Tài liệu đánh giá công tác giải phóng mặt bằng dự án khu công nghiệp yên bình địa bàn thị xã phổ yên tỉnh thái nguyên giai đoạn 2015 2016

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM --------------o0o-------------- DƢƠNG THỊ UYÊN Tên khóa luận: ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG DỰ ÁN KHU CÔNG NGHIỆP YÊN BÌNH ĐỊA BÀN THỊ XÃ PHỔ YÊN TỈNH THÁI NGUYÊN GIAI ĐOẠN 2015-2016 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Chuyên ngành : Quản lý Đất đai Khoa : Quản lý Tài nguyên Khóa học : 2013 – 2017 Thái Nguyên, năm 2017 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM --------------o0o-------------- DƢƠNG THỊ UYÊN Tên khóa luận: ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG DỰ ÁN KHU CÔNG NGHIỆP YÊN BÌNH ĐỊA BÀN THỊ XÃ PHỔ YÊN TỈNH THÁI NGUYÊN GIAI ĐOẠN 2015-2016 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Chuyên ngành : Quản lý Đất đai Lớp : K45 – QLĐĐ – N03 Khoa : Quản lý Tài nguyên Khóa học : 2013 – 2017 Giảng viên hƣớng dẫn : T.S Lê Văn Thơ Thái Nguyên, năm 2017 LỜI CẢM ƠN Thực tập tốt nghiệp là giai đoạn không thể thiếu đƣợc đối với mỗi sinh viên. Để từ đó hệ thống hóa lại kiến thức đã học kiểm nghiệm lại chúng trong thực tế cũng nhƣ để tích lũy thêm vốn kiến thức thực tế qua đó nâng cao trình độ chuyên môn cũng nhƣ làm quen với công tác quản lý nhà nƣớc về đất đai sau này. Sau một thời gian nghiên cứu và thực tập tốt nghiệp bài khóa luận tốt nghiệp của em đã hoàn thành. Trong trang đầu khóa luận này, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới: Ban giám hiệu trƣờng Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. Ban chủ nhiệm khoa và tập thể thầy cô trong khoa Quản lý tài nguyên đã tận tình dạy dỗ và dìu dắt em trong suốt thời gian học tập tại trƣờng. Qua đây em xin gửi lời cảm ơn trân thành nhất tới toàn thể cán bộ, nhân viên của Ban bồi thƣờng GPMB và Quản lý dự án thị xã Phổ Yên đã tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá trình thực tập tại cơ quan. Đặc biệt em gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy giáo TS. Lê Văn Thơ đã trực tiếp hƣớng dẫn, giúp đỡ em trong quá trình thực hiện và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. Sau cùng em xin kính chúc toàn thể thầy cô thật dồi dào sức khỏe, công tác tốt, hạnh phúc và thành đạt để hoàn thành tốt sự nghiệp trồng ngƣời. Thái Nguyên, ngày 23 tháng 5 năm 2017 Sinh viên Dƣơng Thị Uyên DANH MỤC BẢNG Bảng 4.1. Cơ cấu các ngành kinh tế thị xã Phổ Yên đến năm 2020 ............... 30 Bảng 4.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế thị xã Phổ Yên thời kỳ 2006-2015... 31 Bảng 4.3. Hiện trạng sử dụng đất năm 2016 .................................................. 34 Bảng 4.4. Đơn giá bồi thƣờng các loại đất...................................................... 35 Bảng 4.6. Đánh giá bồi thƣờng thiệt hại về tài sản, vật kiến trúc ................... 38 Bảng 4.7. Bồi thƣờng thiệt hại về cây cối, hoa màu ....................................... 39 Bảng 4.8. Kết quả hỗ trợ về đất ...................................................................... 40 Bảng 4.9. Các chính sách hỗ trợ của dự án. .................................................... 41 Bảng 4.10. Tổng hợp kinh phí bồi thƣờng của dự án ..................................... 42 Bảng 4.11. Tổng hợp ý kiến của các hộ dân về kết quả bồi thƣờng, GPMB ........... 44 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT Ý NGHĨA BT&GPMB Bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng BTV Ban thƣờng vụ CNH - HĐH Công nghiệp hóa – hiện đại hóa GPMB Giải phóng mặt bằng GCNQSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất HĐND Hội đồng nhân dân NĐ - CP Nghị định – Chính phủ QĐ - UBND Quyết định - Ủy ban nhân dân STT Số thứ tự TT - BTC Thông tƣ – Bộ tài chính TT - BTNMT Thông tƣ – Bộ Tài nguyên Môi trƣờng MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1.1 Đặt vấn đề................................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................. 2 1.2.1. Mục tiêu tổng quát ................................................................................. 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể ....................................................................................... 3 1.3. Ý nghĩa của đề tài ....................................................................................... 3 1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học ...................................... 3 PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ................................................................. 4 2.1. Một số khái niệm về công tác giải phóng mặt bằng .................................. 4 2.1.1. Thu hồi đất, bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng .................................... 4 2.1.2. Tái định cƣ .............................................................................................. 4 2.2. Cơ sở khoa học của đề tài .......................................................................... 5 2.2.1. Cơ sở lý luận ........................................................................................... 5 2.2.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài ........................................................................ 7 2.2.3. Cơ sở pháp lý của đề tài .......................................................................... 7 2.2.4. Các chính sách hỗ trợ khi nhà nƣớc thu hồi đất...................................... 9 2.2.5. Những yếu tố tác động đến công tác bồi thƣờng giải phóng mặt bằng .. 9 2.3. Tác động của việc thu hồi đất đến đời sống của ngƣời dân ..................... 11 2.3.1. Tác động trực tiếp ................................................................................. 11 2.3.2. Tác động gián tiếp ................................................................................. 11 2.4. Khái quát công tác giải phóng mặt bằng một số nƣớc trên thế giới và ở Việt Nam ......................................................................................................... 11 2.4.1. Khái quát công tác giải phóng mặt bằng trên thế giới .......................... 11 2.4.2. Khái quát công tác giải phóng mặt bằng ở Việt Nam ........................... 17 2.5. Công tác bồi thƣờng giải phóng mặt bằng trên địa bàn Thị xã Phổ Yên ......... 22 2.5.1. Thuận lợi ............................................................................................... 23 2.5.2. Khó khăn, hạn chế ................................................................................. 23 PHẦN 3. ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG, PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .... 25 3.1. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 25 3.1.1. Đối tƣợng nghiên cứu............................................................................ 25 3.1.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 25 3.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ............................................................ 25 3.3. Nội dung nghiên cứu ................................................................................ 25 3.3.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội thị xã Phổ Yên ............... 25 3.3.2. Đánh giá công tác bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng của dự án ........ 25 3.3.3. Đánh giá những thuận lợi, khó khăn của công tác bồi thƣờng giải phóng mặt bằng của dự án và đề xuất những phƣơng án giải quyết.......................... 26 3.4. Phƣơng pháp nghiên cứu.......................................................................... 26 3.4.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu thứ cấp ................................................... 26 3.4.2. Phƣơng pháp thu thập số liệu sơ cấp..................................................... 26 3.4.3. Phƣơng pháp xử lý thông tin ................................................................. 27 PHẦN 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................................. 28 4.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của thị xã Phổ Yên ........................... 28 4.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 28 4.1.2. Đặc điểm kinh tế ................................................................................... 29 4.1.3. Đánh giá về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội ảnh hƣởng tới sự phát triển của thị xã Phổ Yên .................................................................................. 31 4.1.4. Tình hình quản lý và sử dụng đất trên địa bàn thị xã ............................. 33 4.2. Đánh giá công tác giải phóng mặt bằng của dự án Khu công nghiệp Yên Bình, địa bàn Thị xã Phổ Yên giai đoạn 2015 – 2016 .................................... 35 4.2.1. Khái quát chung về dự án...................................................................... 35 4.2.2. Đánh giá công tác giải phóng mặt bằng của dự án ............................... 35 PHẦN 5 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ .............................................................. 55 5.1. Kết luận..................................................................................................... 55 5.2. Kiến nghị .................................................................................................. 56 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 57 1 PHẦN I MỞ ĐẦU 1.1 Đặt vấn đề Đất đai là nguồn tài nguyên sẵn có mà thiên nhiên đã ban tặng cho con ngƣời. Có vai trò quan trọng trong đời sống, mọi hoạt động kinh tế - xã hội của con ngƣời. Đất đai là nguồn tài nguyên hữu hạn, không thể tái tạo đƣợc, có vị trí cố định trong không gian, không thể di chuyển theo ý muốn chủ quan của con ngƣời. Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nƣớc đại diện chủ sở hữu và thố ng nhấ t quản lí : Nhà nƣớc giao đất , cho thuê đấ t cho các tổ chƣ́c , hô ̣ gia đình và cá nhân sƣ̉ du ̣ng ổ n đinh ̣ lâu dài hoă ̣c có t hời ha ̣n theo quy đinh ̣ của pháp luật. Vì vậy, viê ̣c sƣ̉ du ̣ng đấ t đai hơ ̣p lý , đa ̣t hiê ̣u quả là nhiê ̣m vu ̣ của toàn xã hội. Nƣớc ta đang trong giai đoa ̣n tâp chung các nguồ n lƣ̣c để phát triể n kinh tế với mu ̣c tiêu : “Đẩ y ma ̣nh tố c đô ̣ tăng trƣởng kinh tế , đẩ y ma ̣nh phát triể n công nghiê ̣p hóa, hiê ̣n đa ̣i hóa và kinh tế tri thƣ́c, tạo nền tảng để nƣớc ta cơ bản trở thành mô ̣t nƣớc công nghiê ̣p theo hƣớng hiê ̣n đa ̣i vào năm 2020” thì việc chuyển đổi mục đích sƣ̉ du ̣ng các loa ̣i đấ t ; tƣ́c là vấ n đề thu hồ i , vấ n đề bồi thƣờng , hỗ trơ ̣ tái đinh ̣ cƣ là mô ̣t tấ t yế u khách quan và diễn ra phổ biế n, hầ u khắ p các điạ phƣơng trên cả nƣớc nhƣ : các khu cụm công nghiệp , khu chế xuấ t, khu công nghê ̣ cao, khu thƣơng ma ̣i-dịch vụ-du lich, ̣ khu đô thi;̣ phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng giao thong , thủy lợi, thủy điện,… Các dƣ̣ án này đƣợc thực hiện sẽ làm thay đổi diệm mạo và đem lại hiệu quả kinh tế , xã hô ̣i của đấ t nƣớc. Giải phóng mặt bằng (GPMB) là một việc làm hết sức khó khăn và phức tạp bởi nó có liên quan đến tài sản rất có giá trị đó là đất đai, nó có vai trò quan trọng, quyết định thời gian tiến hành thi công các công trình, ảnh hƣởng đến 2 hiệu quả sử dụng nguồn vốn của chủ đầu tƣ. Đây là công tác ảnh hƣởng trực tiếp đến lợi ích của Nhà nƣớc, của chủ đầu tƣ cũng nhƣ ảnh hƣởng tới cơ sở, vật chất và tinh thần của ngƣời bị thu hồi đất. Thực tế qua nhiều dự án đã cho thấy công tác GPMB vẫn còn tồn tại nhiều bất cập và gặp nhiều khó khăn. Cùng với sự phát triển của cả nƣớc về kinh tế - xã hội, tỉnh Thái Nguyên nói chung, thị xã Phổ Yên nói riêng trong thời gian qua đã có nhiều công trình, dự án đƣợc thực hiện nhằm mục đích đẩy mạnh nền kinh tế của toàn tỉnh, toàn Thị xã nâng cao chất lƣợng cuộc sống của ngƣời dân và góp phần nhỏ vào sự nghiệp phát triển của cả nƣớc. Tuy nhiên có những dự án đã hoàn thành, các công trình đã đƣa vào sử dụng, nhƣng vẫn còn rất nhiều đơn thƣ khiếu nại. Công tác GPMB không chỉ là di dời dân ra khỏi khu vực giải toả mà phải có kế hoạch cụ thể trong công tác tái định cƣ và hỗ trợ phát triển kinh tế, ổn định đời sống sau tái định cƣ. Xuất phát từ những vấn đề trên và nhận thức đƣợc tầm quan trọng của công tác GPMB, đƣợc sự đồng ý của Ban giám hiệu nhà trƣờng, ban Chủ nhiệm khoa Quản lý tài nguyên, Trƣờng Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, dƣới sự chỉ đạo và hƣớng dẫn trực tiếp của thầy giáo T.S Lê Văn Thơ em tiến hành nghiên cứu và thực hiện đề tài: “Đánh giá công tác giải phóng mặt bằng dự án khu công nghiệp Yên Bình địa bàn Thị xã Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2015-2016” 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu tổng quát Đánh giá đƣợc công tác giải phóng mặt bằng dự án khu công nghiệp Yên Bình địa bàn thị xã Phổ Yên tỉnh Thái nguyên. Từ cơ sở đó rút ra những kinh nghiệm trong công tác GPMB, xác định đƣợc những thuận lợi, khó khăn và đề xuất một số giải pháp khắc phục những khó khăn, tồ n ta ̣i đó. 3 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Đánh giá đƣợc kết quả của công tác giải phóng mặt bằng của dự án. - Đánh giá ảnh hƣởng của công tác giải phóng mặt bằng đến đời sống của ngƣời dân trong khu vực giải phóng mặt bằng. - Tìm hiểu những thuận lợi và khó khăn còn tồn tại trong công tác giải phóng mặt bằng của dự án. - Rút ra những bài học kinh nghiệm trong công tác giải phóng mặt bằng sau này. 1.3. Ý nghĩa của đề tài 1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học Đề tài giúp cho ngƣời học tập nghiên cứu củng cố lại những kiến thức đã học, biết cách thực hiện một đề tài khoa học và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. Rèn luyện tính cẩn thận, tỷ mỉ trông nghiên cứu khoa học. Nắm chắc các quyết định về bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng bằng việc áp dụng trực tiếp vào thực tế. 1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn - Đối với thực tiễn, đề tài góp phần đề xuất các giải pháp để thực hiện công tác bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng khi Nhà nƣớc thu hồi đất ngày càng có hiệu quả hơn. - Đánh giá đƣợc thực trạng công tác giải phóng mặt bằng, xác định những tồn tại chủ yếu trong công tác thực hiện bồi thƣờng giải phóng mặt bằng, nguyên nhân và giải pháp khắc phục cho thị xã Phổ Yên trong việc thực hiện bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng đạt đƣợc hiệu quả cao nhất. - Tích lũy kinh nghiệm cho công việc sau khi ra trƣờng . - Bổ sung tƣ liê ̣u cho ho ̣c tâ .̣p 4 PHẦN 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. Một số khái niệm về công tác giải phóng mặt bằng 2.1.1. Thu hồi đất, bồi thường và giải phóng mặt bằng - Thu hồi đất là việc Nhà nƣớc quyết định thu lại quyền sử dụng đất của ngƣời đƣợc Nhà nƣớc trao quyền sử dụng đất hoặc thu lại đất của ngƣời sử dụng đất vi phạm pháp luật về đất đai. - Bồi thƣờng về đất là việc Nhà nƣớc trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất thu hồi cho ngƣời sử dụng. (Khoản 12 Điều 3 Luật Đất đai 2013) [9]. Khái niệm bồi thƣờng này chỉ nói đến bồi thƣờng đất,mà chúng ta còn phải đề cập đến bồi thƣờng về tài sản trên đất. Nhƣ vậy, theo nghĩa rộng thì “Bồi thƣờng khi Nhà nƣớc thu hồi đất là việc Nhà nƣớc trả lại giá trị quyền sử dụng đất và tài sản trên đất đối với diện tích đất bị thu hồi và tài sản có trên diện tích đất đó cho ngƣời bị thu hồi đất”(Nguyễn Khắc Thái Sơn,2015) [10]. - Giải phóng mặt bằng là quá trình Nhà nƣớc thu hồi đất của các đối tƣợng sử dụng đất ( hộ gia đình,cá nhân,tổ chức) chuyển giao cho chủ dự án, tổ chức di dời các đối tƣợng nhƣ nhà ở cấy cối hoa màu công trình xây dựng và một bộ phận dân cƣ trả lại mặt bằng để thi công công trình trên cơ sở bồi thƣờng thiệt hại, ổn định cuộc sống cho các đối tƣợng phải di dời. 2.1.2. Tái định cư - Pháp luật đất đai chƣa quy định khái niệm về tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất.Tuy nhiên, qua những nội dung quy định về tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất thì chúng ta có thể hiểu: “Tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất là việc Nhà nƣớc bố trí đất ở mới cho các hộ gia đình,cá nhân bị Nhà nƣớc thu hồi đất đang ở để giao cho ngƣời khác sử dụng” ( Nguyễn Khắc Thái Sơn,2015) [10]. 5 - Hiện nay ở nƣớc ta khi Nhà nƣớc thu hồi đất mà phải di chuyển chỗ ở thì ngƣời sử dụng đất đƣợc bố trí tái định cƣ bằng một trong các hình thức sau: + Bồi thƣờng bằng nhà ở. + Bồi thƣờng bằng giao đất ở mới. + Bồi thƣờng bằng tiền để ngƣời dân tự lo chỗ ở. 2.2. Cơ sở khoa học của đề tài 2.2.1. Cơ sở lý luận Thực chất của việc giải phóng mặt bằng là chuyển nhƣợng quyền sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất dƣới sự điều tiết của Nhà nƣớc để phục vụ vào mục đích an ninh quốc phòng lợi ích quốc gia lợi ích công cộng. Công tác giải phóng mă ̣t bằ ng góp phầ n cải thiê ̣n môi trƣờng đầ u tƣ khai thác các nguồ n lƣ̣c tƣ̀ đấ t đai cho đầ u tƣ phát triể n , , các cơ sở ha ̣ tầ ng kinh tế - xã hội ở nƣớc ta đã đƣợc Đảng và Nhà nƣớc quan tâm đầu từ hầu hết khắ p các vùng, miề n trên cả nƣớc, đă ̣c biê ̣t các thành phố lớn đã đóng góp vào sƣ̣ thành công bƣớc đầ u của công cuô ̣c “ Công nghiê ̣p h óa, hiê ̣n đa ̣i hóa đấ t nƣớc”, thúc đẩy kinh tế phát triển , đáp ƣ́ng nhu cầ u vâ ̣t chấ t tinh thầ n của nhân dân. Đa ̣t đƣơ ̣c kế t quả nêu trên công tác bồ i thƣờng giải phóng mă ̣t bằ ng đóng vai trò không nhỏ để các dƣ̣ án phát huy hiệu quả. Giải phóng mặt bằng đúng tiến độ sẽ tiết kiệm đƣợc thời gian , chi phí và sớm thực hiện dự án và đƣa vào sử dụng mang lại hiệu quả kinh tế xã hội . Ngƣơ ̣c la ̣i, làm chậm tiến độ dự án , lãng phí thời gian, tăng chi phí, giảm hiệu quả dự án. Thƣ̣c hiê ̣n giải phóng mă ̣t bằ ng tố t sẽ giảm chi phí , có điều kiện tập chung vố n cho mở rô ̣ng đầ u tƣ . Ngƣơ ̣c la ̣i, chi phí bồ i thƣờng lớn , không kip̣ hoàn thành tiến độ dự án dẫn đến quay vòng vố n châ ̣m gây khó khăn cho các nhà đầu tƣ. 6 Đối với các dự án đầu tƣ sản xuất kinh doanh nếu không kịp đáp ứng đƣơ ̣c tiế n đô ̣ đầ u tƣ thì mấ t cơ hô ̣i kinh doanh, hiê ̣u quả kinh doanh thấ p. Đối với dự án đầu tƣ không kinh doanh , thời gian thi công kéo dài , tiế n đô ̣ thi công bi ̣ngắ t quañ g gây ra lañ g phí và ảnh hƣởng tới chấ t lƣơ ̣ng công. triǹ h Điều 74 Luật Đất Đai 2013 quy định nguyên tắc bồi thƣờng về đất khi Nhà nƣớc thu hồi đất. 1. Ngƣời sử dụng đất khi đƣợc nhà nƣớc thu hồi đất nếu có đủ điều kiện đƣợc bồi thƣờng quy định tại Điều 75 của luật này thì đƣợc bồi thƣờng. 2. Việc bồi thƣờng đƣợc thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sứ dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thƣờng thì đƣợc bồi thƣờng bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định tại thời điểm thu hồi đất. 3. Việc bồi thƣờng khi Nhà nƣớc thu hồi đất phải đảm bảo khách quan dân chủ công khai công bằng kịp thời và đúng quy định của pháp luật. Điều 66 thẩm quyền thu hồi đất 1. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định thu hồi đất các trƣờng hợp sau đây: a) Thu hồi đất với tổ chức , cơ sở tôn giáo, ngƣời Việt Nam định cƣ ở nƣớc ngoài , doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài, tổ chức nƣớc ngoài có chức năng ngoại giao, trừ trƣờng hợp quy định tại khoản b điểm 2 điều này b) Thu hồi đất nông nghiệp thuộc quỹ đất công ích của xã,phƣờng,thị trấn. 2. Ủy ban nhân dân cấp Thị xã quyết định thu hồi đất trong các trƣờng hợp sau đây: a) Thu hồi đất đối với hộ gia đình cá nhân cộng đồng dân cƣ. b) Thu hồi đất của ngƣời việt nam định cƣ ở nƣớc ngoài đƣợc sở hữu nhà ở tại việt nam. c) Trƣờng hợp trong khu vực thu hồi đất có cả đối tƣợng quy định tại khoản 1 khoản 2 điều này thì ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định thu hồi đất hoặc ủy quyền cho ủy ban nhân dân cấp Thị xã thu hồi đất. 7 2.2.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài - Trong điều kiện hiện nay ở các địa phƣơng nói chung và ở tỉnh Thái Nguyên nói riêng, công tác bồi thƣơng giải phóng mặt bằng đã đƣợc xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng để góp phần đẩy mạnh CNH-HĐH đất nƣớc, góp phần quan trọng trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế - xã hội cũng nhƣ sự tăng trƣởng GDP của địa phƣơng. Tuy nhiên đây là vấn đề lớn và phức tạp liên quan đến đại bộ phận nhân dân, dễ gây mất ổn định trật tự xã hội. - Công tác bồi thƣờng giải phóng mặt bằng đƣợc triển khai đúng tiến độ đúng kế hoạch đề ra sẽ tiết kiệm đƣợc thời gian và việc thực hiện dự án sẽ đạt dƣợc hiệu quả. Ngƣợc lại công tác bồi thƣơng giải phóng mặt bằng kéo dài gây ảnh hƣởng lớn đến tiến độ thi công công trình cũng nhƣ chi phí cho dự án. - Mặt khác nếu công tác bồi thƣờng giải phóng mặt bằng ở các địa phƣơng không đƣợc tốt sẽ sảy ra hiện tƣợng “ dự án treo”, làm cho chất lƣợng các công trình giảm, các mục tiêu ban đầu không đƣợc thực hiện, từ đó gây lãng phí rất lớn cho ngân sách Nhà nƣớc. ngoài ra khi đền bù không thỏa đáng dẫn đến khiếu nại làm cho tình hình chính trị xã hội của địa phƣơng mất ổn định. - Thực tiễn cho thấy các ngành các cấp phải quan tâm hơn nữa đến công tác bồi thƣờng giải phóng mặt bằng. 2.2.3. Cơ sở pháp lý của đề tài 2.2.3.1. Các văn bản pháp quy của nhà nước có liên quan đến công tác GPMB - Hiến pháp năm 1992 - Luật Đất đai 2013 - Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai. - Nghị định số 44/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về giá đất. 8 - Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 của Chính phủ về việc quy định về bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất. - Thông tƣ số 30/2014/TT-BTNMT ngày 02/6/2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng quy định về hồ sơ giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, thu hồi đất. - Thông tƣ 23/2014/TT-BTNMT ngày 19 tháng 5 năm 2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng quy định về Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất. - Thông tƣ số 36/2014/TT-BTNMT ngày 30/6/2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng Quy định chi tiết phƣơng pháp xác định giá đất; xây dựng, điều chỉnh bảng giá đất; định giá đất cụ thể và tƣ vấn xác định giá đất. - Thông tƣ số 37/2014/TT-BTNMT ngày 30/06/2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng quy định chi tiết về bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ khi nhà nƣớc thu hồi đất. - Thông tƣ số 74/2015/TT-BTC ngày 15/05/2015 của Bộ Tài chính hƣớng dẫn việc lập dự toán, sử dụng và thanh quyết toán kinh phí tổ chức bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ khi nhà nƣớc thu hồi đất. 2.2.3.2. Các văn bản pháp quy của địa phương có liên quan đến công tác GPMB - Quyết định số 52/2012/QĐ-UBND ngày 26/12/2012 của UBND tỉnh Thái Nguyên về việc quy định giá các loại đất trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên năm 2013. - Quyết định số 36/2013/QĐ-UBND ngày 21 tháng 12 năm 2013 của UBND tỉnh Thái Nguyên về việc quy định giá các loại đất trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên năm 2014. - Quyết định số 31/QĐ-UBND ngày 22/8/2014 của UBND tỉnh Thái Nguyên về việc ban hành Quy định về bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. 9 - Quyết định số 55/2014/QĐ-UBND ngày 17/12/2014 của UBND tỉnh Thái Nguyên về việc ban hành đơn giá bồi thƣờng nhà, công trình kiến trúc gắn liền với đất khi Nhà nƣớc thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. - Quyết định số 56/2014/QĐ-UBND ngày 22/12/2014 của UBND tỉnh Thái Nguyên về việc ban hành đơn giá bồi thƣờng cây trồng,vật nuôi là thủy sản khi nhà nƣớc thu đất trên địa bản tỉnh Thái Nguyên. - Quyết định số 57/2014/QĐ-UBND ngày 22/12/2014 của UBND tỉnh Thái Nguyên về việc phê duyệt Bảng giá đất giai đoạn 2015-2019 trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. - Quyết định số 943/QĐ-UBND ngày 25/04/2015 cuả UBND tỉnh Thái Nguyên về việc phê duyệt giá đất để tính bồi thƣờng giải phóng mặt bằng một số dự án và giá đất ở để giao đất tái định cƣ tại một số khu dân cƣ trên địa bàn Thị xã Phổ Yên. 2.2.4. Các chính sách hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất - Hỗ trợ khi nhà nƣớc thu hồi đất là việc Nhà nƣớc trợ giúp cho ngƣời có đất thu hồi để ổn định đời sống, sản xuất và phát triển. (Khoản 14 Điều 3 Luật Đất đai 2013 [9]. - Nội dung cơ bản là: hƣớng vào tiếp tục giải phóng tiềm năng lao động, đất đai khu vực nông nghiệp, nông thôn, tạo động lực mới cho nông dân phát triển kinh tế. Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế lao động nông nghiệp , nông thôn đáp ứng yêu cầu cơ cấu kinh tế theo hƣớng CNH-HĐH. 2.2.5. Những yếu tố tác động đến công tác bồi thường giải phóng mặt bằng BT&GPMB là hoạt động hết sức nhạy cảm và phức tạp do tác động tƣơng hỗ qua lại với nhiều yếu tố kinh tế, văn hoá, xã hội... Chính vì vậy, tiến độ cũng nhƣ kết quả của quá trình BT&GPMB phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố: - Chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ GPMB và tái định cƣ của Nhà nƣớc: 10 Chính sách của Nhà nƣớc về bồi thƣờng, hỗ trợ GPMB và tái định cƣ quy định về trình tự tiến hành GPMB, quy định về quyền và nghĩa vụ của các bên có liên quan, đồng thời cũng quy định cụ thể về mức bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ. Do đó, chính sách có ảnh hƣởng trực tiếp và xuyên suốt trong quá trình BT&GPMB. - Điều kiện tự nhiên - kinh tế - xã hội của địa bàn Quy mô, khối lƣợng GPMB, đặc điểm, tính chất, độ phức tạp trong công tác BT&GPMB của từng dự án chịu tác động trực tiếp bởi điều kiện tự nhiên - kinh tế - xã hội của địa bàn. - Công tác quản lý Nhà nƣớc về đất đai Khi thực hiện bồi thƣờng, hỗ trợ GPMB và tái định cƣ thì việc lập hồ sơ pháp lý về đất đai và tài sản là một yêu cầu không thể thiếu. Việc xác lập hồ sơ không chỉ dựa vào đo vẽ, khảo sát thực tế mà còn dựa vào các loại hồ sơ lƣu nhƣ: GCNQSDĐ, hợp đồng chuyển quyền sử dụng đất, giấy phép xây dựng, biên bản thống kê, kiểm kê đất đai... Do vậy, công tác quản lý Nhà nƣớc về đất đai đƣợc thực hiện đúng, đầy đủ, thƣờng xuyên sẽ giúp cho việc xác lập hồ sơ đơn giản, nhanh gọn, tránh sự tranh chấp giữa các bên và ngƣợc lại. - Tổ chức thực hiện Đây là yếu tố quyết định đối với công tác BT&GPMB. Trên cơ sở các chính sách của Nhà nƣớc, điều kiện thực tế của địa bàn và dự án, việc tổ chức thực hiện (Trình tự, thủ tục, cơ cấu nhân sự, phƣơng pháp làm việc...) đƣợc tiến hành một cách hợp lý và khoa học sẽ mang lại kết quả cao, đảm bảo lợi ích các bên. - Ngoài các yếu tố trên còn nhiều yếu tố khác cũng ảnh hƣởng trực tiếp hoặc dán tiếp đến công tác BT&GPMB nhƣ: + Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. + Việc ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật về quản lý và sử dụng đất tác động đến công tác BT&GPMB. 11 + Thanh tra chấp hành các chế độ, thể lệ quản lý và sử dụng đất. + Nhận thức và thái độ của ngƣời dân bị thu hồi đất, công tác tuyên truyền, vận động ngƣời dân thực hiện theo chính sách pháp luật Nhà nƣớc 2.3. Tác động của việc thu hồi đất đến đời sống của ngƣời dân 2.3.1. Tác động trực tiếp * Tác động tích cực - Công tác thu hồi đất giải phóng mặt bằng cho khu công nghiệp cụm công nghiệp sẽ làm tăng cơ hội việc làm trong các khu công nghiệp cụm công nghiệp. - Nâng cao thu nhập cho hộ nông dân * Tác động tiêu cực - Lực lƣợng lao động có trình độ thấp, độ tuổi cao không có việc làm Khi thu hồi đất thì những hộ bị mất đất không chuyển đổi đƣợc ngành nghề nên cuộc sóng khó khăn. 2.3.2. Tác động gián tiếp * Tác động tích cực - Tiếp cận đƣợc với thông tin đƣợc hiện đại - Thay đổi nếp sống cộng đồng theo hƣớng tốt lên - Thay đổi bộ mặt văn hóa của địa phƣơng * Tác động tiêu cực - Làm mất đi những phong tục tập quán của địa phƣơng - Tệ nạn xã hội nhiều hơn - Ô nhiễm môi trƣờng 2.4. Khái quát công tác giải phóng mặt bằng một số nƣớc trên thế giới và ở Việt Nam 2.4.1. Khái quát công tác giải phóng mặt bằng trên thế giới 12 2.4.1.1. Công tác giải phóng mặt bằng ở Thái Lan Ở Thái Lan , cũng giống nhƣ nhiều nƣớc khác ở Châu Á , quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, mọi giao dịch về đất đai đều do cơ chế thị trƣờng điề u tiế t. Tuy nhiên, với nhƣ̃ng dƣ̣ án do chính phủ quản lý , viê ̣c đề n bù đƣơ ̣c tiế n hành theo trình tƣ̣ : tổ chƣ́c nghe ý kiế n ngƣời dân ; đinh ̣ giá đề n bù . Giá đền bù phụ thuộc vào từng khu vực , tƣ̀ng dƣ̣ án . Nế u mô ̣t dƣ̣ án mang chiế n lƣơ ̣c quố c gia thì nhà nƣớc đề n bù giá đấ t cao hơn giá thi ̣trƣờng . Nhìn chung khi tiế n hành lấ y đấ t của dân , nhà nƣớc hoặc cá nhân đầu tƣ đều đền bù cao hơn giá tri ̣thi ̣trƣờng. Hiến pháp Thái Lan năm 1982 quy định việc trƣng dụng đất cho các mực đích xây dựng cơ sở hạ tầng, quốc phòng an ninh, phát triển nguồn tài nguyên cho đất nƣớc, phát triển đô thị, cải tạo đất đai và các mục đích công cộng khác phải theo giá trị thị trƣờng cho những ngƣời có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật về tất cả các thiệt hại do trƣng dụng gây ra và quyết định việc bồi thƣờng phải khách quan cho chủ mảnh đất và ngƣời có quyền thừa kế tài sản đó. Dựa trên quy định này các ngành có quy định chi tiết cho việc thực hiện trƣng dụng đất của ngành mình. Năm 1987 Thái Lan ban hành luật về trƣng dụng bất động sản áp dụng cho việc trƣng dụng đất sr dụng vào mục đích xây dựng tiện ích công cộng, quốc phòng phát triển nguồn tài nguyên hoặc các lợi ích khác cho đất nƣớc phát triển đô thị công nghiệp nông nghiệp cải tạo đất đai vào các mực đích công cộng. luật này quy định những nguyên tắc về trƣng dụng đất, nguyên tắc tính giá trị bồi thƣờng các loại tài sản bị thiệt hại. căn cứ vào đó từng ngành đƣa ra các quy định cụ thể và trình tự tiến hành bồi thƣờng tái định cƣ, nguyên tắc cụ thể xác định giá trị bồi thƣờng, các bƣớc lập và phê duyệt bồi thƣờng, thủ tục thành lập các cơ quan, hội đồng tính toán bồi thƣờng tái định cƣ.trình đàm phán nhận tiền bồi thƣờng, quyền khiếu nại khởi kiện đƣa ra tòa.