Tài liệu Luận văn công tác thu, chi và quản lý quỹ bảo hiểm xã hội huyện thiệu hoá (thanh hoá) thời gian qua

Lêi nãi ®Çu Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña con ngêi do rÊt nhiÒu nh©n tè quyÕt ®Þnh trong ®ã kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn hÖ thèng an sinh x· héi víi nßng cèt lµ chÝnh s¸ch B¶o hiÓm X· héi (BHXH ). BHXH lµ chÝnh s¸ch x· héi ®îc nhiÒu quèc gia coi träng nh»m ®¶m b¶o vÒ mÆt thu nhËp cho ngêi lao ®éng khi hä t¹m thêi hoÆc vÜnh viÔn mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng. BHXH ë viÖt Nam ®· ®îc §¶ng vµ Nhµ níc ta quan t©m ngay tõ khi míi thµnh lËp níc vµ nã ®· ®ãng gãp lín cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Ho¹t ®éng cña BHXH ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n ®Æc biÖt lµ sau n¨m 1995 khi mµ quü BHXH dîc h×nh thµnh ®éc lËp ngoµi ng©n s¸ch nhµ níc. Quü BHXH lµ s¬ng sèng cña bÊt kú mét hÖ thèng BHXH nµo v× c¸c chÕ ®é BHXH ®Òu nh»m môc ®Ých b¶o ®¶m an toµn vÒ thu nhËp cho ngêi lao ®éng, muèn vËy th× c¬ quan BHXH ph¶i cã mét lîng tiÒn nhÊt ®Þnh. Trong nh÷ng n¨m qua qu¸ tr×nh t¹o lËp vµ sö dông quü BHXH cña c¬ quan BHXH huyÖn ThiÖu ho¸( Thanh ho¸ )®· thu ®îc nhiÒu thµnh tùu nh: phÝ thu ®îc ngµy cµng nhiÒu, chi tr¶ ®óng ®èi tîng...Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh trªn chóng ta vÉn cßn nhiÒu tån t¹i, bÊt cËp nh: Cha khai th¸c hÕt lùc lîng lao ®éng, vÉn tån t¹i t×nh tr¹ng trôc lîi BHXH. §iÒu nµy ®· lµm cho hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña quü BHXH cha cao vµ cßn nhê nhiÒu vµo ng©n s¸ch Nhµ Níc. Nh vËy vÊn ®Ò thu chi cã ý nghÜa lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña chÕ ®é BHXH ViÖt Nam còng nh BHXH c¸c tØnh, huyÖn trong c¶ níc trong ®ã cã BHXH HuyÖn ThiÖu ho¸ nhng vÉn cßn nhiÒu tån t¹i cÇn ph¶i ®îc xem xÐt vµ bµn luËn trªn nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy em ®· chän ®Ò tµi: “C«ng t¸c thu, chi vµ qu¶n lý quü BHXH HuyÖn ThiÖu Ho¸ (Thanh Ho¸) thêi gian qua“ Môc ®Ých cña chuyªn ®Ò : 1. Lµm râ thu, chi BHXH lµ g× ? 2. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c thu chi quü BHXH t¹i BHXH HuyÖn ThiÖu Ho¸ trong thêi gian qua. 3. §Ò xuÊt ý kiÕn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c thu chi quü BHXH huyÖn ThiÖu ho¸ trong thêi gian tíi. Trang 1 Bè côc bµi ®îc chia lµm 3 phÇn: PhÇn 1 : NhËn thøc lý luËn vÒ BHXH vµ c«ng t¸c thu chi PhÇn 2 : Thùc tr¹ng c«ng t¸c thu chi quü BHXH t¹i BHXH huyÖn ThiÖu Ho¸ thêi gian qua. PhÇn 3 : Nh÷ng kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t cña c«ng t¸c thu chi quü BHXH t¹i BHXH huyÖn ThiÖu Ho¸. Chuyªn ®Ò nµy dîc thùc hiÖn thµnh c«ng lµ nhê sù gióp ®ì tËn t×nh cña c« gi¸o Pham ThÞ §Þnh Bé m«n Kinh tÕ B¶o hiÓm, trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n vµ tËp thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn cña c¬ quan BHXH huyÖn ThiÖu ho¸. Tuy nhiªn tr×nh ®é cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn bµi viÕt nµy cßn nhiÒu thiÕu xãt. Em mong ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c«. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n gi¸m ®èc Lª TiÕn L¬ng vµ c« gi¸o Pham ThÞ §Þnh ®· gióp em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy. PhÇn 1 Kh¸i qu¸t chung vÒ BHXH I/ TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña BHXH . Sù xuÊt hiÖn cña c¸c lo¹i h×nh quü t¬ng hç, ®Æc biÖt lµ sù ra ®êi cña c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm ®· ®¸nh dÊu mét bíc quan träng trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi. Tõ ®©y nh÷ng nçi lo toan phiÒn muén vÒ c¸c biÕn cè bÊt lîi x¶y ra trong cuéc sèng con ngêi ®· ®îc gi¶i táa. Con Trang 2 ngêi c¶m thÊy an toµn h¬n víi sù gióp ®ì cña c¸c c«ng ty, c¸c tæ chøc BHXH. Ho¹t ®éng cña lo¹i h×nh nµy ®· ®em l¹i chç dùa v÷ng ch¾c cho cuéc sèng cña ngêi lao ®éng, cho sù æn ®Þnh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc vµ c¸c c«ng ty. Cã thÓ thÊy r»ng sù xuÊt hiÖn cña BHXH lµ nhu cÇu tÊt yÕu kh¸ch quan vµ lµ nhu cÇu cña cuéc sèng cña ngêi lao ®éng. XÐt tõ phÝa ngêi lao ®éng: Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ngêi lao ®éng lu«n gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro mang tÝnh kh¸ch quan nh: èm ®au, tai n¹n lao ®éng hoÆc m¾c c¸c bÖnh nghÒ nghiÖp g©y ra lµm cho hÞ mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng t¹m thêi hoÆc vÜnh viÔn, dÉn ®Õn nguån thu nhËp cña hä bÞ gi¶m ®i hoÆc kh«ng cßn n÷a; hoÆc ngêi lao ®éng bÞ chÕt trong khi con c¸i ®ang tuæi vÞ thµnh niªn, bè mÑ giµ kh«ng n¬i n¬ng tùa; hoÆc vÒ giµ kh«ng cßn kh¶ n¨ng lao ®éng ®Ó cã thu nhËp tõ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, h¬n thÕ n÷a bÖnh tËt èm ®au l¹i x¶y ra thêng xuyªn h¬n g©y nhiÒu khã kh¨n cho ngêi lao ®éng. Nh÷ng rñi ro nµy kh«ng chØ lµm gi¶m thu nhËp cña ngêi lao ®éng mµ cßn lµm gi¶m nguån lùc tµi chÝnh cña hä vµ gia ®×nh do c¸c chi phÝ míi ph¸t sinh nh: chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh, chi phÝ ch¨m sãc, phôc håi søc kháe, chi phÝ mai t¸ng. Do ®ã cuéc sèng cña ngêi lao ®éng trong hoµn c¶nh nµy lµ rÊt khã kh¨n vµ gióp ®ì vÒ mÆt tµi chÝnh lµ rÊt cÇn thiÕt, cã ý nghÜa v« cïng quan träng. XÐt tõ phÝa doanh nghiÖp: Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng mèi quan hÖ gi÷a giíi chñ vµ thî lµ mèi quan hÖ chÆt chÏ, rµng buéc nhau bëi quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña mçi bªn. C¸c doanh nghiÖp võa ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn lµm viÖc tèt cho ngêi lao ®éng, ph¶i tr¶ c«ng cho hä võa ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gióp ®ì khi hä kh«ng may gÆp ph¶i rñi ro trong qu¸ tr×nh lao ®éng nh: tai n¹n lao ®éng, èm ®au. ChÝnh c¸c chi phÝ ph¸t sinh nµy lµm ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ nh÷ng ®ît dÞch bÖnh, trêng hîp tÝch tô rñi ro, rñi ro mang tÝnh th¶m häa. §iÒu nµy ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh ®Ó trang tr¶i cho c¸c chi phÝ ®ã. XÐt tõ phÝa x· héi: Sù vËn ®éng cña c¸c quy luËt néi t¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ®Æc biÖt lµ quy luËt c¹nh tranh, trong nhiÒu trêng hîp ®· ®Èy mét sè doanh nghiÖp vµo t×nh tr¹ng bÊt æn, thËm chÝ lµ ph¸ s¶n dÉn ®Õn hµng lo¹t ngêi lao ®éng bÞ mÊt viÖc lµm, kh«ng ®¶m b¶o ®îc cuéc sèng vµ t¹o ra nhiÒu vÊn ®Ò phøc t¹p. V× thÕ, ®Ó ®¶m b¶o nÒn Kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn b×nh thêng, xÐt tõ phÝa tr¸ch nhiÖm cña x· héi, Nhµ níc buéc ph¶i tiÕn hµnh ph©n phèi l¹i qua ng©n s¸ch Nhµ níc hoÆc buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù t¹o quü tµi chÝnh cho vÊn ®Ò trªn. Nh vËy, ®øng tríc nh÷ng rñi ro trong cuéc sèng cña ngêi lao ®éng, trong qu¸ tr×nh lao ®éng ,s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¶ x· héi ®Òu cÇn ph¶i cã mét nguån lùc tµi chÝnh ®ñ lín nh»m ®¶m b¶o cho sù æn ®Þnh cuéc sèng cña ngêi lao ®éng , ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc vµ sù æn ®Þnh Trang 3 vÒ mÆt chÝnh trÞ, x· héi. §Ó cã nguån tµi chÝnh nµyth× con ngêi ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau nh: nÐ tr¸nh rñi ro, san sÎ tæn thÊt trong céng ®ång, ®i vay, ®i xin hoÆc lµ thµnh lËp c¸c quü t¬ng hç. Tuy nhiªn, c¸c biÖn ph¸p trªn lµ kh«ng hiÖu qu¶ hoÆc lµ hiÖu qu¶ kh«ng cao (quü t¬ng hç )biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt lµ tham gia BHXH tøc lµ trong qu¸ tr×nh lao ®éng c¶ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng ®Òu trÝch ra mét phÇn thu nhËp cña m×nh ®Ó cïng nhµ níc thµnh lËp nªn mét quü tµi chÝnh BHXH. Cïng víi sù tiÕn bé cña x· héi tiÕn bé cña x· héi loµi ngêi, BHXH ®· ®îc coi nh lµ nhu cÇu kh¸ch quan cñat con ngêi Vµ ®îc xem nh lµ mét trong nh÷ng quyÒn c¬ b¶n cña con ngêi ®· ®îc §¹i héi ®ång liªn hîp quèc thõa nhËn vµ ghi vµo tuyªn ng«n nh©n quyÒn ngµy 10/ 12/1948 nh sau: “TÊt c¶ mäi ngêi víi t c¸ch lµ thµnh viªn cña x· héi ®Òu cã quyÒn hëng BHXH . quyÒn ®ã ®Æt c¬ së trªn sù tháa m·n c¸c quyÒn kinh tÕ, x· héi vµ v¨n hãa cÇn cho nh©n c¸ch vµ sù tù do ph¸t triÓn con ngêi”. II/ C¸c ®èi tîng cña BHXH §Ó cã ®îc sù nhËn biÕt ®óng ®¾n, ®Çy ®ñ vÒ mét lo¹i b¶o hiÓm nµo ®ã, tríc hÕt chóng ta ph¶i xem xÐt ®Õn c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n cña chóng nh: ®èi tîng ®îc tham gia, ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm, ®èi tîng hëng thô quyÒn lîi báa hiÓm. ®èi v¬i BHXH viÖc nhËn biÕt c¸c ®èi tîng nµy kh«ng khã, tuy nhiªn vÉn cã nhiÒu ngêi nhÇm lÉn gi÷a ®èi tîng vµ ®èi tîng tham gia BHXH , hä cho r»ng ®èi tîng cña BHXH lµ ngêi lao ®éng. Thùc ra, trong BHXH th× ®èi tîng cña nã chÝnh lµ thu nhËp cña ngêi lao ®éng. Bëi lÏ, khi ngêi lao ®éng gÆp sù cè hoÆc rñi ro th× hä bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng dÉn ®Õn thu nhËp bÞ gi¶m hoÆc mÊt h¼n, do ®ã, t¹i thêi ®iÓm Êy hä mong muèn cã mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó chi tr¶ cho c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu còng nh c¸c nhu cÇu míi ph¸t sinh. Cßn ngêi lao ®éng trong quan hÖ BHXH võa lµ ®èi tîng tham gia, võa lµ ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm, hä còng lµ ®èi tîng ®îc hëng quyÒn lîi BHXH (chiÕm phÇn lín trong c¸c trêng hîp ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm BHXH). §èi tîng tham gia BHXH kh«ng chØ cã ngêi lao ®éng mµ cßn cã c¶ ngêi sö dông lao ®éng vµ Nhµ níc. Së dÜ ngêi sö dông lao ®éng tham gia vµo BHXH lµ v× phµn hä thÊy ®îc lîi Ých thiÕt thùc khi ®· tham gia BHXH, mét phÇn lµ do sù Ðp buéc cña nhµ níc th«ng qua c¸c v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt. ®èi víi nhµ níc th× l¹i kh¸c, hä tham gia BHXH víi hai t c¸ch lµ chñ sö dông lao ®éng ®èi v¬i tÊt c¶ c«ng nh©n viªn chøc vµ nh÷ng ngêi hëng l¬ng tõ Trang 4 Ng©n s¸ch Nhµ níc: t c¸ch thø hai lµ ngêi b¶o hé cho quü BHXH mµ cô thÓ lµ b¶o hé gi¸ trÞ cho quü BHXH, b¶o hé cho sù t¨ng trëng cña quÜ nh»m t¹o sù æn ®Þnh cho quÜ vµ sù æn ®Þnh vÒ mÆt x· héi. §èi tîng ®îc b¶o hiÓm trong quan hÖ BHXH ngoµi ngêi lao ®éng cßn cã ngêi sö dông lao ®éng. Bëi v×, khi ngêi lao ®éng gÆp rñi ro th× ngêi sö dông lao ®éng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gióp ®ì. §iÒu nµy cã nghÜa lµ hä ph¶i bá ra mét kho¶n chi phÝ cho ngêi lao ®éng, nhng thùc tÕ chi phÝ nµy nhanh chãng ®îc c¬ quan BHXH hoµn tr¶ l¹i. §èi tîng ®îc hëng quyÒn lîi BHXH lµ ngêi lao ®éng trong trêng hîp hä rñi ro nh: èm ®au, thai s¶n, TNL§ vµ BNN, hu trÝ. Nhng trong trêng hîp ngêi lao ®éng bÞ tö vong hoÆc sinh ®Î th× ®èi tîng hëng thô quyÒn lîi BHXH l¹i lµ th©n nh©n cña ngêi lao ®éng nhù: bè, mÑ, con, vî(chång). III/ chøc n¨ng cña BHXH. BHXH cã mét sè chøc n¨ng chñ yÕu sau: + Thay thÕ vµ bï ®¾p mét phÇn thu nhËp cho ngêi lao ®éng khi hä bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp do bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, bÞ mÊt viÖc lµm. sù ®Èm b¶o ch¾c ch¾n sÏ xÈy ra v× suy cho cïng mäi ngêi råi sÏ mÊt kha n¨ng lao ®éng khi hä hÕt tuæi lao ®éng theo c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh cña BHXH. ®©y lµ chøc n¨ng c¬ b¶n nhÊt cña BHXH v× nã quyÕt ®Þnh nhiÖm vô, tÝnh chÊt vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña BHXH. + TiÕn hµnh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp gi÷a nh÷ng ngêi tham gia BHXH. Tham gia BHXH cã ngêi lao ®éng, ngêi sö dông lao ®éng vµ Nhµ níc vµ c¸c bªn tham gia ®· cïng gãp ý x©y dùng nªn quü BHXH. Quü nµy ®îc sö dông ®Ó chi tr¶ cho nh÷ng ngêi tham gia BHXH kh«ng may gÆp rñi ro. Thùc tÕ chØ ra r»ng sè lîng nµy thêng nhá h¬n rÊt nhiÒu so víi sè lîng ngêi tham gia, do ®ã theo quy luËt sè ®«ng bï Ýt, quü BHXH ®· tiÕn hµnh ph©n phèi l¹i thu nhËp theo c¶ chiÒu ngang lÉn chiÒu däc. Sù ph©n phèi nµy lµ ph©n phèi thu nhËp gi÷a nh÷ng ngêi cã thu nhËp cao víi nh÷ng ngêi cã thu nhËp thÊp, gi÷a nh÷ng ngêi kháe m¹nh ®ang lµm viÖc víi nh÷ng ngêi giµ c¶, èm ®au ®ang nghØ viÖc. Chøc n¨ng nµy cña BHXH ®· gãp phÇn t¹o nªn sù c«ng b»ng x· héi mang tÝnh nh©n v¨n cao c¶. Trang 5 + Gãp phÇn kÝch thÝch tinh thÇn lao ®éng, khuyÕn khÝch hä h¨ng h¸i s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. Quü BHXH thùc hiÖn ®îc chøc n¨ng nµy lµ v× hä kh«ng may gÆp c¸c rñi ro, phÇn thu nhËp cña hé bÞ gi¶m hoÆc kh«ng cßn, nhng sù suy gi¶m nµy ®· ®îc bï ®¾p mét phÇn hoÆc toµn bé tõ quü BHXH. ChÝnh v× vËy mµ ®êi sèng cña ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä kh«ng bÞ s¸o trén, hay nãi c¸ch kh¸c lµ hä lu«n ®îc ®¶m b¶o cuéc sèng vµ cã chç giùa vÒ mÆt tinh thÇn. Do ®ã hä lu«n yªn t©m s¶n xuÊt tõ ®ã n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. + G¾n bã lîi Ých gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng, gi÷a ngêi lao ®éng víi x· héi. Th«ng qua BHXH nh÷ng m©u thuÉn gi÷a ngêi lao ®éng nh m©u thuÉn vÒ tiÒn l¬ng, thêi gian lao ®éng ...sÏ ®îc ®iÒu hßa vµ gi¶i quyÕt. §Æc biÖt lµ c¶ hai giíi nµy ®Òu thÊy ®îc nhê cã BHXH mµ m×nh cã lîi vµ ®îc b¶o vÖ. Tõ ®ã lµm cho hä hiÓu nhau vµ g¾n bã lîi Ých víi nhau. Cßn ®èi víi Nhµ níc vµ x· héi th× chi cho BHXH lµ kho¶n chi rÊt nhá (v× chØ mang tÝnh chÊt hç trî), nhng l¹i ®em l¹i hiÖu qu¶ rÊt cao trong ®¶m b¶o æn ®Þnh trong ®êi sèng cña ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, gãp phÇn æn ®Þnh s¶n xuÊt vµ kinh tÕ x· héi. IV/ TÝnh chÊt cña b¶o hiÓm x· héi. Sù ra ®êi cña BHXH g¾n liÒn víi ®êi sèng cña ngêi lao ®éng do ®ã BHXH cã mét sè tÝnh chÊt c¬ b¶n sau: + Mang tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan trong ®êi sèng x· héi. + BHXH cã tÝnh ngÉu nhiªn, ph¸t sinh kh«ng ®ång ®Òu theo thêi gian vµ kh«ng gian. Nh÷ng rñi ro trong BHXH ®· h×nh thµnh nªn tÝnh chÊt ngÉu nhiªn cña nã. Bëi lÏ c¸c rñi ro ®îc ¸p dông c¸c BHXH ®Òu kh«ng thÓ lêng tríc ®îc, c¸c rñi ro nµy x¶y ra mét c¸ch bÊt thêng. ChÝnh v× vËy mµ kh«ng ph¶i tÊt c¶ ngêi lao ®éng cña mét tæ chøc hay lµ tÊt c¶ c¸c tæ chøc ®Òu ph¶i chÞu chung mét hay nhiÒu rñi ro cïng mét lóc. + BHXH võa mang tÝnh kinh tÕ, võa cã tÝnh x· héi vµ c¶ tÝnh dÞch vô. TÝnh kinh tÕ cña BHXH ®îc thÓ hiÖn th«ng qua c¬ chÕ t¹o lËp vµ sö dông quü BHXH. Quü BHXH muèn ®îc h×nh thµnh, b¶o toµn vµ t¨ng trëng th× nhÊt thiÕt ph¶i cã sù ®ãng gãp tµi chÝnh cña tÊt c¶ c¸c bªn liªn quan. Møc ®ãng gãp cña c¸c bªn ®îc x¸c ®Þnh rÊt cô thÓ dùa trªn nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm x· héi lµ lÊy sè ®«ng bï sè Ýt, do thùc chÊt møc ®ãng gãp cña mçi ngêi lao ®éng lµ kh«ng ®¸ng kÓ so víi møc hä ®îc hëng. XÐt díi gãc ®é kinh tÕ th× ngêi sö dông lao ®éng còng ®îc lîi rÊt nhiÒu trong quan hÖ Trang 6 BHXH khi tham gia BHXH hä sÏ kh«ng ph¶i chi tr¶ c¸c chi phÝ cho ngêi lao ®éng bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng. Cßn vÒ phÝa Nhµ níc th× ho¹t ®éng t¹o lËp quü BHXH ®· lµm gi¶m nhÑ g¸nh nÆng cho NSNN ®ång thêi nã gãp phÇn ®Çu t cho nÒn kinh tÕ. Nh vËy c¬ chÕ t¹o lËp vµ sö dông quü BHXH ®· ®em l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých cho NL§, NSDL§ vµ Nhµ níc. BHXH lµ mét bé phËn chñ yÕu cña hÖ thèng b¶o ®¶m x· héi v× tÝnh chÊt x· héi cña nã ®îc thÓ hiÖn rÊt râ nÐt vÒ l©u dµi mäi NL§ trong x· héi ®Òu cã quyÒn tham gia BHXH. Vµ ngîc l¹i, BHXH ph¶i cã tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm cho mäi ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, kÓ c¶ hä ®ang cßn trong ®é tuæi lao ®éng. TÝnh x· héi cña BHXH lu«n g¾n chÆt víi tÝnh dÞch vô cña nã. Khi nÒn kinh tÕ x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× tÝnh chÊt dÞch vô vµ tÝnh chÊt x· héi hãa cña BHXH ngµy cµng cao. V/ quü b¶o hiÓm x· héi. 1kh¸i niÖm: cã mét sè kh¸i niÖm vÒ quü BHXH: - quü BHXH lµ tËp hîp ®ãng gãp b»ng tiÒn cña c¸c bªn tham gia b¶o hiÓm: ngêi lao ®éng, ngêi sö dông lao ®éng, Nhµ níc nh»m môc ®Ých chi tr¶ cho c¸c chÕ ®é BHXH vµ ®¶m b¶o ho¹t ®éng cña hÖ thèng BHXH. - Quü BHXH lµ quü tµi chÝnh ®éc lËp, tËp chung n»m ngoµi Ng©n s¸ch Nhµ níc. 2.§Æc ®iÓm. -Lµ mét quü tiÒn tÖ tËp chung, gi÷ vÞ chÝ lµ kh©u tµi chÝnh trung gian trong hÖ thèng tµi chÝnh quèc gia. Lµ tæ chøc tµi chÝnh n»m giao thoa gi÷a ng©n s¸ch Nhµ níc víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh Nhµ níc, tµi chÝnh doanh nghiÖp vµ sau ®ã lµ tµi chÝnh d©n c. -Ph©n phèi quü BHXH võa m©ng tÝnh hoµn tr¶ võa mang tÝnh kh«ng hoµn tr¶. TÝnh kh«ng hoµn tr¶ cña quü BHXH ®îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng ngêi ®· tham gia BHXH trong suèt qu¸ tr×nh lao ®éng nhng kh«ng èm ®au, tai n¹n lao ®éng, sinh con. - Sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña BHXH g¾n liÒn víi chøc n¨ng vèn cã cña Nhµ níc lµ v× quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng chø kh«ng v× môc ®Ých kiÕm lêi, ®ång thêi nã còng phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi vµ ®iÒu kiÖn lÞch sö trong tõng thêi kú cña mçi quèc gia. Khi nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn th× cµng cã nhiÒu chÕ ®é BHXH ®îc thùc hiÖn, vµ b¶n th©n tõng chÕ ®é còng ®îc ¸p Trang 7 dông réng r·i h¬n, nhu cÇu tháa m·n vÒ BHXH cña ngêi lao ®éng cµng ®îc n©ng cao. MÆt kh¸c, khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th× møc thu nhËp cña ngêi lao ®éng cµng cao vµ hä cµng cã kh¶ n¨ng tham gia vµo nhiÒu chÕ ®é BHXH. - Mét mÆt, quü BHXH mang tÝnh tiªu dïng ngµy cµng ®îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c môc tiªu, môc ®Ých cña nã lµ chi tr¶ cho c¸c chÕ ®é BHXH. Nhng mÆt kh¸c nã l¹i mang tÝnh dù tr÷ v× th«ng thêng, khi ngêi lao ®éng ®èng gãp vµo quü BHXH th× hä kh«ng ®îc quü nµy chi tr¶ ngay khi gÆp rñi ro mµ ph¶i cã thêi gian dù bÞ. - Ho¹t ®éng cña quü BHXH ®Æt ra yªu cÇu vµ h×nh thµnh tÊt yÕu chÕ ®é tiÕt kiÖm b¾t buéc cña x· héi vµ ngêi lao ®éng dµnh cho èm ®au, hu trÝ. §ã còng lµ qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i thu nhËp cña c¸ nh©n vµ céng ®ång. 3. Nguån h×nh thµnh quü BHXH Quü BHXH ®îc h×nh thµnh chñ yÕu tõ c¸c nguån sau: +Sù ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng +Sù ®ãng gãp cña ngêi sö dông lao ®éng +Sù ®ãng gãp vµ hç trî cña Nhµ níc +Thu tõ c¸c nguån kh¸c §èi víi phÇn lín c¸c níc trªn thÕ giíi th× quü BHXH ®Òu ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån trªn. Tuy nhiªn tïy tõng ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh lÞch sö cña tõng quèc gia mµ tØ lÖ ®ãng gãp gi÷a c¸c bªn, møc ®é ®ãng gãp cña tõng bªn, møc ®é can thiÖp cña Nhµ níc, hay ph¬ng thøc ®ãng gãp sÏ kh¸c nhau. VÒ ph¬ng thøc ®ãng gãp vµo quü BHXH cña ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng hiÖn nay cßn cã hai quan ®iÓm.ViÖc x¸c ®Þnh møc ®ãng gãp ph¶i c¨n cø vµo møc l¬ng c¸ nh©n vµ quü l¬ng cña c¬ quan, doanh nghiÖp lµ néi dung cña quan ®iÓm thø nhÊt. Cßn quan ®iÓm thø hai th× cho r»ngphair c¨n cø vµo thu nhËp c¬ b¶n cña ngêi lao ®éng ®îc c©n ®èi chung trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó x¸c ®Þnh nªn møc ®ãng gãp. ViÖc lùa chän quan ®iÓm nµo lµ tïy thuéc vµo mçi quèc gia nhng ph¶i ®¶m b¶o r»ng møc ®ãng gãp cña mçi bªn ph¶i ®ñ ®Ó c©n ®èi thu,chi cña quü BHXH. Trong thùc tÕ viÖc x¸c ®Þnh møc ®ãng gãp cña c¸c bªn ( thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh phÝ BHXH ) ®îc tÝnh to¸n mét c¸ch rÊt khoa häc. ViÖc x¸c ®Þnh phÝ BHXH lµ mét nghiÖp vô chuyªn s©u cña BHXH vµ ngêi ta thêng dïng c¸c ph¬ng ph¸p to¸n häc kh¸c nhau ®Ó x¸c ®Þnh. PhÝ BHXH ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Trang 8 P = f1 + f2 +f3 Trong ®ã : f1: lµ phÝ thuÇn BHXH f2 : lµ phÝ qu¶n lý f3 : lµ phÝ dù tr÷ PhÝ thuÇn cña BHXH lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng nhÊt cña phÝ BHXH. PhÝ thuÇn ®îc x¸c ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o chi tr¶ cho tÊt c¶ c¸c chÕ ®é BHXH. ChÝnh v× vËy,viÖc x¸c ®Þnh phÝ BHXH lµ rÊt phøc t¹p, nã phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau: c¬ cÊu lao ®éng theo ®é tuæi, ®Æc ®iÓm cÊu t¹o sinh häc cña ngêi trong mét níc, kÕt cÊu giíi tÝnh trong lùc lîng lao ®éng, tuæi thä b×nh qu©n cña ngêi d©n, ®iÒu kiÖn lµm viÖc chung cña ngêi lao ®éng... Ngoµi sù ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng, ngêi sö dông lao ®éng vµ Nhµ níc, quü BHXH cßn ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån kh¸c nh : tiÒn sö ph¹t ®èi víi c¸c ®¬n vÞ vi ph¹m ®iÒu lÖ BHXH; sù hç trî, sù viÖn trî cña c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi níc, l·i tõ ho¹t ®éng ®Çu t phÇn quü BHXH nhµn rçi.. 4.Môc ®Ých sö dông quü BHXH . Nh ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn, phÝ BHXH bao gåm 3 bé phËn: phÝ thuÇn, phÝ dù tr÷, phÝ qu¶n lý. Nh vËy, râ rµngquü BHXH ®îc dïng cho 3 môc ®Ých: chi tr¶ cho c¸c chÕ ®é BHXH, chi cho viÖc qu¶n lý hÖ thèng BHXH , chi trÝch lËp quü dù tr÷ cho nh÷ng trêng hîpt«nr thÊt lín. Trong c¬ cÊu chi BHXH th× cho c¸c chÕ ®é BHXH lµ rÊt lín vµ chiÕm phÇn lín nguån quü nµy v× ®©y lµ môc tiªu c¬ b¶n nhÊt cña BHXH :®Èm b¶o æn ®Þnh cuéc sèng cho ngêi lao ®éng, ®¶m b¶o æn dÞnh ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc. Thùc tÕ cho thÊy, viÖc chi tr¶ cho c¸c chÕ ®é BHXH diÔn ra thêng xuyªn vµ liªn tôc víi sè lîng lín trªn ph¹m vi réng lín. Mét trong nh÷ng kho¶n chi thêng xuyªn lµ chi l¬ng hu cho nh÷ng ngêi ®· nghØ c«ng t¸c; vµ chi tr¶ trî cÊp hµng th¸ng cho th©n nh©n cña ngêi lao ®éng khi hä qua ®êi. Nguån chi thø hai trong BHXH lµ chi cho viÖc qu¶n lý nghiÖp vô BHXH. §©y lµ nguån chi kh«ng lín trong c¬ cÊu chi BHXH nhng nã còng lµ mét kho¶n chi ngµy cµng lín. Bëi v× c¸c chÕ ®é BHXH ngµy cµng réng r·i ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña ngêi lao ®éng, do ®ã ®éi ngò phôc vô BHXH ngµy cµng nhiÒu dÉn ®Õn chi l¬ng c¸n bé ngµy cµng lín. MÆt kh¸c, x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu vÒ ®iÒu kiÖn lµm viÖc ngµy cµng ra Trang 9 t¨ng. V× vËy, chi phÝ choviÖc x©y dùng c¬ b¶n, mua s¾m m¸y mãc, trang thiÕt bÞ v¨n phßng ngµy cµng t¨ng lªn. Môc ®Ých chi thø 3 cña quü BHXH lµ chi dù tr÷. Thùc chÊt ®©y lµ qu¸ tr×nh tÝch lòy trong qu¸ tr×nh sö dông quü BHXH. §Þnh kú hµng th¸ng (quý, n¨m )c¬ quan BHXH gi÷ l¹i mét phÇn quü cña m×nh ®Ó thµnh lËp nªn quü dù tr÷ BHXH. Quü nµy chØ ®îc sö dông trong trêng hîp nhu cÇu chi tr¶ lín dÉn ®Õn th©m hôt quü BHXH hoÆc trong lóc ®ång tiÒn mÊt gi¸. 5.TÝnh ®Æc thï cña nghiÖp vô thu BHXH . Qu¸ tr×nh thu BHXH cã nh÷ng ®Æc thï sau: Thø nhÊt: ViÖc quy ®Þnh ®ãng BHXH ®· thµnh mèi quan hÖ 3 bªn: ngêi lao ®éng ( NL§ ), ngêi sö dông lao ®éng (NSDL§), vµ c¬ quan BHXH, gi÷a c¸c bªn cã sù rµng buéc gi¸m s¸t lÉn nhau vÒ møc ®ãng vµ thêi gian ®ãng BHXH ®Õn tõng ngêi suèt qu¸ tr×nh tham gia BHXH, lÊy ®ã lµm c¬ së ph¸p lý cho viÖc thùc hiÖn chÕ ®é BHXH theo luËt ®Þnh.§©y lµ mét néi dung cña nghiÖp vô thu BHXH kh«ng gièng víi c¸c nghiÖp vô kh¸c. Thø hai: Tõ ®Æc thï thø nhÊt, yªu cÇu theo dâi kÕt qu¶ ®ãng BHXH cña tõng c¬ quan, ®¬n vÞ theo tõng th¸ng, ®Ó tõ ®ã ghi nhËn kÕt qu¶ ®ãng BHXH cho tõng ngêi, t¬ng ®¬ng víi møc l¬ng lµm c¨n cø ®ãng BHXH ®©y lµ c«ng viÖc ®ßi hái tÝnh chÝnh x¸c cao, thêng xuyªn, liªn tôc, kÐo dµi hµng chôc n¨m, l¹i cã biÕn ®éng vÒ møc ®ãng. §ång thêi, viÖc theo dâi ghi chÐp kÕt qu¶ ®ãng gãp cña mçi con ngêi lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó thùc hiÖn chÕ ®é BHXH, do ®ã mçi lÇn gi¶i quyÕt chÕ ®é BHXH lµ mét lÇn kiÓm tra, x¸c ®Þnh ®é chuÈn x¸c cña nghiÖp vô BHXH . Thø ba: Trong nghiÖp vô qu¶n lý thu BHXH, ngoµi nghiÖp vô kÕ to¸n thùc hiÖn qu¶n lý theo chÕ ®é tµi chÝnh thùc hiÖn thu tËp trung vµo mét tµi kho¶n cña c¬ quan BHXH c¸c tØnh, thµnh phè chuyÓn lªn quü BHXH trung ¬ng ®óng, kÞp thêi; cßn nghiÖp vô qu¶n lý thu BHXH theo danh s¸ch lao ®éng ®¨ng ký ®ãng BHXH cña tõng c¬ quan, ®¬n vÞ cïng sæ BHXH cña tõng ngêi mµ viÖc qu¶n lý theo dâi ph¶i ®îc thùc hiÖn ë ba cÊp lµ: BHXH tØnh qu¶n lý danh s¸ch, lao ®éng, tiÒn l¬ng ®¬n vÞ, c¬ quan ®¨ng ký ®ãng BHXH c¬ b¶n t¨ng, gi¶m hµng th¸ng ®Ó ghi nhËn kÕ qu¶ ®ãng lËp thµnh hå s¬ gèc. BHXH huyÖn lµm nhiÖm vô ®«n ®èc vµ ®èi chiÕu kªt qu¶ ®ãng cña c¬ quan, ®¬n vÞ theo ®Þa bµn qu¶n lý, tõ ®ã híng dÉn c¬ quan ®¬n vÞ ghi kÕt qu¶ ®ãng BHXH vµo sæ BHXH cña tõng ngêi. §©y lµ c¨n cø ®Ó gi¶i quyÕt chÕ ®é hëng BHXH. ChÝnh v× nh÷ng ®Æc thï trÒn mµ ho¹t ®éng thu BHXH ®ßi hái ph¶i ®îc tËp trung thèng nhÊt, cã sù rµng buéc chÆt chÏ tõ trªn xuèng díi, ®¶m b¶o an toµn tuyÖt ®èi vÒ tµi chÝnh tiÒn tÖ, ®¶m b¶o ®ä chÝnh x¸c trong viÖc ghi chÐp Trang 10 kÕt qu¶ ®ãng BHXH cña tõng c¬ quan, ®¬n vÞ ®Õn tõng lao ®éng theo tiÒn l¬ng, lÊy ®ã lµm c¨n cø ®ãng BHXH tõng th¸ng trong nhiÒu n¨m, kÓ c¶ trêng hîp liªn tôc còng nh gi¸n ®o¹n, lµm viÖc mét n¬i hay nhiÒu nîi ...Nh vËy qu¸ tr×nh theo dâi ghi kÕt qu¶ thu BHXH ®ßi hái liªn tôc trong nhiÒu n¨m, kÓ c¶ thêi gian ngõng ®ãng BHXH vÉn ph¶i lu gi÷ ®Î ®¶m b¶o khi ngêi lao ®éng tiÕp tôc ®ãng hoÆc yªu cÇu gi¶i quyÕt chÕ ®é ®Òu ®îc thùc hiÖn ngay. Ho¹t ®éng thu cña BHXH lµ ho¹t ®éng cña c¶ ®êi ngêi, cã tÝnh kÕ thõa, cho nªn nghiÖp vô qu¶n lý thu, lu gi÷ sæ biÓu lµ kh«ng cã giíi h¹n vÒ thêi gian. 6. TÝnh ®Æc thï cña nghiÖp vô chi BHXH. Thùc chÊt cña ho¹t ®éng BHXH nh lµ ho¹t ®éng cña c¸c quü tiÒn tÖ, quü tÝn dông kh¸c th«ng qua c¬ chÕ ®ãng gãp tríc hëng thô sau. Tuy nhiªn môc ®Ých cña ho¹t ®éng BHXH lµ mang tÝnh nh©n v¨n chø kh«ng ph¶i lµ mang tÝnh kinh doanh. Do ®ã mµ qu¸ tr×nh chi tr¶ cña ho¹t ®éng BHXH mang nh÷ng ®Æc trng riªng: Thø nhÊt: Qu¸ tr×nh chi tr¶ trî cÊp cho c¸c ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm võa ®îc x¸c ®Þnh tríc võa kh«ng ®îc x¸c ®Þnh tríc. chóng ta chØ cã thÓ x¸c ®Þnh tríc c¸c kho¶n trî cÊp sÏ ph¶i chi cho chÕ ®é hu trÝ vµ trong chÕ ®é tö tuÊt khi ngêi lao ®éng ®· qua ®êi. Cßn víi c¸c chÕ ®é kh¸c nh èm ®au, thai san, tai n¹n lao ®éng...Th× chóng ta kh«ng thÓ x¸c ®Þnh tríc ®îc sè tiÒn ph¶i chi tr¶ còng nh khi nµo chóng ta ph¶i chi tr¶ sè tiÒn ®ã. Bëi v× c¸c rñi ro nãi trªn x¶y ra mét c¸ch bÊt thêng vµ hËu qu¶ ®Ó l¹i lµ kh«ng lêng tríc ®îc. Chóng ta kh«ng thÓ nµo biÕt ®îc khi nµo ngêi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng, khi nµo hä bÞ èm ®au vµ møc ®é th¬ng tËt lµ bao nhiªu, thêi gian nghØ èm lµ bao nhiªu. ChÝnh v× vËy mµ viÖc c©n ®èi nguån quü BHXH lµ mét ®iÒu rÊt khã thùc hiÖn chÝnh x¸c. Th«ng thêng ngêi ta thêng x¸c ®Þnh c¸c kho¶n chi theo ph¬ng ph¸p x¸c suÊt th«ng qua kÕt qu¶ ®iÒu tra thèng kª trªn quy m« lín. Thø hai: còng gièng nh nghiÖp vô thu BHXH nghiÖp vô chi BHXH cho chÕ ®é hu trÝ, mÊt søc lao ®éng, chÕ ®é tö tuÊt hµng th¸ng ®ßi hái ph¶i chi tr¶ trong mét thêi gian dµi, liªn tôc. MÆt kh¸c sè lîng ngêi nghØ hu ngµy cµng t¨ng lªn. Do ®ã viÖc chi tr¶ c¸c chÕ ®é nµy rÊt phøc t¹p. Nã ®ßi hái mét ®éi ngò c¸n bé nhiÖt t×nh qu¶n lý mét sè lîng hå s¬ rÊt lín vµ còng ®ßi hái c«ng t¸c lu trò hå s¬ ph¶i tiÕn hµnh rÊt tèt vµ kÐo dµi trong nhiÒu n¨m. Thø ba: Kh¸c víi qu¶n lý thu BHXH viÖc qu¶n lý chi ®Æc biÖt lµ qu¸ tr×nh chi tr¶ BHXH ®ßi hái mét nguån nh©n lùc rÊt lín. Th«ng thêng ®Ó chi tr¶ c¸c chÕ ®é hu trÝ, mÊt søc lao ®éng, tuÊt hµng th¸ng, tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ngêi ta thiÕt lËp m¹ng líi chi tr¶ t¹i tÊt c¶ c¸c côm d©n c ®Ó cho c¸c ®èi tîng hëng BHXH dÔ dµng nhËn tiÒn trî cÊp cña m×nh. Do ®ã ®éi ngò c¸n bé cÇn cho viÖc chi tr¶. Trang 11 7. So s¸nh quü BHXH vµ ng©n s¸ch Nhµ níc. NSNN lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh Nhµ níc dïng quyÒn lùc chÝnh trÞ cña m×nh ®Ó tËp trung mét phÇn thu nhËp cña quèc gia nh»m t¹o lËp quü tiÒn tÖ cña Nhµ níc vµ ph©n phèi sö dông nã cho viÖc trang tr¶i c¸c chi phÝ bé m¸y Nhµ níc vµ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kinh tÕ x· héi theo kÕ ho¹ch cña Nhµ níc. Tõ kh¸i niÖm trªn vÒ NSNN ta cã thÓ rót ra mét sè ®Æc ®iÓm kh¸c nhau vµ gièng nhau gi÷a quü BHXH vµ NSNN, tõ ®ã ta sÏ hiÓu ®îc ®©y ®ñ h¬n vÒ quü BHXH. - Sù gièng nhau gi÷a NSNN vµ quü BHXH + ViÖc t¹o lËp vµ sö dông mçi nguån quü ®Òu biÓu hiÖn díi h×nh th¸i tiÒn tÖ. Qu¸ tr×nh nµy còng ®Òu ®îc thùc thi theo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ viÖc qu¶n lý ®îc tiÕn hµnh theo nguyªn t¾c c©n b»ng thu chi. + Quü BHXH vµ NSNN lµ nh÷ng kh©u tµi chÝnh ®éc lËp trong hÖ thèng tµi chÝnh quèc gia, chøc n¨ng cña NSNN mang tÝnh réng r·i h¬n so víi quü BHXH. + Ho¹t ®éng cña c¶ quü BHXH vµ NSNN ®Òu kh«ng ph¶i lµ nh»m môc ®Ých kinh doanh kiÕm lêi mµ ho¹t ®éng cña chóng mang ®Ëm tÝnh chÊt x· héi, tÝnh céng ®ång vµ trong nhiÒu tr¬ng hîp ho¹t ®éng cña hai quü nµy mang tÝnh nh©n v¨n cao c¶. - Sù kh¸c nhau gi÷a NSNN vµ quü BHXH + §iÒu kiÖn tån t¹i ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña NSNN g¾n liÒn víi sù ra ®êi,tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Nhµ níc vµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kinh tÕ x· héi cña Nhµ níc. Cßn sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña quü BHXH g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng hãa víi quan hÖ thuª mín nh©n c«ng. Khi nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn, thu nhËp cña ngêi lao ®éng cµng cao th× ph¹m vi c¸c chÕ ®é BHXH cµng më réng, møc ®é tháa m·n cña NL§ khi tham gia BHXH cµng cao. + TÝnh chÊt ph¸p lý cña NSNN cao h¬n cña quü BHXH. Qu¸ tr×nh ph©n phèi cña NSNN chñ yÕu dùa vµo quyÒn lùc kinh tÕ,chÝnh trÞ cña Nhµ níc . Nhµ níc ban hµnh c¸c luËt ®Ó thùc hiÖn viÖc thu chi quü NSNN vµ qu¸ tr×nh nµy ®îc sù gi¸m s¸t vµ qu¶n lý chÆt chÏ cña Quèc héi. Cßn ®èi víi quü BHXH th× ho¹t ®éng thu, chi quü còng ®îc thùc hiÖn dùa vµo c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt nhng chñ yÕu dùa vµo quan hÖ kinh tÕ,quan hÖ lîi Ých cña nh÷ng ngêi tham gia theo nguyªn t¾c cã ®ãng míi cã hëng vµ ngîc l¹i. -Quan hÖ ph©n phèi cña NSNN chñ yÕu lµ ph©n phèi l¹i vµ kh«ng mang tÝnh chÊt hoµn tr¶, chñ thÓ ®ãng gãp vµ hëng thô NSNN th«ng thêng lµ Trang 12 t¸ch rêi nhau. Cßn quan hÖ ph©n phèi quü BHXH võa mang tÝnh chÊt hoµn tr¶ võa mang tÝnh chÊt kh«ng hoµn tr¶. ViÖc hoµn tr¶ lµ kh«ng biÕt tríc chÝnh x¸c vÒ quy m«, thêi gian vµ kh«ng gian. - Quan hÖ ph©n phèi cña NSNN ph¶n ¸nh quan hÖ lîi Ých cña x· héi, lîi Ých quèc gia vµ chi phèi c¸c quan hÖ lîi Ých bé phËn, lîi Ých c¸ nh©n nh»m ®¶m b¶o cho sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ x· héi. Quan hÖ ph©n phèi cña quü BHXH th× ngîc l¹i, tríc hÕt v× lîi Ých cña tõng c¸ nh©n sau ®ã lµ lîi Ých cña ®¬n vÞ vµ cuèi cïng lµ lîi Ých x· héi. VI/.C¸c chÕ ®é BHXH . Theo khuyÕn nghÞ cña tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) t¹i c«ng íc 102 th¸ng 6 n¨m 1952 ë Gi¬nev¬ th× mçi quèc gia nªn x©y dùng hÖ thèng BHXH cña m×nh víi 9 chÕ ®é trî cÊp. Tuy nhiªn, tïy vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi cña tõng níc mµ møc ®é tham gia vµo c«ng íc 102 lµ kh¸c nhau. Nhng ®Ó ®îc coi lµ cã hÖ thèng BHXH th× ph¶i cã Ýt nhÊt 3 chÕ ®é, trong ®ã ph¶i cã Ýt nhÊt mét trong n¨m chÕ ®é: trî cÊp èm ®au; trî cÊp thÊt nghiÖp, hu trÝ; trî cÊp khi tµn phÕ; trî cÊp tuÊt. HÖ thèng c¸c chÕ ®é BHXH cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: - C¸c chÕ ®é ®îc x©y dùng theo luËt ph¸p cña mçi níc nhng ®Òu ph¶i dùa vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi,c¸c yÕu tè sinh häc nh tuæi thä b×nh qu©n, x¸c suÊt tö vong... - HÖ thèng c¸c chÕ ®é mang tÝnh chÊt san sÎ rñi ro, chia sÎ tµi chÝnh. - ViÖc chi tr¶ cho c¸c chÕ ®é ®Òu c¨n cø chñ yÕu vµo møc ®ãng gãp cña c¸c bªn tham gia BHXH vµ mét phÇn lµ quü dù tr÷. - Ph¬ng tiÖn thanh quyÕt to¸n vµ chi tr¶ lµ tiÒn mÆt. - C¸c chÕ ®é BHXH lu«n ®îc diÒu chØnh cho phï hîp víi sù thay ®æi c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi. C¸c chÕ ®é BHXH qui ®Þnh t¹i C«ng íc 102 bao gåm: * ch¨m sãc y tÕ: ChÕ ®é nµy nh»m cung cÊp c¸c kho¶n viÖn phÝ, chi phÝ thuèc ch÷a bÖnh cho ngêi lao ®éng khi hä bÞ èm ®au ph¶i n»m viÖn.HiÖn nay ë níc ta chÕ ®é nµy kh«ng ®îc ®a vµo chÕ ®é nµy kh«ng ®îc ®a vµo hÖ thèng c¸c chÕ ®é BHXH nhng ®îc tæ chøc thµnh b¶o hiÓm y tÕ v¬Ý ®Çy ®ñ c¸c phßng ban chuyªn m«n. *Trî cÊp thÊt nghiÖp: Trang 13 Lµ lo¹i trî cÊp nh»m ®em l¹i cho ngêi lao ®éng nh÷ng kho¶n thu nhËp ®Þnh kú ®Ó hä ®ñ kh¶ n¨ng duy tr× cuéc sèng æn ®Þnh khi ngêi lao ®éng bÞ r¬i vµo t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp. §èi víi ViÖt Nam chÕ ®é nµy ®ang ®îc xem xÐt ®Ó ®a vµo lo¹i h×nh b¶o hiÓm thÊt nghiÖp. * Trî cÊp gia ®×nh: Lo¹i h×nh trî cÊp nµy mang ®Ëm tÝnh t¬ng trî. Bëi v× nã sÏ cung cÊp tµi chÝnh cho c¸c gia ®×nh trë nªn khã kh¨n, vÊt v¶ nh: thiªn tai, lôt léi, dÞch bÖnh ... * Trî cÊp khi tµn phÕ: Trong trêng hîp ngêi lao ®éng kh«ng may bÞ mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng vÜnh viÔn hay bÞ coi lµ tµn phÕ th× hä sÏ ®îc nhËn trî cÊp ®Þnh kú hµng th¸ng (quÝ, n¨m) tõ quü BHXH. §iÒu nµy lµm cuéc sèng cña ngêi lao ®éng bít khã kh¨n h¬n. Trªn ®©y lµ 4 trong s« 9 chÕ ®é BHXH ®îc ILO nªu nªu ra mµ ViÖt Nam hoÆc lµ kh«ng thùc hiÖn hoÆc lµ x©y dùng thµnh mét hÖ thèng BHXH riªng. 5 chÕ ®é BHXH cßn l¹i ®· ®îc níc ta tiÕp nhËn vµ thùc hiÖn hoµn chØnh theo ND 12 CHI PHÝ ngµy 26 th¸ng 1 n¨m 1995: */chÕ ®é trî cÊp èm ®au: Môc ®Ých cña chÕ ®é nµy lµ gióp cho NL§ cã ®îc kho¶n trî cÊp thay thÐ thu nhËp bÞ mÊt do kh«ng lµm viÖc khi hä èm ®au. Mét sè møc hëng vµ ®iÒu kiÖn hëng cña chÕ ®é nµy ®îc qui ®Þnh nh sau: - §èi víi ngêi lao ®éng lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng: + 30 ngµy trong 1 n¨m, nÕu ®· ®ãng BHXH díi 15 n¨m +40 ngµy trong n¨m, nÕu ®· ®ãng BHXH tõ 15 n¨m ®Õn 30 n¨m + 50 ngµy trong 1 n¨m, nÕu ®· ®ãng BHXH trªn 30 n¨m - §èi víi ngêi lao ®éng lµm viÖc nÆng nhäc, ®éc h¹i, ë n¬i cã trî cÊp khu vùc hÖ sè tõ 0,7 trë lªn: + 40 ngµy trong 1 n¨m, nÕu ®· ®ãng BHXH díi 15 n¨m + 50 ngµy trong 1 n¨m, nÕu ®· ®ãng BHXH tõ 15 n¨m ®Õn 30 n¨m + 60 ngµy trong 1 n¨m, nÕu ®· ®ãng BHXH trªn 30 n¨m Møc trî cÊp èm ®au lµ b»ng 75% cña tiÒn l¬ng th¸ng lµm c¨n cø ®ãng BHXH tríc khi nghØ èm. - Trong trêng hîp NL§ bÞ m¾c c¸c bÖnh cÇn ®iÒu trÞ dµi ngµy th× ®îc hëng trî cÊp tèi ®a lµ 180 ngµy trong 1 n¨m kh«ng ph©n biÖt thêi gian ®ong BHXH nhiÒu hay Ýt.NÕu sau 180 ngµy mµ vÉn ph¶i ®iÒu trÞ tiÕp th× møc trî cÊp chØ b»ng 70% nÕu ®· ®ãng BHXH trªn 30 n¨m vµ 65% cho trêng hîp ngîc l¹i. *chÕ ®é thai s¶n. Trang 14 ChÕ ®é nµy ®· taé ®iÒu kiÖn cho lao ®éng n÷ khi sinh con cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho viÖc nu«i dìng trÎ em vµ b¶n th©n hä. ChÕ ®é nµy còng ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña c«ng íc Quèc tÕ vÒ quyÒn trÎ em vµ mang tÝnh nh©n ®¹o s©u s¾c.§iÒu lÖ BHXH qui ®Þnh mét sè møc hëng vµ ®iÒu kiÖn hëng trong trêng hîp nµy nh sau: + lao ®éng n÷ trong thêi gian mang thai ®îc ®i kh¸m 3 lÇn, mçi lÇn 1 ngµy +lao ®éng n÷ khi sinh con thø nhÊt, lÇn thø hai th× ®îc nghØ viÖc vµ ®îc hëng trî cÊp hµng th¸ng b»ng 100% tiÒn l¬ng th¸ng lµm c¨n cø ®ãng BHXH tríc khi nghØ viÖc. Thêi gian nghØ viÖc tríc vµ sau khi sinh lµ: 4 th¸ng ®èi víi ngêi lao ®éng lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng 5 th¸ng ®èi víi ngêi lµm c¸c nghÒ hoÆc c«ng viÖc nÆng nhäc, ®éc h¹i, lµm viÖc theo chÕ ®é 3 ca, lµm viÖc n¬i cã hÖ sè phô cÊp khu vùc lµ 0,5 vµ 0,7. 6 th¸ng ®èi víi ngêi lµm viÖc ë n¬i cã hÖ sè phô cÊp lµ 1 ; ngêi lµm nghÒ hoÆc c«ng viÖc ®Æc biÖt. * chÕ ®é trî cÊp TNL§ vµ BNN. §©y lµ chÕ ®é nh»m gãp phÇn ®¶m b¶o thu nhËp, æn ®Þnh cuéc sèng cho ngêi lao ®éng kh«ng may bÞ tai n¹n trong qu¸ tr×nh lµm viÖc hoÆc m¾c c¸c bÖnh nghÒ nghiÖp. ChÕ ®é nµy qui ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña NSDL§ ®èi víi c¸c trêng hîp TNL§ hoÆc c¸c BNN. Møc trî cÊp cña chÕ ®é nµy dùa trªn c¬ së tû lÖ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng . +BÞ suy gi¶m tõ 5- 10%: trî cÊp b»ng 4 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu +Tõ 11-20%: trî cÊp b»ng 8 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu +Tõ 21-30%: trî cÊp b»ng 12 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu - BÞ suy gi¶m tõ 31% trë lªn sÏ ®îc trî cÊp b»ng 0,4 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu dèi víi ngêi bÞ suy gi¶m tõ 31-40%. Cø suy gi¶m thªm 10% tiÕp theo th× ®îc hëng thªm 0,2 tiÒn l¬ng tèi thieñ. ®iÒu kiÖn ®Ó ®îc hëng trî cÊp lµ NL§ bÞ tai n¹n trong c¸c trêng hîp: trong giê lµm viÖc, trªn tuyÕn ®êng ®i vµ vÒ tõ nhµ ®Õn n¬i lµm viÖc... Nh vËy, b¶n chÊt kinh tÕ x· héi cña 3 chÕ ®é trªn(c¸c chÕ ®é ng¾n h¹n) ph¶n ¸nh mèi quan hÖ kinh tÕ x· héi gi÷a NL§, ngêi SDL§ vµ Nhµ níc th«ng qua viÖc t¹o lËp vµ sö dông quü BHXH nh»m æn ®Þnh cuéc sèng cho ngêi lao ®éng , æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh cña ngêi SDL§ vµ æn ®Þnh x· héi. Trang 15 *ChÕ ®é tö tuÊt ®©y lµ chÕ ®é mang tÝnh nh©n ®¹o nhÊt trong c¸c chÕ ®é cña BHXH. ChÕ ®é nµy sÏ trî cÊp cho th©n nh©n ngêi lao ®éng mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó bï ®¾p nh÷ng thiÕu hôt vÌ thu nhËp cña gia ®×nhtrong trêng hîp ngêi lao ®éng bÞ tö vong. §iÒu kiÖn qui ®Þnh ®îc hëng vµ møc hëng nh sau: - Ngêi lao ®éng ®ang lµm viÖc ; NL§ ®ang nghØ hu; NL§ ®ang nhËn trî cÊp h trÝ, TNL§, BNN... khi chÕt th× ngêi lo mai t¸ng nhËn ®îc tiÒn mai t¸ng b»ng 8 th¸ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu - Ngoµi ra, nÕu hä ®· ®ãng BHXH ®ñ 15 n¨m trë lªn th× nh÷ng th©n nh©n do hä trùc tiÕp nu«i dìng sau ®©y sÏ nhËn ®îc tiÒn tuÊt hµng th¸ng:  con cha ®ñ 15 tuæi, nÕu cßn ®ang ®i häc thÞ ®îc trî cÊp cho ®Õn khi 18 tuæi  Bè, mÑ,vî hoÆc chång;ngêi nu«i dìng hîp ph¸p ®É hÕt tuæi lao ®éng. Møc trî cÊp hµng th¸ng lµ 40% tiÒn l¬ng tèi thiÓu vµ 70% trong trêng hîp th©n nh©n kh«ng cã nguån thu nhËp nµo kh¸c vµ kh«ng cã ngêi th©n trùc tiÕp nu«i dìng * chÕ ®é hu trÝ §©y lµ lo¹i trî cÊp nh»m cung cÊp mét kho¶n thu nhËp hµng th¸ng thay thÕ cho phÇn thu nhËp kh«ng nhËn ®îc n÷a tõ nghÒ nghiÖp do nghØ c«ng t¸c. §iÒu kiÖn hëng cña chÕ ®é nµy lµ: nam ®ñ 60 tuæi, n÷ ®ñ 55 tuæi cã Ýt nhÊt 20 n¨m ®ãng BHXH hoÆc gi¶m 5 tuæi cho mçi giíi khi mµ trong 20 n¨m ®ã cã: 15 n¨m lµm nghÒ hoÆc c«ng viÖc nÆng nhäc.Khi ®ã ngêi lao ®éng ®îc hëng l¬ng hu hµng th¸ng c¨n cø vµo tiÒn l¬ng lµm c¨n cø ®ãng BHXH vµ thêi gian ®ãng BHXH nh sau: ®óng ®ñ 15 n¨m th× ®îc hëng trî cÊp b»ng 45% l¬ng ®ãng BHXH vµ cø thªm 1 n¨m ®ãng BHXH th× ®îc trî cÊp thªm 2% nhng tèi ®a lµ 75%l¬ng... Nh vËy: B¶n chÊt, ®Æc ®iÓm cña chÕ ®é hu trÝ, tö tuÊt lµ nã thùc hiÖn sau qu¸ tr×nh lao ®éng, quan hÖ ph©n phèi cã tÝnh chÊt hoµn tr¶. B¶n chÊt kinh tÕ x· héi cña chóng lµ ph¶n ¸nh quan hÖ kinh tÕ(quan hÖ lîi Ých) gi÷a NL§, NSDL§ vµ Nhµ níc. VII.C¬ chÕ t¹o lËp quÜ BHXH ë mét sè níc trªn thÕ giíi Trang 16 1. ë níc céng hßa Ph¸p. Nguån tµi trî cho quü BHXH ®îc x¸c ®Þnh theo mét c¬ chÕ hÕt søc phøc t¹p: quÜ BHXH ®îc t¸ch ra lµm 2 lo¹i lµ quÜ b¶o hiÓm y tÕ, thai s¶n, th¬ng tËt, chÕt vµ quÜ trî cÊp hu trÝ, gãa bôa, trî cÊp gia ®×nh. §èi víi lo¹i quÜ thø nhÊt ngêi ta l¹i t¸ch ra lµm 2 nguån: + §ãng gãp cho rñi ro nghÒ nghiÖp: nguån tµi trî chÝnh lµ c¸c kho¶n ®ãng gãp trªn l¬ng víi c¬ cÊu ngêi lao ®éng ®ãng 6,8%; NSDL§ ®ãng 12,8% +§ãng gãp cho rñi ro phi nghÒ nghiÖp: kho¶n ®ãng gãp ®îc thu toµn bé tõ phÝa NSDL§. TØ lÖ ®ãng gãp ®îc x¸c ®Þnh tïy thuéc theo sè lîng lao ®éng trong mçi doanh nghiÖp.Ngoµi ra, luËt ph¸p quy ®Þnh quÜ nµy còng ®îc thu 15%phÝ b¶o hiÓm xe cá giíi tõ c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm xe c¬ giíi cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c tai n¹n giao th«ng vµ mét phÇn thu tõ thuÕ rîu,thuèc l¸. §èi víi quÜ thø hai th× ngêi ta còng chia ra rÊtcuj thÓ: +§èi víi trî cÊp hu trÝ: NL§ ®ãng 6,55%tiÒn l¬ng ,NSDL§ ®ãng 9,8%. +§èi víi trî cÊp gia ®×nh: NSDL§ ®ãng toµn bé víi tû lÖ 5,4%. +§èi víi trî cÊp gãa bôa: NL§ ®ãng 0,1% 2.ë níc Mü HÖ thèng BHXH bao gåm c¸c chÕ ®é sau: hu trÝ, tö tuÊt, y tÕ vµ th¬ng tËt. Nguån tµi trî lµ tõ thuÕ phóc lîi x· héi mµ chÝnh quyÒn liªn bang thu vµ sù ®ãng gãp cña NL§ lµ 7,65% vµ NSDL§ lµ 13,65%. §Ó ®îc hëng trî cÊp th× ngêi lao ®éng ph¶i nép ®Õn mét møc nµo ®ã. Kªr tõ n¨m 1993, nÕu mét ngêi ®ãngBHXH ®îc 590 USD th× dîc mét ®iÓm thô hëng. Mçi ngêi ph¶i cã ®ñ 40 ®iÓm trong 10 n¨m tríc khi nghØ hu. Nh vËy c¬ chÕ thu BHXH ë Mü lµ võa theo tû lÖ trÝch nép võa ph¶i thu ®Õn mét møc nhÊt ®Þnh. VIII.C¬ chÕ chi BHXH ë c¸c níc Trang 17 1. Chi trî cÊp hu trÝ Cã nhiÒu ph¬ng thøc chi trî cÊp hu trÝ ë c¸c níc. Mét vµi níc x¸c ®Þnh møc ®ång nhÊt, coi lµ møc tèi thiÓu thÝch hîp víi mÆt b»ng chung cña quèc gia. Mét sè níc l¹i ®Þnh møc trî cÊp theo thu nhËp ®· tõng cã cña ngêi lao ®éng tríc khi nghØ hu. C¸c níc kh¸c th× kÕt hîp c¶ hai c¸ch: trong phÇn trî cÊp cã hai phÇn c¬ b¶n lµ mét møc ®ång nhÊt céng thªm phÇn tû lÖ theo møc thu nhËp. Møc trî cÊp h trÝ ë mét sè níc nh sau: - ë Mü: møc trî cÊp hu trÝ ®ång nhÊt tèi thiÓu lµ 122 USD/th¸ng, tÝnh trªn thu nhËp ®îc b¶o hiÓm cho tíi khi nghØ hu. - ë Ph¸p: trî cÊp b»ng 50% thu nhËp b×nh qu©n cña 10 n¨m cã thu nhËp cao nhÊt. - ë Philipin: trî cÊp b»ng 1,5% l¬ng b×nh qu©n th¸ng cña 120 th¸ng cuèi céng víi 42-102%tiÒn l¬ng b×nh qu©n cña 10 th¸ng l¬ng. 2.Chi trî cÊp èm ®au. - ë Ph¸p: Sè tiÒn trî cÊp thu nhËp lµ t¬ng ®¬ng b»ng 1/2 th¸ng l¬ng, tõ ngµy nghØ èm thø 31 trë ®i NL§ ®îc trî cÊp 2/3 th¸ng l¬ng nhng sè ngµy nghØ nhá h¬n 6 th¸ng. Møc trî cÊp y tÕ bao gåm toµn bé chi phÝ kh¸m bÖnh vµ mét phÇn chi phi ch÷a bÖnh - ë Th¸i lan: Møc trî cÊp b»ng 50% tiÒn l¬ng trong thêi gian nghØ viÖc.Thêi gian ®îc hëng trî cÊp kh«ng qu¸ 90 ngµy/1 lÇn èm vµ kh«ng qu¸ 180 ngµy/1n¨m. 3.Chi trî cÊp thai s¶n - ë Ph¸p : Lao ®éng n÷ ®îc hëng trî cÊp 100% chi phÝ sinh ®Î vµ 4 th¸ng chi phÝ y tÕ tríc khi nghØ ®Î. Khi sinh, lao ®éng n÷ ®îc trî cÊp thu nhËp 16 tuÇn nghØ(10 tuÇn sau vµ 6 tuÇn tríc khi ®Î). - ë Philipin: Lao ®éng n÷ ®îc nghØ 45 ngµy gi÷ nguyªn l¬ng khi sinh con. 4.Chi trî cÊp TNL§ vµ BNN. HÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi ®Òu quy ®Þnh møc trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp phô thuéc vµo møc ®é th¬ng tËt, tû lÖ suy gi¶m Trang 18 kh¶ n¨ng lao ®éng nhng víi ®iÒu kiÖn lµ kh«ng cã sai ph¹m trong qu¸ tr×nh lao ®éng hoÆc kh«ng bá viÖc hay ®×nh c«ng. Møc trî cÊp nµy cã thÓ lµ mét lÇn vµ còng cã thÓ lµ nhiÒu lÇn. - ë Anh: NL§ bÞ TNL§ t¹m thêi ®îc hëng 8 tuÇn nh trî cÊp èm ®au. KÓ tõ tuÇn thø 8 trë ®i ®îc hëng 25 b¶ng 1 tuÇn céng víi 14,45 b¶ng cho vî ; 0,3 b¶ng cho con. §èi víi trî cÊp dµi h¹n tèi ®a lµ 53,6 b¶ng/tuÇn cho møc th¬ng tËt lµ 100%. - ë Ph¸p: NL§ bÞ tai n¹n dÉn ®Õn th¬ng tËt ®îc trî cÊp dµi h¹n. NÕu NL§ kh«ng thÓ tù kiÕm sèng th× ®îc trî cÊp b»ng 50% l¬ng b×nh qu©n cña 10 n¨m cã l¬ng cao nhÊt. PhÇn 2 C«ng t¸c thu, chi vµ qu¶n lý quü BHXH t¹i BHXH huyÖn thiÖu ho¸ (thanh ho¸) trong thêi gian qua I/C¬ chÕ t¹o lËp vµ qu¶n lý nguån quü BHXH Cã thu míi cã chi lµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan BHXH nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng. ChÝnh v× vËy mµ c«ng t¸c thu BHXH vµ qu¶n lý nguån thu cã vai trß quan träng trong ho¹t ®éng cña ngµnh BHXH. Do ®ã, BHXH ViÖt Nam ®· triÓn khai thùc hiÖn thu BHXH theo m« h×nh 3 cÊp tõ TW ®Õn thµnh phè, tØnh vµ ®Õn c¸c quËn huyÖn. Hµng n¨m BHXH ViÖt Nam dùa vµo kÕt qu¶ thu BHXH, sè lîng lao ®éng trªn ®Þa bµn tØnh ®Ó ®Ò ra kÕ ho¹ch nhiÖm vô cña ngµnh trong c¸c n¨m tiÕp theo. §ång thêi BHXH ViÖt Nam còng dùa vµo ®ã ®Ó ®Ò ra chØ tiªu thu BHXH cho c¸c c¬ quan BHXH tØnh, thµnh phè. Trªn c¬ së c¸c chØ tiªu nµy, c¸c c¬ quan BHXH tØnh, thµnh phè sÏ xem xÐt l¹i quü tiÒn l¬ng, sè lîng lao ®éng, tæ Trang 19 chøc ®ãng trªn ®Þa bµn tØnh thµnh phè vµ c¸c quËn huyÖn ®Ó triÓn khai kÕ ho¹ch cô thÓ ®Õn tõng c¬ quan BHXH c¸c quËn huyÖn. §Ó cã ®îc c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch nãi trªn th× hµng quý c¸c c¬ quan BHXH c¸c quËn huyÖn ph¶i tæng hîp kÕ ho¹ch thu BHXH cña c¸c ®¬n vÞ do m×nh chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc thu ghi sæ BHXH göi cho c¬ quan BHXH tØnh vµo ngµy 25 cña th¸ng cuèi quý tríc theo biÓu 2- BCT ; c¸c c¬ quan BHXH tØnh, thµnh phè còng tæng hîp kÕ ho¹ch thu cña tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ trªn ®Þa bµn theo mÉu 3-BCT vµ göi ®ång thêi vÒ BHXHVN vµo ngµy 30 cña th¸ng cuèi quý tríc. Sau khi kÕ ho¹ch, nhiÖm vô ®· ®îc triÓn khai th× c¸c c¬ quan BHXH c¸c tØnh, thµnh phè, quËn huyÖn tiÕn hµnh híng dÉn c¸c ®¬n vÞ trªn ®Þa bµn m×nh lËp danh s¸ch vµ quü tiÒn l¬ng hµng th¸ng, quý ®Ó x¸c ®Þnh sè tiÒn BHXH mµ c¸c ®¬n vÞ ph¶i ®ãng. Sè tiÒn nµy ®îc tËp trung vµo mét tµi kho¶n cña tØnh, thµnh phè, sau ®ã chóng l¹i ®îc tËp trung vµo tµi kho¶n cña BHXHVN. 1/ §èi víi c¸n bé thu cña BHXH tØnh. - LËp kÕ ho¹ch thu BHXH hµng quý n¨m. - Híng dÉn ®¬n vÞ lËp danh s¸ch lao ®éng, quü tiÒn l¬ng ®ãng BHXH vµ phiÕu ®iÒu chØnh møc l¬ng ®ãng BHXH hµng th¸ng. - KiÓm tra phiÕu ®iÒu chØnh t¨ng gi¶m hµng th¸ng, b¶ng ®èi chiÕu kÕt qu¶ ®ãng BHXH do ®¬n vÞ BHXH c¸c quËn huyÖn göi lªn. - Vµo sæ theo dâi kÕt qu¶ thu BHXH ®Õn tõng ngêi lao ®éng, tõng c¬ quan ®¬n vÞ hµng th¸ng. - Th«ng b¸o kÞp thêi ®Õn c¸c ®¬n vÞ nî tiÒn BHXH. - X¸c nhËn møc ®ãng, thêi gian ®ãng BHXH khi thùc hiÖn chÕ ®é BHXH hoÆc di chuyÓn n¬i lµm viÖc. - B¸o c¸o kÕt qu¶ thu BHXH vÒ BHXH ViÖt Nam theo quy ®Þnh:  B¸o c¸o 10 ngµy/ lÇn.  B¸o c¸o th¸ng vµo ngµy 05 th¸ng sau.  B¸o c¸o quý vµo ngµy 15 th¸ng ®Çu quý sau.  B¸o c¸o n¨m vµo ngµy 20 th¸ng ®Çu n¨m sau. 2/ §èi víi c¸n bé chuyªn thu BHXH cña BHXH huyÖn ThiÖu ho¸. - Ph¸t hiÖn thªm c¸c ®èi tîng ph¶i tham gia BHXH trªn ®Þa bµn qu¶n lý cña m×nh. §©y lµ c«ng viÖc cã vÞ trÝ quan träng ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña BHXH nãi trung vµ BHXH c¸c tØnh, huyÖn nãi riªng. Bëi v× cã ph¸t hiÖn thªm c¸c c¬ së, ®¬n vÞ tham gia BHXH Trang 20