng cã g× kh¸c biÖt lín so víi LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i
Anh.
§iÒu 200.1- Bé luËt Hµng h¶i ViÖt Nam 1990 ®Þnh nghÜa " Hîp ®ång b¶o
hiÓm Hµng h¶i lµ hîp ®ång ®îc ký kÕt gi÷a ngêi b¶o hiÓm vµ ngêi ®îc b¶o
hiÓm theo ®ã ngêi b¶o hiÓm thu phÝ b¶o hiÓm do ngêi ®îc b¶o hiÓm tr¶ vµ ngêi
®îc b¶o hiÓm ®îc ngêi b¶o hiÓm båi thêng tæn thÊt cña ®èi tîng b¶o hiÓm do
c¸c rñi ro hµng h¶i g©y ra theo møc ®é vµ ®iÒu kiÖn tho¶ thuËn víi ngêi b¶o
hiÓm".
1.2 C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña b¶o hiÓm hµng h¶i.
1.2.1 QuyÒn lîi cã thÓ b¶o hiÓm
QuyÒn lîi cã thÓ b¶o hiÓm lµ nguyªn t¾c ®Çu tiªn trong bèn nguyªn t¾c
c¬ b¶n cu¶ b¶o hiÓm Hµng h¶i: quyÒn lîi cã thÓ b¶o hiÓm, trung thùc tèi ®a, båi
thêng vµ thÕ quyÒn. Theo LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i 1906 cña Anh sÏ lµ vi ph¹m
nÕu ngêi nµo thùc hiÖn mét hîp ®ång b¶o hiÓm mµ kh«ng cã quyÒn lîi cã thÓ
b¶o hiÓm trªn ®èi tîng b¶o hiÓm hoÆc kh«ng dù kiÕn hîp lý ®Ó tiÕp nhËn quyÒn
lîi Êy. §iÒu 5 - LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh 1906 ®Þnh nghÜa quyÒn lîi cã thÓ
b¶o hiÓm nh sau:
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
12
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
1- Theo nh÷ng quy ®Þnh cña luËt nµy, ngêi cã quyÒn lîi cã thÓ b¶o hiÓm
lµ ngêi liªn quan ®Õn mét hµnh tr×nh ®êng biÓn.
2- Mét ngêi ®îc coi lµ liªn quan ®Õn mét hµnh tr×nh ®êng biÓn khi Êy cã
liªn quan hîp ph¸p hoÆc c«ng b»ng ®èi víi hµnh tr×nh hoÆc bÊt cø tµi s¶n cã thÓ
b¶o hiÓm nµo chÞu rñi ro trong hµnh tr×nh ®ã mµ theo ®ã ngêi Êy cã thÓ hëng lîi
nÕu tµi s¶n cã thÓ b¶o hiÓm Êy ®îc an toµn hay vÒ ®îc ®Õn bÕn ®óng h¹n, hoÆc
cã thÓ bÞ thiÖt h¹i nÕu tµi s¶n ®ã bÞ tæn thÊt hay tæn h¹i, hay bÞ cÇm gi÷ hoÆc thÓ
chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng tæn thÊt ®ã".
Tãm l¹i ngêi chÞu thiÖt h¹i vÒ mÆt tµi chÝnh mét khi ®èi tîng b¶o hiÓm bÞ
tæn thÊt ®îc coi lµ "ngêi cã quyÒn lîi b¶o hiÓm" quyÒn lîi cña ngêi nµy sÏ bÞ
ph¬ng h¹i nÕu ®èi tîng b¶o hiÓm bÞ tæn thÊt vµ ngîc l¹i sÏ ®îc b¶o ®¶m khi an
toµn. Kh¸c c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm kh¸c, theo hîp ®ång b¶o hiÓm hµng h¶i ngêi ®îc b¶o hiÓm kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã quyÒn lîi cã thÓ b¶o hiÓm khi tiÕn
hµnh b¶o hiÓm, tuy nhiªn hä ph¶i cã dù tÝnh hîp lý vÒ viÖc tiÕp nhËn quyÒn lîi
Êy. Tham chiÕu vô Andersen kiÖn Morice (1876) hµng ho¸ lµ g¹o ®· ®îc b¶o
hiÓm bëi ngêi mua hµng, trong hîp ®ång mua b¸n cã quy ®Þnh lµ tµi s¶n ®îc
chuyÓn giao khi toµn bé hµng ho¸ ®· ®îc xÕp lªn tµu. Tæn thÊt cña hµng ho¸ khi
míi cã ba phÇn t hµng ®îc xÕp lªn tµu ®· ®îc toµ quyÕt r»ng ngêi mua kh«ng cã
quyÒn lîi cã thÓ b¶o hiÓm. Ngîc l¹i trong vô Colonial Insurance Company
(1886) khi hîp ®ång mua b¸n quy ®Þnh r¼ng rñi ro ®îc chuyÓn giao cho ngêi
mua khi hµng ho¸ ®îc xÕp lªn tµu th× tõng phÇn cña hµng ho¸ lµ lóa m× ®Òu ®îc
b¶o hiÓm khi nã ®· ®îc bèc lªn tµu. Tuy nhiªn, ngêi ®îc b¶o hiÓm ph¶i cã
quyÒn lîi cã thÓ b¶o hiÓm vµo thêi ®iÓm cã tæn thÊt, ®iÒu nµy ®· ®îc quy ®Þnh
bëi ®iÒu 6 cña LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh 1906. §Ó tr¸nh ngé nhËn, vÊn ®Ò
nµy còng ®îc Ên ®Þnh râ trong ®iÒu 11 cña §iÒu kho¶n Häc héi b¶o hiÓm hµng
ho¸ (Institute Cargo Clauses - ICC 1982) - §iÒu kho¶n quyÒn lîi b¶o hiÓm:
1- §Ó cã thÓ ®ßi båi thêng theo ®¬n b¶o hiÓm nµy, ngêi ®îc b¶o hiÓm
ph¶i cã quyÒn lîi cã thÓ b¶o hiÓm ®èi víi ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm vµo thêi gian
x¶y ra tæn thÊt.
2- Víi ®iÒu kiÖn ph¶i theo 11.1 trªn ®©y, ngêi ®îc b¶o hiÓm sÏ cã quyÒn
®ßi båi thêng cho nh÷ng tæn thÊt ®îc b¶o hiÓm x¶y ra trong thêi gian b¶o hiÓm
nµy cã hiÖu lùc, dï cho tæn thÊt nµy x¶y ra tríc khi hîp ®ång b¶o hiÓm ®îc ký
kÕt, trõ khi ngêi ®îc b¶o hiÓm lµ cã tæn thÊt mµ ngêi b¶o hiÓm th× cha hay biÕt".
13
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
§iÒu kho¶n 11.2 liªn quan ®Õn mét tËp qu¸n ®Æc biÖt ®· cã tõ l©u ®îc gäi
lµ "tæn thÊt hay kh«ng tæn thÊt" ®îc ®Ò cËp ®Õn t¹i Quy t¾c gi¶i thÝch ®¬n b¶o
hiÓm sè 1 - Phô b¶n LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh, theo ®ã ®¬n b¶o hiÓm ®¶m
b¶o nh÷ng tæn thÊt ®îc b¶o hiÓm x¶y ra cho hµng ho¸ b¾t ®Çu ®îc vËn chuyÓn
tríc khi thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓm vµ hµng ho¸ ®· bÞ tæn thÊt v× nh÷ng rñi ro
®îc b¶o hiÓm mµ ngêi ®îc b¶o hiÓm kh«ng biÕt vµo lóc thùc hiÖn b¶o hiÓm.
HiÖu lùc cña ®iÒu kho¶n nµy lµm cho ®¶m b¶o cña hîp ®ång ®îc ký vµo lóc
hµnh tr×nh ®· b¾t ®Çu cã hiÖu lùc håi tè tõ khi b¾t ®Çu hµnh tr×nh. Trªn thùc tÕ
th× khi hµng ho¸ ®· ®îc vËn chuyÓn víi hµng ngµn container hay víi hµng chôc
ngµn tÊn hµng trªn mét con tµu th× viÖc ngêi b¶o hiÓm ph¸t hiÖn ra hµng ho¸
cña m×nh bÞ tæn thÊt sau khi ®· ®îc vËn chuyÓn ®Ó tiÕn hµnh trôc lîi b¶o hiÓm lµ
®iÒu khã cã thÓ thùc hiÖn ®îc, trõ nh÷ng rñi ro lín ®îc c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin
®¹i chóng ®a tin nhng ®iÒu ®ã l¹i rÊt dÔ bÞ ph¸t hiÖn ra.
Khi cã khiÕu n¹i thuéc ®¬n b¶o hiÓm, ngêi b¶o hiÓm cã thÓ buéc ngêi ®îc b¶o hiÓm ph¶i chøng minh quyÒn lîi cã thÓ b¶o hiÓm cña m×nh trªn ®èi tîng
b¶o hiÓm vµo thêi ®iÓm x¶y ra tæn thÊt vµ nÕu kh«ng chøng minh ®îc th× khiÕu
n¹i ®ßi båi thêng kh«ng ®îc gi¶i quyÕt. §èi víi hµng ho¸ chuyªn chë b»ng ®êng biÓn, tÊt nhiªn chñ hµng ph¶i cã mét quyÒn lîi cã thÓ b¶o hiÓm, ngoµi ra
còng víi hµng ho¸ ®ã tån t¹i nh÷ng lo¹i quyÒn lîi kh¸c còng cã thÓ ®em ra b¶o
hiÓm:
(1) L·i íc tÝnh: NÕu hµng ®Õn bÕn an toµn chñ hµng cã thÓ b¸n l« hµng
®ã víi dù tÝnh cã l·i. L·i nµy ®îc gäi lµ "l·i íc tÝnh" vµ thêng céng thªm vµo
chÝnh sè tiÒn b¶o hiÓm hµng ho¸, møc Ên ®Þnh lµ 10% gi¸ trÞ CIF.
(2) ThuÕ nhËp khÈu: NÕu hµng ho¸ bÞ tæn thÊt toµn bé trªn ®êng vËn
chuyÓn th× ngêi nhËp khÈu ®îc miÔn thuÕ. NÕu ®Õn c¶ng, hµng nhËn chØ bÞ tæn
thÊt bé phËn ngêi nhËp khÈu sÏ kh«ng ®îc miÔn thuÕ theo tû lÖ hµng h háng,
trong hÇu hÕt c¸c trêng hîp ®ã ®Òu ph¶i nép thuÕ ®Çy ®ñ. Do ®ã thuÕ còng cã
thÓ ®îc b¶o hiÓm mµ chÝnh ngêi nhËp khÈu cã quyÒn lîi trong ®ã cÇn b¶o hiÓm.
Tuy nhiªn ®Ó cã thÓ ®îc båi thêng phÇn quyÒn lîi nµy phÇn thuÕ nhËp khÈu
ph¶i ®îc kª khai râ trong giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm vµ thÓ hiÖn trªn ®¬n b¶o hiÓm.
(3) Gi¸ trÞ t¨ng thªm: NÕu gi¸ hµng trªn thÞ trêng t¨ng lªn ®¸ng kÓ trong
khi vËn chuyÓn, vµ hµng ho¸ bÞ mÊt hoÆc vÒ tíi bÓn trong tr¹ng th¸i bÞ h háng
th× ngêi nhËn hµng cã thÓ bÞ thÊt thu vÒ kho¶n trÞ gi¸ t¨ng thªm cña hµng ho¸.
14
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
§Ó tr¸nh tæn thÊt Êy, trÞ gi¸ t¨ng thªm ®ã cã thÓ ®îc b¶o hiÓm riªng rÏ kh«ng
n»m trong b¶o hiÓm gèc. §Ó ¸p dông ®iÒu nµy ICC 1982 - ®iÒu 14 quy ®Þnh vÒ
"§iÒu kho¶n trÞ gi¸ t¨ng thªm":
14.1 NÕu ngêi ®îc b¶o hiÓm ký kÕt bÊt kú hîp ®ång b¶o hiÓm nµo vÒ trÞ
gi¸ t¨ng thªm cho hµng ho¸ ®· ®îc b¶o hiÓm th× trÞ gi¸ tho¶ cña hµng ho¸ ph¶i
®îc coi nh ®· gia t¨ng tíi tæng sè tiÒn cña b¶o hiÓm nµy céng víi sè tiÒn b¶o
hiÓm vÒ trÞ gi¸ gia t¨ng…
14.2 Trêng hîp b¶o hiÓm nµy, b¶o hiÓm trÞ gi¸ t¨ng thªm ph¶i ¸p dông
®iÒu kho¶n sau ®©y:
Gi¸ trÞ tho¶ thuËn cña hµng ho¸ ph¶i ®îc coi nh ngang víi tæng sè tiÒn
b¶o hiÓm cña hîp ®ång b¶o hiÓm ban ®Çu vµ tÊt c¶ c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm gi¸
trÞ t¨ng thªm mµ ngêi ®îc b¶o hiÓm thùc hiÖn cïng b¶o hiÓm cho tæn thÊt ®ã…".
§iÒu 14.1 ¸p dông cho ®¬n b¶o hiÓm ban ®Çu cßn ®iÒu 14.2 cho ®¬n b¶o
hiÓm trÞ gi¸ gia t¨ng, c¶ hai ®iÒu kho¶n ®Òu cïng chung mét môc ®Ých ®ßi ngêi
®îc b¶o hiÓm céng c¸c trÞ gi¸ trªn mçi ®¬n b¶o hiÓm coi lµ mét trÞ gi¸ ¸p dông
cho c¶ hai ®¬n. §Ó n¾m ch¾c ®iÒu nµy, ngêi b¶o hiÓm cã quyÒn ®îc biÕt c¸c sè
tiÒn b¶o hiÓm vµ yªu cÇu ®îc biÕt th«ng tin nµy khi cã khiÕu n¹i båi thêng. NÕu
kh«ng cã quy ®Þnh nµy vÒ tæng sè hai trÞ gi¸ th× c¸c chi phÝ tè tông, ®Ò phßng
tæn thÊt vµ c¸c chi phÝ ngêi ®îc b¶o hiÓm chi tr¶ ®Ó chøng minh tæn thÊt sÏ do
ngêi b¶o hiÓm chÝnh tr¶ hÕt dï biÕt cã ®¬n b¶o hiÓm trÞ gi¸ t¨ng thªm. Víi ®iÒu
kho¶n nµy c¸c chi phÝ trªn sÏ ®îc ph©n chia gi÷a c¸c ngêi b¶o hiÓm ®¬n b¶o
hiÓm chÝnh vµ ®¬n b¶o hiÓm trÞ gi¸ gia t¨ng vµ sè tiÒn ®ßi ngêi thø ba còng sÏ
®îc ph©n bæ nh vËy.
1.2.2 Trung thùc tèi ®a - NghÜa vô khai b¸o
Trung thùc tèi ®a lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n thø hai cña b¶o hiÓm hµng h¶i.
LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh 1906 tõ ®iÒu 17 ®Õn ®iÒu 20 ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò
yªu cÇu trung thùc, tÊt c¶ c¸c bªn liªn quan trong hîp ®ång b¶o hiÓm hµng h¶i
ph¶i th¬ng lîng víi nhau trªn c¬ së ch©n thµnh tuyÖt ®èi. Trung thùc tèi ®a ngô
ý ph¶i khai b¸o ®Çy ®ñ mäi sù kiÖn cÇn thiÕt ®· biÕt hoÆc coi nh ®· biÕt. §Æc
biÖt ngêi ®îc b¶o hiÓm ph¶i kª khai vµ tr×nh bµy ®óng tÊt c¶ c¸c sù viÖc cô thÓ
cã liªn quan ®Õn hµng ho¸ ®îc b¶o hiÓm, nh÷ng sù viÖc mµ hä biÕt hoÆc ph¶i
biÕt trong c«ng viÖc th¬ng m¹i b×nh thêng. Nh thÕ ngêi b¶o hiÓm còng ®îc biÕt
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
15
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó gióp hä trong viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro, nhËn hay tõ
chèi b¶o hiÓm vµ tÝnh gi¸ phÝ hîp lý.
Bæn phËn trung thùc còng rµng buéc c¶ ngêi b¶o hiÓm. Hä kh«ng thÓ xui
dôc kh¸ch hµng thùc hiÖn mét hîp ®ång b¶o hiÓm mµ hä biÕt lµ kh«ng hîp
ph¸p hoÆc hä kh«ng thÓ nhËn mét rñi ro mµ hä ®· biÕt lµ kh«ng cßn n÷a trong
khi ngêi yªu cÇu b¶o hiÓm cha biÕt.
Kh¸c víi c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm kh¸c, ®èi tîng b¶o hiÓm hµng ho¸ ®îc
yªu cÇu b¶o hiÓm cã thÓ ë c¸ch xa ngêi b¶o hiÓm vµ ngêi ®îc b¶o hiÓm c¶ ngµn
dÆm vµo thêi ®iÓm tiÕn hµnh ®µm ph¸n vµ ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm, do ®ã viÖc
gi¸m ®Þnh tríc khi nhËn b¶o hiÓm lµ hÇu nh kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc. V× thÕ ngêi ®îc b¶o hiÓm ph¶i tù cung cÊp c¸c th«ng tin mµ ngêi b¶o hiÓm ®ßi hái tríc
khi ký kÕt hîp ®ång. NÕu vi ph¹m nguyªn t¾c trung thùc th× phÝa bªn kia (th«ng
thêng lµ ngêi b¶o hiÓm) cã quyÒn coi hîp ®ång lµ v« hiÖu. Nãi c¸ch kh¸c, khi
nµo ngêi ®îc b¶o hiÓm kh«ng khai b¸o nh÷ng chi tiÕt quan träng ®Ó ®¸nh gi¸
rñi ro, ngêi b¶o hiÓm cã thÓ huû bá hîp ®ång vµo bÊt cø lóc nµo cho dï bÊt kÓ
viÖc kh«ng khai b¸o ®ã lµ s¬ ý hay cè ý.
Trong nghÜa vô khai b¸o c¸c sù kiÖn cÇn thiÕt ®· biÕt, ngêi ®îc b¶o hiÓm
®îc coi lµ biÕt mäi t×nh h×nh mµ trong tiÕn tr×nh th«ng thêng cña nghiÖp vô hä
ph¶i biÕt. §ång thêi khi kh«ng cã yªu cÇu th× còng cã nh÷ng th«ng tin kh«ng
cÇn thiÕt ph¶i khai b¸o, LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh ®iÒu 18.3 quy ®Þnh râ lµ
- Nh÷ng t×nh h×nh lµm gi¶m rñi ro.
- Mäi t×nh h×nh mµ ngêi b¶o hiÓm ®îc biÕt hay coi nh lµ biÕt ®îc ®ã lµ
nh÷ng vÊn ®Ò mµ ai còng biÕt hoÆc nh÷ng vÊn ®Ò thuéc kiÕn thøc th«ng thêng
mµ theo tiÕn tr×nh nghiÖp vô th«ng thêng ngêi b¶o hiÓm ph¶i biÕt nh tËp qu¸n
th¬ng m¹i, tuyÕn ®êng cña tµu biÓn…
- BÊt kú t×nh h×nh nµo mµ nh÷ng tin tøc ®a ra bÞ ngêi b¶o hiÓm b¸c bá.
- BÊt kú t×nh h×nh ®Æc biÖt nµo mµ khai b¸o còng lµ thõa v× ®· cã cam kÕt
c«ng khai hoÆc ngô ý.
§èi víi ngêi m«i giíi, nghÜa vô khai b¸o cßn nÆng nÒ h¬n. Ngêi m«i giíi
ph¶i khai b¸o mäi sù kiÖn cÇn thiÕt mµ ngêi ®îc b¶o hiÓm ®· khai b¸o (trõ khi
®iÒu ®ã biÕt qu¸ chËm kh«ng kÞp b¸o cho ngêi m«i giíi) va mäi sù kiÖn mµ ngêi m«i giíi ®îc biÕt vµ ®îc coi nh biÕt. Vi ph¹m nghÜa vô nµy ngêi b¶o hiÓm cã
16
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
thÓ huû bá hîp ®ång b¶o hiÓm vµ nÕu cã thÓ quy tr¸ch nhiÖm båi thêng cho
kh¸ch hµng cña hä vÒ hîp ®ång bÞ huû bá ®ã.
Lêi khai cã thÓ lµ theo mét sù kiÖn thùc tÕ hoÆc theo mét sù kiÖn tr«ng
chê hay tin tëng. Lêi khai sù kiÖn thùc tÕ ®îc coi lµ trung thùc nÕu t×nh h×nh cô
thÓ lµ ®óng nh thÕ, cã nghÜa lµ ngêi b¶o hiÓm kh«ng thÓ khiÕu n¹i khi lêi khai
kh«ng ®óng tõng ch÷. Lêi khai sù kiÖn tr«ng chê ®îc coi lµ trung thùc nÕu khai
mét c¸ch trung thùc dï r»ng kh«ng ®óng, bëi v× mét ngêi b¶o hiÓm cÈn träng
kh«ng thÓ lÇm lÉn bëi mét lêi khai ®Æc biÖt nh thÕ (®iÒu 20). Lêi khai cÇn thiÕt
lµ lêi khai cã thÓ ¶nh hëng ®Õn sù ph¸n ®o¸n cña ngêi b¶o hiÓm trong viÖc Ên
®Þnh tû lÖ phÝ b¶o hiÓm hay quyÕt ®Þnh cã nhËn b¶o hiÓm hay kh«ng. Lêi khai
cÇn thiÕt th× ph¶i chÝnh x¸c nÕu kh«ng ngêi b¶o hiÓm cã thÓ huû bá hîp ®ång.
§iÒu 204 Bé luËt Hµng h¶i ViÖt Nam 1990 quy ®Þnh ngêi ®îc b¶o hiÓm
cã nghÜa vô cung cÊp th«ng tin hä biÕt hoÆc cÇn ph¶i biÕt lµm ¶nh hëng ®Õn
quyÕt ®Þnh cña ngêi b¶o hiÓm vÒ viÖc x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro, viÖc nhËn
hay kh«ng nhËn b¶o hiÓm vµ c¸c ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm, trõ nh÷ng th«ng tin mµ
mäi ngêi ®Òu biÕt hoÆc ngêi b¶o hiÓm ®· biÕt hoÆc cÇn ph¶i biÕt. NÕu ngêi ®îc
b¶o hiÓm vi ph¹m ®iÒu nµy th× ®iÒu 207 cho phÐp ngêi b¶o hiÓm rót khái hîp
®ång mµ vÉn thu ®îc ®Çy ®ñ phÝ b¶o hiÓm. Còng t¹i ®iÒu nµy Bé luËt Hµng h¶i
ViÖt Nam quy ®Þnh thªm nÕu ngêi ®îc b¶o hiÓm kh«ng cã lçi trong viÖc khai
sai th× ngêi b¶o hiÓm kh«ng cã quyÒn rót khái hîp ®ång nhng cã quyÒn thu
thªm phÝ ë møc ®é hîp lý.
1.2.3 Båi thêng
Båi thêng lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n quan träng nhÊt cña b¶o hiÓm nãi chung
còng nh b¶o hiÓm hµng h¶i nãi riªng vµ còng chÝnh v× môc ®Ých nµy mµ b¶o
hiÓm tån t¹i. VÒ kh¸i niÖm ngêi ta cã thÓ hiÓu båi thêng lµ sù b¶o vÖ hoÆc ®¶m
b¶o cho thiÖt h¹i hoÆc tæn thÊt ph¸t sinh tõ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý, cßn trong b¶o
hiÓm ta cã thÓ coi båi thêng nh lµ mét c¬ chÕ mµ c«ng ty b¶o hiÓm sö dông ®Ó
cung cÊp kho¶n båi thêng tµi chÝnh, víi môc ®Ých kh«i phôc t×nh tr¹ng tµi chÝnh
ban ®Çu cho ngêi ®îc b¶o hiÓm sau khi tæn thÊt x¶y ra. §iÓm kh¸c trong båi thêng cña b¶o hiÓm hµng h¶i lµ båi thêng theo c¸ch thøc vµ møc ®é tho¶ thuËn
nghÜa lµ ®îc x¸c ®Þnh trªn hîp ®ång vµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, hay nãi
c¸ch kh¸c båi thêng kh«ng ph¶i lµ thuÇn tuý mµ lµ mang tÝnh chÊt th¬ng m¹i.
1.2.4 ThÕ quyÒn
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
17
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
Sau khi ®· båi thêng tæn thÊt, ngêi b¶o hiÓm cã quyÒn ®Æt m×nh vµo ®Þa
vÞ ngêi ®îc b¶o hiÓm trong ph¹m vi quyÒn ®ßi bï ®¾p ®èi víi bªn cã tr¸ch
nhiÖm vÒ tæn thÊt. §ã ®îc gäi lµ thÕ quyÒn, tøc lµ ngêi b¶o hiÓm cã cïng vÞ trÝ
nh ngêi ®îc b¶o hiÓm vÒ viÖc ®ßi båi thêng tæn thÊt tõ ngêi thø ba. ThÕ quyÒn
lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n thø t cña b¶o hiÓm hµng h¶i, nã lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña
nguyªn t¾c båi thêng v× nã ng¨n ngõa mét ngêi cã thÓ ®ßi båi thêng tõ hai
nguån vÒ cïng mét tæn thÊt vµ nh thÕ lµ kiÕm lêi. Víi nguyªn t¾c thÕ quyÒn nµy
ngêi b¶o hiÓm cã quyÒn thay thÕ quyÒn h¹n cña ngêi ®îc b¶o hiÓm ®Ó ®ßi bªn
cã tr¸ch nhiÖm båi hoµn trong giíi h¹n sè tiÒn båi thêng ®· tr¶ mµ kh«ng cÇn
cã quyÒn së h÷u ®îc chuyÓn qua cho hä. Tuy nhiªn, tríc khi thùc hiÖn viÖc thÕ
quyÒn, ngêi b¶o hiÓm ph¶i tr¶ tiÒn båi thêng cho ngêi ®îc b¶o hiÓm.
1.3 Gi¸ trÞ b¶o hiÓm
Do viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng ho¸ ®îc b¶o hiÓm thùc tÕ kh«ng thÓ thùc
hiÖn ®îc vµo thêi gian vµ ®Þa ®iÓm x¶y ra tæn thÊt hay tæn thÊt trong qu¸ tr×nh
vËn chuyÓn, nªn gi÷a ngêi b¶o hiÓm vµ ngêi ®îc b¶o hiÓm cã sù tho¶ thuËn vÒ
viÖc ®¸nh gi¸ hµng ho¸ tríc khi ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm. TrÞ gi¸ hµng ho¸ ®îc
x¸c ®Þnh nh vËy gäi lµ trÞ gi¸ b¶o hiÓm tho¶ thuËn. §¬n b¶o hiÓm cã gi¸ trÞ b¶o
hiÓm tho¶ thuËn ®îc gäi lµ ®¬n b¶o hiÓm cã ®Þnh gi¸. VÒ nguyªn t¾c hÇu nh tÊt
c¶ c¸c ®¬n b¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn ®êng biÓn ®Òu lµ ®¬n b¶o hiÓm cã
®Þnh gi¸. TrÞ gi¸ b¶o hiÓm tho¶ thuËn nh trªn bÞ giíi h¹n bëi h¹n møc trÞ gi¸ cã
thÓ b¶o hiÓm quy ®Þnh t¹i ®iÒu 16 ë LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh 1906. Theo
®ã, trong b¶o hiÓm hµng ho¸, nã bao gåm gi¸ thµnh cña hµng ho¸, c¸c phÝ tæn
chuyªn chë vµ chi phÝ b¶o hiÓm.
Theo tËp qu¸n quèc tÕ vÒ phÝ b¶o hiÓm, ngoµi phÝ b¶o hiÓm chÝnh cßn cã
phô phÝ tµu giµ thu thªm khi hµng ho¸ ®îc chuyªn chë trªn nh÷ng chiÕc tµu cã
®é tuæi cao h¬n mét møc quy ®Þnh nµo ®ã (hiÖn nay quy ®Þnh lµ 15 tuæi). Khi
hµng ho¸ ®îc vËn chuyÓn trªn nh÷ng chiÕc tµu nh vËy th× ngêi thuª tµu gi¶m ®îc mét phÇn cíc phÝ vËn t¶i nhng hä l¹i tù lµm t¨ng kh¶ n¨ng bÞ rñi ro cho hµng
ho¸ cña m×nh, nh vËy lµm t¨ng rñi ro ®èi víi ngêi b¶o hiÓm vµ hä ph¶i nép
thªm phÝ b¶o hiÓm cho kh¶ n¨ng gia t¨ng rñi ro ®ã. VÊn ®Ò lµ phô phÝ tµu giµ cã
®îc tÝnh vµo gi¸ trÞ b¶o hiÓm hay kh«ng cßn tuú thuéc vµo tõng trêng hîp cô
thÓ.
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
18
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
VÒ nguyªn t¾c nÕu phô phÝ nµy lµm t¨ng gi¸ thµnh hµng ho¸ th× nã ®îc
coi lµ mét phÇn cña gi¸ trÞ b¶o hiÓm, vÝ dô ®èi víi c¸c hîp ®ång nhËp khÈu FOB
khi ngêi mua hµng ph¶i thuª tµu vµ mua b¶o hiÓm, lóc nµy phô phÝ tµu giµ (nÕu
cã) do ngêi mua tr¶ vµ chi phÝ ®ã ®îc céng vµo gi¸ thµnh. Ngîc l¹i, ®èi víi c¸c
hîp ®ång nhËp khÈu CFR hay CIF th× trÞ gi¸ ho¸ ®¬n ®· bao gåm chi phÝ thuª
tµu, lóc nµy phô phÝ tµu giµ do ngêi b¸n tr¶ vµ nã kh«ng lµm t¨ng gi¸ thµnh nªn
kh«ng ®îc tÝnh vµo gi¸ trÞ b¶o hiÓm.
Sè tiÒn b¶o hiÓm lµ giíi h¹n tr¸ch nhiÖm cña ngêi b¶o hiÓm ®èi víi mçi
tai n¹n vµ phÝ b¶o hiÓm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè tiÒn ®ã. Theo tËp qu¸n th«ng thêng th× sè tiÒn b¶o hiÓm Ên ®Þnh b»ng gi¸ trÞ b¶o hiÓm vµ mét hîp ®ång b¶o
hiÓm nh vËy gäi lµ b¶o hiÓm ®óng trÞ gi¸. NÕu sè tiÒn b¶o hiÓm vît qu¸ trÞ gi¸
b¶o hiÓm th× gäi lµ b¶o hiÓm trªn trÞ gi¸, trong b¶o hiÓm hµng ho¸ sè tiÒn b¶o
hiÓm d«i ra ®ã chØ ®îc chÊp nhËn khi coi nã lµ sè l·i cã thÓ cña c«ng viÖc bu«n
b¸n vµ nã kh«ng lín h¬n 10%, sè d«i h¬n n÷a sÏ kh«ng cã hiÖu lùc. NÕu sè tiÒn
b¶o hiÓm nhá h¬n gi¸ trÞ b¶o hiÓm th× gäi lµ b¶o hiÓm díi trÞ gi¸, vµ ngêi ®îc
b¶o hiÓm sÏ tù chÞu lÊy sè tiÒn tæn thÊt ë phÇn trÞ gi¸ kh«ng ®îc b¶o hiÓm.
1.4 Thêi gian ®îc b¶o hiÓm
Tríc kia, b¶o hiÓm chØ b¾t ®Çu khi hµng ho¸ ®îc bèc lªn tµu, kh«ng cã
b¶o hiÓm cho kh©u vËn chuyÓn ®Õn c¶ng bèc hµng còng nh trong thêi gian bèc
hµng vµ c¶ ë trªn xµ lan t¹i c¶ng bèc hµng. B¶o hiÓm kÕt thóc khi hµng ho¸ ®îc
®a xuèng bê an toµn, khi dì hµng t¹i bÕn hay cÇu tµu, b¶o hiÓm kÕt thóc ngay
khi hµng ho¸ ®îc dì khái cÇn trôc vµ n»m trªn cÇu c¶ng. NÕu viÖc dì hµng theo
tËp qu¸n ë c¶ng ®Õn lµ b»ng xµ lan lâng hµng ngoµi biÓn ®Ó chuyÓn vµo c¶ng th×
hµng ho¸ trªn xµ lan ®îc b¶o hiÓm c¸c rñi ro cho ®Õn khi ®Õn c¶ng ®Ých (c¶ng
®Õn).
§iÒu kho¶n “tõ kho ®Õn kho” ®îc ¸p dông tõ kho¶ng cuèi thÕ kû 19 vµ ®îc ®Ó trong ®iÒu kho¶n b¶o hiÓm hµng ho¸ cña HiÖp héi khi viÕt lÇn thø nhÊt
n¨m 1912. §¬n b¶o hiÓm SG (Ship-Goods) kh«ng Ên ®Þnh giíi h¹n thêi gian
nªn theo tËp qu¸n ®ã, ®iÒu kho¶n nµy còng kh«ng Ên ®Þnh thêi gian cho qu¸
tr×nh chuyªn chë vµ còng kh«ng ¸p dông thêi gian cho giai ®o¹n tríc khi bèc
hµng lªn tµu biÓn. §Ó ®éng viªn ngêi ®îc b¶o hiÓm rót hµng nhanh khi dì th×
nªn cã mét giíi h¹n thêi gian sau khi dì hµng. Giíi h¹n nµy ®îc thÊy tõ thùc tÕ
trong chiÕn tranh thÕ giíi 1939-1945 vµ ®îc n©ng lªn lµ 60 ngµy bëi ®iÒu kho¶n
19
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
“më réngthêi chiÕn”. Ngêi b¶o hiÓm ®· tho¶ thuËn gi÷ giíi h¹n nµy sau thêi
chiÕn b»ng ®iÒu kho¶n “®¶m b¶o më réng” vµ råi ®îc ®a vµo ICC nh mét tiªu
chuÈn. Trong ICC 1963 “®iÒu kho¶n vËn chuyÓn” ®îc ®a vµo ®Ó thay thÕ ®iÒu
kho¶n “tõ kho ®Õn kho” vµ ®iÒu kho¶n “ b¶o ®¶m më réng”, nã ®îc söa ®æi ®«i
chót cho râ rµng h¬n trong ®iÒu 8 - ICC 1982 “§iÒu kho¶n vËn chuyÓn”:
8.1 B¶o hiÓm nµy b¾t ®Çu cã hiÖu lùc kÓ tõ khi hµng rêi khái kho hay n¬i
chøa hµng t¹i ®Þa ®iÓm cã ghi tªn trong b¶o hiÓm ®Ó b¾t ®Çu vËn chuyÓn, tiÕp
tôc trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn b×nh thêng vµ kÕt thóc hoÆc vµo ...
Tuy nhiªn trong ®iÒu kho¶n nµy cßn cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò tranh chÊp vÒ thÕ
nµo lµ kho ®i (kho ngêi b¸n) vµ kho ®Õn (kho ngêi mua).
+ Kho ®i lµ kho hµng ho¸ ®îc ®ãng gãi hoµn chØnh, s½n sµng ®a hµng lªn
ph¬ng tiÖn vËn t¶i ®Ó vËn chuyÓn b»ng ®êng bé, s¾t, thuû ... ra c¶ng ®Ó xÕp
xuèng tµu. Nã cã thÓ lµ kho hay n¬i chøa hµng vµ thêng ®îc ghi tªn, ®Þa ®iÓm
cña kho nµy vµo hîp ®ång b¶o hiÓm. Kho dïng ®Ó chÕ biÕn thªm hoÆc ®ãng
gãi, ®ãng gãi l¹i hµng ho¸, kho tËp kÕt hµng ho¸ t¹m thêi ®Ó vËn chuyÓn hµng
tiÕp tôc ®Õn mét kho kh¸c ®Ó chê xÕp hµng xuèng tµu th× kh«ng thÓ coi lµ kho
®i.
+ Kho ®Õn lµ kho nhËn hµng ë ®Þa ®iÓm cuèi cïng ghi trªn ®¬n b¶o hiÓm.
Lµ kho thuéc quyÒn së h÷u hoÆc qu¶n lý cña ngêi ®îc b¶o hiÓm vµ thêng lµ ngêi ®îc b¶o hiÓm ®· tham gia tæ chøc thùc hiÖn viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸ ®îc
b¶o hiÓm vÒ kho cña m×nh. Kho ®Õn bao gåm c¸c lo¹i kho sau:
- Kho ngêi nhËn hµng hay kho hoÆc n¬i chøa hµng cuèi cïng kh¸c t¹i n¬i
nhËn cã ghi tªn trong ®¬n b¶o hiÓm.
- BÊt kú mét kho hay mét n¬i chøa hµng nµo kh¸c mµ ngêi ®îc b¶o hiÓm
chän nh»m môc ®Ých lu kho mÆc dï tríc khi tíi hay t¹i n¬i nhËn cã tªn ghi
trong hîp ®ång b¶o hiÓm.
- BÊt kú mét kho hay mét n¬i chøa hµng nµo kh¸c mµ ®Þa ®iÓm cña
chóng kh«ng cßn n»m trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn n÷a.
- BÊt kú mét kho hay mét n¬i chøa hµng nµo kh¸c mµ ngêi ®îc b¶o hiÓm
chän nh»m dïng môc ®Ých lu kho, ph©n phèi hoÆc chuyÓn nhîng hµng ho¸ ®îc
b¶o hiÓm.
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
20
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
ViÖc më réng thªm kh«ng gian b¶o hiÓm “tõ kho ®Õn kho” ®¬ng nhiªn
lµm t¨ng phÝ b¶o hiÓm, hay nãi c¸ch kh¸c ®· t¹o ra kh¶ n¨ng tho¶ thuËn gi¶m
phÝ b¶o hiÓm cho ngêi ®îc b¶o hiÓm trong trêng hîp hä muèn co hÑp kh«ng
gian nµy l¹i. Trong thùc tÕ ngêi b¶o hiÓm ®· chÊp nhËn nh÷ng kh«ng gian b¶o
hiÓm hÑp h¬n theo yªu cÇu cña ngêi ®îc b¶o hiÓm tuú theo tõng lo¹i mÆt hµng
hay c¸c ®Þa ®iÓm trong giao nhËn vµ trong c¸c giao dÞch th¬ng m¹i ®Ó ngêi b¶o
hiÓm cã thÓ gi¶m ®Õn møc nhá nhÊt c¸c chi phÝ cña m×nh.
+ “Tõ c¶ng ®Õn c¶ng”: XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu gi¶m c¸c chi phÝ trong ®ã cã
phÝ b¶o hiÓm, c¨n cø vµo nh÷ng quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm ®èi víi c¸c chi phÝ cña
ngêi b¸n vµ ngêi mua t¹i INCOTERM (vÝ dô víi hîp ®ång b¸n CIF, ngêi b¸n
chØ chÞu chi phÝ cho ®Õn c¶ng ®Õn), ngêi ta ®· ®a ra ph¹m vi b¶o hiÓm nµy. Theo
®ã tr¸ch nhiÖm cña ngêi b¶o hiÓm chØ b¾t ®Çu khi hµng ho¸ rêi khái kho c¶ng ®i
b¾t ®Çu ®îc chuyÓn lªn tµu vµ kÕt thóc khi hµng ho¸ ®îc giao vµo kho c¶ng ®Õn
cã ghi tªn trªn ®¬n b¶o hiÓm. Nh vËy thêi gian hµng ho¸ lu kho t¹i c¸c c¶ng nãi
trªn kh«ng ®îc b¶o hiÓm vµ thêi h¹n 60 ngµy sau khi dì hµng, vÒ nguyªn t¾c
còng sÏ còng chØ giíi h¹n ®Õn kho c¶ng. Tuy nhiªn, ph¹m vi b¶o hiÓm nµy còng
lµm ph¸t sinh nh÷ng vÊn ®Ò g©y tranh c·i, vÝ dô nh ®èi víi container th× nã sÏ ®îc xÕp ë b·i container thay v× kho c¶ng vµ cã thÓ ®îc chuyÓn tõ b·i nµy qua b·i
kh¸c nh vËy th× ph¹m vi b¶o hiÓm sÏ kÕt thóc t¹i ®©u. Cho ®Õn nay vÉn cha cã
LuËt hay ¸n lÖ nµo quy ®Þnh vÒ ®iÒu nµy mµ nã chØ ®îc sö dông nh mét tËp
qu¸n.
+ “Tr¸ch nhiÖm qua lan can tµu”: Trong thùc tÕ kinh doanh th¬ng m¹i cã
nhiÒu khi hµng ®ang trªn ®êng vËn chuyÓn ®· ®îc chuyÓn tay qua rÊt nhiÒu chñ
hoÆc khi tµu vÒ tíi c¶ng th× hµng ®· ®îc b¸n toµn bé cho chñ hµng kh¸c vµ giao
cho chñ míi nµy ngay t¹i cÇu c¶ng. Nh vËy trong trêng hîp nµy ph¹m vi b¶o
hiÓm ®Õn kho hµng còng kh«ng cÇn thiÕt n÷a mµ ngêi b¶o hiÓm chØ cÇn b¶o
®¶m cho nh÷ng tæn thÊt x¶y ra trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn mµ th«i. Tr¸ch nhiÖm
cña ngêi b¶o hiÓm chÊm døt khi hµng ®îc chuyÓn qua lan can tµu t¹i c¶ng ®Õn
ghi trªn ®¬n b¶o hiÓm. Còng gièng c¸c ®iÒu kho¶n trªn, ph¹m vi ®îc thùc hiÖn
nh mét tËp qu¸n hoÆc tu©n theo c¸c ®iÒu kho¶n phô ®Ýnh kÌm víi ®¬n b¶o hiÓm
chø cha cã mét v¨n b¶n LuËt nµo quy ®Þnh nã.
1.4.1 B¾t ®Çu vËn chuyÓn
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
21
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
§iÒu 42.1- LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh 1906 quy ®Þnh “nÕu ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm theo mét ®¬n b¶o hiÓm chuyÕn “t¹i vµ tõ” hoÆc “tõ” mét ®Þa ®iÓm
®Æc biÖt nµo ®ã th× kh«ng nhÊt thiÕt lµ tµu ph¶i ë ®Þa ®iÓm ®ã khi ký kÕt hîp
®ång nhng cã mét ®iÒu kiÖn ngô ý lµ hµnh tr×nh ph¶i b¾t ®Çu trong mét thêi
gian hîp lý vµ nÕu hµnh tr×nh kh«ng b¾t ®Çu ®óng nh vËy thi ngêi b¶o hiÓm cã
thÓ huû hîp ®ång”. Khi b¶o hiÓm theo hîp ®ång bao, viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸
cã thÓ b¾t ®Çu vµo bÊt cø lóc nµo trong thêi h¹n cña hîp ®ång bao vµ ®îc b¶o
hiÓm theo ®iÒu kho¶n vËn chuyÓn cho ®Õn khi giao hµng vµo kho n¬i ®Õn mÆc
dï nhËn hµng sau khi hîp ®ång bao m·n h¹n. Theo ®iÒu kho¶n vËn chuyÓn chØ
cã b¶o hiÓm tõ khi hµng ho¸ rêi kho b·i ®Ó b¾t ®Çu vËn chuyÓn. V× thÕ trõ khi
cã quy ®Þnh ®Æc biÖt, kh«ng cã b¶o hiÓm trong khi bèc hµng lªn ph¬ng tiÖn vËn
chuyÓn t¹i kho hay trong bÊt cø thêi gian nµo tríc khi vËn chuyÓn thùc sù b¾t
®Çu vÝ dô nh vËn chuyÓn tíi hoÆc tõ n¬i ®ãng gãi.
1.4.2 Qu¸ tr×nh chuyªn chë b×nh thêng
Theo ®iÒu kho¶n vËn chuyÓn, b¶o hiÓm chØ tiÕp tôc khi hµng ho¸ ë trong
qu¸ tr×nh vËn chuyÓn “b×nh thêng”. Mäi hµnh ®éng t¸ch khái qu¸ tr×nh chuyªn
chë b×nh thêng ®Òu ®a ®Õn viÖc kÕt thóc b¶o hiÓm. Tõ “b×nh thêng” ®îc coi lµ
bao gåm ph¬ng thøc chuyªn chë theo tËp qu¸n phï hîp víi lo¹i hµng ho¸ vµ
tuyÕn ®êng trùc tiÕp nhÊt dÉn tíi n¬i ®Õn. Nã gåm c¶ thêi gian chËm trÔ hµng
chê h¶i quan kiÓm tra hoÆc nhµ chøc tr¸ch t¬ng tù vµ thêi gian chê ph¬ng tiÖn
hay tµu chë tiÕp; nhng kh«ng gåm mäi chËm trÔ mµ ngêi ®îc b¶o hiÓm cã thÓ
tr¸nh ®îc hoÆc thêi gian lu gi÷ thuéc kiÓm so¸t cña ngêi ®îc b¶o hiÓm. Nh vËy
nÕu ngêi ®îc b¶o hiÓm sö dông kho c¶ng ®Ó chøa hµng th× coi nh ngoµi qu¸
tr×nh chuyªn chë b×nh thêng.
1.4.3 ChËm trÔ trong hµnh tr×nh
LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh - §iÒu 48 quy ®Þnh hµnh tr×nh ph¶i ®îc tiÕn
hµnh kh«ng cã ch©m trÔ bÊt hîp lý, vµ trõ khi lý do luËt ph¸p ngêi b¶o hiÓm ®îc miÔn gi¶i tr¸ch nhiÖm tõ lóc chËm trÔ bÊt hîp lý. Trong ICC 1982 ®iÒu 18 ®îc ®a ra ®Ó ®¶m b¶o sù khÈn tr¬ng hîp lý ®îc ¸p dông trong suèt thêi gian
chuyªn chë. “ §iÒu kiÖn cña b¶o hiÓm nµy lµ ngêi ®îc b¶o hiÓm ph¶i hµnh
®éng mét c¸ch khÈn tr¬ng hîp lý trong mäi t×nh huèng, trong ph¹m vi kiÓm
so¸t cña hä”.
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
22
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
Tuy nhiªn, quy ®Þnh r»ng chËm trÔ ph¶i lµ ngoµi kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña
ngêi ®îc b¶o hiÓm th× ngêi b¶o hiÓm vÉn tiÕp tôc b¶o hiÓm nhng cÇn nhÊn
m¹nh tæn thÊt trùc tiÕp g©y ra do chËm trÔ kh«ng ®îc b¶o hiÓm.
1.4.4 Hµnh tr×nh tõ mét c¶ng kh¸c ®Õn mét c¶ng kh¸c
Theo ®iÒu 43 vµ 44 LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh 1906 th× hµnh tr×nh ®îc
b¶o hiÓm ®· ®îc Ên ®Þnh trong ®¬n b¶o hiÓm, tµu ph¶i khëi hµnh tõ c¶ng ®i vµ
tíi c¶ng ®Õn ®· ®îc chØ ®Þnh, nÕu kh«ng b¶o hiÓm sÏ kh«ng cßn hiÖu lùc. NÕu
tµu xuÊt ph¸t tõ mét c¶ng kh¸c hoÆc ®i ®Õn mét c¶ng kh¸c víi n¬i ®· ®îc Ên
®Þnh th× ®¬n b¶o hiÓm kh«ng cã hiÖu lùc.
1.4.5 Thay ®æi hµnh tr×nh
Sù thay ®æi hµnh tr×nh lµ khi tµu ®i tõ c¶ng xuÊt ph¸t chØ ®Þnh nhng cã ý
®Þnh thay ®æi c¶ng ®Õn. §iÒu 45- LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh 1906 ®Þnh nghÜa
vÒ thay ®æi hµnh tr×nh nh sau:
1- NÕu sau khi b¶o hiÓm b¾t ®Çu, tÇu tù ý thay ®æi ®Þa ®iÓm ®Õn kh¸c víi
®Þa ®iÓm ®· dù kiÕn trong ®¬n b¶o hiÓm th× gäi lµ thay ®æi hµnh tr×nh.
2- NÕu tµu thay ®æi hµnh tr×nh th× ngêi b¶o hiÓm ®îc miÔn tr¸ch kÓ tõ
thêi ®iÓm cã thay ®æi ®ã, nghÜa lµ kÓ tõ thêi gian mµ quyÕt ®Þnh thay ®æi ®îc
biÓu hiÖn, vµ bÊt kÓ lµ tµu cã thÓ ®· kh«ng thùc sù t¸ch khái tuyÕn ®êng ®· ghi
trong ®¬n b¶o hiÓm khi tæn thÊt x¶y ra.
Tr¸ch nhiÖm cña ngêi b¶o hiÓm ®îc gi¶i trõ vµo lóc quyÕt ®Þnh thay ®æi
®îc biÓu hiÖn vµ bÊt kÓ lµ tµu ®· kh«ng thùc sù t¸ch khái tuyÕn ®êng dù ®Þnh
ghi trong ®¬n b¶o hiÓm khi tæn thÊt x¶y ra. §iÒu 10-ICC 1982 nhËn b¶o hiÓm
trong trêng hîp ngêi ®îc b¶o hiÓm thay ®æi hµnh tr×nh nh sau: “NÕu sau khi b¶o
hiÓm nµy b¾t ®Çu cã hiÖu lùc mµ ngêi ®îc b¶o hiÓm l¹i thay ®æi n¬i nhËn hµng
th× b¶o hiÓm vÉn ®îc gi÷ nguyªn víi phÝ b¶o hiÓm vµ ®iÒu kiÖn th¬ng lîng riªng
nhng ph¶i cã giÊy b¸o göi ngay cho ngêi b¶o hiÓm”.
Ph¶i ghi nhËn r»ng b¶o hiÓm nµy ®îc chi phèi bëi viÖc th«ng b¸o cña ngêi ®îc b¶o hiÓm cho ngêi b¶o hiÓm vÒ sù kiÖn ngay sau khi cã sù thay ®æi hµnh
tr×nh, kh«ng thÓ chê ®Õn khi cã tæn thÊt míi b¸o cho ngêi b¶o hiÓm. NhËn ®îc
th«ng b¸o, ngêi b¶o hiÓm sÏ quyÕt ®Þnh viÖc gia t¨ng rñi ro, cÇn thay ®æi ®iÒu
kiÖn b¶o hiÓm vµ thu phÝ bæ sung.
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
23
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
1.4.6 Thay ®æi tuyÕn ®êng
§iÒu 46 LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh 1906 ®Þnh nghÜa lµ cã sù thay ®æi
tuyÕn ®êng khi tµu kh«ng v× lý do ph¸p luËt t¸ch khái tuyÕn ®êng Ên ®Þnh, hoÆc
nÕu kh«ng ®îc th× t¸ch khái tuyÕn ®êng hîp lý th«ng thêng vµ tËp qu¸n. TuyÕn
®êng hîp lý th«ng thêng nãi chung lµ con ®êng th¼ng vÒ mÆt ®Þa lý, nã kh«ng
nhÊt thiÕt ph¶i lµ con ®êng ng¾n nhÊt v× nã cã thÓ thay ®æi v× nh÷ng lý do hµng
h¶i vµ nã cßn phô thuéc vµo tËp qu¸n vµ tÝnh chÊt cña con tµu. Tham chiÕu vô
Evans kiÖn Cunard n¨m 1912, con tµu dù ®Þnh ®i tõ Bari (Italia) ®Õn Liverpool
(Anh) nhng thùc tÕ nã ®· ®Õn Liverpool sau khi ®· qua Istanbul (Thæ NhÜ Kú).
Toµ ®· ph¸n quyÕt lµ con tµu nµy kh«ng ®i chÖch híng v× con tµu lo¹i ®ã, kinh
doanh theo kiÓu ®ã th× tËp qu¸n cña nã lµ ®i vßng nh vËy ®Ó lÊy thªm hµng.
Nh÷ng thay ®æi tuyÕn ®êng ®îc coi lµ kh«ng hîp lý nh ®Ó thay ®æi
thuyÒn viªn, cung cÊp nhiªn liÖu hoÆc tiÕn hµnh söa ch÷a mµ khi ®ã cha cÇn
thiÕt ngay. §i chÖch híng ®Ó lÊy thªm nhiªn liÖu còng bÞ coi lµ bÊt hîp ph¸p v×
nhiªn liÖu ph¶i ®îc dù tr÷ ®Çy ®ñ ®Ó lµm cho con tµu ®ñ kh¶ n¨ng ®i biÓn vµo
lóc b¾t ®Çu hµnh tr×nh (Timm and Son kiÖn Northumbrian Shipping Co.). HËu
qu¶ trªn ®¬n b¶o hiÓm lµ tr¸ch nhiÖm cña b¶o hiÓm chÊm døt ngay khi tµu thay
®æi tuyÕn ®êng vµ ngêi b¶o hiÓm kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mäi tæn thÊt
ngay c¶ khi tµu ®· trë l¹i tuyÕn ®êng cò.
HËu qu¶ cña viÖc thay ®æi hµnh tr×nh vµ thay ®æi tuyÕn ®êng ®èi víi tr¸ch
nhiÖm cña ngêi b¶o hiÓm l¹i rÊt kh¸c nhau, khi cã thay ®æi hµnh tr×nh ngêi b¶o
hiÓm kh«ng cßn tr¸ch nhiÖm tõ thêi ®iÓm quyÕt ®Þnh thay ®æi ®îc biÓu hiÖn,
cßn vÒ thay ®æi tuyÕn ®êng chØ kÕt thóc b¶o hiÓm khi tµu ®· thùc sù thay ®æi
tuyÕn ®êng, mµ kh«ng ¶nh hëng vÒ c¸c tr¸ch nhiÖm ®· cã tríc khi thay ®æi
tuyÕn ®êng tøc lµ ý ®Þnh thay ®æi kh«ng quan träng, cÇn cã thay ®æi thùc tÕ míi
gi¶i tho¸t tr¸ch nhiÖm cho ngêi b¶o hiÓm (theo ®iÒu 45-46 LuËt b¶o hiÓm Hµng
h¶i Anh 1906).
LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh 1906 ®iÒu 49 cã quy ®Þnh mét sè miÔn
tr¸ch cho c¸c trêng hîp ®Æc biÖt cña thay ®æi tuyÕn ®êng vµ chËm trÔ nhng khi
lý do miÔn tr¸ch kh«ng cßn n÷a th× tµu ph¶i tiÕp tôc quy tr×nh vµ tiÕn hµnh hµnh
tr×nh víi møc ®é khÈn tr¬ng hîp lý. C¸c trêng hîp miÔn tr¸ch lµ:
+ Cho phÐp bëi ngêi b¶o hiÓm theo tho¶ thuËn hoÆc ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt.
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
24
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
+ Ngoµi vßng kiÓm so¸t chñ tµu hay thuyÒn trëng, vÝ dô nh÷ng biÕn ®éng
xÊu cña thêi tiÕt nh b·o, biÓn ®éng hay hµnh ®éng chªch híng kh«ng cè ý nh
khi thuyÒn trëng ®· hµnh ®éng mét c¸ch kh«ng kh«n ngoan hoÆc theo sù ®iÒu
khiÓn cña chñ tµu. Tham chiÕu vô Rickards kiÖn Forrestal Land and Railways
Co., Ltd. n¨m 1941. Khi chiÕn tranh bïng næ gi÷a §øc vµ Anh, mét tµu bu«n
cña §øc chë hµng cña chñ hµng Anh ®· dì hµng xuèng mét c¶ng trung lËp theo
yªu cÇu cña ChÝnh phñ níc hä ®· ®îc ph¸n quyÕt lµ hµnh ®éng nghÜa vô ®¹o
®øc vµ sù thay ®æi tuyÕn ®êng nµy ®îc miÔn tr¸ch.
+ Khi cÇn thiÕt vµ hîp lý ®Ó thi hµnh mét cam kÕt hoÆc mÆc nhiªn, vÝ dô
chËm trÔ vµo lóc b¾t ®Çu mét ®o¹n hµnh tr×nh ®Ó lµm cho tµu cã kh¶ n¨ng®i
biÓn trong ®o¹n tiÕp theo.
+ Khi cÇn thiÕt vµ hîp lý cho sù an toµn cña tµu hay ®èi tîng b¶o hiÓm vÝ
dô vµo c¶ng l¸nh n¹n. Sù an toµn nµy kh«ng bÞ giíi h¹n bëi rñi ro g©y ra bëi rñi
ro ®îc b¶o hiÓm.
+ §Ó cøu vít sinh m¹ng, hoÆc trî gióp mét tµu bÞ l©m nguy mµ sinh
m¹ng cã thÓ bÞ nguy hiÓm nhng kh«ng ph¶i lµ ®Ó cøu tµu v« chñ.
+ Khi cÇn thiÕt vµ hîp lý ®Ó trî gióp vÒ thÇy thuèc cho ngêi ë trªn tµu.
+ Khi g©y ra bëi manh ®éng cña thuyÒn trëng hay thuû thñ.
Bé luËt Hµng h¶i ViÖt Nam kh«ng quy ®Þnh ¶nh hëng cña thay ®æi tuyÕn
®êng ®èi víi hîp ®ång b¶o hiÓm hµng h¶i nhng cã quy ®Þnh cña viÖc ¶nh hëng
cña viÖc nµy ®èi víi hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ nªn còng cÇn quan t©m v×
nã cã thÓ ®îc dÉn chiÕu khi tranh chÊp. Trong ®ã ®iÒu 89 quy ®Þnh nÕu kh«ng
cã tho¶ thuËn nµo kh¸c th× ngêi chuyªn chë ph¶i thùc hiÖn viÖc vËn chuyÓn
hµng ho¸ trong thêi gian hîp lý theo ®óng tuyÕn ®êng quy ®Þnh hoÆc theo tuyÕn
®êng thêng lÖ. Tµu ®i chÖch híng ®îc miÔn tr¸ch trong c¸c trêng hîp ®Ó cøu
ngêi vµ tµi s¶n trªn biÓn hoÆc c¸c nguyªn nh©n chÝnh ®¸ng kh¸c mµ kh«ng ¶nh
hëng ®Õn hîp ®ång vËn chuyÓn.
1.4.7 Chë qu¸ c¶ng
Khi cã trêng hîp hµng ho¸ kh«ng ®îc dì xuèng t¹i c¶ng ®Õn mµ l¹i chë
qu¸ c¶ng vµ ®îc dì xuèng trong hµnh tr×nh chë vÒ. §©y lµ thay ®æi tuyÕn ®êng
vµ b¶o hiÓm chÊm døt ngay khi tµu rêi c¶ng ®Õn mµ cßn chë hµng ho¸ ®ã trªn
tµu.
25
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
1.4.8 ChuyÓn t¶i / xÕp l¹i hµng lªn tµu
§iÒu 59- LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh 1906 quy ®Þnh nh sau vÒ ¶nh hëng
cña chuyÓn t¶i: “NÕu do mét rñi ro ®îc b¶o hiÓm mµ hµnh tr×nh bÞ gi¸n ®o¹n t¹i
mét c¶ng hoÆc mét ®iÓm gi÷a ®êng th× trong hoµn c¶nh ®ã, ngoµi nh÷ng quy
®Þnh ®Æc biÖt trong hîp ®ång vËn chuyÓn-thuyÒn trëng ®îc quyÒn dì hµng vµ
xÕp l¹i hµng ho¸ hoÆc c¸c bÊt ®éng s¶n kh¸c, hoÆc chuyÓn t¶i, hoÆc göi hµng tíi
®Þa ®iÓm ®Õn, th× tr¸ch nhiÖm cña b¶o hiÓm vÉn tiÕp tôc mÆc dï cã dì hµng lªn
bê hoÆc cã chuyÓn t¶i”.
Theo LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh, viÖc tiÕp tôc b¶o hiÓm chØ ®èi víi
viÖc chuyÓn t¶i, xÕp l¹i hµng trªn tµu sau khi cã t¸c ®éng cña mét rñi ro ®îc b¶o
hiÓm, cßn ®iÒu 8.3-ICC 1982 th× tiÕp tôc b¶o hiÓm c¶ trong qu¸ tr×nh chuyÓn t¶i
hay bèc l¹i hµng lªn tµu hoÆc mäi thay ®æi hµnh tr×nh cña chñ tµu, ngêi thuª tµu
®îc phÐp hµnh ®éng theo hîp ®ång chuyªn chë ®Ó phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña
ngµnh vËn t¶i biÓn, ®Æc biÖt lµ tõ khi vËn t¶i container ra ®êi vµ ph¸t triÓn.
“8.3 B¶o hiÓm nµy gi÷ nguyªn hiÖu lùc (phô thuéc quy ®Þnh vÒ kÕt thóc
nãi trªn vµ quy ®Þnh trong ®iÒu 9 díi ®©y) trong khi bÞ chËm trÔ ngoµi kh¶ n¨ng
kiÓm so¸t cña ngêi ®îc b¶o hiÓm, khi tµu ch¹y lÖch híng bÊt kú, khi dì hµng
b¾t buéc, xÕp l¹i hµng hoÆc chuyÓn t¶i vµ trong khi cã bÊt kú thay ®æi nµo vÒ
hµnh tr×nh xuÊt ph¸t tõ viÖc thùc hiÖn mét quyÒn tù do mµ hîp ®ång chuyªn chë
®· dµnh cho chñ tµu hoÆc ngêi thuª tµu.”
Qua ®ã ta thÊy r»ng c¶ LuËt b¶o hiÓm Hµng h¶i Anh vµ ICC ®Òu kh«ng
quy ®Þnh cho trêng hîp hµng ho¸ chuyÓn tõ ph¬ng tiÖn nµy sang ph¬ng tiÖn
kh¸c kh«ng ph¶i lµ tµu. §iÒu quan träng lµ nÕu ngêi ®îc b¶o hiÓm biÕt r»ng cã
chuyÓn t¶i mµ kh«ng khai b¸o cho ngêi b¶o hiÓm, vi ph¹m cam kÕt trung thùc
cho phÐp ngêi b¶o hiÓm khíc tõ hoµn toµn hîp ®ång. §iÒu kho¶n 8.3 ICC 1982
còng quy ®Þnh b¶o hiÓm tiÕp nèi trong trêng hîp dì hµng b¾t buéc, ®iÒu nµy
biÓu thÞ trêng hîp ngêi chuyªn chë kh«ng thÓ hoµn thµnh hµnh tr×nh vµ dì hµng
tríc khi tíi n¬i ®Õn. §¶m b¶o trong trêng hîp nµy ®îc chi phèi bëi ®iÒu kho¶n
kÕt thóc hîp ®ång.
1.4.9 B¶o hiÓm sau khi dì hµng ho¸ b×nh thêng tõ tµu biÓn
Môc ®Ých lµ b¶o hiÓm hµng ho¸ cho ®Õn khi ®îc giao ®Õn kho cuèi cïng
t¹i n¬i cã ghi trªn ®¬n b¶o hiÓm. §iÒu nµy dÜ nhiªn lµ ph¶i trong ®iÒu kiÖn
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
26
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ XNK chuyªn chë b»ng
®êng biÓn.
chuyªn chë b×nh thêng, nã gåm c¶ nh÷ng chËm trÔ th«ng thêng t¹i c¶ng dì
hµng nhng kh«ng gåm nh÷ng chËm trÔ thuéc kiÓm so¸t cña ngêi ®îc b¶o hiÓm.
MÆc dï b¶o hiÓm ®îc tiÕp tôc trong qu¸ tr×nh chËm trÔ ngoµi sù kiÓm so¸t cña
ngêi ®îc b¶o hiÓm song vÉn cã mét giíi h¹n thêi gian 60 ngµy kÓ tõ khi dì khái
tµu biÓn. Giíi h¹n thêi gian nµy b¾t ®Çu tõ lóc hoµn thµnh c«ng viÖc dì hµng vµ
nÕu hµng ho¸ cha ®îc giao trong giíi h¹n thêi gian Êy th× b¶o hiÓm kÕt thóc vÉn
sau 60 ngµy, trõ khi ngêi ®îc b¶o hiÓm ®· ®iÒu ®×nh níi láng giíi h¹n thêi gian
víi ngêi b¶o hiÓm.
§iÒu quan träng cÇn nhí lµ viÖc níi réng thêi gian nµy kh«ng ®îc b¶o
hiÓm theo quan ®iÓm cña ICC. 60 ngµy lµ giíi h¹n chø kh«ng ph¶i lµ thêi gian
b¶o hiÓm do ®ã mét khi hµng ho¸ ®· ®îc giao vµo kho cuèi cïng lµ b¶o hiÓm
kÕt thóc dï cha m·n h¹n 60 ngµy, ICC kh«ng b¶o hiÓm trong kho hµng cuèi
cïng.
+ N¬i chøa hµng theo lùa chän cña ngêi ®îc b¶o hiÓm. NÕu ngêi ®îc b¶o
hiÓm chän chç ®Ó hµng t¹i mét n¬i nµo ®ã sau khi dì xuèng, tríc khi ®Õn kho
hay n¬i chøa hµng t¹i n¬i ®Õn th× chç nµy ®îc coi lµ n¬i ®Õn cuèi cïng, dï cha
m·n h¹n 60 ngµy.
+ Ph©n phèi sau khi dì hµng khái tµu biÓn. NhiÒu khi hµng ho¸ göi tíi
nhiÒu n¬i ®Õn l¹i göi cïng chuyÕn hµng tíi mét n¬i tËp trung sau khi dì, tõ ®©y
hµng ho¸ ®îc ph©n phèi tíi tõng n¬i ®Õn cuèi cïng. B¶o hiÓm sÏ coi hµng ho¸
®îc giao vµo n¬i ph©n phèi vµ kh«ng cã b¶o hiÓm khi hµng ho¸ ®îc ph©n chia
hay vËn chuyÓn tiÕp nÕu kh«ng cã dµn xÕp tríc víi ngêi b¶o hiÓm ®Ó b¶o hiÓm
tiÕp tíi n¬i cuèi cïng cho tõng phÇn hµng ho¸. §Ó khiÕu n¹i, ngêi ®îc b¶o hiÓm
ph¶i chøng minh tæn thÊt x¶y ra tríc khi giao vµo n¬i ph©n phèi.
+ Thay ®æi n¬i ®Õn sau khi dì. Khi hµng ho¸ kh«ng ®îc göi tíi n¬i ®Õn
ghi trªn ®¬n b¶o hiÓm, nhng ®îc dì b×nh thêng t¹i c¶ng dù ®Þnh th× vÉn ¸p dông
thêi h¹n 60 ngµy còng nh c¸c giíi h¹n vÒ chøa hµng chê ph©n chia hay ph©n
phèi, nhng giíi h¹n thªm trong thêi gi¶n tríc lóc chuyªn chë ®Õn n¬i míi. Ngêi
®îc b¶o hiÓm còng cã thÓ yªu cÇu ngêi b¶o hiÓm tiÕp tôc b¶o hiÓm ®Õn n¬i míi
nµy. NÕu n¬i ®Õn thay ®æi tríc khi dì hµng khái tµu biÓn th× ®©y lµ thay ®æi
hµnh tr×nh. Khi hµng ho¸ ®îc göi tr¶ l¹i ngêi göi hµng sau khi ®· dì hµng t¹i
c¶ng quy ®Þnh th× n¬i göi hµng tr¶ vÒ ®îc coi lµ n¬i ®Õn míi vµ b¶o hiÓm kÕt
thóc theo ®iÒu 8.2 trõ khi ngêi b¶o hiÓm chÊp thuËn b¶o hiÓm tiÕp.
27
Vò V¨n Long __ - Líp A1-CN9 - §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi
- Xem thêm -
.DOC 
59 
95 
146 
