Tài liệu Lựa chọn bài tập nâng cao hiệu quả kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao cho nam học sinh khối 11 trường thpt dương xá – gia lâm – hà nội

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA GIÁO DỤC THỂ CHẤT DƯƠNG VĂN ĐẠT LỰA CHỌN BÀI TẬP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KĨ THUẬT TẠI CHỖ NÉM RỔ BẰNG MỘT TAY TRÊN CAO CHO NAM HỌC SINH KHỐI 11 TRƯỜNG THPT DƯƠNG XÁ - GIA LÂM - HÀ NỘI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hà Nội, tháng 5 năm 2018 TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA GIÁO DỤC THỂ CHẤT DƯƠNG VĂN ĐẠT LỰA CHỌN BÀI TẬP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KĨ THUẬT TẠI CHỖ NÉM RỔ BẰNG MỘT TAY TRÊN CAO CHO NAM HỌC SINH KHỐI 11 TRƯỜNG THPT DƯƠNG XÁ - GIA LÂM - HÀ NỘI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngành: Giáo dục thể chất Hướng dẫn khoa học: ThS. Nguyễn Xuân Đoàn Hà Nội, tháng 5 năm 2018 LỜI CAM ĐOAM Tôi tên là: Dương Văn Đạt Sinh viên K40 GDTC, trường ĐHSP Hà Nội 2 Em xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng em. Các số liệu, kết quả trong khóa luận là trung thực và chưa từng được sử dụng bảo vệ bất kỳ trong một luận văn hay một công trình khoa học nào. Nếu sai em xin chịu trách nhiệm trước hội đồng bảo vệ. Hà Nội, ngày…..tháng…..năm 2018 Sinh viên DƯƠNG VĂN ĐẠT DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT %: Phần trăm m: Mét ĐC: Đối chứng ĐH TDTT: Đại học thể dục thể thao GDTC: Giáo dục thể chất GD - ĐT: Giáo dục và đào tạo HLV: Huấn luyện viên NXB: Nhà xuất bản S: Giây STN: Sau thực nghiệm TDTT: Thể dục thể thao THPT: Trung học phổ thông TN: Thực nghiệm TP: Thành phố TTN: Trước thực nghiệm TW: Trung ương VĐV: Vận động viên MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ......................... 4 1.1. Quan điểm, đường lối của Đảng và Nhà nước về GDTC trường học trong thời kỳ mới ........................................................................................................ 4 1.2. Đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi THPT ............................................................. 6 1.2.1. Đặc điểm tâm lí lứa tuổi THPT .................................................................. 6 1.2.2 Đặc điểm sinh lí của học sinh THPT ....................................................... 7 1.3. Đặc điểm và phương pháp trong giảng dạy và huấn luyện kỹ thuật động tác tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao trong Bóng rổ hiện đại ..................... 9 1.3.1. Đặc điểm kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao ..................... 10 1.3.2. Vai trò của kỹ thuật ném rổ bằng một tay trên cao trong Bóng rổ hiện đại .................................................................................................................... 12 1.3.3. Những yếu tố chi phối hiệu quả kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao ............................................................................................................ 12 1.3.4. Phương pháp trong giảng dạy và huấn luyên kỹ thuật động tác tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao trong Bóng rổ hiện đại .................................... 14 1.4. Xu hướng phát triển của Bóng rổ hiện đại ............................................... 15 CHƯƠNG 2. NHIỆM VỤ, PHƯƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU ......................................................................................................................... 17 2.1. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................... 17 2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 17 2.2.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu ......................................... 17 2.2.2. Phương pháp phỏng vấn ........................................................................ 17 2.2.3. Phương pháp quan sát sư phạm............................................................. 18 2.2.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm...................................................... 18 2.2.5. Phương pháp kiểm tra sư phạm............................................................. 18 2.2.6. Phương pháp thống kê........................................................................... 18 2.3. Tổ chức nghiên cứu .................................................................................. 19 2.3.1. Thời gian nghiên cứu ............................................................................ 19 2.3.2. Đối tượng nghiên cứu............................................................................ 21 2.3.3. Địa điểm nghiên cứu ............................................................................. 21 CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....... 22 3.1. Đánh giá thực trạng công tác GDTC và khả năng tại chỗ ném rổ hai tay trước ngực của học sinh nam trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội 22 3.1.1. Thực trạng công tác GDTC trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội ................................................................................................................... 22 3.1.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội ................................................................................................................... 22 3.1.3. Thực trạng cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động TDTT ..................... 23 3.1.4. Thực trạng giảng dạy môn học GDTC của trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội ........................................................................................... 24 3.1.5. Thực trạng hiệu quả sử dụng kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao của học sinh nam trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội............ 26 3.1.6. Xác định những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao .......................................................................... 30 3.2. Lựa chọn, ứng dụng và đánh giá hiệu quả bài tập tại chỗ ném rổ một tay trên cao cho nam học sinh khối 11 trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội ................................................................................................................... 31 3.2.1. Lựa chọn bài tập nâng cao hiệu quả kĩ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên cao cho nam học sinh khối 11 trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội ......................................................................................................................... 31 3.2.2. Lựa chọn test đánh giá hiệu quả bài tập đã lựa chọn nâng cao hiệu quả kĩ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao của nam học sinh khối 11 trường THPT Dương Xá – Gia Lâm - Hà Nội ............................................................ 41 3.2.3. Ứng dụng và đánh giá hiệu quả các bài tập nâng cao hiệu quả kĩ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên cao cho nam học sinh khối 11 trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội. ..................................................................... 43 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................... 52 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 54 PHỤ LỤC………………………………………………………………….. DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 3.1 Thực trạng đội ngũ giáo viên trường THPT .................................... 23 Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội ...................................................................... 23 Bảng 3.2. Thực trạng cơ sở vật chất TDTT của trường THPT ....................... 24 Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội ...................................................................... 24 Bảng 3.3. Thực trạng sử dụng các bài tập kỹ thuật ném rổ bằng một tay trên cao cho nam học sinh khối 11 trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội. ......................................................................................................................... 27 Bảng 3.4 Hiệu quả sử dụng các kỹ thuật của học sinh nam trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội trong buổi thi đấu. ....................................... 28 Bảng 3.5. Hiệu quả sử dụng kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên cao trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội trong buổi thi đấu. ............................ 29 Bảng 3.6. Kết quả phỏng vấn những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kỹ thuật ném rổ bằng một tay trên cao (n=20) .............................................................. 31 Bảng 3.7. Kết quả phỏng vấn lựa chọn bài tập nâng cao hiệu quả kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên cao cho nam học sinh khối 11 trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội (n=20) ...................................................................... 32 ......................................................................................................................... 39 Bảng 3.8. Phỏng vấn mức độ ưu tiên và sử dụng thời gian tập trong một tiết học (n=20) ....................................................................................................... 41 Bảng 3.9 Kết quả phỏng vấn lựa chọn các test đánh giá hiệu quả bài tập nâng cao hiệu quả kĩ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên cao cho nam học sinh khối 11 trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội (n = 20) ............................ 42 Bảng 3.10 Kết quả test kiểm tra trước thực nghiệm của hai nhóm TN và ĐC (nA = nB = 25) .............................................................................................. 44 Bảng 3.11. Quá trình thực nghiệm được chúng tôi tiến hành thực nghiệm trong 6 tuần mỗi tuần 3 buổi, tổng cộng 18 giáo án mỗi giáo án 60 phút ...... 46 Bảng 3.12 Kết quả kiểm tra các test sau thực nghiệm của hai nhóm TN và ĐC (nA = nB = 25) .............................................................................................. 48 Bảng 3.13: Kết quả test kiểm tra TTN và STN của nhóm ĐC (nA = nB = 25) .................................................................................................. 49 Bảng 3.14. Kết quả các test kiểm tra TTN và STN của nhóm TN ................. 50 Biểu đồ 3.1. So sánh giá trị trung bình của hai nhóm thực nghiệm và đối chứng trước thực nghiệm ................................................................................ 45 Biểu đồ 3.2. So sánh giá trị trung bình của hai nhóm thực nghiệm và đối chứng sau thực nghiệm ................................................................................... 49 Biểu đồ 3.3. So sánh kết quả các Test TTN và STN của nhóm ĐC ............... 50 Biểu đồ 3.4. So sánh kết quả các Test TTN và STN của nhóm TN ............... 51 1 ĐẶT VẤN ĐỀ Một trong những nguồn vốn quý giá nhất đối với mỗi con người chính là sức khỏe và trí tuệ. Việc có một sức khỏe tốt sẽ tạo tiền đề cho trí tuệ phát triển và ngược lại. Việc rèn luyện thân thể, tham gia tập luyện TDTT từ xưa đến nay vẫn luôn là chiếc chìa khóa hoàn hảo nhất giúp chúng ta có được sức khỏe để từ đó có thể tham gia vào các công tác trong đời sống xã hội như học tập, lao động có hiệu quả hơn. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng rất coi trọng việc rèn luyện thể lực, tăng cường sức khoẻ. Theo Người, TDTT có tác dụng đặc biệt trong vấn đề tăng cường sức khỏe cũng như năng lực thích ứng của cơ thể mỗi con người. Việc rèn luyện thân thể không chỉ có tác dụng phòng bệnh mà còn là một phương pháp đặc biệt dùng để chữa bệnh rất hữu ích, có thể giúp lấy lại sự cân bằng trong cơ thể mỗi người. Vận động và rèn luyện TDTT vốn luôn là những hoạt động cần thiết để hướng tới mục tiêu ngày càng hoàn thiện chính mình về thể chất, góp phần nâng cao thể lực, hỗ trợ tinh thần thoải mái. Ngày nay, khi đời sống xã hội ngày càng phát triển thì vai trò của TDTT càng được nâng cao, càng được coi trọng. Đối với các nước phát triển, việc tập luyện TDTT được khuyến khích nên diễn ra hàng ngày một cách khoa học và sự thật đã chứng minh rằng việc tập luyện TDTT thật sự đã trở thành một điều thiết yếu trong cuộc sống. Nhận thức rõ được tầm quan trọng của TDTT, trong những năm gần đây Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến phong trào TDTT như: Đầu tư trang thiết bị, dụng cụ tập luyện và thi đấu thể thao. Thành lập và huấn luyện các đội tuyển nhằm phát triển thể thao thành tích cao. Dưới sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, hầu hết các môn thể thao đã được đưa vào các trường từ cấp phổ thông đến bậc đại học với nội dung và hình thức phong phú, đa dạng như: Bóng chuyền, Bóng rổ, Cầu lông, Điền kinh, Thể dục. Trong đó Bóng rổ là một trong 2 những môn thể thao đang được phát triển mạnh mẽ, Bóng rổ cũng như các môn thể thao khác có tác dụng mau chóng nâng cao các tố chất của cơ thể như sức nhanh, mạnh, bền, khéo léo, khả năng chịu đựng lớn, đặc biệt là phát triển tính linh hoạt và trí thông minh. Ngoài ra tập luyện Bóng rổ còn có tác dụng phát triển tính dũng cảm, tinh thần đoàn kết, tính kỷ luật, sự phán đoán thể hiện trong các tình huống thi đấu và khả năng tư duy chiến thuật cao. Thi đấu Bóng rổ rất hấp dẫn bởi các tình huống diễn biến nhanh và đa dạng, trong thi đấu thường xuyên có các tình huống khác nhau xảy ra và diễn biến nhanh liên tục, do vậy đòi hỏi các vận động viên phải có thể lực tốt và toàn diện biết vận dụng mọi ưu thế về kỹ thuật ném rổ khác nhau có như vậy mới hoàn thành được nhiệm vụ ở bất cứ vị trí nào trên sân khi bắt được bóng. Trong luyện tập và thi đấu Bóng rổ thì ném rổ là nội dung cơ bản của đội tấn công, ném bóng vào rổ là mục đích chủ yếu của nó, để đạt được thành tích cao trong thi đấu, mỗi cầu thủ Bóng rổ không những phải nắm vững kỹ thuật chuyền bóng, bắt bóng, dẫn bóng mà còn biết tấn công ném rổ chính xác, thực hiện ném rổ từ các vị trí ban đầu khác nhau, từ bất kỳ khoảng cách nào trong lúc đối phương kèm chặt. Một trong những kỹ thuật quan trọng khi ném rổ là kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao. Trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội là trường có phong trào thể thao phát triển các đội tuyển thi đấu mang lại nhiều thành tích cho nhà trường . Các giờ học GDTC được học sinh thực hiện với hứng thú cao. Bóng rổ là môn thể thao được học sinh yêu thích trong nhà trường nhưng trong thực tế giảng dạy hiệu quả ném rổ của học sinh chưa cao nên học sinh không hứng thú với nội dung luyện tập kĩ thuật này. Từ đó ảnh hưởng tới hiệu quả luyện tập, kết quả học tập và thi đấu. Trong quá trình nghiên cứu tài liệu tôi thấy có nhiều tác giả nghiêm cứu về Bóng rổ như: Nguyễn Đức Anh (K39) khóa luận tốt nghiệp năm 2017, Ngô Thị Hải (K34) khóa luận tốt nghiệp năm 2012, Đinh 3 Tiến Lực (ĐHSP Đà Nẵng) khóa luận tốt nghiệp năm 2014… Tuy nhiên chưa có tác giả nào nghiên cứu kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao cho học sinh nam trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội. Xuất phát từ những lí do trên tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Lựa chọn bài tập nâng cao hiệu quả kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao cho nam học sinh khối 11 trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội”. * Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề tài là: Lựa chọn được bài tập nâng cao hiệu quả kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao cho nam học sinh khối 11 trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội. Giúp quá trình học tập và thi đấu có hiệu quả hơn * Giả thuyết khoa học Nếu lựa chọn và ứng dụng được các bài tập ném rổ khoa học thì sẽ nâng cao hiệu quả kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao cho nam học sinh khối 11 trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội, góp phần nâng cao chất lượng học tập môn bóng rổ và chất lượng công tác GDTC. 4 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. Quan điểm, đường lối của Đảng và Nhà nước về GDTC trường học trong thời kỳ mới Từ trước tới nay, trung thành với học thuyết Mác – Lê Nin, Đảng, nhà nước ta và chủ tịch Hồ Chí Minh rất chú ý đến giáo dục toàn diện cho thế hệ thanh thiếu niên, học sinh, sinh viên trong các trường từ phổ thông đến đại học, thường xuyên quan tâm đến TDTT, coi đó là mục tiêu quan trọng trong sự nghiệp giáo dục cộng sản chủ nghĩa cho thanh thiếu niên. Với tư tưởng chỉ đạo đó, Đảng, nhà nước ta không ngừng tạo ra những điều kiện kinh tế và xã hội thuận lợi để biến học thuyết phát triển con người toàn diện thành hiện thực trong đời sống xã hội nước ta. Tư tưởng của học thuyết Mác – Lê Nin về thể dục thể thao đã được cụ thể hóa trong các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, chính phủ và của chủ tịch Hồ Chí Minh. Bác Hồ - vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam và là nhà văn hóa lớn, sinh thời, Bác rất quan tâm đến hoạt động TDTT, lịch sử đã chứng minh: Bác Hồ là người khai sinh, người sáng lập nền TDTT cách mạng nước ta. Tư tưởng bao trùm của Bác Hồ trong việc đặt nền tảng xây dựng nền TDTT mới của nước ta là sự khẳng định có tính chất cách mạng của công tác TDTT, là nhu cầu khách quan của một xã hội phát triển, là nghĩa vụ của mỗi người dân yêu nước. Mục tiêu cao đẹp của TDTT là bảo vệ, tăng của sức khỏe của nhân dân, góp phần cải tạo giống nòi, làm cho dân cường nước thịnh. Những ý tưởng đó được xuyên suốt trong các lời huấn thị, văn kiện, bài viết của Bác Hồ. Ngày 27.3.1946, chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi toàn dân tập thể dục. Trong thư, lần đầu tiên người đã chỉ ra cho nhân dân ta thấy rằng: “giữ gìn dân chủ, xây dựng nước nhà, gây đời sống mới, việc gì cũng cần có sức khỏe 5 mới làm thành công” và người cũng đã chỉ rõ: Muốn có sức khỏe thì: “Nên tập luyện thể dục thể thao” và coi đó là: “Bổn phận của mỗi người dân yêu nước” [11]. Sau Cách mạng tháng Tám thàng công, Đảng và nhà nước ta luôn quan tâm đến nền TDTT nước nhà. Đường lối quan điểm của Đảng về GDTC được thể hiện ở nhiều Nghị quyết, Chỉ thị. Giáo dục toàn diện là mục tiêu luôn luôn được Đảng và nhà nước quan tâm, nhằm chuẩn bị tốt hành trang cho thế hệ trẻ. Bàn về định hướng công tác giáo dục vào đào tạo, khoa học và công nghệ trong những năm tới: Nghị quyết TW II, khóa 8 đã khẳng định: “Cùng với khoa học công nghệ, giáo dục và đào tạo phải trở thành quốc sách hàng đầu” [6]. “Muốn xây dựng đất nước giàu mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh phải có con người phát triển toàn diện. Tức là không chỉ phát triển về mặc trí tuệ, đạo đức mà còn phải cường tráng về thể chất. Là trách nhiệm của toàn xã hội, của tất cả các cấp, các ngành, các đoàn thể. Trong đó có giáo dục và đào tạo, y tế và TDTT” [6]. Chỉ thị 36 CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng đã nêu: “Mục tiêu cơ bản lâu dài của công tác TDTT là hình thành nền TDTT phát triển và tiến bộ, góp phần nâng cao sức khỏe thể lực, đáp ứng nhu cầu văn hóa tinh thần của nhân dân... thực hiện nền giáo dục thể chất trong tất cả các trường học, làm cho việc tập luyện TDTT trở thành nếp sống hằng ngày của hầu hết học sinh - sinh viên” [1]. Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 có ghi: “GDTC là môn học bắt buộc trong trường học”. Điều đó đã khẳng định sự quan tâm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước ta đối với TDTT và GDTC trong nhà trường, coi đó là nhiệm vụ cấp thiết của Đảng toàn dân, để tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển TDTT nước nhà [5]. 6 Chỉ thị 133 của Thủ tướng chính phủ đã chỉ rõ “Bộ Giáo dục và Đào tạo cần đặc biệt coi trọng việc giáo dục thể chất trong nhà trường. Cải tiến nội dung giảng dạy TD,TT nội khóa, ngoại khóa, quy định tiêu chuẩn rèn luyện thân thể cho học sinh ở các cấp học, quy chế bắt buộc ở các trường, nhất là các trường đại học phải có sân bãi, phòng tập TDTT, có định biên hợp lý và có kế hoạch đào tạo đội ngũ giáo viên TDTT đáp ứng nhu cầu ở tất cả cấp học” [3]. Luật giáo dục đã khẳng định: “Giáo dục là con đường chủ yếu và cơ bản để chuẩn bị cho con người cho sự phát triển bền vững của đất nước trong điều kiện kinh tế thị trường có định hướng xã hội chủ nghĩa. Đó là con người có sức khỏe và được phát triển toàn diện, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển kinh tế - xã hội, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”[10]. Để đưa công tác GDTC trong nhà trường trở thành một khâu quan trọng mà sự nghiệp giáo dục - đào tạo, cũng như xác định đúng về vị trí GDTC trong nhà trường các cấp phải được triển khai thực hiện đồng bộ với các mặt giáo dục tri thức và nhân cách từ tuổi thơ cho đến Đại học. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có văn bản quyết định ban hành quy chế về công tác GDTC trong nhà trường các cấp. Trong đó đã khẳng định:“Giáo dục thể chất được thực hiện trong nhà trường từ mầm non đến đại học, góp phần đào tạo những công dân phát triển toàn diện. GDTC là một bộ phận không thể thiếu của mục tiêu giáo dục và đào tạo, giúp con người phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức”. 1.2. Đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi THPT 1.2.1. Đặc điểm tâm lí lứa tuổi THPT Ở lứa tuổi này quá trình tăng trưởng của các em tiếp tục điểm phát triển. Mặc dù hoạt động thần kinh cấp cao của các em đã đến lúc phát triển cao, nhưng 7 ở một số em phần nào hưng phấn còn mạnh hơn ức chế, dễ có những phản ứng thiếu kìm hãm cần thiết, do đó dễ làm rối loạn sự phối hợp vận động. Tính tình, trạng thái sinh lý ở tuổi này cũng hay thay đổi có lúc tích cực, hăng hái, nhưng có lúc lại buồn chán tiêu cực. Ở tuổi này các em rất tự tin về năng lực của mình, hay tỏ ra là những người lớn thực sự và đối với mọi người xung quanh phải tôn trọng mình, tỏ ra mình là người có hiểu biết, không phải là trẻ con nữa. Các em đã hiểu biết rộng, ưa hoạt động hơn, có ước mơ và hoài bão lớn. Chính vì vậy sự thành công sẽ tạo cho các em sự kiêu kỳ và khi thất bại các em trở nên thiếu tự tin, rụt rè, sự đánh giá cao sẽ gây tác động không tốt trong luyện tập. Như vậy, sự phát triển tâm lý của con người gắn liền với hoạt động của con người trong đời sống thực tiễn phụ thuộc chủ yếu vào một dạng hoạt động chủ đạo. Do đó quá trình huấn luyện hay giáo dục thể chất cho các em cần có các hình thức như khen thưởng để có sự khuyến khích động viên, đúng mức. Từ đó các em tỏ ra hăng say hơn, có định hướng và khi đó hiệu quả bài tập sẽ được nâng lên. 1.2.2 Đặc điểm sinh lí của học sinh THPT Lứa tuổi trung học phổ thông là lứa tuổi đầu thanh niên, là thời kỳ đạt được sự tăng trưởng về mặt thể lực, tuy nhiên sự phát triển cơ thể còn kém so với người trưởng thành. Có nghĩa là lứa tuổi này cơ thể các em đang phát triển mạnh, khả năng hoạt động của các cơ quan và các bộ phận cơ thể được nâng cao. Cụ thể là: - Hệ thần kinh: Bộ não của các em thời kì này tiếp tục phát triển và đưa đến hoàn thiện khả năng tư duy nhất là khả năng phân tích tổ hợp trừu tượng hoá, phát triển rất thuận lợi cho việc hình thành phản xạ có điều kiện. Ngoài ra do sự hoạt động mạnh của các tuyến giáp, trong các tuyến sinh dục, tuyến yên làm cho tính hưng phấn của hệ thần kinh chiếm ưu thế và ức chế không cân bằng ảnh hưởng đến hoạt động TDTT. Tuy nhiên với một số bài tập đơn điệu cũng làm cho học sinh nhanh chán nản, vì vậy thay đổi nhiều hình thức tập luyện, tận dụng các hình 8 thức trò chơi thi đấu để tạo ra hứng thú giúp học sinh hoàn thành tốt các bài tập đã đề ra. - Hệ xương: Thời kì này hệ xương của các em phát triển một cách nhanh chóng cả chiều dài và chiều dày, đàn tính xương giảm, tăng lượng canxi trong xương. Xuất hiện sự cốt hoá ở một số bộ phận của xương như mặt (cột xương sống). Các tổ chức sụn được thay thế bằng các mô xương nên cùng với sự biến đổi của cột sống không giảm mà trái lại tăng lên và có thể có xu hướng cong vẹo. - Hệ cơ: Ở giai đoạn này hệ cơ phát triển với tốc độ nhanh, nhưng vẫn chậm so với hệ xương biểu hiện là các em cao, gầy. Khối lượng cơ tăng không đều và chủ yếu là các cơ nhỏ dài, độ phì đại của cơ chưa cao. Do đó khi hoạt động nhanh dẫn đến mệt mỏi. Vì vậy trong quá trình giảng dạy giáo viên phải chú ý phát triển cơ bắp của các em nhằm phát triển một cách hoàn thiện cho hệ cơ. - Hệ máu: Hoạt động cơ bắp làm cho hệ máu có những thay đổi nhất định sau: Thời gian tập luyện lâu dài và căng thẳng ở các em học sinh nam thì lứa tuổi này đã tăng. Khối lượng máu tỉ lệ với trọng lượng cơ thể tăng ở mức hoàn thiện. Lượng hồng cầu trong máu tăng, sau các hoạt động kéo dài lượng hồng cầu giảm đi và quá trình hồi phục xảy ra nhanh. - Hệ tuần hoàn: Ở lứa tuổi này đã phát triển, kích thước của tim tương đối lớn, tần số co bóp của tim đã giảm và tương đối ổn định. Hệ tim mạch của cơ thể các em ở lứa tuổi này đã thích nghi với sự tăng công suất hoạt động. Sự hồi phục tim mạch sau khi hoạt động thể lực tất nhiên là phụ thuộc vào độ lớn của lượng vân động. Song đối với các em nam phục hồi tương đối nhanh, hệ thống điều ứng của hệ tuần hoàn trong vận động, mạch đập 9 và huyết áp hồi phục tương đối nhanh. Cho nên, lứa tuổi này có thể tập những bài tập dai sức và những bài tập có khối lượng và cường độ hoạt động hoặc các bài tập phát triển sức bền, cần phải thận trọng và thường xuyên kiểm tra theo dõi trạng thái sức khoẻ của học sinh. - Hệ hô hấp: Ở lứa tuổi này có sự thay đổi rõ nét về độ dài của chu kì hô hấp. Tỉ lệ thở ra hít vào thay đổi sau và tần số hô hấp, dung tích sống và không khí phổi tối đa tăng, khả năng hấp thụ oxy tối đa lớn. Tuy nhiên các cơ hô hấp vẫn còn yếu nên sự co dãn của lồng ngực nhỏ, chủ yếu là co dãn cơ hoành. Trong tập luyện cần thở sâu và tập trung chú ý thở bằng ngực: các bài tập bơi, chạy cự li trung bình, việt dã có tác dụng tốt đến sự phát triển của hệ hô hấp. 1.3. Đặc điểm và phương pháp trong giảng dạy và huấn luyện kỹ thuật động tác tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao trong Bóng rổ hiện đại Trong xu thế của Bóng rổ hiện đại thì tầm vóc, thể lực và năng lực khéo léo của VĐV Bóng rổ phát triển mạnh, do vậy khả năng phòng thủ cũng được nâng lên. Các cự li trung bình và gần rổ được bảo vệ rất chặt với nhiều hệ thống phòng thủ khác nhau. Việc sử dụng kỹ thuật đột phá cá nhân hoặc chuyền bóng vào khu vực gần rổ gặp rất nhiều khó khăn, kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao là một kỹ thuật phù hợp với chiến thuật tấn công xa rổ và đem lại hiệu quả cao trong thi đấu đặc biệt là phù hợp với các nam VĐV. Do vậy kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao đã được nhiều VĐV sử dụng đặc biệt là các VĐV nam. Điều này được thể hiện rõ ở các giải Vô địch Quốc gia, các nam VĐV của chúng ta thường xuyên sử dụng kỹ thuật này, song do điều kiện thể lực nhất là sức bền chuyên môn và tính ổn định của kỹ thuật không cao nên khả năng duy trì lâu dài và độ chính xác của kỹ thuật còn thấp. 10 Trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội là một trường có truyền thống Bóng rổ lâu năm với những thành tích nổi bật qua các năm thi đấu, với đội ngũ giáo viên có nhiều kinh nghiệm và nhiệt huyết. Trong kế hoạch huấn luyện trước đây cũng đã đưa kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao vào trong chương trình huấn luyện cho các em nam VĐV nhưng mới chỉ ở mức giới thiệu. Trong vài năm gần đây, cùng với việc trình độ thi đấu và thể lực, chiều cao của các đội trong hệ thống các trường THPT được tăng lên một cách mạnh mẽ, thì kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao ở cự li trung bình đã được chú trọng hơn, với điều kiện thể lực, trình độ kỹ thuật và thời gian tập luyện của học sinh nam trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội bắt kịp với xu thế phát triển mới của Bóng rổ hiện đại, đồng thời cũng phù hợp với yêu cầu của ban lãnh đạo phải thường xuyên đổi mới phương pháp giảng dạy, huấn luyện phù hợp với xu thế thời đại, nhằm từng bước đưa đội tuyển Bóng rổ nam trường THPT Dương Xá – Gia Lâm – Hà Nội trở thành đội mạnh trong hệ thống giải Bóng rổ cụm Gia Lâm – Long Biên. 1.3.1. Đặc điểm kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao Qua tham khảo tài liệu, quan sát thực tế thi đấu và trên băng ghi hình các VĐV Bóng rổ đẳng cấp cao trên thế giới và Việt Nam, cấu trúc kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao cự trung bình gồm 4 giai đoạn chính sau: 1- Tư thế chuẩn bị 2- Nhún chân tạo đà 3- Ném rổ 4- Kết thúc động tác Việc thực hiện kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao của các VĐV có điểm khác biệt đó là ở giai đoạn đầu thực hiện kỹ thuật: giai đoạn chuẩn bị và tạo đà. Có những VĐV tư thế chuẩn bị cao, chân trước sau, khi bắt đầu thực hiện kỹ thuật thì bước một chân lên trước tạo đà ném rổ, có những 11 VĐV tư thế chuẩn bị thấp - gối hơi trùng, khi thực hiện kỹ thuật thì cả hai chân tạo đà ném rổ, cũng có VĐV tư thế chuẩn bị đứng hai chân tại chỗ, trọng tâm cao, sau đó nhún chân bật nhảy ném rổ. Tuy nhiên, đa số VĐV đứng ở tư thế chuẩn bị gối hơi trùng sau đó khi thực hiện kỹ thuật thì nhún chân tạo đà ném rổ. Trong phạm vi của đề tài và đặc điểm sinh lí của các em nam học sinh THPT thì chủ yếu chúng tôi đi vào nghiên cứu kỹ thuật ném rổ xa phổ biến nhất mà các VĐV thường sử dụng là kỹ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao với tư thế chuẩn bị thấp. Tư thế chuẩn bị: Người tập đứng ở tư thế chuẩn bị thấp: Hai chân đứng song song rộng bằng vai, trọng tâm dồn đều hai chân hai tay cầm bóng trước ngực, các ngón tay mở rộng tự nhiên, hai khuỷu tay co ép sát hai bên sườn mắt nhìn hướng ném. Nhún chân tạo đà: Từ tư thế chuẩn bị, trùng xuống tạo đà, dùng mũi bàn chân của hai bàn chân đạp mạnh đất, lúc này thực hiện đồng thời các động tác: Duỗi đùi, duỗi cẳng chân tạo đà đưa cơ thể lên, động tác tạo đà phải mạnh, dứt khoát nhưng không lao người về phía trước hay đổ người ra phía sau quá nhiều sẽ làm cho cơ thể mất thăng bằng ảnh hưởng tới việc thực hiện động tác ném rổ. Ném rổ: Sau khi nhún chân tạo đà, bóng được ném ra khi bóng ở điểm cao nhất và bồi tiếp bằng động tác của bàn tay làm cho bóng xoay theo chiều ngược lại. Kết thúc động tác: Sau khi đã hoàn thành động tác ném rổ thì giữ tư thế tay như lúc ném, thân người thẳng, hai chân hơi khụy xuống. Nhìn chung kĩ thuật tại chỗ ném rổ bằng một tay trên cao cự li trung bình cho phép tạo không gian tốt đặc biệt là đối với các nam VĐV THPT do các em đang phát triển toàn diện các tố chất thể lực vào chiều cao.