Tài liệu giáo trình GPS toàn tập

Edited by NnL Ch­¬ng 2 C¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña GSP Môc ®Ých cña ch­¬ng nµy nh»m cung cÊp cho gi¸o viªn vµ häc sinh mét sè chøc n¨ng c¬ b¶n th­êng dïng ®Ó cã thÓ tù m×nh thiÕt kÕ, thay ®æi vµ m« pháng c¸c m« h×nh to¸n tÝch cùc phôc vô viÖc d¹y vµ häc to¸n trung häc phæ th«ng. ViÖc thµnh th¹o c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n nµy chØ ®­îc hoµn thiÖn khi ng­êi sö dông tù thùc hµnh thiÕt kÕ c¸c m« h×nh tÝch cùc theo nhu cÇu cña m×nh. Chóng t«i sö dông phÇn mÒm The Geometer ’s Sketchpad, phiªn b¶n 4.05 cña nhµ xuÊt b¶n The Key Curriculum Press, California, Hoa Kú ®Ó biªn so¹n c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña nã. 1. Mµn h×nh lµm viÖc cña ch­¬ng tr×nh GSP Sau khi kÝch ho¹t ch­¬ng tr×nh ta cã mµn h×nh nh­ sau : Hép c«ng cô – Toolbox Khi Sketchpad më, 6 biÓu t­îng c«ng cô ( tool) sÏ xuÊt hiÖn ë phÝa tr¸i trªn cña mµn h×nh, cïng víi nh÷ng ch÷ ch¹y ngang ë phÝa trªn chØ nh÷ng tr×nh ®¬n. Hình 1 Trang 1 Edited by NnL C«ng cô ®Çu tiªn trªn hép c«ng cô, víi biÓu t­îng h×nh mòi tªn, lµ c«ng cô mòi tªn chän (Selection Arrow Tool), dïng nã ®Ó chän c¸c lÖnh trªn thanh menu, trªn hép c«ng cô, chän c¸c ®èi t­îng mµ ta muèn lµm viÖc víi nã; mét ®èi t­îng khi ®­îc chän sÏ ®­îc viÒn, hoÆc ®­îc t« mµu næi bËt h¬n.C«ng cô mòi tªn chän cã thÓ dïng ®Ó dùng giao ®iÓm cña hai ®­êng (trßn hoÆc th¼ng) b»ng c¸ch kÝch chuét vµo vÞ trÝ cña g iao ®iÓm.C«ng cô mòi tªn chän cßn ®­îc dïng ®Ó di chuyÓn tÞnh tiÕn mét ®èi t­îng, mét khung ch÷, nót lÖnh,..., b»ng c¸ch chän ®èi t­îng råi rª ®Õn vÞ trÝ cÇn thiÕt. B¹n th­êng xuyªn ph¶i chän vµ bá chän c¸c ®èi t­îng. §Ó chän mét ®èi t­îng, tr­íc hÕt nhÊn vµo c«ng cô mòi tªn chän, ë phÝa trªn ®Çu cña hép c«ng cô, råi ®Æt mòi tªn con trá trªn ®èi t­îng cÇn ®­îc chän vµ nhÊp chuét. NhÊp lÇn n÷a sÏ bá chän ®èi t­îng. Sau khi chän mét ®èi t­îng, nã sÏ ë tr¹ng th¸i ®­îc chän cho ®Õn khi b¹n bá chän nã b»ng c¸ch kÝch vµo nã hoÆc vµo chç trèng trªn trang h×nh. BiÓu t­îng c«ng cô thø hai cã mét chÊm ë gi÷a lµ c«ng cô ®iÓm (Point Tool). NhÊn nã, trªn mµn h×nh cã mét mòi tªn, nã ®i theo sù dÉn d¾t cña b¹n khi ®iÒu khiÓn con chuét. Dõng mòi tªn vµ nhÊp tr¸i chuét. B¹n sÏ thÊy mét ®iÓm ë trªn mµn h×nh.NhÊp thªm nhiÒu ®iÓm trªn mµn h×nh. Chó ý lµ mçi lÇn b¹n thªm mét ®iÓm, nã ®­îc ®¸nh dÊu cho ®Õn khi b¹n thªm mét ®iÓm kh¸c. Sù ®¸nh dÊu nµy cho biÕt ®iÓm ®ã ®· ®­îc chän. C«ng cô dùng ®iÓm còng th­êng ®­îc dïng ®Ó dùng giao ®iÓm cña c¸c ®­êng th¼ng, ®o¹n th¼ng, ®­êng trßn, cung trßn,... b»ng c¸ch kÝch chuét vµo chç giao nhau cña hai ®­êng; dïng ®Ó dùng mét ®iÓm tïy ý thuéc mét ®­êng (®­êng th¼ng, ®­êng trßn, quü tÝch cña mét ®iÓm...) b»ng c¸ch kÝch chuét vµo ®­êng, lóc nµy ®iÓm ®­îc dùng chØ di chuyÓn trªn ®­êng chøa nã, t¹m gäi lµ ®­êng dÉn. §Ó dùng ®­êng trßn ta dïng c«ng cô thø ba (Compass Tool ) cã biÓu t­îng lµ ®­êng trßn , c«ng cô ®­êng trßn nµy gióp ta dùng ®­êng trßn khi biÕt t©m vµ mét ®iÓm thuéc ®­êng trßn. NhÊn nã, råi kÝch chuét lÇn l­ît vµo t©m, ®iÓm thuéc ®­êng trßn, b¹n sÏ cã ®­êng trßn cÇn dùng . Ngoµi ®iÓm vµ ®­êng trßn, cßn cã c¸c ®èi t­îng kh¸c nh­ ®o¹n th¼ng, tia, ®­êng th¼ng. §Ó dùng c¸c ®èi t­îng th¼ng nµy ta ¸p dông c«ng cô thø t­ (Straightedge Tool ) lµ c«ng cô th¼ng cã c¸c biÓu t­îng sau (khi nhÊn ch×m chuét ë c«ng cô thø t­ nµy) KÝch chuét vµo mét trong c¸c biÓu t­îng trªn råi kÝch vµo hai ®iÓm trªn trang h×nh ®Ó thÊy kÕt qu¶, b¹n h·y thùc hµnh cho c¶ ba biÓu t­îng. C«ng cô thø n¨m (Text Tool), t¹m gäi lµ c«ng cô ch÷, cã biÓu t­îng lµ ch÷ A. C«ng cô nµy dïng ®Ó t¹o ra c¸c khung chó thÝch, c¸c v¨n b¶n, c¸c c«ng thøc to¸n,...,vµ ®Ó ®Æt tªn, ®æi tªn cho c¸c ®èi t­îng, §Ó t¹o c¸c khung chó thÝch, b¹n nhÊn vµo biÓu t­îng ch÷ A, kÝch ®óp chuét vµo chç trèng trªn trang h×nh, ®¸nh v¨n b¶n vµo khung võa míi ®­îc t¹o, cã thÓ sö dông c¸c font ch÷ thÝch hîp ®Ó ®¸nh c¸c v¨n b¶n tiÕng viÖt nh­ trªn word. (H×nh d­íi) Trang 2 Edited by NnL KÕt hîp víi Thanh Ch÷ (Text Palette), b¹n cã thÓ ®¸nh c¸c c«ng thøc, kÝ hiÖu to¸n häc vµ o trang h×nh §Æt tªn, ®æi tªn cho mét ®èi t­îng, b¹n h·y nhÊn biÓu t­îng ch÷ A, mòi tªn con trá ®æi thµnh mét bµn tay víi mét ngãn ®ang chØ ra. Di chuyÓn con trá sao cho ngãn tay gÇn ch¹m víi ®¸y cña mét ®èi t­îng, bµn tay sÏ trë thµnh mµu ®en. NhÊp tr¸i c huét ®Ó cã tªn cña ®èi t­îng, nhÊp l¹i lÇn n÷a ®Ó dÊu tªn ®èi t­îng. Tr­êng hîp b¹n muèn ®æi tªn cho ®èi t­îng, khi bµn tay trë thµnh ®en h·y kÝch ®óp chuét, xuÊt hiÖn hép tho¹i : Trªn thÎ Label b¹n cã thÓ söa l¹i tªn vµ ®Ó chØnh font, cì, kiÓu ch÷, mµu ch÷ cho ®èi t­îng b¹n nhÊn nót Style... chän kiÓu thÝch hîp, nhÊn OK. Thùc hµnh dùng mét ®iÓm, mét ®­êng th¼ng, mét ®­êng trßn, råi ®Æt tªn cho ®iÓm, ®­êng th¼ng , ®­êng trßn, xong l¹i ®æi tªn cho ®iÓm, ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn võa dùng. ViÖc xo¸ c¸c ®èi t­îng, bao gåm khung ch÷ lµ dÔ thùc hiÖn. Chän ®èi t­îng vµ nhÊn phÝm Delete. ThØnh tho¶ng, cã nh÷ng ®èi t­îng bÞ b¹n xo¸ nhÇm. Trong tr­êng hîp ®ã hoÆc b¹n muèn ®i ng­îc l¹i, nhÊn phÝm Control vµ gi÷ nã xuèng ®ång thêi nhÊn phÝm Z. LËp l¹i ®iÒu ®ã sÏ ®­a b¹n trë lui l¹i nhiÒu b­íc. Mét c¸ch kh¸c ®Ó ®i ng­îc l¹i lµ ¸p dông Edit | Undo. Mét trong c¸c thñ thuËt ®Ó cã thÓ chän nhiÒu ®èi t­îng cïng mét lóc lµ dïng chuét rª tõ mét ®iÓm ë gãc trªn tr¸i xuèng gãc d­íi ph¶i cña trang h×nh t¹o mét khung h×nh ch ÷ nhËt phñ toµn bé c¸c ®èi t­îng cÇn chän, thay v× ph¶i gi÷ phÝm Shift vµ kÝch chuét chän tõng ®èi t­îng. Sau khi chän nhiÒu ®èi t­îng b¹n cã thÓ: - KÐo rª khèi ®i; - ¸p dông Edit | Copy, råi tiÕp Edit | Paste, kÐo rª khèi ®­îc d¸n xa khái khèi gèc; - dÊu khèi b»ng c¸ch ¸p dông Display | Hide Objects; - xo¸ khèi b»ng c¸ch ¸p dông phÝm Delete. Thùc hµnh tÊt c¶ bèn thao t¸c trªn vµ dïng Ctrl + Z ®Ó ®i lïi l¹i. Trang 3 Edited by NnL C«ng cô cuèi cïng lµ c«ng cô th­êng dïng (Custom Tool) nã cho phÐp chóng ta t¹o c¸c c«ng cô hç trî cho viÖc dùng h×nh, c¸c c«ng cô nµy chØ ®­îc thiÕt kÕ mét lÇn sau ®ã ®­îc sö dông khi cÇn thiÕt, c«ng cô t¹o s½n gióp cho viÖc dùng h×nh ®­îc nhanh vµ thuËn lîi h¬n. Trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ c¸c trang h×nh, ng­êi dïng cã thÓ tù t¹o c¸c c«ng cô riªng thÝc h hîp cho c«ng viÖc cña m×nh, ®Ó t¹o ®­îc mét c«ng cô th­êng dïng, ng­êi sö dông ph¶i cã hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ GSP vµ ph¶i kh¸ thµnh th¹o c¸c phÐp dùng c¬ b¶n, tuy nhiªn ®Ó minh häa cho viÖc t¹o vµ sö dông c«ng cô th­êng dïng, chóng ta chØ xÐt c¸c c«ng cô t­¬ng ®èi ®¬n gi¶n. Mét vµi vÝ dô vÒ viÖc t¹o c¸c c«ng cô nh­ thÕ sÏ ®­îc ®Ò cËp ë c¸c phÇn sau . 2. C¸c lÖnh c¬ b¶n trªn menu File KÝch chuét vµo Menu File ta cã hép tho¹i sau : C¸c lÖnh Save, Save as,... cã chøc n¨ng t­¬ng tù nh­ c¸c chøc n¨ng trong Word. Khi chän lÖnh Document Options... ta cã hép tho¹i sau : Trong mçi File chøa hai phÇn: c¸c trang h×nh (Pages) vµ c¸c c«ng cô (Tools). Trong View, ®Ó xem c¸c trang h×nh ta chän Pages, ®Ó xem c¸c c«ng cô ta chän Tools. Tªn trang (Page Name), GSP tù ®éng ®Æt, muèn ®Æt l¹i tªn ta kÝch chuét vµo trang muèn ®Æt l¹i tªn ë phÇn thø tù c¸c trang, råi kÝch chuét vµo khung Page Name, xãa tªn cò, ®Æt tªn míi, råi OK. NÕu muèn xãa mét trang trong File, ta chän trang muèn xãa trong khu ng thø tù c¸c trang, kÝch vµo nót Remove Page | OK. Trang 4 Edited by NnL Muèn thay ®æi thø tù c¸c trang,vµo phÇn thø tù c¸c trang, nhÊn ch×m chuét ë trang muèn chuyÓn, ®ång thêi rª ®Õn vÞ trÝ cÇn xÕp råi nhÊn OK. Muèn hiÖn thanh chän trang (page tabs) ë cuèi trang h×nh, ta ®¸n h dÊu kiÓm vµo khung Show Page Tabs (h×nh trªn). §Ó chuyÓn sang lµm viÖc ë trang kh¸c, ta nhÊn chuét vµo trang muèn lµm viÖc ë thanh Page Tabs. H×nh trªn cho thÊy trang ®ang lµm viÖc lµ trang 3. §Ó thªm mét trang míi ta kÝch chuét vµo Add Page. Khi ®ã xuÊt hiÖn hép tho¹i : NÕu muèn cã mét trang trèng, kÝch chuét vµo Blank Page. NÕu muèn copy mét trang ta vµo Duplicate råi kÝch vµo trang muèn copy trong hép From This Document. NÕu muèn copy mét trang ë mét File kh¸c, ®· ®­îc më, ta còng vµo Duplicate, vµo khung Other Open Documents, chän file cã chøa trang muèn sao chÐp, råi kÝch vµo trang muèn copy. H×nh d­íi minh häa viÖc sao chÐp ( Duplicate) trang 6 cña file Cat m cau, ®· ®­îc më tr­íc ®ã. NÕu muèn copy tÊt c¶ c¸c trang ta chän All Pages Trang 5 Edited by NnL 3. C¸c lÖnh c¬ b¶n trªn menu Edit LÖnh Past Picture (d¸n h×nh) cho phÐp ta d¸n c¸c h×nh ®­îc chän tõ Word, Clip Art,... vµo trang h×nh GSP. §Ó thùc hiÖn, ta copy h×nh cÇn d¸n, sang trang h×nh GSP chän mét ®iÓm, vµo Edit/ Paste Picture . H×nh sÏ ®­îc d¸n vµo ® iÓm ®· chän, nh­ng lóc nµy ta kh«ng chØnh ®­îc kÝch th­íc cña h×nh mét c¸ch tïy ý, ®Ó cã thÓ chØnh kÝch th­íc cña h×nh ta ph¶i chän hai ®iÓm (mét trªn tr¸i, mét d­íi ph¶i) thay v× mét ®iÓm, khi ®ã h×nh sÏ ®­îc giíi h¹n gi÷a hai ®iÓm chän nµy, muèn thay ®æi kÝch th­íc ta thay ®æi vÞ trÝ hai ®iÓm chän. LÖnh Action Buttons (t¹o c¸c nót kÝch ho¹t). Khi rª chuét vµo Action Buttons mét sè lÖnh sÏ xuÊt hiÖn: Hide/Show (Èn/HiÖn) §Ó thùc hiÖn lÖnh nµy, tr­íc hÕt ta chän ®èi t­îng (kÝch chuét vµo ®èi t­îng), vµo Edit | Action Buttons | Hide/Show. Khi ®ã nót lÖnh xuÊt hiÖn. Ch¼ng h¹n muèn Èn / hiÖn ®o¹n th¼ng AB ta lµm nh­ sau: Chän ®o¹n th¼ng AB, chän ®iÓm A, chän ®iÓm B. Vµo Edit | Action Buttons | Hide/Show . XuÊt hiÖn nót lÖnh Hide Objects, ®Ó ®Æt l¹i tªn vµ chän th uéc tÝnh cho nót lÖnh ta ®­a chuét vµo phÇn t« ®en bªn tr¸i nót lÖnh (lóc ®ã mòi tªn n»m ngang), nh¸y chuét ph¶i, ta cã b¶ng sau : Trang 6 Edited by NnL KÝch vµo Properties (thuéc tÝnh) ta cã hép tho¹i sau: Trªn thÎ Object (®èi t­îng) NÕu ®¸nh dÊu kiÓm vµo « Hidden th× nót lÖnh sÏ Èn. NÕu ®¸nh dÊu kiÓm vµo « Arrow Selectable, th× cã thÓ dïng mòi tªn chän ( Selection arrow tool) ®Ó chän nót lÖnh; nÕu kh«ng, th× kh«ng chän ®­îc b»ng c¸ch kÝch chuét tr¸i, khi ®ã ta vÉn cã thÓ chän ®­îc nót lÖnh b»ng c¸ch kÝch chuét ph ¶i. Trªn thÎ Label (Nh·n) Vµo khung Label ®Ó söa tªn nót lÖnh KÝch vµo Style ®Ó söa font, cì ch÷, mµu ch÷,... KÝch vµo « Use Label In Custom Tools khi nót lÖnh ®­îc dïng trong qu¸ tr×nh t¹o mét c«ng cô míi Trªn thÎ Hide/Show (Èn/hiÖn) : Trang 7 Edited by NnL NÕu chän « Always Show Objects, khi nhÊn nót lÖnh ®èi t­îng hiÖn lªn dï ®ang ë tr¹ng th¸i nµo. NÕu chän « Always Hide Objects, khi nhÊn nót lÖnh ®èi t­îng Èn ®i dï ®ang ë tr¹ng th¸i nµo. NÕu chän « Toggle Between Hide and Show , ®èi t­îng sÏ hiÖn, Èn lu©n phiªn khi nhÊn liªn tiÕp nót lÖnh. NÕu chän « Select Objects After Showing , c¸c ®èi t­îng lµ ®­îc chän sau khi hiÖn ra. NÕu chän « Fade Objects In or Out, ®èi t­îng râ dÇn (mê dÇn) khi hiÖn ra (Èn ®i) Animation (ChuyÓn ®éng): Nót lÖnh nµy cho phÐp ta ®iÒu khiÓn mét ®èi t­îng chuyÓn ®éng trªn ®­êng dÉn cña nã, nÕu ®èi t­îng lµ tù do th× nã di chuyÓn tïy ý trªn mÆt ph¼ng mµn h×nh, nÕu ®èi t­îng lµ mét ®iÓm tïy ý trªn ®­êng trßn th× ®­êng dÉn cña nã lµ ®­êng trßn,... §Ó dïng lÖnh nµy, ta thùc hiÖn: Chän ®èi t­îng (cã thÓ chän nhiÒu ®èi t­îng cïng lóc) Vµo Edit/Action Buttons/Animation... XuÊt hiÖn nót lÖnh vµ hép tho¹i Trªn thÎ Label ta lµm viÖc nh­ nót lÖnh Hide/Show ë trªn. Trªn thÎ Animate Trang 8 Edited by NnL ë khung Direction (h­íng di chuyÓn) ta cã c¸c lùa chän sau ë khung Speed (tèc ®é), ta cã c¸c lùa chän sau Movement (chuyÓn tíi): Nót lÖnh nµy cho phÐp ta di chuyÓn vÞ trÝ mét ®iÓm (®iÓm thø nhÊt) ®Õn mét ®iÓm kh¸c (®iÓm thø hai). Cã thÓ chän nhiÒu cÆp ®iÓm liªn tiÕp cho cïng mét nót lÖnh, khi ®ã ®iÓm thø nhÊt (cña mçi cÆ p) sÏ chuyÓn ®Õn ®iÓm thø hai (cña cÆp t­¬ng øng). Nót lÖnh khi ho¹t ®éng sÏ ch×m xuèng, ®Ó dõng chuyÓn ®éng ta nhÊn tiÕp lªn nót lÖnh, khi c¸c ®iÓm thø nhÊt ®· ®Õn c¸c vÞ trÝ cña ®iÓm thø hai th× chuyÓn ®éng sÏ tù dõng. Trang 9 Edited by NnL §Ó t¹o nót lÖnh, ta lµm nh­ sau : - Chän c¸c cÆp ®iÓm - Vµo Edit/Action Buttons/Movement Trªn trang h×nh xuÊt hiÖn nót lÖnh vµ hép tho¹i (h×nh d­íi). Trªn thÎ Label, ta cã thÓ ®Æt tªn, ®Æt mµu, ®Æt F ont cho nót lÖnh nh­ cho nót lÖnh Animate ë c¸c phÇn trªn Trªn thÎ Move, ta cã c¸c lùa chän sau : ë khung Speed (tèc ®é) ta cã c¸c lùa chän sau : Presentation (Tr×nh diÔn theo thø tù): Nót lÖnh nµy cho phÐp ta kÕt hîp nhiÒu nót lÖnh theo mét thø tù ®Þnh tr­íc, khi nót lÖnh nµy ho¹t ®éng th× c¸c nót lÖnh thµnh phÇn sÏ ho¹t ®éng lÇn l ­ît, hoÆc cïng lóc tïy theo sù chän lùa khi t¹o nót lÖnh. Nót lÖnh nµy xuÊt hiÖn khi cã Ýt nhÊt mét nót lÖnh ®­îc chän. §Ó t¹o nót lÖnh nµy Chän lÇn l­ît c¸c nót lÖnh muèn kÕt hîp (theo thø tù) Vµo Edit/Action Buttons/Presentation Trªn thÎ Label cã thÓ ®Æt tªn, ®Æt mµu, font,...cho nót lÖnh nh­ c¸c nót lÖnh trªn Trªn thÎ Presentation ta cã c¸c lùa chän sau : - Trong khung Present Actions, Trang 10 Edited by NnL - NÕu chän Simultaneously (®ång thêi) th× c¸c nót lÖnh thµnh phÇn sÏ ho¹t ®éng ®ång thêi khi kÝch ho¹t. Trong khung Before Starting (tr­íc khi khëi ®éng) NÕu chän Deselect All Objects, th× tr­íc khi khëi ®éng, tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng ®­îc chän sÏ kh«ng ®­îc chän n÷a NÕu chän Stop Any Motions, th× tr­íc khi khëi ®éng, tÊt c¶ c¸c chuyÓn ®éng sÏ dõng l¹i. NÕu chän Erase Any Traces, th× tr­íc khi khëi ®éng tÊt c¶ c¸c vÕt sÏ ®­îc xãa. - Trong khung Stop After (Dõng l¹i sau khi) a) NÕu chän Last Action Stops, th× c¸c ho¹t ®éng sÏ dõng l¹i sau khi ho¹t ®éng cuèi cïng dõng l¹i. b) NÕu chän First Action Stops, th× c¸c ho¹t ®éng sÏ dõng l¹i sau khi ho¹t ®éng ®Çu tiªn dõng l¹i. c) NÕu chän Elapsed time (kho¶ng thêi gian tr«i), th× c¸c ho¹t ®éng sÏ dõng l¹i sau kho¶ng thêi gian ®­îc Ên ®Þnh tr­íc ®ã. H×nh d­íi cho biÕt sau 60 gi©y th× ho¹t ®éng sÏ dõng l¹i . - NÕu chän Sequentially (lÇn l­ît) th× c¸c nót lÖnh thµnh phÇn sÏ lÇn l­ît ho¹t ®éng nèi tiÕp nhau. Ta cã thÓ Ên ®Þnh thêi gian t¹m dõng gi÷a c¸c ho¹t ®éng tiÕp nhau ë khung Pause Between Actions. H×nh d­íi cho biÕt kho¶ng thêi gian t¹m dõng gi÷a c¸c ho¹t ®éng lµ 3 gi© y. Trang 11 Edited by NnL 3) LÖnh Split/Merge (t¸ch/nhËp). LÖnh nµy dïng ®Ó t¸ch ( split) mét ®iÓm ra khái ®­êng dÉn cña nã, hoÆc t¸ch c¸c v¨n b¶n ®· ®­îc dïng lÖnh liªn kÕt ( merge) tr­íc ®ã; hoÆc liªn kÕt mét ®iÓm tù do vµo mét ®iÓm kh¸c, vµo mét ®­êng dÉn nµo ®ã hoÆc ®­îc dï ng ®Ó kiªn kÕt c¸c v¨n b¶n, liªn kÕt mét v¨n b¶n víi mét ®iÓm tù do ( merge text to point). a) Liªn kÕt mét ®iÓm tù do víi mét ®iÓm kh¸c ta thùc hiÖn nh­ sau - Chän hai ®iÓm cÇn liªn kÕt ( merge) - Vµo Edit sÏ xuÊt hiÖn c¸c lùa chän sau : - Chän lÖnh Merge Points trong hép tho¹i, hai ®iÓm sÏ nhËp vµo nhau. b) Liªn kÕt mét ®iÓm vµo mét ®­êng dÉn. - Chän lÇn l­ît ®iÓm cÇn liªn kÕt (vÝ dô ®iÓm A), ®­êng dÉn (vÝ dô ®­êng trßn C 1). Trang 12 Edited by NnL Vµo Edit sÏ xuÊt hiÖn c¸c lùa chän sau : - Chän Merge Point To Circle, ®iÓm A sÏ nhËp vµo ®­êng trßn, lóc nµy ®iÓm A chØ di chuyÓn trªn ®­êng trßn C 1. §Ó t¸ch (split) A ra khái ®­êng trßn C 1, ta chän ®iÓm A. Vµo Edit sÏ xuÊt hiÖn c¸c lùa chän sau : Chän Split Point From Circle , ®iÓm A sÏ t¸ch ra khái ®­êng trßn C 1 vµ trë thµnh ®iÓm tù do. c) Liªn kÕt hai v¨n b¶n (text) §Ó liªn kÕt hai v¨n b¶n víi nhau - Chän theo thø tù v¨n b¶n 1, v¨n b¶n 2. Trang 13 Edited by NnL - Vµo Edit sÏ xuÊt hiÖn c¸c lùa chän sau : Chän Merge Text, ta ®­îc v¨n b¶n ®­îc nèi kÕt sau : Cã thÓ kÕt nèi nhiÒu v¨n b¶n mét lóc b»ng c¸ch chän lÇn l­ît c¸c v¨n b¶n, råi thùc hiÖn lÖnh kÕt nèi (merge). d) §Ó kÕt nèi (merge) mét ®iÓm víi mét v¨n b¶n (text) - Chän ®iÓm (vÝ dô ®iÓm A), chän b¶n v¨n : - Vµo Edit vµ nhÊn phÝm Shift sÏ xuÊt hiÖn c¸c lùa chän sau : Trang 14 Edited by NnL - Chän Merge Text To Point, khi ®ã v¨n b¶n sÏ ®­îc kÕt nèi víi ®iÓm A, v¨n b¶n sÏ xuÊt hiÖn khi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt hiÖn ®iÓm A. V¨n b¶n ®­îc kÕt nèi víi ®iÓm A lµ mét b¶n sao (copy) cña v¨n b¶n gèc, khi v¨n b¶n gèc thay ®æi th× v¨n b¶n sao còng thay ®æi the o. LÖnh nµy cho phÐp chóng ta tr×nh bµy bµi d¹y hÊp dÉn, sinh ®éng h¬n, do kÕt qu¶ cña c¸c phÐp tÝnh thay ®æi khi c¸c ®èi t­îng cã liªn quan thay ®æi. - §Ó chØnh söa v¨n b¶n ®· ®­îc kÕt nèi víi mét ®iÓm (hoÆc víi c¸c v¨n b¶n kh¸c) ta ph¶i t¸ch v¨n b¶n ra khái ®iÓm (hoÆc c¸c v¨n b¶n kh¸c) tr­íc khi chØnh söa b»ng c¸ch: - Chän v¨n b¶n sao, vµo Edit, chän Split Merge Text Cã thÓ dïng lÖnh Merge Text ®Ó ®Þnh d¹ng c¸c c«ng thøc to¸n häc, vÝ dô ®Ó thiÕt lËp hµm sè cã d¹ng y  ax  b 3x  5 , víi c¸c tham sè a = 3, b = 5, c = 2 vµ d = -1 hµm sè cã c«ng thøc y  , cx  d 2x 1 khi c¸c sè a, b, c, d thay ®æi th× hµm sè thay ®æi theo. §Ó thùc hiÖn - T¹o c¸c tham sè a =3, b = 5, c = 2, d = -1 .(vµo Measure | Calculate råi nhÊn phÝm 3 ta ®­îc tham sè ch¼ng h¹n t 1 = 3, dïng c«ng cô Text ( ®Ì nót ch÷ A xuèng) råi kÝch ®óp vµo t 1, xuÊt hiÖn hép tho¹i, chän thÎ Label ®æi tªn tham sè lµ a, lµm t­¬ng tù cho b, c, d) - Dïng c«ng cô Text , kÝch ®óp vµo chç trèng trªn trang h×nh, dïng phÝm gâ thµnh d¹ng  y {1}x  { 2 } , chän theo thø tù: biÓu thøc võa t¹o,vµ c¸c tham sè a, b, c, d . { 3 }x  { 4 } Trang 15 Edited by NnL - Vµo Edit/Merge Text ta ®­îc hµm sè : Cho c¸c tham sè a, b, c, d thay ®æi ( b»ng c¸ch chän a, råi nhÊn phÝm +, - ®Ó thay ®æi gi¸ trÞ cña a, t­¬ng tù cho c¸c tham sè b, c, d),c«ng thøc x¸c ®Þnh hµm sè thay ®æi theo. LÖnh Preferences: Khi chän lÖnh Preferences trong Menu Edit ta cã hép tho¹i sau: ë thÎ Units ta cã c¸c lùa chän: §¬n vÞ (Units): - §èi víi gãc (Angle) ta cã thÓ chän ®¬n vÞ ®o lµ ra-®i-an (radians), ®é-h×nh häc (degrees), ®é -cã h­íng(directed degrees) - §èi víi kho¶ng c¸ch ta cã thÓ chän ®¬n vÞ lµ ®iÓm ¶nh (Pixels), cm, hoÆc in-s¬ (inches) - Other (Slope, Ratio,...) lµ c¸c ®¬n vÞ ®o kh¸c (hÖ sè gãc, tØ sè...) §é chÝnh x¸c (Precision): Ta cã thÓ chän c¸c møc: ®¬n vÞ (units), phÇn m­êi (tenths), phÇn tr¨m (hundredths),... ¸p dông cho (Apply To): Cã hai lùa chän, cho trang nµy (This Sketch) hoÆc cho c¸c trang míi (New Sketches) ë thÎ Color ta cã hép thoai sau: Trang 16 Edited by NnL - Update Automatically When Applying New Colors (tự động cËp nhËt khi ¸p dông mµu míi): khi chän chøc n¨ng nµy th× c¸c ®èi t­îng (®iÓm, ®­êng th¼ng,...) cã mµu míi sÏ ®­îc mÆc ®Þnh ¸p dông cho c¸c ®èi t­îng t­¬ng øng. §Ó thay ®æi mµu cña ®iÓm ( Points), ®­êng (Lines), ®­êng trßn (Circles), phÇn trong (Interiors), quü tÝch (Locus), ®å thÞ (Plots), nÒn (Background), ®èi t­îng ®­îc chän (Selection), ta kÝch ®óp chuét vµo « mµu t­¬ng øng sau ®ã chän mµu ë b¶ng chän mµu (Color Picker). Cã thÓ chän mµu ë c¸c mµu mÉu (cã s½n) hoÆc ë khung mµu tïy chän (kÝch chu ét vµo mµu cÇn chän), råi rª nóm chØnh ®é ®Ëm nh¹t ®Ó cã mµu thÝch hîp, mµu ®­îc chän xuÊt hiÖn ë khung mµu míi (New color), sau ®ã nhÊn nót OK. - ¤ Fade Traces Over Time khi ®­îc ®¸nh dÊu th× c¸c vÕt ( Traces) sÏ tù ®éng mê dÇn sau mét kho¶ng thêi gian, tèc ®é mê dÇn nhanh hay chËm tïy theo nóm ®iÒu chØnh ®­îc ®Æt ë gi÷a Fast (nhanh) vµ Slow (chËm) gÇn Slow th× chËm h¬n, gÇn Fast th× nhanh h¬n. Kh«ng chän « Fade Traces Over Time th× c¸c vÕt sÏ l­u gi÷ m·i, muèn xãa vÕt, nhÊn tæ hîp phÝm Ctrl + B. ë thÎ Text ta cã hép thäai sau Trang 17 Edited by NnL - Trong khung Show Labels Automatically (tù ®éng hiÖn tªn) cã c¸c lùa chän For All New Points: Khi « nµy ®­îc chän c¸c ®iÓm míi dùng sÏ tù ®éng cã tªn ( Label) As Objects Are Measured : Khi « nµy ®­îc chän, c¸c ®èi t­îng cã liªn qu an ®Õn viÖc ®o ®¹c sÏ ®­îc ®Æt tªn. Khi « Show Text Palette When Editing Captions ®­îc chän, Thanh Ch÷ (Text Palette) sÏ tù ®éng xuÊt hiÖn khi chØnh söa c¸c chó thÝch (Captions). (H×nh d­íi). - Dïng Text Palette ta cã thÓ gâ mét sè c«ng thøc, kÝ hiÖu t o¸n häc, thay ®æi font, mµu, cì ch÷,... C¸c b¹n thö thùc hµnh t¹o c¸c c«ng thøc to¸n häc trªn trang h×nh b»ng c¸c c«ng cô trªn thanh ch÷ (Text Palette) 4. C¸c lÖnh c¬ b¶n trªn menu Display . Trong menu Display (hiÓn thÞ) ta cã c¸c lÖnh sau: - Line width : ®iÒu chØnh nÐt cña ®­êng, cã c¸c lùa chän: §Ó ®iÒu chØnh nÐt cña ®­êng, ta chän ®­êng, vµo Display | Line width, kÝch chuét vµo nÐt thÝch hîp - Color: Mµu §Ó ®Æt mµu cho ®èi t­îng, ta chän ®èi t­îng, vµo Display | Color xuÊt hiÖn b¶ng mµu sau : Trang 18 Edited by NnL Sau ®ã kÝch vµo mµu muèn chän, nÕu kÝch vµo Other, sÏ xuÊt hiÖn b¶ng chän mµu ( Color Picker), ta biÕt ë trªn. Riªng lÖnh Parametric... cho phÐp ta ®Æt mµu tham sè ( mµu thay ®æi khi tham sè thay ®æi). §Ó thùc hiÖn: - Chän ®èi t­îng cÇn ®Æt mµu - Chän mét sè ( cã thÓ lµ: mét tham sè, sè ®o cña mét phÐp ®o, kÕt qu¶ cña mét phÐp tÝnh,...) Vµo Display | Color | Parametric... sÏ xuÊt hiÖn hép tho¹i : Tïy theo yªu cÇu ta sÏ chän mµu thÝch hîp cho ®èi t­îng, nhÊn OK. Khi tham sè ®Æt mµu thay ®æi, mµu cña ®èi t­ îng thay ®æi theo. - Text: V¨n b¶n §Ó söa ®æi font ch÷ cña v¨n b¶n, chän v¨n b¶n, vµo Edit/Display/Text, xuÊt hiÖn b¶ng sau: Trang 19 Edited by NnL - Chän Increase Size: T¨ng cë ch÷ lªn mét ®¬n vÞ - Chän Decrease Size: Gi¶m cë ch÷ xuèng mét ®¬n vÞ. - PhÇn cßn l¹i lµ kiÓu ch÷ - Hide Objects: DÊu (hide) c¸c ®èi t­îng . §Ó dïng lÖnh nµy ta chän c¸c ®èi t­îng, vµo Display/ Hide Objects, c¸c ®èi t­îng ®­îc chän sÏ bÞ dÊu ®i - Show All Hiden: HiÖn tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng ®­îc dÊu. LÖnh nµy lµm xuÊt hiÖn c¸c ®èi t­îng ®· ®­îc dÊu tr­íc ®ã. - Show Labels: HiÖn nh·n (tªn). §Ó hiÖn tªn cña mét ®èi t­îng, ta chän ®èi t­îng, vµo Display/Show Labels, tªn ®èi t­îng sÏ xuÊt hiÖn. Trang 20