Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
Trêng ®¹i häc s ph¹m hµ néi 2
Khoa sinh - ktnn
----------
Vò thÞ loan
®iÒu tra thùc tr¹ng søc kháe
sinh s¶n cña c¸c bµ mÑ mang thai
t¹i x· cao minh - thÞ x· phóc yªn tØnh vÜnh phóc
Khãa luËn tèt nghiÖp ®¹i häc
Chuyªn ngµnh: Gi¶i phÉu – Sinh lÝ ngêi vµ ®éng vËt
Ngêi híng dÉn khoa häc
Th s. nguyÔn thÞ lan
Hµ Néi – 2008
1
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
Lêi c¶m ¬n
Trong thêi gian nghiªn cøu vµ hoµn thµnh khãa luËn tèt nghiÖp, em ®· nhËn
®îc sù híng dÉn tËn t×nh cña th¹c sÜ NguyÔn ThÞ Lan vµ c¸c thÇy c« gi¸o trong
tæ bé m«n gi¶i phÉu sinh lý ngêi vµ ®éng vËt, phßng khoa häc ban chñ nhiÖm th
viÖn cïng c¸c b¹n sinh viªn. Ngoµi ra em cßn nhËn ®îc sù céng t¸c vµ gióp ®ì
nhiÖt t×nh cña tËp thÓ y b¸c sü ®Æc biÖt tr¹m trëng tr¹m y tÕ x· Cao Minh c«
NguyÔn ThÞ Biªn, ñy ban d©n sè vµ kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh cïng toµn thÓ c¸c chÞ
em phô n÷ ®ang mang thai cña x·.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì nhiÖt t×nh quÝ b¸u cña th¹c sÜ NguyÔn
ThÞ Lan vµ c¸c thÇy c« gi¸o cïng toµn thÓ c¸c b¹n sinh viªn ®· gióp em hoµn thµnh
khãa luËn cña m×nh.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n tËp thÓ y b¸c sÜ, trëng tr¹m y tÕ x· Cao Minh c«
NguyÔn ThÞ Biªn, ñy ban d©n sè vµ kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh cïng toµn thÓ c¸c thai
phô cña x· ®· nhiÖt t×nh céng t¸c vµ gióp ®ì ®Ó t«i hoµn thµnh c«ng viÖc nghiªn cøu
cña m×nh.
Khãa luËn nµy sÏ kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, rÊt mong nhËn ®îc
sù ®ãng gãp quý b¸u cña thÇy c« vµ b¹n ®äc.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Hµ néi ngµy 12 th¸ng 5 n¨m 2008
Sinh viªn
Vò ThÞ Loan
2
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
Lêi cam ®oan
Khãa luËn tèt nghiÖp nµy ®îc hoµn thµnh díi sù híng dÉn cña th¹c sÜ
NguyÔn ThÞ Lan. T«i xin cam ®oan:
§©y lµ kÕt qu¶ nghiªn cøu cña t«i, kÕt qu¶ nghiªn cøu nµy kh«ng trïng víi
kÕt qu¶ cña bÊt k× t¸c gi¶ nµo ®· ®îc c«ng bè. NÕu sai t«i xin chÞu hoµn toµn tr¸ch
nhiÖm.
Sinh viªn
Vò ThÞ Loan
3
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
DANh môc c¸c kÝ hiÖu viÕt t¾t
AOFOG: HiÖp héi s¶n phô khoa ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng.
ASPIRE: Héi néi tiÕt sinh s¶n ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng.
CMP Medica: C«ng ty cung cÊp nguån th«ng tin trong lÜnh vùc y tÕ vµ ch¨m sãc
søc khoÎ céng ®ång t¹i h¬n 100 quèc gia trªn thÕ giíi.
CT – BYT: ChØ thÞ – Bé y tÕ.
DDT: Dichloro – diphenyl – trichloroethane.
HATT: HuyÕt ¸p t©m thu.
HATTr: HuyÕt ¸p t©m tr¬ng.
HCG: Hormone do nhau thai tiÕt ra (Human chorionic gonadotropin).
ICSI: Kü thuËt hç trî cho sù thô tinh gi÷a trøng vµ tinh trïng (B¬m tinh trïng vµo
nguyªn sinh chÊt cña no·n).
JAMA: T¹p chÝ cña héi Y khoa Hoa Kú.
KHHG§: KÕ ho¹ch hãa gia ®×nh.
Nxb: Nhµ xuÊt b¶n.
SKSS: Søc kháe sinh s¶n.
UBDS: Uû ban d©n sè.
UNFPA: Quü d©n sè liªn hiÖp quèc.
WHO: Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi.
4
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
Danh môc c¸c b¶ng
B¶ng 3.1. ChØ sè kÝch thíc chiÒu dµi vµ träng lîng tiªu chuÈn cña thai nhi theo
Reu Benene Lson
B¶ng 3.2. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ sù gia t¨ng chØ sè c©n nÆng cña thai phô khu vùc
x· Cao Minh qua c¸c th¸ng tuæi trong thai k×
B¶ng 3.3. KÕt qu¶ vÒ sù gia t¨ng chØ sè kÝch thíc vßng bông cña thai phô khu vùc
x· Cao Minh qua c¸c th¸ng tuæi trong thai k×
B¶ng 3.4. KÕt qu¶ vÒ sù gia t¨ng chØ sè kÝch thíc chiÒu cao tö cung cña thai phô
khu vùc x· Cao Minh qua c¸c th¸ng tuæi trong thai k×
B¶ng 3.5. KÝch thíc tiªu chuÈn vÒ chiÒu cao tö cung theo Marie – Claude
Delahaye
B¶ng 3.6. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ chØ sè huyÕt ¸p t©m thu trong thai k× cña c¸c thai
phô khu vùc x· Cao Minh
B¶ng 3.7. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ chØ sè huyÕt ¸p t©m tr¬ng trong thai k× cña c¸c
thai phô khu vùc x· Cao Minh
B¶ng 3.8. KÕt qu¶ so s¸nh vÒ chØ sè huyÕt ¸p gi÷a c¸c thai phô khu vùc x· Cao
Minh víi c¸c n÷ sinh viªn trêng §HSP Hµ Néi 2
B¶ng 3.9. TØ lÖ thai phô mang thai ë c¸c lÇn kh¸c nhau qua ba n¨m (tõ th¸ng 1 n¨m
2005 ®Õn th¸ng 9 n¨m 2007)
B¶ng 3.10. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thùc tr¹ng søc khoÎ ë tõng hÖ c¬ quan cña c¸c
thai phô khu vùc x· Cao Minh
5
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
Danh môc c¸c h×nh, ¶nh
H×nh 3.1. §å thÞ gia t¨ng chØ sè c©n nÆng cña thai phô khu vùc x· Cao Minh qua
c¸c th¸ng tuæi trong thai kú
H×nh 3.2. §å thÞ so s¸nh sù gia t¨ng chØ sè kÝch thíc vßng bông vµ chiÒu cao tö
cung cña c¸c thai phô khu vùc x· Cao Minh trong thêi kú mang thai
H×nh 3.3. §å thÞ biÓu diÔn chØ sè huyÕt ¸p t©m thu vµ huyÕt ¸p t©m tr¬ng trung
b×nh trong thêi kú mang thai cña c¸c thai phô khu vùc x· Cao Minh
H×nh 3.4. BiÓu ®å thÓ hiÖn tØ lÖ thai phô ë c¸c ®é tuæi kh¸c nhau ®ang mang thai t¹i
khu vùc x· Cao Minh
H×nh 3.5. §å thÞ biÓu diÔn tØ lÖ thai phô mang thai ë c¸c lÇn kh¸c nhau qua ba n¨m
(tõ th¸ng 1 n¨m 2005 ®Õn th¸ng 9 n¨m 2007)
¶nh 2.1. Ph¬ng ph¸p ph¸t phiÕu ®iÒu tra thu thËp kÕt qu¶
¶nh 2.2. Ph¬ng ph¸p ®o träng lîng thai phô
¶nh 2.3. Ph¬ng ph¸p ®o chØ sè vßng bông
¶nh 2.4. Ph¬ng ph¸p ®o chØ sè chiÒu cao tö cung
¶nh 2.5. Ph¬ng ph¸p ®o chØ sè huyÕt ¸p
6
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
Môc lôc
Néi dung
Trang
Më ®Çu
1
1.
lý do chän ®Ò tµi
1
2.
Môc tiªu nghiªn cøu
2
Ch¬ng 1. Tæng quan tµi liÖu
3
1.1. Lîc sö nghiªn cøu ph«i thai häc
3
1.2. C¬ së nghiªn cøu
5
1.3.
12
Mét sè thµnh tùu vÒ viÖc ch¨m sãc søc kháe bµ mÑ vµ thai nhi
1.3.1. Mét sè thµnh tùu ë trong níc
12
1.3.2. Mét sè thµnh tùu ë ngoµi níc
13
Ch¬ng2. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
17
2.1. §èi tîng, ®Þa ®iÓm, thêi gian nghiªn cøu
17
2.2. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
18
Ch¬ng 3. KÕt qu¶ vµ bµn luËn
24
3.1. KÕt qu¶ nghiªn nghiªn cøu mét sè chØ tiªu sinh lý cña c¸c thai
phô khu vùc x· Cao Minh, Phóc Yªn, VÜnh Phóc
24
3.1.1. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ sù gia t¨ng chØ sè c©n nÆng trong thêi
kú mang thai cña c¸c thai phô khu vùc x· Cao Minh
24
3.1.2. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ sù gia t¨ng chØ sè kÝch thíc vßng
bông vµ chiÒu cao tö cung trong thêi gian mang thai cña c¸c thai phô
28
khu vùc x· Cao Minh
3.1.3. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ chØ sè huyÕt ¸p trong thêi gian mang
thai cña c¸c thai phô khu vùc x· Cao Minh
33
3.1.4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ®é tuæi mang thai vµ sè lÇn mang
thai cña c¸c thai phô khu vùc x· Cao Minh
7
36
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
3.1.4.1. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ®é tuæi mang thai cña c¸c thai phô
khu vùc x· Cao Minh
36
3.1.4.2. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ sè lÇn mang thai cña c¸c thai phô
khu vùc x· Cao Minh
38
3.2. Thùc tr¹ng søc kháe cña thai phô vµ sù ph¸t triÓn cña thai nhi
khu vùc x· Cao Minh, Phóc Yªn, VÜnh Phóc
40
Ch¬ng 4. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
43
4.1 .
KÕt luËn
45
4.2.
KiÕn nghÞ
44
46
Tµi liÖu tham kh¶o
8
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
më ®Çu
1. Lý do chän ®Ò tµi
§Ó cã mét nguån nh©n lùc tèt cho sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia th× cÇn ph¶i
cã mét sù chuÈn bÞ l©u dµi trong suèt qu¸ tr×nh trÎ lín lªn vµ trëng thµnh qua nhiÒu
thÕ hÖ. Sù chuÈn bÞ ®ã cÇn ph¶i ®îc thùc hiÖn mét c¸ch toµn diÖn vµ l©u dµi mang
tÝnh chiÕn lîc vÒ nhiÒu mÆt th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch còng nh c¸c chÕ ®é ch¨m
sãc khoa häc vÒ dinh dìng, søc khoÎ cho trÎ.
Trong suèt qu¸ tr×nh chuÈn bÞ ®ã cã mét giai ®o¹n rÊt quan träng ®ã lµ giai
®o¹n bµ mÑ mang thai. §©y lµ giai ®o¹n c¬ thÓ ngêi mÑ cã sù thay ®æi nhiÒu vÒ
chøc n¨ng sinh lý ë tÊt c¶ c¸c hÖ c¬ quan so víi tríc vµ sau khi mang thai. C¬ thÓ
ngêi mÑ lóc nµy rÊt nh¹y c¶m víi nhiÒu t¸c ®éng tõ m«i trêng bªn ngoµi, qua ®ã
cã ¶nh hëng m¹nh mÏ ®Õn sù ph¸t triÓn cña thai nhi vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tíi
viÖc sinh ra mét em bÐ khoÎ m¹nh th«ng minh.
Nh÷ng r¾c rèi thêng gÆp khi mang thai cã thÓ tr¸nh khái nÕu ta biÕt c¸ch
ch¨m sãc vµ b¶o vÖ thai phô mét c¸ch khoa häc.
Phô n÷ ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn Ýt ®îc quan t©m ch¨m sãc khi cã thai vµ
sinh ®Î, 85% tæng sè ca ®Î trªn thÕ giíi lµ ë c¸c níc ®ang ph¸t trÓn, nhng chØ cã
díi 50% ®îc s¨n sãc bëi c¸c thµy thuèc, y t¸, n÷ hé sinh hoÆc nh÷ng ngêi cã
chuyªn m«n. Héi nghÞ vÒ lµm mÑ an toµn vµ c¶i thiÖn søc khoÎ cho phô n÷ vµ trÎ
em th«ng qua c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ®· nhÊt trÝ chiÕn lîc ch¨m sãc søc
khoÎ ban ®Çu cÇn thay ®æi ®Ó ¶nh hëng tèt h¬n tíi søc khoÎ phô n÷, ®Ó sù sinh ®Î
®îc an toµn h¬n. [16]
ë ViÖt Nam, tæng kÕt t×nh h×nh ch¨m sãc SKSS n¨m 2005 - 2007 cho thÊy,
viÖc ch¨m sãc c¸c bµ mÑ tríc, trong vµ sau khi sinh cßn nhiÒu thiÕu sãt. N¨m
2006, gÇn 34% phô n÷ kh«ng kh¸m thai tríc khi sinh vµ sè kh¸m thai ®ñ 3 lÇn chØ
®¹t 14%.
9
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
N¨m 2007, chØ cã 67% phô n÷ ®îc tiªm 2 mòi phßng uèn v¸n tríc khi sinh
vµ 70% phô n÷ khi sinh ®îc c¸n bé chuyªn m«n gióp ®ì. T¹i T©y Nguyªn vÉn cßn
9% vµ vïng nói phÝa B¾c 6% phô n÷ ph¶i sinh në mét m×nh kh«ng cã ngêi gióp
®ì. [21]
NÕu kh«ng ®Ó ý t×m hiÓu vÒ vÊn ®Ò c¶i thiÖn søc khoÎ cho phô n÷ vµ trÎ em
th× kh«ng ph¶i ai còng thÊy hÕt ®îc tÇm quan träng cña nã ®Õn møc nµo, còng nh
cã ®îc c¸ch ch¨m sãc khoa häc cho søc khoÎ cña bµ mÑ vµ thai nhi. §Ó gãp mét
phÇn nhá c«ng søc cña m×nh vµo vÊn ®Ò ch¨m sãc søc khoÎ cho bµ mÑ vµ thai nhi,
chóng t«i ®· tiÕn hµnh ®Ò tµi: “§iÒu tra thùc tr¹ng søc khoÎ sinh s¶n cña c¸c bµ
mÑ mang thai t¹i x· Cao Minh – thÞ x· Phóc Yªn – tØnh VÜnh Phóc”.
2. MỤC TI£U NGHI£N CøU
- T×m hiÓu mét sè chØ tiªu sinh lý cña c¸c bµ mÑ trong thêi kú mang thai.
- §¸nh gi¸ thùc tr¹ng søc khoÎ cña c¸c thai phô trong thêi kú mang thai
th«ng qua viÖc sö dông phiÕu ®iÒu tra søc kháe.
- T×m hiÓu mét sè kinh nghiÖm trong viÖc ch¨m sãc søc khoÎ cho bµ mÑ vµ
thai nhi.
10
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
Ch¬ng 1. TæNG QUAN TµI LIÖU
1.1. lîc sö nghiªn cøu ph«I thai häc
Tõ khi xuÊt hiÖn trªn tr¸i ®Êt c¸ch ®©y kho¶ng 3 - 4 triÖu n¨m con ngêi lu«n
tù ý thøc c¶i thiÖn søc khoÎ cña m×nh, duy tr× sù sèng kÐo dµi tuæi thä b»ng nhiÒu
c¸ch thøc tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, kÕt qu¶ lµ ®· ®a ®Õn nhiÒu thµnh tùu ë nhiÒu
khÝa c¹ch kh¸c nhau cña y sinh häc nh: di truyÒn häc, tÕ bµo häc, gi¶i phÉu sinh lý
c¬ thÓ ngêi…, ph«i thai häc còng lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc mµ loµi ngêi chó
träng nghiªn cøu t×m hiÓu. C¸c thµnh tùu mµ nã mang l¹i thËt ®¸ng tù hµo, ®· më ra
cho nh©n lo¹i mét c¸i nh×n khoa häc duy vËt vÒ sù h×nh thµnh mét c¬ thÓ míi, mang
l¹i ý nghÜa to lín øng dông trong viÖc ph¸t hiÖn phßng tr¸nh vµ ch¨m sãc søc khoÎ
cho bµ mÑ vµ thai nhi còng nh t¹o ®iÒu kiÖn m«i trêng thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn
cña thai nhi.
Cuéc thai nghÐn ®Ó ra ®êi m«n Ph«i thai häc tr¶i qua hµng ngµn n¨m. Aritstèt
®· m« t¶ vµi c©u ®¬n s¬ vÒ sù ph¸t triÓn cña ph«i gµ. B½ng ®i 800 n¨m, nhµ gi¶i
phÉu ý Fabritxi (1537 - 1619) míi m« t¶ vµ vÏ h×nh khi mæ xÎ thai ngêi vµ thai
®éng vËt. Mét c¸i tói ë loµi chim cßn mang tªn «ng, nay ®îc biÕt lµ tham gia chøc
n¨ng miÔn dÞch. Rene Dascart (1596 - 1650) trong cuèn s¸ch "vÒ sù h×nh thµnh c¸c
loµi vËt" ®· t¶ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña tim, m¹ch, cét sèng, n·o, gi¸c quan…
cña thai ®éng vËt, nhê kh¶o s¸t ë lß s¸t sinh. §Õn khi Hacv©y víi c©u danh ng«n
"mäi loµi ®Òu tõ trøng mµ ra" vµ Re®i Franesco (ý, 1626 - 1697) chøng minh dßi
trong thÞt do ruåi ®Î trøng vµo (1668)… th× m«n ph«i thai häc vÉn cha ra ®êi: nã
vÉn lµ c¸i ph«i cha ra h×nh ngêi. [14]
Sang thÕ kØ 18, ®èi tîng nghiªn cøu khi nµy chuyÓn sang lµ nh÷ng g× dÔ
kiÕm: Sù ph¸t triÓn cña trøng gµ, chim, Õch… chÝnh thêi gian nµy, thuyÕt tiÒn h×nh
(®îc t«n gi¸o ñng hé) b¾t ®Çu bÞ… c·i l¹i, mÊt dÇn vÞ trÝ ®éc t«n, mÆc dï thuyÕt
nµy ®îc sù ñng hé cña c¸c nhµ b¸c häc cã uy tÝn (v× nh÷ng ®ãng gãp lín). DÇn dÇn
11
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
thuyÕt tiÒn h×nh trë lªn ngµy cµng lé râ mÆt h¹n chÕ cña nã: t¹i sao cã ®øa trÎ chØ
gièng mÑ (vËy th× c¸c thÕ hÖ cã "tiÒn h×nh" trong tinh trïng hay kh«ng?), t¹i sao cã
c¸c con vËt lai? Vµ t¹i sao cã qu¸i thai… NhiÒu nhµ tiÒn h×nh sau mét ®ªm ®· buéc
ph¶i tõ bá quan niÖm cò, v× nh÷ng b»ng chøng míi do chÝnh «ng ta vµ nh÷ng ngêi
kh¸c ph¸t hiÖn ra. [14]
Mét nhµ ph«i häc thuéc ph¸i t©n sinh lµ Volf (Nga, 1733 - 1794) mµ tªn tuæi
cña «ng ®îc dïng ®Ó ®Æt cho mét bé phËn cña thai, lµ ngêi ®Çu tiªn ®a ra c¸c
b»ng chøng vÒ c¸c cÊu tróc ë thai lµ “t©n sinh”, sau nµy ®îc Engghen ®¸nh gi¸ cao
vµ ®îc §acuyn sö dông ®Ó chøng minh cho thuyÕt tiÕn ho¸. Häc trß xuÊt s¾c cña
«ng lµ Pander (Nga, 1794 - 1865) ®· ph¸t hiÖn ë ph«i gµ cã nh÷ng cÊu tróc gäi lµ
"l¸": l¸ trong vµ l¸ nhÇy (vÒ sau, ngêi ta ph¸t hiÖn thªm l¸ thø 3), vµ chÝnh l¸ trong
sÏ t¹o ra mµng èi, cßn l¸ nhÇy t¹o ra èng tiªu ho¸…[14]
Ngêi ®îc coi lµ ®Æt nÒn mãng v÷ng ch¾c cho ph«i thai häc lµ Ber (Nga,
1792 - 1872): ®· ph¸t hiÖn ra trøng ®éng vËt cã vó, nghiªn cøu bæ sung c¸c l¸ thai,
m« t¶ nh÷ng ph¸t hiÖn ®Çu tiªn cña trøng vµ sù h×nh thµnh dÇn dÇn c¸c c¬ quan. Tõ
®©y ph«i thai häc chÝnh thøc nhËn giÊy khai sinh nhng dÉu sao khi ®ã (®Çu thÕ kØ
19) nã vÉn cßn rÊt non nít Êu trÜ. VÝ dô chÝnh Ber, ngêi khai sinh cho nã, vÉn cßn
cho r»ng… kh«ng ph¶i tinh trïng, mµ lµ mét chÊt dÞch nµo ®ã, ®· lµm cho trøng thô
tinh (!). Ph«i thai häc thµnh m«n häc míi, ®éc lËp, nhng kh«ng ph¸t triÓn ®¬n ®éc
mµ dïng nhiÒu thµnh tùu cña c¸c m«n häc kh¸c ®Ó ph¸t triÓn. §ång thêi nã còng hç
trî c¸c m«n häc kh¸c. [14]
Chóng ta quan t©m tíi nh÷ng g× mµ thiÕt thùc mµ ph«i thai häc, sinh lý häc
vµ c¸c m«n häc kh¸c ®· ®em l¹i cho bµ mÑ vµ c¸i thai ®ang n»m trong bông bµ.
Nghiªn cøu vÊn ®Ò ph¸t triÓn cña ph«i thai thêng g¾n liÒn víi viÖc sö dông
c¸c t¸c ®éng tõ m«i trêng tíi thai nhi. B»ng v« vµn nh÷ng t¸c ®éng vµo qu¸ tr×nh
h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña bµo thai, mµ ph«i thai häc ®· cho thÊy ®îc tuÇn tù
ph¸t triÓn cña bµo thai, kÌm nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ ¶nh hëng tèt xÊu cña c¸c t¸c nh©n
12
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
ngo¹i c¶nh tíi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña bµo thai. Vµ hiÖn nay lÜnh vùc nµy
®ang tiÕp tôc ®îc më réng, phæ biÕn hiÓu biÕt s©u réng tíi tÊt c¶ mäi ngêi.
Bá ra 10 n¨m ®Ó hoµn thiÖn kü thuËt quay phim bªn trong d¹ con, nhµ nhiÕp
¶nh L.Nilson kh«ng lµm mét viÖc v« Ých. Sau ®ã «ng miÖt mµi thu thËp t liÖu. C¸c
bøc ¶nh vµ c¸c cuén phim cña «ng lµ v« gi¸ vµ thó vÞ. Thai cã biÕt cêi trong bông
mÑ kh«ng, cã biÕt mót ngãn tay kh«ng, cã biÕt nghe nh¹c kh«ng, cã nh¨n nhã khi
mÑ hÝt ph¶i khãi thuèc l¸ kh«ng?... chØ cã Nilson míi tr¶ lêi ®îc, c¸c nhµ khoa häc
®ang chÞu ¬n «ng rÊt nhiÒu, nay ®Õn lît chóng ta. [14]
1.2. c¬ së nghiªn cøu
Theo tæ chøc y tÕ thÕ giíi "Søc khoÎ sinh s¶n lµ mét tr¹ng th¸i khoÎ m¹nh hµi
hoµ vÒ thÓ chÊt, tinh thÇn vµ x· héi trong tÊt c¶ mäi khÝa c¹nh liªn quan ®Õn hÖ
thèng sinh s¶n, c¸c chøc n¨ng vµ qu¸ tr×nh sinh s¶n chø kh«ng ph¶i chØ lµ kh«ng cã
bÖnh tËt hay tæn th¬ng hÖ thèng sinh s¶n". Nh vËy søc khoÎ sinh s¶n lµ sù hoµn
h¶o vÒ bé m¸y sinh s¶n ®i ®«i hµi hoµ gi÷a nhÞp sinh häc vµ x· héi. §Þnh nghÜa vÒ
søc khoÎ sinh s¶n nµy ®· ®îc chÊp nhËn t¹i héi nghÞ quèc tÕ vÒ d©n sè vµ ph¸t triÓn
häp t¹i Cairo th¸ng 4 n¨m 1994. [13]
Nh vËy cã thÓ tãm t¾t néi dung cña søc khoÎ sinh s¶n ë 4 ®iÓm chÝnh sau:
+ Thø nhÊt lµ thai nghÐn vµ sinh ®Î an toµn, con khoÎ vµ lµnh m¹nh, cã ®iÒu
kiÖn nu«i con b»ng s÷a mÑ.
+ Thø hai lµ ®êi sèng t×nh dôc an toµn vµ tho¶ m·n.
+ Thø ba lµ ®îc quyÒn quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn thai nghÐn vµ sinh ®Î, n¹o
thai an toµn vµ hîp ph¸p.
+ Thø t lµ ®îc ch÷a c¸c bÖnh vÒ v« sinh ®Ó ®îc hëng quyÒn lµm mÑ.
Kh¸i niÖm vÒ søc khoÎ sinh s¶n kh«ng chØ giíi h¹n ë søc khoÎ ngêi mÑ mµ
nã cßn bao gåm c¶ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh sinh s¶n cña c¶ nam vµ n÷,
13
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
®Õn sù an toµn vµ h¹nh phóc trong ®êi sèng t×nh dôc ®ång thêi nhÊn m¹nh nhiÒu
®Õn quyÒn tù quyÕt cña phô n÷ víi viÖc sinh ®Î cña hä.
Kh¸i niÖm søc khoÎ sinh s¶n cã ý nghÜa x· héi, y häc s©u s¾c rÊt nh©n b¶n v×
®· n©ng cao nh÷ng yªu cÇu b¶o vÖ chøc n¨ng ®Æc thï cña phô n÷ lµ chøc n¨ng sinh
s¶n. [13]
Mang thai còng n»m trong néi dung cña kh¸i niÖm sinh s¶n, mang thai lµ
tr¹ng th¸i ®Æc biÖt cña c¬ thÓ do cã sù xuÊt hiÖn hîp tö ph¸t triÓn trong d¹ con.
Hîp tö lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh mét tÕ bµo trøng kÕt hîp víi mét tÕ bµo tinh
trïng – gäi lµ sù thô tinh (fertilization). [13]
1.2.1. Kh¶ n¨ng sinh ®Î vµ ®é tuæi mang thai cña n÷ giíi
Kh¶ n¨ng sinh ®Î cña ngêi phô n÷ ®îc b¾t ®Çu tõ khi dËy th× (®îc ®¸nh
dÊu b»ng lÇn kinh nguyÖt ®Çu tiªn trong ®êi) ë ®é tuæi kho¶ng 12 – 13, kÐo dµi ®Õn
tuæi m·n kinh kho¶ng 50 – 55 tuæi [16]. Tuy nhiªn sinh ®Î ë ®é tuæi nµo ®îc cho
lµ tèt nhÊt cho søc khoÎ cña mÑ vµ sù ph¸t triÓn cña thai nhi th× khoa häc ®· chøng
minh vµ ®a ra lêi khuyªn. Phô n÷ chØ nªn cã thai ë ®é tuæi tõ 22 ®Õn 35. §©y lµ ®é
tuæi mµ ngêi phô n÷ ®· ®¹t ®îc sù ph¸t triÓn hoµn chØnh vÒ c¶ thÓ chÊt vµ tinh
thÇn, ®¶m b¶o tèt cho kh¶ n¨ng sinh ®Î.
Theo thèng kª cho thÊy tØ lÖ suy dinh dìng bµo thai ë nh÷ng bµ mÑ díi 20
tuæi cao h¬n so víi c¸c bµ mÑ ë ®é tuæi tõ 25 ®Õn 30. Nguy c¬ tö vong ë bµ mÑ ë ®é
tuæi 15 ®Õn 19 lín gÊp 3 lÇn ë ®é tuæi 20 ®Õn 24, phô n÷ sinh con so díi 20 tuæi cã
nguy c¬ tö vong lín h¬n 80% so víi sinh con r¹ ë ®é tuæi 20 ®Õn 24. [16]
Nguyªn nh©n lµ do c¬ thÓ cña ngêi mÑ lóc nµy vÉn ®ang ë ®é tuæi vÞ thµnh
niªn, tuy ®· b¾t ®Çu cã kh¶ n¨ng sinh s¶n nhng vÒ mÆt thÓ chÊt, tinh thÇn cha
hoµn toµn trëng thµnh. C¬ thÓ nãi chung hÖ sinh dôc nãi riªng vÉn cha ®¹t ®îc
møc ®é hoµn h¶o vÒ chøc n¨ng, do vËy s¶n phÈm sinh dôc nh trøng vµ tinh trïng
14
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
cã chÊt lîng cha tèt, nÕu thô thai th× thai kÐm ph¸t triÓn, thai dÔ bÞ suy dinh
dìng tØ lÖ x¶y thai cao vµ dÔ g©y nh÷ng tai biÕn nghiªm träng. [16]
MÆt kh¸c nÕu cã thai sím vµ ®Î trong khi c¬ thÓ mÑ vÉn ®ang tiÕp tôc lín lªn
tiÕp tôc hoµn thiÖn kh«ng thÓ ®¶m b¶o cho thai nhi ph¸t triÓn tèt. H¬n n÷a khi cã
thai vµ sinh con ngêi mÑ trÎ ph¶i dµnh chÊt dinh dìng ®Ó nu«i thai trong bông
hoÆc nu«i ®øa con ngoµi ®êi cho nªn c¬ thÓ cña mÑ sÏ bÞ ¶nh hëng ®Õn viÖc tiÕp
tôc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn. KÕt qu¶ lµ søc khoÎ cña ngêi mÑ bÞ gi¶m sót dÔ bÞ suy
dinh dìng, thai yÕu, kh¶ n¨ng b¶o vÖ vµ nu«i dìng thai kÐm nªn dÔ g©y nguy
hiÓm cho c¶ mÑ vµ con vµ lµm gi¶m søc khoÎ sinh s¶n. Vµ khi cßn qu¸ trÎ (díi 20
tuæi) thanh niªn nam n÷ thêng cha cã ®ñ kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm trong cuéc
sèng, trong ho¹t ®éng t×nh dôc, mang thai, sinh con vµ nu«i con. Do ®ã hä kh«ng
biÕt c¸ch ch¨m sãc søc khoÎ cña chÝnh b¶n th©n m×nh. [16]
Cßn víi phô n÷ qu¸ 35 tuæi, khi nµy c¬ thÓ cña ngêi mÑ yÕu dÇn vÒ mäi mÆt,
chÊt lîng s¶n phÈm sinh dôc kÐm dÇn, thÊt thêng qua ®ã ¶nh hëng ®Õn chÊt
lîng thai vµ ®Õn ®øa con sau nµy nÕu nh vÉn cßn sinh ®Î, nguy c¬ tai biÕn cho c¶
mÑ vµ con cao h¬n. Lóc nµy kh¶ n¨ng trao ®æi chÊt cña c¬ thÓ ngêi mÑ bÞ gi¶m sót,
cã thÓ bÞ rèi lo¹n do vËy cã thÓ ¶nh hëng ®Õn sù biÕn ®æi vËt chÊt di truyÒn qua ®ã
lµ c¬ së ®Ó sinh ra ®ét biÕn vËt chÊt di truyÒn trong trøng, kÕt qu¶ lµ cã nhiÒu kh¶
n¨ng ®Î con bÞ dÞ d¹ng, trÎ sinh ra dÔ bÞ bÖnh ®ao tr«ng gièng nh trÎ bÞ ®Çn ®én
(cæ ng¾n, m¾t mét mÝ, lìi dµi, si ®Çn…). Theo thèng kª cho thÊy héi chøng nµy
xuÊt hiÖn ë 0,05% con sè cña c¸c bµ mÑ díi 30 tuæi, ë c¸c bµ mÑ løa tuæi tõ 40 ®Õn
45 th× tØ lÖ ®ã lµ 1% vµ trªn 45 tuæi tØ lÖ nµy lªn tíi 12,5% [12]. Còng theo thèng kª
kh¸c cña UNFPA cho biÕt nguy c¬ chÕt do chöa ®Î cña nh÷ng bµ mÑ trªn 35 tuæi
lín gÊp 5 lÇn løa tuæi tõ 20 ®Õn 24 tuæi [16].
Nh vËy viÖc quan t©m ®Õn ®é tuæi cña ngêi mÑ khi mang thai còng lµ mét
trong nh÷ng néi dung vÒ ch¨m sãc søc khoÎ cho bµ mÑ vµ thai nhi mµ chóng ta cÇn
lu t©m .
15
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
1.2.2. Mèi liªn quan gi÷a sè lÇn mang thai víi søc khoÎ cña bµ mÑ vµ thai nhi
Giai ®o¹n chÝn th¸ng mêi ngµy mang nÆng ®Î ®au lµ giai ®o¹n v« cïng vÊt
v¶ vµ quan träng cña ngêi phô n÷ ®Ó sinh ra ®øa con khoÎ m¹nh th«ng minh, trong
giai ®o¹n nµy ngêi phô n÷ sÏ ph¶i chÞu rÊt nhiÒu thay ®æi khã chÞu cã liªn quan
trùc tiÕp tíi søc khoÎ sau nµy cña bµ mÑ. Cã thÓ nãi sè lÇn mang thai cµng nhiÒu th×
kh¶ n¨ng suy gi¶m søc khoÎ cña ngêi mÑ cµng lín, nhÊt lµ khi ngêi mÑ kh«ng
®îc ch¨m sãc mét c¸ch khoa häc vµ ®Çy ®ñ vÒ dinh dìng, vÖ sinh thai nghÐn,
®iÒu kiÖn sèng vµ lµm viÖc…. VÝ nh trong thêi kú mang thai ngêi mÑ vÉn ph¶i t¹o
thªm hång cÇu cho b¶n th©n lµm cho nhu cÇu s¾t cña ngêi mÑ t¨ng vät vµ ë thai
còng cÇn cã s¾t lÊy tõ mÑ ®Ó t¹o m¸u, v× vËy ngêi mÑ dÔ bÞ thiÕu m¸u. Ngoµi ra
c¸c bµ mÑ cã thai rÊt dÔ bÞ thiÕu canxi v× ph¶i cung cÊp cho thai, do vËy tuú møc ®é
cã thÓ bÞ lo·ng x¬ng, rç x¬ng, rÔ g·y. Sau khi ®Î qu¸ tr×nh tiÕt s÷a còng lµm cho
c¬ thÓ hao hôt rÊt nhiÒu canxi.
VÒ h×nh th¸i cña ngêi mÑ mang thai: Do cã thay ®æi cña hormone trong c¬
thÓ lµm xuÊt hiÖn c¸c vÕt n©u ë da (mÆt, bông, ®ïi), l«ng mµy dùng, bông næi râ, da
bông c¨ng tíi møc gi·n nÎ mµ sau ®ã kh«ng thÓ mÊt ®i ®îc (c¸c c¬), nã nh mét
dÊu Ên sau mçi lÇn cã thai cña ngêi mÑ. C¸c c¬ bông còng c¨ng gi·n lµm cho hai
c¬ “th¼ng bông” (ch¹y song song hai bªn rèn) dÇn dÇn t¸ch xa nhau. Sau ®Î c¸c c¬
cè g¾ng håi phôc… gÇn nh cò, khiÕn bông cø sÖ dÇn qua c¸c lÇn cã thai, do vËy
cÇn nÞt bông sau ®Î vµ tËp thÓ dôc thÝch hîp. §Î nhiÒu bông rÊt xÖ, hai c¬ th¼ng
bông t¸ch xa vÜnh viÔn khiÕn cho ruét cã thÓ n»m ngay díi da, thËm chÝ ruét v¾t
qua phÝa tríc d¹ con ®Ó n»m tríc x¬ng mu.
Ngêi mÑ mang thai lÇn thø 4 trë ®i sÏ thêng cã nhiÒu rñi ro h¬n so víi c¸c
lÇn mang thai tríc ®ã, nhÊt lµ khi thÓ lùc bµ mÑ sót kÐm do chöa ®Î vµ nu«i con tõ
nh÷ng lÇn tríc, dÔ “®Î ngîc”, nhau còng hay n»m sai vÞ trÝ, bÞt lèi ra cña thai
(ph¶i mæ). Thèng kª cho thÊy ë c¸c bµ mÑ ®Î con thø n¨m th× tØ lÖ con chÕt t¨ng gÊp
ba, tØ lÖ con suy dinh dìng t¨ng gÊp bèn so víi c¸c bµ mÑ chØ ®Î 2 – 3 con. [14]
16
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
1.2.3. Mét sè thay ®æi vÒ søc khoÎ cña ngêi mÑ khi mang thai
Trong suèt thêi k× mang thai kh«ng chØ xuÊt hiÖn nh÷ng thay ®æi vÒ c¸c chØ
tiªu sinh lý nh c©n nÆng, kÝch thíc vßng bông, chiÒu cao tö cung cña c¬ thÓ ngêi
mÑ ®ang mang thai mµ cßn cã nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c n÷a vÒ søc khoÎ. Sau ®©y lµ mét
sè vÊn ®Ò thêng gÆp trong thai k×.
- VÒ chøc n¨ng néi tiÕt, ngoµi c¸c hormone sinh dôc vèn cã nh estrogen,
progesteron, nhau thai cßn tiÕt ra mét sè hormone kh¸c nh HCG,
Somatomamotropin. HCG ®îc tiÕt ra tõ mét líp tÕ bµo (ngo¹i ph«i b×) bao xung
quanh ph«i, sau nµy chóng sÏ tham gia vµo sù ph¸t triÓn t¹o nhau thai, HCG cã t¸c
dông b¶o ®¶m dinh dìng duy tr× sù tån t¹i cña hoµng thÓ, kÝch thÝch tÕ bµo kÏ cña
tinh hoµn thai nhi tiÕt testosteron vµ ®Õn cuèi thai k× HCG cã t¸c dông di chuyÓn
tinh hoµn tõ æ bông xuèng b×u. [16]
Somatomamotropin cã t¸c dông lµm ph¸t triÓn tuyÕn vó, t¨ng cêng qu¸ tr×nh
trao ®æi chÊt, lµm gi¶m sö dông glucoz¬ ë mÑ ®Ó dµnh glucoz¬ cho thai, kÝch thÝch
gi¶i phãng axit bÐo tõ m« mì cña mÑ ®Ó cung cÊp n¨ng lîng cho ho¹t ®éng cña
mÑ vµ con. [16]
Mét chøc n¨ng n÷a cña estrogen vµ progesteron nhau thai lµ chóng kÕt hîp
víi mét lo¹i hormone cã tªn gäi relaxin, hormone nµy cã b¶n chÊt lµ mét polipeptid
do thÓ vµng tiÕt ra, phøc hÖ c¸c hormone kÓ trªn cã t¸c dông øc chÕ c¬ tr¬n trong d¹
con tõ ®ã lµm ng¨n c¶n sù co bãp cña d¹ con cho ®Õn khi b¾t ®Çu sinh. [13]
Nång ®é cao cña estrogen nhau thai trong thêi k× mang thai lµ nguyªn nh©n
lµm në réng ©m ®¹o vµ c¸c c¬ quan sinh s¶n bªn ngoµi. Còng nh vËy, relaxin lµm
gi·n c¸c d©y ch»ng khíp vïng h¸ng, mu vµ c¸c tæ chøc kh¸c. Sù g©y gi·n nµy
thêng x¶y ra ë nh÷ng tuÇn cuèi cña qu¸ tr×nh mang thai, nã gióp cho viÖc di
chuyÓn thai nhi ra ngoµi ®îc thuËn tiÖn. [13]
17
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
Mét sè hormone kh¸c còng ®îc t¨ng cêng bµi tiÕt trong thêi kú mang thai
gåm aldosterone ®îc tiÕt ra tõ vá tuyÕn thîng thËn, c¸c hormone tuyÕn yªn,
tuyÕn gi¸p, tuyÕn cËn gi¸p vµ buång trøng… ®Æc biÖt lµ tuyÕn cËn gi¸p t¨ng cêng
tiÕt parathormone (parathyroid) nªn t¨ng cêng bµi tiÕt canxi tõ mÑ ®Ó cung cÊp cho
thai t¹o x¬ng vµ ph¸t triÓn. V× vËy trong thêi kú cã thai nÕu kh«ng ®îc cung cÊp
®Çy ®ñ canxi cho mÑ sÏ ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña thai vµ cã thÓ dÉn ®Õn t×nh
tr¹ng lo·ng x¬ng cña mÑ. Aldosterone cã t¸c dông t¨ng cêng sù hÊp thô natri
trong dÞch läc ë èng thËn, do vËy còng lµm t¨ng kh¶ n¨ng tÝch níc trong m¸u. [13]
- VÒ chøc n¨ng tiªu ho¸ cã thÓ gÆp c¸c hiÖn tîng nh:
Buån n«n cã thÓ x¶y ra bÊt k× lóc nµo trong ngµy, thêng trong ba th¸ng ®Çu
cña thai k×, t×nh tr¹ng nµy lµ do t¨ng néi tiÕt tè trong thai k×. [9]
T¸o bãn còng thêng x¶y ra ë phô n÷ cã thai do thøc ¨n di chuyÓn trong
®êng tiªu ho¸ víi møc ®é chËm h¬n. §iÒu nµy ®îc cho lµ do t¨ng nång ®é
progesteron, mét néi tiÕt lµm gi·n c¬ thµnh ruét, do ®ã ®Èy thøc ¨n ®i chËm h¬n.
Ngoµi ra khi mang thai kh¶ n¨ng hÊp thô níc ë thµnh ruét cña ngêi mÑ triÖt ®Ó
h¬n do ®ã còng gãp phÇn lµm t¨ng t×nh tr¹ng t¸o bãn cña thai phô.
î nãng, nguyªn nh©n lµ do sù ch¶y ngîc dßng dÞch axit tõ d¹ dµy t¹o c¶m
gi¸c nãng trong ngùc vµ sau häng, triÖu chøng nµy rÊt thêng gÆp trong thai k×. [9]
- VÒ chøc n¨ng hÖ tuÇn hoµn, trong thêi k× cã thai ho¹t ®éng tuÇn hoµn cña
mÑ t¨ng lªn, lîng m¸u lu th«ng t¨ng kho¶ng 1 – 2 (lÝt) vµ chØ cã kho¶ng 30 –
50% lîng m¸u nµy bÞ mÊt ®i khi ®Î. Sù s¶n sinh c¸c tÕ bµo m¸u trong tuû x¬ng
còng t¨ng lªn. HiÖn tîng thiÕu m¸u còng rÊt thêng gÆp trong thai k×. [16]
BÖnh trÜ còng cã thÓ trë nªn nÆng h¬n trong qu¸ tr×nh mang thai. Ngoµi ra c¸c
tÜnh m¹ch c¨ng phång còng sÏ cã khuynh híng t¹o khèi huyÕt, g©y ®au vµ g©y
xuÊt huyÕt. NÕu ch¶y m¸u nhiÒu sÏ g©y mÊt m¸u vµ thiÕu m¸u.
18
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
HiÖn tîng gi·n tÜnh m¹ch thêng cã ë ch©n do ®øng l©u, phï ch©n vµ m¾t c¸
còng thêng gÆp trong thai k×.
- Träng lîng c¬ thÓ t¨ng, qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt t¨ng lªn, møc tiªu thô oxi
cña mÑ t¨ng kho¶ng 20%. MÆt kh¸c do tö cung to thªm ®Èy c¬ hoµnh lªn cao ¶nh
hëng ®Õn viÖc thay ®æi thÓ tÝch lång ngùc lµm cho ho¹t ®éng h« hÊp t¨ng nhiÒu.
- §au lng, trong thai k× c©n nÆng thai nhi trong tö cung g©y thay ®æi träng
t©m cña ngêi phô n÷, dÉn ®Õn g©y ®au lng nÕu nÆng h¬n sÏ lµm thay ®æi t thÕ.
- VÒ tinh thÇn, mÊt ngñ cã thÓ x¶y ra ë phô n÷ cã thai. §iÒu nµy thêng do
c¶m xóc hoÆc lo l¾ng khi chê ®îi sù ra ®êi cña ®øa bÐ.
- Ngøa còng thêng x¶y ra trong giai ®o¹n cuèi cña thai k× ë c¸c vïng r¹n da,
trªn bông.
* C¸c dÊu hiÖu b¸o ®éng dÔ ph¸t hiÖn cña thêi k× mang thai: [9]
Thai phô bÞ n«n nhiÒu, t¸o bãn trªn ba ngµy, c¶m gi¸c nãng thµnh sau häng vµ
trong ngùc. §au lng thêng xuyªn. TrÜ xuÊt hiÖn nhiÒu, mÊt ngñ ¶nh hëng ®Õn
cuéc sèng. Ngøa nhiÒu g©y tæn th¬ng da khi g·i. Gi·n tÜnh m¹ch ©m hé, ®au ©m
®¹o hoÆc ngøa.
1.3. mét sè thµnh tùu vÒ viÖc ch¨m sãc søc khoÎ bµ mÑ vµ thai
nhi
1.3.1. Mét sè thµnh tùu ë trong níc
Trong nh÷ng n¨m qua, chuyªn ngµnh s¶n phô cña níc ta ®· cã nh÷ng bíc
ph¸t triÓn tèt ®Ñp vµ cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng trong sù nghiÖp ch¨m sãc vµ
b¶o vÖ søc khoÎ bµ mÑ vµ trÎ em – kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh – h»ng n¨m trªn thÕ giíi
íc tÝnh cã kho¶ng 585.000 phô n÷ bÞ chÕt do mang thai hoÆc sinh con. ë níc ta
theo thèng kª n¨m 2004 tÝnh trung b×nh 1000 ca ®Î cã 1,37 trêng hîp tö vong mÑ.
C¸c nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn tö vong mÑ lµ do b¨ng huyÕt, nhiÔm trïng m¸u, s¶n
19
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Vò ThÞ Loan K30 Sinh - KTNN
giËt chuyÓn d¹ ngõng tiÕn triÓn vµ n¹o ph¸ thai kh«ng an toµn. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y
sè lîng tai biÕn s¶n khoa tuy cã gi¶m nhng tÝnh chÊt trÇm träng l¹i t¨ng ®e däa
®Õn tÝnh m¹ng cña mÑ vµ thai. [10]
T¹i ViÖt Nam bé trëng bé y tÕ, gi¸o s NguyÔn Träng Nh©n ®· ban hµnh
quyÕt ®Þnh sè 220/BYT, quy ®Þnh ngµy 22/2/1993 (Hµ Néi) vÒ viÖc: Ban hµnh quy
®Þnh nhiÖm vô kü thuËt trong c«ng t¸c b¶o vÖ søc khoÎ bµ mÑ, trÎ em vµ kÕ ho¹ch
ho¸ gia ®×nh t¹i c¸c tuyÕn y tÕ ®Þa ph¬ng. Trong ®ã bao gåm c¶ c«ng t¸c b¶o vÖ
søc khoÎ bµ mÑ vµ thai nhi. TiÕp ®ã trong chØ thÞ sè 05/1998/CT - BYT cña bé
trëng bé y tÕ, gi¸o s §ç Nguyªn Ph¬ng vÒ viÖc t¨ng cêng dù phßng vµ cÊp cøu
c¸c tai biÕn s¶n khoa nh»m n©ng cao h¬n n÷a chuyªn nghµnh s¶n phô ë níc ta, h¹n
chÕ thÊp nhÊt c¸c tai biÕn s¶n khoa ë c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh. [17]
N¨m 1995 B¸c sÜ Phan Trung Hoµ (BÖnh viÖn phô s¶n Tõ Dò, TPHCM) vinh
dù ®îc nhËn gi¶i thëng "Nhµ khoa häc trÎ" do hiÖp héi s¶n phô khoa ch©u ¸ Th¸i
B×nh D¬ng (viÕt t¾t lµ AOFOG - Asia Oceania Federation of obstetrics and
Gynaecolgy) trao tÆng nh©n dÞp héi nghÞ lÇn thø 15 diÔn ra tõ ngµy 15 - 20 th¸ng 10
n¨m 1995 t¹i In®onexia víi ®Ò tµi khoa häc "ChÈn ®o¸n ph©n biÖt sím thai trøng
x©m lÊn víi ung th nguyªn bµo nu«i b»ng b¶ng ®iÓm". §©y lµ gi¶i thëng khoa
häc ®Çu tiªn kÓ tõ khi ViÖt Nam ra nhËp tæ chøc nµy. [6]
N¨m 1999 tæ chøc y tÕ thÕ giíi (WHO) khi ®a ra c¸c híng dÉn cô thÓ cho
"n¨m quèc tÕ ngêi cao tuæi" – 1999 víi khÈu hiÖu lµ "H·y sèng mét tuæi giµ tÝch
cùc" còng ®· khuyÕn c¸o muèn cho c¸c cô ®îc khoÎ m¹nh th× ®iÒu tríc tiªn lµ
ph¶i cho mÑ cña c¸c cô cã ®îc dinh dìng vµ søc khoÎ ®Çy ®ñ trong lóc mang
thai, trong lóc cho c¸c cô ë thêi k× bó mím. [8]
Trong môc tiªu cña diÔn ®µn ASPIRE (Héi néi tiÕt sinh s¶n ch©u ¸ Th¸i B×nh
D¬ng) 2005 ®îc tæ chøc t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh trong hai ngµy 2 - 3/4/2005
do bÖnh viÖn Tõ Dò chñ tr×. Héi th¶o ®· ®a ra vÊn ®Ò qu¶n lý toµn diÖn c¸c kü
thuËt hç trî sinh s¶n cho chu k× ®iÒu trÞ, vµ nh÷ng vÊn ®Ò míi trong xö trÝ ®a thai,
20
- Xem thêm -
.PDF 
62 
26 
52 
