Trường Đại học Cần Thơ
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
TÓM LƯỢC
Động học sự phá hủy β-carotene trong nước xoài không bổ sung và có bổ sung phụ
gia (bổ sung muối NaCl hoặc bổ sung muối CaCl2 cùng nồng độ 0,05M) được tiến
hành tại nhiệt độ 70, 75, 80, 85 và 900C ở các khoảng thời gian xử lý khác nhau (0, 15,
30, 45, 60, 90, 120 và 150 phút). Sự phá hủy β-carotene trong nước xoài tuân theo mô
hình động học bậc nhất, và mô hình động học biến đổi một phần được áp dụng để xác
định thông số động học. Sự phụ thuộc nhiệt của hằng số tốc độ tuân theo quan hệ
arrhenius. Năng lượng hoạt hóa của sự biến đổi β-carotene ứng với hai thí nghiệm có
bổ sung và không có bổ sung muối CaCl2 là tương đương nhau, lần lượt là 87,81 and
82,07kJ/mol và còn giá trị năng lượng hoạt hóa sự biến đổi β-carotene trường hợp bổ
sung NaCl là 58,44kJ/mol. Điều này cho thấy, tốc độ phá hủy β-carotene trong mẫu
nước xoài bổ sung NaCl 0,05M dễ bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi của nhiệt độ hơn so
với mẫu nước xoài không bổ sung và bổ sung CaCl2 0,05M.
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 3
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
Trường Đại học Cần Thơ
MỤC LỤC
LỜI CẢM TẠ ...........................................................................................................................2
TÓM LƯỢC .............................................................................................................................3
MỤC LỤC.................................................................................................................................4
DANH SÁCH HÌNH ................................................................................................................6
DANH SÁCH BẢNG ...............................................................................................................7
CHƯƠNG 1
ĐẶT VẤN ĐỀ...............................................................................................8
1.1
Đặt vấn đề .................................................................................................................8
1.2
Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................8
CHƯƠNG 2
2.1
LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU............................................................................9
Giới thiệu chung về xoài ..........................................................................................9
2.1.1
Nguồn gốc ..........................................................................................................9
2.1.2
Một số giống xoài phổ biến ở Việt Nam ............................................................9
2.1.3
Thành phần hóa học của xoài chín ..................................................................10
2.2
Sắc tố carotenoids ..................................................................................................10
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
2.2.1
Cấu tạo.............................................................................................................10
2.2.2
Tính chất ..........................................................................................................13
2.2.3
Nhân tố và cơ chế sự mất carotenoids.............................................................13
2.3
Beta-carotene và vai trò sinh học của nó .............................................................14
2.3.1
Công thức cấu tạo............................................................................................14
2.3.2
Tính chất ..........................................................................................................14
2.3.3
Nguồn gốc ........................................................................................................15
2.3.4
Giá trị sinh học của β-carotene .......................................................................16
2.4
Động học sự thay đổi nhiệt của β-carotene trong nước xoài..............................17
2.4.1
Phương trình động học bậc 1 ..........................................................................17
2.4.2
Phương trình chuyển đổi một phần..................................................................17
2.4.3
Sự phụ thuộc của hằng số tốc độ (k) vào nhiệt độ ...........................................18
CHƯƠNG 3
3.1
PHƯƠNG TIỆN – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................20
Phương tiện thí nghiệm .........................................................................................20
3.1.1
Địa điểm, thời gian thí nghiệm ........................................................................20
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 4
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
Trường Đại học Cần Thơ
3.1.2
Dụng cụ, thiết bị...............................................................................................20
3.1.3
Hoá chất...........................................................................................................20
3.1.4
Nguyên liệu ......................................................................................................21
3.2
Phương pháp phân tích .........................................................................................21
3.2.1
Phương pháp trích ly carotenoids ...................................................................21
3.2.2
Phương pháp xác định hàm lượng β-carotene ................................................21
3.3
Phương pháp bố trí thí nghiệm.............................................................................22
3.3.1
Thí nghiệm 1: Khảo sát động học sự thay đổi nhiệt của β-carotene trong nước
xoài ở các mức độ xử lý nhiệt khác nhau ........................................................................22
3.3.2
Thí nghiệm 2: Khảo sát động học sự thay đổi nhiệt của β-carotene trong nước
xoài sau khi bổ sung thêm CaCl2 0,05 M ở các chế độ xử lý nhiệt khác nhau ...............24
3.3.3
Thí nghiệm 3: Khảo sát động học sự thay đổi nhiệt của β-carotene trong nước
xoài sau khi bổ sung thêm NaCl 0,05 M ở các chế độ xử lý nhiệt khác nhau.................25
CHƯƠNG 4
KẾT QUẢ - THẢO LUẬN........................................................................27
4.1
Thí nghiệm 1: Động học sự thay đổi nhiệt của β-carotene trong nước xoài
trong trường hợp không bổ sung phụ gia........................................................................27
Trung tâm
liệu ĐH
Cần
học tập
vànước
nghiên
4.2 Học
Thí nghiệm
2: Động
họcThơ
sự thay@
đổiTài
nhiệtliệu
của β-carotene
trong
xoài có cứu
bổ sung 0,05M CaCl2 .........................................................................................................28
4.3
Thí nghiệm 3: Động học sự thay đổi nhiệt của β-carotene trong nước xoài được
bổ sung muối NaCl 0,05M.................................................................................................30
4.4
Ảnh hưởng của nhiệt độ đến hằng số tốc độ phá hủy β-carotene......................31
CHƯƠNG 5
KẾT LUẬN – ĐỀ NGHỊ............................................................................32
5.1
Kết luận...................................................................................................................32
5.2
Đề nghị ....................................................................................................................32
PHỤ LỤC................................................................................................................................33
TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................................................40
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 5
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
Trường Đại học Cần Thơ
DANH SÁCH HÌNH
Hình 1: Một số carotene phổ biến trong thực phẩm ................................................................11
Hình 2: Một số xanthophylls phổ biến trong thực phẩm .........................................................12
Hình 3: Sơ đồ biến đổi carotenoids..........................................................................................14
Hình 4: Quá trình cắt β-carotene bởi enzyme carotene dioxygenase, chuyển hóa retinaldehyde
bởi enzyme retinol dehydrogenase và enzyme aldehyde oxydase...........................................16
Hình 5: Đồ thị mô tả động học phản ứng bậc một...................................................................17
Hình 6: Đồ thị mô tả động học chuyển đổi một phần..............................................................18
Hình 8: Sơ đồ bố trí thí nghiệm không bổ sung phụ gia..........................................................23
Hình 9: Sơ đồ bố trí thí nghiệm có bổ sung 0,05M CaCl2 .......................................................24
Hình 10: Sơ đồ bố trí thí nghiệm bổ sung NaCl 0,05M...........................................................26
Hình 11: Sự biến đổi β-carotene trong nước xoài (trường hợp không có bổ sung phụ gia)
trong quá trình xử lý nhiệt - Phân tích theo mô hình hai bước (Two – step approach) ...........27
Hình 12: Sự biến đổi của β-carotene trong nước xoài (trường hợp có bổ sung CaCl2 nồng độ
0,05M) trong quá trình xử lý nhiệt - Phân tích theo mô hình hai bước (Two – step approach)
..................................................................................................................................................29
Trung tâm
Học
liệu
Cần Thơ
@ Tài
liệu học
vàNaCl
nghiên
Hình 13:
Sự biến
đổi ĐH
của β-carotene
trong nước
xoài (trường
hợp cótập
bổ sung
nồng độcứu
0,05M) trong quá trình xử lý nhiệt - Phân tích theo mô hình hai bước (Two – step approach)
..................................................................................................................................................30
Hình 14: Sự phụ thuộc nhiệt độ của hằng số tốc độ biến đổi β-carotene trong nước xoài ()
không có bổ sung phụ gia, () bổ sung CaCl2 và () bổ sung NaCl ....................................31
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 6
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
Trường Đại học Cần Thơ
DANH SÁCH BẢNG
Bảng 1: Thành phần hóa học của xoài chín .............................................................................10
Bảng 2: Hàm lượng β-carotene trong một số cây cỏ Việt nam (trong 100 gam nguyên liệu). 15
Bảng 3: Các thông số động học sự phá hủy nhiệt của β-carotene trong nước xoài theo mô
hình biến đổi một phần (trường hợp không bổ sung phụ gia) .................................................28
Bảng 4: Các thông số động học phân hủy nhiệt của β-carotene trong nước xoài theo mô hình
biến đổi một phần (trường hợp bổ sung CaCl2).......................................................................29
Bảng 5: Các thông số động học phân hủy nhiệt của β-carotene trong nước xoài theo mô hình
biến đổi một phần (trường hợp bổ sung NaCl) ........................................................................31
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 7
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
CHƯƠNG 1
1.1
Trường Đại học Cần Thơ
ĐẶT VẤN ĐỀ
Đặt vấn đề
Xoài (Mangifera indica L.) là loại quả nhiệt đới có giá trị cao, chúng là nguồn cung
cấp nhiều vitamin A và C. Màu hấp dẫn của chúng khi chín là màu carotenoids,
Subbarayan và Cama (1970) đã phân tích màu carotenoids của xoài Alphonso ở 3 giai
đoạn chín, họ thấy rằng ở giai đoạn chín hoàn toàn thì β-carotene chiếm 50,6 %. Xoài
được tiêu thụ chủ yếu dạng tươi, ngoài ra các sản phẩm chế biến từ xoài như: nước
xoài, mức xoài, xoài sấy, necta xoài… cũng rất được ưa chuộng góp phần làm tăng giá
trị thương phẩm cho quả xoài. Puree là một trong những sản phẩm trung gian quan
trọng, chúng được chế biến nhiệt, tồn trữ để sản xuất mứt xoài, nước xoài. Tuy nhiên,
thành công trong chế biến phụ thuộc vào nhiều thông số chất lượng khác nhau, đó là,
giữ lại nhiều dinh dưỡng, giữ lại màu sắc, hương vị của sản phẩm suốt quá trình chế
biến nhiệt.
Những thông số động học, hằng số tốc độ và năng lượng hoạt hóa cung cấp những
thông tin hữu dụng cho sự thay đổi chất lượng xảy ra suốt quá trình chế biến nhiệt.
Chính vì thế việc nghiên cứu “Động học sự thay đổi nhiệt của β-carotene trong nước
xoài” được đặt ra.
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
1.2
Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu chính của đề tài là nghiên cứu “Động học sự thay đổi nhiệt của β-carotene
trong nước xoài”.
Mục tiêu nghiên cứu cụ thể:
−Động học sự thay đổi nhiệt của β-carotene trong nước xoài ở các mức độ xử lý
nhiệt khác nhau.
−Động học sự thay đổi nhiệt của β-carotene trong nước xoài có bổ sung 0,05M
CaCl2 ở các mức độ xử lý nhiệt khác nhau.
−Động học sự thay đổi nhiệt của β-carotene trong nước xoài được bổ sung muối
NaCl 0,05M ở các mức độ xử lý nhiệt khác nhau.
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 8
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
CHƯƠNG 2
2.1
Trường Đại học Cần Thơ
LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU
Giới thiệu chung về xoài
2.1.1 Nguồn gốc
Xoài (Mangifera indica L.) họ đào lộn hột, trong chi Mangifera có tới 41 loài
(Mukherjee, trích dẫn bởi Vũ Công Hậu, 1985) có thể tìm thấy rãi rác khắp các nước
Đông Nam Á, trong đó chỉ có xoài (Mangifera indica) được trồng rộng rãi nhất. Theo
các tác giả Ấn Độ, xoài có nguồn gốc ở đông bắc Ấn Độ, bắc Myanmar, ở vùng đồi
núi chân dãy Hymalaya và từ đó lan đi khắp thế giới, sớm nhất sang Đông Dương,
nam Trung Quốc và các nước miền Đông Nam Á. Từ đầu thế kỷ thứ XVI, khi người
Bồ Đào Nha tìm ra đường biển sang Viễn Đông thì xoài được mang đi trồng khắp các
vùng cận nhiệt đới trên thế giới và cả vùng bán nhiệt đới như Florida, Isarel (Vũ Công
Hậu, 1985).
2.1.2 Một số giống xoài phổ biến ở Việt Nam
Tại Việt Nam ngoài các loài hoang dại hiện có khoảng 50 giống xoài. Dưới đây là một
giống tương đối phổ biến:
Xoài Cát
Chu:
Phẩm
chấtCần
trái ngon,
thơm
có vị
hơi chua,
dạngnghiên
trái hơi tròn,
Trung tâm
Học
liệu
ĐH
Thơthịt@
Tàingọt
liệu
học
tập và
cứu
trọng lượng trái trung bình 250 – 350g, vỏ trái mỏng. Đây là giống xoài ra hoa rất tập
trung và dễ đậu trái, năng suất rất cao.
Xoài Cát Hòa Lộc: Xuất phát từ Cái Bè (Tiền Giang), xoài có trái to, trọng lượng trái
400 – 600g, thịt trái vàng, dẽ, thơm, ngọt, hạt dẹp, được coi là giống xoài có phẩm
chất ngon. Thời gian từ trổ bông đến chín trung bình 3,5 – 4 tháng.
Xoài Thơm: Khối lượng quả trung bình 200 – 300g, vỏ màu xanh thẩm (thơm đen) và
xanh nhạt (thơm trắng). So với xoài cát, xoài thơm có năng suất khá cao và ổn định
quanh năm.
Xoài Tượng: Quả to nhất trong các giống xoài ở Việt Nam có quả nặng 700 – 800g.
Quả chín màu vàng nhạt, ửng xanh, trơn bóng, thịt quả màu vàng nhạt, ít xơ, ít nước,
ăn không ngon bằng xoài cát và xoài Thanh Ca, hơi chua, thoang thoảng có mùi nhựa
thông.
Xoài Thanh Ca: Là một trong những giống ngon được nhiều người tiêu dùng ưa thích.
Đặc biệt, cây có nhiều đợt quả trái vụ trong năm nên càng có giá trị kinh tế. Quả hình
trứng dài, khối lượng trung bình 350 – 580g, vỏ quả vàng tươi rất bóng nên hấp dẫn.
Thịt quả màu vàng tươi từ ngoài vào trong, ít xơ, nhiều nước, nhiều bột, ăn ngon và
thơm.
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 9
Trường Đại học Cần Thơ
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
2.1.3 Thành phần hóa học của xoài chín
Bảng 1: Thành phần hóa học của xoài chín
Thành phần
Hàm lượng
Nước
76 – 80 %
Đường
11 – 20 %
Acid
0,2 – 0,54 %
Carotene
3,1 mg%
Vitamin B1
0,04 mg%
Vitamin B2
0,05 mg%
Vitamin PP
0,03 mg%
Vitamin C
13 mg%
(Nguồn: Nguyễn Văn Tiếp, 1973)
2.2
Sắc tố carotenoids
Carotenoids là sắc tố rộng rãi trong thiên nhiên có màu vàng, cam, đỏ. Người ta thấy
Trung tâm
Họctrong
liệulụcĐH
@rốt).
Tài
liệuthực
học
tập carotenoids
và nghiên
cứu
carotenoids
lạp,Cần
sắc lạpThơ
(ở củ cà
Trong
vật màu
thường
bị che phủ bởi chlorophyll. Ở các lá non người ta có thể thấy màu carotenoids khi
chlorophyll chưa đầy đủ.
2.2.1 Cấu tạo
Có hai nhóm cấu tạo: carotene hydrocarbon và xanthophyll.
Xanthophyll là carotenoids gồm nhiều chất dẫn xuất chứa nhóm hydroxyl, epoxy,
aldehyde và keton.
Carotenoids là sắc tố mà về mặt hóa học gần với carotene. Đó là các hydrocarbon gồm
các đơn vị isoprene.
CH2
C
CH3
CH
CH2
isoprene
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 10
Trường Đại học Cần Thơ
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
Nhiều carotenoids chứa 8 đơn vị isopren hay chứa 40 nguyên tử carbon. Các
carotenoids có chuỗi hydrocarbon chưa bão hòa, nối π tiếp cách, có thể kép vòng ở
đầu, đôi khi có sự đối xứng trong phân tử.
Phytofluene
ζ-carotene
Lycopene
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơγ-carotene
@ Tài liệu học tập và nghiên cứu
β-carotene
α-carotene
Hình 1: Một số carotene phổ biến trong thực phẩm
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 11
Trường Đại học Cần Thơ
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
HO
β-Cryptoxanthin
OH
α-Crypxanthin
OH
HO
Zeaxanthin
OH
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
HO
Lutein
OH
O
O
HO
Violaxathin
O
OH
HO
O
Astaxanthin
Hình 2: Một số xanthophylls phổ biến trong thực phẩm
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 12
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
Trường Đại học Cần Thơ
2.2.2 Tính chất
Không tan trong nước, tan trong dung môi hữu cơ.
Ổn định hơn trong môi trường kiềm, nhạy cảm hơn trong môi trường acid.
Dễ bị oxy hóa do các nối đôi trong phân tử, nhạy cảm với tia UV. Sự oxy hóa mất
màu carotenoids là quan trọng trong thực phẩm. Sự oxy hóa phá vỡ carotenoids tăng
mạnh khi có sự hiện diện của sulfite và ion kim loại. Sự oxy hóa liên quan đến nhiệt
độ, độ ẩm, khí oxy, kim loại,…
Enzyme lipoxygenase tăng nhanh sự oxy hóa của carotenoids tạo ra các peroxyt. Các
chất này làm mất màu carotenoids.
H2O2 và ion halogen cũng có thể làm mất màu carotene.
Carotenoids vì dễ bị oxy hóa nên có tính chất chống oxy hóa. Carotenoids làm vô hoạt
oxy độc thân sinh ra do tiếp xúc với ánh sáng, không khí và do đó chống sự oxy hóa tế
bào. Lycopen được biết đặc biệt hiệu quả trong việc vô hoạt oxy độc thân.
2.2.3 Nhân tố và cơ chế sự mất carotenoids
Trung
Sự mất carotenoids trong thực phẩm thì phức tạp trong tự nhiên với nhiều nhân tố
khác nhau như bản chất và thành phần thực phẩm, xử lý trong chế biến, bao gói và
tâm
Học
ĐHđộng
CầncủaThơ
@ lipooxigenase
Tài liệu học
tập và
nghiên
điều kiện
tồnliệu
trữ, hoạt
enzyme
và những
enzyme
khác, cứu
và
cộng với sự oxy hóa trong lipid được coi là đóng vai trò quan trọng. Kiến thức về sự
mất carotenoids thì rời rạc. Sơ đồ có thể xảy ra sự phá hủy carotenoids được chỉ ra ở
hình 3.
Chuỗi liên kết đôi là nguyên nhân tính không bền của carotenoids bao gồm tính nhạy
cảm với sự oxy hóa và đồng phân hình học. Nhiệt, ánh sáng và acid làm tăng nhanh sự
đồng phân hóa từ dạng trans – carotenoids sang dạng cis. Sự oxy hóa phụ thuộc sự có
mặt của oxy, sự tham gia của carotenoids, và điều kiện vật lý. Người ta nói chung
chấp nhận giai đoạn đầu của sự oxy hóa là sự hình thành epoxy carotenoids và
apocarrotenoid (Hunt và Krakenberger, 1947; El-Tinay và Chichester, 1970;
Ramakrishnan và Francis, 1979; Marty và Berset, 1988). Tiếp theo sự phá vỡ tạo ra
những hợp chất có phân lượng thấp giống như thu được từ sự oxy hóa acid béo, mà
chúng góp phần tạo ra hương vị mong muốn cho rượu và trà nhưng chúng có thể là
nguyên nhân tạo ra mùi xấu cho cà rốt và khoai lang cắt lát sấy (Falconer et al., 1964).
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 13
Trường Đại học Cần Thơ
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
Trans-CAROTENEOID
Đồng phân hóa
Oxy hóa
Cis-CAROTENEOID
Oxy hóa
EPOXY CAROTENEOID
APOCAROTENEOID
HYDROXYCAROTENEOID
HỢP CHẤT CÓ KHỐI LƯỢNG PHÂN TỬ THẤP
(LOW Thơ
MOLECULAR
COMPOUND)
Trung tâm Học liệu ĐH Cần
@ TàiMAS
liệu
học tập và nghiên cứu
Hình 3: Sơ đồ biến đổi carotenoids
2.3
Beta-carotene và vai trò sinh học của nó
Năm 1910 lần đầu tiên Whillsteilter và Escher chiết được β-carotene từ củ cà rốt và
chính Whillsteilter đã xác định được cấu tạo hóa học của β-carotene.
2.3.1 Công thức cấu tạo
β - carotene
2.3.2 Tính chất
β-carotene ở dạng tinh thể hình đỏ đậm, có nhiệt độ nóng chảy ở 1830C, λmax 450, 476
nm, ít hòa tan hơn α-carotene.
β-carotene tan trong CS2, Benzen, Chlorofom, hòa tan nhiều trong ether, ether dầu mỏ
và trong dầu.
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 14
Trường Đại học Cần Thơ
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
β-carotene ít tan trong nước, trong Methanol, Ethanol và thực tế không tan trong nước.
Dung dich β-carotene có màu vàng, nó hấp thụ oxygen trong không khí để tạo thành
chất không có hoạt tính sinh học.
Một gam β-carotene kết tinh thương mại có 1,67 triệu đơn vị vitamin A.
2.3.3 Nguồn gốc
Carotene rất phong phú trong tự nhiên, với sự phân bố rộng trong thực vật, tảo, nấm,
vi khuẩn và động vật. Sắc tố carotenoids hiện diện nhiều trong chất màu của thực vật
và nhiều loài tảo, thường đi kèm một lượng nhỏ hơn β-carotene. Nguồn trong tự nhiên
chứa hàm lượng cao β-carotene gồm những lá màu xanh lục (green leaves), cà rốt,
xoài, dầu cọ đỏ (red palm oil), tảo Dunaliella và vi khuẩn Phycomyces blakesleeanus.
Bảng 2: Hàm lượng β-carotene trong một số cây cỏ Việt nam (trong 100 gam nguyên
liệu).
Số TT
Cây cỏ
β-carotene (µg)
1
Bí ngô
1500
2
Cà rốt
9800
3
Cải bắp
5100
4
Hoa lý
3045
5
Ớt vàng to
6600
6
Rau đay
7850
7
Rau muống
2865
8
Rau ngót
6220
9
Rau dền cơm
5298
10
Rau má
6580
11
Lá săn tươi
8280
12
Quả dưa hấu
222
13
Xoài
1200
14
Đu đủ
750
15
Gấc
45780
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
(Nguồn: Thành phần dinh dưỡng thức ăn Việt Nam, Viện dinh dưỡng, Bộ Y tế, Nhà xuất bản Y học, 1995)
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 15
Trường Đại học Cần Thơ
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
2.3.4 Giá trị sinh học của β-carotene
Có rất nhiều chất carotenoids nhưng trong đó chỉ có β-carotene là có hoạt tính sinh
học cao nhất và khi vào cơ thể thì β-carotene được chuyển hóa để tạo thành hai phân
tử vitamin A.
ί - carotene
O2
β - carotene
carotene dioxygenase
O
O
CHO
retinaldehyde
Trung tâm Học liệu
ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
NAD(P)H
aldehyde oxydase
NAD(P)
retinol dehydrogenase
CH 2 OH
retinol
COOH
retinoic acid
Hình 4: Quá trình cắt β-carotene bởi enzyme carotene dioxygenase, chuyển hóa retinaldehyde
bởi enzyme retinol dehydrogenase và enzyme aldehyde oxydase
Tuy nhiên, hệ số nói chung được chấp nhận để tính tương quan giữa retinol và
carotenoids là 1 µg retinol được cung cấp bởi 6 µg β-carotene hoặc 12 µg carotenoids
tiền vitamin A khác, những nguyên cứu cung cấp cho thấy 1 µg retinol được cung cấp
bởi 26 µg β-carotene từ rau màu xanh đậm (nhóm này cung cấp 13 – 76 µg), hoặc 12
µg từ trái màu vàng và trái cam (nhóm này cung cấp khoảng 6 – 29 µg) (Castenmiller
và West, 1998).
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 16
Trường Đại học Cần Thơ
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
2.4
Động học sự thay đổi nhiệt của β-carotene trong nước xoài
2.4.1 Phương trình động học bậc 1
Sự thay đổi hàm lượng β-carotene có thể được mô tả bởi phương trình động học bậc 1
A = A0 exp(− kt )
(1)
Trong đó:
A: Hàm lượng β-carotene
A0: Hàm lượng β-carotene ban đầu
t: Thời gian
k: Hằng số tốc độ
Lấy logarithm (1) ta được (2)
ln ( A) = ln ( A0 ) − kt
(2)
Khi logarithm của hàm lượng β-carotene được vẽ đồ thị bằng hàm của thời gian xử lý
thì hằng số tốc độ (k) chính là hệ số gốc của đường hồi quy.
ln A/A
Trung tâm Học liệu ĐH
Cần
Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
0
thời gian (phút)
Hình 5: Đồ thị mô tả động học phản ứng bậc một
2.4.2 Phương trình chuyển đổi một phần
Mô hình chuyển đổi một phần là một trường hợp đặc biệt của phương trình bậc 1, hệ
số chuyển đổi ( f ) được biểu diễn toán học như sau:
f =
A0 − A
A0 − A∞
(3)
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 17
Trường Đại học Cần Thơ
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
Trong phần lớn phản ứng không thuận nghịch bậc 1, A∞ tiến gần về 0 và (3) được viết
lại như sau:
f =
A0 − A
A0
(4)
Đồ thị logarithm của (1 – f ) theo thời gian là một đường thẳng với hằng số tốc độ
được biểu diễn bằng giá trị âm của hệ số góc.
A
ln
A0
= ln (1 − f ) = − kt
(5)
Để tính toán hàm lượng còn lại ( A∞ ) sau quá trình xử lý nhiệt kéo dài, sử dụng
phương trình sau:
A − A∞
ln (1 − f ) = ln
A0 − A∞
= − kt
(6)
Phương trình (6) được viết lại như sau:
A = A∞ + ( A0 − A∞ ) exp(− kt )
(7)
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
A/ A∞
A∞
Thời gian (phút)
Hình 6: Đồ thị mô tả động học chuyển đổi một phần
2.4.3 Sự phụ thuộc của hằng số tốc độ (k) vào nhiệt độ
Ảnh hưởng của nhiệt độ đến hằng số tốc độ ở áp suất không đổi được biểu diễn dưới
dạng năng lượng hoạt hóa và được ước tính bằng công thức Arrihenius:
E
k = k ref . exp a
RT
1
1
.
−
T
ref T
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
(8)
Trang 18
Trường Đại học Cần Thơ
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
Hoặc:
E
ln (k ) = ln (k ref ) + a
RT
1
1
−
T
ref T
(9)
Trong đó:
Ea: Năng lượng hoạt hóa (kJ.mol-1)
k: Hằng số tốc độ (phút-1)
kref: Hằng số tốc độ tại nhiệt độ tham chiếu (phút-1)
RT: Hằng số khí (8,314 kJ.mol-1K-1)
T: Nhiệt độ (K)
Tref : Nhiệt độ tham chiếu (K).
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 19
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
CHƯƠNG 3
3.1
Trường Đại học Cần Thơ
PHƯƠNG TIỆN – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương tiện thí nghiệm
3.1.1 Địa điểm, thời gian thí nghiệm
Thí nghiệm được tiến hành tại Phòng thí nghiệm bộ môn Công nghệ thực phẩm, khoa
Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng, trường Đại học Cần Thơ trong 12 tuần.
3.1.2 Dụng cụ, thiết bị
−Ống nghiệm (đường kính trong: 1,6cm, thể tích: 20ml)
−Phễu chiết 500 ml
−Bình định mức 50 ml
−Bình tam giác 300 ml
−Cốc 50 ml
−Phễu lọc
−Giấy lọc
Trung tâm−Cối
Học
sứ liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
−Đũa thủy tinh
−Máy đo Spectrophotometer (Spectrophotometer, U-2800 UV-VIS, Hitachi,
Japan)
−Chiết quang kế (C20 CP LAUDA, Edition 2000)
−pH kế
−Bể điều nhiệt (Memmert, Germany)
3.1.3 Hoá chất
−Aceton
−Sodium chloride
−Sodium sulfate anhydrous
−Petroleum ether
−Calcium chloride
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 20
Trường Đại học Cần Thơ
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
3.1.4 Nguyên liệu
Để thu được nguyên liệu có độ chín tương đối đồng điều trước khi chế biến, xoài Cát
Chu được mua từ các chợ ngay khi chúng còn xanh ở giai đoạn thuần thục. Xoài được
để chín tự nhiên, thường xuyên theo dỗi đến khi chúng chín đồng loạt, ta loại bỏ
những quả chín sớm và chưa chín. Những quả còn lại có độ chín tương đối đồng đều
đem đi gọt vỏ, tách thịt quả và tồn trữ ở -350C.
3.2
Phương pháp phân tích
3.2.1 Phương pháp trích ly carotenoids
Sử dụng 50ml dung môi acetone lạnh (50C) để trích ly carotenoids trong 5g mẫu nước
xoài bằng cách nghiền hỗn hợp trong cối sứ trong 2 phút. Lọc dung dịch sau nghiền
qua giấy lọc Whatman No. 1 (Cat No 1001110, England). Rửa cối chày, giấy lọc và bã
lọc bằng một lượng nhỏ acetone đến khi giấy lọc và bã lọc hoàn toàn mất màu.
Trung
Cho 40ml dung môi ete dầu hỏa (Bp. 60 – 900C) vào phễu chiết, sau đó cho dịch trích
sau lọc lội qua và chờ hỗn hợp tách pha. Dùng 300ml nước cất để rửa hết acetone, quá
trình rửa được lập lại 3 lần. Sau khi loại bỏ acetone và nước ra khỏi phễu chiết, dùng
20ml dung dịch nước muối bão hòa để loại bỏ nước còn lại dạng nhũ tương trong
dung dịch. Để thu được dịch trích chỉ chứa carotenoids, dịch trích được thu hồi qua
tâm
Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
phễu lọc chứa 15g muối Na2SO4 khan để loại bỏ hoàn toàn nước còn sót lại. Phần dịch
trích được cho vào bình định mức 50ml và sử dụng ete dầu hỏa để rửa sạch phễu chiết
và phễu lọc đến khi dung dịch đạt được thể tích 50ml.
3.2.2 Phương pháp xác định hàm lượng β-carotene
Hàm lượng β-carotene được xác định bằng cách đo mật độ quang của dịch trích thu
được từ 5g nước xoài bằng máy quang phổ (Spectrophotometer, U – 2800 DV – VIS,
Hitachi, Japan) ở bước sóng 450nm. Ở bước sóng này, β-carotene được cho là có độ
hấp thụ ánh sáng cực đại (Rodriguez – Amaya và Kimura, 2004). Hàm lượng βcarotene có trong mẫu được xác định bằng mcg/g dựa trên phương trình đường cong
của chất chuẩn β-carotene ở cùng bước sóng. Hàm lượng β-carotene được tính theo
công thức sau:
β − carotene( µg / g ) =
A * 3,9424 * 50
(10)
5
Trong đó A là độ hấp thu của β-carotene ở bước sóng 450nm.
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 21
Trường Đại học Cần Thơ
Luận văn Tốt nghiệp khóa 29 2008
3.3
Phương pháp bố trí thí nghiệm
3.3.1 Thí nghiệm 1: Khảo sát động học sự thay đổi nhiệt của β-carotene trong
nước xoài ở các mức độ xử lý nhiệt khác nhau
- Mục đích:
Tìm quy luật sự thay đổi hàm lượng β-carotene trong xoài và thấy được ảnh hưởng
của nhiệt độ lên tốc độ thay đổi hàm lượng β-carotene.
- Bố trí thí nghiệm:
Thí nghiệm được bố trí hoàn toàn ngẫu nhiên với hai lần lặp lại.
Nhân tố A: Nhiệt độ xử lý (0C)
A1
A2
A3
A4
A5
700C
750C
800C 850C
900C
Nhân tố B: Thời gian xử lý (phút)
B1
B2
B3
B4
0
15’ 30’ 45’
B5
B6
B7
B8
60’ 90’ 120’ 150’
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Ngành Công nghệ Thực phẩm-Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng
Trang 22
- Xem thêm -