Tài liệu Giải pháp phát triển đội ngũ cá bộ quản lý ở các trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh khu vực hà nội hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 TRỊNH VĂN TÚY GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ Ở CÁC TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH KHU VỰC HÀ NỘI HIỆN NAY Chuyên ngành: Quản lí giáo dục Mã số: 60 42 01 20 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI, 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 TRỊNH VĂN TÚY GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ Ở CÁC TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH KHU VỰC HÀ NỘI HIỆN NAY Chuyên ngành: Quản lí giáo dục Mã số: 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS Nguyễn Gia Cầu HÀ NỘI, 2016 LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành tôi xin được bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới Trường đại học sư phạm Hà Nội 2, Phòng Sau đại học, Trung tâm GDQP&AN Hà Nội 2 và các cơ quan liên quan đã tạo điều kiện cho tôi học tập, nghiên cứu khoa học để nâng cao trình độ, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ được giao. Xin được bày tỏ lòng cảm ơn và biết ơn sâu sắc tới các thầy, cô, các nhà khoa học đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập cũng như trong nghiên cứu khoa học. Đặc biệt xin được trân trọng cảm ơn PGS.TS Nguyễn Gia Cầu đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn tới Ban giám đốc, các khoa, phòng chức năng của các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội; bạn bè, đồng nghiệp, gia đình và người thân đã động viên, khích lệ và tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu. Mặc dù trong quá trình học tập, tìm tòi, nghiên cứu bản thân rất nỗ lực và cố gắng, song chắc chắn không tránh khỏi những hạn chế thiếu sót. Vì vậy, rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, các nhà quản lý giáo dục và đồng nghiệp để luận văn của tôi được hoàn thiện hơn. Hà Nội, ngày 25 tháng 11 năm 2016 Tác giả Trịnh Văn Túy LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài: “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay” sẽ không trùng lặp với các công trình, đề tài đã đƣợc nghiệm thu, công bố. Trong luận văn có sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng nhƣ số liệu của các tác giả khác, cơ quan tổ chức khác, đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc. Việc hoàn thành luận văn là nỗ lực cố gắng rất lớn của bản thân, nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Hà Nội, ngày 25 tháng 11 năm 2016 Tác giả Trịnh Văn Túy MỤC LỤC Bìa Phụ bìa Mục lục Danh mục chữ viết tắt Danh mục bảng Danh mục biểu đồ MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu.................................................................................... 3 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................... 3 4. Khách thể, đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .............................................. 3 5. Cơ sở phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu ................................ 4 6. Giả thuyết khoa học ..................................................................................... 5 7. Đóng góp mới của đề tài .............................................................................. 5 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN................................................ 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................... 6 1.1.1. Trên thế giới ........................................................................................ 6 1.1.2. Ở trong nước ....................................................................................... 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ........................................................ 12 1.2.1. Khái niệm giải pháp phát triển cán bộ quản lý ................................ 12 1.2.2. Khái niệm cán bộ quản lý ................................................................. 14 1.2.3. Khái niệm về đội ngũ cán bộ quản lý ............................................... 16 1.2.4. Đội ngũ cán bộ quản lý ở các Trung tâm GDQP&AN ..................... 16 1.3. Nội dung, tiêu chí đánh giá về sự phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay.................. 18 1.3.1. Nội dung phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ..................................... 18 1.3.2. Tiêu chí đánh giá về việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ....................................................................................................... 20 1.3.3. Quy hoạch, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục .................. 21 1.4. Những yếu tố cơ bản tác động đến phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay.................. 22 1.4.1. Sự tác động của mặt trái của nền kinh tế thị trường ........................ 22 1.4.2. Yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ quản lý đáp ứng nhiệm vụ GDQP&AN trong tình hình mới ................................................. 23 1.4.3. Yêu cầu phát triển, mở rộng nhiệm vụ giáo dục - đào tạo ............... 23 1.4.4. Yêu cầu biên chế, tổ chức của đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ...... 24 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1.................................................................................. 25 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ Ở CÁC TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH KHU VỰC HÀ NỘI HIỆN NAY................................................................................................ 26 2.1. Tổng quan về các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội ................... 26 2.1.1. Giới thiệu .......................................................................................... 26 2.1.2. Lịch sử hình thành các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội. .... 26 2.1.3. Cơ cấu tổ chức của các Trung tâm (sơ đồ) ...................................... 27 2.1.4. Quy mô đào tạo từ 2011 đến 2015 (các hệ đào tạo) ........................ 28 2.1.5. Đội ngũ cán bộ quản lý ..................................................................... 28 2.1.6. Cơ sở vật chất ................................................................................... 29 2.1.7. Các thành tích đạt được.................................................................... 29 2.2. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay .......................................................... 30 2.2.1. Về các cơ sở pháp Quy cho công tác quản lý ................................... 31 2.2.2. Về phẩm chất và năng lực của cán bộ quản lý ................................. 33 2.2.3. Về công tác quy hoạch phát triển đội ngũ CBQL ............................. 42 2.2.4. Về việc đánh giá, tuyển chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm, luân chuyển đội ngũ CBQL ............................................................................................. 46 2.2.5. Về chế độ, chính sách đối với đội ngũ CBQL ................................... 50 2.3. Ƣu điểm, tồn tại và nguyên nhân ............................................................ 51 2.3.1. Những ưu điểm .................................................................................. 51 2.3.2. Những tồn tại .................................................................................... 51 2.3.3. Những nguyên nhân .......................................................................... 52 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2.................................................................................. 53 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ Ở CÁC TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH KHU VỰC HÀ NỘI ................................................................................................... 54 3.1. Định hƣớng và yêu cầu phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở các Trung tâm giáo dục quốc phòng và an khu vực Hà Nội hiện nay ............................ 54 3.1.1. Định hướng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay. ....................................................... 54 3.1.2. Yêu cầu phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay. ....................................................... 55 3.2. Nguyên tắc đề xuất các giải pháp ........................................................... 59 3.2.1. Quán triệt quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về phát triển đội ngũ CBQL tại các Trung tâm GDQP&AN. .......................................... 59 3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................... 59 3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ .................................................... 60 3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ..................................................... 60 3.2.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ................................................... 60 3.3. Một số giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay .......................................................... 60 3.3.1. Tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy đảng, người chỉ huy và cơ quan chức năng đối với nhiệm vụ phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ....................................................................... 60 3.3.2. Lập kế hoạch, quy hoạch phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở Trung tâm GDQP&AN. .............................................................................. 65 3.3.3. Đổi mới công tác tuyển chọn, sử dụng đội ngũ cán bộ quản lý. ...... 71 3.3.4. Đổi mới và Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý. ................................................................................................... 73 3.3.5. Thực hiện tốt các chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ. ......... 79 3.3.6. Thực hiện nề nếp công tác kiểm tra, đánh giá, sơ tổng kết rút kinh nghiệm và tổ chức thi đua khen thưởng kịp thời. ....................................... 85 3.4. Thăm dò tính khả thi, tính cần thiết của các giải pháp ........................... 89 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ........................................................................... 93 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 95 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT AN : An ninh BDKTQPAN : Bồi dƣỡng kiến thức quốc phòng, an ninh CBQL : Cán bộ quản lý CĐ : Cao Đẳng ĐH : Đại học ĐNCBQL : Đội ngũ cán bộ quản lý GDQP : Giáo dục quốc phòng GDQP&AN : Giáo dục quốc phòng và an ninh HS : Học sinh QP : Quốc phòng QP&AN : Quốc phòng và an ninh QS : Quân sự SQBP : Sỹ quan biệt phái SV : Sinh viên XHCN : Xã hội chủ nghĩa DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Thống kê số lƣợng CBQL ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội (giai đoạn 2011-2015) .........................................................................30 Bảng 2.2: Kết quả tự đánh giá về phẩm chất của đội ngũ cán bộ, giảng viên GDQP&AN ở Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội (điều tra với 20 CBQL)........................................................................................................34 Bảng 2.3: Tổng hợp trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ CBQL ở các trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội.....................................................36 Bảng 2.4: Kết quả tự đánh giá về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của ĐNCBQL (Thực hiện điều tra với 20 CBQL) .............................................................. 41 Bảng 2.5: Cơ cấu độ tuổi và thâm niên của ĐNCBQL ............................................... 42 Bảng 2.5: Kết quả điều tra ở 20 CBQL về việc đánh giá công tác quy hoạch đội ngũ cán bộ quản lý ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội ............ 46 Bảng 2.7: Kết quả điều tra khảo sát 20 CBQL một số nội dung liên quan đến thực trạng công tác quản lý của các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội.... 50 Bảng 3.1: Tổng hợp ý kiến của đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý về mức độ cần thiết của các giải pháp phát triển ĐNCBQL ................................................ 90 Bảng 3.2: Tổng hợp ý kiến của đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý về tính khả thi của các giải pháp phát triển ĐNCBQL ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội ............................................................................................ 91 DANH MỤC HÌNH Hình 2.1: Biểu đồ thực trạng trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ CBQL ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội ............................................ 37 Hình 2.4: Biểu đồ thực trạng thâm niên công tác của ĐNCBQL các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội ....................................................................... 43 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 3 Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng (Khoá VIII) đã khẳng định: “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng của đất nƣớc và chế độ”. Chính vì vậy trong mọi thời kỳ của cách mạng, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh thƣờng xuyên chăm lo đến cán bộ và coi công tác cán bộ là cốt lõi của công tác tổ chức, là vấn đề có tầm quan trọng có tính chiến lƣợc đối với sự nghiệp cách mạng. Trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo của hệ thống nhà trƣờng, đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục là một trong những yếu tố giữ vai trò quan trọng quyết định đến chất lƣợng giáo dục - đào tạo. Vì vậy, Đảng và nhà nƣớc ta rất quan tâm chú trọng xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục và đã liên tiếp có các Nghị quyết, chỉ thị về lĩnh vực quan trọng này. Nghị quyết hội nghị Trung ƣơng 8 khóa XI về Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã chỉ rõ “Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo”. Luật Giáo dục 2005 đƣợc sửa đổi, bổ sung năm 2009 cũng đã xác định, một trong những điều kiện để thành lập nhà trƣờng là “có đội ngũ cán bộ quản lý và nhà giáo đủ về số lƣợng và đồng bộ về cơ cấu” (điều 50); Luật còn xác định: “cán bộ quản lý giáo dục giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức, quản lý, điều hành các hoạt động giáo dục”. Đối với nhà trƣờng quân đội, Nghị quyết số 86-NQ/ĐUQSTƢ về công tác giáo dục - đào tạo trong tình hình mới của Đảng uỷ quân sự Trung ƣơng cũng chỉ rõ, một trong những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để phát triển giáo dục - đào tạo trong tình hình mới đó là: “Kiện toàn và phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục”. Hiện nay, trƣớc yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo và thực hiện luật giáo dục quốc phòng và an ninh (năm 2013), Thông tƣ liên tịch số 123/2015BQP-BGDĐT- BLĐTBXH Quy định tổ chức hoạt động của Trung tâm GDQP &AN. Đòi hỏi các Trung tâm GDQP&AN phải đổi mới để nâng cao chất 2 lƣợng giáo dục - đào tạo. Trung tâm GDQP&AN gồm: Trung tâm GDQP&AN thuộc nhà trƣờng quân đội; Trung tâm GDQP&AN thuộc cơ sở giáo dục đại học. Trung tâm GDQP&AN là cơ sở giáo dục, bồi dƣỡng kiến thức quốc phòng và an ninh, kỹ năng quân sự cho các đối tƣợng theo luật định. Đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục là một bộ phận quan trọng của các Trung tâm GDQP &AN. Đây là lực lƣợng trực tiếp lãnh đạo, quản lý, tổ chức thực hiện thắng lợi công tác giáo dục - đào tạo, bồi dƣỡng kiến thức quốc phòng và an ninh của Trung tâm. Thời gian qua, các Trung tâm GDQP&AN cũng đã có nhiều chủ trƣơng, biện pháp đổi mới, nâng cao chất lƣợng đào tạo, bồi dƣỡng và sử dụng cán bộ quản lý giáo dục. Nhƣng trên thực tế, đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục vẫn còn những bất cập, hạn chế cả về cơ cấu, số lƣợng và chất lƣợng. Về số lƣợng, mặc dù các Trung tâm đã đƣợc điều động, bố trí sắp xếp đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, là sĩ quan biệt phái từ các đơn vị trong quân đội, đội ngũ cán bộ quản lý là viên chức từ các đơn vị chủ quản, song vẫn chƣa đáp ứng với nhu cầu biên chế, nhất là đội ngũ cán bộ đại đội quản lý học viên, chƣa có đội ngũ cán bộ quản lý chuyên trách, mà hầu hết là giảng viên kiêm nhiệm. Về cơ cấu vẫn còn bất hợp lý, hiệu quả của công tác quản lý giáo dục còn nhiều hạn chế. Đặc biệt là chất lƣợng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục không đồng đều, trình độ và kinh nghiệm quản lý còn ít, còn lúng túng trọng việc vận dụng hài hòa giữa quản lý của cơ sở giáo dục đại quốc dân và cở sở giáo dục của nhà trƣờng quân đội để duy trì các chế độ trong ngày, trong tuần. Phần lớn đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở Trung tâm chƣa đƣợc đào tạo, bồi dƣỡng về nghiệp vụ quản lý giáo dục nên ảnh hƣởng không nhỏ đến chất lƣợng giáo dục - đào tạo. Nhìn chung, đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục chƣa thật sự đáp ứng so với thực tế yêu cầu nhiệm vụ giáo dục - đào tạo của các Trung tâm GDQP&AN trong tình hình mới. Do đó, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục là một vấn đề cấp thiết, khách quan. Trong thời gian qua, đã có một số đề tài nghiên cứu đƣa ra các giải pháp liên quan đến vấn đề cán bộ quản lý giáo dục ở các nhà trong và ngoài quân đội, song 3 các đề tài đó mới đề cập đến một số góc độ, phạm vi nhất định, chủ yếu tập trung vào giải pháp nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ quản lý học viên; về chất lƣợng quản lý giáo dục; về bồi dƣỡng kiến thức, nghiệp vụ quản lý giáo dục, chƣa có đề tài nào đề cập đến phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các Trung tâm GDQP&AN. Từ những vấn đề nêu trên, tác giả chọn đề tài luận văn là: “Giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay” đề tài nghiên cứu, góp phần cung cấp những luận cứ khoa học và giải pháp cụ thể cho việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giáo dục - đào tạo của các Trung tâm GDQP&AN trong giai đoạn mới. 2. Mục đích nghiên cứu Luận giải góp phần làm sáng tỏ những căn cứ khoa học và đề xuất giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Làm rõ các quan điểm, nội dung và những tiêu chí đánh giá về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội. - Khảo sát, đánh giá và phân tích thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay. - Đề xuất một số giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay. 4. Khách thể, đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Quá trình phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các Trung tâm GDQP&AN. - Đối tượng nghiên cứu: Giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay. - Phạm vi nghiên cứu: Luận văn chủ yếu tập trung nghiên cứu vấn đề phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các phòng chức năng, khoa giáo viên và cán bộ quản lý khung đại đội 4 ở Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay. Các số liệu điều tra, khảo sát từ năm 2010 đến nay. 5. Cơ sở phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu * Về cơ sở phương pháp luận: Đề tài dựa trên cơ sở các quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục, quản lý giáo dục. Đồng thời vận dụng các quan điểm hệ thống cấu trúc, logic, lịch sử và quan điểm thực tiễn để nghiên cứu đề tài. * Về phương pháp nghiên cứu: Tác giả sử dụng tổng hợp các phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn sau đây: - Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết gồm: phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá các tài liệu lý luận chuyên ngành, liên ngành và nghiên cứu các tài liệu kinh điển; các văn kiện nghị quyết, chỉ thị, của Đảng; các văn bản pháp luật, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc để xây dựng cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu. - Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn bao gồm: Nghiên cứu những báo cáo tổng kết kinh nghiệm công tác quản lý giáo dục của các Trung tâm GDQP&AN những năm qua. Tổng hợp các số liệu thống kê của các Trung tâm GDQP&AN Tham khảo ý kiến chuyên gia, trao đổi, tham khảo ý kiến ý kiến của một số cán bộ chủ chốt ở các cơ quan, phòng đào tạo, phòng HCTH, phòng Hậu cần - kỹ thuật, các khoa giáo viên và cán bộ đại đội về thực trạng của đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục của các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay. Trƣng cầu ý kiến bằng phiếu hỏi đối với 20 đồng chí cán bộ quản lý, đang công tác tại các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội. Ngoài ra, tác giả còn sử dụng phƣơng pháp thống kê toán học, để phân tích và xử lý các số liệu điều tra. 5 6. Giả thuyết khoa học Vấn đề phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nhiều vấn đề cần giải quyết và cách làm khác nhau. Nhƣng nếu thực hiện có hiệu quả và đồng bộ các vấn đề nhƣ: Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của chủ thể đối với nhiệm vụ phát triển đội ngũ cán bộ quản lý; thực hiện tốt quy hoạch; tăng cƣờng công tác đào tạo, bồi dƣỡng đội ngũ cán bộ quản lý; phát huy tính tích cực chủ động trong tự học tập, tự bồi dƣỡng của đội ngũ cán bộ quản lý; và tiếp tục đổi mới, hoàn thiện và thực hiện tốt các chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ quản lý, thì sẽ đáp ứng đƣợc yêu cầu tốt hơn về số lƣợng, cơ cấu và chất lƣợng đội ngũ cán bộ quản lý của các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội trong giai đoạn mới. 7. Đóng góp mới của đề tài Đề tài đã xây dựng các tiêu chí đánh giá về việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội; đề xuất một số giải pháp cơ bản thiết thực, có tính khả thi nhằm phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay. II. Nội dung Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn. Chương 2: Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý ở các trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh khu vực Hà Nội hiện nay. Chương 3: Giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các Trung tâm GDQP&AN khu vực Hà Nội hiện nay. III. Kết luận và khuyến nghị 6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Ở thời Trung Hoa cổ - trung đại, đã có nhiều nhà lý luận công nhận các chức năng quản lý. Trong thời kỳ này, các nhà tƣ tƣởng và chính trị lớn của Trung hoa cổ đại đã có những đóng góp đáng kể vào tƣ tƣởng quản lý. Quản Trọng (638 TCN) là ngƣời mở đƣờng cho phái Pháp gia, là ngƣời thực hiện chính sách Pháp trị. Khổng Tử (551 - 478 TCN) đã có những luận thuyết về quản lý xã hội và xây dựng hệ thống thƣởng phạt công trạng để đảm bảo cai trị đất nƣớc có hiệu quả. Ông là ngƣời đƣa ra học thuyết Lễ trị, làm gì muốn thành công phải có chính danh, phải biết chọn ngƣời hiền tài, phải thu phục lòng ngƣời, phải đúng đạo và phải tiết kiệm. Mạnh Tử (372 - 289 TCN) là ngƣời kế tục của Khổng Tử, đã nhấn mạnh vai trò làm chủ của nhân dân và trách nhiệm phục vụ nhân dân của ngƣời cầm quyền. Các nhà tƣ tƣởng thời Trung Hoa cổ đại tuy chỉ giới hạn trong tƣ tƣởng triết học nhƣng đã tạo lập đƣợc nhiều quan điểm quản lý quan trọng thuộc phạm vi quản lý vĩ mô, đã vạch ra đƣợc logic quản lý từ thấp đến cao “an dân trị quốc bình thiên hạ”. Tƣ tƣởng quản lý dƣới chủ nghĩa tƣ bản trên thế giới, quản lý trở thành một môn khoa học độc lập từ sau khi có cuộc cách mạng công nghiệp vào thế kỷ XVIII, XIX. F.Taylor (F.Winslow Taylor: 1856 - 1915) là ngƣời khởi xƣớng trƣờng phái quản lý có khoa học. Triết lý của trƣờng phái này gồm 4 điểm: Phát triển khoa học để thay thế thao tác cũ; Lựa chọn công nhân một cách khoa học; Gắn công nhân đƣợc lựa chọn kỹ càng với việc tổ chức lao động có khoa học; Phân công công việc gắn bó với “cách mạng trí tuệ” tạo sự gắn bó giữa ngƣời quản lý và công nhân. - Charles Babbage (1792 - 1871) là một nhà toán học ngƣời Anh tìm cách tăng năng suất lao động. Để tăng năng suất lao động, ông cùng với Robert Owen (1771-1858) và Andrew Ure (1778 - 1875) đã đƣa ra ý tƣởng tập trung giải quyết 7 một số yếu tố chủ yếu nhƣ phúc lợi, giám sát công nhân, mối quan hệ giữa ngƣời quản lý đối với ngƣời bị quản lý và đặc biệt là nâng cao trình độ quản lý cho các nhà quản lý. Charles Babbage chủ trƣơng chuyên môn hóa lao động, dùng toán học để tính toán cách sử dụng nguyên vật liệu tối ƣu nhất. Ông cho rằng, các nhà quản trị phải nghiên cứu thời gian cần thiết để hoàn thành một công việc, từ đó ấn định tiêu chuẩn công việc, đƣa ra việc thƣởng cho những công nhân vƣợt tiêu chuẩn. Ông cũng là ngƣời đầu tiên đề nghị phƣơng pháp chia lợi nhuận để duy trì quan hệ giữa công nhân và ngƣời quản lý. Tại Pháp, Henri Fayol (1841 - 1925) đã tiếp cận vấn đề quản lý ở tầm rộng hơn và xem xét dƣới góc độ tổ chức - hành chính. Tƣ tƣởng chủ yếu của thuyết Fayol là nhìn vấn đề quản lý ở cả tổng thể tổ chức quản lý, xem xét hoạt động quản lý từ trên xuống, tập trung vào bộ máy lãnh đạo cao với các chức năng cơ bản của nhà quản lý. Ông đã đƣa ra năm chức năng cơ bản của quản lý, mƣời sáu quy tắc về chức trách quản lý và mƣời bốn nguyên tắc quản lý hành chính [5, tr111 - 117]. Ông cho rằng thành công của quản lý không chỉ nhờ những phẩm chất của các nhà quản lý, mà chủ yếu nhờ các nguyên tắc chỉ đạo hành động của họ và những phƣơng pháp mà họ sử dụng. Với các nhà quản lý cấp cao phải có khả năng bao quát, còn đối với cấp dƣới thì khả năng chuyên môn là quan trọng nhất. Tƣ tƣởng quản lý đó phù hợp với hệ thống kinh doanh hiện đại, và từ những nguyên lý đó (trong công nghiệp) có thể vận dụng cho việc quản lý các loại tổ chức thuộc lĩnh vực khác. Vào những thập kỷ 60 - 80 của thế kỷ XX, theo trƣờng phái quản lý của Nhật Bản, xuất hiện thuyết Z của William Ouchi và lý thuyết Kaijen của Massaakiimai. Các lý thuyết này ra đời với những đặc thù truyền thống văn hóa, tâm lý dân tộc của Nhật. Trƣờng phái này tiếp cận về quản lý trên cơ sở xem xét những yếu tố văn hóa, tính nhân đạo và mang tính hiện đại, trong đó nêu lên những nét văn hóa của quản lý, vừa thể hiện ở phẩm chất vừa thể hiện ở năng lực của ngƣời quản lý. Cũng trong thời kỳ này, việc nghiên cứu quản lý dựa trên cơ sở xem xét những yếu tố văn hóa, tính nhân đạo và mang tính hiện đại, trong đó có nêu lên những nét văn hóa quản lý, vừa thể hiện ở phẩm chất vừa thể hiện ở năng lực của ngƣời quản lý. Cũng trong thời 8 kỳ này, việc nghiên cứu quản lý dựa trên cơ sở xem xét tổng thể thì lý thuyết về sơ đồ 7S: Structure (cơ cấu), Strategy (chiến lƣợc), Skills (các kỹ năng), Style (cách thức), System (hệ thống), Shared value (các giá trị chung) và đặc biệt là Staff (đội ngũ) đã xuất hiện. Khi phân tích về đội ngũ quản lý, ngƣời đọc thấy đƣợc giá trị về chất lƣợng đội ngũ cán bộ quản lý trong việc đạt tới mục tiêu của tổ chức [5, tr.239- 243]. Từ khi xã hội công nghiệp có dấu tích của sự bùng nổ thông tin và dần chuyển thành xã hội thông tin (cuối thế kỉ XX đến nay) đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý trong môi trƣờng luôn luôn biến đổi, quản lý theo quan điểm hệ thống, quản lý tình huống, thì vấn đề nâng cao chất lƣợng của ngƣời quản lý thực sự đã đƣợc đề cập đến và đây là vấn đề đƣợc mọi tổ chức hết sức quan tâm. Tiêu biểu nhất là công trình của ba tác giả Harold Koontz, Cyril Odonnell, Heinz Weihrich với tác phẩm nổi tiếng là cuốn “Những vấn đề cốt yếu của quản lý” [18]. Công trình này đã đề cập nhiều hơn đến các yêu cầu về chất lƣợng của ngƣời quản lý. Gần đây, Vƣơng Lạc Phu và Tƣởng Nguyệt Thần (Trung Quốc) đã có công trình “Khoa học lãnh đạo hiện đại” [28]. Trong đó các tác giả đã dành hẳn một chƣơng nêu lên vấn đề về chất lƣợng và hiệu quả quản lý của cán bộ lãnh đạo, quản lý. 1.1.2. Ở trong nước Ở Việt Nam nói riêng, nghiên cứu về vấn đề này, có “Hệ thống giáo dục hiện đại trong những năm đầu thế kỷ XXI” của tác giả Vũ Ngọc Hải và Trần Khánh Đức. Ngoài những nghiên cứu chung về quản lý, nhiều tác giả đã có nghiên cứu chuyên sâu về từng lĩnh vực QLGD nhƣ: Đặng Quốc Bảo nghiên cứu về quy trình quản lý của hiệu trƣởng trƣờng trung học, tài chính trong giáo dục; Nguyễn Thị Mỹ Lộc nghiên cứu về văn hóa giao tiếp của cán bộ quản lý (CBQL), xây dựng cơ quan thành tổ chức biết học hỏi; Lê Quang Sơn nghiên cứu về tâm lý của ngƣời lãnh đạo, quản lý. Ở Việt Nam, vấn đề về quản lý giáo dục; về xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ đƣợc thể hiện rất rõ trong tƣ tƣởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm xây dựng và khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của đội ngũ cán bộ nói chung, cán bộ quản lý giáo dục nói riêng đối với sự nghiệp cách mạng 9 của dân tộc và sự nghiệp giáo dục nƣớc nhà, Ngƣời nói: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, “mọi thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém” [21, tr.269 273], “có cán bộ tốt, việc gì cũng xong” [21, tr.240]. Tƣ tƣởng của Ngƣời đã đặt ra yêu cầu cao và chỉ rõ trách nhiệm xây dựng, bồi dƣỡng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục là trách nhiệm của Đảng, Nhà nƣớc, nhân dân và của nội bộ ngành giáo dục cũng nhƣ bản thân cán bộ quản lý giáo dục. Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến việc huấn luyện, đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ. Ngƣời nói: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc, vì vậy huấn luyện cán bộ là cái gốc của Đảng” [20, tr.447], “Đảng phải nuôi dạy cán bộ nhƣ những ngƣời làm vƣờn vun trồng những cây cối quý báu” [21, tr.273]. Đối với đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các nhà trƣờng quân đội ngƣời cho rằng, họ vừa là nhà chỉ huy, lãnh đạo, vừa là nhà giáo dục trong quân đội. Trung thành và vận dụng đúng đắn, sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh; tiếp thu tinh hoa nền giáo dục của nhân loại, từ thực tiễn hoạt động quản lý giáo dục - đào tạo, hơn 60 năm qua, Đảng và Nhà nƣớc ta đã luôn quan tâm đến việc bồi dƣỡng, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục và xác định đó là một trong những giải pháp tích cực để nâng cao chất lƣợng giáo dục đào tạo. Đồng thời, Đảng và Nhà nƣớc ta khẳng định việc bồi dƣỡng, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục có vị trí vai trò to lớn, quyết định đến sự thành bại của sự nghiệp giáo dục hiện nay, từ đó chỉ rõ trách nhiệm xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục là trách nhiệm của Đảng, Nhà nƣớc, nhân dân, của nội bộ ngành giáo dục và bản thân cán bộ quản lý giáo dục. Vấn đề đó đƣợc thể hiện rất rõ trong các văn bản nhƣ: Nghị quyết Trung ƣơng 2 (khoá VIII), Nghị quyết Trung ƣơng 6 (khoá IX), Nghị quyết Đại hội IX, Đại hội X, đặc biệt là nghị quyết số 29 Hội nghị Trung ƣơng 8 (khóa XI) của Đảng không chỉ đề cập đến giáo dục - đào tạo nói chung, mà còn cả vấn đề về quản lý giáo dục - đào tạo, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo. Trên cơ sở những quan điểm, chủ trƣơng, chính sách về phát triển giáo dục đào tạo của Đảng, Nhà nƣớc, nhiều Nhà giáo dục và quản lý giáo dục đã nghiên cứu và công bố những công trình khoa học về quản lý giáo dục, bao gồm cả bộ máy