Tài liệu Giải pháp nâng cao chất lượng công chức cấp phường trên địa bàn quận long biên, thành phố hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM LÊ THU HƯƠNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG CHỨC CẤP PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN LONG BIÊN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH HÀ NỘI, NĂM 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM LÊ THU HƯƠNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG CHỨC CẤP PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN LONG BIÊN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH MÃ SỐ: 60.34.01.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. CHU THỊ KIM LOAN HÀ NỘI, NĂM 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày tháng năm 2015 Tác giả luận văn Lê Thu Hương Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page i LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Chu Thị Kim Loan, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi rất tận tình, chu đáo trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn. Tôi xin gửi lời cảm ơn đến các thầy giáo, cô giáo Khoa Kế toán và quản trị kinh doanh, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã dành nhiều tâm huyết để truyền đạt những kiến thức quí báu về chuyên ngành Quản trị kinh doanh cho chúng tôi. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn toàn thể cán bộ, chuyên viên Phòng nội vụ, Phòng Thống kê; Phòng tài nguyên môi trường, phòng kinh tế, trung tâm dân số KHHGĐ, Trung tâm y tế Quận Long Biên, UBND các phường đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình khảo sát, thu thập và xử lý số liệu, tài liệu liên quan để xây dựng luận văn. Cuối cùng tôi muốn gửi lời cảm ơn tới gia đình và bạn bè tôi, những người đã luôn động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và rèn luyện tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Hà Nội, ngày tháng năm 2015 Tác giả luận văn Lê Thu Hương Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC BẢNG ........................................................................................ vii DANH MỤC BIỂU ........................................................................................ viii DANH MỤC HÌNH ........................................................................................ viii DANH MỤC SƠ ĐỒ ...................................................................................... viii 1. MỞ ĐẦU.........................................................................................................1 1.1 Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................5 1.2.1 Mục tiêu chung: ..........................................................................................5 1.2.2 Mục tiêu cụ thể: ..........................................................................................5 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................5 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu: ................................................................................5 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu: ...................................................................................5 1.4 Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................6 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỀN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG CHỨC CẤP PHƯỜNG ...........................................................................7 2.1 Cơ sở lý luận: ................................................................................................7 2.1.1 Một vài khái niệm về công chức: ................................................................7 2.1.2 Khái niệm và chức trách nhiệm vụ của công chức phường ở Việt Nam ...............9 2.1.3 Khái niệm và các tiêu chí đánh giá chất lượng công chức cấp phường ...... 22 2.1.4 Sự cần thiết nâng cao chất lượng cán bộ công chức: ................................. 28 2.1.5 Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng công chức cấp phường ................... 33 2.2 Cơ sở thực tiến ............................................................................................ 36 2.2.1 Kinh nghiệm nâng cao chất lượng công chức cấp phường ở một số địa phương trong nước: ........................................................................................... 36 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page iii 2.2.2 Bài học cho quận Long Biên trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ công chức phường ...................................................................................................... 39 2.2.3 Những nghiên cứu liên quan đến đề tài: .................................................... 41 3. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................... 43 3.1 Khái quát đặc điểm cơ bản về Quận Long Biên ........................................... 43 3.1.1 Điều kiện tự nhiên .................................................................................... 43 3.1.2 Kết quả phát triển kinh tế Quận Long Biên .............................................. 50 3.1.3 Đánh giá chung điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của Quận Long Biên. .............. 53 3.2 Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 55 3.2.1 Phương pháp thu thập thông tin ................................................................ 55 3.2.2 Phương pháp tính toán và tổng hợp số liệu................................................ 57 3.2.3 Phương pháp phân tích số liệu ................................................................. 57 3.2.4 Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu về công chức cấp phường ..................... 58 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .............................................. 60 4.1 Thực trạng chất lương công chức cấp phường Quận Long Biên ................... 60 4.1.1 Đặc điểm cơ bản của đội ngũ cán bộ công chức cấp phường trên địa bàn Quận Long Biên, thành phố Hà Nôi................................................................... 60 4.1.2 Chất lượng công chức cấp phường trên điạ bàn Quận Long Biên .............. 64 4.1.3 Đánh giá của người dân và lãnh đạo về chất lượng công chức phường .............. 74 4.1.4 Đánh giá chung ........................................................................................ 79 4.2 Những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng cán bộ công chức cấp phường thuộc Quân Long Biên ....................................................................................... 83 4.2.1 Điều kiện làm việc, công tác cán bộ và chính sách .................................... 83 4.2.2 Công tác quy hoạch cán bộ công chức ...................................................... 84 4.2.3 Công tác đánh giá công chức .................................................................... 85 4.2.4 Công tác sử dụng công chức ..................................................................... 86 4.2.5 Công tác đào tạo và phát triển ................................................................... 86 4.2.6. Phân tích công việc, xác định vị trí việc làm và xác định tiêu chuẩn chức danh công chức.................................................................................................. 88 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page iv 4.3 Một số giải pháp nâng cao chất lượng công chức cấp phường trên địa bàn Quận Long Biên, thành phố Hà Nội................................................................... 91 4.3.1 Mục tiêu, phương hướng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức của quận Long Biên nói chung .......................................................................... 91 4.3.2. Quan điểm nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp phường trên địa bàn quận Long Biên .......................................................................................... 94 4.3.3 Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp phường trên địa bàn quận Long Biên ..................................................................................... 95 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................... 114 5.1 Kết luận ..................................................................................................... 114 5.2 Kiến nghị với các bộ, ngành Trung ương và Uỷ ban nhân dân Thành phố Hà nội ................................................................................................................... 115 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 117 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BCH : Ban chấp hành BNV : Bộ nội vụ CP : Chính phủ CTr : Chương trình CBCC : Cán bộ công chức CNXH : Chủ nghĩa xã hội CNCS : Chủ nghĩa cộng sản CBCCVC : Cán bộ công chức viên chức CNH – HĐH : Cônng nghiệp hóa, hiện đại hóa HĐBT : Hội đồng bộ trưởng HĐND : Hội đồng nhân dân HCNN : Hành chính nhà nước HTX : Hợp tác xã KH : Kế hoạch KHHGĐ : Kế hoạch hóa giá đình LLLĐ : Lực lượng lao động NĐ : Nghị định QU : Quận ủy QĐ : Quyết định QLNN : Quản lý nhà nước UB MTTQ : Ủy ban mặt trận tổ quốc UBND : Ủy ban nhân dân Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page vi DANH MỤC BẢNG STT Tên bảng Trang 3.1 Hiện trạng sử dụng đất quận Long Biên năm 2013 ............................. 45 3.2 Dân số và mật độ dân số trên địa bàn quận Long Biên (tính đến ngày 31/12/2014) ............................................................................................. 49 4.1 Số lượng công chức theo đơn vị hành chính Quận Long Biên ............ 60 4.2 Số lượng công chức phường trên địa bàn quận Long Biên theo giới tính (2012 - 2014)............................................................................................ 61 4.3 Số lượng công chức cấp phường trên địa bàn quận Long Biên theo độ tuổi (2012 - 2014)..................................................................................... 63 4.4 Trình độ đào tạo của công chức phường trên địa bàn quận Long Biên (2012 - 2014)............................................................................................ 66 4.5 Cơ cấu ngạch công chức phường trên địa bàn quận Long Biên (2012 2014) ........................................................................................................ 67 4.6 Kết quả đánh giá công chức cấp phường năm 2015 ............................ 68 4.7 Trình độ lý luận chính trị và Quản lý NN của ..................................... 69 4.8 Trình độ ngoại ngữ, tin học của đội ngũ công chức cấp phường trên địa bàn quận Long Biên qua các năm ............................................................. 70 4.9 Những kỹ năng cần được đào tạo đối với công chức phường.............. 71 4.10 Tầm quan trọng của các kỹ năng đối với công chức cấp phường Quận Long Biên. ............................................................................................... 72 4.11 Đánh giá của người dân về khả năng giải quyết công việc của công chức phương thuộc Quận Long Biên ........................................................ 75 4.12 Đánh giá của người dân về tinh thần thái độ phục vụ của công chức phường thuộc Quận Long Biên ................................................................ 75 4.13 Đánh giá của lãnh đạo Quận về chất lượng công chức phường Quận Long Biên ................................................................................................ 79 4.14 Nhận xét và đánh giá của cán bộ Quận về điều kiện làm việc, công tác cán bộ và chính sách đối với công chức phường....................................... 84 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page vii DANH MỤC BIỂU STT Tên biểu Trang 3.1 Mật độ dân số Long Biên so với các quận nội thành ........................... 48 DANH MỤC HÌNH STT Tên hình Trang 3.1 Cơ cấu sử dụng đất quận Long Biên năm 2013................................... 47 DANH MỤC SƠ ĐỒ STT Tên sơ đồ Trang 4.1 Giải pháp đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp phường ......................... 96 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page viii 1. MỞ ĐẦU 1.1 Tính cấp thiết của đề tài Các văn kiện của Đảng và Nhà nước ta đều khẳng định: Con người luôn ở vị trí trung tâm trong toàn bộ chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, lấy việc phát huy nguồn lực con người làm yếu tố cơ bản cho sự phát triển nhanh và bền vững. Trong hệ thống chính quyền ở nước ta thì chính quyền cấp cơ sở có một vị trí rất quan trọng, là cầu nối trực tiếp của hệ thống chính quyền nhà nước với nhân dân thông qua đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Cán bộ, công chức cấp xã là những người gần dân nhất, sát dân nhất, mọi chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước có đến được với nhân dân hay không, đến đúng, đến đủ và có được nhân dân tiếp thu đúng đắn hay không đều thông qua đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Hiệu lực, hiệu quả của bộ máy chính quyền cấp xã nói riêng và hệ thống chính trị nói chung, xét đến cùng được quyết định bởi phẩm chất, năng lực và hiệu quả công tác của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã có vai trò hết sức quan trọng trong xây dựng và hoàn thiện bộ máy chính quyền cơ sở, trong hoạt động thi hành nhiệm vụ, công vụ. Hiệu lực, hiệu quả của bộ máy chính quyền cấp xã nói riêng và hệ thống chính trị nói chung, xét đến cùng được quyết định bởi phẩm chất, năng lực và hiệu quả công tác của đội ngũ cán bộ, công chức cở sở. Có thể nói, đây là vấn đề đặc biệt quan trọng đã được Đảng và Nhà nước quan tâm trong suốt quá trình từ khi xây dựng Nhà nước dân chủ nhân dân đến nay. Cán bộ nói chung có vai trò rất quan trọng, cán bộ cơ sở nói riêng có vị trí nền tảng cơ sở… Cơ sở xã, phường, thị trấn mạnh hay yếu một phần quan trọng phụ thuộc vào chất lượng đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 1 Cán bộ, công chức cấp xã góp phần quyết định sự thành bại của chủ trương, đường lối và nhiệm vụ chính trị của Đảng và Nhà nước. Không có đội ngũ cán bộ, công chức cơ sở vững mạnh thì dù đường lối, chủ trương chính trị có đúng đắn cũng khó biến thành hiện thực. Cán bộ, công chức cấp xã vừa là người trực tiếp đem các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước giải thích cho nhân dân hiểu rõ và thi hành, vừa là người phản ánh nguyện vọng của quần chúng nhân dân đến với Đảng và Nhà nước để có sự điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung cho đúng và phù hợp với thực tiễn. Ở khía cạnh này, họ có vai trò là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với quần chúng nhân dân. Cán bộ, công chức cấp xã có vai trò quan trọng trong quản lý và tổ chức công việc của chính quyền cơ sở. Nhiệm vụ của họ là thực thi công vụ mang tính tự quản theo pháp luật và bảo toàn tính thống nhất của thực thi quyền lực nhà nước ở cơ sở thông qua việc giải quyết các công việc hành ngày có tính chất quản lý, tự quản mọi mặt ở địa phương. Họ còn có vai trò trực tiếp bảo đảm kỷ cương phép nước tại cơ sở, bảo vệ các quyền tự do dân chủ, quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Thông qua hoạt động của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, nhân dân thể hiện được quyền làm chủ và trực tiếp thực hiện quyền tự quản của mình. Chính vì đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã có vai trò quan trọng trong bộ máy chính quyền cơ sở nên việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã vững vàng về chính trị, có đạo đức trong sạch về lối sống, có trí tuệ, kiến thức và trình độ năng lực để thực hiện các nhiệm vụ được giao luôn là mối quan tâm hàng đầu của Đảng và Nhà nước ta. Đây cũng là một nội dung rất quan trọng của công tác cán bộ. Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã đối với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa phát triển đất nước. Đầu tư xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất, Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 2 đạo đức và năng lực ngang tầm sự nghiệp đổi mới mang ý nghĩa như sự đầu tư cho hạ tầng cơ sở trong công tác cán bộ. Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng nhận định: “Cán bộ phải là người có phẩm chất chính trị tốt, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, hết lòng phấn đấu vì lợi ích của nhân dân, của dân tộc; có bản lĩnh chính trị vững vàng, không dao động trước những khó khăn, thử thách; có năng lực hoàn thành nhiệm vụ được giao, có nhân cách và lối sống mẫu mực, trong sáng; có ý thức tổ chức kỷ luật cao, tôn trọng tập thể, gắn bó với nhân dân” (Văn kiện ĐH X tr.136). Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng nhấn mạnh cần phải “xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức trong sạch, có năng lực đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới” (Văn kiện ĐH XI tr.252). Qua đó cần phải “rà soát, bổ sung, hoàn thiện quy chế quản lý cán bộ, công chức; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cả về bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, năng lực điều hành, quản lý nhà nước”. Có như thế mới tạo ra được một đội ngũ cán bộ, công chức “vừa hồng, vừa chuyên” đáp ứng được yêu cầu trong tình hình mới. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã có đủ trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, có năng lực tổ chức, điều hành, công tâm, thạo việc, tận tụy với dân, biết phát huy sức mạnh tổng hợp của nhân dân, thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, nâng cao trách nhiệm công tác, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có ý thức tổ chức kỷ luật và đạo đức trong thực thi nhiệm vụ, công vụ nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công việc, góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, chính trị và quốc phòng trên địa bàn xã. Cán bộ và công tác cán bộ luôn là “khâu then chốt trong vấn đề then chốt” của toàn bộ sự nghiệp cách mạng của Đảng. Do vậy, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước nói chung, cán bộ, công chức cấp xã nói riêng vững mạnh là công việc hết sức quan trọng và đòi hỏi phải làm Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 3 thường xuyên, nhất là trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện nay. Đảng ta cũng đã khẳng định: “Xây dựng đội ngũ cán bộ ngang tầm nhiệm vụ, có bản lĩnh chính trị, có phẩm chất cách mạng, có năng lực trí tuệ và tổ chức thực tiễn là việc làm vừa cơ bản, vừa cấp bách và là công tác thường xuyên và lâu dài” Quận Long Biên, thành phố Hà Nội được thành lập theo Nghị định 132/2003/NĐ-CP ngày 06/11/2003 của Chính phủ và chính thức đi vào hoạt động kể từ ngày 01/01/2004. Trong 12 năm qua, công tác quản lý nhà nước về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức nói chung và chất lượng đội ngũ công chức cấp phường nói riêng luôn được lãnh đạo quận quan tâm, chỉ đạo; Năng lực, nề nếp và tác phong làm việc của đội ngũ công chức đã có chuyển biến tốt, trình độ chuyên môn và lý luận chính trị được nâng lên đáng kể so với những ngày đầu mới thành lập quận. Tuy nhiên, một bộ phận đội ngũ công chức cấp phường còn bộc lộ một số khuyết điểm, hạn chế như năng lực thực tiễn trong thực thi nhiệm vụ, kỹ năng nghiệp vụ còn hạn chế, thiếu tinh thần trách nhiệm với công việc, thiếu ý thức tự học tập nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ. Việc triển khai và thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin trong công việc chưa đáp ứng yêu cầu của cải cách hành chính. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ quận Long Biên lần thứ III, nhiệm kỳ 2015 - 2020 đã xác định cải cách hành chính là một trong hai khâu đột phá; trong đó trọng tâm là xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức từ quận tới cơ sở có đủ phẩm chất, năng lực trình độ và trách nhiệm trong thực thi công vụ. Để tập trung thực hiện tốt nhiệm vụ này, Ban chấp hành Đảng bộ quận khoá III xây dựng Chương trình số 04-CTr/QU về:“Tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, trọng tâm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức quận Long biên giai đoạn 2015-2020”. Vì vậy, việc nghiên cứu lý luận và phân tích thực trạng chất lượng đội ngũ công chức cấp phường trên địa bàn quận Long Biên, thành phố Hà Nội để có những giải pháp nhằm Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 4 tạo ra một sự chuyển biến về chất lượng nhằm đáp ứng yêu cầu Đảng bộ, chính quyền quận Long Biên trở thành nhiệm vụ cấp thiết. Với ý nghĩa trên, tôi xin chọn đề tài “Giải pháp nâng cao chất lượng công chức cấp phường trên địa bàn quận Long Biên, thành phố Hà Nội" làm luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1 Mục tiêu chung: Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng chất lượng công chức cấp phường trên địa bàn Quận Long Biên, tìm ra những tồn tại hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công chức cấp phường trên địa bàn Quận Long Biên. 1.2.2 Mục tiêu cụ thể: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng cao chất lượng công chức cấp phường. - Phân tích thực trạng chất lượng đội ngũ công chức cấp phường trên địa bàn quận Long Biên, thành phố Hà Nội; đánh giá ưu điểm, nhược điểm và rút ra nguyên nhân ảnh hưởng tới chất lượng công chức cấp phường ở địa bàn làm nghiên cứu. - Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp phường trên địa bàn quận Long Biên, thành phố Hà Nội. 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu: Chất lượng công chức cấp phường trên địa bàn quận Long Biên, thành phố Hà Nội. 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu về công chức phường trên địa bàn quận Long Biên, thành phố Hà Nội giai đoạn 2012 - 2014. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 5 Tập trung nghiên cứu mặt chất lượng công chức cấp phường (đặc biệt nhấn mạnh mặt trí lực) để có các giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng công chức cấp phường trên địa bàn quận Long Biên, thành phố Hà Nội. 1.4 Câu hỏi nghiên cứu - Công chức cấp phường là gì? Có vai trò như thế nào? - Thực trạng chất lượng công chức cấp phường trên địa bàn Quận Long Biên như thế nào? - Những thuận lợi, khó khăn ảnh hưởng đến chất lượng công chức cấp phường trên địa bàn Quận Long Biên? - Nguyên nhân chủ yếu nào ảnh hưởng đến chất lượng công chức cấp phường trên địa bàn Quận Long Biên? - Giải pháp để nâng cao chất lượng công chức cấp phường trên địa bàn Quận Long Biên? Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 6 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỀN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG CHỨC CẤP PHƯỜNG 2.1 Cơ sở lý luận 2.1.1 Một vài khái niệm về công chức Quan niệm công chức gắn liền với sự ra đời công chức ở các nước tư bản phương Tây. Từ nửa cuối thế kỷ XIX, tại nhiều nước đã thực hiện chế độ công chức thời gian tương đối lâu, công chức được hiểu là những công dân được tuyển dụng và bổ nhiệm giữ một công vụ thường xuyên trong một công sở của Nhà nước ở trung ương hay địa phương, ở trong nước hay ngoài nước, đã được xếp vào một ngạch và hưởng lương từ ngân sách Nhà nước. Trên thực tế, mỗi quốc gia cũng có quan niệm khác nhau về công chức: Ở Pháp, công chức bao gồm những người được tuyển dụng, bổ nhiệm vào chính ngạch, làm việc thường xuyên ở các công sở, trong đó có các cơ quan công quyền và các tổ chức sự nghiệp công, do Chính phủ trung ương thống nhất quản lý, không tính các công chức thuộc chính quyền địa phương; sĩ quan quân đội và những người phục vụ trong quân đội không phải là công chức. Ở Nhật Bản, công chức được phân thành hai loại chính, gồm công chức nhà nước và công chức địa phương: “Công chức nhà nước gồm những người được nhậm chức trong bộ máy của Chính phủ trung ương, ngành tư pháp, quốc hội, quân đội, trường công và bệnh viện quốc lập, xí nghiệp và đơn vị sự nghiệp quốc doanh được lĩnh lương của ngân sách nhà nước. Công chức địa phương gồm những người làm việc và lĩnh lương từ tài chính địa phương”. Ở Trung Quốc, từ năm 1989 đã tổng kết từ những kinh nghiệm thất bại của các nước xã hội chủ nghĩa trước đây, đồng thời đã nghiên cứu về Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 7 nguồn gốc của chế độ công chức, coi đó là một khoa học trong quản lý của Nhà nước hiện đại khi tồn tại cơ chế thị trường. Khái niệm công chức ở Trung Quốc được hiểu là: "Công chức nhà nước là những người công tác trong cơ quan hành chính nhà nước các cấp, trừ nhân viên phục vụ. Công chức gồm hai loại: + Công chức lãnh đạo là những người thừa hành quyền lực nhà nước. Các công chức này bổ nhiệm theo các trình tự luật định, chịu sự điều hành của Hiến pháp, Điều lệ công chức và Luật tổ chức của chính quyền các cấp. + Công chức nghiệp vụ là những người thi hành chế độ thường nhiệm, do cơ quan hành chính các cấp bổ nhiệm và quản lý căn cứ vào Điều lệ công chức. Họ chiếm tuyệt đại đa số trong công chức nhà nước, chịu trách nhiệm quán triệt, chấp hành các chính sách và pháp luật”. Ở Inđônêxia, công chức gồm những người được tuyển dụng, bổ nhiệm vào làm việc ở các công sở bao gồm cả các cơ quan của Chính phủ trung ương và chính quyền địa phương thuộc các Bang, trong đó bao gồm cả quân đội, lực lượng cảnh sát và cả công nhân làm việc ở các tổ chức phục vụ công cộng. Tại các nước đang phát triển, chế độ công chức được xây dựng muộn hơn, do đại bộ phận trước đây là thuộc địa và nửa thuộc địa nên mô hình đều chịu ảnh hưởng khuôn mẫu của các nước Anh, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Pháp, Mỹ, Hà Lan… Như vậy, phạm vi công chức rộng hay hẹp tuỳ thuộc vào hình thức tổ chức Nhà nước, tổ chức phân cấp (tập quyền hay phân quyền) và tuỳ theo chức năng, cơ chế hoạt động công vụ lỏng hay chặt. Từ những khái niệm về công chức của một số nước như trên, có thể thấy: Công chức là những người được tuyển dụng và bổ nhiệm giữ một chức vụ hay thừa hành công vụ thường xuyên trong một công sở của Nhà Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 8 nước từ trung ương đến địa phương, được hưởng lương từ ngân sách và chịu sự điều hành của Luật công chức. Từ điển giải thích thuật ngữ hành chính định nghĩa công chức là: “Người được tuyển dụng và bổ nhiệm vào làm việc trong một cơ quan của Nhà nước ở trung ương hay ở địa phương, làm việc thường xuyên, toàn bộ thời gian, được xếp vào ngạch của hệ thống ngạch bậc, được hưởng lương từ ngân sách Nhà nước, có tư cách pháp lý khi thi hành công vụ của Nhà nước”. Định nghĩa này bao quát được các điều kiện để trở thành công chức là: - Được tuyển dụng và bổ nhiệm để làm việc thường xuyên; - Làm việc trong công sở; - Được xếp vào một ngạch của hệ thống ngạch bậc; - Được hưởng lương từ ngân sách Nhà nước; - Có tư cách pháp lý khi thi hành công vụ. 2.1.2 Khái niệm và chức trách nhiệm vụ của công chức phường ở Việt Nam 2.1.2.1 Khái niệm về công chức Ở Việt Nam do lịch sử hình thành đội ngũ cán bộ - công chức có đặc điểm khác với các nước trên thế giới, những người làm việc ở các cơ quan nhà nước, cơ quan đảng, toàn thể là một khối thống nhất trong hệ thống chính trị do Đảng lãnh đạo, vì vậy phạm vi khái niệm công chức có thể mở rộng hơn so với các nước khác. Thời kỳ trước đây ở nước ta không có khái niệm công chức mà chỉ có một nhóm gọi chung là “cán bộ, công chức, viên chức”. Khái niệm công chức bắt đầu được đề cập, quan tâm đến từ năm 1991. Tuy nhiên đến năm 1998 chúng ta mới có Pháp lệnh Cán bộ, công chức và đến năm 2008 Luật Cán bộ, công chức được thông qua và có hiệu lực từ 01/01/2010. Ở nước ta, ngay từ ngày đầu thành lập nước, công chức đã được coi là những người được tuyển dụng vào bộ máy nhà nước phục vụ nhân dân và quốc gia. Họ là những “công bộc” của nhân dân. Theo Sắc lệnh số Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 9 76/SL của Chủ tịch Hồ Chí Minh ký ban hành ngày 20/5/1950 thì công chức là những công dân Việt Nam được chính quyền nhân dân tuyển dụng để giữ một chức vụ thường xuyên trong các cơ quan của Chính phủ ở trong hay ngoài nước, trừ những trường hợp riêng biệt do Chính phủ quy định. Công chức ở đây có thể hiểu là một khái niệm được giới hạn trong phạm vi hành chính và là một yếu tố quan trọng của nền hành chính quốc gia. Tuy nhiên, do hoàn cảnh chiến tranh chống ngoại xâm, bản quy chế này không được triển khai đầy đủ và trên thực tế các nội dung cơ bản của nó không được áp dụng. Trong suốt thời gian dài sau đó, mặc dù không có một văn bản nào của Nhà nước phủ định tính pháp lý của Sắc lệnh số 76, nhưng những quy định này vẫn chưa được thực hiện đầy đủ. Lý do thì nhiều nhưng một phần quan trọng là do hoàn cảnh đất nước trải qua hai cuộc chiến tranh liên tiếp và kéo dài, nên những nội dung quy định trong Sắc lệnh số 76 không được thực hiện đầy đủ. Theo Nghị quyết số 169/HĐBT ngày 25/5/1991 thì công chức được định nghĩa như sau: Công dân Việt Nam được tuyển dụng và bổ nhiệm giữ một công vụ thường xuyên trong một công sở của Nhà nước ở Trung ương hay địa phương, ở trong hay ngoài nước đã được xếp vào một ngạch và hưởng lương từ ngân sách thì được gọi là công chức. Phạm vi công chức lúc đó chưa có quy định chính thức những ai sẽ thuộc phạm vi công chức, ví dụ như đại biểu dân cử, những cán bộ trong các cơ quan của Đảng và đoàn thể, những quân nhân thực hiện nghĩa vụ quân sự có thời hạn, sĩ quan tại ngũ v..v… có phải là công chức hay không? Mặc dù công chức là một nghề chuyên môn, nhưng không phải độc lập tách rời chính trị; Các công chức có quyền tham gia vào những quyết định của cơ quan nhà nước, nhất là công chức cao cấp. Họ là cầu nối giữa chính trị và hành chính, là những người từ vấn đắc lực và những người tổ chức giỏi để tham gia vào những quyết định và thực hiện những quyết định của bộ máy nhà nước. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 10