Lêi nãi ®Çu
Tõ hµng chôc n¨m nay, chÝnh s¸ch BHXH ®· gãp phÇn
quan träng trong viÖc trî cÊp vËt chÊt, hç trî ®êi sèng cho
nh÷ng ®èi tîng BHXH vµ gia ®×nh hä khi gÆp ph¶i nh÷ng rñi
ro, biÕn cè. Trong cuéc sèng dÉn ®Õn viÖc bÞ gi¶m hoÆc mÊt
søc lao ®éng, gi¶m hoÆc mÊt nguån thu nhËp do èm ®au,
thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, hoÆc chÕt.
ChÝnh s¸ch còng cã t¸c dông ®éng viªn c«ng nh©n, viªn chøc,
lùc lîng vò trang yªn t©m c«ng t¸c, s¶n xuÊt, chiÕn ®Êu gãp
phÇn th¾ng lîi vµo c«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc.
Nay chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña
Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, xo¸ bá c¬ chÕ qu¶n
lý tËp trung quan liªu, bao cÊp víi ®êng lèi ®æi míi toµn diÖn
nÒn kinh tÕ - x· héi khi ®Þnh híng ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc vÒ
chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò x· héi. T¹i ®¹i héi ®¹i
biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh quan ®iÓm
ph¶i gi¶i quyÕt tèt viÖc "Thùc hiÖn vµ hoµn thiÖn chÕ ®é
BHXH, ®¶m b¶o ®êi sèng ngêi nghØ hu ®îc æn ®Þnh
tõng bíc ®îc c¶i thiÖn". TiÕp theo ®ã nghÞ quyÕt ®¹i héi
®¶ng IX nhÊn m¹nh "Thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi b¶o
®¶m an toµn cuéc sèng mäi thµnh viªn céng ®ång, bao
gåm BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng thuéc c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ".
Thùc tÕ hiÖn nay viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch BHXH ë ViÖt
Nam ®îc ®¸nh gi¸ lµ t¬ng ®èi æn ®Þnh vµ ngµy cµng ph¸t
triÓn biÓu hiÖn lµ sè ®èi tîng tham gia BHXH ngµy mét t¨ng
n¨m sau cao h¬n n¨m tríc, BHXH ®· t¹o ®îc niÒm tin trong
lßng d©n chóng ®Æc biÖt lµ nh÷ng ngêi thùc tÕ ®· tham gia
vµo qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt tõ ®ã ®· x©y dùng ®îc mét
1
ng©n quü kh«ng nhá tõ viÖc thu phÝ BHXH tõ ngêi lao ®éng
vµ ngêi sö dông lao ®éng ®¶m b¶o c«ng t¸c trî cÊp BHXH ®èi
víi nh÷ng ®èi tîng tham gia BHXH thuéc diÖn ®îc hëng trî cÊp
BHXH theo quy ®Þnh. Tuy nhiªn, tÝnh ®Õn nay sè lîng lao
®éng tham gia BHXH míi chiÕm mét tû lÖ nhá so víi lùc lîng
lao ®éng trong x· héi kho¶ng 5,8 triÖu/42 triÖu lao ®éng. Sè
lao ®éng cha tham gia BHXH tËp chung chñ yÕu ë khu vùc
ngoµi nhµ níc chñ yÕu lµ do ®¬n vÞ sö dông lao ®éng vµ ngêi
lao ®éng kh«ng thùc hiÖn theo ®óng ph¸p luËt vÒ thu
BHXH… mÆt kh¸c do chÕ ®é BHXH vÉn cßn míi víi sù t¨ng lªn
râ rÖt vÒ sè lîng lao ®éng tham gia ®ãng BHXH do c¬ cÊu
nh©n khÈu vÒ sù bao cÊp cña nhµ níc cho ngêi nghØ hu tríc
ngµy 01/01/1995, xu híng giµ ho¸ cña d©n sè céng víi tû lÖ
®ãng gãp BHXH t¬ng ®èi thÊp (20% tiÒn l¬ng ®ãng BHXH),
vÒ l©u dµi nÕu so víi c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi lµ kh«ng ®ñ
®Ó duy tr×, æn ®Þnh chÕ ®é BHXH…§iÒu nµy ®· lµm ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn viÖc thùc hiÖn chÕ ®é, chÝnh s¸ch BHXH
cho ngêi lao ®éng nãi chung vµ thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý
BHXH nãi riªng, lµm gi¶m hiÖu lùc cña c¸c c¬ quan BHXH
qu¶n lý trong ho¹t ®éng thu nép BHXH.
Do vËy ®Ó ®¶m b¶o nguyªn t¾c thu ®óng, thu ®ñ, thu
kÞp thêi, ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu trong c«ng t¸c thu BHXH
còng nh viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý thu BHXH.
Víi môc ®Ých gãp mét phÇn c«ng t¸c qu¶n lý thu BHXH, môc
®Ých gãp mét phÇn c«ng søc cña m×nh vµo c¬ chÕ qu¶n lý
thu BHXH ë ViÖt Nam em ®· chän ®Ò tµi "C«ng t¸c qu¶n lý
thu b¶o hiÓm x· héi t¹i c¬ quan B¶o hiÓm x· héi ViÖt
Nam" lµm ®Ò tµi nghiªn cøu cho chuyªn ®Ò thùc tËp tèt
nghiÖp cña m×nh. §©y lµ mét vÊn ®Ò khã vµ mang tÝnh
2
tæng qu¸t cao v× vËy ®Ó hoµn thµnh ®îc chuyªn ®Ò thùc
tËp nµy, em ®· nhËn ®îc rÊt nhiÒu sù gióp ®ì tËn t×nh cña
gi¸o viªn trùc tiÕp híng dÉn thùc tËp, tËp thÓ c¸n bé lµm viÖc
t¹i c¬ quan BHXH ViÖt Nam nãi chung, t¹i ban thu BHXH nãi
riªng. Qua ®©y cho phÐp em göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh ®Õn
quý thÇy c«, cïng toµn thÓ c« chó, anh chÞ ®· t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho em trong qu¸ tr×nh thùc tËp tèt nghiÖp. Dï ®· rÊt
cè g¾ng cho chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp cña m×nh nhng
còng kh«ng tr¸nh khái thiÕt sãt mong quý thÇy c« vµ c¸c c«
chó, anh chÞ trong c¬ quan BHXH ViÖt Nam ®ãng gãp ý kiÕn
®Ó em hoµn thµnh ®îc tèt h¬n.
Néi dung chÝnh cña chuyªn ®Ò nµy gåm cã 3 ch¬ng:
Ch¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ b¶o hiÓm x·
héi.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý thu b¶o hiÓm x·
héi t¹i c¬ quan b¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p vµ ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m
n©ng cao c«ng t¸c qu¶n lý thu b¶o hiÓm x· héi t¹i c¬ quan
b¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam phï hîp víi ®iÒu kiÖn níc ta hiÖn
nay.
Néi dung
Ch¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ b¶o hiÓm x· héi
I.Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ nguån gèc ra ®êi cña
B¶o hiÓm x· héi.
3
- Trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt ngêi lao ®éng gÆp
rÊt nhiÒu biÕn cè rñi ro do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau lµm
¶nh hëng ®Õn cuéc sèng c¸ nh©n vµ gia ®×nh hä. Cã nh÷ng
biÕn cè x¶y ra ngay trong qu¸ tr×nh lao ®éng vµ còng cã
nh÷ng biÕn cè x¶y ra ngoµi qu¸ tr×nh lao ®éng, nh÷ng biÕn
cè nµy lµm ngêi lao ®éng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ x· héi
mÊt an toµn. T×nh tr¹ng nµy ngµy cµng diÔn ra phæ biÕn khi
nÒn s¶n xuÊt ph¸t triÓn, khi cã sù thuª mín nh©n c«ng, khi
nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt
®Þnh viÖc thuª mín lao ®éng ngµy cµng diÔn ra mét c¸ch
phæ biÕn m©u thuÉn chñ thî b¾t ®Çu ph¸t sinh, trong sè rÊt
nhiÒu c¸c m©u thuÉn kh¸c nhau th× m©u thuÉn sau ngµy
cµng trë nªn gay g¾t:
+ M©u thuÉn vÒ kÐo dµi thêi gian lao ®éng, mÉu thuÉn
vÒ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng.
+ M©u thuÉn vÒ thu nhËp khi ngêi lao ®éng nghØ viÖc.
+ M©u thuÉn n¶y sinh khi ngêi lao ®éng vÒ giµ chÕt.
Tõ ®ã viÖc ®Êu tranh gi÷a hai bªn m©u thuÉn nµy ngµy
cµng trë nªn gay g¾t phøc t¹p vµ mang tÝnh réng kh¾p.
Khi cuéc ®Êu tranh diÔn ra ngµy cµng lín vµ réng kh¾p
th× chÝnh phñ c¸c níc ®· thÊy ®îc hËu qu¶ cña vÊn ®Ò nµy
®ã lµ:
* S¶n xuÊt bÞ ®×nh ®èn, chÕ ®é chÝnh trÞ x· héi bÞ
lung lay, c¸c nguån lùc trong x©y dùng bÞ x©m ph¹m v× thÕ
chÝnh phñ c¸c níc ®· can thiÖp b»ng c¸ch.
Thø nhÊt yªu cÇu giíi chñ ph¶i trÝch tõ lîi nhuËn cña
m×nh ®Ó ®ãng gãp vµo nguån quü mang tÝnh chÊt x· héi.
4
Thø hai vËn ®éng vµ yªu cÇu giíi thî còng ph¶i ®ãng gãp
vµo quü nµy mét phÇn tiÒn l¬ng nh»m môc ®Ých gi¶i quyÕt
khã kh¨n cho ngêi lao ®éng khi hä gÆp rñi ro th«ng qua viÖc
ph©n phèi l¹i nguån quü ®· ®îc h×nh thµnh nãi trªn.
Lóc ®Çu c¶ giíi chñ vµ giíi thî ®Òu kh«ng chÊp nhËn yªu
cÇu ®ãng dÉn ®Õn cuéc ®Êu tranh diÔn ra ngµy cµng gay
g¾t h¬n víi quy m« ngµy cµng réng kh¾p h¬n v× vËy chÝnh
phñ c¸c níc ph¶i can thiÖp lÇn thø hai, víi t c¸ch nhµ níc lµ bªn
thø ba tham gia ®ãng gãp vµo nguån quü nµy, khi ®ã giíi chñ
thÊy m×nh cã lîi vµ môc ®Ých ®· b¾t ®Çu ®¹t ®îc vµ giíi thî
còng thÊy m×nh cã lîi. C¶ ba bªn ®a ra b¶n cam kÕt cô thÓ
vÒ x©y dùng vµ h×nh thµnh nguån quü nµy ®Ó b¶o vÖ ngêi
lao ®éng khi biÕn cè x¶y ra. TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò nãi trªn ®îc thÕ giíi quan niÖm lµ B¶o hiÓm x· héi cho ngêi lao ®éng.
Nh vËy B¶o hiÓm x· héi ra ®êi lµ ®ßi hái kh¸ch quan cña cuéc
sèng, cña ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt. Do sù ®ßi hái vÒ sù
tù chñ, vµ an toµn vÒ tµi chÝnh còng nh c¸c nhu cÇu cña con
ngêi, ho¹t ®éng B¶o hiÓm x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn vµ
kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi mçi c¸ nh©n, doanh nghiÖp vµ mçi
quèc gia. V× vËy kh¸i niÖm "B¶o hiÓm x· héi" trë nªn gÇn
gòi g¾n bã víi con ngêi ®Æc biÖt lµ ngêi lao ®éng, víi c¸c
®¬n vÞ s¶n xuÊt, cã ®îc c¸c quan hÖ ®ã b¶o hiÓm x· héi ®·
mang l¹i lîi Ých kinh tÕ, x· héi thiÕt thùc cho mäi thµnh viªn,
mäi ®¬n vÞ cã tham gia b¶o hiÓm x· héi.
VÊn ®Ò ®Æt ra lµ b¶o hiÓm x· héi ®îc b¾t nguån tõ
®Çu vµ chÝnh ®îc h×nh thµnh vµo n¨m nµo vµ ë ®©u? thùc
chÊt ë thêi kú cæ ®¹i con ngêi võa tù lùc võa biÕt hîp ®oµn
5
®Ó ®i s¨n b¾n, lao ®éng nh»m kiÕm sèng vµ khi hä gÆp rñi
ro tai biÕn th× hä còng ®îc c¸c thµnh viªn cña céng ®ång hç
trî cu mang. §Õn giai ®o¹n ph©n c«ng lao ®éng, s¶n xuÊt x·
héi ph¸t triÓn h¬n, quan hÖ x· héi, quan hÖ t¸c ®éng lÉn
nhau gi÷a c¸c c¸ nh©n, gi÷a c¸c céng ®ång cïng ph¸t triÓn
h¬n. Thêi ®ã con ngêi còng tù nhñ ph¶i tr÷ thãc phßng khi
thiÕu ®ãi, tr÷ ¸o ®Ó phßng khi gi¸ rÐt, dù phßng nh÷ng lóc
sinh bÖnh, l·o, tö vµ khi ®ã «ng cha ta ®· ®Ò cao gi¸o lý, ph¬ng ch©m xö thÕ: ThÊy ngêi ho¹n n¹n th× th¬ng, "bÇu ¬i
th¬ng lÊy bÝ cïng", "nhiÔu ®iÒu phñ lÊy gi¸ g¬ng", "l¸
lµnh ®ïm l¸ r¸ch", "l¸ r¸ch Ýt ®ïm l¸ r¸ch nhiÒu", "mét
miÕng khi ®ãi b»ng mét gãi khi no"…Céng ®ång lµng x·
®· biÕt gom gãp vµ lµm ®Êt c«ng ®ãng vµo quü chung ®Ó
cÊp thªm cho nh÷ng ngêi gÆp hoµn c¶nh mÑ go¸ con c«i gÆp
khã kh¨n tóng thiÕu; lËp quü nghÜa th¬ng, kªu gäi ngêi d©n
nép thãc trî gióp nh÷ng ngêi nghÌo khã.
Khi ngµnh c«ng nghiÖp h×nh thµnh. Hµng lo¹t d©n n«ng
th«n di c ra thµnh thÞ trong kho¶ng thÕ kû XVI ®Õn XVIII mét
sè nghiÖp ®oµn thî thñ c«ng ra ®êi, t×nh ®oµn kÕt t¬ng
th©n gi÷a nh÷ng ngêi lµm thuª n¶y në dÇn. ë mét sè níc ë
Ch©u ¢u, nhiÒu quü t¬ng trî ®îc thµnh lËp. ë anh (1793) cã
héi "b»ng h÷u" gióp ®ì héi viªn trong c¸c trêng hîp bÞ èm,
®au, th¬ng tËt. ë níc ta, cã c¸c héi ®ång h¬ng, héi ®ång
niªn, héi hiÕu, héi hû… chia ngät sÎ bïi gi÷a c¸c thµnh viªn víi
nhau. §Æc biÖt ®Õn giai ®o¹n c¸ch m¹ng, c«ng nghiÖp,
chuyÓn ®æi c¬ cÊu tõ s¶n xuÊt tù cÊp, tù tóc trë thµnh ngêi
lµm c«ng ¨n l¬ng, chØ dùa vµo ®ång l¬ng lµm nguån sèng
6
chñ yÕu. Cã lµm viÖc th× míi cã l¬ng ®Ó sèng, dï lµ ®ång l¬ng Ýt ái. NÕu èm ®au, bÞ tai n¹n, sinh con, ph¶i nghØ viÖc
vµ kh«ng cã l¬ng, cuéc sèng sÏ lËp tøc bÞ ®e do¹. §Õn lóc
nµy, ngoµi nh÷ng rñi ro, tai biÕn, uy hiÕp cßn lµ tai n¹n lao
®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, thÊt nghiÖp…§Ó gi¶m thiÓu nçi lo
©u cho ngêi lao ®éng lµm c«ng ¨n l¬ng, nhiÒu hÖ thèng,
nhiÒu h×nh thøc trî gióp x· héi nèi tiÕp nhau ra ®êi trong ®ã
cã quü b¶o hiÓm mµ ®iÓn h×nh lµ b¶o hiÓm x· héi. §iÓn
h×nh lµ n¨m 1850 nhiÒu bang cña §øc ®· gióp c¸c ®Þa ph¬ng lËp quü b¶o hiÓm èm ®au, do c«ng nh©n ph¶i ®ãng tiÒn
®Ó ®îc b¶o hiÓm. Nguyªn t¾c b¶o hiÓm b¾t buéc chÝnh lµ
b¾t nguån tõ ®©y vµ ngêi ®îc b¶o hiÓm ph¶i ®ãng b¶o
hiÓm.
ChÕ ®é èm ®au ®îc phæ cËp trong toµn níc §øc vµo n¨
1883 do c¸c héi t¬ng tÕ lóc bÊy giê cña c«ng nh©n qu¶n lý.
N¨m 1884, xuÊt hiÖn tiÕp chÕ ®é b¶o hiÓm c¸c rñi ro nghÒ
nghiÖp (tøc tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp) do c¸c
hiÖp héi chñ doanh nghiÖp qu¶n lý. N¨m 1889, xuÊt hiÖn tiÕp
chÕ ®é b¶o hiÓm tuæi giµ vµ b¶o hiÓm tµn tËt, do chÝnh
quyÒn c¸c tØnh qu¶n lý.
Nh vËy, trong kho¶ng thêi gian tõ n¨m 1883 ®Õn n¨m
1889, mét hÖ thèng BHXH lín ®Çu tiªn ®· ra ®êi víi sù tham
gia b¾t buéc cña nh÷ng ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng, theo nguyªn
t¾c ngêi ®îc b¶o hiÓm x· héi ph¶i ®ãng phÝ b¶o hiÓm x· héi,
vµ ba thµnh viªn x· héi: ngêi lao ®éng, ngêi sö dông lao ®éng,
nhµ níc - ®Òu cã vÞ trÝ trong viÖc qu¶n lý hÖ thèng. Tõ ®ã cã
7
rÊt nhiÒu níc sö dông c¬ chÕ nµy trong hÖ thèng b¶o hiÓm x·
héi cña níc m×nh.
Trªn c¬ së thùc tiÔn ¸p dông c¸c c¬ chÕ ®a d¹ng b¶o vÖ
ngêi lao ®éng gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro khèn khã, héi nghÞ
toµn thÓ cña tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) ®· th«ng qua
c«ng íc sè 102 vÒ an toµn x· héi, trong ®ã BHXH lµ mét c¬
chÕ chñ yÕu.
ë ViÖt Nam, sau khi ®îc thµnh lËp, chÝnh phñ ta còng ®·
ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ BHXH. S¾c lÖnh 54/SL
ngµy 01/11/ 1945 qui ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn cho c«ng chøc
vÒ hu. S¾c lÖnh 105/SL ngµy 14/06/1946 qui ®Þnh viÖc cÊp
hu bæng cho c«ng chøc. Hai s¾c lÖnh nµy ®· quy ®Þnh c«ng
chøc ph¶i ®ãng gãp hu liÔn vµ trong quü hu bæng cã phÇn
®ãng thªm cña nhµ níc. S¾c lÖnh 76/SL ngµy 20/05/1950 quy
®Þnh cô thÓ h¬n c¸c chÕ ®é trî cÊp hu trÝ, thai s¶n, ch¨m
sãc y tÕ, tai n¹n vµ tiÒn tuÊt ®èi víi c«ng chøc. Trong khu vùc
s¶n xuÊt, trong lóc nµy cha lËp quü b¶o hiÓm x· héi, nhng s¾c
lÖnh 29/SL ngµy 12/03/1947 vµ s¾c lÖnh 77/SL ngµy
22/05/1950 ®· quy ®Þnh cô thÓ c¸c chÕ ®é trî cÊp: èm ®au,
thai s¶n, tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp, hu trÝ, tö
tuÊt ®èi víi c«ng nh©n.
Trªn c¬ së thùc tiÔn thùc hiÖn BHXH tõ tríc ®Õn nay, c¬
chÕ BHXH ®· ®îc chÕ ®Þnh thµnh mét ch¬ng trong Bé luËt
lao ®éng th«ng qua ngµy 23/06/1994 vµ ®· ®îc cô thÓ ho¸
trong ®iÒu lÖ BHXH míi kÌm theo nghÞ ®Þnh 12/CP ngµy
26/01/1995.
8
Nh vËy viÖc thùc hiÖn BHXH ë níc ta tiÕn hµnh trong
®iÒu kiÖn kinh tÕ nghÌo nµn l¹c hËu, chiÕn tranh kÐo dµi, l¹i
do ng©n s¸ch nhµ níc ®¶m b¶o phÇn lín nguån tµi chÝnh, ®ã
lµ cè g¾ng lín cña ®¶ng vµ chÝnh phñ ®· t¹o ®iÒu kiÖn tèt
cho c«ng nh©n viªn chøc nhµ níc yªn t©m c«ng t¸c gãp phÇn
æn ®Þnh cuéc sèng b¶n th©n, gia ®×nh vµ x· héi.
9
II. B¶n chÊt vµ ®èi tîng cña BHXH
1. Kh¸i niÖm BHXH
Cho ®Õn nay, hÇu nh cha cã mét ®Þnh nghÜa chÝnh
thèng vÒ BHXH nhng nÕu c¨n cø vµo nh÷ng ®Æc trng næi bËt
cña B¶o hiÓm x· héi, cã thÓ x¸c ®Þnh kh¸i niÖm vÒ BHXH nh
sau:
BHXH lµ mét chÕ ®é ph¸p ®Þnh b¶o vÖ ngêi lao
®éng, sö dông nguån tiÒn ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng,
cña ngêi sö dông lao ®éng nÕu cã vµ ®îc sù tµi trî b¶o
hé cña nhµ níc nh»m trî cÊp vËt chÊt cho ngêi ®îc b¶o
hiÓm vµ gia ®×nh trong trêng hîp bÞ gi¶m hoÆc mÊt
thu nhËp b×nh thêng èm ®au, tai n¹n lao ®éng, bÖnh
nghÒ nghiÖp, thai s¶n, thÊt nghiÖp, hÕt tuæi lao ®éng
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hoÆc chÕt.
§Þnh nghÜa nµy chøa ®ùng ®îc nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n
nhÊt cña chÕ ®é BHXH, chÕ ®é ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt, cã hai lo¹i h×nh BHXH lµ: BHXH b¾t buéc vµ
BHXH tù nguyÖn.
2. B¶n chÊt cña BHXH
BÊt kú mét nhµ níc nµo trªn thÕ giíi còng ph¶i thõa nhËn
r»ng sù nghÌo khæ cña ngêi d©n do èm ®au, tai n¹n rñi ro,
thÊt nghiÖp, tËt nguyÒn bÈm sinh….g©y ra kh«ng chØ lµ
tr¸ch nhiÖm cña b¶n th©n c¸ nh©n, cña gia ®×nh, cña
nh÷ng ngêi th©n cña hä mµ cßn ph¶i lµ tr¸ch nhiÖm cña nhµ
níc vµ cña céng ®ång x· héi.
Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, tiÕn bé cña loµi ngêi, BHXH
®îc coi lµ mét chÝnh s¸ch x· héi quan träng cña bÊt kú nhµ níc
10
nµo, nh»m ®¶m b¶o an toµn cho s¶n xuÊt, cho ®êi sèng vËt
chÊt vµ tinh thÇn cho mäi ngêi trong x· héi. Víi t c¸ch lµ c«ng
cô quan träng nhÊt ®Ó qu¶n lý x· héi nhµ níc ph¶i can thiÖp
vµ tæ chøc b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cho ngêi lao ®éng
®Æc biÖt lµ ®Ó gi¶i quyÕt mèi quan hÖ thuª mín lao ®éng
gi÷a chñ vµ thî. Yªu cÇu giíi chñ ph¶i thùc hiÖn nh÷ng cam
kÕt ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ nhu cÇu ®êi sèng vËt
chÊt, tinh thÇn cho giíi thî, trong ®ã cã nhu cÇu vÒ tiÒn l¬ng,
vÒ ch¨m sãc y tÕ, vÒ ch¨m sãc khi bÞ èm ®au, tai n¹n tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng ®Õn tuæi hu…§ång thêi b¶n th©n ngêi
lao ®éng còng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm dµnh mét kho¶n thu nhËp
®Ó chi tr¶ cho b¶n th©n m×nh khi cã nh÷ng rñi ro x¶y ra.
MÆt kh¸c, nhµ níc ®îc coi nh lµ ngêi sö dông lao ®éng cña
mäi ngêi lao ®éng, v× vËy trong trêng hîp sù ®ãng ngãp cña
ngêi chñ sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng kh«ng ®ñ ®Ó
trang tr¶i cho nh÷ng kho¶n chi cho ngêi lao ®éng khi hä gÆp
ph¶i rñi ro th× nhµ níc ph¶i cã tr¸ch nhiÖm dïng ng©n s¸ch
cña nhµ níc ®Ó b¶o ®¶m ®êi sèng c¬ b¶n cho ngêi lao ®éng.
NÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn, viÖc thuª mín lao ®éng
trë nªn phæ biÕn th× cµng ®ßi hái ph¸t triÓn vµ ®a d¹ng cña
BHXH. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn lµ nÒn t¶ng, lµ c¬ së
cña BHXH. BHXH ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së quan hÖ lao
®éng, gi÷a c¸c bªn cïng tham gia vµ ®îc hëng BHXH. Nhµ níc
ban hµnh c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch BHXH, tæ chøc ra c¸c c¬
quan chuyªn tr¸ch, thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n lý ho¹t ®éng sù
nghiÖp BHXH. Chñ sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng cã
tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp ®Ó h×nh thµnh quü BHXH. Ngêi lao
11
®éng (bªn ®îc BHXH) vµ gia ®×nh cña hä còng ®îc cÊp tµi
chÝnh tõ quü b¶o hiÓm x· héi khi hä cã ®ñ ®iÒu kiÖn theo
chÕ ®é BHXH quy ®Þnh. §ã lµ mèi quan hÖ cña c¸c bªn tham
gia BHXH.
Ph©n phèi trong BHXH lµ ph©n phèi kh«ng ®Òu, nghÜa
lµ kh«ng ph¶i ai tham gia BHXH còng ®îc ph©n phèi víi sè tiÕn
gièng nhau ph©n phèi trong b¶o hiÓm x· héi võa mang tÝnh
båi hoµn võa kh«ng båi hoµn. Nh÷ng biÕn cè xÈy ra mang
tÝnh tÊt nhiªn ®èi víi con ngêi lµ: thai s¶n (®èi víi lao ®«ng
n÷), tuæi giµ vµ chÕt, trong trêng hîp nµy, BHXH ph©n phèi
mang tÝnh båi hoµn v× ngêi lao ®éng ®ãng phÝ BHXH ch¾c
ch¾n ®îc hëng trî cÊp ®ã. Cßn trî cÊp do nh÷ng biÕn cè lµm
gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng mÊt viÖc lµm, nh÷ng rñi
ro nµy x¶y ra tr¸i víi ý muèn cña con ngêi nh èm ®au, ta n¹n
lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp lµ sù ph©n phèi kh«ng mang
tÝnh båi hoµn; cã nghÜa lµ chØ khi nµo ngêi lao ®éng gÆp
ph¶i tæn thÊt do èm ®au, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ
nghiÖp th× míi ®îc hëng kho¶n trî cÊp ®ã.
- B¶o hiÓm x· héi ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c céng
®ång:"lÊy sè ®«ng bï sè Ýt" tøc lµ dïng sè tiÒn ®ãng gãp
nhá cña sè ®«ng tham gia BHXH ®Ó bï ®¾p, chia sÎ, cho mét
sè Ýt ngêi víi sè tiÒn lín h¬n so víi sè ®ãng gãp cña tõng ngêi,
khi hä gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè rñi ro tæn thÊt.
- Ho¹t ®éng BHXH lµ mét lo¹i ho¹t ®éng dÞch vô c«ng,
mang tÝnh x· héi cao; lÊy hiÖu qu¶ x· héi lµ môc tiªu ho¹t
®éng. Ho¹t ®éng BHXH lµ qu¸ tr×nh tæ chøc triÓn khai thùc
hiÖn c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch BHXH cña tæ chøc qu¶n lý sù
12
nghiÖp BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng tham gia vµ hëng c¸c chÕ
®é BHXH. Lµ qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô thu
BHXH ®èi víi ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng, gi¶i
quyÕt c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch vµ chi BHXH cho ngêi ®îc hëng;
qu¶n lý quü BHXH vµ thùc hiÖn ®Çu t b¶o tån vµ t¨ng trëng
quü BHXH.
- Mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn trong BHXH ph¸t sinh trªn c¬
së quan hÖ lao ®éng vµ diÔn ra gi÷a ba bªn: Bªn tham gia
BHXH, bªn BHXH vµ bªn ®îc BHXH. Bªn tham gia BHXH cã thÓ
chØ lµ ngêi lao ®éng, bªn BHXH (nhËn nhiÖm vô BHXH).
Th«ng thêng lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch do nhµ níc lËp ra vµ b¶o
trî. Bªn ®îc BHXH lµ ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä khi cã c¸c
®iÒu kiÖn rµng buéc cÇn thiÕt.
- PhÇn thu nhËp cña ngêi lao ®éng bÞ gi¶m hoÆc mÊt ®i
khi gÆp ph¶i c¸c biÕn cè rñi ro sÏ ®îc bï ®¾p hoÆc thay thÕ
tõ mét nguån quü tiÒn tÖ tËp trung ®îc tån tÝch l¹i. Nguån
quü nµy do bªn tham gia BHXH ®ãng gãp lµ chñ yÕu, ngoµi ra
cßn ®îc sù hç trî cña nhµ níc.
- Môc tiªu cña BHXH lµ nh»m tho¶ m·n nhu cÇu thiÕt yÕu
cña ngêi lao ®éng trong trêng hîp bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu
nhËp, mÊt viÖc lµm.
So s¸nh sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a BHXH víi BHTM
sÏ râ h¬n b¶n chÊt cña BHXH.
BHTM còng lµ mét lo¹i b¶o hiÓm cã môc ®Ých phôc vô
ngêi lao ®éng, nhng ph¬ng thøc ho¹t ®éng mang tÝnh kinh
doanh râ rÖt nh tªn gäi, BHTM cã nh÷ng ®Æc trng kh¸c víi
BHXH trªn nh÷ng ®iÓm chñ yÕu sau:
13
+ Néi dung b¶o hiÓm rÊt réng: bï ®¾p nh÷ng tæn thÊt,
thiÖt h¹i vÒ th©m thÕ sinh m¹ng, tµi s¶n tr¸ch nhiÖm d©n
sù, tr¸ch nhiÖm qu¶n lý.. do nh÷ng tai n¹n bÊt ngê hoÆc thiªn
tai, ph¹m vi ho¹t ®éng cña BHTM còng rÊt réng, cã mÆt ë tÊt
c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ - x· héi kh«ng chØ bã
hÑp trong ph¹m vi l·nh thæ mét níc mµ cßn tr¶i réng xuyªn
quèc gia
+ Ngêi ®îc b¶o hiÓm kh«ng chØ lµ ngêi lao ®éng mµ cã
thÓ ë c¸c ®é tuæi kh¸c nhau, lµ ngêi kh«ng thuéc d©n sè
ho¹t ®éng.
+ Møc tiÒn bï ®¾p, båi thêng phô thuéc vµo gi¸ b¶o
hiÓm, h¹n møc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm møc ®é thiÖt h¹i, tæn
thÊt thùc tÕ, møc phÝ b¶o hiÓm møc ®é thiÖt h¹i, tæn thÊt
thùc tÕ, møc phÝ b¶o hiÓm chän mua.
Quü BHTM ®îc ®Çu t vµo kinh doanh sinh lêi, kÓ c¶ ®Çu
t vµo c¶i thiÖn hoµn c¶nh cho bªn mua b¶o hiÓm
Ngîc l¹i BHXH cã néi dung hÑp h¬n nhiÒu; quan hÖ BHXH
lµ l©u dµi; cã nh÷ng lo¹i h×nh b¶o hiÓm ngêi lao ®éng tríc
sau còng sÏ ®îc trî cÊp, quü BHXH chØ ®îc dïng phÇn tiÒn
nhµn rçi ®Ó ®Çu t sinh lêi.
Tuy vËy hai lo¹i h×nh BHXH vµ BHTM cã nh÷ng ®iÓm
nhÊt qu¸n vµ bÊt kú lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµo còng ph¶i tu©n
thñ.
+ Thø nhÊt: B¶o hiÓm lµ mét h×nh thøc ho¹t ®éng nh»m
ph©n t¸n rñi ro, hç trî lÉn nhau gi÷a c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n
cïng tham gia b¶o hiÓm thùc hiÖn theo nguyªn t¾c "céng
14
®ång - sè ®«ng bï sè Ýt" sè ngêi tham gia cµng ®«ng th×
møc ®é tæn thÊt ®îc ph©n t¸n cµng réng.
+ Thø hai: Quü b¶o hiÓm ®îc h×nh thµnh chñ yÕu tõ c¸c
bªn tham gia b¶o hiÓm, quü ®îc tÝnh to¸n c©n ®èi thu - chi
mét c¸ch khoa häc dùa trªn quy luËt sè lín ®Ó x¸c ®Þnh møc
®é ®ãng gãp vµ møc hëng trî cÊp hay, chØ tr¶.
+ Thø ba: Quü ®îc qu¶n lý sö dông thÓ chÕ ®é tµi chÝnh
vµ ph¸p luËt nhµ níc quy ®Þnh.
3. §èi tîng cña BHXH
Nh ®· ®Ò cËp ®Õn ý tëng cña BHXH lµ nh»m thùc hiÖn
mét phÇn c«ng b»ng x· héi, ph¸t huy truyÒn thèng ®oµn kÕt
céng ®ång vµ tinh thÇn nh©n ¸i. Nh vËy, theo lÏ c«ng b»ng
v× t×nh ®oµn kÕt th× ®¸ng ra ph¶i ¸p dông BHXH ®èi víi
toµn bé thµnh viªn trong céng ®ång. Tuy nhiªn, trong ®iÒu
kiÖn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, mäi c¸ nh©n trong céng
®ång ®Òu cã møc thu nhËp kh¸c nhau vµ hä gÆp ph¶i c¸c rñi
ro rÊt kh¸c nhau cïng víi c¸c khã kh¨n kh¸c nhau nªn BHXH
chØ cã thÓ ®¸p øng ®îc mét phÇn nµo ®èi tîng trong x· héi.
Trong ph¹m vi ®èi tîng cña BHXH ®· xuÊt hiÖn hai lo¹i
h×nh lµ b¾t buéc vµ tù nguyÖn.
BHXH ra ®êi vµo nh÷ng n¨m gi÷a thÕ kû XIX khi nÒn
c«ng nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn
m¹nh mÏ ë c¸c níc Ch©u ¢u. Tõ n¨m 1883, ë níc phæ (CHLB
§øc ngµy nay) ®· ban hµnh luËt B¶o hiÓm y tÕ. Mét sè níc
Ch©u ¢u vµ B¾c Mü m·i ®Õn cuèi n¨m 1920 míi cã ®¹o luËt
vÒ BHXH.
15
Tuy ra ®êi nh l©u nh vËy, nhng ®èi tîng cña BHXH vÉn
cã nhiÒu quan ®iÓm cha thèng nhÊt. §«i khi cßn cã sù nhÇm
lÉn gi÷a ®èi tîng BHXH víi ®èi tîng tham gia BHXH. HÇu hÕt
c¸c níc khi míi cã chÝnh s¸ch BHXH, ®Òu thùc hiÖn BHXH ®èi
víi c¸c viªn chøc nhµ níc, nh÷ng ngêi lµm c«ng hëng l¬ng.
Tiªu biÓu lµ BHXH ë Malaysia:
- Quü dù phßng cho ngêi lao ®éng (EPF):
+ §èi tîng tham gia BHXH b¾t buéc: C¸c chñ sö dông lao
®éng cã tõ mét lao ®éng trë lªn vµ tÊt c¶ mäi ngêi lao ®éng
cã thu nhËp díi 2000 RM (Ringet Malaixia) nhng kh«ng thuéc
®èi tîng nhËn l¬ng hu thêng xuyªn vµ ngêi lao ®éng níc ngoµi
lµm viÖc t¹i Malayxia.
+ §èi tîng tù nguyÖn: Ngêi lao ®éng tù do (ngêi lao ®éng
lµm viÖc cho b¶n th©n m×nh, kh«ng lµm thuª cho ai c¶, nh
tiÓu chñ,thî thñ c«ng, nghÖ sÜ, nhµ v¨n….); Ngêi lµm c«ng
viÖc néi trî; Ngêi lao ®éng lµm viÖc ë khu vùc hµnh chÝnh sù
nghiÖp thuéc ®èi tîng hëng l¬ng hu thêng xuyªn. Bëi v× hiÖn
nay ë Malayxia nh÷ng c«ng chøc chÝnh phñ (bao gåm c¶ qu©n
®éi, an ninh kh«ng ph¶i ®ãng BHXH, nhng vÉn ®îc hëng c¸c
chÕ ®é BHXH do ng©n s¸ch nhµ níc chi.
- Tæ chøc an sinh x· héi (SOCSO)
§èi tîng tham gia BHXH cña SOCSO gåm tÊt c¶ nh÷ng ngêi lao ®éng vµ chñ sö dông lao ®éng cã c¸c ®iÒu kiÖn sau
®©y:
16
+ Ngêi lao ®éng (kh«ng kÓ c«ng chøc chÝnh phñ) cã thu
nhËp tõ 2000 RM/th¸ng trë xuèng (t¬ng ®¬ng 650USD), cã
hîp ®ång víi chñ sö dông lao ®éng.
+ Nh÷ng ngêi lao ®éng cã thu nhËp trªn 2000 RM/th¸ng,
nhng tríc ®ã ®· cã ®¨ng ký b¶o hiÓm SOCSO, hoÆc ®îc chñ
sö dông lao ®éng ®ång ý.
+ Chñ sö dông lao ®éng: Bao gåm tÊt c¶ c¸c doanh
nghiÖp, c¸c tæ chøc cã sö dông mét lao ®éng trë lªn.
* B¶o hiÓm ë Singapore
C¸c chÕ ®é BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng ë Singapore ®îc
thùc hiÖn th«ng qua quü dù phßng trung ¬ng (CPF). CPF lµ
mét hÖ thèng BHXH toµn diÖn kh«ng chØ quan t©m ®Õn viÖc
nghØ hu, nhµ cöa, nhu cÇu ch¨m sãc søc khoÎ cho ngêi tham
gia BHXH, mµ cßn ®¶m b¶o cho c¸c thµnh viªn cña gia ®×nh
hä th«ng qua hÖ thèng b¶o hiÓm nµy.
§èi tîng tham gia BHXH: §èi tîng b¾t buéc tham gia vµo
CPF ®îc chia thµnh hai lo¹i sau:
+ Ngêi lao ®éng lµm c«ng, lµm thuª ¨n l¬ng tr¶ c«ng
(tr¶ c«ng thêi gian theo giê, ngµy, tuÇn, hµng th¸ng….)
+ Ngêi lao ®éng tù lao ®éng cho chÝnh m×nh (lao ®éng
tù do) víi møc thu nhËp hµng n¨m trªn 2400$ Singapore/ngêi
(t¬ng ®¬ng víi 1420 USD/ngêi hay 19,5 triÖu VN§/ngêi. Theo
gi¸ quy ®æi hiÖn nay t¹i Singapore).
Nh×n chung ho¹t ®éng BHXH ë níc ngoµi t¹o ®iÒu kiÖn
cho mäi ®èi tîng trong x· héi tham gia BHXH theo c¸c h×nh
thøc b¾t buéc vµ tù nguyÖn. §èi víi lo¹i h×nh b¾t buéc th×
17
c¸c chñ sö dông lao ®éng cã tõ mét lao ®éng trë lªn, cßn víi
®èi tîng tù nguyÖn lµ nh÷ng ngêi lao ®éng tù do (ngêi lao
®éng lµm viÖc cho b¶n th©n m×nh, kh«ng lµm thuª cho ai
c¶…) viÖc qu¶n lý, tÝnh to¸n møc ®ãng hëng theo tõng tæ
chøc, níc kh¸c nhau mµ Ên ®Þnh tû lÖ ®ãng BHXH, tû lÖ hëng
vµ ®iÒu kiÖn ®îc hëng kh¸c nhau.
ë níc ta thùc hiÖn chÝnh s¸ch BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng
vµ chñ sö dông lao ®éng ®îc tiÕn hµnh thùc hiÖn nh sau:
a)VÒ lo¹i h×nh BHXH b¾t buéc:
§iÒu lÖ BHXH míi quy ®Þnh ®èi tîng ¸p dông bao gåm
ngêi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc hoÆc
trong c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi
quèc doanh cã sö dông tõ 10 lao ®éng trë lªn; ngêi lao ®éng
ViÖt Nam lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc
ngoµi t¹i ViÖt Nam, trong khu chÕ suÊt, khu c«ng nghiÖp.
Trong c¸c c¬ quan, tæ chøc níc ngoµi hoÆc tæ chøc quèc tÕ
t¹i ViÖt Nam trõ trêng hîp ®iÒu íc quèc tÕ mµ céng hoµ x· héi
chñ nghÜa ViÖt Nam ký kÕt hoÆc tham gia cã quy ®Þnh kh¸c.
Ngêi lµm viÖc trong c¸c tæ chøc kinh doanh dÞch vô thuéc c¬
quan hµnh chÝnh sù nghiÖp cña §¶ng, ®oµn thÓ, lµm viÖc
trong c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc dÞch vô thuéc lùc lîng vò
trang….
Nh÷ng ngêi trªn ®©y ®i häc, thùc tËp, c«ng t¸c, ®iÒu
dìng trong vµ ngoµi níc mµ vÉn hëng l¬ng còng thuéc ®èi tîng
thùc hiÖn BHXH b¾t buéc.
18
ë níc ta vµ c¸c níc u tiªn thùc hiÖn BHXH b¾t buéc ®èi víi
c¸c ®èi tîng nh §iÒu lÖ BHXH míi cña níc ta quy ®Þnh, v× ®ã
lµ nh÷ng ngêi cã c«ng viÖc, thu nhËp vµ n¬i lµm viÖc t¬ng
®èi æn ®Þnh.
b) VÒ lo¹i h×nh BHXH tù nguyÖn:
Môc ®Ých lµ ®Ó v¬n ra b¶o vÖ nh÷ng ngêi khã tham gia
BHXH theo lo¹i h×nh b¾t buéc. Ngoµi ®èi tîng tham BHXH
b¾t buéc, cßn cã mét sè rÊt lín nh÷ng ngêi kh¸c trong céng
®ång. §ã lµ nh÷ng n«ng d©n, c¸ thÓ, nh÷ng ngêi bu«n b¸n
nhá, nh÷ng thî thñ c«ng thùc hiÖn lao ®éng ®éc lËp, nh÷ng
ngêi nµy kh«ng cã c«ng viÖc, thu nhËp vµ n¬i lµm viÖc æn
®Þnh. Hä thêng lu ®éng nay lµm viÖc nµy, mai lµm viÖc
kh¸c…®Æc biÖt lµ hä kh«ng cã ngêi sö dông lao ®éng cô thÓ.
Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm nªu trªn mµ BHXH rÊt khã cã thÓ kiÓm
so¸t ®îc ®èi tîng cña m×nh vµ c¸c ®Æc ®iÓm ®ã kh«ng rÔ
®îc kh¾c phôc. Còng cã nh÷ng ph¬ng c¸ch b¶o vÖ quan
träng kh¸c nh b¶o hiÓm mïa mµng, b¶o hiÓm thiªn tai, ho¶
ho¹n, trî gióp khuyÕn n«ng…ë níc ta, Bé luËt lao ®éng ghi cã
lo¹i h×nh BHXH tù nguyÖn vµ míi cã ®iÒu lÖ lo¹i h×nh BHXH
b¾t buéc. Cã thÓ ph¶i b»ng lßng viÖc b¾t ®Çu ph¶i thùc hiÖn
chÕ ®é b¶o hiÓm nµo sÏ ®îc chó ý vµ thùc sù tù nguyÖn tham
gia nhÊt. Kinh nghiÖm nhiÒu níc trªn thÕ giíi vµ c¶ ë níc ta, thêng th× ®a sè cã nguyÖn väng tham gia tù nguyÖn vµo BHYT
vµ b¶o hiÓm tuæi giµ(b¶o hiÓm hu trÝ). §Ó thùc hiÖn thuËn
lîi, thêng Ên ®Þnh mét møc phÝ b¶o hiÓm x· héi ®ång nhÊt,
võa víi søc ®ãng cña sè ®«ng ngêi thuéc diÖn BHXH tù
nguyÖn. Møc trî cÊp sÏ lµ ®ång ®Òu ®ãi víi mäi ngêi gÆp cïng
19
lo¹i rñi ro. Ngêi cã kh¶ n¨ng vµ cã nhu cÇu cao h¬n cã thÓ
®ãng mét lóc hai ba xuÊt phÝ vµ sÏ ®îc hëng hai, ba møc trî
cÊp. Thùc hiÖn nh vËy còng phï hîp víi xu híng thÕ giíi muèn
tiÕn tíi môc tiªu b¶o vÖ ®ång nhÊt vµ phæ cËp ®èi víi mäi
thµnh viªn trong céng ®ång.
Nãi tãm l¹i dï lµ tù nguyÖn hay b¾t buéc th× BHXH cµng
®îc nhiÒu ngêi tham gia cã ®ãng gãp trùc tiÕp th× quü BHXH
cµng lín. Trong cïng mét thêi ®iÓm sè ngêi ®ãng phÝ BHXH
nhiÒu, nhng sè ngêi gÆp ph¶i rñi ro cÇn ®îc trî cÊp lµ sè Ýt
th× ®¶m b¶o ch¾c ch¾n c©n b»ng thuËn lîi gi÷a thu vµ chi,
møc trî cÊp cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®îc c¶i thiÖn, cã lîi cho nh÷ng
ngêi bÊt h¹nh. Do ®ã, ®i ®«i víi viÖc kiÖn toµn tæ chøc vµ
qu¶n lý ®Ó g©y ®îc lßng tin v÷ng bÒn cho nh÷ng ngêi ®îc
b¶o hiÓm lu«n lu«n thÊy râ lîi Ých thiÕt th©n cña viÖc tham
gia. CÇn tuyªn truyÒn, th«ng tin ®Ó sao cho ngêi thuéc diÖn
BHXH b¾t buéc th× tù nguyÖn tham gia, ngêi thuéc diÖn
BHXH tù nguyÖn th× còng tù nguyÖn tham gia ®ång thêi còng
ph¶i thÊy râ ®îc nghÜa vô nhÊt ®Þnh cÇn ph¶i tham gia cã rÊt
nhiÒu c¸c tæ chøc mang tÝnh chÊt x· héi kh¸c còng nh»m môc
®Ých b¶o vÖ vµ b¶o ®¶m cho con ngêi ®Æc biÖt lµ ngêi d©n
lao ®éng cã ®îc mét cuéc sèng Êm no, tù do, h¹nh phóc
ch¼ng h¹n nh c¸c hiÖp héi: An toµn x· héi, cøu tÕ x· héi, dÞch
vô x· héi, trî cÊp khã kh¨n, trî cÊp th«i viÖc vµ mÊt viÖc lµm…
vÊn ®Ò ®Æt ra lµ gi÷a BHXH vµ c¸c tæ chøc x· héi nµy cã
®Æc ®iÓm g× kh¸c biÖt.
Theo nh ®· tr×nh bµy BHXH lµ mét lo¹i chÕ ®é ph¸p
®Þnh theo ®ã BHXH lµ sù ®¶m b¶o thay thÕ hoÆc bï ®¾p
20
- Xem thêm -
.DOC 
126 
96 
93 
