Tài liệu Giải quyết tranh chấp về giao dịch tín dụng chứng từ trong thanh toán quốc tế

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT VŨ THỊ MINH HUYỀN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP VỀ GIAO DỊCH TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Hà Nội – 2011 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT VŨ THỊ MINH HUYỀN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP VỀ GIAO DỊCH TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ Chuyên ngành : Luật Quốc Tế Mã số : 60 38 60 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN BÁ DIẾN Hà Nội – 2011 MỤC LỤC Trang Lời cam đoan Mục lục Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt Danh mục các bảng MỞ ĐẦU 1 Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ GIẢI QUYẾT 8 TRANH CHẤP TRONG GIAO DỊCH TÍN DỤNG CHỨNG TỪ 1.1. Khái niệm thanh toán quốc tế 8 1.2. Tổng quan về giao dịch tín dụng chứng từ 8 1.2.1. Định nghĩa, đặc điểm của tín dụng chứng từ 8 1.2.2. Vai trò của thư tín dụng, so sánh với các phương thức Thanh toán 14 quốc tế khác 1.3. 1.2.3. Phân loại thư tín dụng 18 1.2.4. Quy trình thực hiện nghiệp vụ thanh toán bằng thư tín dụng 31 1.2.5. Các nguyên tắc của giao dịch tín dụng chứng từ 34 1.2.6. Các quan hệ pháp lý phát sinh từ giao dịch tín dụng chứng từ 36 1.3. Khái niệm tranh chấp về giao dịch tín dụng chứng từ trong thanh toán 38 quốc tế 1.3.1. Định nghĩa 38 1.3.2. Nội dung tranh chấp phát sinh trong giao dịch tín dụng chứng từ 40 1.3.3. Yêu cầu của việc giải quyết tranh chấp tín dụng chứng từ 47 1.3.4. Các nguyên tắc giải quyết tranh chấp tín dụng chứng từ 50 1.4. 53 Các phương thức giải quyết tranh chấp về giao dịch tín dụng chứng từ 1.4.1. Thương lượng 53 1.4.2. Hòa giải 55 1.4.3. Trọng tài thương mại 57 1.4.4. Tòa án 59 1.5. 61 Nguồn luật điều chỉnh giải quyết tranh chấp về giao dịch tín dụng chứng từ trong thanh toán quốc tế 1.5.1. Khái quát nguồn luật điều chỉnh 61 1.5.2. Điều ước quốc tế 61 1.5.3. Tập quán quốc tế 62 1.5.4. Pháp luật quốc gia 62 Chƣơng 2: PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP GIAO 64 DỊCH TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ 2.1. Pháp luật giải quyết tranh chấp về giao dịch tín dụng chứng từ trong 64 thanh toán quốc tế 2.1.1. Theo Điều ước quốc tế 64 2.1.2. Theo Tập quán thương mại quốc tế 66 2.2. Khảo cứu pháp luật Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản 70 2.3. Pháp luật Việt nam về giải quyết tranh chấp trong giao dịch tín dụng 78 chứng từ Chƣơng 3: THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP GIAO DỊCH 87 TÍN DỤNG CHỨNG TỪ Ở MỘT SỐ NƢỚC VÀ VIỆT NAM. CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT VỀ PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ 3.1. Thực tiễn giải quyết tranh chấp trong giao dịch tín dụng chứng từ ở 87 một số nước 3.2. Thực tiễn giải quyết tranh chấp trong giao dịch tín dụng chứng từ ở 91 Việt Nam 3.3. Các giải pháp đề xuất hoàn thiện hệ thống pháp luật về giải quyết tranh 103 chấp tín dụng chứng từ tại Việt Nam KẾT LUẬN 113 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 115 Kính thưa Hội đồng chấm luận văn! Kính thưa thầy giáo Nguyễn Bá Diến Kính thưa các thầy cô giáo và các vị khách quý! Trải qua quá trình học tập tại bộ môn Luật Quốc tế, khoa Luật, trường Đại học quốc gia Hà Nội. Được sự hướng dẫn khoa học, chỉ bảo tận tình của thầy giáo PGS.TS Nguyễn Bá Diến, đến nay em đã hoàn thành luận văn thạc sĩ với đề tài “ Giải quyết tranh chấp về giao dịch tín dụng chứng từ trong thanh toán quốc tế”. Sau đây em xin phép được trình bày bản tóm tắt luận văn của mình 1.Tính cấp thiết của đề tài: * Về mặt lý luận: Phương thức tín dụng chứng từ ngày càng được sử dụng rộng rãi trong hoạt động thanh toán quốc tế. Một trong những công cụ hữu hiệu thúc đẩy và đảm bảo cho hoạt động thanh toán quốc tế được an toàn, thông suốt đó là việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật điều chỉnh phương thức tín dụng chứng từ. Nghiên cứu hệ thống pháp luật Việt Nam trên cơ sở phân tích pháp luật quốc tế có ý nghĩa về mặt lý luận rất quan trọng bởi nó cung cấp cơ sở khoa học cho việc tìm hiểu pháp luật quốc tế, pháp luật quốc gia, sự đan xen tương tác của hai hệ thống pháp luật cùng điều chỉnh hoạt động thanh toán quốc tế này. * Ý nghĩa thực tiễn: - Trong hoạt động TTQT , phương thức tín dụng chứng từ được các chủ thể sử dụng nhiều nhất bởi nó đảm bảo an toàn, hài hòa và đáp ứng được lợi ích của các bên tham gia tuy nhiên một khi an toàn không được đảm bảo, lợi ích không được đáp ứng do nhiều nguyên nhân sẽ xảy ra tranh chấp. Nghiên cứu các phương thức giải quyết tranh chấp là rất cấp thiết trong giai đoạn hiện nay khi mà số vụ tranh chấp giữa 4 doanh nghiệp Việt nam với đối tác nước ngoài ngày càng gia tăng về số lượng và tính chất phức tạp. - Thực tiễn công tác tại NHNo&PTNT Việt nam – trực tiếp tham gia vào phương thức thanh toán tín dụng chứng từ, việc nghiên cứu các phương thức GQTC sẽ rất hữu ích cho công việc của em. 2. Đối tƣợng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn phương thức giao dịch tín dụng chứng từ trong thanh toán quốc tế đó là nghiên cứu pháp luật quốc tế, hệ thống pháp luật Việt Nam về phương thức tín dụng chứng từ. Bên cạnh đó, Luận văn cũng nghiên cứu cơ chế, phương thức giải quyết tranh chấp trên cơ sở phân tích pháp luật một số nước trên thế giới và Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu những quy định của tập quán quốc tế, thông lệ quốc tế, pháp luật quốc gia về thanh toán quốc tế ( phương thức tín dụng chứng từ). Những vụ kiện thực tế về phương thức tín dụng chứng từ diễn ra trên thế giới và của các doanh nghiệp Việt Nam khi ký kết hợp đồng thương mại quốc tế. Nội dung cơ bản của Luận văn: Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, bố cục của Luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về giải quyết tranh chấp trong giao dịch tín dụng chứng từ. Trong chương 1, tác giả nghiên cứu một cách tổng quan về giao dịch tín dụng chứng từ: từ khái niệm, đặc điểm, vai trò, phân loại, quy trình nghiệp vụ, các nguyên tắc, các quan hệ pháp lý của giao dịch tín dụng chứng từ. Từ những đặc điểm và các quan hệ phát sinh trong phương thức giao dịch tín dụng chứng từ, chương 1 tiếp tục nghiên cứu cụ thể những tranh chấp phát sinh: đó là định 5 nghĩa tranh chấp, nội dung, yêu cầu, các nguyên tắc giải quyết, phương thức giải quyết tranh chấp: thương lượng, hòa giải , trọng tài thương mại, tòa án. Các phương thức giải quyết tranh chấp và nguồn luật điều chính giải quyết tranh chấp cũng được đề cập đến bao gồm: điều ước quốc tế, tập quán quốc tế, pháp luật quốc gia. Những vấn đề mang tính lý luận trên là tiền đề cho việc nghiên cứu của chương thứ 2 với tiêu đề: “Pháp luật về GQTC giao dịch tín dụng chứng từ trong thanh toán quốc tế”. Trong chương 2 luận văn tập trung nghiên cứu các tập quán quốc tế, điều ước quốc tế, khảo cứu pháp luật một số nước có hoạt động thương mại quốc tế phát triển trên thế giới, đó là: Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản. Qua đó khái quát cơ bản pháp luật Việt Nam về vấn đề GQTC trong Giao dịch tín dụng chứng từ. Đối với nguồn luật là các Điều ước quốc tế, nói đến hoạt động thanh toán quốc tế phải kể đến; Công ước Genevo 1930 “Luật thống nhất về Hối phiếu” quy định một cách chặt chẽ và đầy đủ từ ký hậu, truy đòi, bảo lãnh, thời hạn thanh toán, thanh toán, sửa đổi. - Tiếp đến là Luật về Kỳ phiếu và Hối phiếu quốc tế quy định phạm vi áp dụng, chuyển nhượng, quyền và trách nhiệm, miễn nhiệm, xuất trình, từ chối, không chấp nhận hoặc không thanh toán, truy đòi. - Quy tắc tố tụng trọng tài của UNCITRAL 1967 như là mô hình mẫu cho quy tắc tố tụng trọng tài của các trung tâm trọng tài. - Về luật mẫu trọng tài của UNCITRAL: là sự hài hòa giữa pháp luật quốc gia và pháp luật quốc tế về lĩnh vực trọng tài thương mại quốc tế, pháp luật quốc gia thường có những quy định đồng hóa tố tụng trọng tài với tố tụng tòa án cũng như những quy định rải rác không điều chỉnh việc xử lý các tình huống cụ thể một cách thích hợp. Tiếp theo các Điều ước quốc tế, Luận văn nghiên cứu các tập quán thương mại quốc tế: cụ thể là UCP( ở các quốc gia chưa có luật riêng biệt về thanh toán quốc tế đều thống nhất sử dụng UCP (hiện tại là UCP 600) như một văn bản pháp lý điều chỉnh hoạt động thanh toán tín dụng chứng từ); 6 - ISBP681: văn bản này phản ánh tiêu chuẩn quốc tế về thực hành ngân hàng, thể hiện sự nhất quán với UCP cũng như các quan điểm và các quyết định của UB ngân hàng của UCP. - eUCP: bản phụ trương UCP600 về việc xuất trình chứng từ điện tử - URR 525 1995ICC ( quy tắc thống nhất về hoàn trả tiền giữa các ngân hàng theo thư tín dụng.). Sau khi nghiên cứu các tập quán quốc tế, luận văn đi vào khảo cứu pháp luật một số nước, cụ thể” - Pháp luật Trung Quốc: Tòa án nhân dân Tối cao TQ đã ban hành quy định hướng dẫn cách thức xét xử các vụ kiện tụng, tranh chấp về tín dụng chứng từ theo một chuẩn mực, quy định này có tính chất hướng dẫn nghiệp vụ L/C áp dụng tại TQ. Nhật Bản không có Luật riêng biệt về xét xử tranh chấp giao dịch tín dụng chứng từ. Tuy nhiên pháp luật Nhật Bản có quy định rõ ràng về thủ tục giải quyết tranh chấp thương mại bằng Tòa án và ngoài Tòa án, đặc biệt Hiệp hội trọng tài thương mại Nhật Bản đã ban hành quy tắc hòa giải thương mại quốc tế. Pháp luật Mỹ đã dành riêng quy định cho giao dịch tín dụng tại Luật thương mại thống nhất( UCC). Sau khi nghiên cứu pháp luật một số nước, Luận văn có sự đối chiếu sang pháp luật Việt Nam về giải quyết tranh chấp trong giao dịch L/C. Việt nam là quốc gia chưa có Luật riêng biệt về thanh toán quốc tế mà những quy định điều chỉnh hoạt động TTQT nằm rải rác ở các văn bản như: - Bộ luật Dân sự năm 2005. - Luật Thương mại năm 2005 - Luật các công cụ chuyển nhượng năm 2005 - Luật các tổ chức tín dụng số năm 2010 - Luật Ngân hàng Nhà nước năm 2010 7 - Pháp lệnh ngoại hối của Ủy ban Thường vụ số 28/2005/PLUBTVQH11 ngày 13/12/2005 quy định về các hoạt động ngoại hối tại nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Luật Trọng tài thương mại năm 2010 - Nghị định số 160/2006/ND-CP ngày 28 tháng 12 năm 2006 quy định chi tiết thi hành pháp lệnh ngoại hối. Và các Quyết định của Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn nghiệp vụ. Pháp luật Việt Nam đều có quy định chung là: trong giao dịch L/C ưu tiên áp dụng tập quán quốc tế nếu có sự thỏa thuận của các bên và việc áp dụng tập quán quốc tế không trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật VN. văn bản của Ngân hàng nhà nước VN đã thừa nhận và áp dụng hoàn toàn UCP trong TTQT. Tại chương 3, thứ nhất, luận văn đi vào phân tích các tình huống, các vụ việc tranh chấp xảy ra thực tế trên thế giới và Việt Nam - Thứ hai, luận văn nghiên cứu vấn đề luật hóa các quy định của tập quán quốc tế, điều ước quốc tế tại Việt nam: Có thể nói xu hướng luật hóa thông lệ và tập quán quốc tế là xu hướng mang tính khách quan. UCP tuy chưa phải là luật quốc tế tuy nhiên có thể coi là một văn bản có tính chất pháp lý đầy đủ nhất, cao nhất, được hầu hết các quốc gia chấp nhận áp dụng tại nước mình. Tuy nhiên để hiểu một cách đầy đủ, trọn vẹn nội dung của UCP cũng như áp dụng quy định của UCP vào hoạt động thanh toán quốc tế là một khoảng cách cần phải nghiên cứu rất nhiều. * Vấn đề thực thi pháp luật về thanh toán quốc tế tại Việt Nam Về vấn đề này, luận văn trình bày 2 ý: thứ nhất là sự thống nhất giữa pháp luật VN với luật pháp quốc tế; thứ hai là sự khác nhau giữa pháp luật VN với luật pháp quốc tế. Sau khi nghiên cứu luật quốc tế, pháp luật Việt Nam, em xin mạnh dạn có một số kiến nghị đề xuất, cụ thể như sau: 8  Về hệ thống pháp luật Việt nam: - Tại Việt Nam các văn bản quy phạm pháp luật đều hướng dẫn chung chung đó là áp dụng tập quán thanh toán quốc tế hoặc điều ước quốc tế nếu không trái với pháp luật Việt Nam nhưng chưa quy định một cách cụ thể, chưa chuyển hóa quy định của UCP vào nội dung của các văn bản pháp luật Việt nam thành Nghị định hay Thông tư. - Pháp luật trong nước quy định về tố tụng trọng tài chưa linh hoạt, đầy đủ mà thực tiễn thường áp dụng Luật tố tụng Dân sự, nên chăng trong sửa đổi sắp tới của Luật Tố tụng Dân sự nên dành một chương riêng quy định về vấn đề tố tụng Trọng tài. - Luật các công cụ chuyển nhượng Việt nam nên dự liệu cho phép bổ sung thêm các công cụ chuyển nhượng khác tùy theo sự phát triển của thị trường. - Khoản 2 điều 48 Luật Trọng tài thương mại quy định rõ 6 biện pháp khẩn cấp tạm thời mà Hội đồng trọng tài được áp dụng để đảm bảo phán quyết được thi hành nhưng lại không quy định cơ chế thực thi các biện pháp khẩn cấp đó: + Luật Trọng tài thương mại 2010 không có sự phân biệt giữa trọng tài trong nước và trọng tài quốc tế. Như vậy dẫn đến ý hiểu rằng luật này quy định cả hai hình thức trọng tài trong nước và trọng tài quốc tế.  Đối với ngành Tòa án: cần thiết hay không trong việc thành lập một Tòa án chuyên trách thương mại trong cơ cấu tổ chức hiện nay của ngành Tòa án ở đó tập hợp đội ngũ thẩm phán được đào tạo chuyên sâu về thương mại quốc tế, trình độ ngoại ngữ hoặc có thể thành lập tổ Thương mại nằm trong Tòa kinh tế tại các Tòa án.  Về phía NHNN: Ngân hàng Nhà nước cần ban hành thêm một số văn bản pháp lý hướng dẫn cụ thể về việc áp dụng UCP trong toàn hệ thống ngân hàng. Các Ngân hàng thương mại trực tiếp thực hiện các giao dịch thanh toán quốc tế rất cần một đội ngũ cán bộ thanh toán viên giỏi ngoại ngữ, tinh thông nghiệp vụ, am hiểu pháp luật. 9 Việc mở rộng khách hàng có quan hệ thanh toán quốc tế tại Ngân hàng là một chiến lược kinh doanh lớn, thông qua hoạt động thanh toán quốc tế sẽ giúp các Ngân hàng đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ của mình, tăng thu dịch vụ..nhưng bên cạnh đó các Ngân hàng nên lựa chọn các đối tác đáng tin cậy, có quan hệ uy tín để hạn chế rủi ro một cách tối đa.  Cuối cùng, đề xuất về phía doanh nghiệp: Trong quá trình đàm phán ký kết hợp đồng, các doanh nghiệp rất cần thiết phải bổ sung kiến thức pháp luật quốc tế và luật quốc gia; nên sử dụng dịch vụ thanh toán quốc tế của ngân hàng lớn trong nước- những ngân hàng có uy tín và hệ thống đại lý tại các nước trên thế giới; trong quá trình đàm phán, doanh nghiệp và đối tác phải thỏa thuận trong hợp đồng chọn phương thức giải quyết tranh chấp và luật áp dụng. Kính thưa các thầy cô! trên đây là bản tóm tắt luận văn thạc sĩ của em. Em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của thầy cô để luận văn được hoàn thiện hơn. 10 Thank you for evaluating AnyBizSoft PDF Splitter. A watermark is added at the end of each output PDF file. To remove the watermark, you need to purchase the software from http://www.anypdftools.com/buy/buy-pdf-splitter.html