Tài liệu Khám và chẩn đoán gan to

KHÁM VÀ CHẨN ĐOÁN GAN TO Gi¶ng viªn: NT NguyÔn Th¸i B×nh Bé m«n Néi tæng hîp-Tr-êng §¹i häc Y Hµnéi Môc tiªu häc tËp 1.Thùc hµnh ®-îc 4 kü n¨ng th¨m kh¸m gan: nh×n, sê gâ nghe 2.Nªu ®-îc th¨m dß cÇn lµm ®èi víi bÖnh nh©n gan to 3.ChÈn ®o¸n ph©n biÖt ®-îc gan to 4.ChÈn ®o¸n ®-îc mét sè nguyªn nh©n gan to C¸CH KH¸M GAN 1.C¸c dÊu hiÖu ®Ó x¸c ®Þnh gan to 1.1.Gan to - N»m d-íi h¹ s-ên ph¶i. - Di ®éng theo nhÞp thë cña bÖnh nh©n - DiÖn ®ôc liªn tôc víi diÖn ®ôc cña gan 1.2.X¸c ®Þnh kÝch th-íc gan - X¸c ®Þnh bê trªn gan: gâ - X¸c ®Þnh bê d-íi gan: sê, gâ - Diện đôc cña gan lín 1.3.X¸c ®Þnh tÝnh chÊt cña gan: kÝch th-íc, bê gan, bÒ mÆt, mËt ®é, cã ®au hay kh«ng C¸CH KH¸M GAN 2.C¸c thao t¸c khi th¨m kh¸m gan 2.1.Nguyªn t¾c chung 2.2.C¸ch kh¸m -Béc lé vïng gan -Thùc hiÖn ®ñ 4 thao t¸c: nh×n, sê, gâ, nghe H×nh minh ho¹: Lµm nghiÖm ph¸p Ên kÏ s-ên H×nh minh ho¹: Lµm nghiÖm ph¸p rung gan H×nh minh ho¹: Dïng ngãn tay cµo lªn bÒ mÆt thµnh bông vµ sö dông èng nghe ®Ó x¸c ®Þnh sù kh¸c nhau trong truyÒn ©m qua m« ®Æc H×nh minh ho¹: BS dïng ph-¬ng ph¸p mãc ngãn tay vµo h¹ s-ên ph¶I d-íi bê diÖn ®ôc cña gan H×nh minh ho¹: §Çu ngãn tay thÇy thuèc Ên nhÑ nhµng s©u vµo trong vµ lªn trªn h¹ s-ên ph¶I ®Ó c¶m gi¸c bê d-íi gan H×nh minh ho¹: Bê ngoµI ngãn trá cña ng-êi thÇy thuèc song song víi bê s-ên ph¶i H×nh minh ho¹: C¸c ngãn tay ph¶i cña ng-êi thÇy thuèc h-íng vÒ phÝa ®Çu vµ d-íi møc diÖn ®ôc cña gan H×nh minh ho¹: Kh¸m gan b»ng hai tay Đ¹i c-¬ng §Ó ph¸t hiÖn mét bÖnh nh©n gan to cÇn x¸c ®Þnh: - Bê trªn cña gan: cã 2 c¸ch + Gâ x¸c ®Þnh bê trªn cña gan: khoang LS VI bªn ph¶i ®-êng gi÷a x-¬ng ®ßn; khoang LS V ®-êng c¹nh øc ph¶i; khoang LS VII ®-êng n¸ch tr-íc + Chôp X-quang bông ®Ó x¸c ®Þnh. - Bê d-íi cña gan: KÕt hîp c¶ gâ vµ sê nh-ng chñ yÕu lµ sê Cã 5 c¸ch x¸c ®Þnh bê d-íi gan: + T- thÕ n¨m ngöa + T- thÕ n¨m ngöa, tay tr¸i cña thÇy thuèc ®Æt ë hè th¾t l-ng n©ng lªn, tay ph¶i kh¸m: ¸p dông khi gan ®æ sau + T- thÕ n¨m ngöa, thÇy thuèc dïng tay tr¸i, bèn ngãn ®Æt d-íi hè th¾t l-ng, ngãn c¸i xoÌ ra «m lÊy s¸t bê s-ên ph¶i phÝa tr-íc + Ph-¬ng ph¸p mãc gan: ¸p dông khi x¸c ®Þnh bê vµ mÐp gan khi gan to kh«ng nhiÒu (ThÇy thuèc ngåi phÝa trªn vïng gan) + T- thÕ n»m nghiªng tr¸i Mét sè vÞ trÝ ®Æc biÖt cña gan - Gan n»m chÕch theo däc bê s-ên: cã thÓ sê thÊy bê d-íi gan ph¶i - Gan ®æ sau: diÖn ®ôc cña gan nhá h¬n b×nh th-êng - Gan ®æ tr-íc: diÖn ®ôc cña gan réng h¬n b×nh th-êng Do ®ã kh«ng thÓ kÕt luËn gan to hay kh«ng to mµ chØ dùa vµo viÖc sê bê gan. Mét sè nghiÖm ph¸p ®Æc biÖt khi kh¸m gan: - NghiÖm ph¸p rung gan - NghiÖm ph¸p Ên kÏ s-ên - Ph¶n håi gan tÜnh m¹ch cæ - NghiÖm ph¸p Murphy Sê gan cho biÕt: - Gan cã to kh«ng? - MËt ®é cña gan - BÒ mÆt gan cã nh½n hay kh«ng? - Bê gan s¾c hay tï, ®Òu hay kh«ng ®Òu - §au? §Ó x¸c ®Þnh nguyªn nh©n g©y gan to ngoµi viÖc x¸c ®Þnh tÝnh chÊt cña gan ra cÇn th¨m kh¸m mét sè c¬ quan kh¸c: A. KiÓm tra mét sè héi chøng cña gan: Héi chøng ø mËt hoÆc t¾c mËt Héi chøng t¨ng ¸p lùc tÜnh m¹ch cöa Héi chøng suy tÕ bµo gan B. KiÓm tra nh÷ng bé phËn cã liªn quan - Liªn quan vÒ gi¶i phÉu: + Tói mËt: to hay kh«ng? cïng víi gan to gÆp trong t¾c mËt (u ®Çu tuþ...) + Phæi vµ mµng phæi: tæn th-¬ng phèi hîp ( ¸p xe gan, K gan) + Tuþ t¹ng: U ®Çu tuþ g©y ø mËt, gan to... - Liªn quan vÒ huyÕt ®éng: + Tim: Suy tim ph¶i- toµn bé, viªm mµng ngoµi tim g©y gan to + L¸ch vµ hÖ thèng tÜnh m¹ch cöa - Liªn quan vÒ cÊu t¹o tæ chøc häc (hÖ thèng liªn vâng néi m«) C. Th¨m kh¸m toµn th©n: Phï NhiÔm khuÈn Suy mßn ThiÕu m¸u T×nh tr¹ng suy tim TiÒn sö bÖnh nh©n: - NghiÖn r-îu - Vµng da - Lþ - BÖnh tim - C¬n ®au quÆn gan CËn l©m sµng - Xn th¨m dß chøc n¨ng gan - Xn miÔn dÞch häc chÈn ®o¸n viªm gan - ChÈn ®o¸n h×nh ¶nh + Xquang + Chôp ®-êng mËt + Chôp CT scanner gan + Siªu ©m gan + X¹ h×nh gan - Xn tÕ bµo häc - Néi soi æ bông, mæ th¨m dß