Tài liệu đánh giá công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng dự án đầu tư xây dựng công trình tuyến đường giao thông nối các khu chức năng khu kinh tế vân đồn, huyện vân đồn tỉnh quảng ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN ANH VŨ ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG VÀ GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH: TUYẾN ĐƯỜNG GIAO THÔNG NỐI CÁC KHU CHỨC NĂNG KHU KINH TẾ VÂN ĐỒN, HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI Thái Nguyên – 2016 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN ANH VŨ ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG VÀ GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH: TUYẾN ĐƯỜNG GIAO THÔNG NỐI CÁC KHU CHỨC NĂNG KHU KINH TẾ VÂN ĐỒN, HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI Thái Nguyên - 2016 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN ANH VŨ ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG VÀ GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH: TUYẾN ĐƯỜNG GIAO THÔNG NỐI CÁC KHU CHỨC NĂNG KHU KINH TẾ VÂN ĐỒN, HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH Ngành : Quản lý đất đai Mã số : 60 85 01 03 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phan Đình Binh Thái Nguyên – 2016 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN ANH VŨ ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG VÀ GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH: TUYẾN ĐƯỜNG GIAO THÔNG NỐI CÁC KHU CHỨC NĂNG KHU KINH TẾ VÂN ĐỒN, HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH Ngành : Quản lý đất đai Mã số : 60 85 01 03 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phan Đình Binh Thái Nguyên - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân. Các số liệu, kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong luận văn nào khác. Tôi cũng xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Nguyễn Anh Vũ LỜI CẢM ƠN Trong quá trình điều tra, nghiên cứu để hoàn thành luận văn, ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi đã được sự giúp đỡ nhiệt tình của Khoa Sau Đại học, các thầy, cô trường Đại học Nông Lâm. Bên cạnh đó tôi cũng được sự giúp đỡ nhiệt tình, chu đáo của cơ quan, tổ chức, nhân dân và địa phương. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn trân trọng nhất tới giáo viên hướng dẫn khoa học PGS.TS.Phan Đình Binh đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn sự góp ý chân thành của các thầy, cô giáo trong khoa và nhà trường, UBND huyện Vân Đồn, phòng TN&MT huyện Vân Đồn, UBND thị trấn Cái Rồng, UBND xã Hạ Long, UBND xã Đoàn Kết... đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Anh Vũ  MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................ vii DANH MỤC CÁC HÌNH .............................................................................. ix MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................ 1 2. Mục tiêu của đề tài .................................................................................... 3 3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .................................................. 3 Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................ 5 1.1. Cơ sở khoa học ....................................................................................... 5 1.1.1. Khái niệm về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và chính sách bồi thường..................................................................................................................... .5 1.1.2. Đặc điểm và các yếu tố ảnh hưởng tới công tác bồi thường, hỗ trợ GPMB khi thực hiện thu hồi đất .......................................................................... 10 1.2. Cơ sở pháp lý ....................................................................................... 13 1.3. Cơ sở thực tiễn ..................................................................................... 14 1.3.1. Chính sách bồi thường thiệt hại và tái định cư của các tổ chức tài trợ (WB và ADB) ....................................................................................................... 14 1.3.2 Chính sách bồi thường, hỗ trợ và giải phóng mặt bằng của một số nước trên thế giới .................................................................................................. 16 1.4. Thực tiễn công tác bồi thường giải phóng mặt bằng ở Việt Nam ....... 20 1.4.1. Phương án bồi thường ................................................................................ 20 1.4.2. Chính sách hỗ trợ và việc làm ................................................................... 21 1.4.3. Diện tích đất bồi thường, giá đất bồi thường ............................................ 21 1.4.4. Bồi thường về tài sản, cây cối, hoa màu gắn liền với đất bị thu hồi ....... 22 1.4.5. Tái định cư và cơ sở hạ tầng khu tái định cư ............................................ 22 1.4.6. Trình độ hiểu biết pháp luật đất đai trong công tác bồi thường giải phóng mặt bằng .................................................................................................... 23 1.4.7. Thực G1tiễn công tác bồi thường giải phóng mặt bằng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh ................................................................................................... 23 Chương 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........ 36 2.2. Địa điểm nghiên cứu ............................................................................ 36 2.3. Nội dung nghiên cứu ............................................................................ 36 2.4. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 37 2.4.1. Phương pháp thu thập và kế thừa số liệu, tài liệu ..................................... 37 2.4.2. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp ......................................................... 37 2.4.3. Phương pháp chuyên gia ........................................................................... 38 2.4.4. Phương pháp tổng hợp, phân tích số liệu ................................................. 38 2.4.5. Phương pháp minh hoạ (biểu đồ, hình ảnh) ............................................. 38 Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................ 39 3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Vân Đồn .................... 39 3.1.1. Điều kiện tự nhiên tại huyện Vân Đồn ..................................................... 39 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ........................................................................... 42 3.2. Thực trạng quản lý đất đai trên địa bàn huyện đến năm 2015 ............. 47 3.2.1. Kết quả thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện ... 47 3.3. Đánh giá công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng dự án đầu tư xây dựng công trình: Tuyến đường giao thông nối các khu chức năng khu kinh tế Vân Đồn, huyện Vân Đồn tỉnh Quảng Ninh ............................ 50 3.3.1. Quy mô của dự án ...................................................................................... 50 3.3.2. Mục tiêu đầu tư ........................................................................................... 51 3.3.3. Địa điểm xây dựng ..................................................................................... 51 3.3.4. Diện tích sử dụng đất ................................................................................. 52 3.3.5. Thời gian thực hiện dự án .......................................................................... 52 3.3.6. Quy định của chính quyền địa phương về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ...................................................................................................... 52 3.4. Ảnh hưởng của công tác GPMB đến đời sống của người dân qua phiếu điều tra ............................................................................................... 74 3.4.1. Về đơn giá bồi thường và chính sách hỗ trợ ............................................. 74 3.4.2. Về việc sử dụng tiền bồi thường, hỗ trợ của các hộ dân .......................... 77 3.4.3. Về tình hình đời sống của hộ dân có đất nông nghiệp bị thu hồi ............ 78 3.4.4.. Về mối quan hệ gia đình và trật tự an ninh xã hội .................................. 79 3.4.5. Đánh giá của người dân về việc tiếp cận cơ sở hạ tầng, phúc lợi xã hội sau khi bị thu hồi ............................................................................................ 80 3.4.6. Đánh giá tình trạng môi trường của khu vực thực hiện dự án sau khi thu hồi đất .............................................................................................................. 80 3.5. Đánh giá chung về quá trình thực hiện công tác GPMB ..................... 81 3.5.1. Kết quả việc thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ của dự án. ............... 81 3.5.2. Thuận lợi ..................................................................................................... 83 3.5.3. Khó khăn ..................................................................................................... 84 3.6. Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác GPMB tại huyện Vân Đồn ...................................................................................... 85 3.6.1. Quy trình thực hiện công tác bồi thường, GPMB .................................... 85 3.6.2. Chế độ chính sách ...................................................................................... 86 3.6.3. Về tổ chức thực hiện .................................................................................. 86 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ........................................................................... 88 1. Kết luận .................................................................................................. 88 2. Đề nghị ................................................................................................... 89 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 91  DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DN : Doanh nghiệp GPMB : Giải phóng mặt bằng GCN : Giấy chứng nhận ADB : Ngân hàng phát triển Châu Á WB : Ngân hàng thế giới QSD : Quyền sử dụng TĐC : Tái định cư TW : Trung ương UBND : Uỷ ban nhân dân BT : Bồi thường GPMB : Giải phóng mặt bằng KKT : Khu kinh tế DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Thực trạng phát triển kinh tế của huyện Vân Đồn (20132015) ............ 43 Bảng 3.3 Dân số và mật độ dân số phân theo xã năm 2015 ............................ 45 Bảng 3.4 Tình hình lao động huyện Vân Đồn năm 2015 ................................ 46 Bảng 3.5 Hiện trạng sử dụng đất huyện Vân Đồn năm 2015 .......................... 48 Bảng 3.6 Cơ cấu sử dụng đất của dự án ........................................................... 52 Bảng 3.7: Tổng hợp các loại đất thu hồi của dự án ......................................... 53 Bảng 3.8: Tổng hợp đơn giá bồi thường về đất ở ............................................ 54 Bảng 3.9: Đơn giá bồi thường đất nông nghiệp .............................................. 54 Bảng 3.10: Kết quả bồi thường về đất ở và đất nông nghiệp .......................... 60 Bảng 3.11. Kết quả bồi thường về tài sản gắn liền với đất là công trình kiến trúc, cây hoa màu và vật nuôi ................................................. 62 Bảng 3.14. Kết quả thực hiện chính sách hỗ trợ .............................................. 68 Bảng 3.15: Giá đất tái định cư tại khu tái định cư xã Hạ Long ....................... 72 Bảng 3.16: Giá đất tái định cư tại khu tái định cư cho các dự án tại xã Đoàn Kết ......................................................................................... 73 Bảng 3.17. Kết quả thực hiện chính sách tái định cư....................................... 74 Bảng 3.18. Tổng hợp ý kiến của các hộ dân và cán bộ về đơn giá và chính sách về bồi thường, hỗ trợ..................................................... 75 Bảng 3.19. Tổng hợp ý kiến của các hộ dân về việc sử dụng chủ yếu khoản tiền bồi thường và hỗ trợ ...................................................... 77 Bảng 3.20. Tổng hợp ý kiến của các hộ dân về tình hình đời sống sau khi thu hồi đất sản xuất nông nghiệp .............................................. 78 Bảng 3.21. Tổng hợp ý kiến các hộ dân và cán bộ về tình hình an ninh trật tự xã hội và mối quan hệ trong gia đình sau thu hồi đất .......... 79 Bảng 3.22: Tổng hợp ý kiến của các hộ dân và cán bộ về ảnh hưởng của dự án đối với cơ sở hạ tầng, công trình phúc lợi tại địa phương ......... 80 Bảng 3.23. Tổng hợp ý kiến của các hộ dân về tình trạng môi trường của khu vực thực hiện dự án sau khi thu hồi đất ............................ 81 Bảng 3.24: Tổng hợp kết quả thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ .............. 81 DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1 : Vị trí địa lý Khu kinh tế Vân Đồn................................................. 40 Hình 3.2. Cơ cấu kinh tế huyện Vân Đồn ...................................................... 43 Hình 3.3. Vị trí thực hiện dự án ..................................................................... 51 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đất đai là tài sản quốc gia có giá trị lớn, có vị trí đặc biệt quan trọng đối với đời sống của từng hộ gia đình, cá nhân, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là điều kiện tối thiểu đảm bảo cho quá trình tái sản xuất giúp xã hội không ngừng phát triển. Trong quá trình đổi mới nền kinh tế - xã hội ở nước ta, cơ chế kinh tế thị trường đã từng bước được hình thành, các thành phần kinh tế phát triển mạnh mẽ và một xu hướng tất yếu về nguồn lực đầu vào cho sản xuất và sản phẩm đầu ra đều phải trở thành hàng hoá, trong đó đất đai cũng không phải là ngoại lệ. Nước ta đang trong thời kỳ thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, nhiều dự án như các khu công nghiệp, nhà máy, các khu đô thị mới, khu dân cư...đang được triển khai xây dựng một cách mạnh mẽ. Trong điều kiện đất đai được nhà nước giao, cho thuê để các tổ chức, cá nhân tự chủ phát triển kinh tế, quỹ đất quỹ đất nhàn dỗi ngày càng có hạn, giá trị về đất đai ngày càng tăng, nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển quyền lợi của người sử dụng đất khi nhà nước giao, cho thuê đất được nhà nước bảo hộ. Nên việc thu hồi đất để phục vụ thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng là vấn đề hết sức nóng bỏng và cấp bách. Việc bồi thường đất đai, giải phóng mặt bằng, tái định cư là một vấn đề hết sức nhạy cảm, phức tạp tác động đến mọi mặt của đời sống kinh tế - chính trị - xã hội. Ngày 19/8/2009, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030. Theo đó, Vân Đồn sẽ được xây dựng để trở thành Khu kinh tế năng động, đầu mối giao thương, tạo động lực phát triển kinh tế cho tỉnh Quảng Ninh, Vùng duyên hải Bắc Bộ và Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. Hình thành các khu du lịch biển, đảo bền vững và chất lượng cao, tạo điểm đến du lịch giải trí vui chơi cao cấp, đồng thời tạo môi trường an sinh bền vững, sinh động và chất lượng cao cho người dân trong vùng [17]. Để tạo động lực cho Vân Đồn thành đặc Khu kinh tế, thu hút vốn đầu tư từ bên ngoài. Nhà nước phải tiến hành đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng giao thông trong quá trình thực hiện đầu tư các hạng mục công trình nêu trên cần phải thu hồi đất thực hiện giải phóng mặt bằng. Công tác bồi thường giải phóng mặt bằng giữ vị trí hết sức quan trọng là yếu tố có tính chất quyết định đến tiến độ thực hiện các dự án; quyết định đến cơ hội thu hút vốn đầu tư. Qua nhiều năm công tác giải phóng mặt bằng luôn là vấn đề nan giải, chiếm phần lớn các vụ khiếu nại, khiếu kiện về lĩnh vực đất đai trên địa bàn huyện Vân Đồn nói riêng và trên địa bàn cả nước nói chung gây mất trật tự xã hội làm ảnh hường không tốt đến môi trường đầu tư. Hiện nay, trên địa bàn Khu kinh tế Vân Đồn có nhiều dự án lớn nhỏ khác nhau đang được triển khai nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng mặt bằng. Từ khi Luật đất đai ra đời đến nay qua nhiều lần thay đổi tiếp thu, lần sau khắc phục hạn chế tồn tại của những lần trước và cụ thể là Luật đất đai 2013 được ban hành. Luật đất đai 2013 và các Nghị định, Thông tư hướng dẫn ra đời đã khắc phục được phần nào hạn chế của các lần ban hành trước đó. Tuy nhiên tiến độ thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn Khu kinh tế Vân Đồn hiện nay còn có nhiều khó khăn vướng mắc cả về mặt chủ quan và khách quan. Do vậy tôi lựa chọn đề tài: “Đánh giá công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng dự án đầu tư xây dựng công trình: Tuyến đường giao thông nối các khu chức năng khu kinh tế Vân Đồn, huyện Vân Đồn tỉnh Quảng Ninh”. 2. Mục tiêu của đề tài 2.1. Mục tiêu tổng quát Đánh giá công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng và thu hồi đất khi thực hiện đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh từ đó đưa ra các giải pháp nhằm khắc phục các mặt còn tồn tại, hạn chế trong việc thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. Đẩy nhanh tiến độ thu hồi đất thực hiện các dự án phục vụ tiến trình phát triển Khu kinh tế Vân Đồn. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Khái quát dự án dự án đầu tư xây dựng công trình: Tuyến đường giao thông nối các khu chức năng khu kinh tế Vân Đồn, huyện Vân Đồn tỉnh Quảng Ninh. - Thực trạng công tác quản lý đất đai trên địa bàn huyện Vân Đồn đến năm 2015. - Đánh giá công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất của dự án đầu tư xây dựng công trình: Tuyến đường giao thông nối các khu chức năng khu kinh tế Vân Đồn, huyện Vân Đồn tỉnh Quảng Ninh. - Ảnh hưởng của công tác GPMB thực hiện dự án đến đời sống của người dân qua phiếu điều tra. - Đề xuất giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ trong công tác GPMB trên địa bàn huyện Vân Đồn qua thông qua kết quả thực hiện GPMB của dự án. 3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 3.1. Ý nghĩa khoa học Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần làm sáng tỏ mối quan hệ tương hỗ giữa công tác quản lý đất đai và công tác giải phóng mặt bằng cũng như những tác động, những ảnh hưởng chúng tới những đối tượng thuộc diện giải phóng mặt bằng trước và sau khi dự án được triển khai trên địa bàn nghiên cứu. 3.2. Ý nghĩa thực tiễn Đề xuất và lựa chọn những giải pháp phù hợp với thực tiễn của công tác giải phóng mặt bằng cũng như nâng cao hiệu quả của công tác quản lý nhà nước về đất đai song song với việc tổng kết rút kinh nghiệm, làm nguồn tham khảo cho những trường hợp tương tự trên địa bàn nghiên cứu. Với mục tiêu giúp cho những đối tượng thuộc diện thu hồi đất giải phóng mặt bằng vì mục đích quốc phòng, an ninh; Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng có cuộc sống sau khi thực hiện giải phóng mặt bằng tại nơi ở mới có điều kiện hạ tầng tốt hơn, mô trường môi trường an sinh tốt hơn. Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Cơ sở khoa học 1.1.1. Khái niệm về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và chính sách bồi thường * Thu hồi đất: là việc Nhà nước ban hành Quyết định hành chính để thu lại đất hoặc thu lại quyền sử dụng đất đã giao cho tổ chức, hộ gia đình cá nhân sử dụng. Nhà nước thu hồi đất trong các trường hợp quy định tại các Điều 61, 62, 64, 65 Luật đất đai 2013 [12] Thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh [12] - Làm nơi đóng quân, trụ sở làm việc; - Xây dựng căn cứ quân sự; - Xây dựng công trình phòng thủ quốc gia, trận địa và công trình đặc biệt về quốc phòng, an ninh; - Xây dựng ga, cảng quân sự; - Xây dựng công trình công nghiệp, khoa học và công nghệ, văn hóa, thể thao phục vụ trực tiếp cho quốc phòng, an ninh; - Xây dựng kho tàng của lực lượng vũ trang nhân dân; - Làm trường bắn, thao trường, bãi thử vũ khí, bãi hủy vũ khí; - Xây dựng cơ sở đào tạo, trung tâm huấn luyện, bệnh viện, nhà an dưỡng của lực lượng vũ trang nhân dân; - Xây dựng nhà công vụ của lực lượng vũ trang nhân dân; - Xây dựng cơ sở giam giữ, cơ sở giáo dục do Bộ Quốc phòng, Bộ Công an quản lý. Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng trong các trường hợp sau đây[12] 1. Thực hiện các dự án quan trọng quốc gia do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư mà phải thu hồi đất; 2. Thực hiện các dự án do Thủ tướng Chính phủ chấp thuận, quyết định đầu tư mà phải thu hồi đất, bao gồm: