Ch−¬ng VI
C¸c tæ chøc chuyªn m«n cña Liªn Hîp Quèc
I. C¸c tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp,
n«ng nghiÖp, th−¬ng m¹i vµ n¨ng l−îng.
a. Tæ chøc Ph¸t triÓn C«ng nghiÖp cña LHQ
Tæ chøc Ph¸t triÓn C«ng nghiÖp cña LHQ (tiÕng Anh lµ United Nations
Industrial Development Organization (UNIDO) ®−îc thµnh lËp ngµy
01/01/1967 theo tinh thÇn NghÞ quyÕt sè 2089 vµ 2152 (XXI) cña §¹i héi ®ång
LHQ. §iÒu lÖ cña UNIDO ®ãng t¹i Viªn (¸o). UNIDO cã 170 n−íc thµnh viªn.
UNIDO lµ tæ chøc chuyªn m«n thùc hiÖn viÖc ®iÒu phèi c¸c ho¹t ®éng
c«ng nghiÖp cña hÖ thèng LHQ vµ xóc tiÕn hîp t¸c ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp. UNIDO theo ®uæi c¸c môc ®Ých c¬ b¶n lµ hç trî vµ ®Èy m¹nh ph¸t
triÓn c«ng nghiÖp trong c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn; t¨ng c−êng, thóc ®Èy
viÖc ph¸t triÓn vµ hîp t¸c c«ng nghiÖp trªn ph¹m vi toµn cÇu trong c¸c
khu vùc.
C¸c c¬ quan chÝnh cña UNIDO gåm §¹i héi ®ång, Ban Ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp, Uû ban Ng©n s¸ch vµ Ch−¬ng tr×nh.
§¹i héi ®ång lµ c¬ quan cao nhÊt cña UNIDO. C¸c khãa häp th−êng kú
cña §¹i héi ®ång ®−îc tæ chøc tõng hai n¨m mét víi sù tham gia cña ®¹i diÖn
tÊt c¶ c¸c thµnh viªn.
Ban Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lµ c¬ quan th−êng trùc cña UNIDO víi 53 uû
viªn. C¸c uû viªn cña Ban Ph¸t triÓn do §¹i héi ®ång bÇu ra trªn c¬ së b¶o ®¶m
®¹i diÖn c©n b»ng c¸c khu vùc ®Þa lý, trong sè ®ã cã 33 ®¹i diÖn c©n b»ng c¸c khu
vùc ®Þa lý, trong sè ®ã cã 33 ®¹i diÖn cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, 15 ®¹i diÖn
c¸c n−íc T©y ¢u vµ 5 ®¹i diÖn cho §«ng ¢u.
C¸c uû viªn cña Ban Ph¸t triÓn C«ng nghiÖp hiÖn nay lµ:
An-giª-ri
Trung Quèc
Iran
óc
C«-l«m-bia
I-r¬-len
112
¸c-hen-ti-na
Cèt-®i-voa
I-ta-lia
NhËt B¶n
Bª-la-rót
Cr«a-tia
BØ
Cuba
Bungari
£-qua-®o
Buèc-ki-na Pha-x« Ai cËp
Chilª
£-ti-«-pia
Thôy §iÓn
Ph¸p
Thôy SÜ
§øc
Xiri
Ga-na
Th¸i Lan
Gua-tª-ma-la
Tug-ni-gia
Ên §é
Thæ NhÜ Kú
In-®«-nª-xi-a
Anh
U-ru-guay
C« OÐt
Le-x«-t«
Li-bi
Lóc-x¨m-bua
Ma-®a-ga-xca
Mª-hi-c«
Ma-rèc
Na Uy
Pa-ki-xtan
Pª-ru
Ba Lan
Bå §µo Nha
Hµn Quèc
Nga
¶ rËp Xª-ót
T©y Ban Nha
Sri-lan-ca
Xu-®an
Uû ban Ng©n s¸ch vµ Ch−¬ng tr×nh cña UNIDO cã 27 uû viªn do §¹i héi
®ång bÇu ra víi nhiÖm kú 2 n¨m.
UNIDO cã 8 Vô ho¹t ®éng t¹i trô së lµ Vô Nghiªn cøu vµ Th«ng tin, Vô
Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ nguån nh©n lùc. Vô M«i tr−êng c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp, Vô Xóc tiÕn ®Çu t− vµ c«ng nghÖ, Vô Ph¸t triÓn chiÕn l−îc quèc gia vµ
Ch−¬ng tr×nh, Vô Qu¶n lý vËn ®éng c¸c nguån vèn tµi chÝnh, Vô vÒ Hç trî
®iÒu hµnh vµ Vô vÒ Tæ chøc hµnh chÝnh Bé m¸y ë trung t©m cã kho¶ng 350
viªn chøc lµm viÖc. Ng−êi ®øng ®Çu UNIDO lµ Tæng Gi¸m ®èc víi nhiÖm kú 4
n¨m mét. Tæng Gi¸m ®èc ®−¬ng nhiÖm cña UNIDO lµ «ng C¸c-lèt Ma-ga-rin« (¸c-hen-ti-na).
Víi víi trß lµ tæ chøc chuyªn m«n t− vÊn vÒ lÜnh vùc ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp cña LHQ, UNIDO ®· hç trî c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, t¹o diÔn ®µn
trao ®æi, th−¬ng l−îng gi÷a c¸c n−íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn trong viÖc
thóc ®Èy ®Çu t− vµ chuyÓn giao c«ng nghiÖp. Trong ho¹t ®éng cña m×nh,
113
UNIDO t«n träng vµ dùa vµo chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña c¸c n−íc cã tÝnh ®Õn
c¸c yÕu tè x· héi, kinh tÕ, nh©n lùc, b¶o vÖ m«i tr−êng v.v...
Trong giai ®o¹n hiÖn nay UNIDO −u tiªn 5 lÜnh vùc lµ gióp c¸c n−íc
®ang ph¸t triÓn vÒ chiÕn l−îc vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, n©ng cao
n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l−îng s¶n phÈm; hç trî sù ph¸t triÓn vµ c¸c ngµnh
c«ng nghiÖp mét c¸ch hµi hßa, trong ®ã chó träng ph¸t triÓn ngµnh c«ng
nghiÖp võa vµ nhá, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë c¸c vïng n«ng th«n; t¨ng c−êng
hç trî nguån nh©n lùc th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o kü thuËt, nghiªn
cøu vµ qu¶n lý; thùc hiÖn hîp t¸c quèc tÕ vÒ chuyÓn giao c«ng nghiÖp qua ®Çu
t− n−íc ngoµi vµ thóc ®Èy viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng trong c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp. UNIDO cã c¸c V¨n phßng dÞch vô hç trî ®Çu t− vµ c¸c V¨n phßng thùc
®Þa víi kho¶ng 950 viªn chøc, chuyªn gia, cè vÊn lµm viÖc.
Ng©n quü cña UNIDO cã c¸c nguån kh¸c nhau nh− ®ãng gãp cña c¸c
n−íc thµnh viªn vµ ®ãng gãp tù nguyÖn.
ViÖt Nam tham gia UNIDO tõ n¨m 1977, UNIDO ®· tham gia thùc hiÖn
c¸c dù ¸n th«ng qua sù tµi trî cña UNDP tõ tµi khãa I (1977-1981) ®Õn tµi
khãa IV (1992-1996) víi tæng sè tiÒn lµ 70 triÖu ®«la Mü(1).
b. Tæ chøc N«ng nghiÖp vµ L−¬ng thùc cña LHQ
Tæ chøc N«ng nghiÖp vµ L−¬ng thùc cña LHQ (tiÕng Anh lµ Food and
Agriculturel Organization - FAO) ®−îc thµnh lËp ngµy 16-10-1945. Trô
së cña FAO ®Æt t¹i R«-ma (I-ta-li-a). HiÖn nay cã 180 quèc gia vµ EU lµ
thµnh viªn.
FAO theo ®uæi môc tiªu n©ng cao dinh d−ìng vµ møc sèng, t¨ng c−êng
s¶n xuÊt, chÕ biÕn, thÞ tr−êng vµ ph©n phèi c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp vµ thùc
phÈm; khuyÕn khÝch ph¸t triÓn n«ng th«n vµ n©ng cao ®iÒu kiÖn sèng cña
ng−êi d©n n«ng th«n, gi¶m n¹n ®ãi.
§Ó ®¹t môc tiªu ®ã FAO tiÕn hµnh thu thËp, ph©n tÝch c¸c th«ng tin vÒ
l−¬ng thùc, n«ng nghiÖp vµ dinh d−ìng kh¾p thÕ giíi, thùc hiÖn vai trß lµ
diÔn ®µn quèc tÕ, cung cÊp t− vÊn vÒ chÝnh s¸ch, khuyÕn khÝch vµ hç trî kü
thuËt cho c¸c thµnh viªn.
(1)
Theo cuèn C¸c tæ chøc quèc tÕ vµ ViÖt Nam NXB chÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1999 th× t×nh h×nh cô
thÓ ph©n bæ nh− sau:
Tµi khãa I (1977-1981): 10,5 triÖu ®«la Mü
Tµi kho¸ II (1982-1986): 11,7 triÖu ®«la Mü
Tµi khãa III (1987-1981): 36,4 triÖu ®«la Mü
Tµi khãa IV (1987-1991): 11,4 triÖu ®«la Mü
114
C¸c c¬ quan chÝnh cña FAO lµ Héi nghÞ chung, Héi ®ång vµ Ban Th− ký.
Héi nghÞ chung lµ c¬ quan cao nhÊt cña FAO gåm ®¹i diÖn cña 181 thµnh
viªn. C¸c khãa häp th−êng kú cña FAO ®−îc tæ chøc hai n¨m mét lÇn. Chøc
n¨ng cña Héi nghÞ lµ quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch cña FAO, th«ng qua ng©n s¸ch
vµ c¸c kiÕn nghÞ ®èi víi c¸c thµnh viªn vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò
liªn quan ®Õn môc ®Ých cña FAO. Héi nghÞ còng bÇu c¸c uû viªn cña Héi ®ång.
Héi ®ång gåm 49 uû viªn do Héi nghÞ bÇu ra víi nhiÖm kú 2 n¨m. C¸c uû
viªn cña Héi ®ång n¨m 2000 gåm:
¸c-hen-ti-na
§øc
Mª-hi-c«
óc
Hy L¹p
Ma-rèc
¸o
Gua-tª-ma-la
Na-mi-bi-a
B¨ng-la-®Ðt
Hung-ga-ri
Ni-giª-ri-a
B¾c-ba-®èt
Ai-len
Pa-ki-stan
Bra-xin
Ên §é
Pa-ra-guay
Buèc-ki-na Pha-x«
In-®«-nª-xi-a
Ba Lan
Ca-m¬-run
I-ran
Qua-ta
Ca-na-®a
I-ta-li-a
A-rËp Xª-ót
Chi-lª
NhËt B¶n
Xª-nª-gan
Trung Quèc
Hµn Quèc
T©y-ban-nha
Cu-ba
K«-oÐt
Xy-ri
Ai-cËp
Lª-x«-t«
Th¸i Lan
E-ri-t¬-ri-a
Ma-®a-ga-xca
Anh
E-ti-«-pi-a
Ph¸p
Ma-lai-xi-a
Mü
Ga-bon
M«-ri-ta-ni
Vª-nª-du-ª-la
Ban Th− ký do Tæng Gi¸m ®èc ®øng ®Çu víi 2300 viªn chøc lµm viÖc ë
Trung t©m. Ngoµi ra FAO cã h¬n 2000 ng−êi lµm viÖc ë c¸c dù ¸n. Ng©n s¸ch
cña FAO trong tµi khãa 1998-1999 lµ 650 triÖu ®«la Mü.
FAO tiÕn hµnh c¸c Ch−¬ng tr×nh trî gióp c¸c n−íc qua c¸c dù ¸n cña
UNDP. Trong c¸c dù ¸n nµy FAO lµ c¬ quan ®iÒu hµnh ®ång thêi cung cÊp
hç trî kü thuËt vµ chuyªn gia cho dù ¸n. §ång thêi FAO tiÕn hµnh Ch−¬ng
tr×nh hîp t¸c kü thuËt (TCP) tõ nguån vèn do Ch−¬ng tr×nh th−êng kú
(chiÕm kho¶ng 12% ng©n s¸ch cña ch−¬ng tr×nh). Qua Ch−¬ng tr×nh hîp t¸c
kü thuËt FAO cung cÊp chuyªn gia, dÞch vô t− vÊn vµ mét sè thiÕt bÞ quan
träng. FAO cã Quü uû th¸c tõ nguån viÖn trî cña c¸c ChÝnh phñ vµ c¸c tæ
115
chøc trªn thÕ giíi. Ng©n s¸ch cña FAO trong tµi khãa 1998-1999 lµ 650
triÖu ®«la Mü.
ViÖt Nam lµ thµnh viªn cña FAO. FAO ®· gióp ViÖt Nam thùc hiÖn
trªn 100 dù ¸n lËp chÝnh s¸ch vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ, kü thuËt trÞ gi¸
trªn 100 triÖu ®«la Mü trong c¸c lÜnh vùc n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, thñy
s¶n, an ninh l−¬ng thùc v.v... Trong khu«n khæ hîp t¸c khu vùc, FAO ®·
gióp ViÖt Nam tham gia 24 dù ¸n kh¸c. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y hîp t¸c
gi÷a ViÖt Nam vµ FAO cã mét b−íc ph¸t triÓn míi. C¸c hiÖp ®Þnh hîp t¸c 3
bªn gi÷a ViÖt Nam - FAO - Xª-nª-gan còng nh− gi÷a ViÖt Nam - FAO Bª-nanh ®· ®−îc ký kÕt.
c. Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi.
Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi (tiÕng Anh lµ World Trade OrganizationWTO) ®−îc thµnh lËp vµo ngµy 01/01/1995. Tuy WTO míi ra ®êi vµo nh÷ng
n¨m cuèi cña thÕ kû 20, nh−ng lÞch sö h×nh thµnh cña Tæ chøc ®−îc thai
nghÐn c¸ch ®©y h¬n 50 n¨m. TiÒn th©n cña WTO chÝnh lµ Tæ chøc HiÖp
®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch (GATT) ®−îc thµnh lËp t¹m thêi sau
chiÕn tranh thÕ giíi thø hai. Sau ®ã 23 n−íc trong tæng sè 50 n−íc thµnh
viªn ban ®Çu cña GATT ®· nhÊt trÝ vÒ dù th¶o HiÕn ch−¬ng cña Tæ chøc
Th−¬ng m¹i quèc tÕ (tiÕng Anh lµ International Trade Organization - ITO).
Cuèi th¸ng 3 n¨m 1948, Héi nghÞ vÒ th−¬ng m¹i vµ viÖc lµm cña LHQ tæ
chøc t¹i Ha-va-na ®· th«ng qua HiÕn ch−¬ng cña ITO. Do Quèc héi mét sè
n−íc kh«ng cã hiÖu lùc vµ GATT trë thµnh c«ng cô ®a ph−¬ng duy nhÊt
®iÒu chØnh th−¬ng m¹i quèc tÕ tõ n¨m 1948 ®Õn n¨m 1994.
VÒ mÆt thÓ chÕ GATT lµ mét lo¹t c¸c qui ®Þnh HiÖp ®Þnh ®a ph−¬ng, kh«ng
cã c¬ cÊu tæ chøc, chØ cã mét Ban Th− ký nhá g¾n víi môc ®Ých ban ®Çu lµ cè
g¾ng thµnh lËp mét tæ chøc th−¬ng m¹i quèc tÕ. GATT ho¹t ®éng trªn c¬ së t¹m
thêi. GATT ®· cã nh÷ng ®ãng gãp to lín vµo viÖc thóc ®Èy vµ ®¶m b¶o thuËn lîi
hãa, tù do hãa th−¬ng m¹i quèc tÕ vµ tËp hîp ®Õn 123 bªn ký kÕt.
Tuy nhiªn c¸c bªn ký kÕt thÊy hÖ thèng GATT cÇn ph¶i ®−îc c¶i tiÕn ®Ó
thóc ®Èy ho¹t ®éng th−¬ng m¹i quèc tÕ mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n. §iÒu ®ã dÉn
®Õn 8 vßng ®µm ph¸n phøc t¹p kÐo dµi trong suèt thêi gian tån t¹i cña GATT.
§ã lµ c¸c vßng ®µm ph¸n Gi¬-ne-v¬ (1947), vßng ®µm ph¸n Annecy (1949),
vßng ®µm ph¸n Torguay (1951), vßng ®µm ph¸n Gi¬-ne-v¬ (1960-1961) ®Òu
bµn vÒ vÊn ®Ò thuÕ, vßng ®µm ph¸n Ken-n¬-®i ë Gi¬-ne-v¬ (1964-1967) vÒ
vÊn ®Ò thuÕ vµ c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸, vßng ®µm ph¸n T«-ky-« ë Gi¬ne-v¬ (1973-1979) vÒ vÊn ®Ò thuÕ, c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan vµ c¸c hiÖp
®Þnh khung, vßng ®µm ph¸n U-ru-goay ë Gi¬-ne-v¬ bµn vÒ nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c
116
nhau nh− thuÕ quan, c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan, c¸c nguyªn t¾c, c¸c dÞch
vô, ®Çu t−, c¸c quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, gi¶i quyÕt tranh chÊp hµng dÖt may,
n«ng nghiÖp, thµnh lËp WTO. TÝnh ®Õn ngµy 30-4-2000 WTO cã 130 n−íc
thµnh viªn, víi ng©n s¸ch trong n¨m 2000 lµ 127 triÖu phê-r¨ng Thôy Sü.
WTO thõa nhËn c¸c môc tiªu cña GATT lµ quan hÖ gi÷a c¸c n−íc thµnh
viªn trong th−¬ng m¹i vµ kinh tÕ ®−îc tiÕn hµnh nh»m n©ng cao møc sèng,
b¶o ®¶m t¹o ®Çy ®ñ viÖc lµm, t¨ng tr−ëng v÷ng ch¾c thu nhËp vµ nhu cÇu
thùc tÕ, ph¸t triÓn sö dông c¸c nguån lùc cña thÕ giíi, më réng s¶n xuÊt vµ
trao ®æi hµng hãa.
WTO thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n sau ®©y:
- T¹o thuËn lîi cho viÖc thùc thi, qu¶n lý vµ tiÕn hµnh c¸c môc tiªu cña
HiÖp ®Þnh nµy vµ c¸c hiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng còng nh− c¸c HiÖp
®Þnh ®a ph−¬ng kh¸c;
- T¹o diÔn ®µn ®µm ph¸n gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn vÒ quan hÖ th−¬ng
m¹i gi÷a c¸c n−íc nµy vÒ c¸c vÊn ®Ò ®−îc nªu trong c¸c hiÖp ®Þnh vµ thùc hiÖn
kÕt qu¶ c¸c cuéc ®µm ph¸n ®ã;
- Gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn trªn c¬ së qui ®Þnh vµ
thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp;
- Thùc hiÖn rµ so¸t chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i th«ng qua c¬ chÕ rµ so¸t chÝnh
s¸ch th−¬ng m¹i;
- §¹t ®−îc mét sù nhÊt qu¸n h¬n n÷a trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch
th−¬ng m¹i toµn cÇu.
Ho¹ch ®Þch cña WTO dùa trªn hÖ thèng luËt lÖ vµ qui t¾c phøc t¹p bao
gåm trªn 60 hiÖp ®Þnh, phô lôc, quyÕt ®Þnh vµ gi¶i thÝch kh¸c nhau ®Ó ®iÒu
chØnh c¸c lÜnh vùc th−¬ng m¹i quèc tÕ. C¸c v¨n b¶n cña WTO ®Òu ®−îc x©y
dùng trªn c¬ së c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ th−¬ng m¹i kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi
xö (cô thÓ hãa trong c¸c chÕ ®é ®·i ngé tèi huÖ quèc tøc lµ ®èi xö b×nh ®¼ng
cho c¸c lo¹i hµng hãa nhËp khÈu tõ c¸c n−íc kh¸c nhau hoÆc xuÊt khÈu ®Õn
c¸c n−íc thµnh viªn kh¸c vµ chÕ ®é ®·i ngé quèc gia tøc lµ ®èi xö c«ng b»ng,
b×nh ®¼ng gi÷a hµng hãa nhËp khÈu vµ hµng hãa t−¬ng tù ®−îc s¶n xuÊt
trong n−íc), viÖc b¶o hé c¸c ngµnh c«ng nghiÖp néi ®Þa chØ ®−îc thùc hiÖn
b»ng thuÕ quan, c¸c n−íc thµnh viªn cã nghÜa vô ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh cho
th−¬ng m¹i quèc tÕ, ®¶m b¶o cho th−¬ng m¹i ngµy cµng tù do h¬n th«ng qua
th−¬ng l−îng vµ t¹o ra m«i tr−êng c¹nh tranh ngµy cµng b×nh ®¼ng.
HÖ thèng HiÖp ®Þnh cña WTO bao gåm b¶n th©n HiÖp ®Þnh chÝnh vÒ
thµnh lËp Tæ chøc vµ mét lo¹t c¸c HiÖp ®Þnh kh¸c nhau tËp hîp trong 4 Phô
lôc kÌm theo. Tõ gãc ®é rµng buéc ph¸p lý, c¸c HiÖp ®Þnh nªu trong c¸c Phô
117
lôc chia thµnh hai nhãm: Nhãm thø nhÊt ®−îc nªu trong c¸c Phô lôc 1, 2, 3 cã
gi¸ trÞ b¾t buéc ®èi víi mäi thµnh viªn cña WTO; Cßn c¸c HiÖp ®Þnh nªu trong
Phô lôc 4 chØ rµng buéc nh÷ng thµnh viªn WTO ®· chÊp nhËn c¸c HiÖp ®Þnh
nµy.
Phô lôc lµ bao gåm c¸c HiÖp ®Þnh nh− HiÖp ®Þnh vÒ thuÕ quan vµ
Th−¬ng m¹i 1994. Phô lôc 2 lµ Tháa thuËn vÒ Quy t¾c vµ Thñ tôc ®iÒu
chØnh gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ Phô lôc 3 vÒ c¬ chÕ xem xÐt chÝnh s¸ch
th−¬ng m¹i. Phô lôc 4 gåm c¸c HiÖp ®Þnh nh− HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tµu
d©n sù (4a), HiÖp ®Þnh vÒ mua s¾m cña ChÝnh phñ (4b), HiÖp ®Þnh quèc tÕ
vÒ m× (4c), HiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ thÞt (4c), trong HiÖp ®Þnh nµy l¹i gåm 23
v¨n b¶n kh¸c nhau vÝ dô nh− QuyÕt ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p −u ®·i dµnh cho
c¸c n−íc kÐm ph¸t triÓn nhÊt, QuyÕt ®Þnh vÒ thñ tôc th«ng b¸o, QuyÕt ®Þnh
vÒ th−¬ng m¹i, dÞch vô vµ m«i tr−êng, QuyÕt ®Þnh vÒ dÞch vô, tµi chÝnh,
QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc th−¬ng l−îng ®i l¹i cña tù nhiªn nh©n, QuyÕt ®Þnh vÒ
th−¬ng l−îng viÔn th«ng c¬ b¶n v.v...
C¸c HiÖp ®Þnh ®a ph−¬ng vÒ th−¬ng m¹i hµng hãa bao gåm GATT n¨m
1994 vµ mét lo¹t hiÖp ®Þnh cô thÓ ®i kÌm lµ:
- HiÖp ®Þnh N«ng nghiÖp (AOA)
- HiÖp ®Þnh vÒ kiÓm dÞch ®éng, thùc vËt (SPS)
- HiÖp ®Þnh vÒ th−¬ng m¹i hµng dÖt vµ may mÆc (ATC)
- HiÖp ®Þnh vÒ c¸c hµng rµo c¶n trë th−¬ng m¹i (TBT)
- HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p ®Çu t− liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i (TRMS)
- HiÖp ®Þnh chèng ph¸ gi¸
- HiÖp ®Þnh ®Þnh gi¸ h¶i quan
- HiÖp ®Þnh vÒ gi¸m ®Þnh hµng hãa tr−íc khi xuèng tµu (PSI)
- HiÖp ®Þnh vÒ qui t¾c xuÊt xø (Rules of origin)
- HiÖp ®Þnh vÒ giÊy phÐp nhËp khÈu (IL)
- HiÖp ®Þnh vÒ trî cÊp vµ c¸c biÖn ph¸p ®· ký (SCM)
- HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ (AOS)
HiÖp ®Þnh chung vÒ th−¬ng m¹i dÞch vô GATS bao gåm:
- C¸c qui ®Þnh, nguyªn t¾c trong 29 ®iÒu kho¶n ®iÒu chØnh dÞch vô trong
11 ngµnh vµ 155 tiÓu ngµnh.
- C¸c Phô lôc cña GATS vÒ miÔn trõ MFN, vÒ di chuyÓn cña tù nhiªn
nh©n vµ cña dÞch vô, vÒ DÞch vô vËn t¶i hµng kh«ng, vÒ DÞch vô tµi chÝnh, vÒ
VËn t¶i biÓn, vÒ ViÔn th«ng c¬ b¶n còng nh− c¸c quyÕt ®Þnh cÊp Bé tr−ëng;
- C¸c cam kÕt cña tõng n−íc vÒ c¸c lÜnh vùc dÞch vô cô thÓ, vÒ ¸p dông
MFN, NT vµ më cöa thÞ tr−êng trong c¸c dÞch vô ®ã.
118
HiÖp ®Þnh vÒ c¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u
trÝ tuÖ (TRIPS) ®iÒu chØnh quyÒn t¸c gi¶ vµ c¸c quyÒn cã liªn quan nh·n hµng,
chØ dÉn ®Þa lý, thiÕt kÕ c«ng nghiÖp, s¸ng chÕ, thiÕt kÕ bè trÝ m¹ch thÝch hîp,
b¶o hé th«ng tin bÝ mËt vµ h¹n chÕ c¸c ho¹t ®éng chèng c¹nh tranh trong c¸c
hîp ®ång chuyÓn giao quyÒn sö dông.
C¸c c¬ quan chÝnh cña WTO gåm Héi nghÞ Bé tr−ëng, Héi ®ång chung,
Uû ban ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i, Uû ban gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ Ban
th− ký.
Héi nghÞ Bé tr−ëng lµ c¬ quan quyÒn lùc cao nhÊt cña WTO bao gåm ®¹i diÖn
tÊt c¶ c¸c n−íc thµnh viªn. Héi nghÞ Bé tr−ëng ®−îc tæ chøc Ýt nhÊt hai n¨m mét
lÇn ®Ó quyÕt ®Þnh tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i ®a
ph−¬ng. Héi nghÞ Bé tr−ëng lÇn thø 1 ®−îc tæ chøc t¹i Xin-ga-po vµo th¸ng 121996, Héi nghÞ lÇn thø 2 tæ chøc t¹i Gi¬-ne-v¬ vµo th¸ng 5-1998, Héi nghÞ lÇn thø
3 tæ chøc t¹i Si-a-t¬n (Mü) vµo 30-11-1999 ®Õn 3-12-1999.
Uû ban chung lµ c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt c«ng viÖc hµng
ngµy cña WTO gi÷a c¸c Héi nghÞ Bé tr−ëng. Uû ban nµy còng gåm ®¹i diÖn
tÊt c¶ c¸c thµnh viªn. Uû ban chung l¹i chia thµnh 3 Héi ®ång lµ Héi ®ång
th−¬ng m¹i dÞch vô, Héi ®ång th−¬ng m¹i hµng hãa vµ Héi ®ång vÒ quyÒn së
h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i.
Héi ®ång th−¬ng m¹i hµng hãa gi¸m s¸t viÖc thùc thi vµ chøc n¨ng cña
tÊt c¶ c¸c HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i liªn quan ®Õn hµng hãa. D−íi Héi ®ång nµy
l¹i cã 12 Uû ban riªng phô tr¸ch tõng HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i hµng hãa:
+ Uû ban gi¸m s¸t ngµnh dÖt;
+ Uû ban chèng ph¸ gi¸;
+ Uû ban ®Þnh gi¸ h¶i quan;
+ Uû ban vÒ c¸c biÖn ph¸p ®Çu t−;
+ Uû ban n«ng nghiÖp;
+ Uû ban vÒ c¸c quy t¾c xuÊt xø hµng hãa;
+ Uû ban th©m nhËp thÞ tr−êng;
+ Uû ban c¸c tæ chøc an toµn vµ vÖ sinh;
+ Uû ban vÒ cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu;
+ Uû ban vÒ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ;
+ Uû ban kh¸c biÖt kü thuËt trong th−¬ng m¹i.
Héi ®ång th−¬ng m¹i dÞch vô cã 5 Nhãm lµm viÖc:
+ Nhãm lµm viÖc vÒ c¸c dÞch vô nghÒ nghiÖp;
+ Nhãm ®µm ph¸n vÒ c¸c dÞch vô vËn t¶i biÓn:
+ Nhãm ®µm ph¸n vÒ sù di chuyÓn cña c«ng d©n:
119
+ Nhãm ®µm ph¸n vÒ viÔn th«ng c¬ së;
+ Nhãm vÒ th−¬ng m¹i c¸c dÞch vô tµi chÝnh.
Ngoµi ra cßn cã 4 Uû ban kh¸c thuéc Héi ®ång chung lµ Uû ban tµi chÝnh,
ng©n s¸ch vµ hµnh chÝnh, Uû ban vÒ c¸c h¹n chÕ c¸n c©n thanh to¸n, Uû ban
th−¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn vµ Uû ban vÒ th−¬ng m¹i thÞ tr−êng (riªng Uû ban
nµy ®ång thêi quan hÖ trùc tiÕp víi Héi nghÞ Bé tr−ëng). C¸c Uû ban nµy cã
ph¹m vi nhá h¬n 3 Héi ®ång nãi trªn.
C¬ quan thø ba trùc thuéc Héi ®ång Bé tr−ëng lµ Uû ban gi¶i quyÕt c¸c
tranh chÊp. Trong Uû ban cã Uû ban kh¸ng c¸o vµ Ban héi thÈm gi¶i quyÕt
tranh chÊp. Trong vßng ®µm ph¸n U-ru-guay c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp lµ
mét trong 15 néi dung lín ®−îc ®−a ra ®µm ph¸n. §èi t−îng gi¶i quyÕt cña c¬
chÕ nµy kh«ng ph¶i lµ c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ viÖc thùc hiÖn hîp ®ång
th−¬ng m¹i mµ chÝnh lµ tranh chÊp vÒ chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i cña c¸c n−íc
thµnh viªn. C¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp trong WTO chó träng ®Õn giai ®o¹n
tham vÊn nh»m t¹o c¬ héi cho c¸c bªn tranh chÊp t×m kiÕm gi¶i ph¸p tháa
®¸ng. NÕu giai ®o¹n ®ã kh«ng cã kÕt qu¶ th× mét Nhãm c«ng t¸c ®Æc biÖt sÏ lËp
ra. Nhãm nµy ®−a ra c¸c ®¸nh gi¸ ®Ó C¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp cã c¬ së
khuyÕn nghÞ. Th¸ng 10/1999 WTO ®· ®−a ra 169 quyÕt ®Þnh vÒ c¸c vô tranh
chÊp, trong ®ã cã 49 vô do Mü ®Ò xuÊt.
Mét c¬ quan quan träng kh¸c cña WTO lµ Ban Th− ký ®Æt t¹i Gi¬-ne-v¬.
§øng ®Çu Ban Th− ký lµ Tæng gi¸m ®èc (hiÖn nay lµ «ng Mix Moore, ng−êi
Niu Di-lan) víi 4 Phã Tæng Th− ký phô tr¸ch c¸c m¶ng cô thÓ ë 23 Vô víi
kho¶ng 500 nh©n viªn. Tæng Gi¸m ®èc Moor trùc tiÕp phô tr¸ch V¨n phßng
Tæng Gi¸m ®èc, Vô Quan hÖ ®èi ngo¹i, Vô Th«ng tin B¸o chÝ, Vô uû ban, Vô
c¸c khãa häp Bé tr−ëng.
d. Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc tÕ
Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc tÕ (tiÕng Anh lµ International
Atomnic Energy - IAEA) ®−îc thµnh lËp vµo ngµy 29/7/1958. Qui chÕ cña
IAEA ®−îc th«ng qua ngµy 23/10/1956 t¹i trô së LHQ vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy
29/7/1958. Cho ®Õn nay Qui chÕ ®· ®−îc söa ®æi bæ sung 3 lÇn vµo n¨m 1963,
1973 vµ 1989. TÝnh ®Õn ngµy 01/12/1999 Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc
tÕ cã 130 quèc gia thµnh viªn. Víi trô së t¹i Viªn (¸o), IAEA lµ diÔn ®µn liªn
chÝnh phñ hîp t¸c khoa häc vµ kü thuËt trong lÜnh vùc h¹t nh©n. IAEA t¨ng
c−êng më réng sù ®ãng gãp cña nguån n¨ng l−îng nguyªn tö cho hßa b×nh, y
tÕ vµ thÞnh v−îng trªn toµn thÕ giíi vµ b¶o ®¶m r»ng sù gióp ®ì cña IAEA, dï
theo ®Ò nghÞ hay d−íi sù gi¸m s¸t vµ kiÓm tra cña IAEA, sÏ kh«ng ®−îc sö
dông vµo môc ®Ých qu©n sù.
120
C¸c c¬ quan chÝnh cña IAEA gåm Héi nghÞ chung, Héi ®ång Thèng ®èc
(Board of Governors), Ban th− ký.
Héi nghÞ chung (Genera Conference) cña tæ chøc gåm ®¹i diÖn cña tÊt c¶ c¸c
quèc gia thµnh viªn lµ c¬ quan cao nhÊt cña Tæ chøc, Khãa häp cña Héi nghÞ
®−îc tæ chøc hµng n¨m. Héi nghÞ th¶o luËn vµ khuyÕn nghÞ vÒ mäi vÊn ®Ò thuéc
Quy chÕ vµ Chøc n¨ng cña IAEA, bÇu 22 ñy viªn lu©n phiªn cña Héi ®ång Thèng
®èc, xem xÐt vµ th«ng qua b¸o c¸o hµng n¨m cña Hé ®ång Thèng ®èc, bæ nhiÖm
Tæng Gi¸m ®èc vµ ng©n s¸ch cña tæ chøc, kÕt n¹p thµnh viªn míi, ®×nh chØ c¸c
quyÒn −u ®·i cña thµnh viªn, söa ®æi Qui chÕ. Héi nghÞ chung cã thÓ tho¶ thuËn
bÊt cø vÊn ®Ò trong ph¹m vi Quy chÕ vµ khuyÕn nghÞ víi c¸c thµnh viªn Héi
®ång Thèng ®èc vÒ mäi vÊn ®Ò (kho¶n d §iÒu V). Héi nghÞ sÏ quyÕt ®Þnh mäi vÊn
®Ò mµ Ban Thèng ®èc tr×nh lªn vµ yªu cÇu Ban xem xÐt vµ B¸o c¸o vÒ c¸c vÊn ®Ò
liªn quan ®Õn chøc n¨ng cña Tæ chøc.
§iÒu V Qui chÕ IAEA qui ®Þnh cô thÓ mét lo¹t vÊn ®Ò mµ Héi nghÞ chung
sÏ tiÕn hµnh:
- BÇu 22 ñy viªn Ban Thèng ®èc;
- KÕt n¹p thµnh viªn míi cña IAEA;
- §×nh chØ quyÒn vµ −u ®·i cña c¸c thµnh viªn;
- Xem xÐt b¸o c¸o hµng n¨m cña Ban:
- Th«ng qua ng©n s¸ch;
- Th«ng qua c¸c B¸o c¸o sÏ tr×nh lªn LHQ theo HiÖp ®Þnh ®· ký víi LHQ;
- Th«ng qua ®iÒu −íc quèc tÕ gi÷a IAEA vµ LHQ hoÆc c¸c tæ chøc quèc tÕ
kh¸c;
- Th«ng qua c¸c Qui t¾c vµ giíi h¹n vÒ thÈm quyÒn vay cña Ban Thèng
®èc, qui t¾c vÒ viÖc nhËn ®ãng gãp tù nguyÖn cña Tæ chøc;
- Th«ng qua c¸c söa ®æi, bæ sung Qui chÕ IAEA;
- Th«ng qua viÖc cö Tæng Gi¸m ®èc cña IAEA;
Héi nghÞ th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh b»ng ®a sè phiÕu, riªng vÊn ®Ò tµi
chÝnh - ng©n hµng, bæ sung söa ®æi Qui chÕ cña IAEA vµ ®×nh chØ thµnh viªn
®−îc th«ng qua b»ng ®a sè 2/3. Khãa häp thø 43 cña Héi gnhÞ ®−îc tæ chøc tõ
ngµy 27-9 ®Õn 01-10-1999 t¹i Viªn. Héi nghÞ ®· bÇu «ng Abderrahmone Kadri
- Chñ tÞch ñy ban N¨ng l−îng nguyªn tö An-giª-ri lµm Chñ tÞch khãa häp, ®·
th«ng qua 25 NghÞ quyÕt vÒ c¸c vÊn ®Ò kh¸c nhau nh−: KÕt n¹p H«n-®u-r¸t vµ
¨ng-g«-la lµm thµnh viªn, thùc hiÖn tháa thuËn gi÷a Tæ chøc vµ CHDCND
TriÒu Tiªn vÒ ¸p dông b¶o ®¶m, an toµn cña nguån phãng x¹ vµ c¸c chÊt phãng
x¹, an toµn cña viÖc vËn t¶i c¸c chÊt phãng x¹, c¸c biÖn ph¸p t¨ng c−êng hîp
t¸c quèc tÕ vÒ an toµn h¹t nh©n, phãng x¹ vµ chÊt th¶i, t¨ng c−êng hiÖu lùc vµ
121
hiÖu qu¶ cña hÖ thèng ®¶m b¶o, c¸c biÖn ph¸p chèng vËn chuyÓn phi ph¸p c¸c
chÊt h¹t nh©n vµ nguån phãng x¹ kh¸c, bæ sung §iÒu VI cña Qui chÕ, thùc hiÖn
c¸c NghÞ quyÕt cña Héi ®ång B¶o an liªn quan ®Õn I-r¾c v.v…
Kho¸ häp lÇn thø 44 dù kiÕn ®−îc tiÕn hµnh tõ 18 – 22/9/2000 víi
Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù gåm 25 ®Ò môc.(1)
Héi ®ång Thèng ®èc gåm 35 ñy viªn, trong ®ã 13 ñy viªn do Héi ®ång
Thèng ®èc nhiÖm kú tr−íc chØ ®Þnh tõ sè c¸c n−íc cã kü thuËt nguyªn tö tiªn
tiÕn vµ 22 ñy viªn do Héi nghÞ IAEA bÇu ra trªn c¬ së ph©n theo khu vùc ®Þa
lý, vµ ®−îc chia thµnh hai nhãm nh− sau:
Nhãm I gåm 20 ñy viªn ®−îc ph©n bæ gi÷a c¸c khu vùc ®Þa lý theo c«ng
thøc: 5 ñy viªn ®¹i diÖn cho khu vùc Mü La-tinh, 4 ñy viªn ®¹i diÖn cho khu
vùc T©y ¢u, 4 ñy viªn ®¹i diÖn cho khu vùc ch©u Phi, 3 ñy viªn ®¹i diÖn cho
§«ng ¢u, 2 ñy viªn ®¹i diÖn cho Trung §«ng vµ Nam ¸, 1 ñy viªn ®¹i diÖn cho
khu vùc §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng vµ 1 ñy viªn ®¹i diÖn cho khu vùc
ViÔn §«ng. §Æc ®iÓm quan träng lµ c¸c ñy viªn trong sè 20 ñy viªn nµy kh«ng
®−îc t¸i øng cö vµo nhãm nµy trong nhiÖm kú tíi.
Nhãm 2 gåm 2 uû viªn cßn l¹i trong ®ã 1 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc
Trung §«ng vµ Nam ¸, §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng, ViÔn §«ng vµ 1 uû
viªn tõ c¸c khu vùc Trung §«ng - Nam ¸, §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng,
ch©u Phi.
C¸c ñy viªn cña Héi ®ång Thèng ®èc nhiÖm kú 1999-2000 gåm:
An-giª-ri,
Trung Quèc,
Nga,
¸c-hen-ti-na,
Cu-Ba,
A-rËp Xª-ót,
óc,
Ai-cËp,
Xin-ga-ro,
¸o,
In-®«-nª-xi-a,
Xl«-va-ki-a,
Bª-la-rót,
NhËt B¶n,
Nam Phi,
B«-l«-vi-a,
Gioãc-®a-ni,
Xu-®¨ng,
Bra-xin,
Hµn Quèc,
Thuþ §iÓn,
Ni-giª-ri-a,
Xi-ri,
Ca-na-®a,
Na-uy,
Anh,
Chi-lª,
Ba-lan,
Mü,
U-ru-goay
Chñ tÞch Héi ®ång Thèng ®èc nhiÖm kú 1999-2000 lµ §¹i sø Sergio de
Queiroz (Bra-xin).
(1)
Tµi liÖu GC (44)1 cña IAEA ngµy 20-6-2000.
122
Ngµy 1-10-1999 t¹i khãa häp lÇn thø 43 Héi nghÞ chung cña IAEA ®·
th«ng NghÞ quyÕt söa ®æi kho¶n A §iÒu VI Quy chÕ vÒ viÖc t¨ng sè uû viªn
cña Héi ®ång lªn 40 vµ ph©n bæ sè ghÕ gi÷a c¸c khu vùc ®Þa lý nh− sau:
a. Héi nghÞ Thèng ®èc khãa tr−íc cö 18 uû viªn Héi ®ång tõ c¸c n−íc
thµnh viªn tiªn tiÕn nhÊt trong c«ng nghÖ n¨ng l−îng nguyªn tö trong ®ã 2
uû viªn tõ khu vùc B¾c Mü, 2 uû viªn tõ khu vùc Mü La-tinh, 4 uû viªn tõ
khu vùc T©y ¢u, 2 uû viªn tõ khu vùc Ch©u Phi, 2 uû viªn thuéc khu vùc
§«ng ¢u, 2 ñy viªn thuéc khu vùc §«ng ¢u, 2 ñy viªn ®¹i diÖn cho Trung
§«ng vµ Nam ¸, 1 uû viªn thuéc khu vùc §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng
vµ 3 uû viªn thuéc khu vùc ViÔn §«ng. §Æc ®iÓm quan träng lµ c¸c uû viªn
trong sè 20 uû viªn nµy kh«ng ®−îc t¸i øng cö vµo nhãm nµy trong nhiÖm
kú tíi.
b. 22 uû viªn do Héi nghÞ IAEA bÇu ra trªn c¬ së ph©n chia theo khu vùc
®Þa lý vµ còng ®−îc chia thµnh hai nhãm:
Nhãm 1 gåm 20 uû viªn ®−îc ph©n bæ gi÷a c¸c khu vùc ®Þa lý theo c«ng
thøc: 5 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc Mü La-tinh, 4 uû viªn ®¹i diÖn cho khu
vùc T©y ¢u, 4 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc Ch©u Phi, 3 uû viªn ®¹i diÖn cho
§«ng ¢u, 2 uû viªn ®¹i diÖn cho Trung §«ng vµ Nam ¸, 1 ñy viªn ®¹i diÖn cho
khu vùc §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng vµ 1 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc
ViÔn §«ng. §Æc ®iÓm quan träng lµ c¸c uû viªn trong sè 20 uû viªn nµy kh«ng
®−îc t¸i øng cö vµo nhãm nµy trong nhiÖm kú tíi.
Nhãm 2 gåm 2 uû viªn cßn l¹i trong ®ã 1 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc
Trung §«ng vµ Nam ¸, §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng, ViÔn §«ng vµ 1 uû
viªn tõ c¸c khu vùc Trung §«ng vµ Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng, ch©u Phi.
ViÖc t¨ng vµ ph©n bæ nµy sÏ ®−îc thùc hiÖn khi cã 2/3 n−íc thµnh viªn
t¸n thµnh söa ®æi.
Hµng n¨m Héi ®ång Thèng ®èc häp 5 lÇn vµo th¸ng 3, th¸ng 6, th¸ng 9,
ngay tr−íc vµ sau khãa häp hµng n¨m cña Héi nghÞ vµ vµo th¸ng 12 ngay sau
cuéc häp cña Uû ban Hç trî kü thuËt vµ Hîp t¸c. Mçi uû viªn Héi ®ång Thèng
®èc cã mét phiÕu bÇu. C¸c quyÕt ®Þnh cña Ban Thèng ®èc ®−îc th«ng qua b»ng
®a sè trong c¸c uû viªn dù häp vµ bá phiÕu, riªng vÊn ®Ò tæng sè ng©n s¸ch sÏ
®−îc quyÕt ®Þnh b»ng ®a sè 2/3 sè uû viªn dù häp vµ bá phiÕu (kho¶n E §iÒu
VI). Héi ®ång Thèng ®èc cã thÈm quyÒn thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña IAEA
theo quy ®Þnh cña Quy chÕ vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc Héi nghÞ chung, cô
thÓ lµ Héi ®ång Gi¸m ®èc bæ nhiÖm Tæng Gi¸m ®èc, cö, khen th−ëng, kû luËt
viªn chøc, nh©n viªn, quyÕt ®Þnh sè l−îng nguyªn liÖu ®Æc biÖt cña IAEA (tøc
lµ chÊt Plu-to-ni-um 239, U-ra-ni-um 233, U-ra-ni-um giµu chÊt 235 hoÆc
123
233 v.v...), xem xÐt yªu cÇu cña c¸c thµnh viªn vÒ viÖc gióp ®ì ®Ó cã ®−îc
nguyªn liÖu ®Æc biÖt, trang bÞ cÇn thiÕt cho c¸c dù ¸n sö dông n¨ng l−îng
nguyªn tö v× môc ®Ých hßa b×nh, tr×nh Héi nghÞ chung vÒ dù kiÕn ng©n s¸ch,
tiÕn hµnh ký kÕt c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ gi÷a IAEA vµ LHQ hoÆc c¸c tæ chøc
kh¸c nÕu Héi nghÞ chÊp thuËn, yªu cÇu Tßa ¸n quèc tÕ cho ý kiÕn t− vÊn liªn
quan ®Õn ho¹t ®éng vÒ ch−¬ng tr×nh, ng©n s¸ch vµ xem xÐt ®¬n gia nhËp Tæ
chøc. Héi ®ång còng th«ng qua c¸c HiÖp ®Þnh b¶o ®¶m vµ c«ng bè c¸c tiªu
chuÈn an toµn cña IAEA. Ngoµi ra Héi ®ång chÞu tr¸ch nhiÖm cö Tæng Gi¸m
®èc cña IAEA sau ®ã tr×nh lªn Héi nghÞ chung chÊp thuËn. C¸c quyÕt ®Þnh
cña Héi ®ång ®−îc th«ng qua b»ng ®a sè phiÕu, riªng vÒ c¸c vÊn ®Ò ng©n s¸ch
th× cÇn ®a sè 2/3.
Ban Th− ký cña IAEA do Tæng Gi¸m ®èc ®øng ®Çu. Tæng Gi¸m ®èc do
Héi ®ång Thèng ®èc cö vµ Héi nghÞ th«ng qua. NhiÖm kú cña Tæng Gi¸m ®èc
lµ 4 n¨m. Tæng Gi¸m ®èc hiÖn nay cña IAEA lµ «ng Mohamed El Baradai.
Ban Th− ký IAEA gåm cã V¨n phßng KiÓm to¸n néi bé, V¨n phßng Quan hÖ
®èi ngo¹i vµ ChÝnh s¸ch, Bé phËn th− ký cña c¸c c¬ quan ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch
vµ 6 Vô, cô thÓ lµ Vô Hîp t¸c kü thuËt, Vô N¨ng l−îng nguyªn tö, Vô An toµn
h¹t nh©n, Vô Qu¶n trÞ, Vô Khoa häc vµ øng dông h¹t nh©n vµ Vô b¶o ®¶m. §Õn
cuèi n¨m 1999 cã 4404 viªn chøc, nh©n viªn lµm viÖc ë Ban Th− ký, trong ®ã cã
2212 viªn chøc chuyªn m«n, 944 viªn chøc cÊp cao vµ 1268 ng−êi thuéc bé phËn
dÞch vô chung.
IAEA tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nh»m t¨ng c−êng khai th¸c vµ sö dông n¨ng
l−îng nguyªn tö vµ chÊt phãng x¹ v× c¸c môc ®Ých hßa b×nh trong c¸c lÜnh vùc y
tÕ, n«ng nghiÖp, thuû v¨n, c«ng nghiÖp v.v... trao ®æi th«ng tin khoa häc, kü
thuËt qua c¸c khãa ®µo t¹o, héi nghÞ vµ tµi liÖu hîp t¸c vµ trî gióp kü thuËt
trong c¸c lÜnh vùc nµy, ho¹ch ®Þnh c¸c tiªu chuÈn vÒ an toµn nguyªn tö, gióp
®Þnh ra c¸c tiªu chuÈn gi¶i quyÕt c¸c khÝa c¹nh ph¸p lý vÒ tai n¹n h¹t nh©n.
IAEA còng tiÕn hµnh gi¸m s¸t vµ th¸nh s¸t trªn c¬ së c¸c HiÖp ®Þnh b¶o ®¶m
cña HiÖp ®Þnh kh«ng phæ biÕn vò khÝ h¹t nh©n mµ c¸c n−íc ký víi IAEA(1).
C¸c n−íc kh«ng cã vò khÝ h¹t nh©n lµ thµnh viªn cña HiÖp −íc 1968
kh«ng phæ biÕn vò khÝ h¹t nh©n (NPT) cÇn ph¶i ký c¸c HiÖp ®Þnh b¶o ®¶m víi
IAEA. HiÖn nay c¸c HiÖp ®Þnh nh− vËy ®· ®−îc ký víi h¬n 80 quèc gia thµnh
viªn HiÖp −íc NPT còng nh− mét sè quèc gia phi h¹t nh©n ch−a ph¶i lµ
thµnh viªn HiÖp −íc vµ h¬n 900 c¬ së cã vËt liÖu h¹t nh©n ®· ®−îc ®Æt d−íi sù
kiÓm so¸t cña IAEA.
(1)
Trong n¨m1999 IAEA tiÕn hµnh 2495 ®ît thanh s¸t.
124
Quan hÖ cña IAEA vµ LHQ ®−îc HiÖp ®Þnh ký ngµy 14-11-1957 gi÷a
§¹i héi ®ång LHQ vµ IAEA ®iÒu chØnh. Theo HiÖp ®Þnh ®ã vµ §iÒu lÖ cña
IAEA, Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc tÕ hµng n¨m tr×nh b¸o c¸o vÒ
ho¹t ®éng cña m×nh cho §¹i héi ®ång LHQ vµ khi cÇn cho c¶ Héi ®ång B¶o
an vµ ECOSOC. NÕu trong ho¹t ®éng cña IAEA cã nh÷ng vÊn ®Ò thuéc
thÈm quyÒn cña Héi ®ång B¶o an th× IAEA ph¶i th«ng b¸o c¸c vÊn ®Ò ®ã
cho Héi ®ång B¶o an (vÝ dô nh− khi c¸c quèc gia thµnh viªn IAEA vi ph¹m
c¸c HiÖp ®Þnh ®· ký víi IAEA).
IAEA cã hai nguån tµi chÝnh lµ ng©n s¸ch th−êng xuyªn vµ ®ãng gãp tù
nguyÖn. Ng©n s¸ch th−êng xuyªn cña IAEA trong n¨m 2000 lµ 226.327.000 ®«
la Lü.
N−íc ta trë thµnh thµnh viªn cña IAEA tõ n¨m 1978 vµ ®−îc bÇu vµo Héi
®ång Thèng ®èc trong 2 nhiÖm kú 1991 - 1993 vµ 1998 - 1999. ViÖt Nam ®·
tham gia mét sè ®iÒu −íc quèc tÕ quan träng trong lÜnh vùc nguyªn tö lµ HiÖp
®Þnh kh«ng phæ biÕn vò khÝ h¹t nh©n 1968 (NPT); C«ng −íc vÒ gióp ®ì trong
tr−êng hîp cã sù cè h¹t nh©n hoÆc cã t×nh tr¹ng khÈn cÊp vÒ phãng x¹; HiÖp
®Þnh hîp t¸c khu vùc vÒ nghiªn cøu ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o trong lÜnh vùc khoa
häc kü nghÖ h¹t nh©n. Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc tÕ ®· gióp ta mét sè
dù ¸n cung cÊp trang thiÕt bÞ, gióp ®µo t¹o ng¾n h¹n vµ dµi h¹n cho c¸n bé
chuyªn m«n, cö chuyªn gia gióp thùc hiÖn c¸c dù ¸n, cung cÊp mét sè l−îng lín
tµi liÖu vµ th«ng tin kü thuËt vÒ nguyªn tö, còng nh− gióp ta x©y dùng c¸c
phßng thÝ nghiÖm h¹t nh©n, mét sè khoa y häc h¹t nh©n v.v...
II. C¸c tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc tµi chÝnh
a. Ng©n hµng thÕ giíi
Héi nghÞ cña LHQ vÒ c¸c vÊn ®Ò tµi chÝnh - tiÒn tÖ tæ chøc t¹i BrÐt-t¬n-ót
(Mü) ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp Ng©n hµng quèc tÕ vÒ t¸i thiÕt vµ ph¸t triÓn
(IBRD) - th−êng gäi lµ Ng©n hµng thÕ giíi (World Bank - WB). Ng©n hµng nµy
cïng c¸c HiÖp héi kh¸c - HiÖp héi Tµi chÝnh quèc tÕ (IEC), HiÖp héi Ph¸t triÓn
quèc tÕ (IDA) vµ Tæ chøc ®a ph−¬ng vÒ b¶o ®¶m ®Çu t− (MIGA) t¹o thµnh Nhãm
c¸c Ng©n hµng thÕ giíi. TÝnh ®Õn 15-8-2000 Ng©n hµng thÕ giíi cã 181 thµnh
viªn, Trô së Ng©n hµng ®ãng t¹i Oa-sinh-t¬n.
Héi ®ång Thèng ®èc lµ c¬ quan cao nhÊt cña Ng©n hµng thÕ giíi cã ®¹i
diÖn cña c¸c n−íc thµnh viªn. Trong Héi ®ång sè phiÕu cña c¸c n−íc thµnh
viªn tû lÖ thuËn víi sè cæ phÇn cña thµnh viªn ®ã trong Ng©n hµng. §Õn ngµy
15-8-2000 WB cã 1.608.693 phiÕu bÇu. Sè phiÕu cña ViÖt Nam 1.218 phiÕu,
cßn sè phiÕu cña Nhãm G8 vµ Trung Quèc nh− nhau:
125
Mü
265.219 phiÕu, chiÕm 16,95% tæng sè phiÕu
NhËt B¶n
127.250 phiÕu, chiÕm 8,12% tæng sè phiÕu
§øc
72.649 phiÕu, chiÕm 4,63% tæng sè phiÕu
Anh
69.647 phiÕu, chiÕm 4,44% tæng sè phiÕu
Ph¸p
69.647 phiÕu, chiÕm 4,44% tæng sè phiÕu
Nga
45.045 phiÕu, chiÕm 2,87% tæng sè phiÕu
Cana®a
45.045 phiÕu, chiÕm 2,87% tæng sè phiÕu
Trung Quèc 45.045 phiÕu, chiÕm 2,87% tæng sèp hiÕu
Nh− vËy, chØ riªng nhãm G.7 ®· cã 45 % phiÕu bÇu trong WB, do ®ã hä cã
¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh ®èi víi chÝnh s¸ch vµ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Riªng
Mü chiÕm 16,95% sè phiÕu vµ c¸i ®ã ®ñ cho Mü phñ quyÕt mäi thay ®æi trong
vèn cña Ng©n hµng vµ c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh(1).
Ban Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh gåm 24 Gi¸m ®èc chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn
c¸c ho¹t ®éng chung cña Ng©n hµng. Theo qui ®Þnh cña HiÖp ®Þnh, 5 Gi¸m ®èc
do 5 quèc gia cã sè cæ phÇn lín nhÊt - Mü, Anh, §øc, NhËt, Ph¸p cö; 19 Gi¸m
®èc cßn l¹i ®−îc c¸c thµnh viªn bÇu theo nhãm víi thêi h¹n 2 n¨m mét. C¸c
Gi¸m ®èc nµy ®¹i diÖn cho c¸c Nhãm n−íc (trong ®ã riªng Nga, Trung Quèc,
A-rËp Xª-ót tù t¹o thµnh 3 Nhãm n−íc), Sè l−îng n−íc trong c¸c Nhãm kh¸c
nhau: cã nhãm ®Õn 22 n−íc, 24 n−íc, nh−ng cã Nhãm chØ cã 5 n−íc. Nhãm
n−íc Bru-nei, Phi-gi, In-®«-nª-xi-a, Lµo, Ma-lai-xi-a, T«n-g« vµ ViÖt Nam cã
2 Gi¸m ®èc ®¹i diÖn.
C¸c Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh vÒ c¸c kho¶n vay cña
IBRD vµ c¸c ®Ò nghÞ tÝn dông cña IDA do Chñ tÞch ®Ò xuÊt, hä chÞu tr¸ch
nhiÖm tr×nh Héi ®ång Thèng ®èc ë c¸c cuéc häp chung th−êng niªn vÒ B¸o c¸o
tµi chÝnh, ng©n s¸ch vµ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Trong n¨m 1999 Ban Gi¸m
®èc cã 93 cuéc häp chÝnh thøc toµn thÓ vµ 88 cuéc häp kh«ng chÝnh thøc. C¸c
Gi¸m ®èc cßn tham gia lµm viÖc ë mét hoÆc c¸c Uû ban nh− Uû ban KiÓm
to¸n, Uû ban vÒ tÝnh hiÖu qu¶ ph¸t triÓn, Uû ban Ng©n s¸ch, Uû ban Nh©n
sù, Uû ban vÒ c¸c vÊn ®Ò hµnh chÝnh. Ngoµi ra Uû ban th−êng trùc cña Ban
Gi¸m ®èc (c¬ quan t− vÊn) còng ho¹t ®éng th−êng xuyªn. C¸c Gi¸m ®èc ®iÒu
hµnh bÇu ra Chñ tÞch Ng©n hµng.
Ng©n hµng thÕ giíi cho c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn cã GDP ®Õn 790 ®«la/ng−êi
vµ c¸c n−íc bÞ ¶nh h−ëng cña chiÕn tranh vay tÝn dông víi thêi h¹n hoµn vèn tõ
12 ®Õn 20 n¨m, trong ®ã cã 3 ®Õn 5 n¨m ©n h¹n vµ møc l·i suÊt kho¶ng 7,59%/n¨m. §Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng cho vay cña WB lµ cho vay theo c¸c dù ¸n vµ
(1)
Theo qui ®Þnh ®Ó thay ®æi vèn hoÆc c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh cÇn ph¶i cã 85% sè phiÕu.
126
ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn dµi h¹n. Trong 30 n¨m qua Ng©n hµng thÕ giíi ®· cho
vay 400 tû ®«la. Trong n¨m tµi khãa 1999 Ng©n hµng ®· cho vay 22,2 tû ®« la
cho 131 dù ¸n ë 39 n−íc. Cßn HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ ®· cho vay kho¶ng
115,5 tû ®«la, trong ®ã trong n¨m 1999 cho vay 6,8 tû cho 145 ho¹t ®éng dù ¸n ë
53 n−íc. C¸c kho¶n vay cña HiÖp héi chñ yÕu lµ kh«ng tÝnh l·i mµ chØ tÝnh dÞch
vô phÝ 0,75% vèn tÝnh dµi h¹n tõ 35-40 n¨m, trong ®ã cã 10 n¨m ©n h¹n. §¸ng
chó ý lµ tuy IDA hoµn toµn riªng biÖt víi WB vÒ mÆt ph¸p lý vµ tµi chÝnh, nh−ng
vÒ nh©n sù l¹i chung vµ c¸c dù ¸n cho vay ®Òu theo cïng c¸c tiªu chuÈn cña WB.
Trong sè c¸c tæ chøc thuéc Nhãm Ng©n hµng thÕ giíi ta ®· cã quan hÖ víi
c¸c tæ chøc lµ HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ, Ng©n hµng t¸i thiÕt vµ ph¸t triÓn
quèc tÕ, C«ng ty tµi chÝnh quèc tÕ (IFC) vµ C¬ quan ®¶m b¶o ®Çu t− ®a bªn. KÓ
tõ khi ViÖt Nam khai th«ng quan hÖ tµi chÝnh víi QuÜ tiÒn tÖ quèc tÕ, Ng©n
hµng thÕ giíi, quan hÖ gi÷a ta víi c¸c tæ chøc nµy ®· cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn
tèt ®Ñp. Hai tæ chøc nµy vµ ADB lµ nh÷ng nhµ tµi trî lín cho n−íc ta, gióp ta
thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh ®iÒu chØnh kinh tÕ vµ mét sè dù ¸n h¹ tÇng c¬ së,
kinh tÕ, x· héi quan träng nh− giao th«ng vËn t¶i, n¨ng l−îng, thñy lîi, n«ng
nghiÖp, cÊp tho¸t n−íc, gi¸o dôc, y tÕ, d©n sè.
IDA vµ IFC lµ hai tæ chøc trong Nhãm Ng©n hµng thÕ giíi ®· vµ ®ang tiÕp
tôc cho ta vay vèn. Trong thêi kú 1978-1982 IDA ®· cho ta vay 60 triÖu ®«la Mü
cho Dù ¸n Thñy lîi DÇu TiÕng vµ tõ 1993 ®Õn 1997 ®· cho ta vay 1625 triÖu ®«la
cho 12 dù ¸n vÒ c¬ së h¹ tÇng, y tÕ, gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn thÓ chÕ. Cô thÓ lµ n¨m
1994: 324,5 triÖu ®«la, n¨m 1995: 415 triÖu ®«la, 1996: 502 triÖu ®«la vµ n¨m
1997: 384,2 triÖu ®«la(1). Cßn IFC ®· tµi trî cho 15 dù ¸n ®Çu t− t¹i ViÖt Nam trÞ
gi¸ 830 triÖu ®«la, trong ®ã IFC cho vay 337 triÖu ®«la. IFC cã kÕ ho¹ch ®Çu t− ë
ViÖt Nam vµo c¸c dù ¸n chÕ biÕn thùc phÈm, y tÕ, hãa chÊt, dÇu khÝ víi tæng chi
phÝ 500 triÖu ®«la(2) .
Quan hÖ hîp t¸c gi÷a n−íc ta víi Ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ Nhãm c¸c
Ng©n hµng thÕ giíi ®Æc biÖt lµ HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ cµng ngµy cµng
ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y Ng©n hµng thÕ giíi (IBRD) vµ IDA ®·
dµnh cho n−íc ta nhiÒu kho¶n vay thùc hiÖn c¸c dù ¸n kh¸c nhau nh− Dù ¸n
t¨ng c−êng n¨ng lùc qu¶n lý giao th«ng ®« thÞ ë Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ
Minh; Dù ¸n cÊp n−íc cho mét sè thµnh phè; Dù ¸n kh«i phôc quèc lé 1; Dù
(1)
ViÖt Nam vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ, trang 96.
(2)
Häc viÖn Quan hÖ qu«c tÕ - Bé Ngo¹i giao - Hái ®¸p vÒ t×nh h×nh thÕ giíi vµ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i
cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ta, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN, 1997, tr.307
127
¸n vÖ sinh ë H¶i Phßng, §µ N½ng, Qu¶ng Ninh; Dù ¸n thñy lîi ®ång b»ng
s«ng Cöu Long; Dù ¸n b¶o vÖ rõng vµ ph¸t triÓn n«ng th«n.
b. Quü TiÒn tÖ quèc tÕ
Quü TiÒn tÖ quèc tÕ (tiÕng Anh lµ International Monetary Fund-IMF)
còng ®−îc thµnh lËp t¹i Héi nghÞ LHQ vÒ tµi chÝnh, tiÒn tÖ BrÐt-t¬n-ót (Mü)
vµo 27/12/1945. Trô së cña IMF ®ãng t¹i Oa-sinh-t¬n (Mü). §Õn th¸ng 7/2000
IMF cã 179 thµnh viªn.
IMF lµ tæ chøc tiÒn tÖ, tÝn dông quèc tÕ cã chøc n¨ng ®iÒu chØnh quan
hÖ tiÒn tÖ gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn vµ cho c¸c n−íc cã th©m hôt c¸n c©n
thanh to¸n vay ng¾n vµ trung h¹n.
C¸c c¬ quan chÝnh cña Quü TiÒn tÖ quèc tÕ lµ Héi ®ång Thèng ®èc, Héi
®ång ChÊp hµnh.
Héi ®ång Thèng ®èc lµ c¬ quan cao nhÊt cña Quü. Mçi thµnh viªn IMF cã
mét ®¹i diÖn vµ mét Phã ®¹i diÖn trong Héi ®ång. Héi ®ång Thèng ®èc häp
hµng n¨m ®Ó quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña IMF. Sè phiÕu cña c¸c
thµnh viªn trong Héi ®ång kh¸c nhau tïy thuéc vµo cæ phÇn cña hä trong
Quü. Mçi thµnh viªn ®−îc 250 phiÕu, ngoµi ra cø 100.000 cæ phÇn trong Quü
sÏ ®−îc thªm 1 phiÕu.
Héi ®ång chÊp hµnh thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc hµng ngµy cña Quü. Héi ®ång
cã 24 Gi¸m ®èc chÊp hµnh, do ®ã Héi ®ång còng cã thÓ ®−îc gäi lµ Ban Gi¸m ®èc
®iÒu hµnh. Trong sè 24 Gi¸m ®èc ®ã cã Gi¸m ®èc do 8 n−íc cã sè cæ phÇn lín bæ
nhiÖm (Mü, Anh, Ph¸p, §øc, NhËt, Nga, Trung Quèc vµ ¶-rËp Xª-ót).
HiÖn nay IMF cã sè vèn 202 tû ®«la vµ nguån vay cña Quü chñ yÕu do c¸c
n−íc ®ãng gãp theo cæ phÇn, trong ®ã Mü cã 18,38% cæ phiÕu. NhËt B¶n cã
5,7%, §øc - 5,7%, Ph¸p 5,1% vµ Anh 5,1%.
IMF cã c¸c lo¹i tÝn dông th«ng th−êng, vay vèn bæ sung, vay dù phßng,
vay dµi h¹n vµ vay bï ®¾p thÊt thu xuÊt khÈu, vay ®Ó ®iÒu chØnh c¬ cÊu.
Trong tr−êng hîp tÝn dông th«ng th−êng th× møc tèi ®a ®−îc vay lµ 100%
cæ phÇn cña n−íc ®ã ë Quü vµ c¸c n−íc ®−îc vay ph¶i cã ch−¬ng tr×nh ®iÒu
chØnh kinh tÕ ng¾n h¹n. Thêi h¹n vay tõ 3 n¨m ®Õn 5 n¨m víi ©n h¹n 3 n¨m
vµ l·i suÊt kho¶ng 6-7,5%/n¨m.
Trong tr−êng hîp vay vèn bæ sung th× møc vay lín h¬n (cã thÓ lµ 100%
®Õn 350% cæ phÇn cña n−íc ®ã t¹i Quü), thêi h¹n vay còng tõ 3 n¨m ®Õn 5
n¨m víi ©n h¹n lµ 3 n¨m vµ l·i suÊt theo thÞ tr−êng.
Trong tr−êng hîp vay dù phßng th× møc vay l¹i thÊp h¬n, cô thÓ lµ tèi ®a
chØ ®−îc vay 62,5% cæ phÇn cña n−íc ®ã ë Quü. Thêi h¹n vay lµ 5 n¨m víi ©n
h¹n lµ 3,5 n¨m vµ l·i suÊt còng theo thÞ tr−êng.
128
Trong tr−êng hîp vay dµi h¹n, møc vay b»ng 140% sè cæ phÇn cña n−íc
®ã t¹i Quü. Thêi h¹n vay lµ 10 n¨m víi ©n h¹n lµ 4 n¨m vµ l·i suÊt vay lµ 6
- 7,5%. Khi vay, n−íc vay ph¶i cã ch−¬ng tr×nh ®iÒu chØnh kinh tÕ trung
h¹n vµ mäi kho¶n vay ph¶i theo ®óng ch−¬ng tr×nh theo tõng quÝ, tõng
n¨m.
Trong tr−êng hîp vay bï ®¾p thÊt thu xuÊt khÈu, møc vay tèi ®a b»ng
100% cæ phÇn n−íc vay t¹i Quü. Thêi h¹n vay tõ 3 n¨m ®Õn 5 n¨m, l·i suÊt
kho¶ng 6-7,5%.
Trong tr−êng hîp vay ®Ó duy tr× dù tr÷ ®iÒu hßa c¸c s¶n phÈm c¬ b¶n th×
thêi h¹n vµ l·i suÊt còng t−¬ng tù nh− tr−êng hîp trªn.
Ngoµi ra, víi sù thèng nhÊt cña Ng©n hµng thÕ giíi, Quü TiÒn tÖ cßn cho
vay ®Ó ®iÒu chØnh c¬ cÊu (dµnh cho c¸c n−íc cã thu nhËp 600 ®« la/ng−êi trong
n¨m, møc vay tèi ®a b»ng 62,5% cæ phÇn n−íc ®ã t¹i Quü, thêi h¹n vay 10
n¨m, trong ®ã cã 5 n¨m ©n h¹n vµ víi l·i suÊt lµ 0,5%) hoÆc vay ®Ó ®iÒu chØnh
c¬ cÊu më réng (®èi t−îng ®−îc vay lµ nh÷ng n−íc ®ang ®−îc vay ®Ó ®iÒu
chØnh c¬ cÊu; møc vay tèi ®a b»ng 150% ®Õn 350% cæ phÇn cña n−íc ®ã t¹i
Quü; thêi h¹n vay lµ 10 n¨m víi l·i suÊt 6,5%).
Sau khi n−íc nhµ ®−îc thèng nhÊt, n−íc ta tiÕp tôc qui chÕ thµnh viªn
cña IMF víi cæ phÇn lµ 314 triÖu ®«la (kho¶ng 0,12% tæng sè vèn cña Quü
TiÒn tÖ quèc tÕ). ViÖt Nam vay cña Quü 250 triÖu ®«la vµ ®Õn n¨m 1984 do
kh«ng tr¶ ®−îc nî cho Quü nªn kh«ng ®−îc vay míi.
Vµo n¨m 1989 ta vµ IMF ®i tíi tháa thuËn vÒ Ch−¬ng tr×nh ®iÒu chØnh
kinh tÕ, tháa thuËn vÒ c¸c biÖn ph¸p hîp t¸c vµ cuèi th¸ng 3/1993 víi sù gióp
®ì cña Nhãm hç trî kinh tÕ ta ®· tr¶ xong sè nî qu¸ h¹n cho IMF. Ngµy 1011-1993 Quü quyÕt ®Þnh cho ta vay theo thÓ thøc dù phßng h¬n 200 triÖu ®«la
víi thêi h¹n 5 n¨m trong ®ã cã 3 n¨m ©n h¹n víi l·i suÊt theo thÞ tr−êng. Qòy
còng cho ta vay 17 triÖu ®«la theo thÓ thøc chuyÓn ®æi hÖ thèng trong thêi
h¹n 5 n¨m trong ®ã cã 3 n¨m ©n h¹n vµ l·i suÊt theo thÞ tr−êng.
c. Quü Quèc tÕ vÒ Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp.
HiÖp ®Þnh thµnh lËp Quü Quèc tÕ vÒ Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp (tiÕng Anh
lµ International Fund for Agriculture Development- IFAD), ®−îc th«ng qua
ngµy 13-6-1976 vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 30-11-1997. Trô së cña IFAD ®Æt t¹i
R«-ma. Thµnh viªn cña IFAD gåm 161 n−íc, trong ®ã cã ViÖt Nam. C¸c thµnh
viªn cña IFAD gåm 3 nhãm n−íc: c¸c n−íc tµi trî ph¸t triÓn (22 n−íc thµnh
viªn Tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ vµ ph¸t triÓn OECD); c¸c n−íc tµi trî ®ang ph¸t
triÓn (12 n−íc thµnh viªn Tæ chøc c¸c n−íc xuÊt khÈu dÇu OPEC) vµ c¸c n−íc
®ang ph¸t triÓn kh¸c. IFAD cã 161 thµnh viªn chÝnh thøc vµ mét sè quan s¸t
129
viªn nh− Va-ti-c¨ng - c¸c tæ chøc chuyªn m«n cña LHQ, c¸c tæ chøc liªn chÝnh
phñ vµ phi chÝnh phñ ®−îc Ban chÊp hµnh Quü mêi.
Môc ®Ých cña Quü IFAD lµ huy ®éng c¸c nguån vèn ®Ó hç trî cho viÖc
ph¸t triÓn s¶n xuÊt l−¬ng thùc vµ dinh d−ìng cho c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn cã
thu nhËp thÊp. Quü quan t©m hç trî sù ph¸t triÓn cña c¸c céng ®ång nghÌo
khã ë n«ng th«n, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng−êi n«ng d©n kh«ng cã ruéng ®Êt, ng−
d©n, ng−êi ch¨n nu«i gia sóc vµ phô n÷ nghÌo, víi quan ®iÓm tiÕp cËn tiªn
tiÕn cã sù tham gia cña ®Þa ph−¬ng vµ b¶o vÖ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn.
C¸c c¬ quan chÝnh cña IFAD lµ Héi ®ång Qu¶n trÞ (Governing Council),
Ban §iÒu hµnh (Excutive Board) vµ Ban Th− ký.
Héi ®ång qu¶n trÞ cña IFAD lµ c¬ quan cao nhÊt cña Quü. Héi ®ång häp
th−êng niªn víi sù tham gia cña c¸c ®¹i diÖn c¸c thµnh viªn. Héi ®ång cã thÈm
quyÒn quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña Quü trong ®ã cã c¸c
vÊn ®Ò kÕt n¹p thµnh viªn míi, cö Chñ tÞch IFAD, th«ng qua chÝnh s¸ch, ng©n
s¸ch, c¸c tiªu chuÈn vµ qui ®Þnh. Mét ®Æc ®iÓm quan träng trong ho¹t ®éng cña
IFAD lµ kh«ng ph¶i mçi thµnh viªn ®Òu cã mét l¸ phiÕu, mµ sè phiÕu cña Héi
®ång qu¶n trÞ ®−îc ph©n bæ nh− sau: mÆc dï sè l−îng thµnh viªn cña 3 nhãm
hoµn toµn kh¸c nhau nh−ng sè phiÕu cña ba nhãm lµ ngang nhau.
Ban §iÒu hµnh cña IFAD häp ba lÇn trong n¨m (th¸ng 4, th¸ng 9 vµ
th¸ng 12). Tr−íc ®©y Ban §iÒu hµnh cã 18 uû viªn chÝnh thøc vµ 17 uû viªn
dù bÞ. Th¸ng 2/1997 IFAD th«ng qua NghÞ quyÕt 86/XVIII t¨ng sè uû viªn lªn
18 chÝnh thøc vµ 17 dù bÞ. C¸c uû viªn cña Ban §iÒu hµnh ®−îc bÇu theo 7
nhãm kh¸c nhau víi nhiÖm kú 3 n¨m mét. Ban §iÒu hµnh cã 1800 phiÕu. Ban
§iÒu hµnh quyÕt ®Þnh ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng, th«ng qua dù ¸n, ng©n s¸ch,
kÕt n¹p thµnh viªn, sau ®ã tr×nh Héi ®ång chuÈn y.
Chñ tÞch Quü do Héi ®ång cö víi nhiÖm kú 4 n¨m. Sè l−îng viªn chøc,
nh©n viªn cña Ban Th− ký chØ cã 126 ng−êi.
IFAD cho vay tiÒn víi ®iÒu kiÖn −u ®·i. Ngoµi viÖc t¨ng s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp, Quü quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn viÖc lµm, dinh d−ìng vµ ph©n chia thu
nhËp ë c¸c ®Þa ph−¬ng. IFAD thùc hiÖn c¸c dù ¸n hç trî víi h×nh thøc ®ång tµi
trî víi Ng©n hµng thÕ giíi, HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ Ng©n hµng ch©u Phi,
Ng©n hµng ch©u ¸, liªn Mü v.v... KÓ tõ n¨m 1977 ®Õn nay IFAD ®· thùc hiÖn
530 dù ¸n ë 115 n−íc víi tæng sè vèn kho¶ng 19,5 tû ®«la Mü (trong ®ã IFAD
®ãng gãp 6,83 tû, c¸c ChÝnh phñ nhËn tµi trî ®ãng gãp 6,95 tû vµ c¸c tæ chøc tµi
trî ®ãng gãp 5,73 tû).
ViÖt Nam tham gia IFAD tõ n¨m 1977. Ta n»m trong nhãm n−íc ®−îc
h−ëng vay vèn ®Æc biÖt −u ®·i cña IFAD. Cho ®Õn n¨m 1997 IFAD ®· cho ta
130
vay 32 triÖu ®«la Mü(1). Sau ®©y lµ mét sè dù ¸n viÖn trî cña IFAD cho ViÖt
Nam:
+ N¨m 1988, IFAD viÖn trî 400.000 ®«la Mü ®Ó nghiªn cøu kh¶ thi dù ¸n
thñy lîi Th¹ch Nham (Qu¶ng Ng·i);
+ N¨m 1993, IFAD th«ng qua Dù ¸n cung cÊp tÝn dông ph¸t triÓn nguyªn
liÖu ë Tuyªn Quang;
+ N¨m 1996, IFAD th«ng qua Dù ¸n b¶o tån vµ ph¸t triÓn c¸c nguån lùc
n«ng nghiÖp t¹i tØnh Qu¶ng B×nh;
+ N¨m 1997, IFAD th«ng qua Dù ¸n Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng
th«n ë Hµ Giang;
+ N¨m 1999 IFAD th«ng qua Dù ¸n Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ë Hµ TÜnh.
+ N¨m 1998 IFAD cho ta vay ®Ó thùc hiÖn Dù ¸n hç trî c¸c d©n téc thiÓu
sè.
III. C¸c tæ chøc chuyªn m«n vÒ giao th«ng vËn t¶i
a. Tæ chøc Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ
Tæ chøc Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ (tiÕng Anh lµ International Civil
Aviation Organization - ICAO) ®−îc thµnh lËp vµo n¨m 1944.V¨n kiÖn thµnh
lËp ICAO lµ C«ng −íc vÒ hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ ®−îc lµm t¹i Chi-ca-go
n¨m 1944 vµ cã hiÖu lùc tõ 4-4-1947. Trô së cña ICAO ®Æt t¹i M«ng-t¬-rª-an
(Ca-na-®a).
Môc ®Ých cña ICAO lµ ph¸t triÓn c¸c nguyªn t¾c vµ ph−¬ng ph¸p hµng
kh«ng quèc tÕ, ®¶m b¶o an toµn cho c¸c chuyÕn bay, thóc ®Èy viÖc kÕ ho¹ch
hãa vµ ph¸t triÓn vËn chuyÓn hµng kh«ng quèc tÕ.
C¬ quan tèi cao cña ICAO lµ §¹i héi ®ång gåm ®¹i diÖn cña tÊt c¶ c¸c n−íc
thµnh viªn. Khãa häp th−êng kú cho §¹i héi ®ång ®−îc tæ chøc 3 n¨m mét lÇn
nh»m x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch cña ICAO, th«ng qua ng©n s¸ch còng nh− th¶o luËn c¸c
vÊn ®Ò kh¸c. §¹i héi ®ång gÇn ®©y lµ §¹i héi ®ång khãa 31 cña ICAO ®−îc tæ chøc
t¹i M«ng-t¬-rª-an tõ ngµy 15-9 ®Õn 4-10-1998 víi sù tham gia cña gÇn 950 ®¹i
biÓu tõ 150 n−íc thµnh viªn vµ 27 ®oµn quan s¸t viªn quèc tÕ. §¹i héi ®ång ®· bÇu
Tr−ëng ®oµn ®¹i biÓu cña Ai-x¬-len lµm Chñ tÞch khãa häp vµ Tr−ëng ®oµn cña
Gha-na, £-qua-®o, ¤-man vµ Tuèc-mª-ni-xtan lµm c¸c Phã Chñ tÞch. T¹i khãa
häp nµy §¹i héi ®ång ®· xem xÐt ho¹t ®éng cña ICAO trong 3 n¨m 1995-1997 vµ
th«ng qua 29 nghÞ quyÕt kh¸c nhau. Ngoµi c¸c vÊn ®Ò kü thuËt liªn quan ®Õn qu¶n
lý vµ vËn t¶i hµng kh«ng (¸p dông hÖ thèng míi cña ICAO vÒ th«ng tin, dÉn
(1)
Bé Ngo¹i giao - C¸c Tæ chøc quèc tÕ vµ ViÖt Nam, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1991, trang 220
131
- Xem thêm -
.PDF 
96 
295 
84 
