MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ.................................................................................................................................2
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ..................................................................................................................2
I.Lược sử về các nguyên tắc trong Hoàng Việt luật lệ................................................................2
II.Nguyên tắc thân thuộc che dấu tội cho nhau...........................................................................3
1.Nguyên nhân và mục đích hình thành nguyên tắc................................................................3
2. Nguyên tắc thân thuộc che giấu tội cho nhau......................................................................4
II. Đánh giá nguyên tắc................................................................................................................4
1. Ưu điểm của nguyên tắc......................................................................................................4
2. Hạn chế của nguyên tắc.......................................................................................................6
KẾT LUẬN.....................................................................................................................................6
HVLL(1): Hoàng Việt Luật Lệ
Page 1
ĐẶT VẤN ĐỀ
Các bộ luật phong kiến không có chương, điều riêng quy định các khái niêm,
nguyên tắc pháp lí. Nhưng qua tinh thần và nội dung các bộ luật đều thể hiện các
nguyên tắc nhất định. Bộ Hoàng Việt Luật Lệ, tuy chủ yếu được vay mượn từ luật nhà
Thanh nhưng cũng đã phần nào kế thừa sự tiến bộ trong một vài nguyên tắc của luật
cổ và đặc biệt là Luật nhà Lê. Trong những nguyên tắc đó có “thân thuộc tương vị
dung ẩn” nghĩa là thân thuộc che dấu tội cho nhau.Tìm hiểu nguyên tắc này trong
Hoàng Việt luật lệ không chỉ giúp ta hiểu rõ hơn về truyền thống tốt đẹp của ông cha
mà cho ta cái nhìn toàn diện hơn về những nét độc đáo của pháp luật thời kì này.
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I.Lược sử về các nguyên tắc trong Hoàng Việt luật lệ
Hoàng Việt Luật Lệ là bộ Luật được xây dựng từ thời Gia Long và được hoàn
thiện qua các đời Vua nhà Nguyễn. bộ luật được xây dựng dựa trên 9 nguyên tắc cơ
bản và các nguyên tăc được trình bày trọn vẹn trong phần Danh Lệ của Luật. Đó là
những nguyên tắc cơ bản sau:
1. Nguyên tắc luật định ( pháp căn, vô luật bất hình): đây là nguyên tắc cơ bản
nhất, dùng để xác định đâu là một hành vi phạm tội
2. Nguyên tắc so sánh luật: nguyên tắc này được quy định tại Điều 43- HVLL,
và có giá trị bổ sung cho nguyên tắc pháp căn.
3. Nguyên tắc xét xử theo luật mới: được quy định tại Điều 42
4. Nguyên tắc chiếu cố: quy định về các trường hợp được chiếu cố cho giảm
nhẹ tội danh khi vi phạm pháp luật.
5. Nguyên tắc thưởng phạt: quy định các đối tượng được thưởng và bị phạt
6. Nguyên tắc thân thuộc được che dấu tội cho nhau: quy định những người có
quyền và nghĩa vụ che dấu tội cho nhau, cụ thể được quy định tại Điều
HVLL(1): Hoàng Việt Luật Lệ
Page 2
7. Nguyên tắc truy cứu trách nhiệm hình sự: quy định các hành vi xâm hại đến
các quan hệ xã hội được bộ luật bảo vệ và chế tài đối với người vi phạm
8. Nguyên tắc luận tội theo tang vật: được quy định tai các Điều 93, 233, 249,
và từ Điều 312-320.
9. Nguyên tắc chuộc tội bằng tiền: đây là nguyên tắc được áp dụng phổ biến và
được quy định ở phần Danh Lệ và Điều 21 của luật.
II.Nguyên tắc thân thuộc che dấu tội cho nhau
1.Nguyên nhân và mục đích hình thành nguyên tắc
Xét về vị trí nguyên tắc, đây là nguyên tắc thứ 6 trong hệ thống 9 nguyên tắc cơ
bản của HVLL(1). Đồng thời nó cũng là nguyên tắc cuối cùng – nguyên tắc thứ 7, được
nhắc tới trong Quốc triều hình luật. như vậy sự tồn tại của nguyên tắc này trong
HVLL, có thể nói là do được kế thừa trực tiếp từ bộ luật Hồng Đức. Vậy xét đến cùng
thì do đâu mà các nhà làm luật nêu lên nguyên tắc này?
Là nước láng giềng, lại có nhiều cơ hội tiếp xúc với nền văn minh Trung Hoa
từ sớm qua sự bang giao và các cuộc chiến tranh xâm lược mà Việt Nam là nước chịu
ảnh hưởng mạnh mẽ từ tư tưởng Nho giáocủa Trung Hoa. Các vị Hoàng đế của chúng
ta coi đạo Khổng là vũ khí chính trị, là bia đỡ bảo vệ địa vị, quyền lực cá nhân, một
phần vì thế mà các tư tưởng của đạo Nho đã ăn sâu vào trong nếp nghĩ của người dân
Việt. Và từ đó các nhà làm luật thể chế hóa tư tưởng và Lễ nghĩa của đạo Nho trong
pháp luật, làm cho nó thật sự chở thành những quy tắc, nguyên tắc xử sự bắt buộc đối
với mọi người trong xã hội. Đó là nguyên từ nghĩa vụ trung quân trong quan hệ vua tôi, từ đạo hiếu trong quan hệ cha mẹ - con cái…và cũng từ đó mà nguyên tắc thân
thuộc che dấu tội cho nhau ra đời.
Trong cái tên của nguyên tắc ta đã phần nào thấy được ý đồ của nhà làm luật
gửi trong điều khoản. Thân thuộc được che giấu tội cho nhau là nguyên tắc hướng tới
và nhằm bảo vệ những ân nghĩa gia đình, những mối quan hệ thân cận, gần gũi giữa
những người thân thuộc trong nhà với nhau.
HVLL(1): Hoàng Việt Luật Lệ
Page 3
2. Nguyên tắc thân thuộc che giấu tội cho nhau
Nguyên tắc được quy định chủ yếu tại Điều 31 – HVLL: “những người ở trong
cùng nhà hoặc thân thuộc hàng đại công trở lên (để tang 9 tháng) hoặc ông bà ngoại,
cha mẹ vợ của cháu ngoại , rể, như anh em, vợ chồng của cháu, vợ của an hem có ơn
nghĩa nặng có tội cùng nhau che chở hoặc nô tỳ, người làm công vì gia trưởng mà
giấu thì đều miễn bàn”. Ngoài ra, một số điểm liên quan của nó còn được quy định
trong các Điều 35, 37, 306 - HVLL
Nguyên tắc này được thể chế hóa từ quan điểm Ngũ luân của Nho giáo, đồng
thời nó là một biểu hiện của sự kết hợp giữa đức trị và pháp trị.
II. Đánh giá nguyên tắc
1. Ưu điểm của nguyên tắc
Xem xét vị trí và nội dung của nguyên tắc trong toàn bộ luật và bối cảnh chế độ
phong kiến, so sánh với các bộ luật khác, cho thấy nguyên tắc thân thuộc che dấu tội
cho nhau có những ưu điểm sau:
Ở mức độ nào đó nguyên tắc này góp phần trấn chỉnh, củng cố và bảo vệ
trật tự gia đình gia trưởng Nho giáo. Theo điều luật này, con cháu có quyền
và nghĩa vụ bảo vệ cho ông bà, cha mẹ, có quyền che dấu tội cho ông bà,
cha mẹ, nô tì có nghĩa vụ che giấu cho gia trưởng. Tuy nhiên các hành vi
xâm hại nghiêm trọng đến người thân trong gia đình như: con giết cha mẹ
đẻ, cha mẹ nuôi, đánh tôn trưởng, chồng đánh vợ gây thương tích gẫy tay
chân, nhận tiền của đem vợ đi ở đợ, lừa đảo cưới vợ, có vợ mà nói là không
có, cha mẹ đuổi con rể gả con gái cho người khác, nô tỳ và người làm công
phạm tội …(Điều 31, 37 – HVLL) thì đều không được phép che dấu.
Đặc biệt trong hệ thống HVLL nói chung, và nguyên tắc này nói riêng mối
quan hệ thân thuộc trong gia đình đã được điều chỉnh trên phạm vi rộng hơn
so với Quốc triều hình luật. Nếu Quốc triều hình luật dừng quyền đó lại ở
những qua hệ thân thích trong gia đình tức những người phải để tang nhau
HVLL(1): Hoàng Việt Luật Lệ
Page 4
từ 9 tháng trở lên thì ở HVLL, phạm vi đối tượng được mở rộng sang.
Trong đó nổi bật là quyền và nghĩa vụ trong quan hệ giữa cha mẹ vợ và con
rể. Theo đó, con rể không được phép thưa kiện, tố cáo cha mẹ vợ trừ trường
hợp cha mẹ đuổi rể gả con gái cho người khác, cha mẹ vợ dung túng cho
con gái thông gian thì ơn nghĩa đã tuyệt, rể được quyền thưa.
Bộ luật quy định thêm: “những người ở hàng tiểu công trở xuống,trở xuống
giấu nhau và tiết lộ sự việc thì giảm 3 bậc tội so với người thường, người
thân không có chế độ tang phục giảm 1 bậc” . Với quy định như vậy đã tạo
điều kiện cho một số trường hợp được hưởng khoan hồng của nhà nước.
Điều này thể hiện tính nhân đạo của luật pháp, làm giày phong tục, khuyến
khích luân lí, kỉ cương.
Cũng như tinh thần và nội dung của toàn bộ luật, nguyên tắc này bảo vệ
tuyệt đối thế lực phong kiến. Đặc biệt thể hiện ở nội dung quy định cuối
điều luật: “không cho phép gia trưởng che dấu cho nô tỳ, người làm công, vì
bổn phận gánh vác phải trị tội họ, không được che dấu lỗi lầm. Nếu mưu
phản, mưu gây rối, đại nghịch thì nghĩa lớn đã tắt thân thuộc không kể đồng
cư hay biệt cư, có chế độ tang phục hay không, chỉ dung chưa giấu, tiết lậu
thì y điều luật tị tội, không dùng luật này”. Xét cho cùng, đây cũng là mục
đích cuối cùng và tất yếu của pháp luật phong kiến. Và như thế có thể xem
đây là một thành công của HVLL.
Liên hệ với pháp luật hiện đại, điều 313 Bộ luật hình sự hiện hành thì cũng đã
liệt kê hàng loạt tội phạm mà người che giấu sẽ bị xử lí hình sự, tức quy định không
được che giấu. nếu ai đó biết rõ trước một trong những tội đó đang được chuẩn bị thực
hiện, đang hoặc đã thực hiện mà không tố giác, họ có thể bọi truy cứu trách nhiệm
hình sự về tội không tố giác tội phạm
Thế nhưng pháp luật hiện hành cũng không buộc ông bà, cha mẹ, con cháu,
anh chị em ruôt, vợ chồng tố giác nhau, trừ khi tội phạm thuộc nhóm tội xâm phạm
HVLL(1): Hoàng Việt Luật Lệ
Page 5
đến an ninh quốc gia hoặc các tội đặc biệt nghiêm trọng thuộc danh mục không được
che giấu. như vậy tư tưởng pháp luật xưa vẫn còn được nối tiếp đến ngày nay. Pháp
luật xây dựng trên cơ sở khoan hồng và nghiêm trị luôn là chìa khóa thành công trong
cải tạo con người.
2. Hạn chế của nguyên tắc.
Bên cạnh những điểm tiến bộ, nguyên tắc này cũng bộc lộ những mặt hạn chế
của nó. Cụ thể
Do phạm vi áp dụng của bộ luật trên phạm vi lãnh thổ rộng lớn, quan hệ
thân thuộc trong gia đình lại không phải lúc nào cũng được xác định rõ ràng
chính xác nên việc áp dụng nguyên tắc này vào trong xét xử và luận tội tội
phạm nhiều khi gặp khó khăn, dẫn đến nhiều tiêu cực trong hoạt động hành
pháp và tư pháp.
Việc quy định thân thuộc được che giấu tội cho nhau còn làm phát sinh
những quan hệ xã hội tùy tiện có thể làm nảy sinh sự rối ren; gây ra sự lạm
dụng làm cho tội phạm có thể được tha bổng một cách dễ dàng và cũng
nhiều khi không trừng trị kịp tội phạm.
KẾT LUẬN
Như vậy, bằng những phân tích, nhận xét, đánh giá trên có thể thấy
được những mặt tích cực và hạn chế của nguyên tắc đồng thời qua đó hình
dung được một cách khái quát về tinh thần, nội dung bộ Luật và những ảnh
hưởng của nó đến đời sống xã hội và các mối quan hệ trong gia đình. Hy vọng
những giá trị tốt đẹp của pháp luật xưa sẽ tiếp tục và ngày càng được áp dụng
rộng rãi trong pháp luật hiện đại.
HVLL(1): Hoàng Việt Luật Lệ
Page 6
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Tội phạm và hình phạt trong Hoàng Việt Luật Lệ - nxb Tư Pháp
2.Bộ Luật Hoàng Việt Luật Lệ - Nguyễn Q Thắng, Nguyễn Văn Tài dịch- nxb
Văn hóa - Thông tin
3. Giáo trình lịch sử nhà nước và pháp luật Việt Nam – nxb Công An Nhân Dân
– 2002; 2009; 2012
4 . http://phapluattp.vn
5. http://baotangnhanhoc.org
HVLL(1): Hoàng Việt Luật Lệ
Page 7
- Xem thêm -
.DOCX 
7 
13 
56 
