Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
LỰA CHỌN VẤN ĐỀ DẠY VÀ PHƯƠNG PHÁP ÔN TẬP
CHO HỌC SINH GIỎI QUỐC GIA KHI GIẢNG DẠY
LỊCH SỬ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1919 ĐẾN 1930
A. PHẦN MỞ ĐẦU
Nhiệm vụ bồi dưỡng học sinh giỏi là một nhiệm vụ quan trọng ở các trường
THPT nói chung, đặc biệt đối với trường THPT chuyên thì đây là nhiệm vụ then
chốt, bởi vì trong Quy chế Tổ chức và hoạt động của trường trung học phổ thông
chuyên, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nêu rõ: “Mục tiêu của trường chuyên là phát
hiện những học sinh có tư chất thông minh, đạt kết quả xuất sắc trong học tập và
phát triển năng khiếu của các em về một số môn học trên cơ sở đảm bảo giáo
dục phổ thông toàn diện; giáo dục các em thành người có lòng yêu nước, tinh
thần vượt khó, tự hào, tự tôn dân tộc; có khả năng tự học, nghiên cứu khoa học
và sáng tạo; có sức khỏe tốt để tiếp tục đào tạo thành nhân tài đáp ứng yêu cầu phát
triển đất nước” (Điều 2. Chương I. Quy chế Tổ chức và hoạt động của trường trung
học phổ thông chuyên, Ban hành kèm theo Thông tư số 06/2012/TT-BGDĐT
ngày 15/02/2012 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo).
Là một giáo viên Lịch sử của trường THPT Chuyên Nguyễn Tất Thành,
tôi luôn băn khoăn, trăn trở với việc nâng cao chất lượng dạy và học bộ môn
Lịch sử, đặc biệt là chất lượng dạy đối tượng học sinh giỏi. Để đạt được kết
quả ôn luyện tốt nhất thì vấn đề lựa chọn nội dung giảng dạy và phương pháp
ôn tập cho học sinh theo từng giai đoạn, từng nội dung cụ thể là hết sức quan
trọng. Nếu giáo viên không xác định được những nội dung cốt yếu thì quá trình
giảng dạy dễ sa đà, khiến học sinh cảm thấy mệt mỏi và không rút ra được bản
chất của các sự kiện, hiệu quả ôn luyện sẽ không cao.
Giai đoạn lịch sử Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1930 là giai đoạn từ sau
Chiến tranh thế giới thứ nhất đến khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đầu năm
1930. Đây là một giai đoạn hết sức quan trọng trong lịch sử dân tộc Việt Nam,
nội dung giai đoạn 1919-1930 của lịch sử Việt Nam có mặt trong hầu hết các đề
thi môn Lịch sử, từ thi tốt nghiệp đến thi Đại học và đặc biệt trong các kỳ thi
1
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
học sinh giỏi các cấp. Do đó, trong quá trình ôn luyện cho học sinh giỏi, giáo
viên cần xác định rõ đây là một “điểm nhấn” phải thực sự được chú trọng.
Hội thảo khoa học các trường THPT Chuyên khu vực Duyên hải và Đồng
bằng Bắc Bộ là một hoạt động bổ ích, là một diễn dàn để giáo viên các trường
chuyên trong khu vực gặp gỡ, giao lưu, học hỏi, trao đổi kinh nghiệm, nhất là
trong việc bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi Quốc gia. Qua chuyên đề của Hội
thảo các năm 2012, 2013 chúng ta đã có một nguồn tài liệu tham khảo quý khi
dạy và giúp học sinh giỏi Quốc gia ôn tập các phần Lịch sử Việt Nam 19301945, 1858-1918. Năm 2014 này, chúng tôi tiếp tục mạnh dạn trình bày một số
nội dung trong chuyên đề “Lựa chọn vấn đề dạy và phương pháp ôn tập cho
học sinh giỏi Quốc gia khi giảng dạy Lịch sử Việt Nam giai đoạn 1919 đến
1930” để tham gia Hội thảo khoa học lần thứ VII của các trường THPT Chuyên
Khu vực Duyên hải - Đồng bằng Bắc Bộ năm 2014, với hy vọng có thể chia sẻ
những kinh nghiệm ít ỏi về nội dung và phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi
với các đồng nghiệp và góp phần nhỏ bé của mình vào sự thành công chung của
Hội thảo.
Chuyên đề gồm hai phần:
Phần I. Các vấn đề cơ bản và chuyên sâu của giai đoạn lịch sử Việt
Nam 1919-1930 mà giáo viên cần cung cấp và yêu cầu học sinh nắm vững
1. Khái quát nội dung cơ bản của lịch sử Việt Nam từ năm 1919 đến năm
1930.
2. Các vấn đề cơ bản và chuyên sâu của giai đoạn lịch sử Việt Nam 19191930 mà giáo viên cần cung cấp và yêu cầu học sinh nắm vững
Phần II. Lựa chọn phương pháp ôn tập cho học sinh giỏi Quốc gia khi
dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1919 đến 1930
B. NỘI DUNG
2
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
Phần I. Các vấn đề cơ bản và chuyên sâu của giai đoạn lịch sử Việt
Nam 1919-1930 mà giáo viên cần cung cấp và yêu cầu học sinh nắm vững
1. Khái quát nội dung cơ bản của tiến trình lịch sử Việt Nam từ năm
1919 đến năm 1930
Trước khi đi vào lựa chọn vấn đề dạy và phương pháp ôn tập cho học sinh
giỏi ở giai đoạn này, chúng ta cần nắm được bức tranh khái quát của cả giai
đoạn lịch sử Việt Nam 1919-1930, bởi vì “trước khi nghĩ đến những điều cao
siêu, lập luận lôgic thì phải có kiến thức cơ bản đã”.
Giai đoạn lịch sử Việt Nam từ năm 1919 đến 1930 (từ sau Chiến tranh thế
giới thứ nhất đến khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đầu năm 1930) có một số
nội dung chính như sau:
Nội dung lớn thứ nhất là cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai (1919-1929)
của thực dân Pháp đã làm chuyển biến tình hình kinh tế - xã hội Việt Nam, tạo
cơ sở xã hội (giai cấp) và điều kiện chính trị (phong trào yêu nước) để tiếp thu
luồng tư tưởng cách mạng vô sản.
Nội dung lớn thứ hai là quá trình Nguyễn Ái Quốc và một số nhà yêu
nước khác đến với chủ nghĩa Mác – Lênin, truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin,
truyền bá những luận điểm của Nguyễn Ái Quốc về con đường giải phóng dân
tộc Việt Nam và bài học của Cách mạng tháng Mười Nga về trong nước, đã làm
chuyển biến phong trào yêu nước chống Pháp từ lập trường tư sản sang lập
trường vô sản.
Nội dung lớn thứ ba là phong trào yêu nước chống thực dân Pháp của một
bộ phận tiểu tư sản chuyển sang lập trường vô sản, cùng với phong trào công
nhân chuyển sang tự giác, đòi hỏi phải có một chính đảng của giai cấp vô sản
lãnh đạo. Ba tổ chức cộng sản ra đời vào nửa sau năm 1929 rồi thống nhất thành
một đảng là Đảng Cộng sản Việt Nam (đầu năm 1930) đã đáp ứng yêu cầu đó.
Như vậy, giai đoạn 1919-1930 là một giai đoạn có nhiều nội dung hay và
khó mà nội dung lớn nhất là: trong phong trào yêu nước Việt Nam từ năm 1919
đến đầu năm 1930 đã xuất hiện hai khuynh hướng chính trị cùng song song tồn
tại: phong trào yêu nước của tư sản và tiểu tư sản phát triển theo khuynh hướng
3
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
dân chủ tư sản và phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và các tầng lớp
nhân dân khác phát triển theo khuynh hướng vô sản. Cả hai khuynh hướng nói
trên đều nhằm giải quyết yêu cầu của lịch sử là: giải phóng dân tộc, độc lập dân
tộc. Hai khuynh hướng chính trị này đã dẫn tới cuộc đấu tranh nhằm giành
quyền lãnh đạo cách mạng Việt Nam giữa giai cấp tư sản với giai cấp vô sản.
Kết quả, đến năm 1930, khuynh hướng tư sản đã bị thất bại với sự tan rã của
Việt Nam Quốc dân đảng (cùng với sự thất bại của khởi nghĩa Yên Bái tháng
2/1930). Khuynh hướng vô sản đã giành quyền lãnh đạo cách mạng Việt Nam
sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời (đầu năm 1930).
2. Các vấn đề cơ bản và chuyên sâu của giai đoạn lịch sử Việt Nam
1919-1930 mà giáo viên cần cung cấp và yêu cầu học sinh nắm vững
* Trước khi đi vào những vấn đề cụ thể của lịch sử Việt Nam 1919-1930,
giáo viên cần giúp học sinh hiểu và phân biệt được các khái niệm khó của giai
đoạn này như: lý luận cách mạng giải phóng dân tộc, cách mạng tư sản dân
quyền, cách mạng thổ địa (trong Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng, Luận
cương chính trị tháng 10/1930); tự phát, tự giác (trong phong trào công nhân),
lực lượng, động lực cách mạng.
* Sau đó, có thể hướng dẫn học sinh ôn tập theo giai đoạn lịch sử 19191930 theo 5 chuyên đề sau:
Chuyên đề 1: Những chuyển biến về kinh tế và xã hội ở Việt Nam
sau Chiến tranh thế giới thứ nhất
Yêu cầu kiến thức
Câu hỏi lựa chọn để học sinh ôn tập
cần đạt
- Trình bày và phân ? Phân tích những sự kiện lịch sử trên thế giới có ảnh
tích được những sự hưởng đến phong trào cách mạng Việt Nam sau
kiện lịch sử trên thế Chiến tranh thế giới thứ nhất.
giới có ảnh hưởng * Với câu hỏi này, bài làm của học sinh cần nêu được
đến cách mạng Việt và phân tích được tác động của những sự kiện lịch sử
Nam sau chiến tranh trên thế giới sau chiến tranh thế giới thứ nhất có ảnh
4
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
thế giới thứ nhất.
hưởng đến cách mạng Việt Nam.
- Nêu: Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, các nước đế
quốc thắng trận phân chia lại thế giới, thiết lập một trật
tự thế giới mới theo hệ thống Vécxai – Oasinhtơn.
Phân tích tác động :Tuy nhiên, trật tự này chỉ phục vụ
cho quyền lợi của các nước thắng trận, chà đạp lên
quyền lợi của các nước bại trận và các dân tộc nhỏ yếu,
trong đó có Việt Nam.
- Nêu: Chiến tranh thế giới đã tàn phá, làm cho các
nước tư bản gặp nhiều khó khăn, nước Pháp thiệt hại
nặng nề.
- Phân tích tác động: Vì vậy, Pháp tiếp tục tiến hành
chương trình khai thác thuộc địa lần thứ hai (19191929) ở Đông Dương, làm biến đổi sâu sắc tình hình
kinh tế, xã hội Việt Nam…
- Nêu: Cách mạng tháng Mười Nga thắng lợi (năm
1917).
- Phân tích tác động: không những làm thức tỉnh ý
thức đấu tranh mà còn mở ra con đường tự giải phóng
cho các nước thuộc địa, phụ thuộc, trong đó có Việt
Nam…
- Nêu: Các đảng cộng sản lần lượt ra đời, đặc biệt là sự
ra đời của Đảng Cộng sản Pháp (1920), Đảng Cộng sản
Trung Quốc (1921).
- Phân tích tác động: tạo điều kiện thuận lợi cho những
người Việt Nam yêu nước có chỗ đứng chân, hoạt động
cách mạng trên đất Pháp và Trung Quốc.
- Nêu và phân tích: Quốc tế cộng sản được thành lập
(1919) để đảm nhận sứ mệnh lịch sử là tập hợp, lãnh
5
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
đạo phong trào cách mạng vô sản và phong trào giải
phóng dân tộc trên thế giới...
* Kết luận: Những chuyển biến của tình hình thế giới
có ảnh hưởng lớn đến phong trào giải phóng dân tộc ở
Việt Nam, chủ yếu theo chiều hướng tích cực, làm bùng
nổ một phong trào đấu tranh mới, sôi nổi, mạnh mẽ ở
nước ta...
- Nêu và nhận xét ? Trình bày và nhận xét về những nét chính về chính
được những nét chính sách kinh tế, chính trị, văn hóa của thực dân Pháp ở
về chính sách kinh tế, Đông Dương sau Chiến tranh thế giới thứ nhất.
chính trị, văn hóa của * Hướng dẫn học sinh ôn tập:
thực dân Pháp ở Đông 1. Về kinh tế
Dương
sau
Chiến - Pháp tiến hành chương trình khai thác thuộc địa lần
tranh thế giới thứ thứ hai (1919-1929) ở Đông Dương.
nhất.
a. Hoàn cảnh
b. Nội dung khai thác
c. Các lĩnh vực khai thác
d. Nhận xét (về mục đích, quy mô, tính chất và khái
quát tác động của cuộc khai thác đối với nền kinh tế và
giai cấp xã hội ở Việt Nam).
2. Về chính trị
3. Về văn hóa, giáo dục
4. Kết luận (nhận xét chung)
- Phân tích được Câu hỏi : Phân tích những chuyển biến về kinh tế và
những chuyển biến giai cấp xã hội Việt Nam sau Chiến tranh thế giới thứ
mới về kinh tế, đặc nhất. Những biến đổi trong xã hội Việt Nam sau
biệt là chuyển biến về Chiến tranh thế giới thứ nhất đã tác động đến cách
giai cấp xã hội của mạng Việt Nam như thế nào?
Việt Nam đầu thế kỷ * Hướng dẫn trả lời: Giới thiệu khái quát về cuộc khai
6
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
XX và rút ra nhận xét. thác thuộc địa lần thứ hai của thực dân Pháp và nhấn
mạnh: chính cuộc khai thác thuộc địa đó đã làm biến đổi
sâu sắc nền kinh tế và giai cấp xã hội ở Việt Nam.
1. Những chuyển biến về kinh tế
- Tích cực
- Tiêu cực
- Kết luận
2. Sự phân hóa về giai cấp xã hội
- Khái quát: Bên cạnh những giai cấp cũ vẫn còn tồn tại
nhưng đã bị phân hóa (địa chủ, nông dân), đã xuất hiện
những giai cấp mới (tư sản, tiểu tư sản). Giai cấp công
nhân trưởng thành nhanh chóng. Do có quyền lợi kinh
tế và địa vị xã hội khác nhau nên mỗi giai cấp có thái độ
chính trị và khả năng cách mạng cũng khác nhau.
- Giai cấp địa chủ…
- Giai cấp nông dân…
- Giai cấp tiểu tư sản…
- Giai cấp tư sản…
- Giai cấp công nhân…
3. Tác động đến cách mạng Việt Nam
- Làm cho mâu thuẫn trong xã hội ngày càng tăng, chủ
yếu là mâu thuẫn giữa toàn thể nhân dân Việt Nam với
thực dân Pháp và tay sai. Cuộc đấu tranh của nhân dân
ta ngày càng diễn ra quyết liệt…
- Trong xã hội Việt Nam có đầy đủ các giai cấp của một
xã hội hiện đại, đó là cơ sở bên trong của sự tiếp thu
những tư tưởng cách mạng từ bên ngoài dội vào Việt
Nam…
- Những giai cấp mới cùng với sự tiếp thu hệ tư tưởng
7
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
mới đã làm cho phong trào yêu nước Việt Nam từ 1919
đến 1930 phát triển theo hai khuynh hướng: tư sản và vô
sản.
Chuyên đề 2. Phong trào yêu nước theo khuynh hướng dân chủ tư sản
(1919-1930)
Yêu cầu cần đạt
Vấn đề lựa chọn để học sinh ôn tập
được về kiến thức
- Nắm được phong Câu 1: Trình bày và nhận xét về hoạt động yêu nước
trào yêu nước theo của tiểu tư sản Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1930.
khuynh
hướng dân * Hướng dẫn trả lời
chủ tư sản gồm những 1. Hoạt động của tiểu tư sản Việt Nam từ 1919 đến
hoạt động của tư sản 1925
và tiểu tư sản Việt - Giới thiệu về giai cấp tiểu tư sản và lý do họ đấu
Nam với hai tổ chức tranh…
tiêu biểu là Việt Nam - Trình bày các hoạt động cụ thể của tiểu tư sản từ 1919
Quốc dân đảng và đến 1925.
Tân Việt Cách mạng + Ở trong nước
đảng.
+ Ở ngoài nước
- Trình bày được - Nhận xét
những hoạt động của 2. Hoạt động của tiểu tư sản Việt Nam từ 1925 đến
tư sản, tiểu tư sản từ 1930
năm 1919 đến năm - Thể hiện qua hoạt động của tổ chức Tân Việt…
1930.
3. Đánh giá chung về phong trào của giai cấp tiểu tư
sản…
Câu 2: Trình bày và nhận xét về hoạt động yêu nước
của giai cấp tư sản Việt Nam từ năm 1919 đến năm
1930.
8
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
1. Hoạt động của tư sản Việt Nam từ 1919 đến 1925
- Giới thiệu về giai cấp tư sản và lý do họ đấu tranh…
- Trình bày các hoạt động cụ thể của tư sản từ 1919 đến
1925.
- Nhận xét
2. Hoạt động của tư sản Việt Nam từ 1925 đến 1930
- Thể hiện qua hoạt động của tổ chức Việt Nam Quốc
dân đảng…
3. Đánh giá chung về phong trào của giai cấp tư sản…
- Rút ra được nguyên Câu 1: Phân tích nguyên nhân thất bại, ý nghĩa lịch
nhân thất bại, ý nghĩa sử của phong trào yêu nước theo khuynh hướng dân
lịch sử của phong trào chủ tư sản ở Việt Nam từ sau Chiến tranh thế giới thứ
yêu nước theo khuynh nhất đến đầu năm 1930.
hướng dân chủ tư sản. * Hướng dẫn trả lời
- Giải thích được tại - Trình bày khái quát về phong trào yêu nước theo
sao khuynh hướng tư khuynh hướng dân chủ tư sản (về hoàn cảnh ra đời,
sản không thể trở khuynh hướng này gồm hoạt động của hai giai cấp là tư
thành khuynh hướng sản và tiểu tư sản…)
cơ bản trong phong - Nêu và phân tích các nguyên nhân thất bại
trào dân tộc dân chủ + Nguyên nhân khách quan: Thực dân Pháp còn mạnh,
Việt Nam từ 1930 trở so sánh lực lượng chênh lệch…
về sau (hoặc tại sao + Nguyên nhân chủ quan: Ngọn cờ tư tưởng tư sản
giai cấp tư sản không không phù hợp…; sự non yếu về kinh tế, chính trị của
thể trở thành người giai cấp tư sản Việt Nam; sự lỏng lẻo, non yếu của tổ
lãnh đạo cách mạng chức Việt Nam Quốc dân đảng…
Việt Nam).
- Phân tích ý nghĩa lịch sử
+ Cổ vũ mạnh mẽ tinh thần yêu nước của nhân dân ta.
+ Đào tạo, rèn luyện một đội ngũ những nhà yêu nước
cho những phong trào đấu tranh mới về sau.
9
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
+ Góp phần khảo nghiệm một con đường cứu nước…
+ Giúp cho những người yêu nước Việt Nam hướng đến
một con đường mới, tiếp thu lý luận giải phóng dân tộc
theo khuynh hướng vô sản, làm cho phong trào yêu
nước trở thành một trong những điều kiện dẫn tới sự ra
đời của Đảng Cộng sản Việt Nam…
Câu 2: Sự kiện nào đánh dấu sự thất bại hoàn toàn
của khuynh hướng tư sản trước khuynh hướng vô sản
ở Việt Nam? Nêu hoàn cảnh lịch sử, diễn biến chính,
kết quả, ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân thất bại của sự
kiện đó.
- Đối với câu hỏi này, yêu cầu quan trọng nhất là học
sinh phải xác định được đúng sự kiện đánh dấu sự thất
bại hoàn toàn của khuynh hướng tư sản trước khuynh
hướng vô sản là khởi nghĩa Yên Bái. Khi đã xác định
đúng sự kiện đề yêu cầu thì những vấn đề còn lại như
hoàn cảnh lịch sử, diễn biến chính, kết quả, ý nghĩa lịch
sử, nguyên nhân thất bại học sinh có thể tự làm được.
Câu 3: Tại sao khuynh hướng tư sản không thể trở
thành khuynh hướng cơ bản trong phong trào dân tộc
dân chủ Việt Nam từ 1930 trở về sau ?
* Hướng dẫn trả lời
- Trước hết, cần giúp học sinh hiểu một khuynh hướng
muốn để trở thành chủ đạo cần phải có điều kiện là
+ Thứ nhất, khuynh hướng ấy có khả năng giải quyết
những mâu thuẫn cơ bản trong xã hội Việt Nam hay
không?
+ Thứ hai, giai cấp lãnh đạo phải đại diện cho một
phương thức sản xuất tiên tiến.
10
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
+ Thứ ba là phải có tổ chức chặt chẽ, kỷ luật nghiêm
minh, có khả năng lôi kéo, tập hợp được quần chúng
làm cách mạng.
- Tuy nhiên, khuynh hướng tư sản không đáp ứng được
các yêu cầu nói trên.
- Ngoài ra, ở trong khu vực, hầu hết các chính đảng tư
sản đã thỏa hiệp với đế quốc, làm tay sai cho đế quốc,
phản bội quyền lợi dân tộc. Do đó, với sự lựa chọn khắc
nghiệt của lịch sử Việt Nam, khuynh hướng vô sản đã
thắng thế bằng sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam
(đầu năm 1930). Do đó, từ năm 1930, khuynh hướng tư
sản không thể là khuynh hướng chủ đạo của cách mạng
Việt Nam.
Chuyên đề 3. Phong trào yêu nước theo khuynh hướng vô sản (1919-1930)
Yêu cầu cần đạt
Vấn đề lựa chọn để học sinh ôn tập
được về kiến thức
- Hiểu được phong Câu 1: Trình bày quá trình phát triển của phong trào
trào yêu nước theo công nhân Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1930.
khuynh hướng vô sản * Hướng dẫn trả lời
bao gồm phong trào 1. Phong trào công nhân Việt Nam từ 1919 đến 1925
công
hoạt
nhân,
động
những a. Giới thiệu khái quát về giai cấp công nhân Việt Nam.
của - Hoàn cảnh trong nước
Nguyễn Ái Quốc, của - Hoàn cảnh thế giới
Hội Việt Nam Cách b. Những sự kiện tiêu biểu
mạng Thanh niên…
- Năm 1920: thành lập Công hội bí mật…
- Trình bày và phân - Năm 1922: công nhân và viên chức các sở công
tích được các giai thương của tư nhân ở Bắc Kỳ đòi được nghỉ ngày chủ
đoạn, các bước phát nhật có trả lương
triển của phong trào - Tháng 8/1925: cuộc bãi công Ba Son. Đây là dấu mốc
11
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
công nhân Việt Nam quan trọng đánh dấu phong trào công nhân Việt Nam
từ năm 1919 đến năm bước đầu chuyển từ tự phát sang tự giác…
1930.
c. Nhận xét
- Phong trào công nhân có bước phát triển mới so với
trước Chiến tranh thế giới thứ nhất, nhưng vẫn dừng lại
ở trình độ tự phát và còn phụ thuộc vào phong trào yêu
nước nói chung…
2. Phong trào công nhân Việt Nam từ 1926 đến 1930
a. Hoàn cảnh
- Trong nước
- Thế giới
b. Những sự kiện tiêu biểu
- Trong hai năm 1926-1927, nổ ra 27 cuộc bãi công…
- Năm 1928, có phong trào “vô sản hóa”…
- Trong hai năm 1928-1929, có khoảng 40 cuộc bãi
công…
c. Nhận xét
- Giai cấp công nhân ngày càng giác ngộ về ý thức
chính trị, ý thức giai cấp, đang đi dần vào cuộc đấu
tranh có tổ chức…
- Phong trào công nhân đang chuyển biến mạnh mẽ từ
tự phát đến tự giác, có sức quy tụ và dẫn đầu phong trào
yêu nước…
- Sự kiện Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời (đầu năm
1930) đánh dấu phong trào công nhân Việt Nam đã
hoàn thành quá trình đấu tranh chuyển từ tự phát sang tự
giác, đến đây giai cấp công nhân đủ sức lãnh đạo cách
mạng Việt Nam.
Câu 2: Nêu các bước phát triển về chất của phong
12
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
trào công nhân Việt Nam từ 1919 đến 1930. Phân tích
ý nghĩa của phong trào công nhân đối với sự phát
triển của phong trào yêu nước và sự ra đời của Đảng
Cộng sản Việt Nam.
* Hướng dẫn trả lời
1. Các bước phát triển về chất
- Năm 1920: Công hội đỏ được thành lập…
- Tháng 8/1925: Cuộc bãi công Ba Son…
- Rút ra được vai trò - Năm 1928: phong trào “vô sản hóa”…
của phong trào công - Năm 1929: sự ra đời của ba tổ chức cộng sản…
nhân đối với sự phát - Đầu năm 1930: Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời…
triển của phong trào 2. Ý nghĩa của phong trào công nhân
yêu nước và sự ra đời - Là nơi tiếp nhận chủ nghĩa Mác – Lênin và lý luận giải
của Đảng Cộng sản phóng dân tộc của Nguyễn Ái Quốc…
Việt Nam.
- Tạo điều kiện để phong trào yêu nước đi vào quỹ đạo
của cách mạng vô sản…
- Là một trong ba nhân tố cấu thành Đảng Cộng sản
Việt Nam…
- Nắm được những Câu hỏi: Vì sao năm 1925, Nguyễn Ái Quốc lại thành
nét chính về quá trình lập ra Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên? Nêu sự
ra đời, hoạt động và ra đời và hoạt động của Hội. Đánh giá vai trò của Hội
vai trò của Hội Việt đối với cách mạng Việt Nam.
Nam
Cách
Thanh niên.
mạng * Hướng dẫn trả lời
1. Vì sao?
2. Sự ra đời
3. Hoạt động
- Mở các lớp đào tạo cán bộ cách mạng…
- Đưa các cán bộ về nước hoạt động…
- Đấu tranh trong nội bộ để thành lập Đảng…
13
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
4. Vai trò
- Truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin và lý luận cách
mạng giải phóng dân tộc vào Việt Nam, tích cực chuẩn
bị về tư tưởng chính trị cho sự ra đời của Đảng…
- Làm cho giai cấp công nhân ngày càng giác ngộ cách
mạng, phong trào công nhân phát triển từ tự phát sang
tự giác…
- Là tổ chức tiền thân của Đảng, tạo điều kiện chín muồi
cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam vào đầu
năm 1930…
- Phân tích được Câu 1: Phân tích nguyên nhân ra đi tìm đường cứu
nguyên nhân Nguyễn nước của Nguyễn Ái Quốc.
Ái Quốc ra đi tìm * Có ba nguyên nhân
đường cứu nước.
1. Đất nước bị xâm lăng, yêu cầu giải phóng dân tộc
- Trình bày được được đặt ra cấp thiết…
những hoạt động cách 2. Sự khủng hoảng của con đường cứu nước theo ý thức
mạng của Nguyễn Ái hệ phong kiến và dân chủ tư sản đòi hỏi phải tìm ra một
Quốc từ năm 1911 con đường cứu nước mới…
đến năm 1930.
3. Sự tác động của quê hương, gia đình và nhãn quan
- Nêu được những chính trị sắc bén của Nguyễn Ái Quốc…
điểm chính trong con Câu 2: Quá trình ra đi tìm đường cứu nước, đến với
đường cứu nước mà chủ nghĩa Mác – Lênin của Nguyễn Ái Quốc.
Nguyễn Ái Quốc đã * Hướng dẫn trả lời
lựa chọn cho dân tộc - Trình bày khái quát bối cảnh lịch sử.
Việt Nam, lí giải về - Trình bày các hoạt động của Nguyễn Ái Quốc từ 1911
sự lựa chọn ấy.
đến 1920, phân tích rõ hướng đi, mục đích đi và các sự
- Từ đó, phân tích kiện (phân tích rõ ý nghĩa của các sự kiện)
được công lao của + 5/6/1911
Nguyễn Ái Quốc với + Từ 1911 đến 1917
14
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
cách mạng Việt Nam + Năm 1917
trong
những
1919-1930.
năm + Năm 1919
+ Năm 1920 (tháng 7/1920, tháng 12/1920)
- Kết luận chung.
Câu 3: Chứng minh Nguyễn Ái Quốc là người chuẩn
bị trực tiếp về tư tưởng, chính trị, tổ chức cho sự ra
đời của một chính đảng vô sản ở Việt Nam.
- Hướng dẫn học sinh trả lời các hoạt động của Nguyễn
Ái Quốc từ sau khi tìm ra con đường cứu nước đúng
đắn (năm 1920) đến trước khi Đảng Cộng sản Việt Nam
ra đời (đầu năm 1930) và lưu ý:
1. Chuẩn bị về tư tưởng chính trị: thể hiện qua các bài
viết trên các báo, các bản tham luận, các tác phẩm “Bản
án chế độ thực dân Pháp”, “Đường Kách mệnh”…
- Ý nghĩa của các bài báo, các bản tham luận, các tác
phẩm đó…
2. Chuẩn bị về tổ chức: thể hiện qua việc thành lập Hội
Việt Nam Cách mạng Thanh niên và tổ chức các lớp
đào tạo cán bộ…
3. Kết luận…
Câu 4: Con đường cứu nước mà Nguyễn Ái Quốc đã
lựa chọn cho dân tộc ta là gì? Hãy lý giải tại sao
Người lại lựa chọn con đường đó và nêu những điểm
chính của con đường cứu nước ấy.
1. Trước hết, học sinh cần xác định được con đường
Nguyễn Ái Quốc đã lựa chọn cho dân tộc ta là con
đường cách mạng vô sản…
2. Nêu các lý do dẫn tới sự lựa chọn đó
- Tác động của thời đại mới…
15
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
- Tác động của Cách mạng tháng Mười Nga…
- Xuất phát từ yêu cầu của sự nghiệp giải phóng dân
tộc…
- Nhờ có thiên tài trí tuệ và nhãn quan chính trị sắc bén
của Nguyễn Ái Quốc…
3. Nêu những điểm chính của con đường cứu nước…
- Về đường lối chiến lược…
- Về nhiệm vụ…
- Về lãnh đạo…
- Về lực lượng tham gia…
- Về mối quan hệ với cách mạng thế giới…
4. Kết luận chung…
Câu 5: Phân tích các công lao của Nguyễn Ái Quốc
với cách mạng Việt Nam từ năm 1911 đến năm 1930.
Công lao lớn nhất là gì? Vì sao?
* Giới thiệu khái quát về Nguyễn Ái Quốc…
* Nêu các công lao: có 4 công lao lớn
1. Tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc…
2. Trực tiếp chuẩn bị về tư tưởng, chính trị, tổ chức cho
sự ra đời của đảng…
3. Trực tiếp triệu tập, chủ trì Hội nghị thành lập Đảng…
4. Soạn thảo Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng…
* Công lao lớn nhất là tìm ra con đường cứu nước đúng
đắn vì….
Chuyên đề 4. Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời
Yêu cầu cần đạt
Vấn đề lựa chọn để học sinh ôn tập
được
- Trình bày được hoàn Câu hỏi: Trình bày hoàn cảnh ra đời và sự xuất hiện
cảnh ra đời và sự xuất của ba tổ chức cộng sản ở Việt Nam trong năm 1929.
16
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
hiện của ba tổ chức a. Hoàn cảnh ra đời
cộng sản ở Việt Nam b. Sự ra đời
trong năm 1929.
* Sự ra đời của Đông Dương Cộng sản đảng:
- Tháng 3/1929…
- Tháng 5/1929…
- Ngày 17/6/1929…
* Sự ra đời của An Nam Cộng sản đảng:
- Tháng 8/1929…
* Thành lập Đông Dương Cộng sản Liên đoàn
- Tháng 9/1929…
c. Ý nghĩa
- Sự ra đời của 3 tổ chức cộng sản lúc bấy giờ là một xu
thế khách quan của cách mạng giải phóng dân tộc…
- Khẳng định bước phát triển nhảy vọt của cách mạng
Việt Nam…
- Là bước chuẩn bị trực tiếp cho sự thành lập Đảng
Cộng sản (đầu năm 1930)...
- Trình bày được hoàn Câu hỏi: Trình bày hoàn cảnh lịch sử, nội dung, ý
cảnh, nội dung, ý nghĩa của Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt
nghĩa của Hội nghị Nam (đầu năm 1930), nêu rõ vai trò của Nguyễn Ái
thành lập Đảng, nêu Quốc trong Hội nghị đó.
được
Nguyễn
vai trò
Ái
trong Hội nghị.
của 1. Hoàn cảnh lịch sử
Quốc 2. Nội dung
3. Ý nghĩa của Hội nghị
- Hội nghị mang tầm vóc như một Đại hội thành lập
Đảng vì…
4. Vai trò của Nguyễn Ái Quốc trong Hội nghị
- Triệu tập và chủ trì Hội nghị.
17
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
- Có vai trò quyết định sự thành công của Hội nghị…
- Soạn Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt được Hội
nghị thông qua…
- Phân tích được Câu 1: Nêu hoàn cảnh ra đời, nội dung chính và ý
những nội dung của nghĩa của Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng.
Cương lĩnh chính trị 1. Hoàn cảnh ra đời
đầu tiên của Đảng. 2. Nội dung chính
Chứng minh được đó - Xác định đường lối chiến lược của cách mạng là…
là một Cương lĩnh - Xác định nhiệm vụ cách mạng…
chính trị đúng đắn, - Lực lượng cách mạng…
sáng tạo.
- Lãnh đạo cách mạng…
- Mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam với cách mạng
thế giới…
3. Ý nghĩa
- Đó là một Cương lĩnh giải phóng dân tộc đúng đắn,
sáng tạo, kết hợp nhuần nhuyễn vấn đề dân tộc và vấn
đề giai cấp, độc lập tự do là tư tưởng cốt lõi của Cương
lĩnh này…
Câu 2: Chứng minh Cương lĩnh chính trị đầu tiên của
Đảng là một Cương lĩnh đúng đắn, sáng tạo.
1. Giới thiệu về hoàn cảnh ra đời của Cương lĩnh…
2. Chứng minh
- Tính đúng đắn thể hiện ở chỗ: những nội dung của
Cương lĩnh phù hợp với thực tiễn cách mạng Việt Nam
(phân tích tính đúng đắn thể hiện cụ thể trong đường lối
chiến lược cách mạng, nhiệm vụ cách mạng, lãnh đạo
cách mạng, lực lượng cách mạng, đoàn kết quốc tế…)
- Tính sáng tạo thể hiện ở chỗ: những quan điểm của
chủ nghĩa Mác – Lênin được Nguyễn Ái Quốc vận dụng
18
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
sáng tạo vào Việt Nam. Ví như: đặt vấn đề dân tộc lên
trên vấn đề giai cấp là sự sáng tạo phù hợp với hoàn
cảnh một nước thuộc địa như Việt Nam…)
3. Kết luận
- Hiểu được ý nghĩa Câu 1: Trình bày ý nghĩa lịch sử của việc thành lập
sự ra đời và giải thích Đảng Cộng sản Việt Nam (đầu năm 1930).
được
tính tất yếu 1. Giới thiệu về hoàn cảnh ra đời của Đảng…
trong sự ra đời của 2. Trình bày ý nghĩa
Đảng.
- Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là kết quả tất yếu của
cuộc đấu tranh dân tộc và giai cấp ở Việt Nam, là sản
phẩm của sự kết hợp ba yếu tố…
- Là một bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử Việt Nam…
- Chứng tỏ giai cấp công nhân Việt Nam đã trưởng
thành…
- Từ đây, cách mạng Việt Nam trở thành một bộ phận
khăng khít của cách mạng thế giới…
- Đảng ra đời là sự chuẩn bị tất yếu đầu tiên có tính chất
quyết định cho những bước phát triển nhảy vọt tiếp
theo…
Câu 2: Tại sao nói Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là
bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam?
1. Giới thiệu vài nét về sự ra đời của Đảng…
2. Đảng cộng sản Việt Nam ra đời là bước ngoặt lịch sử
vĩ đại của trong lịch sử dân tộc Việt Nam vì
- Đảng ra đời đã chấm dứt thời kỳ khủng hoảng về
đường lối và giai cấp lãnh đạo của cách mạng Việt
Nam…
- Đảng ra đời đã xây dựng được lực lượng mới cho cách
mạng, chủ yếu là liên minh công – nông.
19
Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014
- Đảng ra đời đã vạch ra được một phương pháp cách
mạng đúng đắn. Đó là phương pháp cách mạng bạo lực
của quần chúng, theo quan điểm của chủ nghĩa Mác –
Lê-nin…
- Kể từ đây, cách mạng Việt Nam thực sự trở thành một
bộ phận khăng khít của cách mạng thế giới…
- Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là bước chuẩn bị tất
yếu đầu tiên có tính chất quyết định cho những bước
phát triển về sau của cách mạng Việt Nam…
(Lưu ý: Với mỗi ý trên cần so sánh trước khi Đảng ra
đời và sau khi Đảng ra đời).
Câu 3: Vì sao nói sự kiện Đảng Cộng sản Việt Nam ra
đời đầu năm 1930 là một tất yếu lịch sử ?
- Vì Đảng ra đời không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan
của một cá nhân, một tổ chức nào mà hoàn toàn xuất
phát từ yêu cầu khách quan của thực tiễn lịch sử Việt
Nam đầu thế kỷ XX.
- Trước năm 1930, phong trào yêu nước ở Việt Nam nổ
ra mạnh mẽ nhưng đều bị thất bại, do bị khủng hoảng về
đường lối cách mạng và giai cấp lãnh đạo. Tình hình đó
đặt ra yêu cầu cấp thiết là phải có đảng của giai cấp tiên
tiến nhất với đường lối đúng đắn để lãnh đạo cách mạng
Việt Nam.
- Phân tích khái quát về các phong trào yêu nước đầu
thế kỷ XX, đặc biệt là những hoạt động của Nguyễn Ái
Quốc, dẫn đến sự phát triển của phong trào công nhân
và phong trào yêu nước, làm xuất hiện ba tổ chức cộng
sản ở Việt Nam…
- Kết luận: Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là kết quả
20
- Xem thêm -