Lêi më ®Çu
§Êt níc ta sau h¬n mêi n¨m ®æi míi, thùc hiÖn ®êng lèi chñ tr¬ng do
§¶ng khëi xíng vµ l·nh ®¹o, nÒn kinh tÕ x· héi ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu bíc
®Çu kh¸ quan träng. NÒn kinh tÕ níc ta t¨ng trëng liªn tôc víi tèc ®é cao, ®êi
sèng nh©n d©n tõng bíc ®îc c¶i thiÖn, c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña nÒn kinh tÕ ®îc
t¨ng cêng, tr×nh ®é d©n trÝ ®îc t¨ng lªn, t×nh h×nh chÝnh trÞ - x· héi ®îc æn ®Þnh,
quan hÖ kinh tÕ kh«ng ngõng ®îc më réng. Nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy ®· t¹o tiÒn ®Ò
cho níc ta bíc vµo mét thêi kú míi: thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù nghiÖp
c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®ã lµ nh©n tè con ngêi. §Ó ®¸p øng yªu cÇu míi,
®Ó phï hîp víi xu thÕ chung ®ßi hái mçi chóng ta ph¶i rÌn luyÖn vÒ mäi mÆt nh
tri thøc, nh©n c¸ch vµ ®Æc biÖt lµ ph¶i cã mét søc khoÎ tèt.
MÆt kh¸c, møc sèng ngµy mét n©ng cao dÉn ®Õn nhu cÇu ch¨m sãc søc
khoÎ ngµy mét t¨ng lªn. Mäi ngêi trong x· héi ai còng muèn ®îc sèng no Êm,
h¹nh phóc vµ m¹nh khoÎ. Tuy nhiªn trong cuéc sèng th× chuyÖn èm ®au, bÖnh tËt
cã thÓ x¶y ra bÊt ngê vµ hËu qu¶ th× khã lêng tríc ®îc. Nhµ níc còng ®· cã nhiÒu
chÝnh s¸ch quan t©m ®Õn viÖc ch¨m sãc søc khoÎ céng ®ång song do ®Êt nãc ta
cßn nghÌo, ng©n s¸ch quèc gia cßn h¹n chÕ do ®ã khã cã thÓ ®¸p øng ®Çy ®ñ mäi
nhu cÇu cña nh©n d©n vÒ ch¨m sãc søc khoÎ. V× vËy, ®iÒu tÊt yÕu lµ ph¶i huy
®éng sù ®ãng gãp cña céng ®ång th«ng qua b¶o hiÓm y tÕ. B¶o hiÓm y tÕ lµ mét
chÝnh s¸ch x· héi mang tÝnh nh©n ®¹o s©u s¾c, thùc sù ®·, ®ang vµ sÏ mang l¹i sù
b×nh yªn cho nhiÒu ngêi bÖnh, thÓ hiÖn truyÒn thèng ®¹o lý cña d©n téc ViÖt Nam
ta ®ã lµ truyÒn thèng :"L¸ lµnh ®ïm l¸ r¸ch"; "Th¬ng ngêi nh thÓ th¬ng th©n".
Thùc hiÖn c«ng t¸c b¶o hiÓm y tÕ lµ tr¸ch nhiÖm cña mäi cÊp, mäi ngµnh, mäi
tÇng líp nh©n d©n. §Ó ho¹t ®éng b¶o hiÓm y tÕ thùc sù mang l¹i hiÖu qu¶ th× vÊn
®Ò nhËn thøc trong giai ®o¹n nµy lµ v« cïng quan träng. Trong b¶o hiÓm y tÕ,
viÖc ®¶m b¶o c«ng b»ng trong viÖc ch¨m sãc søc khoÎ ngêi bÖnh còng hÕt søc
quan träng, nã gãp phÇn lµm cho b¶o hiÓm y tÕ trë nªn thiÕt thùc vµ tin cËy ®èi
víi nh©n d©n. Do ®ã, díi sù híng dÉn cña thÇy c« gi¸o vµ qua ®ît thùc tËp t¹i B¶o
hiÓm y tÕ Nam §Þnh, em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: "C«ng t¸c gi¸m ®Þnh chi phÝ
kh¸m ch÷a bÖnh b¶o hiÓm y tÕ vµ viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi cho ngêi cã thÎ b¶o
1
hiÓm ë B¶o hiÓm y tÕ Nam §Þnh". Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, bµi viÕt cña em
bao gåm nh÷ng néi dung chÝnh sau:
PhÇn I : Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ b¶o hiÓm y tÕ
PhÇn II : Thùc tr¹ng tæ chøc ho¹t ®éng b¶o hiÓm y tÕ ë níc ta
PhÇn III: C«ng t¸c gi¸m ®Þnh chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh b¶o hiÓm y tÕ
vµ viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi cho ngêi cã thÎ b¶o hiÓm y tÕ ë
B¶o hiÓm y tÕ Nam §Þnh.
PhÇn I: Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n
vÒ b¶o hiÓm y tÕ
I. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ t¸c dông cña b¶o hiÓm y tÕ (BHYT)
1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vÒ viÖc ra ®êi cña B¶o hiÓm y tÕ
Con ngêi ai còng muèn sèng khoÎ m¹nh, Êm no, h¹nh phóc. Song, trong
®êi ngêi nh÷ng rñi ro bÊt ngê nh: èm ®au, bÖnh tËt,... cã thÓ x¶y ra. Vµ nh÷ng chi
tiªu ®ét xuÊt kh¾c phôc nh÷ng rñi ro ®ã ®Ó kh¸m vµ ch÷a bÖnh - dï kh«ng lín,
còng g©y khã kh¨n cho tµi chÝnh cña gia ®×nh. H¬n n÷a, nÕu èm ®au dµi ngµy,
kh«ng lµm viÖc ®îc th× thu nhËp sÏ gi¶m vµ khã kh¨n tµi chÝnh sÏ t¨ng.
§Ó chñ ®éng vÒ tµi chÝnh cho kh¸m vµ ch÷a bÖnh, dï lµ bÖnh th«ng thêng,
con ngêi còng ®· biÕt sö dông c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau, nh ®Ó dµnh, b¸n tµi s¶n,
®i vay,... Mçi biÖn ph¸p ®ã ®Òu cã u ®iÓm vµ h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. V× thÕ cuèi thÕ
2
kû XIX, BHYT ra ®êi nh»m gióp ®ì mäi ngêi trong lao ®éng vµ gia ®×nh cña hä
khi gÆp rñi ro èm ®au ®Ó æn ®Þnh ®êi sèng, b¶o ®¶m an toµn x· héi.
§ång thêi, cïng víi sù t¨ng trëng kinh tÕ, ®êi sèng con ngêi ®îc n©ng cao
vµ nhu cÇu kh¸m, ch÷a bÖnh cµng t¨ng lªn. Trong lóc chi phÝ kh¸m vµ ch÷a bÖnh
ngµy mét t¨ng lªn, v×:
- C¸c trang thiÕt bÞ y tÕ hiÖn ®¹i, ®¾t tiÒn.
- C¸c lo¹i biÖt dîc, thuèc men còng t¨ng gi¸ do biÕn ®éng gi¸ c¶ chung
cña thÞ trêng.
Do ®ã, ph¶i huy ®éng mäi thµnh viªn x· héi ®ãng gãp nh»m gi¶m g¸nh
nÆng cho ng©n s¸ch. BHYT lµ mét chÝnh s¸ch x· héi do Nhµ níc tæ chøc thùc
hiÖn, nh»m huy ®éng sù ®ãng gãp cña ngêi sö dông lao ®éng, ngêi lao ®éng, c¸c
tæ chøc vµ c¸ nh©n ®Ó thanh to¸n chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh cho ngêi cã thÎ BHYT
khi èm ®au. §ã còng lµ nhu cÇu kh¸ch quan cÇn ph¶i tiÕn hµnh BHYT.
MÆt kh¸c, trong x· héi v¨n minh hiÖn ®¹i, ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh y tÕ th×
nhµ níc ph¶i chi ra mét kho¶n ng©n s¸ch rÊt lín. Tuy vËy, do d©n sè ngµy cµng
t¨ng, do nhu cÇu KCB ngµy cµng nhiÒu v× m«i trêng ngµy cµng bÞ « nhiÔm, bÖnh
tËt nhiÒu nªn con ngêi cµng quan t©m ®Õn søc khoÎ v× ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®·
®îc n©ng cao. ChÝnh v× vËy nhµ níc kh«ng thÓ ®¶m ®¬ng, g¸nh v¸c næi toµn bé
nh÷ng chi phÝ cho ngµnh y tÕ. Vµ do ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi ngµy cµng ph¸t
3
triÓn nªn tuæi thä cña ngêi d©n ngµy cµng cao, c¬ cÊu d©n sè ®îc chuyÓn dÞch
theo chiÒu híng sè ngêi giµ ngµy cµng ®«ng lµm cho nhu cÇu KCB kh«ng ngõng
t¨ng lªn. Thªm vµo ®ã tÊt c¶ c¸c c¬ së KCB, thuèc men, dÞch vô y tÕ ngµy cµng
cã chiÒu híng ®¾t tiÒn h¬n, ®Æc trÞ h¬n. TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn ®· lµm cho
chi phÝ KCB ngµy cµng t¨ng lªn nhanh chãng vµ nã ®· trë thµnh mét lo¹i dÞch vô
®¾t gi¸ nhÊt trong sè tÊt c¶ c¸c dÞch vô trong x· héi. V× dÞch vô KCB ®¾t cho nªn
®¹i ®a sè ngêi d©n kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó ®¸p øng vµ muèn ®¸p øng triÖt
®Ó th× l¹i ¶nh hëng rÊt lín chi tiªu cña mçi gia ®×nh. §iÒu nµy cµng thóc ®Èy
BHYT ra ®êi vµ BHYT trë nªn thùc sù cÇn thiÕt nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn x· héi
hiÖn nay. B¾t ®Çu tõ nh÷ng thËp kû 40, nhiÒu níc trªn thÕ giíi ®· triÓn khai
BHYT. HiÖn nay, BHYT ë mét sè níc ®îc thùc hiÖn díi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau,
cã níc BHYT n»m trong hÖ thèng b¶o hiÓm x· héi vµ cã nh÷ng níc th× BHYT lµ
mét hÖ thèng ®éc lËp.
ë Mü, cïng víi hÖ thèng an sinh x· héi, BHYT ra ®êi vµo n¨m 1935 (cßn
gäi lµ b¶o hiÓm søc khoÎ), phôc vô c¸c nhu cÇu KCB t¹i c¸c bÖnh viÖn, ®¸p øng
c¸c phÝ cho tæn y tÕ, ®iÒu dìng. H×nh thøc b¶o hiÓm do nhµ níc vµ t nh©n thùc
hiÖn. BHYT t nh©n cã ph¹m vi ho¹t ®éng réng r·i h¬n, ngêi ta tÝnh cã kho¶ng 3/4
sè c«ng nh©n ë Mü tham gia BHYT t nh©n. Ngoµi hai hÖ thèng b¶o hiÓm nãi trªn
cßn cã c¸c tËp ®oµn, c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c h·ng thµnh lËp BHYT kh«ng chØ
riªng cho nh©n viªn cña m×nh.
ë Ph¸p, BHYT thêng g¾n víi c¸c h×nh thøc b¶o hiÓm x· héi. BHYT ë
Ph¸p ®îc thµnh lËp díi d¹ng quü b¶o hiÓm bÖnh tËt ®Ó b¶o hiÓm cho ngêi giµ c¶,
èm ®au, BHYT cho phô n÷ khi sinh ®Î, BHYT cho ngêi lao ®éng khi èm ®au,
bÖnh tËt... Ngoµi viÖc ®¶m nhËn c¸c chi phÝ ch÷a trÞ trong c¸c bÖnh viÖn, BHYT
cßn cßn thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô nh: ch¨m sãc søc khoÎ, ®iÒu trÞ t¹i nhµ, ph¸t
triÓn c¸c nhµ dìng bÖnh (dìng l·o)...
ë ViÖt Nam, trong nh÷ng n¨m qua, mÆc dï ng©n s¸ch nhµ níc dµnh cho
ngµnh y tÕ t¨ng lªn nhiÒu song còng chØ ®¸p øng ®îc nhu cÇu chi phÝ tèi thiÓu
trong kh¸m vµ ®iÒu trÞ. C¸c c¬ së y tÕ gÆp nhiÒu khã kh¨n do thiÕu trang thiÕt bÞ,
thuèc men, ngêi thÇy thuèc thiÕu yªn t©m lµm viÖc, nh÷ng tiªu cùc trong viÖc
kh¸m vµ ®iÒu trÞ cho bÖnh nh©n lµ nçi nhøc nhèi trong ®êi sèng x· héi ta. H¬n
n÷a, mÊy n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ cã nhiÒu khëi s¾c, ®êi sèng nh©n d©n dÇn dÇn
®îc c¶i thiÖn th× nhu cÇu cÇn ®îc ch¨m sãc vÒ søc khoÎ cña nh©n d©n ngµy cµng
t¨ng c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng. Trong khi ®ã, nguån ng©n s¸ch nhµ níc l¹i cã
h¹n vµ ph¶i u tiªn cho nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nh gi¸o dôc, quèc phßng, an ninh,
4
nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ... th× nhµ níc kh«ng thÓ ®¸p øng
®Çy ®ñ nhu cÇu vÒ y tÕ vµ ch¨m sãc søc khoÎ cho toµn d©n. Nh vËy, BHYT cÇn
ph¶i ®îc triÓn khai vµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong sù ph¸t triÓn cña x· héi. BHYT
ra ®êi kh«ng nh÷ng gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ cho nh÷ng ngêi tham gia b¶o hiÓm
mµ cßn gi¶m bít g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch nhµ níc. BHYT võa ®¸p øng nh÷ng
®ßi hái cña ngêi d©n, võa phï hîp víi yªu cÇu chung cña x· héi.
ë níc ta, b¶o hiÓm y tÕ ®îc thùc hiÖn tõ n¨m 1992 theo nghÞ ®Þnh sè 299/
H§BT (nay lµ ChÝnh phñ) ban hµnh ngµy 15/8/1992. BHYT ë níc ta lµ mét lo¹i
h×nh b¶o hiÓm do nhµ níc tæ chøc, qu¶n lý, huy ®éng søc ®ãng gãp cña cac nh©n,
tËp thÓ vµ céng ®ång x· héi nh»m n©ng cao chÊt lîng trong viÖc kh¸m vµ ch÷a
bÖnh. §èi víi níc ta, ®©y lµ mét lÜnh vùc míi mÎ. BHYT ¸p dông b¾t buéc ®èi
víi c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc (CBCNVC) t¹i chøc, hu trÝ, nghØ mÊt søc, lao
®éng trong c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp, tæ chøc §¶ng, ®oµn thÓ x· héi, héi
quÇn chóng cã hëng l¬ng tõ ng©n s¸ch nhµ níc, c¸c doanh nghiÖp quèc doanh,
liªn doanh, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã tõ 10 lao ®éng trë lªn, c¸c tæ
chøc níc ngoµi cã thuª mín lao ®éng ViÖt Nam. BHYT ¸p dông h×nh thøc tù
nguyÖn cho mäi ngêi d©n.
BHYT ra ®êi lµ sù thay ®æi lín vÒ chÝnh s¸ch x· héi cña §¶ng vµ Nhµ níc
ta, cã t¸c dông thiÕt thùc:
- BHYT gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng vµ c«ng b»ng x· héi trong KCB
- Gióp cho nh÷ng ngêi tham gia BHYT kh¾c phôc ®îc nh÷ng khã kh¨n vÒ
kinh tÕ khi cã èm ®au, bÖnh tËt x¶y ra.
- Gãp phÇn ®æi míi hÖ thèng y tÕ
-Gi¶m nhÑ ®îc chi tiªu ng©n s¸ch cña Nhµ níc cho y tÕ.
5
2. §Æc ®iÓm vµ t¸c dông cña BHYT
a. §Æc ®iÓm cña b¶o hiÓm y tÕ
ViÖc triÓn khai BHYT cã ®Æc trng rÊt c¬ b¶n sau:
- Thø nhÊt, ®èi tîng cña BHYT lµ réng nhÊt v× vËy nã còng phøc t¹p nhÊt,
nÕu thùc hiÖn tèt nã sÏ ®¶m b¶o ®îc quy luËt lÊy sè ®«ng bï sè Ýt. Quy luËt nµy
®èi víi b¶o hiÓm lµ v« cïng quan träng, nã quyÕt ®Þnh tíi sù tån t¹i hay kh«ng
cña b¶o hiÓm. NÕu quy luËt nµy ®¶m b¶o sÏ lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt
®Þnh tíi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña b¶o hiÓm nãi chung vµ BHYT nãi riªng. NÕu
kh«ng ®¶m b¶o ®îc quy luËt nµy ch¾c ch¾n b¶o hiÓm sÏ kh«ng ho¹t ®éng ®îc.
- Thø hai, BHYT lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm mang tÝnh nh©n ®¹o nhÊt trong sè
tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm. BHYT ®¸p øng yªu cÇu ch¨m sãc søc khoÎ víi chÊt
lîng ngµy cµng cao ®èi víi ®¹i bé phËn d©n c. Víi BHYT mäi ngêi sÏ ®îc b×nh
®¼ng h¬n, ®îc ®iÒu trÞ theo bÖnh, ®©y lµ ®Æc trng u viÖt thÓ hiÖn tÝnh nh©n ®¹o s©u
s¾c cña BHYT. Tham gia BHYT võa cã lîi cho m×nh, võa cã lîi cho x· héi. Sù
®ãng gãp cña mçi ngêi chØ lµ sù ®ãng gãp phÇn nhá so víi chi phÝ KCB khi rñi
ro, èm ®au, thËm chÝ sù ®ãng gãp cña c¶ ®êi ngêi kh«ng ®ñ cho mét lÇn chi phÝ
khi m¾c bÖnh hiÓm nghÌo. Trong trêng hîp ®ã céng ®ång x· héi sÏ gióp ®ì th«ng
qua quü BHYT. §ãng BHYT lµ sù chi tr¶ cho chÝnh m×nh, khi khoÎ th× ngêi èm
chi dïng, cßn khi ®au èm th× ®îc sù ®ãng gãp cña c¶ céng ®ång ch¨m sãc. §ã lµ
tinh thÇn: "m×nh v× mäi ngêi, mäi ngêi v× m×nh". BHYT kh«ng nh»m môc ®Ých
kiÕm lêi, chØ nh»m san sÎ rñi ro, g¸nh nÆng chi phÝ cho ngêi bÖnh, thÓ hiÖn sù
®ïm bäc lÉn nhau khi cã khã kh¨n x¶y ra, thÓ hiÖn sù v¨n minh cña nÒn kinh tÕ x· héi.
- Thø ba, viÖc triÓn khai BHYT liªn quan chÆt chÏ ®Õn toµn bé ngµnh y tÕ
kÓ c¶ y b¸c sü, c¬ së vËt chÊt kü thuËt, c¬ chÕ ho¹t ®éng cña ngµnh y tÕ. Bëi v×
ngêi tham gia b¶o hiÓm ®ãng tiÒn BHYT cho c¬ quan BHYT nhng c¬ quan b¶o
hiÓm y tÕ kh«ng trùc tiÕp ®øng ra tæ chøc kh¸m ch÷a bÖnh cho ngêi ®îc b¶o
hiÓm khi hä gÆp rñi ro, èm ®au mµ c¬ quan BHYT chØ lµ trung gian thanh to¸n
chi phÝ KCB cho ngêi tham gia th«ng qua hîp ®ång kh¸m ch÷a bÖnh víi c¸c c¬
së y tÕ. V× vËy viÖc triÓn khai BHYT liªn quan chÆt chÏ ®Õn toµn bé ngµnh y tÕ.
- Thø t, BHYT gãp phÇn cïng víi c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm con ngêi kh¸c
kh¾c phôc nhanh chãng nh÷ng hËu qu¶ x¶y ra ®èi víi con ngêi. V× vËy nã lu«n
®îc chÝnh phñ c¸c níc quan t©m.
6
- Thø n¨m, BHYT cßn gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng kh¸m ch÷a bÖnh vµ
®iÒu trÞ, n©ng cÊp c¸c c¬ së y tÕ, tõ ®ã lµm cho chÊt lîng phôc vô cña ngµnh y tÕ
kh«ng ngõng n©ng cao. Trong khi nguån ng©n s¸ch nhµ níc ®Çu t cho y tÕ cßn rÊt
eo hÑp th× viÖc huy ®éng c¸c nguån vèn kh¸c bæ sung cho chi tiªu cña ngµnh cßn
triÓn khai rÊt chËm vµ thiÕu ®ång bé. ViÖc thu viÖn phÝ chØ thu ®îc khèi lîng rÊt
Ýt song l¹i t¹o rÊt nhiÒu khe hë cho c¸c lo¹i tiªu cùc ph¸t triÓn, dÉn ®Õn mét thùc
tÕ lµ trong khi bÖnh nh©n ph¶i t¨ng phÝ tæn kh¸m ch÷a bÖnh, ®Çu t cña ng©n s¸ch
nhµ níc kh«ng hÒ ®îc gi¶m bít mµ bÖnh viÖn vÉn xuèng cÊp. Bªn c¹nh ®ã, viÖc
khai th¸c c¸c nguån ®ãng gãp cña d©n, cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, nguån viÖn trî
trùc tiÕp...chËm ®îc thÓ chÕ ho¸ vµ cha hoµ chung vµo ng©n s¸ch y tÕ lµm h¹n chÕ
viÖc ph¸t huy c¸c nguån vèn quan träng nµy. Do ®ã, khi thùc hiÖn BHYT sÏ t¹o
ra mét nguån kinh phÝ hç trî cho ngµnh y tÕ nh»m gãp phÇn n©ng cao chÊt l îng
kh¸m ch÷a bÖnh vµ ®iÒu trÞ, n©ng cÊp c¸c c¬ së y tÕ, lµm cho chÊt lîng phôc vô
cña ngµnh y tÕ ngµy cµng tèt h¬n, ®¸p øng ®îc nhu cÇu vÒ ch¨m sãc søc khoÎ
nh©n d©n trong thêi kú hiÖn nay.
b. T¸c dông cña BHYT
B¶o hiÓm y tÕ cã vai trß rÊt quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi, nã ra
®êi ®¸p øng nguyÖn väng cña mäi ngêi d©n, BHYT thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña y
tÕ, t¨ng thªm mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a nhu cÇu kh¸m ch÷a bÖnh vµ sù ph¸t triÓn
cña ngµnh y tÕ.
b.1. BHYT t¹o ra sù c«ng b»ng trong KCB
Víi tÝnh chÊt nh©n ®¹o x· héi vÒ lÜnh vùc ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm y tÕ
(ho¹t ®éng trùc tiÕp liªn quan ®Õn ch÷a trÞ cho ngêi bÖnh cã tham gia b¶o hiÓm y
tÕ), BHYT kh«ng ph©n biÖt giµu nghÌo, tÇng líp, giai cÊp, ®Þa vÞ x· héi mµ nã
tham gia vµo viÖc ch÷a trÞ bÖnh cho bÊt kÓ ngêi d©n nµo cã tham gia BHYT.
BHYT thùc sù trë thµnh nhu cÇu cÇn thiÕt ®èi víi nh©n d©n.
Ngêi tham gia b¶o hiÓm y tÕ sÏ ®îc c¬ quan BHYT thay mÆt thanh to¸n
c¸c chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh theo quy ®Þnh, ngêi nµo muèn kh¸m ch÷a bÖnh theo
yªu cÇu riªng th× ph¶i tù thanh to¸n cho c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh, sau ®ã ®Ò nghÞ c¬
quan b¶o hiÓm y tÕ thanh to¸n theo quy ®Þnh. Ngîc l¹i nh÷ng ngêi kh«ng tham
gia b¶o hiÓm y tÕ th× ph¶i thanh to¸n toµn bé chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh.
MÆt kh¸c, viÖc qu¶n lý chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh ®îc chÆt chÏ h¬n nhê cã sù
qu¶n lý, theo dâi cña ®¹i diÖn b¶o hiÓm y tÕ ë c¸c bÖnh viÖn, c¸c c¬ së kh¸m
ch÷a bÖnh, tr¸nh ®îc c¸c t×nh tr¹ng tiªu cùc cña nh©n viªn y tÕ nh lµm gi¶, lµm
7
dèi, ngêi ®îc hëng trî cÊp b¶o hiÓm y tÕ th× lê ®i cßn nh÷ng tr¬ng hîp kh¸c th×
nhê cã sù quen biÕt hay b»ng mét h×nh thøc nµo ®ã mµ ®îc u ®·i. H¬n n÷a,
quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh liªn quan chÆt chÏ ®Õn hîp
®ång b¶o hiÓm y tÕ, buéc hä ph¶i lµm viÖc theo quy ®Þnh trong hîp ®ång.
b.2. B¶o hiÓm y tÕ lµ mét ho¹t ®éng gióp cho ngêi tham gia BHYT gi¶i quyÕt
®îc khã kh¨n vÒ kinh tÕ khi èm ®au.
Mäi ngêi trong x· héi ai còng muèn cã mét søc khoÎ tèt. Song kh«ng ph¶i
lóc nµo còng m¹nh khoÎ mµ còng cã khi bÞ èm ®au. Nhê cã b¶o hiÓm y tÕ, ngêi
lao ®éng an t©m ®îc phÇn nµo vÒ søc khoÎ còng nh kinh tÕ, hä ®· cã mét phÇn
nh lµ quü dù phßng cña m×nh giµnh riªng cho vÊn ®Ò ch¨m sãc søc khoÎ. Sù an
t©m nµy lµm cho ngêi lao ®éng cã mét tinh thÇn tèt ®Ó lao ®éng s¶n xuÊt, t¹o ra
cña c¶i vËt chÊt cho chÝnh b¶n th©n hä vµ sau ®ã lµ cho x· héi, tõ ®ã gãp phÇn
®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña x· héi.
MÆt kh¸c, x· héi ph¸t triÓn th× nhu cÇu cña con ngêi ngµy cµng cao. Cuéc
sèng khi ®· ®ùoc c¶i thiÖn vµ n©ng cao, vÊn ®Ò søc khoÎ sÏ ®îc mäi thµnh viªn
cña x· héi còng nh c¸c quèc gia quan t©m, ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn y tÕ t¹o ®iÒu
kiÖn cho BHYT ph¸t triÓn nhanh vµ hoµn thiÖn. Khi b¶o hiÓm y tÕ cµng hoµn
thiÖn th× nã sÏ béc lé ®îc tÝnh u viÖt cña nã lµm cho nhu cÇu b¶o hiÓm y tÕ cña
ngêi d©n cµng cao. Khi x¶y ra èm ®au cuéc sèng sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n v× vËy
tham gia b¶o hiÓm y tÕ sÏ gióp ngêi bÖnh gi¶i quyÕt ®îc mét phÇn khã kh¨n ®ã
do chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh ®· ®îc c¬ quan b¶o hiÓm y tÕ thay mÆt thanh to¸n víi
c¸c c¬ së KCB. V× vËy sÏ gióp cho hä nhanh chãng kh¾c phôc hËu qu¶ vµ kÞp
thêi æn ®Þnh cuéc sèng, t¹o cho hä mét niÒm l¹c quan trong cuéc sèng. B¶o hiÓm
y tÕ vµ vÊn ®Ò ch¨m sãc søc khoÎ lu«n cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau.
ë c¸c níc kinh tÕ ph¸t triÓn, nhu cÇu vÒ B¶o hiÓm y tÕ rÊt cao:
- ë §øc cã kho¶ng 6.5 triÖu ngêi tham gia b¶o hiÓm y tÕ t nh©n (tù
nguyÖn), gÇn 5 triÖu ngêi tham gia b¶o hiÓm y tÕ nhµ níc, hµng n¨m cã kho¶ng
15 triÖu ®Õn 17 triÖu ngêi tham gia b¶o hiÓm y tÕ t nh©n ®i du lÞch níc ngoµi.
- ë Ph¸p, b¶o hiÓm y tÕ mang tÝnh b¾t buéc, hiÖn cã kho¶ng 96.2% d©n
sè tham gia.
b.3. B¶o hiÓm y tÕ lµm t¨ng chÊt lîng trong kh¸m ch÷a bÖnh vµ qu¶n lý y tÕ
Sù ®ãng gãp cña sè ®«ng sÏ lµm t¨ng quü vÒ y tÕ dÉn ®Õn:
8
- Trang thiÕt bÞ vÒ y tÕ cã ®iÒu kiÖn trang bÞ hiÖn ®¹i h¬n, cã kinh phÝ ®Ó
s¶n xuÊt ra c¸c lo¹i thuèc quý, hiÕm vµ nghiªn cøu s¶n xuÊt c¸c lo¹i thuèc ch÷a
trÞ c¸c bÖnh hiÓm nghÌo
- C¬ së kh¸m ch÷a bÖnh sÏ ®îc x©y dùng thªm, x©y dùng l¹i mét c¸ch cã
hÖ thèngvµ hoµn thiÖn h¬n, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc KCB cña ngêi d©n.
- §éi ngò c¸n bé y tÕ sÏ ®îc ®µo t¹o tèt h¬n, c¸c y b¸c sü ë c¸c bÖnh viÖn
cã thÓ cã ®iÒu kiÖn ®Ó n©ng cao tay nghÒ, tri thøc, tÝch luü kinh nghiÖm, cã tr¸ch
nhiÖm víi c«ng viÖc h¬n dÉn ®Õn sù qu¶n lý dÔ dµng vµ chÆt chÏ h¬n trong viÖc
kh¸m ch÷a bÖnh.
ChÊt lîng y tÕ t¨ng cã mét t¸c dông rÊt lín trong nÒn kinh tÕ x· héi: ®Èy
lïi sù èm ®au, bÖnh tËt, søc khoÎ con ngêi t¨ng lªn, nguån nh©n lùc dåi dµo sÏ
t¹o ra nhiÒu cña c¶i cho x· héi. Con ngêi m¹nh khoÎ, kh«ng èm ®au bÖnh tËt sÏ
thÓ hiÖn mét x· héi v¨n minh h¬n.
b.4. B¶o hiÓm y tÕ gãp phÇn lµm gi¶m chi tiªu ng©n s¸ch cña Nhµ níc vµo y
tÕ.
X· héi ph¸t triÓn ®ßi hái sù ph¸t triÓn cña y tÕ, tÊt nhiªn Nhµ níc sÏ ph¶i
®Çu t thªm kinh phÝ cho ngµnh y tÕ. Nhng ng©n s¸ch cÊp cã h¹n, kh«ng ®¸p øng
®îc nhu cÇu x· héi vµ nhµ níc còng kh«ng thÓ bá ng©n s¸ch ra ®Ó trang tr¶i viÖn
phÝ cho nh©n d©n ®îc. B¶o hiÓm y tÕ thu hót sù ®ãng gãp cña mäi thµnh viªn
trong x· héi ®Ó x©y dùng quü BHYT, tõ ®ã cã ®iÒu kiÖn x©y dùng hÖ thèng y tÕ
vµ t¬ng trî ngêi bÖnh, gi¶m sù chi tiªu ng©n s¸ch Nhµ níc.
Trong mÊy n¨m qua, chi ng©n s¸ch cho y tÕ cã ®îc sù u tiªn nhng còng chØ
®¹t 30% nhu cÇu (trung b×nh mçi ngêi chØ xÊp xØ 1,5 USD/ n¨m). HiÖn nay kinh
phÝ cho y tÕ ®îc cÊu thµnh chñ yÕu tõ bèn nguån:
- Tõ ng©n s¸ch Nhµ níc
- Tõ quü BHYT
- Thu mét phÇn viÖn phÝ vµ dÞch vô y tÕ
- Bæ sung qua tiÕp nhËn hay viÖn trî
Thêi gian qua, ho¹t ®éng b¶o hiÓm y tÕ ®· gãp phÇn vµo kinh phÝ y tÕ
kh«ng ph¶i lµ nhá. Theo ®µ ph¸t triÓn cña b¶o hiÓm y tÕ, dù b¸o tíi ®©y kinh phÝ
®Çu t cho ngµnh y, cho kh¸m ch÷a bÖnh sÏ chuyÓn dÇn sang quü b¶o hiÓm y tÕ.
ë c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, nguån ®Çu t cho y tÕ chñ yÕu lµ qua b¶o
hiÓm y tÕ. ë Ph¸p tØ lÖ ®ã lµ 97 %, ng©n s¸ch Nhµ níc chØ cÊp 3%.
9
§èi víi lÜnh vùc y tÕ, ai còng cã nhu cÇu ®Çu t cho søc khoÎ cña chÝnh b¶n
th©n m×nh víi n¨ng lùc hiÖn cã. NÕu t×m ®îc c¬ chÕ ho¹t ®éng ®óng ®¾n cho b¶o
hiÓm y tÕ ch¾c ch¾n chóng ta sÏ huy ®éng ®îc nguån ®Çu t cã tiÒm n¨ng rÊt lín
nµy. ViÖc khai th¸c ®Çu vµo cña b¶o hiÓm y tÕ míi chØ tËp trung vµo ®èi tîng b¾t
buéc cßn ®èi tîng b¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn chiÕm 80 % d©n sè th× míi khai th¸c
®îc rÊt Ýt, kh«ng ®¸ng kÓ. Trong mét n¨m, ngµnh y tÕ ®îc ng©n s¸ch nhµ níc cÊp
kinh phÝ lµ 2500 tû ®ång, trong khi ®ã n¨m 1998 míi cã gÇn 20 % d©n sè tham
gia b¶o hiÓm y tÕ th× quü b¶o hiÓm y tÕ dµnh cho kh¸m ch÷a bÖnh qua thanh to¸n
víi c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh ®· lµ 700 tû ®ång. VËy nÕu chóng ta cã 50 % d©n
sè tham gia b¶o hiÓm y tÕ th× sÏ cã mét nguån tµi chÝnh khæng lå cho y tÕ, lµm
thay ®æi h¼n t×nh tr¹ng thiÕu kinh phÝ m·n tÝnh cña ho¹t ®éng y tÕ hiÖn nay.
B¶o hiÓm y tÕ ®· huy ®éng sù ®ãng gãp cña d©n c t¹o ra mét nguån quü t¬ng ®èi lín, cã kh¶ n¨ng chi tr¶ cao. Dùa trªn nguyªn t¾c lÊy sè ®«ng bï sè Ýt,
b¶o hiÓm y tÕ ®· cøu sèng ®îc nhiÒu ngêi bÖnh b»ng nguån quü do chÝnh hä
®ãng gãp mµ kh«ng phô thuéc vµo sù bao cÊp cña Nhµ níc. Ngoµi ra, hµng n¨m
c¸c tæ chøc b¶o hiÓm y tÕ ph¶i ®ãng gãp mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh vµo ng©n s¸ch
Nhµ níc theo quy ®Þnh. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, Nhµ níc ta ph¶i huy ®éng ng©n
s¸ch vµo nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau th× sù hç trî cña b¶o hiÓm y tÕ l¹i cµng cã ý
nghÜa thiÕt thùc, nhÊt lµ ®èi víi ngµnh y tÕ.
b.5. BHYT ra ®êi cßn gãp phÇn ®Ò phßng vµ h¹n chÕ nh÷ng c¨n bÖnh hiÓm
nghÌo theo ph¬ng ch©m "phßng bÖnh h¬n ch÷a bÖnh".
Nhê cã dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh, b¶o hiÓm y tÕ ®· kiÓm tra søc khoÎ tõ ®ã
ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng c¨n bÖnh hiÓm nghÌo vµ cã ph¬ng ph¸p ch÷a trÞ phï hîp
tr¸nh ®îc nh÷ng hËu qu¶ xÊu. NÕu kh«ng tham gia b¶o hiÓm y tÕ, t©m lý ngêi
d©n thêng sî tèn kÐm khi ®i bÖnh viÖn do ®ã mµ coi thêng hoÆc bá qua nh÷ng
c¨n bÖnh cã thÓ dÉn ®Õn tö vong.
Trªn ®©y lµ mét sè t¸c dông chÝnh cña b¶o hiÓm y tÕ, kh¼ng ®Þnh sù ra ®êi
cña b¶o hiÓm y tÕ lµ ®óng ®¾n vµ hÕt søc cÇn thiÕt víi sù tiÕn bé vµ ph¸t triÓn cña
x· héi.
II. Néi dung c¬ b¶n cña b¶o hiÓm y tÕ
10
B¶o hiÓm y tÕ lµ mét chÝnh s¸ch x· héi, b¶o hiÓm y tÕ do nhµ níc tæ chøc
thùc hiÖn nh»m huy ®éng sù ®ãng gãp cña ngêi sö dông lao ®éng, ngêi lao ®äng,
c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®Ó thanh to¸n chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh cho ngêi cã thÎ b¶o
hiÓm y tÕ khi èm ®au.
B¶n chÊt cña b¶o hiÓm y tÕ lµ sù san sÎ rñi ro, nh»m gi¶m nhÑ nh÷ng khã
kh¨n cho ngêi bÖnh vµ gia ®×nh hä khi bÞ èm ®au, bÖnh tËt mµ vÉn ®¶m b¶o ®îc
yªu cÇu ch÷a trÞ tèt nhÊt kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn kinh tÕ cña gia ®×nh hä; gãp
phÇn ch¨m sãc søc khoÎ cho d©n c.
B¶o hiÓm y tÕ kh«ng ph¶i lµ toµn bé ho¹t ®éng y tÕ mµ chØ lµ lÜnh vùc liªn
quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ch÷a trÞ bÖnh cho ngêi tham gia b¶o hiÓm y tÕ khi cã ph¸t
sinh vÒ bÖnh tËt trong khu«n khæ quy ®Þnh cña c¬ quan b¶o hiÓm y tÕ.
1. §èi tîng vµ h×nh thøc cña b¶o hiÓm y tÕ
VÒ h×nh thøc th× b¶o hiÓm y tÕ cã hai h×nh thøc chñ yÕu ®ã lµ b¶o hiÓm y
tÕ b¾t buéc vµ b¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn.
a. BHYT b¾t buéc ¸p dông cho c¸c ®èi tîng sau:
- Ngêi lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc trong:
11
+ C¸c doanh nghiÖp Nhµ níc, kÓ c¶ doanh nghiÖp thuéc lùc lîng vò trang.
+ C¸c tæ chøc kinh tÕ thuéc c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp, c¬ quan §¶ng,
c¸c tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi.
+ C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, khu chÕ xuÊt, khu c«ng
nghiÖp tËp trung; c¸c c¬ quan, tæ chøc níc ngoµi, tæ chøc quèc tÕ t¹i ViÖt Nam,
trõ trêng hîp c¸c ®iÒu íc quèc tÕ mµ níc CHXHCN ViÖt Nam ký kÕt hoÆc tham
gia cã quy ®Þnh kh¸c.
+ C¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ ngoµi quèc doanh cã tõ 10 lao ®éng trë lªn.
- C¸n bé, c«ng chøc lµm viÖc trong c¸c c¬ quan hµnh chinhsù nghiÖp; ngêi
lµm viÖc trong c¸c c¬ quan §¶ng, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi; c¸n bé x·, phêng, thÞ trÊn; ngêi lµm viÖc trong c¸c c¬ quan d©n cö tõ trung ¬ng ®Õn cÊp x·, phêng.
- Ngêi ®ang hëng chÕ ®é hu trÝ, hëng trî cÊp b¶o hiÓm x· héi hµng th¸ng
do suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng.
- Ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
- C¸c ®èi tîng b¶o trî x· héi ®îc Nhµ níc cÊp kinh phÝ th«ng qua b¶o
hiÓm x· héi.
b. B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn:
BHYT tù nguyÖn nh»m thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi trong kh¸m, ch÷a bÖnh
kh«ng v× môc ®Ých kinh doanh, kh«ng ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ
kinh doanh b¶o hiÓm.
BHYT ®îc ¸p dông víi mäi ®èi tîng trong x· héi, kÓ c¶ ngêi níc ngoµi
®Õn lµm viÖc, häc tËp, du lÞch t¹i ViÖt Nam.
C¸c lo¹i h×nh BHYT tù nguyÖn bao gåm:
- B¶o hiÓm kh¸m, ch÷a bÖnh ngo¹i tró.
- B¶o hiÓm kh¸m, ch÷a bÖnh néi tró.
- ChÕ ®é BHYT bæ sung cho BHYT b¾t buéc.
- C¸c lo¹i h×nh BHYT tù nguyÖn kh¸c.
2. QuyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn tham gia b¶o hiÓm y tÕ
a. QuyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña ngêi cã thÎ b¶o hiÓm
. Ngêi cã thÎ BHYT cã quyÒn:
- Chän mét trong c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh ban ®Çu thuËn lîi t¹i n¬i c tró
hoÆc n¬i c«ng t¸c theo híng dÉn cña c¬ quan b¶o hiÓm y tÕ ®Ó qu¶n lý, ch¨m sãc
søc khoÎ vµ kh¸m ch÷a bÖnh
12
- §îc kh¸m ch÷a bÖnh theo chÕ ®é b¶o hiÓm y tÕ ®· quy ®Þnh:
+ Kh¸m bÖnh, chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ
+ XÐt nghiÖm, chiÕu chôp X - quang, th¨m dß chøc n¨ng
+ Thuèc trong danh môc theo quy ®Þnh cña bé y tÕ
+ M¸u, dÞch truyÒn
+ C¸c thñ thuËt, phÉu thuËt
+ Sö dông vËt t, thiÕt bÞ y tÕ vµ giêng bÖnh
- §îc thay ®æi n¬i ®¨ng ký kh¸m ch÷a bÖnh ban ®Çu vµo cuèi mçi quý
- §îc thanh to¸n viÖn phÝ theo chÕ ®é BHYT khi sinh con thø nhÊt vµ thø hai.
- Yªu cÇu c¬ quan BHYT ®¶m b¶o quyÒn lîi theo quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ b¶o
hiÓm y tÕ
- KhiÕu n¹i víi c¸c c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn khi ngêi sö dông lao
®éng, c¬ quan b¶o hiÓm y tÕ, c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh vi ph¹m ®iÒu lÖ b¶o hiÓm y tÕ.
. Ngêi cã thÎ BHYT cã tr¸ch nhiÖm:
- §ãng BHYT ®Çy ®ñ, ®óng thêi h¹n
- XuÊt tr×nh thÎ BHYT khi ®Õn KCB
- B¶o qu¶n vµ kh«ng cho ngêi kh¸c mîn thÎ BHYT
b. QuyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan, ®¬n vÞ vµ ngêi sö dông lao ®éng
. C¬ quan, ®¬n vÞ vµ ngêi sö dông lao ®éng cã quyÒn:
- Tõ chèi thùc hiÖn nh÷ng yªu cÇu cña c¬ quan b¶o hiÓm y tÕ vµ c¸c c¬ së
kh¸m ch÷a bÖnh kh«ng ®óng víi quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ b¶o hiÓm y tÕ
- KhiÕu n¹i víi c¸c c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn khi c¬ quan BHYT vµ
c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh vi ph¹m ®iÒu lÖ b¶o hiÓm y tÕ. Trong thêi gian khiÕu
n¹i vÉn ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm ®ãng b¶o hiÓm y tÕ theo quy ®Þnh
. C¬ quan, ®¬n vÞ vµ ngêi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm:
- §ãng b¶o hiÓm y tÕ theo ®óng quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ BHYT
- Cung cÊp cho c¬ quan BHYT c¸c tµi liÖu vÒ lao ®éng, tiÒn c«ng, ti×en l¬ng, phô cÊp liªn quan ®Õn viÖc ®ãng vµ thùc hiÖn chÕ ®é BHYT
- ChÊp hµnh sù kiÓm tra, thanh tra vÒ viÖc thùc hiÖn chÕ ®é BHYT cña c¸c
c¬ quan cã thÈm quyÒn.
c. QuyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan BHYT
. C¬ quan BHYT cã quyÒn:
- Yªu cÇu c¬ quan, ®¬n vÞ, ngêi sö dông lao ®éng ®ãng vµ thùc hiÖn chÕ ®é
b¶o hiÓm y tÕ, cung cÊp c¸c tµi liÖu liªn quan ®Õn viÖc ®ãng vµ thùc hiÖn chÕ ®é
BHYT
- Tæ chøc c¸c ®¹i lý ph¸t hµnh thÎ BHYT
- Ký hîp ®ång víi c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh hîp ph¸p ®Ó kh¸m ch÷a bÖnh
cho ngêi ®îc BHYT
13
- Yªu cÇu c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh cung cÊp hå s¬, bÖnh ¸n, tµi liÖu liªn
quan ®Õn thanh to¸n chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh BHYT
- Tõ chèi thanh to¸n chi phÝ KCB kh«ng ®óng quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ BHYT
hoÆc kh«ng ®óng víi c¸c ®iÒu kho¶n ghi trong hîp ®ång ®· ®îc ký gi÷a c¬ quan
BHYT vµ c¬ së KCB
- Thu gi÷ c¸c chøng tõ vµ thÎ BHYT gi¶ m¹o ®Ó chuyÓn cho c¸c c¬ quan
®iÒu tra xö lý theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
- KiÕn nghÞ víi c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn xö lý c¸c ®¬n vÞ, c¸c c¸ nh©n
vi ph¹m ®iÒu lÖ b¶o hiÓm y tÕ
. C¬ quan BHYT cã tr¸ch nhiÖm:
- Thu tiÒn ®ãng BHYT, cÊp thÎ vµ híng dÉn viÖc qu¶n lý,sö dông thÎ b¶o
hiÓm y tÕ
- Cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ c¸c c¬ së KCB vµ híng dÉn ngêi tham gia
BHYT lùa chän ®Ó ®¨ng ký
- Qu¶nlý quü, thanh to¸n chi phÝ b¶o hiÓm y tÕ ®óng quy ®Þnh vµ kÞp thêi
- KiÓm tra, gi¸m ®Þnh viÖc thùc hiÖn chÕ ®é BHYT
- Tæ chøc th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ BHYT
- Gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i vÒ thùc hiÖn chÕ ®é BHYT thuéc thÈm quyÒn
d. QuyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña c¬ së KCB
. C¬ së kh¸m ch÷a bÖnh cã quyÒn:
- Yªu cÇu c¬ quan BHYT t¹m øng kinh phÝ vµ thanh to¸n chi phÝ KCB theo
quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ b¶o hiÓm y tÕ vµ theo hîp ®ång kh¸m ch÷a bÖnh ®· ®îc ký
- Yªu cÇu c¬ quan b¶o hiÓm y tÕ cung cÊp nh÷ng sè liÖu vÒ thÎ b¶o hiÓm y
tÕ ®¨ng ký t¹i c¬ së KCB
- Kh¸m ch÷a bÖnh vµ cung cÊp c¸c dÞch vô y tÕ theo ®óng nguyªn t¾c
chuyªn m«n
- Tõ chèi thùc hiÖn nh÷ng yªu cÇu ngoµi quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ b¶o hiÓm y
tÕ vµ hîp ®ång ®· ký víi c¬ quan BHYT
- KhiÕu kiÖn víi c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn khi cã c¬ quan BHYT vi
ph¹m hîp ®ång kh¸m ch÷a bÖnh BHYT
. C¬ së KCB cã tr¸ch nhiÖm:
- Thùc hiÖn ®óng hîp ®ång kh¸m ch÷a bÖnh BHYT.
- Thùc hiÖn viÖc ghi chÐp vµ cung cÊp tµi liÖu liªn quan ®Õn KCB cho ngêi
®îc BHYT lµm c¬ së thanh to¸n vµ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ b¶o hiÓm y tÕ
14
- ChØ ®Þnh sö dông thuèc, vËt phÈm sinh häc, thñ thuËt, phÉu thuËt, xÐt
nghiÖm vµ c¸c dÞch vô y tÕ an toµn, hîp lý theo quy ®Þnh vÒ chuyªn m«n kü thuËt
cña bé y tÕ
- T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸n bé c¬ quan BHYT thêng trùc t¹i c¬ së
nh»m thùc hiÖn c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch vÒ b¶o hiÓm y tÕ, kiÓm tra viÖc
®¶m b¶o quyÒn lîi vµ gi¶i quyÕt nh÷ng khiÕu n¹i liªn quan ®Õn viÖc KCB cho ngêi cã thÎ BHYT
- KiÓm tra, ph¸t hiÖn vµ th«ng b¸o cho BHYT ViÖt Nam nh÷ng trêng hîp
vi ph¹m vµ l¹m dông chÕ ®é BHYT
3. Quü b¶o hiÓm y tÕ vµ môc ®Ých sö dông quü
- Quü b¶o hiÓm y tÕ h×nh thµnh tõ tiÒn ®ãng b¶o hiÓm y tÕ vµ tõ c¸c nguån
kh¸c
- Quü b¶o hiÓm y tÕ ®îc qu¶n lý tËp trung, thèng nhÊt trong toµn hÖ thèng
BHYT ViÖt Nam, h¹ch to¸n ®éc lËp víi ng©n s¸ch Nhµ níc vµ ®îc Nhµ níc b¶o
hé, sö dông ®Ó thanh to¸n chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh vµ chi qu¶n lý sù nghiÖp
BHYT
Quü b¶o hiÓm y tÕ sÏ chi tr¶ 80% chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh theo gi¸ viÖn
phÝ, 20 % cßn l¹i ngêi bÖnh tù tr¶ cho c¬ së KCB. Riªng ®èi tîng thuéc diÖn u
®·i x· héi ®îc quü BHYT chi tr¶ 100% chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh theo gi¸ viÖn phÝ.
NÕu sè tiÒn mµ ngêi bÖnh tù tr¶ 20% chi phÝ KCB trong n¨m vît qu¸ 6 th¸ng l¬ng tèi thiÓu hiÖn hµnh th× c¸c chi phÝ KCB tiÝep theo trong n¨m sÏ ®îc quü
BHYT thanh to¸n toµn bé.
TiÒn ®ãng BHYT cña ®èi tîng tham gia b¶o hiÓm y tÕ ®îc ph©n phèi sö
dông nh sau:
- Dµnh 91.5% cho quü kh¸m ch÷a bÖnh, trong ®ã 5% dµnh lËp quü dù
phßng KCB
- Dµnh 8.5% cho chi qu¶n lý thêng xuyªn cña hÖ thèng BHYT ViÖt Nam
theo dù to¸n hµng n¨m ®îc c¸c cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt vµ chÕ ®é chi tªu
cña Nhµ níc quy ®Þnh.
- TiÒn t¹m thêi nhµn rçi (nÕu cã) cña quü b¶o hiÓm y tÕ ®îc mua tÝn phiÕu,
tr¸i phiÕu do kho b¹c Nhµ níc, c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh ph¸t hµnh
vµ ®îc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kh¸c nh»m b¶o tån, t¨ng trëng quü BHYT nhng
ph¶i ®¶m b¶o nguån chi tr¶ khi cÇn thiÕt.
. Quü BHYT ®îc sö dông cho c¸c môc ®Ých sau:
15
- Chi tr¶ nh÷ng chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh vµ ®iÒu trÞ bao gåm tiÒn thuèc
men, giêng bÖnh, c¸c dÞch vô y tÕ theo quy ®Þnh...
- N©ng cÊp c¸c c¬ së y tÕ vÒ mäi mÆt
- Chi phÝ cho sù nghiÖp qu¶n lý BHYT
- Ngoµi ra, quü BHYT cña mét sè níc cßn lµ mét nguån quü t¹o ra ®é an
toµn cho x· héi khi kh«ng may cã nh÷ng ®ît dÞch bÖnh lín vµ thËm chÝ khi
kh«ng may cã chiÕn tranh x¶y ra.
4. Tæ chøc vµ qu¶n lý BHYT
B¶o hiÓm y tÕ ViÖt Nam ®îc tæ chøc vµ qu¶n lý theo hÖ thèng tËp trung,
thèng nhÊt tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng.
ChÝnh phñ giao cho bé y tÕ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc vÒ b¶o
hiÓm y tÕ. Néi dung cña c«ng t¸c nµy lµ:
- X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch ph¸p luËt vÒ BHYT tr×nh cÊp trªn ban hµnh
hoÆc ban hµnh theo thÈm quyÒn.
- Phèi hîp víi Bé tµi chÝnh vµ chñ tÞch Uû ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè
trùc thuéc trung ¬ng híng dÉn thùc hiÖn BHYT tù nguyÖn
- Híng dÉn, kiÓm tra, thanh tra viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt
vÒ BHYT
5. B¶o hiÓm y tÕ víi B¶o hiÓm x· héi vµ B¶o hiÓm th¬ng m¹i
. B¶o hiÓm y tÕ lµ mét chÝnh s¸ch x· héi do nhµ níc tæ chøc ho¹t ®éng
nh»m huy ®éng sù ®ãng gãp cña c¸c thµnh viªn trong x· héi thµnh lËp quü b¶o
hiÓm y tÕ ®Ó thanh to¸n chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh theo quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ b¶o
hiÓm y tÕ cho ngêi cã thÎ b¶o hiÓm y tÕ khi hä èm ®au. ChÝnh v× vËy, b¶o hiÓm y
tÕ mang tÝnh x· héi vµ tÝnh nh©n ®¹o s©u s¾c nhÊt trong c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm.
B¶o hiÓm y tÕ kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh kiÕm lêi mµ chØ nh»m san sÎ rñi
ro cho ngêi tham gia khi hä gÆp rñi ro trong cuéc sèng nh èm ®au, phÉu thuËt...
Nã gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng cho ngêi tham gia b¶o hiÓm y tÕ khi hä èm ®au,
bÖnh tËt, ®¶m b¶o cho hä ®îc kh¸m ch÷a bÖnh vµ ®iÒu trÞ mµ kh«ng ¶nh hëng lín
®Õn chi tiªu cña gia ®×nh hä. B¶o hiÓm y tÕ do Nhµ níc ®øng ra tæ chøc thùc hiÖn.
Míi ®Çu, ®èi tîng cña b¶o hiÓm y tÕ míi chØ lµ c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc lµm
c«ng ¨n l¬ng cßn t¹i chøc hay nghØ hu, mÊt søc lao ®éng, mét sè ®èi tîng kh¸c ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc b¾t buéc, sau ®ã míi triÓn khai réng r·i ®Õn tÊt c¶ c¸c
tÇng líp d©n c trong x· héi.
16
PhÝ b¶o hiÓm y tÕ do nhiÒu bªn ®ãng gãp: ngêi lao ®éng, ngêi sö dông lao
®éng, nhµ níc. B¶o hiÓm y tÕ ra ®êi gãp phÇn ch¨m lo søc khoÎ cho mäi ngêi
trong x· héi tõ kh©u kh¸m ch÷a bÖnh, ®iÒu trÞ ®Õn phÉu thuËt. §ång thêi, b¶o
hiÓm y tÕ cßn nh»m n©ng cao chÊt lîng kh¸m ch÷a bÖnh vµ n©ng cÊp c¸c c¬ së y
tÕ nãi chung.
. B¶o hiÓm x· héi lµ tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ x· héi gi÷a ngêi lao
®éng, chñ sö dông lao ®éng vµ Nhµ níc khi ngêi lao ®éng gÆp khã kh¨n trong
cuéc sèng.
§èi tîng cña B¶o hiÓm x· héi lµ mäi ngêi lao ®éng kh«ng ph©n biÖt nam,
n÷, t«n gi¸o, d©n téc, nghÒ nghiÖp, thµnh phÇn kinh tÕ... B¶o hiÓm con ngêi trong
b¶o hiÓm x· héi khi triÓn khai nh»m môc ®Ých thµnh lËp mét quü tiÒn tÖ tËp trung
díi sù ®ãng gãp cña c¸c bªn tham gia. Quü nµy ®îc tån tÝch theo thêi gian ®Ó tõ
®ã trî cÊp, båi thêng hay chi tr¶ cho ngêi lao ®éng khi kh«ng may hä bÞ èm ®au,
tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, thÊt nghiÖp
Môc ®Ých cña b¶o hiÓm x· héi lµ ®Ó ®¶m b¶o cuéc sèng, æn ®Þnh cuéc
sèng cho b¶n th©n ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä kÓ c¶ trong vµ ngoµi qu¸ tr×nh lao
®éng. §ång thêi cßn gióp cho c¬ quan, doanh nghiÖp kh¾c phôc ®îc khã kh¨n
®ét xuÊt khi ngêi lao ®éng cña m×nh bÞ rñi ro, bÞ gi¶m hay lµ mÊt thu nhËp.
B¶o hiÓm con ngêi trong b¶o hiÓm x· héi ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc b¾t
buéc vµ Nhµ níc lµ ngêi ®øng ra tæ chøc qu¶n lý vµ b¶o hé phÝ.
PhÝ b¶o hiÓm cña b¶o hiÓm con ngêi trong b¶o hiÓm x· héi ®îc x¸c ®Þnh kh«ng
dùa vµo tû lÖ phÝ víi quyÒn lîi ®îc hëng mµ dùa vµo tiÒn l¬ng (thu nhËp hµng
th¸ng cña ngêi lao ®éng). PhÝ nµy do nhiÒu bªn ®ãng gãp v× vËy tÝnh chÊt x· héi
ho¸ còng rÊt cao.
B¶o hiÓm y tÕ lµ mét chÕ ®é trong c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi cña c«ng íc
quèc tÕ Gi¬nev¬. C¶ hai lo¹i h×nh b¶o hiÓm y tÕ vµ b¶o hiÓm x· héi nh hiÖn nay ë
ViÖt Nam ®Òu nh»m híng tíi ngêi lao ®éng. Quü gãp ®Òu h×nh thµnh tõ ngêi sö
dông lao ®éng, ngêi lao ®éng vµ cã sù hç trî cña Nhµ níc. Thùc chÊt lµ gièng
nhau vÒ b¶n chÊt ®ã lµ c¶ hai lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy ®Òu mang tÝnh x· héi cao,
chØ kh¸c nhau vÒ néi dung.
. B¶o hiÓm th¬ng m¹i lµ mét ph¬ng ph¸p lËp quü dù tr÷ b»ng tiÒn do nh÷ng
ngêi cã cïng kh¶ n¨ng gÆp mét lo¹i rñi ro nµo ®ã ®ãng gãp t¹o nªn vµ tõ quü ®ã
dïng ®Ó båi thêng cho hä khi hä gÆp nh÷ng rñi ro bÊt ngê g©y hËu qu¶ thiÖt h¹i.
17
Thùc chÊt cña b¶o hiÓm th¬ng m¹i lµ sù cam kÕt gi÷a c¸c bªn, gi÷a ngêi ®îc b¶o hiÓm vµ c«ng ty b¶o hiÓm trong mèi quan hÖ võa mang tÝnh x· héi, võa
mang tÝnh kinh tÕ. B¶o hiÓm th¬ng m¹i còng lµ mét ho¹t ®éng dÞch vô tµi chÝnh
gièng nh ng©n hµng. B¶o hiÓm th¬ng m¹i còng v× môc ®Ých æn ®Þnh cuéc sèng
cho mäi thµnh viªn trong x· héi khi hä gÆp nh÷ng rñi ro bÊt ngê kh«ng lêng tríc
®îc. §ång thêi nã cßn ®¸p øng ®îc mét sè môc ®Ých kh¸c cho ngêi tham gia b¶o
hiÓm, vÝ dô nh t¹o cho ngêi tham gia mét t©m lý tho¶i m¸i, yªn t©m khi hä nghÜ
r»ng hä ®· tham gia b¶o hiÓm, lu«n lu«n cã b¶o hiÓm bªn c¹nh, b¶o hiÓm sÏ lµ
cøu c¸nh nÕu ch¼ng may rñi ro tæn thÊt x¶y ra.
Quü b¶o hiÓm th¬ng m¹i ®îc h×nh thµnh tõ sù ®ãng gãp cña nh÷ng ngêi
tham gia b¶o hiÓm vµ tõ quü nµy dïng ®Ó båi thêng cho hä khi hä gÆp rñi ro g©y
tæn thÊt. V× vËy, muèn cã mét nguån quü ®ñ lín, ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm th¬ng
m¹i vÉn ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c lÊy sè ®«ng bï sè Ýt. ChÝnh v× vËy, b¶o hiÓm
con ngêi trong b¶o hiÓm th¬ng m¹i ®èi tîng vµ ph¹m vi réng h¬n rÊt nhiÒu vµ do
®ã môc ®Ých còng rÊt ®a d¹ng, phong phó. H¬n n÷a, b¶o hiÓm th¬ng m¹i cßn
nh»m môc ®Ých kinh doanh, v× vËy nã ph¶i h¹ch to¸n sao cho cã lîi cho c«ng ty
b¶o hiÓm.
B¶o hiÓm con ngêi trong b¶o hiÓm th¬ng m¹i tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò sau:
- Nã hç trî ®¾c lùc cho hai lo¹i h×nh b¶o hiÓm nãi trªn mµ nhiÒu ngêi cha
®îc tham gia
- Nã gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng cho mäi thµnh viªn trong x· héi
- Nã nh»m môc ®Ých phôc vô cho c¸c ch¬ng tr×nh an sinh gi¸o dôc, khëi
nghiÖp kinh doanh, cíi hái...
PhÝ b¶o hiÓm ë ®©y lµ hoµn toµn do ngêi tham gia b¶o hiÓm ®ãng gãp. PhÝ
nµy h×nh thµnh nªn mét quü b¶o hiÓm rÊt lín, ®ång thêi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm l¹i
®îc tù do ®Çu t cho nªn l·i suÊt do ®Çu t mang l¹i ®Ó bæ sung vµo quü còng ngµy
mét gia t¨ng. ChÝnh v× vËy, viÖc triÓn khai c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm con ngêi trong
b¶o hiÓm th¬ng m¹i còng rÊt cã hiÖu qu¶ nhng so víi b¶o hiÓm x· héi vµ b¶o
hiÓm y tÕ, tÝnh chÊt nh©n ®¹o vµ nh©n v¨n cña nã cßn h¹n chÕ h¬n.
B¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm th¬ng m¹i vµ b¶o hiÓm y tÕ lµ ba m¶ng ho¹t
®éng lín cña ngµnh b¶o hiÓm, chóng ®Òu cã môc ®Ých lµ gãp phÇn æn ®Þnh cuéc
sèng cho ngêi tham gia b¶o hiÓm, gi¶m bít phÇn nµo nh÷ng khã kh¨n cho hä vµ
gia ®×nh hä khi kh«ng may tai n¹n, rñi ro x¶y ra. Do ®ã, cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch
hîp lý ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho chóng ph¸t triÓn vµ ngµy cµng ph¸t huy ®îc tÝnh u
18
viÖt cña nã. Mét x· héi v¨n minh, tiÕn bé kh«ng thÓ thiÕu ho¹t ®éng b¶o hiÓm.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ngµy nay, mäi ho¹t ®éng ®Òu liªn quan ®Õn kinh tÕ vµ
h¹ch to¸n kinh doanh víi môc tiªu ®¹t lîi nhuËn tèi ®a cã thÓ th× viÖc t¹o diÒu
kiÖn cho b¶o hiÓm y tÕ ph¸t huy tÝnh nh©n ®¹o cña nã sÏ cã ý nghÜa h¬n bao giê
hÕt. Nã gãp phÇn t¹o cho ngêi d©n trong x· héi tin tëng vµo cuéc sèng, vµo x·
héi, vµo chÕ ®é, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc, lµm cho mäi ngêi l¹c quan yªu
®êi h¬n. Nh vËy míi lµ gèc rÔ cña sù ph¸t triÓn bëi bÊt kú mét sù ph¸t triÓn x·
héi nµo còng cÇn tíi sù ñng hé cña nh©n d©n, phï hîp víi lßng d©n. Muèn vËy
th× ph¶i quan t©m tíi nh©n d©n, tíi nguyÖn väng cña hä, ®¶m b¶o cho mäi thµnh
viªn trong x· héi ®îc sèng mét cuéc sèng Êm no, h¹nh phóc.V× vËy ph¸t triÓn
b¶o hiÓm nãi chung vµ b¶o hiÓm y tÕ nãi riªng lµ cÇn thiÕt vµ ®óng ®¾n, thÓ hiÖn
b¶n chÊt cña x· héi ViÖt Nam ®ã lµ x· héi x· héi chñ nghÜa - x· héi tiªn tiÕn nhÊt
trong thêi ®¹i ngµy nay; thÓ hiÖn b¶n chÊt Nhµ níc ta: Nhµ níc cña d©n, do d©n
vµ v× d©n.
PhÇn II: Thùc tr¹ng tæ chøc ho¹t ®éng b¶o
hiÓm y tÕ ë níc ta trong thêi gian qua.
I. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña b¶o hiÓm y tÕ ViÖt Nam
Tríc khi cã nghÞ ®Þnh sè 299/ H§BT (nay lµ ChÝnh Phñ) ban hµnh ngµy
15/8/1992, ngµnh y tÕ níc ta ho¹t ®éng theo c¬ chÕhµnh chÝnh bao cÊp vµ trªn
thùc tÕ ngµnh y tÕ ®· bao cÊp b×nh qu©n toµn x· héi. §iÒu nµy lµ hoµn toµn kh«ng
phï hîp víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Ho¹t ®éng y tÕ chñ yÕu lµ ®¸p øng
nh÷mg nhu cÇu cÊp b¸ch tríc m¾t, nhÊt lµ yªu cÇu phôc vô chiÕn tranh trong ®iÒu
kiÖn cßn nhËn ®îc nhiÒu viÖn trîtõ níc ngoµi. Do ®ã y tÕ míi ph¸t triÓn theo
chiÒu réng, cha ph¸t triÓn theo chiÒu s©u, tr×nh ®é tæ chøc chuyªn m«n ho¸ vµ
hîp t¸c ho¸ cßn thÊp. §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· cã nhiÒu cè g¾ng t¨ng ng©n s¸ch
cho y tÕ hµng n¨m nhng so víi nhu cÇu phßng bÖnh, ch÷a bÖnh th× cha ®¸p øng ®îc. M©u thuÉn cung - cÇu ngµy cµng gay g¾t, buéc ho¹t ®éng y tÕ ph¶i ®èi phã,
chèng ®ì mét c¸ch thô ®éng. Do thiÕu kinh phÝ ho¹t ®éng cho y tÕ, sù nghiÖp y tÕ
kÐm ph¸t triÓn, giêng bÖnh kh«ng t¨ng, nhu cÇu chÊt lîng dÞch vô kh¸m ch÷a
bÖnh nhiÒu mÆt bÞ c¾t gi¶m, k×m gi÷ sù ph¸t triÓn cña y häc: c«ng t¸c phôc vô y
19
tÕ gi¶m nhanh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng bÖnh nh©n tù phôc vô, n¶y sinh nhiÒu tiªu cùc
trong y tÕ vµ nh©n d©n; l·ng phÝ lao ®éng x· héi; y tÕ ë n«ng th«n ch a ®îc ch¨m
sãc tèt; c¸c tuyÕn y tÕ bÞ ph¸ vì, ngêi bÖnh trµn lªn tuyÕn trªn, lµm cho y tÕ c¸c
tuyÕn ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, lu«n lu«n thô ®éng ®èi phã víi nhu cÇu tríc m¾t.
Còng mét phÇn do thiÕu kinh phÝ cho nªn y häc chuyªn s©u ph¸t triÓn chËm ch¹p,
cha phôc vô ®¾c lùc cho nhu cÇu phßng bÖnh, ch÷a bÖnh cña nh©n d©n, kh«ng
tiÕp cËn nhanh tr×nh ®é y häc cña thÕ giíi vµ cã mét sè mÆt ch÷ng l¹i: tµi n¨ng
cña mét bé phËn c¸n bé khoa häc kü thuËt y häc bÞ l·ng phÝ, tr«i theo thêi gian
vµ tuæi t¸c.
T×nh h×nh søc khoÎ, bÖnh tËt cña nh©n d©n ®ang cã nhiÒu vÊn ®Ò ®¸ng lo
ng¹i. Nh÷ng tiªu cùc trong y tÕ lµm xãi mßn l¬ng t©m vµ tr¸ch nhiÖm cña mét bé
phËn kh«ng Ýt c¸n bé y tÕ: Cã kh«ng Ýt n¬i ngêi bÖnh bÞ ph©n biÖt ®èi xö, t¹o ra
nh÷ng bÊt c«ng trong x· héi lµm cho ngêi d©n ngµy cµng gi¶m lßng tin ®èi víi c¬
së kh¸m ch÷a bÖnh.Nguyªn nh©n c¬ b¶n cña t×nh h×nh trªn lµ do chóng ta cha
nhËn thøc râ quy luËt ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung vµ sù nghiÖp y tÕ nãi
riªng trong bíc ®i ban ®Çu cña thêi kú qu¸ ®é ë níc ta. Mét thêi gian dµi chóng
ta ®· chñ quan duy ý chÝ dÉn ®Õn bao cÊp b×nh qu©n bÊt hîp lý: Ph¸t triÓn y tÕ
kh«ng g¾n víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Trong khi ®ã nh nghÞ quyÕt
®¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®· kh¼ng ®Þnh:" Søc khoÎ cña nh©n d©n, t¬ng lai cña nßi
gièng lµ mèi quan t©m thêng xuyªn cña §¶ng vµ Nhµ níc, lµ tr¸ch nhiÖm cña tÊt
c¶ c¸c ngµnh, c¸c ®oµn thÓ, lµ tr¸ch nhiÖm vµ lîi Ých thiÕt th©n cña mçi c«ng
d©n". Muèn thùc hiÖn ®îc ph¶i cã mét c¬ chÕ míi, c¬ chÕ nµy ph¶i ®îc x©y dùng
thµnh thÓ chÕ, chÝnh s¸ch cô thÓ, huy ®éng ®îc tiÒm n¨ng hiÖn cã cña ngµnh y tÕ
vµ cña toµn x· héi cïng ch¨m lo sù nghiÖp b¶o vÖ søc khoÎ nh©n d©n.
Trong c«ng t¸c b¶o vÖ søc khoÎ cã hai mÆt: mÆt ho¹t ®éng khoa häc y häc
vµ mÆt ho¹t ®éng y tÕ g¾n víi x· héi. B¶o vÖ søc khoÎ chØ cã thÓ ®¹t ®îc khi biÕt
kÕt hîp hµi hoµ gi÷a hai mÆt ®ã. Cho nªn ph¶i t×m ra c¬ chÕ kÕt hîp gi÷a ho¹t
®éng y häc g¾n liÒn víi x· héi ®Ó toµn x· héi cïng quan t©m ®Õn viÖc ch¨m sãc
søc khoÎ cho toµn d©n. NÕu duy tr× c¬ chÕ bao cÊp b×nh qu©n trong ho¹t ®éng y tÕ
sÏ kh«ng huy ®éng ®îc tiÒm n¨ng cña x· héi ®Ó ph¸t triÓn y tÕ. Tríc ®©y, ho¹t
®éng vµ chi phÝ y tÕ kh«ng ph¶n ¸nh ®îc hiÖu qu¶ viÖc sö dông lao ®éng, vËt t,
thiÕt bÞ, thuèc men..., kh«ng ®îc qu¶n lý b»ng biÖn ph¸p kinh tÕ mµ thêng ®îc
coi lµ thø phóc lîi ban ph¸t cho mäi ngêi g©y c¨ng th¼ng gi¶ t¹o vµ l·ng phÝ
kh«ng Ýt. C¬ chÕ bao cÊp trong y tÕ t¹o cho x· héi t tëng gÇn nh "kho¸n" søc
20
- Xem thêm -
.DOC 
68 
74 
51 
