Tài liệu Cpqt

---oOo--1. Luaät quoác teá laø moät heä thoáng phaùp luaät ñoäc laäp Luaät quoác teá hieän ñaïi laø toång theå nhöõng nguyeân taéc, nhöõng qui phaïm phaùp luaät quoác teá do caùc chuû theå tham gia vaøo quan heä phaùp luaät quoác teá xaây döïng treân cô sôû töï nguyeän & bình ñaúng, thoâng qua ñaáu tranh & thöông löôïng nhaèm ñieàu chænh moái quan heä nhieàu maët (chuû yeáu laø quan heä chính trò) giöõa caùc chuû theå luaät quoác teá vôùi nhau (tröôùc tieân & chuû yeáu giöõa caùc quoác gia) trong nhöõng tröôøng hôïp caàn thieát phaùp luaät quoác teá ñöôïc baûo ñaûm thi haønh baèng nhöõng bieän phaùp cöôõng cheá rieâng leû hoaëc taäp theå do chính caùc chuû theå phaùp luaät quoác teá thi haønh hoaëc baèng söùc ñaáu tranh cuûa nhaân daân cuøng dö luaän tieán boä theá giôùi. Heä thoáng laø bao goàm toång theå cô quan, boä phaän maø noù boå sung, hoå trôï trong moät chænh theå thoáng nhaát. Phaùp luaät quoác gia cuõng ñöôïc hieåu laø moät heä thoáng, moãi quoác gia coù moät heä phaùp luaät rieâng & theo nghóa naày luaät quoác teá cuõng ñöôïc coi laø moät heä thoáng phaùp luaät bao goàm nhöõng heä thoáng nguyeân taéc, nhöõng qui phaïm phaùp luaät quoác teá nhaèm ñieàu chænh caùc moái quan heä giöõa caùc quoác gia vôùi nhau Luaät quoác teá ñöôïc coi laø moät heä thoáng phaùp luaät ñoäc laäp bôûi vì so vôùi heä thoáng phaùp luaät cuûa töøng quoác gia, luaät quoác teá coù nhöõng ñaëc thuø cô baûn maø caùc daáu hieäu cuûa luaät moãi quoác gia khoâng coù caùc daáu hieäu ñaëc thuø ñoù( noùi theâm veà ñaëc ñieåm cuûa luaät quoác teá ôû caâu 2) 2. Khaùi nieäm & ñaëc ñieåm cô baûn cuûa luaät quoác teá Khaùi nieäm: Luaät quoác teá hieän ñaïi hay coøn goïi laø coâng phaùp quoác teá laø toång theå nhöõng nguyeân taéc, nhöõng qui phaïm phaùp luaät quoác teá do caùc chuû theå tham gia vaøo quan heä phaùp lí quoác teá xaây döïng treân cô sôû töï nguyeän & bình ñaúng, thoâng qua ñaáu tranh & thöông löôïng nhaèm ñieàu chænh moái quan heä nhieàu maët (chuû yeáu laø quan heä chính trò) giöõa caùc chuû theå luaät quoác teá vôùi nhau (tröôùc tieân & chuû yeáu giöõa caùc quoác gia) trong nhöõng tröôøng hôïp caàn thieát luaät quoác teá ñöôïc baûo ñaûm thi haønh baèng nhöõng bieän phaùp cöôõng cheá rieâng leû hoaëc taäp theå do chính caùc chuû theå luaät quoác teá thi haønh hoaëc baèng söùc ñaáu tranh cuûa nhaân daân cuøng dö luaän tieán boä Theá giôùi. Ñaëc ñieåm: Töø khaùi nieäm neâu treân, luaät quoác teá coù nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn nhö sau: Ñoái töôïng ñieàu chænh : neáu nhö luaät trong nöôùc ñieàu chænh veà quan heä xaõ hoäi phaùt sinh trong phaïm vi laõnh thoå quoác gia & quan heä coù ieáu toá nöôùc ngoaøi thì luaät quoác teá chæ ñieàu chænh nhöõng quan heä xaõ hoäi phaùt sinh trong ñôøi soáng uoác teá nhö quan heä chính trò ,kinh teá,vaên hoùa,khoa hoïc-kyû thuaät,moâi tröôøng…giöõa caùc chuû theå cuûa luaät quoác teá vôùi nhau maø chuû yeáu laø nhöõng quan heä chính trò. Tuy nhieân khoâng phaûi taát caû quan heä quoác teá ñeàu laø ñoái töôïng ñieàu chænh cuûa luaät quoác teá (VD: quan heä quoác teá theo con ñöôøng caùc toå chöùc chính trò –xaõ hoäi…khoâng do luaät TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 1 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 quoác teá chính trò ñieâuø chænh) Trình töï xaây döïng caùc qui phaïm phaùp luaät quoác teá: trong heä thoáng quoác teá döïa treân nguyeân taéc cô baûn bình ñaúng veà chuû quyeàn caùc quoác gia neân khoâng coù cô quan laøm luaät. Con ñöôøng duy nhaát ñeå hình thaønh caùc qui phaïm phaùp luaät quoác teá ñoù laø söï thoûa thuaän giöõa caùc chuû theå luaät quoác teá vôùi nhau döôùi hình thöùc kyù keát caùc ñieàu öôùc quoác teá ( qui phaïm thaønh vaên) ; cuøng nhau thöøa nhaän nhöõng taäp quaùn quoác teá trong quan heä giöõa hoï( qui phaïm baát thaønh vaên). Ñaây laø ñaëc tröng quan troïng nhaát. Chuû theå cuûa luaät quoác teá: • Caùc quoác gia coù chuû quyeàn: chuû quyeàn quoác gia trong lónh vöïc ñoái noäi laø quyeàn toái cao cuûa quoác gia trong phaïm vi laõnh thoå cuûa mình, quyeàn laøm luaät, quyeàn giaùm saùt vieäc thi haønh phaùp luaät, quyeàn xeùt xöû nhöõng haønh vi vi phaïm phaùp luaät cuûa quoác gia. Trong lónh vöïc ñoái ngoaïi ñoù laø quyeàn ñoäc laäp trong heä thoáng quoác teá ,töï do quan heä khoâng leä thuoäc vaøo baát cöù theá löïc naøo, hai moái quan heä naøy coù quan heä maät thieát vôùi nhau,chæ vì khi quoác gia coù quyeàn toái cao trong quan heä ñoái ngoaïi thì môùi coù quyeát ñònh trong quan heä ñoái ngoaïi, Quoác gia laø chuû theå ñaëc bieät khi tham gia vaøo hoïat ñoäng tö phaùp quoác teá, ñöôïc mieãn tröø veà tö phaùp quoác teá: quyeàn mieãn tröø veà xeùt xöû, quyeàn mieãn tröø veà taøi saûn, quyeàn mieãn tröø veà thi haønh aùn. • Caùc daân toäc ñang ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp ñöôïc xem laø quoác gia ñang hình thaønh, ñöùng leân ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp, thaønh laäp quoác gia coù chuû quyeàn, coù quyeàn tham gia ñaïi dieän kyù keát caùc ñieàu öôùc quoác te ávôùi caùc quoác gia khaùc, töï do khoâng bò leä thuoäc vaøo baát cöù quoác gia naøo. • Caùc toå chöùc quoác lieân chính phuû ( lieân quoác gia) laø toå chöùc thaønh laäp treân söï lieân keát giöõa caùc quoác gia, & hoïat ñoäng döôùi söï thoûa thuaän giöõa caùc quoác gia (VD: LHQ, Asian, EU…). • Toå chöùc phi chính phuû ñöôïc thaønh laäp döôùi söï thoûa thuaän giöõa caùc theå nhaân vôùi phaùp nhaân thì khoâng ñöôïc coi laø chuû theå cuûa luaät quoác teá, khoâng ñöôïc thöøa nhaän cuûa luaät quoác teá (VD: Hoäi luaät gia theá giôùi, Hoäi Lieân hieäp phuï nöõ theá giôùi…) • Tö caùch chuû theå cuûa toøa thaùnh Vatican toøa thaùnh Vatican khoâng phaûi laø moät quoác gia, tö caùch chuû theå cuûa Vatican ñöôïc ñaët ra Bieän phaùp baûo ñaûm thi haønh luaät quoác teá khi xaây döïng caùc ñieàu öôùc quoác teá caùc beân thöôøng thoûa thuaän caùc bieän phaùp cöôõng cheá ñeå aùp duïng cho caùc quoác gia vi phaïm. Ñoù laø nhöõng quan heä maø töï caùc chuû theå thoûa thuaän xaây döïng caùc bieän phaùp nhaát ñònh vì lôïi ích cuûa chính hoï. Caùc chuû theå bò haïi ñöôïc quyeàn söû duïng moät soá bieän phaùp nhaát ñònh cho quoác gia gaây haïi. Bieän phaùp cöôõng cheá ñöôïc theå hieän döôùi hai hình thöùc: Cöôõng cheá caù theå : treân bình dieän quoác teá khoâng coù cô quan cöôõng cheá taäp trung thöôøng tröïc, nhöõng bieän phaùp do chính chuû theå cuûa luaät quoác teá thöïc hieän döôùi hình thöùc caù theå, rieâng leû töùc laø chuû theå bò haïi ñöôïc quyeàn söû duïng nhöõng bieän phaùp cöôõng cheá traû ñuõa hay bieän phaùp töï veä ñoái vôùi chuû theå gaây haïi cho mình (ruùt ñaïi söù veà nöôùc, caét ñöùt quan heä ngoaïi giao, bao vaây kinh teá, giaùng traû…) Bieän phaùp cöôõng cheá taäp theå töùc laø quoác gia bò haïi coù quyeàn lieân TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 2 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 minh caùc quoác gia treân cô sôû caùc cam keát phuø hôïp ñeå choáng laïi quoác gia gaây haïi cho mình. LHQ giao cho HÑBA LHQ coù nhieäm vuï giöõ gìn hoøa bình & an ninh cuûa caùc quoác gia trong khuoân khoå tuaân thuû hieán chöông LHQ, coù thaåm quyeàn aùp duïng caùc bieän phaùp cöôõng cheá & tröøng phaït keå caû duøng vuõ löïc choáng laïi caùc quoác gia vi phaïm. Ngoaøi ra vaán ñeà dö luaän tieán boä treân theá giôùi & söï ñaáu tranh cuûa nhaân daân caùc nöôùc cuõng laø bieän phaùp ñeå cho phaùp luaät quoác teá phaûi tuaân theo. 3. So saùnh ñieàu öôcù quoác teá & taäp quaùn quoác teá Ñieàu öôùc quoác teá : ñöôïc coi laø vaên baûn phaùp lí quoác teá do caùc chuû theå cuûa luaät quoác teá thoûa thuaän xaây döïng treân cô sôû töï nguyeän & bình ñaúng nhaèm oån ñònh thay ñoåi hay chaám döùt quyeàn & nghóa vuï phaùp lí ñoái vôùi nhau trong bang giao quoác teá phuø hôïp vôùi nhöõng nguyeân taéc cô baûn cuûa luaät quoác teá Taäp quaùn quoác teá: laø qui taéc xöû söï chung ñöôïc hình thaønh trong quan heä quoác teá do moät hoaëc moät soá quoác gia ñöa ra & aùp duïng laâu daøi trong thöïc tieãn (ñöôïc aùp duïng töø hai chuû theå trôû leân) Gioáng nhau Caû hai ñeàu laø nguoàn chính cuûa luaät quoác teá, laø nhöõng hình thöùc chöùa ñöïng caùc qui phaïm phaùp luaät quoác teá, ñeàu coù giaù trò hieäu löïc nhö nhau. Baûn chaát nhö nhau ñeàu laø döïa treân söï thoûa thuaän giöõa caùc chuû theå vôùi nhau, ñieàu öôùc quoác teá thoûa thuaän kyù keát, taäp quaùn quoác teá thoûa thuaän thöøa nhaän. Noäi dung cuûa caû ñieàu öôùc quoác teá & taäp quaùn quoác teá phaûi phuø hôïp vôùi nhöõng nguyeân taéc cô baûn cuûa luaät quoác teá . Ñeàu ñieàu chænh caùc quan heä xaõ hoäi phaùt sinh giöõa caùc chuû theå cuûa luaät quoác teá vôùi nhau nhö nhöõng quan heä veà chính trò, vaên hoùa, kinh teá… Khaùc nhau Hình thöùc theå hieän : söï thoûa thuaän Ñieàu öôùc quoác teá laø kyù keát nhöõng qui phaïm phaùp luaät toàn taïi döôùi daïng vaên baûn,theå hieän roõ raøng cuï theå, coøn söï thoûa thuaän cuûa taäp quaùn quoác teá laø ñeå ñi ñeán thöøa nhaän nhöõng qui phaïm phaùp luaät baát thaønh vaên Quaù trình hình thaønh Trình töï laäp phaùp ñoái vôùi ñieàu öôùc quoác teá laø chính xaùc & cuï theå hôn thoâng qua moät thuû tuïc kí keát bao goàm caùc quaù trình ñaøm phaùn, soïan thaûo vaên baûn, thoâng qua vaên baûn, kyù ñieàu öôùc quoác teá,pheâ chuaån hoaëc pheâ duyeät Trình töï laäp phaùp cuûa taäp quaùn quoác teá thoâng qua söï aùp duïng thöøa nhaän nhöõng qui taéc xöû söï trong thöïc tieãn traõi qua moät thôøi gian daøi laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn trong moät thôøi gian lieân tuïc. Phaïm vi ñieàu chænh cuûa ñieàu öôùc quoác teá coù phaïm vi roäng hôn taäp quaùn quoác teá 4. So saùnh luaät quoác teá & luaät quoác gia Luaät quoác teá hieän ñaïi laø toång theå nhöõng nguyeân taéc, nhöõng qui phaïm phaùp luaät quoác teá do caùc chuû theå tham gia vaøo quan heä phaùp luaät quoác teá xaây döïng treân cô sôû töï nguyeän & bình ñaúng, thoâng qua ñaáu tranh & thöông löôïng nhaèm ñieàu chænh moái quan heä nhieàu maët TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 3 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 (chuû yeáu laø quan heä chính trò) giöõa caùc chuû theå luaät quoác teá vôùi nhau (tröôùc tieân & chuû yeáu giöõa caùc quoác gia) trong nhöõng tröôøng hôïp caàn thieát caàn thieát luaät quoác teá ñöôïc baûo ñaûm thi haønh baèng nhöõng bieän phaùp cöôõng cheá rieâng leû hoaëc taäp theåà do chính caùc chuû theå luaät quoác teá thi haønh hoaëc baèng söùc ñaáu tranh cuûa nhaân daân cuøng dö luaän tieán boä Theá giôùi. Veà ñoái töôïng ñieàu chænh phaùp luaät quoác gia ñieàu chænh nhöõng quan heä xaõ hoäi phaùt sinh trong noäi boä phaïm vi laõnh thoå , coøn phaùp luaät quoác teá ñieàu chænh nhöõng quan heä xaõ hoäi phaùt sinh trong ñôøi soáng sinh hoïat quoác teá giöõa caùc chuû theå luaät quoác teá. Veà chuû theå chuû theå luaät quoác gia laø theå nhaân, phaùp nhaân & nhaø nöôùc tham gia vôùi tö caùch laø chuû theå ñaëc bieät khi nhaø nöôùc laø moät beân trong quan heä, coøn chuû theå cuûa phaùp luaät quoác teá laø caùc quoác gia coù chuû quyeàn, caùc daân toäc ñang ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp, caùc toå chöùc lieân chính phuû & caùc chuû theå khaùc. Veà trình töï xaây döïng Phaùp Luaät: vieäc xaây döïng phaùp luaät & trình töï xaây ñöïng phaùp luaät cuûa phaùp luaät quoác gia do cô quan laäp phaùp thöïc hieän coøn xaây döïng & trình töï xaây döïng phaùp luaät quoác teá do khoâng coù cô quan laäp phaùp neân khi xaây döïng caùc qui phaïm thaønh vaên baát thaønh vaên chuû ieáu do söï thoûa thuaän giöõa caùc chuû theå coù chuû quyeàn quoác gia cuûa luaät quoác teá. Veà bieän phaùp baûo ñaûm thi haønh phaùp luaät quoác gia coù boä maùy cöôõng cheá taäp trung thöôøng tröïc nhö quaân ñoäi, caûnh saùt,toøa aùn nhaø tuø…laøm bieän phaùp baûo ñaûm thi haønh, coøn phaùp luaät quoác teá thì khoâng coù boä maùy cöôõng cheá taäp trung thöôøng tröïc maø chæ coù moät soá bieän phaùp cöôõng cheá nhaát ñònh mang tính töï cöôõng cheá döôùi hình thöùc rieâng reõ hoaëc taäp theå Veà phöông phaùp ñieàu chænh caùc ngaønh luaät trong heä thoáng phaùp luaät quoác gia coù phöông phaùp ñieàu chænh khaùc nhau coøn caùc ngaønh luaät trong heä thoáng phaùp luaät quoác teá thì chæ coù moät phöông phaùp ñieàu chænh laø söï thoûa thuaän. 5. Phaân tích baûn chaát cuûa luaät quoác teá hieän ñaïi treân cô sôû so saùnh vôùi LQT cuû . Luaät quoác teá hieän ñaïi laø toång theånhöõng nguyeân taéc, nhöõng qui phaïm phaùp luaät quoác teá do caùc chuû theå tham gia vaøo quan heä phaùp luaät quoác teá xaây döïng treân cô sôû töï nguyeän & bình ñaúng, thoâng qua ñaáu tranh & thöông löôïng nhaèm ñieàu chænh moái quan heä nhieàu maët (chuû yeáu laø quan heä chính trò) giöõa caùc chuû theå luaät quoác teá vôùi nhau (tröôùc tieân & chuû yeáu giöõa caùc quoác gia) trong nhöõng tröôøng hôïp caàn thieát luaät quoác teá ñöôïc baûo ñaûm thi haønh baèng nhöõng bieän phaùp cöôõng cheá rieâng leû hoaëc taäp theåà do caùc chuû theå luaät quoác teá thi haønh hoaëc baèng söùc ñaáu tranh cuûa nhaân daân cuøng dö luaän tieán boä Theá giôùi. Nhö ta bieát, neáu nhö luaät quoác gia ñeàu coù lieân quan chaët cheõ ñeán haï taàng kyû thuaät nhaát ñònh & söï phaùt trieån cuûa noù gaén vôùi moät hình thaùi kinh teá – xaõ hoäi cuï theå thì luaät quoác teá cuõng vaäy. Do aûnh höôûng cuûa CM thaùng10 Nga, do keát quaû ñaáu tranh cuûa caùc löïc löôïng tieán boä caùch maïng & yeâu chuoäng hoøa bình treân theá giôùi. Luaät quoác teá ñaõ coù nhöõng thay ñoåi saâu saéc & thöïc chaát laø luaät quoác teá môùi veà chaát. Luaät quoác teá hieän ñaïi & baûn chaát tieán boä khaùc haún vôùi luaät quoác teá cuõ. Ñieàu naøy deã nhaän thaáy qua quùa trình tham gia vaøo quan heä phaùp lyù quoác teá & laø chuû theå cuûa luaät quoác teá. Luaät quoác teá cuû coøn coù nhöõng nguyeân taéc, cheá ñònh phaûn ñoäng nhö quyeàn tieán haønh chieán tranh, quyeàn cuûa keû chieán thaéng, cheá ñònh chieám cöù TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 4 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 ñaàu tieân, cheá ñònh thuoâc ñòa, cheá ñònh baûo hoä… Töø sau CM thaùng10 Nga, Luaät quoác teá hieän ñaïi khoâng coøn laø phaùp luaät bò aùp ñaët bôûi söùc maïnh, bôûi caùc quoác gia maïnh, caùc qui phaïm cuûa luaät quoác teá ñaõ & ñang xaây döïng treân cô sôû thoûa thuaän, ñaøm phaùn, thöông löôïng. Do ñoù khoâng moät quoác gia naøo coù quyeàn aùp ñaët caùc qui phaïm phaùp luaät cho caùc quoác gia khaùc khi khoâng coùsöï ñoàng yù thoûa thuaän cuûa hoï, “quyeàn chieán tranh” khoâng coøn toàn taïi trong luaät quoác teá hieän ñaïi & thay vaøo ñoù caùc nguyeân taéc, caùc cheá ñònh môùi heát söùc quan troïng, tieán boä, daân chuû nhö: caám chieán tranh xaâm löôïc, caám duøng vuõ löïc & ñe doïa duøng vuõ löïc trong quan heä quoác teá. Ñoàng thôøi luaät quoác teá hieän ñaïi keá thöøa & phaùt trieån tieán boä theâm caùc nguyeân taéc & qui phaïm mang tính daân chuû cuûa luaät quoác teá cuõ nhö : nguyeân taéc bình ñaúng veà chuû quyeàn giöõa caùc quoác gia, khoâng can thieäp vaøo noäi boä cuûa nhau, taän taâm thöïc hieän caùc cam keát quoác gia, ñieàu naøy coù theå hieän ñaïi ñaõ loaïi tröø söï phaân bieät giöõa caùc quoác gia, giöõa caùc nöôùc vaên minh & caùc nöôùc laïc haäu, giöõa caùc nöôùc phaùt trieån & caùc nöôùc chaäm phaùt trieån. Caùc nöôùc lôùn nhoû ñeàu coù quyeàn tham gia vaøo quan heä quoác teá & trôû thaønh chuû theå luaät quoác teá hieän ñaïi. Söï phaân tích treân cho ta thaáy raèng luaät quoác teá chæ coù theå ñöôïc xaây döïng treân neàn taûng daân chuû, tieán boä chung & chæ coù treân cô sôû ñöôïc thoaû thuaän chaáp nhaän cuûa taát caû caùc quoác gia. Tuy nhieân, möùc ñoä daân chuû tieán boä cuûa töøng qui phaïm luaät quoác teá coøn tuøy thuoäc vaøo söï töông quan löïc löôïng giöõa tieán boä & phaûn daân chuû treân chieán tröôøng quoác teá & trong noäi boä cuûa moãi quoác gia. 6 .Phaân tích caùc yeáu toá caáu thaønh quoác gia Söï toàn taïi cuûa moät quoác gia chuû theå cô baûn cuûa luaät quoác teá coù lieân quan maät thieát vôùi hình thöùc toå chöùc nhaø nöôùc, maëc duø hình thöùc toå chöùc cuûa nhaø nöôùc raát ña daïng, tuy nhieân ôû moïi giai ñoïan phaùt trieån cuûa lich söû nhaø nöôùc & phaùp luaät quoác gia ñöôïc thöøa nhaän laø chuû theå cô baûn cuûa luaät quoác teá Cho ñeán nay duø chöa coù moät ñònh nghóa thoáng nhaát veà quoác gia, tuy nhieân theo luaät quoác teá hieän ñòa thì ñeå coi quoác gia laø moät thöïc theå cuûa luaät quoác teá, quoác gia phaûi coù caùc tieâu chí sau: - Coù laõnh thoå xaùc ñònh - Coù daân cö oån ñònh - Coù chính phuû coù chuû quyeàn- Coù khaû naêng thieát laäp & thöïc hieän caùc quan heä ñoái ngoaïi. Laõnh thoå quoác gia laø moät phaàn cuûa traùi ñaát bao goàm vuøng ñaát, vuøng nöôùc, vuøng trôøi, döôùi loøng ñaát, laõnh thoå cuûa quoác gia phaûi ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng bôûi ñöôøng bieân giôùi treân ñaát lieàn vôùi caùc quoác gia laân caän hay vuøng khoâng thuoäc quoác gia naøo, quoác gia ñoù phaûi ñöôïc xaùc ñònh treân baûn ñoà ñòa lí haønh chaùnh theá giôùi vôùi vò trí & ñòa danh roõ raøng, tuy nhieân giöõa caùc quoác gia coù theå coù caùc vuøng laõnh thoå tranh chaáp, nhöng ñeå ñaûm baûo yeáu toá laõnh thoå xaùc ñònh thì quoác gia ñoù phaûi coù vuøng laõnh thoå hoøan toøan ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng thuoäc chuû quyeàn cuûa mình. Moät quoác gia khoâng theå taùch rôøi yeáu toá con ngöôøi nghóa laø coù daân cö oån ñònh treân laõnh thoå ñoù, ña phaàn daân cö phaûi laø coâng daân nöôùc sôû taïi, sinh soáng oån ñònh laâu daøi laø nhöõng ngöôøi coù ñòa vò phaùp lí coù quyeàn & nghóa vuï ñoái vôùi quoác gia, quoác gia cuõng TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 5 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 thöïc hieän quyeàn & nghóa vuï cuûa mình ñoái vôùi coâng daân cuûa mình, coù lich söû truyeàn thoáng vaên hoùa gaén boù laâu daøi vôùi quoác gia sôû taïi. Chiùnh phuû laø yeáu toá caàn phaûi coù ñeå ñieàu haønh xaõ hoäi, coù chuû quyeàn ñöôïc nhaân daân tín nhieäm coù ñaày ñuû chuû quyeàn & quyeàn löïc trong vieäc thöïc hieän caùc quan heä ñoái noäi , ñoái ngoaïi, nghóa laø coù thöïc quyeàn ñieàu haønh quoác gia trong laäp phaùp, haønh phaùp & tö phaùp quyeát ñònh vaän meänh chính trò cuûa daân toäc, töï do löïa choïn hình thöùc, theå cheá chính trò, kinh teá, vaên hoùa – xaõ hoäi cho ñaát nöôùc mình, chính phuû ñoù phaûi naém ñöôïc quyeàn löïc ñoái ngoaïi nghóa laø naém quyeàn ñaïi dieän quoác gia tham gia vaøo caùc quan heä quoác teá. Quoác gia phaûi coù khaû naêng thieát laäp & thöïc hieän caùc quan heä ñoái ngoaïi trong caû maët theå hieän vai troø moät chuû theå luaät quoác teá, coù khaû naêng veà chính trò, kinh teá, vaên hoùa – xaõ hoäi ñeå coù theå thöïc hieän quyeàn quyeát ñònh moïi vaán ñeà cuûa quoác gia maø caùc quoác gia khaùc khoâng coù quyeàn can thieäp, ñoàng thôøi quoác gia aáy phaûi toân troïng & thöïc thi ñaày ñuû caùc nguyeân taéc cô baûn cuûa luaät quoác teá khi tham gia vaøo caùc quan heä quoác teá. 7. Quoác gia laø chuû theå ñaàu tieân, chuû theå cô baûn & chuû yeáu luaät quoác teá Quan heä phaùp luaät quoác teá laø nhöõng quan heä phaùt sinh toàn taïi & phaùt trieån chuû yeáu giöõa caùc quoác gia vôùi nhau. Quoác gia laø chuû theå ñaàu tieân, chuû theå tröôùc heát xaây döïng phaùp luaät quoác teá. Trong quaù trình thi haønh luaät quoác teá, quoác gia cuõng laø chuû theå ñaàu tieân cho vieäc thi haønh phaùp luaät quoác teá Chuû theå cuûa luaät quoác teá hieän ñaïi laø nhöõng thöïc theå ñang tham gia quan heä phaùp lí luaät quoác teá moät caùch ñoâc laäp coù ñaày ñuû quyeàn & nghóa vuï phaùp luaät quoác teá ñoàng thôøi phaûi gaùnh chòu traùch nhieäm phaùp lí quoác teá moät caùch ñoäc laäp do chính haønh vi vi phaïm phaùp luaät quoác teá gaây ra treân cô sôû caùc qui phaïm phaùp luaät quoác teá. Haàu heát caùc nhaø laøm luaät coâng nhaän quoác gia laø chuû theå chuû yeáu cô baûn cuûa luaät quoác teá hieän ñaïi bôûi vì : Quoác gia cuõng laø chuû theå cô baûn cuûa luaät quoác teá bôûi vì neáu khoâng coù quoác gia thì baûn thaân luaät quoác teá khoâng coù cô sôû toàn taïi vaø phaùt trieån.Khi caùc quoác gia ra ñôøi coù moái quan heä maät thieát vôùi nhau vaø chòu söï ñieàu chænh trong quan heä quoác teá, quoác gia ñöôïc coi laø haït nhaân cuûa toøan boä heä thoáng phaùp luaät quoác teá. Quoác gia laø chuû theå ñaàu tieân, chuû theå tröùôc heát xaây döïng phaùp luaät quoác teá; quoác gia laø chuû theå ban ñaàu cuûa luaät quoác teá bôûi vì noù xuaát hieän nhö moät chuû theå ñaàu tieân cuûa luaät quoác teá. Trong quaù trình thi haønh luaät quoác teá, quoác gia cuõng laø chuû theå ñaàu tieân cho vieäc thi haønh phaùp luaät quoác teá. Quoác gia cuõng laø chuû theå cô baûn & chuû yeáu trong vieäc thi haønh aùp duïng bieän phaùp cöôõng cheá vieäc tuaân thuû aùp duïng phaùp luaät quoác teá . Quoác gia laø chuû theå duy nhaát coù quyeàn taïo laäp ra & khaû naêng taïo laäp ra chuû theå môùi luaät quoác teá ñoù laø caùc toå chöùc lieân chính phuû. Quoác gia laø chuû theå cô baûn, chuû theå ban ñaàu luaät quoác teá bôûi vì quoác gia laø moät thöïc theå bao goàm 3 yeáu toá cô baûn: • Laõnh thoå: laø moät trong nhöõng yeáu toá caàn thieát cho söï ra ñôøi toàn taïi & phaùt trieån cuûa moãi quoác gia. Laõnh thoå quoác gia laø moät phaàn cuûa traùi ñaát bao goàm vuøng ñaát, vuøng nöôùc, vuøng trôøi, döôùi loøng ñaát, laõnh thoå cuûa quoác gia phaûi ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng bôûi TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 6 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 ñöôøng bieân giôùi treân ñaát lieàn vôùi caùc quoác gia laân caän hay vuøng khoâng thuoäc quoác gia naøo, quoác gia ñoù phaûi ñöôïc xaùc ñònh treân baûn ñoà ñòa lí haønh chaùnh theá giôùi vôùi vò trí & ñòa danh roõ raøng, tuy nhieân giöõa caùc quoác gia coù theå coù caùc vuøng laõnh thoå tranh chaáp, nhöng ñeå ñaûm baûo yeáu toá laõnh thoå xaùc ñònh thì quoác gia ñoù phaûi coù vuøng laõnh thoå hoøan toøan ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng thuoäc chuû quyeàn cuûa mình. • Daân cö : moät quoác gia khoâng theå taùch rôøi yeáu toá con ngöôøi nghóa laø coù daân cö oån ñònh treân laõnh thoå ñoù, ña phaàn daân cö phaûi laø coâng daân nöôùc sôû taïi, sinh soáng oån ñònh laâu daøi laø nhöõng ngöôøi coù ñòa vò phaùp lí coù quyeàn & nghóa vuï ñoái vôùi quoác gia, quoác gia cuõng thöïc hieän quyeàn & nghóa vuï cuûa mình ñoái vôùi coâng daân cuûa mình, coù lich söû truyeàn thoáng vaên hoùa, nguoàn goác gaén lieàn vôùi laõnh thoå maø hoï ñang sinh soáng ,gaén boù laâu daøi vôùi quoác gia sôû taïi. • Chiùnh phuû : laø yeáu toá caàn phaûi coù ñeå ñieàu haønh xaõ hoäi, coù chuû quyeàn ñöôïc nhaân daân tín nhieäm coù ñaày ñuû chuû quyeàn & quyeàn löïc trong vieäc thöïc hieän caùc quan heä ñoái noäi , ñoái ngoaïi, nghóa laø coù thöïc quyeàn ñieàu haønh quoác gia trong laäp phaùp, haønh phaùp & tö phaùp quyeát ñònh vaän meänh chính trò cuûa daân toäc, töï do löïa choïn hình thöùc, theå cheá chính trò, kinh teá, vaên hoùa – xaõ hoäi cho ñaát nöôùc mình, chính phuû ñoù phaûi naém ñöôïc quyeàn löïc ñoái ngoaïi nghóa laø naém quyeàn ñaïi dieän quoác gia tham gia vaøo caùc quan heä quoác teá, coù khaû naêng thieát laäp quan heä phaùp luaät quoác teá Khi moät quoác gia ñaùp öùng ñöôïc caùc ñieàu kieän veà laõnh thoå,daân cö oån ñònh, quoác gia coù chuû quyeàn, chính phuû coù khaû naêng quan heä phaùp luaät quoác teá thì keå töø thôøi ñieåm ñoù quoác gia trôû thaønh chuû theå ñöông nhieân, chuû theå môùi cuûa luaät quoác teá maø khoâng phuï thuoäc baát kyø söï coâng nhaän naøo. 8.Vì sao toå chöùc lieân chính phuû laø chuû theå phaùi sinh, thöù sinh khoâng coù chuû quyeàn Chuû theå cuûa luaät quoác teá hieän ñaïi laø moät thöïc theå ñang tham gia quan heä phaùp lí luaät quoác teá moät caùch ñoäâc laäp coù ñaày ñuû quyeàn & nghóa vuï phaùp luaät quoác teá ñoàng thôøi phaûi gaùnh chòu traùch nhieäm phaùp lí quoác teá moät caùch ñoäc laäp do chính haønh vi vi phaïm phaùp luaät quoác teá gaây ra treân cô sôû caùc qui phaïm phaùp luaät quoác teá. Luaät quoác teá coâng nhaän quoác gia laø chuû theå chuû yeáu cuûa luaät quoác teá, beân caïnh ñoù coøn caùc toå chöùc lieân chính phuû, caùc daân toäc ñang ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp & tö caùch chuû theå Vatican cuõng ñöôïc xem laø chuû theå luaät quoác teá, trong ñoù toå chöùc lieân chính phuû laø chuû theå phaùi sinh, thöù sinh khoâng coù chuû quyeàn vì nhöõng lyù do sau: Toå chöùc lieân chính phuû ñöôïc thaønh laäp do söï thoûa thuaän cuûa caùc quoác gia, tö caùch chuû theå cuûa caùc toå chöùc lieân chính phuû coù töø thôøi ñieåm caùc vaên baûn, hieán chöông, ñieàu leä phaùt sinh hieäu löïc. Quyeàn naêng chuû theå cuûa toå chöùc lieân chính phuû khoâng gioáng nhau, quyeàn naêng ñoù döïa treân caùc vaên baûn, hieán chöông ñieàu leä,quy cheá cuûa caùc toå chöùc ñoù. Caùc toå chöùc lieân chính phuû xuaát hieän & toàn taïi do caùc quoác gia thaønh laäp neân, khoâng töï nhieân maø coù, maø do thoûa thuaän cuûa caùc quoác gia coù chuû quyeàn vôùi nhau.Caùc quoác gia thoûa thuaän thaønh laäp cuõng nhö thoûa thuaän, quyeàn & nghóa vuï cuûa caùc toå chöùc lieân chính phuû phaûi döïa treân cô sôû nhöõng nguyeân taéc cô baûn luaät quoác teá hieän ñaïi. Vì chæ ñöôïc xem laø TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 7 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 chuû theå cuûa luaät quoác teá hieän ñaïi khi caùc toå chöùc naøy ñöôïc thøanh laäp phuø hôïp vôùi nhöõng nguyeân taéc cô baûn cuûa luaät quoác teá hieän ñaïi. Caùc toå chöùc lieân chính phuû ñöôïc thaønh laäp nhaèm nhöõng muïc ñích nhaát ñònh & trong nhöõng lónh vöïc hoïat ñoäng, phaïm vi hoïat ñoäng cuûa toå chöùc ñoù do caùc quoác gia thaønh vieân qui ñònh cho noù. Vì moãi toå chöùc lieân chính phuû chæ giaûi quyeát moät coâng vieäc cuï theå & trong khuoân khoå söï thoûa thuaän cuûa caùc quoác gia giao cho noù. Laø chuû theå chuyeân bieät bôûi vì noù chæ hoïat ñoäng goùi gheùm trong phaïm vi hieán chöông ñieàu leä cuûa toå chöùc ñoù qui ñònh, neáu hoïat ñoäng ra ngoaøi ñieàu leä thì vi phaïm hieán chöông ñieàu leä cuûa toå chöùc, hoïat ñoäng trong moät soá lónh vöïc chuyeân moân, trong lónh vöïc hoïat ñoäng nhaát ñònh. Laø chuû theå haïn cheá luaät quoác teá bôûi vì chuû theå noù roäng lôùn nhöng khoâng theå so saùnh vôùi chuû theå cuûa luaät quoác gia. Laø chuû theå khoâng coù chuû quyeàn cuûa luaät quoác teá bôûi vì toå chöùc quoác teá lieân chính phuû khoâng phaûi laø chuû theå coù chuû quyeàn cuûa luaät quoác teá, vì chuû quyeàn quoác gia laø chuû quyeàn ñoäc laäp trong luaät quoác teá maø toå chöùc lieân chính phuû khoâng theå coù ñöôïc chuû quyeàn ñoù. Tö caùch chuû theå cuûa toå chöùc lieân chính phuû coù töø thôøi ñieåm khi caùc vaên baûn hieán chöông, ñieàu leä phaùt sinh hieäu löïc. Tö caùch chuû theå luaät quoác teá cuõng naèm trong hai phaïm truø naêng löïc phaùp luaät & naêng löïc haønh vi, tuy nhieân quyeàn naêng chuû theå ñöôïc goïi laø thuoäc tính töï nhieân voán coù cuûa quoác gia, bôûi vì söï toàn taïi cuûa noù khaúng ñònh tö caùch chuû theå, khoâng caàn baát kì moät söï coäng nhaän naøo. Quyeàn naêng chuû theå cuûa toå chöùc lieân chính phuû noù khoâng döïa vaøo thuoäc tính “ töï nhieân “ voán coù nhö quoác gia maø quyeàn naêng naøy ñöôïc ghi nhaän ngay chính trong hieán chöông, ñieàu leä thaønh laäp neân toå chöùc do caùc quoác gia thoûa thuaän thaønh laäp. 9.Taïi sao theå nhaân, phaùp nhaân khoâng laø chuû theå cuûa luaät quoác teá hieän ñaïi Theo caùc nhaø laøm luaät quoác teá thì chuû theå luaät quoác teá hieän ñaïi laø caùc quoác gia coù chuû quyeàn, caùc daân toäc ñang ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp, caùc toå chöùc lieân chính phuû & Vatican. Ngoaøi 4 chuû theå treân luaät quoác teá hieän ñaïi khoâng coù chuû theå naøo khaùc. Vì vaäy theå nhaân, phaùp nhaân khoâng ñöôïc xem laø chuû theå luaät quoác teá hieän ñaïi . Noùi theå nhaân, phaùp nhaân khoâng ñöôïc xem laø chuû theå luaät quoác teá hieän ñaïi vì nhöõng lyù do sau: Caùc toå chöùc lieân chính phuû xuaát hieän & toàn taïi do caùc quoác gia thaønh laäp neân, khoâng töï nhieân maø coù, maø do thoûa thuaän cuûa caùc quoác gia coù chuû quyeàn vôùi nhau. Caùc quoác gia thoûa thuaän thaønh laäp cuõng nhö thoûa thuaän, quyeàn & nghóa vuï cuûa caùc toå chöùc lieân chính phuû phaûi döïa treân cô sôû nhöõng nguyeân taéc cô baûn luaät quoác teá hieän ñaïi. Tö caùch chuû theå cuûa toå chöùc lieân chính phuû coù töø thôøi ñieåm khi caùc vaên baûn hieán chöông, ñieàu leä phaùt sinh hieäu löïc. Quyeàn naêng chuû theå coù giôùi haïn ñöôïc goïi laø chuû theå haïn cheá, vì vaäy caùc toå chöùc quoác teá khaùc nhau seõ coù quyeàn naêng chuû theå luaät quoác teá khoâng gioáng nhau TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 8 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 Laø chuû theå khoâng coù chuû quyeàn cuûa luaät quoác teá bôûi vì toå chöùc quoác teá lieân chính phuû khoâng phaûi laø chuû theå coù chuû quyeàn cuûa luaät quoác teá, vì chuû quyeàn quoác gia laø chuû quyeàn ñoäc laäp trong luaät quoác teá maø toå chöùc lieân chính phuû khoâng theå coù ñöôïc chuû quyeàn ñoù. Trong quan heä phaùp luaät quoác teá laø quan heä bình ñaúng chuû quyeàn giöõa caùc quoác gia vôùi nhau vì khi ngoài vaøo baøn ñaøm phaùn thoûa thuaän kyù keát ñieàu öôùc quoác teá caùc quoác gia ñeàu laø nhöõng con ngöôøi cuï theå, ñaây laø nhöõng ngöôøi ñöôïc quoác gia giao cho hoï, uûy quyeân cho hoï ñöôïc xaây döïng neân nhöõng qui phaïm phaùp luaät quoác teá. Ñaây laø nhöõng con ngöôøi luoân ñaët lôïi ích quoác gia leân haøng ñaàu, khoâng tính ñeán lôïi ích caù nhaân .Neáu con ngöôøi ñoù vöôït qua thaåm quyeàn ñöôïc quoác gia giao cho hoï thì nhöõng ñieàu öôùc quoác teá seõ khoâng ñöïôc thöïc hieän . Theå nhaân, phaùp nhaân chæ laø ngöôøi ñaïi dieän moät toå chöùc naøo ñoù, ngöôøi naøy hoaït ñoäng nhaân danh cho moät nhoùm ngöôøi, moät toå chöùc phi chính phuû, nhoùm ngöôøi naøy khoâng coù tö caùch chuû theå luaät quoác teá, khoâng theå ngang haøng vôùi quoác gia ñöôïc. Nhö vaäy theå nhaân, phaùp nhaân khoâng xeáp ngang haøng vôùi quoác gia cho neân noù khoâng laø chuû theå luaät quoác teá hieän ñaïi. Vôùi nhöõng lyù leõ treân, toå chöùc lieân chính phuû laø chuû theå phaùi sinh, thöù sinh & chuû theå haïn cheá khoâng coù chuû quyeàn 10.Cô sôû ñeå coâng nhaän chính phuû Defacto (chính phuû thöïc teá ñoù) laø hôïp phaùp Coâng nhaän trong luaät quoác teá hieän ñaïi ñöôïc hieåu laø haønh vi phaùp lí mang tính chính trò cuûa quoác gia coâng nhaän, döïa treân yù chí ñoäc laäp cuûa caùc beân coâng nhaän nhaèm theå hieän thaùi ñoä cuûa mình ñoái vôùi ñöôøng loái chuû tröông chính saùch, cheá ñoä kinh teá, chính trò, vaên hoaù, xaõ hoäi cuûa quoác gia ñöôïc coâng nhaän, taïo tieàn ñeà cho vieäc thieát laäp caùc quan heä phaùp lí quoác teá, mong muoán thieát laäp quan heä bình thöôøng vôùi quoác gia ñöôïc coâng nhaän. Hình thöùc coâng nhaän chính phuû Defacto: laø hình thöùc coâng nhaän chính thöùc nhöng ôû möùc ñoä khoâng ñaày ñuû & toaøn dieän coù nghóa laø quan heä vôùi nhau ôû moät vaøi lónh vöïc naøo ñoù. Vieäc coâng nhaän quoác gia môùi naøy bao haøm caû vieäc coâng nhaän chính phuû môùi naèm trong quoác gia ñoù. Ñaây laø söï truøng hôïp ngaãu nhieân cuûa hai theå loaïi, song trong söï truøng laép ñoù toàn taïi söï ñoái laäp nhau vì quoác gia môùi vaãn laø moät ,nhöng chính phuû môùi coù theå thay ñoåi. Chính phuû môùi ra ñôøi coù 2 loaïi: Chính phuû hôïp hieán hôïp phaùp (chính phuû De Jure) chính phuû naøy ñöôïc thaønh laäp thoâng qua qui ñònh trong hieán phaùp hoaëc trong phaùp luaät quoác gia ñoù. Nhöõng chính phuû naøy ñöôïc thoâng qua trong vieäc baàu cöû, luaät quoác teá hieän ñaïi khoâng ñaët ra vieäc coâng nhaän chính phuû hôïp hieán hôïp phaùp.(VD: HP Phaùp qui ñònh 7 naêm baàu toång thoáng moät laàn, toång thoáng khoâng ñöôïc laøm quaù 2 nhieäm kyø) Chính phuû thöïc teá (chính phuû De Facto ): chính phuû naøy ñöôïc thaønh laäp khoâng phuø hôïp vôùi hieán phaùp & phaùp luaät cuûa quoác gia ñoù ,ñöôïc thaønh laäp thoâng qua cuoäc ñaûo chính, luaät quoác teá hieän ñaïi chæ ñaët ra vieäc coâng nhaän chính phuû De Facto (VD: 5/ 97 Töôùng quaân Cavena laät ñoå toáng thoáng nöôùc Coângoâ, laøm toáng thoáng phaûi tò naïn ôû nöôùc ngoaøi & cheát ôû nöôùc ngoaøi) Coâng nhaän chính phuû môùi naøy khoâng phaûi laø coâng nhaän chuû theå môùi cuûa luaät quoác teá TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 9 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 maø laø coâng nhaän ngöôøi ñaïi dieän “ hôïp phaùp” cho moät quoác gia trong bang giao quoác teá. Söï coâng nhaän chính phuû thöïc teá (CP Defacto) laø hôïp phaùp phaûi döïa treân nhöõng tieâu chí sau: Chính phuû môùi phaûi ñöôïc ñoâng ñaûo quaàn chuùng nhdaân töï nguyeän, töï giaùc uûng hoä. Chính phuû môùi phaûi khaû naêng duy trì & thöïc hieän ñöôïc quyeàn löïc cuûa mình trong moät thôøi gian daøi oån ñònh, töï giaûi quyeát ñöôïc caùc coâng vieäc cuûa ñaát nöôùc Chính phuû môùi phaûi coù khaû naêng kieåm soaùt ñöôïc toaøn boä hoaëc phaàn lôùn laõnh thoå cuûa quoác gia ñoù moät caùch ñoäc laäp & töï quaûn lí ñöôïc moïi coâng vieäc cuûa quoác gia. Caên cöù vaøo 3 ñieàu kieän treân, tuøy thuoäc vaøo söï nhìn nhaän cuûa töøng quoác gia ñeå coù söï coâng nhaän chính phuû thöïc teá ñoù laø hôïp phaùp, ñieàu naøy cuõng coù nghóa laø seõ coù nhöõng quoác gia coâng nhaän thöïc teá ñoù laø hôïp phaùp nhöng cuõng coù nhöõng quoác gia seõ khoâng coâng nhaän thöïc teá ñoù. 11.So saùnh pheâ chuaån, pheâ duyeät & gia nhaäp • Pheâ chuaån laø söï ñoàng yù chính thöùc cuûa cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa caùc beân kyù keát (thoâng thöôøng laø cô quan quyeàn löïc toái cao cuûa nhaø nöôùc ñoù) xaùc nhaän ñieàu öôùc quoác teá ñaõ coù hieäu löïc ñoái vôùi mình. Thoâng thöôøng nhöõng ñieàu öôùc quoác teá lieân quan ñeán vaán ñeà chính trò, ANQP, bieân giôùi laõnh thoå thì phaûi pheâ chuaån.(VD: ÔÛ VN vaán ñeà naøy ñöôïc qui ñònh taïi ñieàu 10 Phaùp leänh veà kyù keát thöïc hieän ñieàu öôùc quoác teá naêm 1993) • Pheâ duyeät laø tuyeân boá ñôn phöông ( haønh vi phaùp lí ñôn phöông)cuûa cô quan coù thaåm quyeàn trong nöôùc coâng nhaän moät ñeàu öôùc quoác coù hieäu löïc ñoái vôùi quoác gia mình. • Gia nhaäp laø tuyeân boá ñôn phöông cuûa cô quan coù thaåm quyeàn cuûa quoác gia, coâng nhaän moät ñieàu öôùc quoác teá coù hieäu löïc ñoái vôùi quoác gia mình, chính thöùc raøng buoäc quyeàn vaø nghóa vuï cuûa mình ñoái vôùi moät ñieàu öôùc quoác teá maø mình chöa phaûi laø thaønh vieân cuûa ñieàu öôùc quoác teá ñoù. Gioáng nhau: Pheâ chuaån, pheâ duyeät, gia nhaäp ñeàu laø haønh vi ñôn phöông nhaèm coâng nhaän hieäu löïc ñieàu öôùc quoác teá ñoái vôùi quoác gia mình. Pheâ chuaån, pheâ duyeät xaùc nhaän ñieàu öôùc quoác teá Ù ñaõ coù hieäu löïc ñoái vôùi quoác gia mình. Gia nhaäp chính thöùc raøng buoäc quyeàn vaø nghóa vuï cuûa mình ñoái vôùi moät ñieàu öôùc quoác teá maø mình chöa phaûi laø thaønh vieân ñieàu öôùc quoác teá ñoù. Khaùc nhau: Veà thôøi ñieåm Thôøi ñieåm gia nhaäp khaùc vôùi thôøi ñieåm pheâ chuaån, pheâ duyeät. Pheâ chuaån, pheâ duyeät ñöôïc thöïc hieän ñoái vôùi quoác gia saùng laäp ra ñieàu öôùc quoác teá, trong thôøi ñieåm kí keát ñieàu öôùc quoác teá theo trình töï thuû tuïc phöùc taïp. Gia nhaäp ñieàu öôùc quoác teá chæ dieãn ra trong khi ñieàu öôùc quoác teá ñaõ phaùt sinh hieäu löïc & chæ aùp duïng ñoái vôùi quoác gia chöa laø thaønh vieân tham gia kyù keát ñieàu öôùc quoác teá. Veà phaïm vi: Pheâ chuaån, pheâ duyeät dieãn ra caû ñoái vôùi ñieàu öôùc quoác teá ña phöông & song phöông. Gia nhaäp ñieàu öôùc quoác teá chæ dieãn ra ñoái vôùi ñieàu öôùc quoác teá ña phöông TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 10 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 Veà thaåm quyeàn(ñieàu 32 ñieâu 44): Thaåm quyeàn pheâ chuaån ñieàu öôùc quoác teá thuoäc thaåm quyeàn cuûa cô quan laäp phaùp laø söï ñoàng yù chính thöùc cuûa cô quan coù thaåm quyeàn (cô quan quyeàn löïc toái cao) cuûa nhaø nöôùc ñoù. Thaåm quyeàn pheâ duyeät thuoäc thaåm quyeàn cô quan haønh phaùp, thöôøng tieán haønh ôû cô quan nhaø nöôùc thaáp hôn nhö Chính phuû, caáp Boä... Gia nhaäp thì thuoäc thaåm quyeàn cuûa caû cô quan laäp phaùp & cô quan haønh phaùp. Veà möùc ñoä quan troïng: ñieàu öôùc quoác teá caàn phaûi pheâ chuaån ôû möùc ñoä quan troïng cao hôn, ñieàu öôùc quoác teá caàn pheâ duyeät ôû möùc ñoä quan trong thaáp hôn. 12.Phaân bieät baõi boû ñieàu öôùc quoác teá & huyû boû ñieàu öôùc quoác teá • Baõi boû hieäu löïc cuûa ñieàu öôùc quoác teá laø tuyeân boá ñôn phöông maø quoác gia ñöa ra tuyeân boá nhaèm chaám döùt hieäu löïc cuûa Ñieàu öôùc quoác teá naøo ñoù ñoái vôùi quoác gia mình. • Huyû boû hieäu löïc ñieàu öôùc quoác teá laø tuyeân boá ñôn phöông cuûa moät quoác gia nhaèm chaám döùt hieäu löïc cuûa ñieàu öôùc naøo ñoù ñoái vôùi quoác gia mình maø khoâng ñöôïc qui ñònh trong Ñieàu öôùc. Gioáng nhau: ñeàu laø tuyeân boá ñôn phöông maø quoác gia ñöa ra tuyeân boá nhaèm chaám döùt hieäu löïc cuûa ñieàu öôùc quoác teá naøo ñoù ñoâí vôùi quoác gia mình. Khaùc nhau: Tuyeân boá huûy boû ñieàu öôùc phaûi ñöôïc ñieàu öôùc cho pheùp. Tuyeân boá baõi boû ñieàu öôùc khoâng caàn ñöôïc ñieàu öôùc cho pheùp. Coù 5 cô sôû tuyeân boá huûy boû ñieàu öôùc: Coù söï vi phaïm veà thaåm quyeàn &ø thuû tuïc kyù keát theo qui ñònh cuûa phaùp luaät trong nöôùc cuûa caùc beân kyù keát. Ñieàu öôùc quoác teá kyù keát maø trong ñoù coù moät trong caùc beân chæ höôûng quyeàn maø khoâng thöïc hieân nghóa vuï. Khi xuaát hieän ñieàu khoaûn Rebutsic Stantibus töùc laø khi hoaøn caûnh trong nöôùc bò thay ñoåi caên baûn caùc beân khoâng theå thöïc hieän ñöôïc ñieàu öôùc vì vaäy coù quyeàn tuyeân boá huûy boû ñieàu öôùc. Tuy nhieân trong ñieàu khoaûn naøy khoâng aùp duïng ñoái vôùi caùc Ñieàu öôùc veà: bieân giôùi laõnh thoå, ñieàu öôùc mang tính trung laäp nhaân ñaïo. Ñieàu öôùc maø caùc quoác gia cam keát, noù seõ khoâng heát hieäu löïc caû khi xaûy ra chieán tranh. Noäi dung cuûa ñieàu öôùc traùi vôùi nguyeân taéc cô baûn cuûa Luaät quoác teá Khi caùc beân thoûa thuaän chaám döùt hieäu löïc cuûa ñieàu öôùc quoác teá tröôøng hôïp naøy thöôøng aùp duïng cho ñieàu öôùc voâ thôøi haïn. Ví duï: Ñieàu öôùc thaønh laäp hieäp öùôc Vacsava, ñieàu öôùc naøy qui ñònh 20 naêm nhöng thöïc hieän ñöôïc 15 naêm thì ngoài laïi thoûa thuaän vôùi nhau chaám döùt Ñieàu öôùc quoác teá naøy. 13. Phaân bieät tuyeân boá baûo löu & tuyeân boá giaûi thích • Baûo löu ñieàu öôùc quoác teá laø tuyeân boá ñôn phöông cuûa moät quoác gia ñöa ra kyù pheâ duyeät, pheâ chuaån hoaëc gia nhaäp ñieàu öôùc nhieàu beân nhaèm loaïi tröø hoaëc thay ñoåi heä quaû phaùp lyù cuûa moät hoaëc moät soá qui ñònh cuûa ñieàu öôùc. TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 11 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 • Giaûi thích ñieàu öôùc quoác teá laø vieäc laøm saùng toû noäi dung cuûa ñieàu öôùc nhaèm muïc ñích thöïc hieän ñieàu öôùc moät caùch kòp thôøi vaø chính xaùc traùnh söï hieåu laàm vaø ngaây maâu thuaån giöõa caùc beân. Gioáng nhau: ñeàu laø tuyeân boá ñôn phöông cuûa quoác gia ñöa ra nhaèm coâng nhaän hieäu löïc ñieàu öôùc quoác teá ñoái vôùi quoác gia mình Khaùc nhau: Veà muïc ñích Tuyeân boá baûo löu chæ nhaèm thay ñoåi moät heä quaû phaùp lyù, loïai tröø heä quaû phaùp lí cuûa moät soá ñieàu khoaûn nhaát ñònh cuûa ñieàu öôùc quoác teá Ví duï: VN baûo löu ñieàu 24 coâng öôùc Chicago, baûo löu loaïi tröø Tuyeân boá giaûi thích laø vieäc laøm saùng toû noäi dung söï thaät cuûa ñieàu öôùc, thuaät ngöõ cuûa nhöõng ñieàu khoaûn trong ñieàu öôùc quoác teá nhaèm muïc ñích thöïc hieän ñieàu öôùc moät caùch kòp thôøi vaø chính xaùc. Veà thôøi ñieåm ñöa ra tuyeân boá: Tuyeân boá baûo löu ñöôïc thöïc hieän trong baát kyø giai ñoaïn naøo cuûa ñieàu öôùc (ñaøm phaùn, soaïn thaûo, thoâng qua, kyù keát, pheâ chuaån, pheâ duyeät, gia nhaäp) . Tuyeân boá giaûi thích ñöôïc thöïc hieän khi ñieàu öôùc quoác teá ñaõ phaùt sinh hieäu löïc & khi coù tranh chaáp xaûy ra (töùc laø trong quaù trình thöïc hieän ñieàu öôùc quoác teá) Veà theå loaïi Tuyeân boá baûo löu chæ ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi ñieàu öôùc quoác teá ña phöông maø khoâng caám baûo löu, coøn tuyeân boá giaûi thích ñieàu öôùc quoác teá thì ñöôïc aùp duïng cho caû ñieàu öôùc quoác teá song phöông & ña phöông Tuyeân boá baûo löu dieãn ra ôû cô quan coù thaåm quyeàn theo luaät ñònh, Tuyeân boá giaûi thích do chuû theå giaûi thích Veà giaù trò phaùp lí Tuyeân boá baûo löu coù giaù trò phaùp lí treân bình dieän quoác teá. Coøn tuyeân boá giaûi thích do moät quoác gia ñôn phöông ñöa ra. Veà yù nghóa Tuyeân boá baûo löu neáu ñöôïc chaáp thuaän thì coù giaù trò phaùp lí quoác teá coøn tuyeân boá giaûi thích ñieàu öôùc quoác teá thì khoâng coù giaù trò phaùp lí. 14.Baûo löu ñieàu öôùc quoác teá ñaây laø moät quyeàn hay laø söï öu tieân Baûo löu ñieàu öôùc quoác teá laø haønh vi ñôn phöông cuûa moät chuû theå luaät quoác teá tuyeân boá nhaèm thay ñoåi hay loaïi tröø heä quaû cuûa moät hay moät soá ñieàu khoaûn nhaát ñònh cuûa ñieàu öôùc, nhöõng ñieàu khoaûn ñoù ñöôïc goïi laø ñieàu khoaûn baûo löu. Baûo löu ñieàu öôùc ñaây laø moät quyeàn &ø quyeàn naøy khoâng phaûi laø quyeàn tuyeät ñoái, bôûi vì coù nhöõng haïn cheá sau: Baûo löu khoâng dieãn ra vôùi ñieàu öôùc song phöông bôûi vì trong nhöõng ñieàu öôùc song phöông thöôøng thoûa thuaän yù chí cuûa hai quoác gia vôùi nhau. Trong tröôøng hôïp moät beân naøo ñoù khoâng thöïc hieän noåi moät soá ñieàu cuûa ñieàu öôùc thì ñaây laø lôøi ñeà nghò môùi cuûa beân ñoái phöông, neáu ñöôïc beân doái phöông ñoàng yù. Neáu khoâng ñoàng yù thì khoâng thöïc hieän ñöôïc quyeàn baûo löu. Ñoái vôùi nhöõng ñieàu öôùc ña phöông maø coù ñieàu khoaûn qui ñònh hoaëc caùc beân thoûa thuaän mieäng vôùi nhau raèng khoâng cho pheùp baûo löu thì quyeàn baûo löu khoâng ñöôïc thöïc hieän. Ñoái vôùi nhöõng ñieàu öôùc nhieàu beân trong ñoù chæ qui ñònh cho pheùp baûo löu moät TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 12 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 hoaëc moät vaøi ñieàu khoaûn cuï theå nhaát ñònh naøo ñoù thì quyeàn baûo löu khoâng ñöôïc thöïc hieän ñoái vôùi nhöõng ñieàu khoaûn coøn laïi. Ñoái vôùi nhöõng ñieàu öôùc cho pheùp töï do löïa choïn moät hoaëc moät soá nhöõng ñieàu khoaûn naøo ñoù ñeå baûo löu thì quyeàn baûo löu cuõng khoâng ñöôïc thöïc hieän ñoái vôùi nhöõng ñieàu khoaûn khoâng phuø hôïp vôùi muïc ñích vaø ñoái töôïng cuûa ñieàu öôùc. Khoäng phaûi laø quyeàn öu tieân vì khoâng theå coù söï öu tieân moät ñieàu khoaûn cuûa moät ñieàu öôùc quoác teá ñoái vôùi moät quoác gia naøo khaùc. Quyeàn baûo löu dieãn ra trong baát kyø giai ñoïan naøo cuûa quaù trình kyù keát ñieàu öôùc, tuy nhieân neáu ñieàu öôùc qui ñònh ñieàu öôùc naøy chæ phaùt sinh hieäu löïc sau khi pheâ chuaån nhöng quoác gia laïi tuyeân boá baûo löu töø nhöõng giai ñoaïn ñaàu cuûa quaù trình kyù keát ñieàu öôùc quoác teá thì khi pheâ chuaån quoác gia ñoù nhaéc laïi ñieàu khoaûn baûo löu môùi coù gía trò phaùp lyù. Quoác gia coù quyeàn baûo löu thì cuõng coù quyeàn ruùt baûo löu hay huûy boû baûo löu trong baát kyø thôøi ñieåm naøo xeùt thaáy caàn thieát. Baûo löu coù giaù trò moät naêm keå töø khi ñöa ra tuyeân boá baûo löu maø khoâng coù quoác gia naøo phaûn ñoái. Thöïc tieãn baûo löu cuûa VN: VN baûo löu nhöõng ñieàu khoaûn ñieàu öôùc qui ñònh phaûi ñöa nhöõng tranh chaáp baát ñoàng veà vieäc giaûi thích hoaëc aùp duïng ñieàu öôùc ra tröôùc truï sôû quoác teá ñeå giaûi quyeát hoaëc thoâng qua moät thuû tuïc giaûi quyeát baét buoäc khaùc baát keå caùc beân tranh chaáp coù ñoàng yù hay khoâng. VN ta baûo löu nhöõng ñieàu khoûan cuûa dieàu öôùc quoác teá khoâng phuø hôïp vôùi nhöõng quan ñieåm mang tính chaát chæ ñaïo cuûa nhaø nöôùc ta Ví duï: Nguyeân taéc mang tính chaát cuûa VN laø bình ñaúng nam nöõ maø coâng öôùc veà ngöôøi phuï nöõ khi laáy choàng nöôùc ngoaøi maëc nhieân maát ñi quoác tòch cuûa mình ñieàu naøy ñi ngöôïc laïi vôùi nguyeân taéc nam nöõ bình ñaúng cho neân VN ñaõ baûo löu coâng öôùc treân. VN baûo löu nhöõng ñieàu khoaûn haïn cheá söï tham gia cuûa moät soá quoác gia & phong traøo giaûi phoùng daân toäc Ví duï: Ñieàu 48, 50 taïi Coâng öôùc vieân 1961 veà quyeàn öu ñaõi vaø mieãn tröø ngoaïi giao...Chæ nhöõng quoác gia naøo khoâng phaûi laø thaønh vieân cuûa Lieân hieäp quoác thì ñöôïc Lieân hieäp quoác cho pheùp tham gia thì môùi trôû thaønh thaønh vieân cuûa ñieàu öôùc treân. 15. So saùnh giöõa ngöôøi hai quoác tòch & khoâng quoác tòch • Ngöôøi coù hai quoác tòch laø tình traïng phaùp lí cuûa moät ngöôøi xeùt cuøng moät luùc mang quoác tòch cuûa hai quoác gia khaùc nhau. • Ngöôøi khoâng quoác tòch laø tình traïng phaùp lí cuûa ngöôøi khoâng laø coâng daân cuûa quoác gia naøo. Gioáng nhau Do phaùp luaät cuûa caùc nöôùc coù qui ñònh khaùc nhau veà caùch thöùc höôûng & maát quoác tòch. Do keát hoân, li hoân nhaän laøm con nuoâi maø coù yeáu toá nöôùc ngoaøi. Ngöôøi 2 quoác tòch laø hoï ñöôïc höôûng quoác tòch moät nöôùc nhöng chöa maát quoác tòch, coøn ngöôøi khoâng quoác tòch laø do hoï thoâi quoác tòch cuõ nhöng chöa ñöôïc nhaäp quoác tòch môùi. Khaùc nhau Ñoái vôùi ngöôøi coù hai quoác tòch: caûø hai nöôùc maø hoï mang quoác tòch ñeàu coi TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 13 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 ngöôøi ñoù laø coâng daân nöôùc mình daãn ñeán haäu quaû baát lôïi cho ñöông söï, khoù khaên trong vieäc yeâu caàu ñöôïc baûo hoä ngoaïi giao, caùc quoác gia ñeàu coi hoï laø coâng daân daãn ñeán tranh chaáp quyeàn baûo hoä ngoaïi giao ñoái vôùi ñöông söï. Ñoái vôùi ngöôøi khoâng quoác tòch: khoâng ñöôïc höôûng quyeàn & nghóa vuï coâng daân cuûa baát kyø quoác gia naøo. Khoâng ñöôïc höôûng quyeàn & nghóa vuï theo nhöõng ñieàu öôùc quoác teá maø quoác gia sôû taïi daønh cho ngöôøi nöôùc ngoaøi. Khoâng ñöôïc höôûng baûo hoä ngoai giao cuûa baát kyø nöôùc naøo, do vaäy ñòa vò phaùp lí cuûa ngöôøi khoâng quoác tòch raát thaáp keùm. Ñoái vôùi ngöôøi hai quoác tòch thì nhöõng quan heä thuoäc ñoái töôïng ñieàu chænh cuûa tö phaùp quoác teá thì aùp duïng nguyeân taéc quoác tòch höõu hieäu , cuï theå coi ngöôøi hai quoác tòch laø coâng daân moät trong hai nöôùc & cho pheùp nöôùc ñoù baûo hoä ngoaïi giao cho ngöôøi ñoù . Ñoái vôùi ngöôøi khoâng quoác tòch thì phaùp luaät quoác gia phaûi qui ñònh veà nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi hôn ñôn giaûn hôn veà maët thuû tuïc ñeå ngöôøi ñoù coù theå gia nhaäp quoác tòch vaøo nöôùc mình. 16. Luaät quoác teá ñieàu chænh veà laõnh thoå quoác gia. Phaân tích quyeàn toái cao cuûa quoác gia ñoái vôùi laõnh thoå Laõnh thoå quoác gia laø moät phaàn cuûa traùi ñaát bao goàm vuøng ñaát, vuøng nöôùc, vuøng trôøi & vuøng loøng ñaát thuoäc chuû quyeàn hoaøn toaøn rieâng bieät hoaëc tuyeät ñoái cuûa moät quoác gia, laõnh thoå quoác gia laø toaøn veïn & baát khaû xaâm phaïm. Laõnh thoå quoác gia vaø vaán ñeà ñieàu chænh cuûa luaät quoác gia ñöôïc theå hieän trong caùc boä luaät ñaáât ñai, luaät bieân giôùi, hieán phaùp ñieàu chænh laõnh thoå ñöôïc qui ñònh trong luaät veà phaân caáp quaûn lí. Xuaát phaùt töø quyeàn lôïi caùc quoác gia bò aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán quyeàn & lôïi ích cuûa caùc quoác gia khaùc aûnh höôûng ñeán chuû quyeàn quoác gia veà laõnh thoå AÛnh höôûng giaùn tieáp ñeán quyeàn & lôïi ích ñeán caùc quoác gia khaùc Nguyeân nhaân daãn ñeán caùc cuoäc chieán tranh xung ñoät tranh chaáp vôùi caùc quoác gia khaùc. Trong heä thoáng caùc qui phaïm phaùp luaät quoác teá ñieàu chænh laõnh thoå veà : Phöông phaùp hoaïch ñònh bieân giôùi laõnh thoå quoác gia. Qui cheá phaùp lí laõnh thoå,cuûa bieân giôùi quoác gia xaùc ñònh roõ vuøng laõnh thoå naøo thuoäc chuû quyeàn quoác gia, vuøng laõnh thoå naøo thuoäc coäng ñoàng. Nhöõng noäi dung lieân quan ñeán giaûi quyeát tranh chaáp veà laõnh thoå, bieân giôùi. Phaân tích quyeàn toái cao cuûa quoác gia ñoái vôùi laõnh thoå Moãi quoác gia coù chuû quyeàn hoaøn toaøn ñoái vôùi laõnh thoå cuûa mình, chuû quyeàn ñoù goïi laø quyeàn toái cao cuûa quoác gia ñoái vôùi laõnh thoå. Ñaây chính laø quyeàn toái cao cuûa quoác gia thöïc hieän treân phaïm vi laõnh thoå cuûa mình. Quyeàn toái cao naøy laø thuoäc tính khoâng theå taùch rôøi cuûa quoác gia töùc laø chuû quyeàn cuûa quoác gia ñoái vôùi laõnh thoå xuaát hieän keå töø khi quoác gia ñöôïc hình thaønh treân cô sôû phuø hôïp vôùi nguyeân taéc cô baûn cuûa luaät quoác teá. Quyeàn naøy ñöôïc theå hieän nhö sau: Keå töø thôøi ñieåm quoác gia môùi ra ñôøi thì chuû quyeàn cuûa laõnh thoå ñöôïc xaùc laäp chæ khi quoác gia khoâng coøn toàn taïi thì chuû quyeàn quoác gia môùi maát ñi. Quyeàn toái cao cuûa quoác gia ñoái vôùi laõnh thoå bieåu hieän ôû quyeàn thieâng lieâng vaø baát khaû TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 14 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 xaâm phaïm cuûa quoác gia treân hai phöông dieän: quyeàn löïc vaø vaät chaát, hai phöông dieän naøy coù moái quan heä maät thieát & bieän chöùng vôùi nhau . Veà phöông dieän quyeàn löïc ñöôïc theå hieän: quyeàn löïc cuûa quoác gia ñöôïc thöïc hieän treân phaïm vi laõnh thoå cuûa chính quoác gia mình. Quyeàn löïc naøy laø quyeàn toái cao ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi, moïi toå chöùc hoaït ñoäng treân phaïm vi laõnh thoå cuûa Quoác gia. Quyeàn löïc toái cao cuûa quoác gia ñoái vôùi laõnh thoå ñöôïc thöïc hieän thoâng qua hoaït ñoäng cuûa heä thoáng caùc cô quan nhaø nöôùc bao goàm: cô quan laäp phaùp, haønh phaùp, tö phaùp bao truøm leân taát caû lónh vöïc trong ñôøi soáng xaõ hoäi cuûa Quoác gia. Quyeàn löïc naøy mang tính hoøan toøan & rieâng bieät khoâng chia xeû vôùi baát cöù quoác gia naøo khaùc & laø chuû quyeàn thieâng lieâng cuûa moãi quoác gia, moïi daân cö & taøi saûn toàn taïi treân laõnh thoå quoác gia ñeàu leä thuoäc vaøo quyeàn löïc ñoù. Caùc Quoác gia khaùc coù nghóa vuï toân troïng quyeàn löïc cuûa quoác gia chuû nhaø khoâng coù quyeàn chia seû aùp ñaët quyeàn löïc cuûa mình leân laõnh thoå cuûa quoác gia khaùc. Moïi haønh vi xaâm phaïm tôùi quyeàn toái cao cuûa quoác gia sôû taïi ñeàu bò coi laø traùi vôùi phaùp luaät quoác teá Veà phöông dieän vaät chaát ñöôïc theå hieän: Chæ coù quoác gia laø “ngöôøi” coù ñaày ñuû quyeàn naêng chieám höõu, söû duïng, ñònh ñoaït vaán ñeàø laõnh thoå treân cô sôû lôïi ích phuø hôïp vôùi söï löïa choïn töï do cuûa coäng ñoàng daân cö soáng treân laõnh thoå ñoù. Quyeàn toái cao cuûa quoác gia veà phöông dieän vaät chaát coù theå coi laø quyeàn sôû höõu cuûa quoác gia ñoái vôùi taøi saûn laø laõnh thoå cuûa quoác gia mình. Nhö vaäy trong tröôøng hôïp moät quoác gia maát quyeàn ñònh ñoaït ñoái vôùi laõnh thoå thì quoác gia ñoù coi nhö khoâng coù quyeán toái cao ñoái vôùi laõnh thoå ñoù. Toùm laïi: quoác gia coù quyeàn hoaøn toaøn tuyeät ñoái vôùi laõnh thoå cuûa mình, nhöng quyeàn toái cao cuûa töøng vuøng khaùc nhau. Ví duï: vuøng loøng ñaát thì tính chaát chuû quyeàn cuûa quoác gia hoaøn toaøn tuyeät ñoái &ø rieâng bieät, coøn vuøng nöôùc, bieân giôùi tính chaát chuû quyeàn cuûa quoác gia mang tính chaát hoaøn toaøn & ñaày ñuû. 17. Noäi dung qui cheá phaùp lyù cuûa laõnh thoå quoác gia Qui cheá phaùp lyù cuûa laõnh thoå quoác gia ñöôïc theå hieän treân nguyeân taéc: baát khaû xaâm phaïm & toaøn veïn laõnh thoå. Ñaây khoâng phaûi laø nguyeân taéc cô baûn nhöng laø nguyeân taéc quan troïng trong luaät quoác teá vaø nguyeân taéc naøy xuaát phaùt töø nguyeân taéc caám duøng vuõ löïc vaø ñe doïa duøng vuõ löïc trong quan heä quoác teá ( ñieàu 2 khoaûn 4 Hieán chöông lieân hieäp quoác ) Baát khaû xaâm phaïm coù nghóa laø caùc quoác gia khoâng ñöôïc xaâm löôïc baèng vuõ trang hoaëc khoâng coù vuõ trang vaøo laõnh thoå cuûa moät quoác gia khaùc. Toaøn veïn laõnh thoå : laø caám chia caét baèng vuõ löïc laõnh thoå cuûa quoác gia khaùc hoaëc laán chieám moät boä phaän cuûa laõnh thoå quoác gia. Noäi dung cuûa nguyeân taéc naøy: Nghieâm caám xaâm chieám laõnh thoå baèng caùch ñe doïa hoaëc söû duïng vuõ löïc.Moãi quoác gia coù quyeàn hoaøn toaøn töï do choïn löïa cho mình moät cheá ñoä chính trò, kinh teá, vaên hoaù, xaõ hoäi phuø hôïp vôùi nguyeän voïng cuûa coäng ñoàng soáng treân ñoù maø khoâng coù söï can thieäp töø beân ngoaøi döôùi baát kì hình thöùc naøo. Bieân giôùi quoác gia laø oån ñònh & baát khaû xaâm phaïm, ñöôøng bieân giôùi cuûa quoác gia ñöôïc TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 15 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 vaïch ra moät caùch hôïp phaùp & ñöôïc thöøa nhaän treân thöïc teá, khoâng bò thay ñoåi hoaëc vi phaïm döôùi baát kì hình thöùc naøo, caám duøng löïc löôïng quaân söï xaâm nhaäp laõnh thoå, gaây roái bieân giôùi, di dôøi coät moác bieân giôùi. Khoâng ñöôïc söû duïng laõnh thoå quoác gia khi chöa coù söï ñoàng yù cuûa quoác gia chuû nhaø, baát kì moät haønh vi naøo söû duïng moät phaàn hay toaøn boä laõnh thoå cuûa moät quoác gia khaùc maø khoâng coù söï ñoàng yù cuûa quoác gia chuû nhaø ñeàu laø baát hôïp phaùp. Khoâng ñöôïc söû duïng laõnh thoå cuûa mình hoaëc cho quoác gia khaùc söû duïng nhaèm gaây thieät haïi cho quoác gia thöù ba. Quoác gia töï qui ñònh cheá ñoä phaùp lyù ñoái vôùi töøng vuøng laõnh thoå quoác gia. Quoác gia coù quyeàn sôû höõu hoaøn toaøn ñoái vôùi taát caû caùc taøi nguyeân thieân nhieân trong vuøng laõnh thoå quoác gia . Quoác gia thöïc hieän quyeàn taøi phaùn ñoái vôùi coâng daân, toå chöùc keå caû caù nhaân, toå chöùc nöôùc ngoaøi trong phaïm vi laõnh thoå cuûa quoác gia mình. Quoác gia coù quyeàn aùp duïng caùc bieän phaùp cöôõng cheá, ñieàu chænh, kieåm soaùt hoïat ñoäng cuûa caùc phaùp nhaân & ngöôøi nöôùc ngoaøi keå caû tröôøng hôïp quoác höõu hoùa, tòch thu, tröng thu taøi saûn caù nhaân cuûa toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi coù boài thöôøng hoaëc khoâng boài thöôøng. Quoác gia coù nghóa vuï baûo veä & caûi taïo moâi tröôøng quoác gia theo nhöõng nguyeân taéc chung cuûa phaùp luaät quoác teá. Quoác gia coù quyeàn söû duïng hay thay ñoåi laõnh thoåà phuø hôïp vôùi lôïi ích coäng ñoàng daân cö soáng treân phaàn laõnh thoå ñoù. 18. So saùnh bieân giôùi quoác gia treân boä & bieân giôùi quoác gia treân bieån • Bieân giôùi quoác gia treân boä laø ñöôøng bieân giôùi ñöôïc vaïch ra treân ñaát lieàn, ñaûo, soâng, hoà… cô sôû phaùp lí ñöôøng bieân giôùi treân boä luoân kí keát döïa treân ñieàu öôùc quoác teá. • Bieân giôùi quoác gia treân bieån: laø ranh giôùi giöõa vuøng bieån thuoäc chuû quyeàn hoaøn toaøn cuûa quoác gia vôùi nhöõng vuøng bieån thuoäc chuû quyeàn cuûa quoác gia khaùc hoaëc vôùi nhöõng vuøng bieån khoâng thuoäc chuû quyeàn cuûa Quoác gia. Gioáng nhau: Caû hai ñeàu laø ñöôøng bieân giôùi vaø ñeàu thuoäc chuû quyeàn cuûa Quoác gia. Khaùc nhau: Caùch xaùc ñònh bieân giôùi Quoác gia: • Treân boä ñöôïc traûi qua 3 böôùc: Hoaïch ñònh bieân giôùi quoác gia : laø moät quaù trình xaây döïng phöông höôùng, vò trí, tính chaát cuûa ñöôøng bieân giôùi quoác gia treân vaên baûn chính, thieát laäp ñöôøng bieân giôùi quoác gia ôû trong hieäp ñònh vaø coù baûn ñoà chi tieát ñính keøm. Phaân giôùi thöïc ñòa: laø giai ñoïan chuyeån hoùa ñöôøng bieân giôùi töø ñieàu öôùc quoác teá thaønh ñöôøng bieân giôùi thöïc teá. Thoâng thöôøng coâng vieäc naøy laø do moät UB hoån hôïp cuûa hai beân höõu quan cöû ra ñeå ñoái chieáu caùc qui ñònh trong ñieàu öôùc quoác teá, vôùi baûn ñoà ñeå ñaùnh daáu caùc ñieåm treân thöïc teá UB lieân hieäp chæ coù quyeàn chuyeån hoùa ñuùng vôùi ñieàu öôùc quoác teá khoâng ñöôïc söûa chöûa thay ñoåi sai soùt. Caám moác: laø hoaït ñoäng cuoái cuøng cuûa quaù trình phaân giôùi thöïc ñòa. Sau khi caùc beân ñaõ ñoàng yù vaø hoaøn thaønh caùc coâng vieäc caàn thieát ôû giai ñoaïn hai thì UB seõ tieán haønh caám theo moác cuï theå taïi caùc ñieåm ñaõ ñöôïc hai beân ñaùnh daáu, ñöôøng bieân giôùi laø TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 16 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 ñöôøng noái lieàn caùc coät ñaõ ñöôïc caám moác. • Treân bieån: xaùc ñònh bieân giôùi ñoái vôùi hai quoác gia naèm keà nhau hoaëc ñoái dieän nhau maø coù chung vuøng nöôùc noäi thuûy hay coù chung vuøng nöôùc laõnh haûi döïa treân nguyeân taéc thoûa thuaän giöõa caùc quoác gia baèng vieäc kí keát ñieàu öôùc quoác teá veà bieân giôùi , moâ taû cuï theå veà vò trí ñaëc ñieåm tính chaát ,toaï ñoä cuï theå & chính xaùc Thoâng thöôøng ñöôøng bieân giôùi quoác gia treân bieån seõ ñöôïc phaân ñònh trong ñieàu öôùc quoác teá theo phöông phaùp caùch ñeàu ñoái vôùi hai quoác gia coù ñöôøng bieân giôùi naèm keà caän nhau, hoaëc ñöôøng trung tuyeán ñoái vôùi quoác gia coù bôø bieån keà nhau, neáu khoâng coù thoûa thuaän khaùc. Xaùc ñònh bieân giôùi treân bieån cuûa quoác gia maø khoâng aûnh höôûng hay ñuïng chaïm tôùi baát kì vuøng bieån cuûa moät quoác gia naøo khaùc, ñöôøng bieân giôùi quoác gia treân bieån chæ nhaèm phaân ñònh chính xaùc giôùi haïn laõnh thoå quoác gia cuûa quoác gia ñoù ñoái vôùi vuøng bieån tieáp lieàn cuûa ñaïi döông khoâng phaûi laø laõnh thoå cuûa quoác gia, quoác gia ven bieån phaûi coâng boá chính thöùc ñöôøng cô sôû, chieàu roäng laõnh haûi, ñoàng thôøi phaûi coâng khai, chính thöùc ñöôøng bieân giôùi treân bieån cuûa quoác gia treân haûi ñoà tyû leä lôùn. Thuû tuïc • Treân boä: baét buoäc trong moïi tröôøng hôïp ñeàu phaûi thoâng qua ñieàu öôùc song phöông giöõa hai nöôùc höõu quan. • Treân bieån: Vieäc xaùc ñònh ranh giôùi phía ngoaøi laõnh haûi thoâng qua ñieàu öôùc song phöông. Tính chaát chuû quyeàn: • Treân boä: hoaøn toaøn mang tính chaát tuyeät ñoái. • Treân bieån: ñöôøng bieân giôùi chöa hoaøn chænh mang tính chaát khoâng ñöôïc tuyeät ñoái vì caùc taøu thuyeàn qua laïi voâ haïi maø khoâng caàn xin pheùp. 19. Khaùi nieäm & cheá ñoä phaùp lí vuøng ñaëc quyeàn kinh teá Vuøng ñaëc quyeàn kinh teá laø vuøng naèm phía ngoaøi laõnh haûi tieáp giaùp vôùi laõnh haûi, tính töø ñöôøng cô sôû cho bieát chieàu roäng phaùp lí cuûa vuøng ñaëc quyeàn kinh teá khoâng quaù 200 haûi lí keå töø ñöôøng cô sôû duøng ñeå tính chieàu roäng cuûa laõnh haûi ( ñieàu 55, 57). Cheá ñoä phaùp lí vuøng ñaëc quyeàn kinh teá laø vuøng ñöôïc khai thaùc chöù khoâng ñöôïc quaûn lí Quyeàn cuûa quoác gia ven bieån trong vuøng ñaëc quyeàn kinh teá: Quyeàn chuû quyeàn & thöïc hieän taøi phaùn cuûa quoác gia : quyeàn chuû quyeàn caùc quoác gia seõ ñöôïc thöïc hieän caùc quyeàn cuûa hoï ñoái vôùi taát caû taøi nguyeân thieân nhieân naèm trong vuøng ñaëc quyeàn kinh teá tieán haønh veà vieäc thaêm doø & khai thaùc, baûo toàn & quaûn lí caùc taøi nguyeân thieân nhieân, sinh vaät hoaëc khoâng sinh vaät cuûa vuøng nöôùc beân treân ñaùy bieån, cuûa ñaùy bieån & loøng ñaát döôùi ñaùy bieån cuõng nhö veà nhöõng hoaït ñoäng khaùc nhaèm thaêm doø & khai thaùc vuøng naày nhaèm muïc ñích kinh teá nhö vieäc saûn xuaát naêng löôïng tröõ nöôùc haûi löu & gioù ( ñieàu 56 coâng öôùc veà luaät bieåïn) Quoác gia ven bieån coù quyeàn taøi phaùn seõ höôûng quyeàn taøi phaùn laép ñaët & söû duïng caùc coâng trình thieát bò nhaân taïo, taøi phaùn veà lónh vöïc nghieân cöùu khoa hoïc, taøi phaùn veà vieäc baûo veä & giöõ gìn moâi tröôøng bieån coù nghóa laø ñaët ra caùc qui caùch caùc ñaûo nhaân taïo, coâng trình nhaân taïo TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 17 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 Nghóa vuï cuûa quoác gia ven bieån trong vuøng ñaëc quyeàn kinh teá coù nghóa vuï chung khi thöïc hieän caùc quyeàn thuoäc chuû quyeàn ñaøm phaùn cuûa quoác gia ven bieån thì quoác gia ven bieån khoâng ñöôïc laøm aûnh höôûng caùc quyeàn cuûa quoác gia khaùc treân bieån. Quyeàn & nghóa vuï cuûa caùc quoác gia khaùc ven bieån trong vuøng ñaëc quyeàn kinh teá noùi chung laø caùc quyeàn töï do haøng haûi, töï do laép ñaët daây caùp, oáng daãn ngaàm. Caùc quoác gia khoâng coù bieån & ñòa lí khoâng thuaän lôïi seõ ñöôïc höôûng caùc quyeàn öu tieân ñaùnh baét soá caù dö trong vuøng ñaëc quyeàn kinh teá, nhöng quyeàn naày coù thöïc hieän ñöôïc hay khoâng laø phuï thuoäc vaøo caùc quoác gia ven bieån, phaûi phuï thuoäc vaøo caùc ñieàu kieän sau: quoác gia ñoù phaûi coù vò trí khoâng thuaän lôïi, vò trí quoác gia ñoù khoâng coù bieån & phaûi naèm trong khu vöïc, tieåu khu vöïc, quoác gia ven bieån phaûi tuyeân boá khaû naêng khoâng khai thaùc heát nguoàn haûi saûn trong vuøng ñaëc quyeàn kinh teá. 20.Khaùi nieäm, cheá ñoä phaùp lí & quyeàn taøi phaùn cuûa quoác gia ven bieån trong vuøng laõnh haûi Laõnh haûi laø vuøng nöôùc bieån coù chieàu roäng nhaát ñònh ñöôïc giôùi haïn bôûi moät beân laø ñöôøng cô sôû vaø phía beân kia laø ñöôøng bieân giôùi quoác gia ven bieån (ranh giôùi phía ngoaøi cuûa laõnh haûi.) Ñaëc ñieåm veà cheá ñoä phaùp lí laõnh haûi : xeùt veà caùc boä phaän caáu thaønh laõnh haûi : laø moät boä phaän caáu thaønh laõnh thoå quoác gia ( vuøng nöôùc) . Chuû quyeàn quoác gia ñoái vôùi laõnh haûi laø chuû quyeàn hoøan toøan & ñaày ñuû ( ñoái vôùi möïc nöôùc bieån ôû laõnh haûi) khoâng aùp duïng ñoái vôùi ñöôøng bieån , loøng ñaát,vuøng trôøi bôûi vì caùc vuøng naøy laø chuû quyeàn tuyeät ñoái cuûa quoác gia. Cheá ñoä phaùp lí cuûa laõnh haûi : theo ñieàu 19 luaät bieån quoác teá 1982 thì nhöõng haønh vi sau ñöôïc xem laø gaây thieät haïi cho quoác gia ven bieån: Ñe doïa hoaëc söû duïng vuõ löïc ñeå choáng laïi chuû quyeàn toøan veïn laõnh thoå hoaëc neàn ñoäc laäp chính trò cuûa nöôùc ven bieån, qua laïi nhöng thöïc hieän dieãn taäp quaân söï, thu thaäp tình baùo ñeå gaây thieät haïi quoác phoøng an ninh quoác gia ven bieån, tuyeân truyeàn nhaèm laøm thieät haïi quoác phoøng an ninh quoác gia ven bieån, phoùng ñi hay tieáp nhaän leân taøu caùc phöông tieän bay, phöông tieän quaân söï, boác dôõ haøng hoùa, tieàn baïc hay ñöa ngöôøi leân xuoáng traùi vôùi caùc qui ñònh veà haûi quan thueá quan hay nhaäp cö caùc quoác gia ven bieån. Gaây oâ nhieãm moäi tröôøng & nghieâm troïng. Ñaùnh baét thuûy haûi saûn trong vuøng laõnh haûi, nghieân cöùu khoa hoïc.Laøm roái loaïn hoïat ñoäng cuûa heä thoáng giao thoâng lieân laïc hoaëc trang thieát bò hay coâng trình khaùc cuûa quoác gia ven bieån. Moïi hoaït ñoäng khaùc khoâng lieân quan ñeán hoaït ñoäng qua laïi. Quyeàn taøi phaùn quoác gia ven bieån ñoái vôùi taøu thöôøng nöôùc ngoaøi Quyeàn taøi phaùn ôû chieàu höôùng haønh trình cuûa taøu, haønh trình cuûa taøu ñi qua laõnh haûi moät caùch binh thöôøng Quyeàn taøi phaùn veà hình söï : höôùng cuûa taøu töø noäi thuûy ñi ra laõnh haûi maø vi phaïm phaùp luaät thì quoác gia ven bieån coù quyeàn aùp duïng taøi phaùn ñoái vôùi haønh vi vi phaïm hình söï Höôùng ñi cuûa taøu qua laõnh haûi moät caùch ñôn thuaàn veà nguyeân taéc quoác gia khoâng ñöôïc thöïc hieän quyeàn taøi phaùn hình söï treân con taøu nöôùc ngoaøi ñeå tieán haønh vieäc baét giöõ hay ñieàu tra sau moät vuï vi phaïm hình söï xaûy ra treân con taøu tröø tröôøng hôïp sau : neáu haäu quaû cuûa vuï vi phaïm ñoù môû roäng ñeán quoác gia ven bieån, ñöôïc quyeàn taøi phaùn hình söï neáu vuï vi phaïm ñoù coù tính chaát phaù hoaïi hoøa bình hoaëc an ninh traät töï trong laõnh haûi nöôùc ven bieån. Neáu thuyeàn TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 18 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 tröôûng hay vieân chöùc ngoaïi giao, vieân chöùc laõnh söï maø taøu mang quoác tòch coù yeâu caàu. Neáu caùc bieän phaùp naøy laø caàn thieát ñeå traán aùp caùc haønh vi buoân laäu ma tuùy& caùc chaát kích thích khaùc. Höôùng maø taøu ñi töø ngoaøi ñi vaøo laõnh haûi maø khoâng vaøo noäi thuûy: veà nguyeân taéc quoác gia ven bieån khoâng ñöôïc aùp duïng caùc bieän phaùp kieåm tra baét giöõ naøo treân con taøu ñoái vôùi nhöõng vi phaïm hình söï xaûy ra ôû treân taøu tröôùc khi taøu vaøo laûnh haûi cuûa quoác gia ven bieån. Quyeàn taøi phaùn treân lónh vöïc daân söï : quoác gia coù quyeàn thöïc hieän quyeàn taøi phaùn cuûa mình ñoái vôùi taøu nöôùc ngoaøi ñang neo ñaäu laõnh haûi hoaëc ñang ñi qua laõnh haûi sau khi rôøi noäi thuûy. Chæ ñi qua laõnh haûi moät caùch ñôn thuaàn thì quoác gia ven bieån khoâng ñöôïc giöõ laïi hoaëc baét taøu thay ñoåi haønh triønh chæ nhaèm muïc ñích xeùt xöû daân söï ñoái ngöôøi treân taøu ( tröø tröôøng hôïp khi con taøu vi phaïm nghóa vuï ñaõ cam keát ñoái vôùi quoác gia ven bieån) Quyeàn taøi phaùn veà haønh chaùnh: treân laõnh haûi trong coâng öôùc 1982 khoâng coù qui ñònh naøo veà xöû phaït haønh chaùnh, nhöng trong laõnh haûi neáu taøu daân söï vi phaïm haønh chaùnh thì quoác gia ven bieån coù quyeàn aùp duïng quyeàn taøi phaùn ñoái vôùi taøu daân söï vi phaïm. 21.Khaùi nieäm & caùch xaùc ñònh theàm luïc ñòa Taïi ñieàu 76 coâng öôùc quoác teá veà luaät bieån 1982 thì theàm luïc ñòa bao goàm ñaùy bieån & loøng ñaát döôùi ñaùy bieån naèm beân ngoaøi laõnh haûi cuûa quoác gia ñoù cho ñeán bôø ngoaøi cuûa theàm luïc ñòa hoaëc caùch ñöôøng cô sôû duøng ñeå tính chieàu roäng cuûa laõnh haûi 200 haûi lí , khi bôø ngoaøi cuûa rìa luïc ñòa quoác gia ñoù ôû khoûang caùch gaàn hôn. Theàm luïc ñòa khoâng ñöôïc môû roäng quaù giôùi haïn 350 haûi lí hoaëc khoâng vöôït quaù 100 haûi lí keå töø ñaùy ñaúng saâu 2500m, laø ñöôøng noái caùc ñieåm coù ñoä saâu trung bình laø 2500m, coù 2 caùch xaùc ñònh theàm luïc ñòa Neáu theàm luïc ñòa heïp nhoû hôn 200 haûi lí quoác gia ven bieån coù quyeàn tuyeân boá theàm luïc ñòa baèng 200 haûi lí. Neáu theàm luïc ñòa roäng hôn 200 haûi lí quoác gia ven bieån xaùc ñònh theàm luïc ñòa theo 2 caùch : tuyeân boá theàm luïc ñòa 350 haûi lí hoaëc noái caùc ñöôøng ñaúng saâu 2500m & tính theâm 100 haûi lí Cheá ñoä phaùp lí bao goàm quyeàn & nghóa vuï caùc quoác gia ven bieån. Quoác gia ven bieån ñöôïc quyeàn thöïc hieän quyeàn chuû quyeàn cuûa hoï ñoái vôùi taøi nguyeân thieân nhieân, thöïc hieän quyeàn veà thaêm doø, khai thaùc taøi nguyeân thieân nhieân. Neáu quoác gia ven bieån khoâng khai thaùc taøi nguyeân ven bieån thì caùc quoác gia khaùc khoâng ñöôïc quyeàn khai thaùc. Quyeàn taøi phaùn cuï theå coù ñaëc quyeàn cho pheùp & ñieàu chænh vieäc khoan ôû theàm luïc ñòa vôùi baát kì muïc ñích naøo, coù quyeàn tieán haønh & aùp duïng caùc bieän phaùp thích hôïp ñeå baûo veä moäi tröôøng bieån, xaây döïng & cho pheùp xaây döïng qui ñònh caùc ñieàu kieän theå thöùc khai thaùc caùc ñaûo nhaân taïo. Veà nghóa vuï caùc quoác gia ven bieån khoâng ñöôïc caûn trôû vuøng nöôùc vuøng trôøi treân vuøng ñaëc quyeàn kinh teá . Nghóa vuï veà vieäc ñoùng goùp neáu quoác gia ven bieån khai thaùc taøi nguyeân beân ngoaøi giôùi haïn ngoøai 200 haûi lí phaûi ñoùng goùp cho cô quan quyeàn löïc theo coâng öôùc. TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 19 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6 Caùc quoác gia ven bieån coù quyeàn töï do haøng haûi, töï do haøng khoâng, töï do laép ñaët daây caùp, oáng daãn ngaàm trong theàm luïc ñòa phuø hôïp vôùi qui öôùc cuûa coâng öôùc 22. Khaùi nieäm & cheá ñoä phaùp lí cuûa vuøng tieáp giaùp laõnh haûi Vuøng tieáp giaùp laõnh haûi laø vuøng bieån naèm phía ngoaøi laõnh haûi & tieáp lieàn vôùi laõnh haûi, taïi ñoù quoác gia ven bieån thöïc hieän caùc thaåm quyeàn coù tính rieâng bieät & haïn cheá ñoái vôùi caùc taøu thuyeàn nöôùc ngoøai . Vuøng tieáp giaùp laõnh haûi theo coâng öôùc quoác teá veà luaät bieån 1982 qui ñònh roäng khoâng quaù 24 haûi lí tính töø ñöôøng cô sôû duøng ñeå tính chieàu roäng laõnh haûi (ñieàu 33).Vuøng tieáp giaùp laõnh haûi laø moät boä phaän ñaëc thuø cuûa vuøng ñaëc quyeàn kinh teá.Vuøng tieáp giaùp laõnh haûi khaùc veà baûn chaát so vôùi vuøng laõnh haûi, ñaây laø vuøng bieån maø quoác gia ven bieån ñöôïc höôûng caùc quyeàn mang tính chaát chuû quyeàn treân nhöõng lónh vöïc nhaát ñònh mang tính chaát caûnh giaùc. Caùc quyeàn thuoäc chuû quyeàn quoác gia ôû vuøng bieån naøy bao goàm ngaên ngöøa nhöõng vi phaïm ñoái vôùi caùc luaät & qui ñònh veà haûi quan, thueá khoùa, y teá hay nhaäp cö treân laõnh thoå hoaëc trong laõnh haûi cuûa mình , tröøng trò nhöõng vi phaïm ñoái vôùi caùc luaät & qui ñònh noùi treân xaûy ra treân laõnh thoå hoaëc trong laõnh haûi cuûa mình. Cheá ñoä phaùp lí taïi khoûan 3 ñieàu 23 qui ñònh Quoác gia ven bieån coù thaåm quyeàn ñoái vôùi caùc hieän vaät coù tính lòch söû & khaûo coå naèm treân ñaùy bieån cuûa vuøng tieáp giaùp laõnh haûi. Quyeàn kieåm tra giaùm saùt caùc hoïat ñoäng lieân quan ñeán caùc lónh vöïc haûi quan, thueá quan, y teá & nhaäp cö. Quoác gia ven bieån ñöôïc quyeàn xöû lí tröøng trò caùc vi phaïm veà 4 qui ñònh veà haûi quan thueá quan, y teá, nhaäp cö. 23. Quyeàn öu ñaõi mieãn tröø cuûa cô quan ñaïi dieän ngoaïi giao Cô quan ñaïi dieän ngoaïi giao laø cô quan cuûa nhaø nöôùc coù truï sôû ñoùng treân laõnh thoå nöôùc sôû taïi ñeå thöïc hieän quan heä ngoaïi giao ñoái vôùi quoác gia ñoù hoaëc vôùi quoác gia khaùc neáu caùc quoác gia coù lieân quan ñoàng yù. Quyeàn öu ñaõi mieãn tröø laø vieäc maø quoác gia nöôùc sôû taïi taïo moïi ñieàu kieän thuaän lôïi nhaát, toát nhaát daønh cho caùc cô quan & thaønh vieân cô quan ngoaïi giao cuõng nhö gia ñình ho,ï ñeå hoï thöïc hieän toát nhaát chöùc naêng nhieäm vuï ngoaïi giao treân cô sôû phuø hôïp hieán phaùp quoác teá. Quyeàn öu ñaõi daønh cho cô quan ñaïi dieän ngoaïi giao ( ñieàu 20 - ñieàu 28) Quyeàn baát khaû xaâm phaïm veà truï sôû nhöõng toøa nhaø daønh cho cô quan ñaïi dieän ngoaïi giao, nhöõng boä phaän nhaø cöûa & ñaát ñai thuoäc toøa nhaø ñoù baát keå chuû laø ai ñöôïc duøng vaøo coâng vieäc cuûa ñoaøn keå caû nhaø ôû cuûa ñoaøn ( ñieàu 1 coâng öôùc Vieân 1961) Chính quyeàn sôû taïi khoâng ñöôïc pheùp vaøo khi khoâng ñöôïc söï ñoàng yù cuûa ngöôøi ñöùng ñaàu cô quan ñaïi dieän ngoaïi giao,caù nhaân & caùc caáp coù thaåm quyeàn cuûa nöôùc sôû taïi khoâng ñöôïc xaâm nhaäp cô quan ñaïi dieän ngoaïi giao trong moïi tröôøng hôïp, döôùi baát kì hình thöùc naøo, xuaát phaùt töø vieäc ñaûm baûo bí maät nhaø nöôùc cuûa cô quan ñaïi dieän ngoaïi giao. Nöôùc nhaän ñaïi dieän coù nghóa vuï baûo veä , thi haønh kòp thôøi caùc bieän phaùp ngaên chaën söï xaâm chieám hoaëc laøm hö haïi an ninh , danh döï cô quan ñaïi dieän khoâng bò xaâm phaïm ( ñieàu 22 coâng öùôc Vieân 1961). Maëc duø vaäy nöôùc cöû ñaïi dieän khoâng lôïi duïng quyeàn mieãn tröø ñeå hoïat ñoäng traùi chöùc naêng ngoaïi giao. TAØI LIEÄU OÂN TAÄP Trang 20 TRAÀN HUY HOAØNG C4 – K6