§¹I HäC QUèC GIA Hμ NéI
KHOA LUËT
PH¹M CHÝ S¥N
C¥ Së PH¸P Lý Vμ THùC TIÔN CñA VIÖC Ký KÕT Vμ THùC
HIÖN HîP §åNG TÝN DôNG NG¦êI MUA T¹I VIÖT NAM
LUËN V¡N TH¹C Sü LUËT HäC
Hμ NéI – N¡M 2007
®¹i häc quèc gia hμ néi
KHOA LUËT
PH¹M CHÝ S¥N
C¥ Së PH¸P Lý Vμ THùC TIÔN CñA VIÖC Ký KÕT Vμ THùC HIÖN
HîP §åNG TÝN DôNG NG¦êI MUA T¹I VIÖT NAM
CHUY£N NGμNH:
LUËT QUèC TÕ
M∙ Sè:
60.38.60
LUËN V¡N TH¹C Sü LUËT HäC
NG¦êI H¦íNG DÉN KHOA HäC: TS N¤NG QUèC B×NH
Hμ NéI – N¡M 2007
DANH MôC C¸C Ký HIÖU Vμ CH÷ VIÕT T¾T
1. BLDS
: Bé luËt D©n sù
2. BTC
: Bé tµi chÝnh
3. BTP
: Bé t− ph¸p
4. CIRR
: L·i suÊt th−¬ng m¹i tham kh¶o
5. CP
: ChÝnh phñ
6. ECA
: Tæ chøc tÝn dông xuÊt khÈu
7. EURIBOR
: L·i tiÒn göi liªn ng©n hµng b»ng ®ång euro
8. GDP
: Tæng s¶n phÈm quèc néi
9. H§TDNM
: Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua
10. H§TMNK
: Hîp ®ång th−¬ng m¹i nhËp khÈu
11. ICC
: Phßng th−¬ng m¹i quèc tÕ
12. IRRR
: L·i suÊt th−¬ng m¹i tham kh¶o
13. JBIC
: Ng©n hµng hîp t¸c quèc tÕ NhËt b¶n
14. NHNN
: Ng©n hµng nhµ n−íc
15. ODA
: Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc
16. OECD
: Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
17. TBL
: Th− b¶o l·nh
18. TDNM
: TÝn dông ng−êi mua
19. TDNB
: TÝn dông ng−êi b¸n
20. Ttg
: Thñ t−íng
21. UPC
:
Bé quy t¾c thùc hµnh thèng nhÊt vÒ tÝn dông
chøng tõ
22. YKPL
:
ý kiÕn ph¸p lý
MôC LôC
Trang
Trang phô b×a
Lêi cam ®oan
Môc lôc
Danh môc c¸c ký hiÖu vµ ch÷ viÕt t¾t
Më §ÇU
..................................................................................................1
1.
TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi .................................................................................1
2.
T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi.............................................................................2
3.
Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi ..................................................3
4.
Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi.........................................................................4
5.
Ph−¬ng ph¸p luËn vµ c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu.........................................4
6.
ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi.........................................................5
7.
CÊu tróc cña LuËn v¨n ....................................................................................6
Ch−¬ng 1
NH÷NG VÊN §Ò Lý LUËN C¥ B¶N VÒ HîP §åNG
TÝN DôNG NG¦êI MUA ...........................................................7
1.1 Kh¸i niÖm vÒ tÝn dông ng−êi mua (Buyer Credit) ...........................................7
1.1.1
Kh¸i niÖm vÒ tÝn dông vµ tÝn dông quèc tÕ.........................................7
1.1.2
Kh¸i niÖm vÒ tÝn dông ng−êi mua (Buyer Credit) ..............................8
1.1.3
B¶n chÊt vµ c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña TÝn dông ng−êi mua (Buyer
Credit) .................................................................................................8
1.1.4
Nh÷ng −u ®·i cña tÝn dông ng−êi mua .............................................14
1.1.5
So s¸nh tÝn dông ng−êi mua vµ tÝn dông hç trî xuÊt khÈu ...............15
1.1.6
Sù kh¸c nhau gi÷a tÝn dông ng−êi mua vµ tÝn dông hç trî ph¸t
triÓn (ODA).......................................................................................16
1.1.7
Sù kh¸c nhau gi÷a TÝn dông ng−êi b¸n (Supplier Export Credit)
vµ tÝn dông ng−êi mua (Buyer Export Credit) ..................................18
i
1.2 Tæng quan vÒ Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua ................................................19
1.2.1
§Þnh nghÜa Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua.......................................19
1.2.2
C¸c ®iÒu kho¶n c¬ b¶n cña Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua..............19
1.2.3
Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý liªn quan ®Õn Hîp ®ång tÝn dông ng−êi
mua ...................................................................................................30
1.2.4
Mèi liªn hÖ gi÷a Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua vµ Hîp ®ång
th−¬ng m¹i mua b¸n hµng ho¸ lµ ®èi t−îng tµi trî cña Hîp ®ång
tÝn dông ng−êi mua...........................................................................33
1.2.5
C¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m ¸p dông ®èi víi H§TDNM ........................36
1.2.6
ViÖc cÊp ý kiÕn ph¸p lý ®èi víi Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua vµ
víi Th− b¶o l·nh ...............................................................................38
1.3 Vai trß cña Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua ....................................................45
1.3.1
Vai trß cña H§TDNM trong ho¹t ®éng thu xÕp vèn cho c¸c Dù
¸n ®Çu t− ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp ViÖt Nam .............................45
1.3.2
Vai trß cña H§TDNM trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp
khÈu cña doanh nghiÖp ViÖt Nam ....................................................47
Ch−¬ng 2
C¸C QUY §ÞNH PH¸P LUËT Cã LI£N QUAN §ÕN
HîP §åNG TÝN DôNG NG¦êI MUA Vμ THùC TIÔN
VIÖC Ký KÕT Vμ THùC HIÖN HîP §åNG TÝN
DôNG NG¦êI MUA ë VIÖT NAM ..........................................48
2.1 C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua .....48
2.1.1
Quy ®Þnh cña ph¸p luËt c¸c n−íc liªn quan ®Õn Hîp ®ång tÝn
dông ng−êi mua ................................................................................48
2.1.2
§iÒu −íc quèc tÕ vµ tËp qu¸n quèc tÕ liªn quan ®Õn Hîp ®ång tÝn
dông ng−êi mua ................................................................................53
2.1.3
Quy ®Þnh ph¸p luËt trong n−íc liªn quan ®Õn Hîp ®ång tÝn dông
ng−êi mua .........................................................................................57
ii
2.2 Thùc tiÔn viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua t¹i ViÖt
Nam ..............................................................................................................68
2.2.1
C¸c hiÓu biÕt cña doanh nghiÖp ViÖt Nam vÒ Hîp ®ång tÝn dông
ng−êi mua cßn rÊt h¹n chÕ................................................................68
2.2.2
C¸c khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n Hîp ®ång tÝn dông ng−êi
mua víi c¸c ®èi t¸c n−íc ngoµi ........................................................69
2.2.3
C¸c khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt
cña Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua ...................................................70
2.2.4
Mét sè vÊn ®Ò v−íng m¾c trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn
Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua ..........................................................72
Ch−¬ng 3
PH¦¥NG H¦íNG N¢NG CAO HIÖU QU¶ VIÖC Ký
KÕT Vμ THùC HIÖN HîP §åNG TÝN DôNG NG¦êI
MUA T¹I VIÖT NAM ..............................................................74
3.1 T×nh h×nh vay nî n−íc ngoµi cña ViÖt Nam d−íi h×nh thøc tÝn dông ng−êi
mua ................................................................................................................74
3.1.1
T×nh h×nh vay nî n−íc ngoµi cña ViÖt Nam.....................................74
3.1.2
ViÖc qu¶n lý vay nî n−íc ngoµi cña ViÖt Nam hiÖn nay .................75
3.1.3
T×nh h×nh vay nî n−íc ngoµi theo h×nh thøc tÝn dông ng−êi mua
cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam......................................................75
3.1.4
Tû träng vµ mèi quan hÖ gi÷a viÖc vay n−íc ngoµi d−íi h×nh thøc
tÝn dông ng−êi mua víi t×nh h×nh vay nî n−íc ngoµi cña ViÖt
Nam...................................................................................................76
3.2 Thùc tr¹ng ph¸p luËt trong n−íc liªn quan ®Õn Hîp ®ång tÝn dông ng−êi
mua ............................................................................................................... 77
3.3 Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua .....78
3.3.1
Sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt
liªn quan ®Õn hîp ®ång tÝn dung ng−êi mua ....................................78
iii
3.3.2
Sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ viÖc cÊp b¶o
l·nh cho kho¶n vay n−íc ngoµi ........................................................79
3.3.3
Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ viÖc cÊp ý kiÕn ph¸p lý
cho Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua vµ cho Th− b¶o l·nh..................81
3.4 Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra vÒ mÆt thùc tiÔn ®èi víi viÖc ®µm ph¸n vµ thùc hiÖn
Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua .......................................................................86
3.4.1
Sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng c−êng hiÓu biÕt cña doanh nghiÖp ViÖt nam
vÒ tÝn dông xuÊt khÈu vµ néi dung cña Hîp ®ång tÝn dông ng−êi
mua ...................................................................................................86
3.4.2
Sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng hÖ sè tÝn dông cña ViÖt Nam.........................86
3.4.3
Sù cÇn thiÕt ph¶i cã sù tham gia cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trong
n−íc ®Ó ®¶m b¶o cho Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua.......................87
3.5 Ph−¬ng h−íng x©y dùng vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt liªn quan ®Õn Hîp ®ång tÝn
dông ng−êi mua ............................................................................................88
3.5.1
Ph−¬ng h−íng x©y dùng vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt ®iÒu chØnh vÒ
hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua...........................................................88
3.5.2
Ph−¬ng h−íng x©y dùng vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt liªn quan ®Õn
viÖc cÊp b¶o l·nh cho kho¶n vay n−íc ngoµi....................................88
3.5.3
Ph−¬ng h−íng x©y dùng vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt liªn quan ®Õn
viÖc cÊp ý kiÕn ph¸p lý .....................................................................89
3.6 Mét sè khuyÕn nghÞ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn Hîp
®ång tÝn dông ng−êi mua ..............................................................................91
3.6.1
Xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ kü l−ìng c¸c b¶n chµo tµi chÝnh .....................92
3.6.2
C¸c c«ng viÖc cÇn chuÈn bÞ tr−íc khi ®µm ph¸n: .............................93
3.6.3
C¸c l−u ý trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n: ................................................95
3.6.4
Thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt gi¶i ng©n:...............99
3.6.5
Thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c quy ®Þnh cña Hîp ®ång th−¬ng m¹i:....100
iv
KÕT LUËN
..............................................................................................102
TμI LIÖU THAM KH¶O
v
Më §ÇU
1. TÝNH CÊP THIÕT CñA §Ò TμI
Trªn thÕ giíi, viÖc vay nî n−íc ngoµi lµ mét ®iÒu rÊt b×nh th−êng ®èi
víi c¸c n−íc, c¸c ChÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp, kÓ c¶ ë c¸c n−íc giµu lÉn
c¸c n−íc nghÌo. Vay vèn n−íc ngoµi theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau ®· xuÊt
hiÖn tõ rÊt l©u vµ ®−îc ®Æc biÖt ®Èy m¹nh sau ChiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai.
Nhê vèn n−íc ngoµi mµ mét sè nÒn kinh tÕ ®· cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn to lín,
nh¶y vät mµ NhËt B¶n, Hµn Quèc hay §µi Loan lµ nh÷ng vÝ dô ®iÓn h×nh. §èi
víi ViÖt Nam, viÖc vay vèn n−íc ngoµi còng kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò míi. Ngay
sau khi thµnh lËp (th¸ng 9/1945), nhÊt lµ trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü
cøu n−íc, n−íc ta ®· tiÕp nhËn nguån vèn rÊt lín tõ c¸c n−íc XHCN anh em
vµ c¸c b¹n bÌ kh¸c. VÊn ®Ò vay vèn n−íc ngoµi trong ph¹m vi khèi SEV ®·
®−îc ®Æt ra theo nh÷ng nguyªn t¾c, th«ng lÖ tµi chÝnh tÝn dông quèc tÕ.
Thùc hiÖn c«ng cuéc §æi míi do §¶ng khëi x−íng, chóng ta ®·, ®ang
vµ sÏ më réng quan hÖ kinh tÕ víi nhiÒu n−íc, nhiÒu tæ chøc quèc tÕ trªn c¬ së
t«n träng chñ quyÒn, b×nh ®¼ng, hîp t¸c vµ cïng cã lîi. §Æc biÖt lµ sau Héi
nghÞ c¸c nhµ tµi trî cho ViÖt Nam (Paris 1993) ViÖt Nam ®· chÝnh thøc nèi l¹i
quan hÖ tµi chÝnh, tÝn dông víi céng ®ång quèc tÕ. Trªn c¬ së ®ã, ViÖt nam ®·
ký rÊt nhiÒu tho¶ thuËn vay víi c¸c n−íc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông quèc
tÕ vµ c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i n−íc ngoµi. Trong qu¸ tr×nh ®ã, ®Ó rµng buéc
quyÒn vµ nghÜa vô gi÷a c¸c bªn, Bªn cho vay (th−êng lµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh
quèc tÕ hoÆc c¸c ng©n hµng n−íc ngoµi) lu«n yªu cÇu Bªn vay (lµ ChÝnh phñ
hoÆc doanh nghiÖp ViÖt nam) ph¶i ký c¸c Hîp ®ång tÝn dông do phÝa Bªn cho
vay ®−a ra theo th«ng lÖ tµi chÝnh, tiÒn tÖ quèc tÕ. C¸c hîp ®ång nµy lu«n chøa
®ùng nhiÒu ®iÒu kho¶n chÆt chÏ chñ yÕu nh»m môc ®Ých rµng buéc tr¸ch
nhiÖm tr¶ nî ®óng h¹n cña Bªn ®i vay. Ngoµi ra, trong c¸c Hîp ®ång tÝn dông
th−êng chøa ®ùng nhiÒu thuËt ng÷, th«ng lÖ tµi chÝnh quèc tÕ ®ßi hái Bªn ®i
1
vay ViÖt Nam ph¶i cã nh÷ng hiÓu biÕt rÊt v÷ng ch¾c th× míi cã thÓ ®µm ph¸n
trªn c¬ së b×nh ®¼ng, ®¶m b¶o quyÒn lîi cña m×nh, gi¶m thiÓu c¸c rñi ro bÊt
lîi cã thÓ x¶y ra trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn sau nµy.
HiÖn nay, nhu cÇu vay vèn cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Ó nhËp
khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô c¸c Dù ¸n ®Çu t− lµ rÊt lín. Bªn c¹nh ®ã, hÇu
nh− cã rÊt Ýt c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu, c¸c tµi liÖu tËp huÊn hay c¸c gi¸o tr×nh
cña c¸c tr−êng §¹i häc cña ViÖt Nam ®Ò cËp hay trang bÞ kiÕn thøc cho ng−êi
®äc vÒ b¶n chÊt, néi dung cña c¸c ®iÒu kho¶n còng nh− c¸c vÊn ®Ò nªn tr¸nh
trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n c¸c Hîp ®ång tÝn dông víi n−íc ngoµi. Mét t©m lý
phæ biÕn lµ “ng−êi ta ®· cho vay th× hä yªu cÇu thÕ nµo m×nh ch¼ng ph¶i
nghe”, “hîp ®ång vay vèn lu«n lµ hîp ®ång bÊt b×nh ®¼ng”, bªn c¹nh ®ã do
nhu cÇu vèn cÊp thiÕt nªn doanh nghiÖp ViÖt nam chÊp nhËn “mét c¸ch dÔ
d·i” c¸c ®iÒu kho¶n cña n−íc ngoµi, do ®ã gÆp khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc
hiÖn vµ gÆp nhiÒu thiÖt thßi.
XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ®ã, céng víi kinh nghiÖm thùc tiÔn tham gia ®µm
ph¸n c¸c hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua víi c¸c ng©n hµng n−íc ngoµi víi t−
c¸ch lµ chuyªn viªn t− vÊn ph¸p lý cña Tæng c«ng ty VINACONEX (trong ®ã
VINACONEX lµ Bªn ®i vay), ng−êi viÕt nhËn thÊy viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi “C¬
së ph¸p lý vµ thùc tiÔn cña viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn Hîp ®ång tÝn dông
ng−êi mua t¹i ViÖt Nam” nµy lµ rÊt cÇn thiÕt vµ h÷u Ých cho c¸c doanh
nghiÖp cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh giao l−u tµi chÝnh víi quèc tÕ.
2. T×NH H×NH NGHI£N CøU §Ò TμI
Nh− ®· nªu ë trªn, mÆc dï viÖc n¾m b¾t vÒ b¶n chÊt vµ hiÓu thÊu ®¸o
c¸c quy ®Þnh cña Hîp ®ång tÝn dông ®ãng vai trß quan träng, nh−ng sè ng−êi
n¾m v÷ng c¸c kiÕn thøc vÒ nã ®Ó cã thÓ trë thµnh chuyªn gia ®µm ph¸n Hîp
®ång tÝn dông víi n−íc ngoµi ë ViÖt Nam cßn rÊt Ýt. ThËm chÝ cã nhiÒu vÊn ®Ò
trong Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua nh− ý kiÕn ph¸p lý, b¶o hiÓm tÝn dông,
b¶o l·nh cßn lµ nh÷ng vÊn ®Ò rÊt xa l¹ víi phÇn lín ng−êi ViÖt Nam, kÓ c¸c
2
giíi nghiªn cøu ph¸p luËt. ChØ cã mét sè rÊt Ýt ng−êi, hÇu hÕt lµ nh÷ng ng−êi
trùc tiÕp lµm c¸c thñ tôc liªn quan ®Õn c¸c kho¶n vay n−íc ngoµi lµ cã ®«i
chót kh¸i niÖm vÒ vÊn ®Ò nµy. Ngoµi ra, hiÖn nay còng ch−a cã c«ng tr×nh
khoa häc hay gi¸o tr×nh nµo tËp trung nghiªn cøu s©u hay tæng kÕt vÒ mÆt lý
luËn vµ thùc tiÔn vÒ vÊn ®Ò nµy ngo¹i trõ ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Bé
‘‘C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc cÊp ý kiÕn ph¸p lý ®èi víi c¸c kho¶n vay
n−íc ngoµi – ViÖn nghiªn cøu khoa häc ph¸p lý – Bé t− ph¸p (n¨m 2002).
3. MôC §ÝCH Vμ NHIÖM Vô NGHI£N CøU CñA §Ò TμI
Môc ®Ých nghiªn cøu cña LuËn v¨n lµ c¨n cø vµo quan ®iÓm cña §¶ng
vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc vÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng
nãi chung vµ thÞ tr−êng tµi chÝnh tiÒn tÖ nãi riªng theo h−íng héi nhËp quèc
tÕ, tõ thùc tiÔn ®µm ph¸n, ký kÕt, thùc hiÖn c¸c Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua,
lµm s¸ng tá mèi quan hÖ gi÷a c¸c Bªn cã liªn quan nh− Bªn ®i vay, Bªn cho
vay, Bªn b¶o l·nh... trong quan hÖ tÝn dông xuÊt khÈu dµnh cho ng−êi mua,
Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua, c¸c quy ®Þnh cã liªn quan cña ph¸p luËt ®èi víi
viÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô cña c¸c Bªn còng nh− c¸c c¸c quyÒn vµ nghÜa vô
cña Nhµ n−íc (Bé tµi chÝnh vµ Bé t− ph¸p) víi vai trß Bªn b¶o l·nh vµ Bªn cÊp
ý kiÕn ph¸p lý. Trªn c¬ së ®ã t×m ra nh÷ng ®Þnh h−íng, gi¶i ph¸p x©y dùng vµ
hoµn thiÖn ph¸p luËt còng nh− c¸c khuyÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¸
tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua ë ViÖt nam hiÖn nay.
§Ó thùc hiÖn môc ®Ých trªn, nhiÖm vô cña LuËn v¨n nµy lµ:
- Nghiªn cøu nh÷ng c¬ së ph¸p lý (cña ViÖt Nam vµ thÕ giíi) vÒ khung
tÝn dông xuÊt khÈu dµnh cho ng−êi mua, vÒ néi dung vµ b¶n chÊt cña Hîp
®ång tÝn dông ng−êi mua.
- Nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò lý luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c Bªn cã liªn
quan nh− trong quan hÖ tÝn dông ng−êi mua nh− Bªn cho vay, Bªn ®i vay, Bªn
b¶o l·nh, Bªn xuÊt khÈu vµ mèi liªn hÖ ph¸p lý ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ
®ã. Cô thÓ lµ lµm s¸ng tá b¶n chÊt cña khung tÝn dông xuÊt khÈu dµnh cho
3
ng−êi mua, Hîp ®ång ®ång tÝn dông ng−êi mua, b¶o l·nh, b¶o hiÓm tÝn
dông..., quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c Bªn cã liªn quan theo quy ®Þnh cña Hîp
®ång tÝn dông ng−êi mua còng nh− c¸c thñ tôc cÇn thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh
triÓn khai thùc hiÖn Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua.
- Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vÒ viÖc tiÕp cËn vµ sö dông nguån vèn
vay theo khung tÝn dông ng−êi mua t¹i ViÖt Nam trong thêi gian qua, c¸c quy
®Þnh cña ph¸p luËt cã liªn quan cña ViÖt nam ®iÒu chØnh c¸c vÊn ®Ò cña Hîp
®ång tÝn dông ng−êi mua, còng nh− mét sè vÊn ®Ò khã kh¨n mµ c¸c doanh
nghiÖp hiÖn ®ang gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, ký kÕt vµ thùc hiÖn Hîp
®ång tÝn dông ng−êi mua ë ViÖt Nam hiÖn nay.
- §Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m x©y dùng vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ c¸c
vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua còng nh− ®−a ra c¸c
khuyÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn Hîp ®ång
tÝn dông ng−êi mua ë ViÖt Nam hiÖn nay.
4. PH¹M VI NGHI£N CøU CñA §Ò TμI
Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi chØ giíi h¹n ë viÖc nghiªn cøu c¬ së ph¸p
lý cña ViÖt Nam ®èi víi viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn c¸c Hîp ®ång tÝn dông ng−êi
mua lµ nh÷ng Hîp ®ång tÝn dông mµ c¸c ng©n hµng n−íc ngoµi cho vay vèn
®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô
c¸c Dù ¸n ®Çu t− theo khung tÝn dông tµi trî xuÊt khÈu dµnh cho ng−êi mua
(buyer credit scheme).
§Ò tµi kh«ng nghiªn cøu viÖc ViÖt Nam cÊp tÝn dông cho n−íc ngoµi vµ
c¸c hîp ®ång tÝn dông ký gi÷a Nhµ n−íc ViÖt Nam víi c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh
®a ph−¬ng lín trªn thÕ giíi (theo c¸c ch−¬ng tr×nh cho vay hç trî ph¸t triÓn
chÝnh thøc (ODA) hoÆc viÖn trî kh«ng hoµn l¹i).
5. PH¦¥NG PH¸P LUËN Vμ C¸C PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU
LuËn v¨n ®−îc tr×nh bµy trªn c¬ së vËn dông c¸c quan ®iÓm, chñ
tr−¬ng, ®−êng lèi cña §¶ng vµ Nhµ n−íc trong viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ
4
tr−êng tµi chÝnh theo h−íng héi nhËp quèc tÕ phôc vô cho sù nghiÖp ph¸t triÓn
cña ®Êt n−íc, sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc, ®¶m b¶o
quyÒn vµ lîi Ých cña Nhµ n−íc còng nh− doanh nghiÖp. LuËn v¨n vËn dông
c¸c nguyªn t¾c, ph−¬ng ph¸p luËn triÕt häc duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch
sö. Trong ®ã, LuËn v¨n ®Æc biÖt vËn dông c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cô thÓ
nh−: ph−¬ng ph¸p ¸p dông luËt so s¸nh, ph−¬ng ph¸p hÖ thèng, ph−¬ng ph¸p
x· héi häc vµ c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c, kÕt hîp lý luËn víi thùc tiÔn ®Ó gi¶i
quyÕt c¸c nhiÖm vô nghiªn cøu ®Æt ra.
6. ý NGHÜA KHOA HäC Vμ THùC TIÔN CñA §Ò TμI
Trªn c¬ së viÖc nghiªn cøu c¬ së ph¸p lý vµ thùc tr¹ng ký kÕt vµ thùc
hiÖn Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua ë ViÖt Nam, LuËn v¨n ®·:
- Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ vÒ b¶n chÊt cña khung tÝn dông xuÊt khÈu dµnh
cho ng−êi mua, b¶n chÊt vµ c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c Bªn liªn quan trong Hîp
®ång tÝn dông ng−êi mua.
- TËp trung nghiªn cøu vµ lµm râ c¸c khÝa c¹nh ph¸p lý liªn quan ®Õn
mèi quan hÖ gi÷a c¸c Bªn cã liªn quan trong Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua
còng nh− c¸c thñ tôc cÇn thùc hiÖn ®Ó thùc hiÖn viÖc vay vèn theo khung tÝn
dông xuÊt khÈu dµnh cho ng−êi mua.
- Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ hiÖu qu¶ viÖc huy ®éng vµ sö dông
vèn vay tõ nguån tÝn dông xuÊt khÈu dµnh cho ng−êi mua, c¸c quy ®Þnh cña
ph¸p luËt ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c Bªn cã liªn quan trong quan hÖ
tÝn dông ng−êi mua vv....
- §¸nh gi¸ thùc tr¹ng viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn Hîp ®ång tÝn dông ng−êi
mua hiÖn nay ë ViÖt Nam, ph©n tÝch vµ chØ ra c¸c khã kh¨n còng nh− c¸c vÊn
®Ò v−íng m¾c cÇn ph¶i th¸o gì, ®ång thêi chØ ra nguyªn nh©n vµ hËu qu¶ cña
t×nh tr¹ng nãi trªn.
- §Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ liªn
quan ®Õn Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua còng nh− ®· ®−a ra c¸c khuyÕn nghÞ
5
cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, ký
kÕt vµ thùc hiÖn Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua ë ViÖt Nam.
Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu cña luËn v¨n gãp phÇn n©ng cao hiÓu biÕt
cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam vÒ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn Hîp ®ång tÝn
dông ng−êi mua ®Ó tõ ®ã gióp c¸c doanh nghiÖp n©ng cao hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh
®µm ph¸n, ký kÕt vµ thùc hiÖn Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua víi ®èi t¸c n−íc
ngoµi.
LuËn v¨n cã thÓ ®−îc sö dông lµm tµi liÖu tham kh¶o phôc vô c«ng t¸c
nghiªn cøu lý luËn vµ thùc tiÔn nãi chung, còng nh− lµ tµi liÖu tham kh¶o cho
nh÷ng ®èi t−îng cã quan t©m ®Õn nh÷ng khÝa c¹nh ph¸p lý cã liªn quan ®Õn
Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua.
7. CÊU TRóC CñA LUËN V¡N
LuËn v¨n ®−îc kÕt cÊu phï hîp víi ph¹m vi vµ nhiÖm vô nghiªn cøu ®·
®Æt ra. Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, néi dung
cña LuËn v¨n ®−îc kÕt cÊu thµnh 3 ch−¬ng, cô thÓ nh− sau:
Më ®Çu
Ch−¬ng 1:
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ Hîp ®ång tÝn dông
ng−êi mua
Ch−¬ng 2:
C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn Hîp ®ång
tÝn dông ng−êi mua vµ thùc tiÔn viÖc ký kÕt vµ thùc
hiÖn Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua ë ViÖt Nam
Ch−¬ng 3:
Ph−¬ng h−íng n©ng cao hiÖu qu¶ viÖc ký kÕt vµ thùc
hiÖn Hîp ®ång tÝn dông ng−êi mua t¹i ViÖt Nam
KÕt luËn
6
Ch−¬ng 1
NH÷NG VÊN §Ò Lý LUËN C¥ B¶N VÒ
HîP §åNG TÝN DôNG NG¦êI MUA
1.1
KH¸I NIÖM VÒ TÝN DôNG NG¦êI MUA (BUYER CREDIT)
1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ tÝn dông vµ tÝn dông quèc tÕ
Theo Gi¸o tr×nh T− ph¸p quèc tÕ cña Khoa LuËt §¹i häc quèc gia Hµ
néi, th× tÝn dông cã nghÜa lµ ‘‘quan hÖ vay m−în lÉn nhau dùa trªn nguyªn t¾c
cã hoµn tr¶’’ [10, tr. 242]. Theo ®Þnh nghÜa cña Tõ ®iÓn B¸ch khoa Toµn th−
trªn m¹ng http://www.wikipedia.org th×: ‘‘tÝn dông (credit) lµ viÖc cÊp mét
kho¶n vay vµ t¹o ra mét nghÜa vô nî’’. [29]. Theo ®Þnh nghÜa cña LuËt c¸c tæ
chøc tÝn dông ngµy 12/12/1997 cña ViÖt Nam (t¹i §iÒu 20) th×: ‘‘CÊp tÝn dông
lµ viÖc tæ chøc tÝn dông tháa thuËn ®Ó kh¸ch hµng sö dông mét kho¶n tiÒn víi
nguyªn t¾c cã hoµn tr¶ b»ng c¸c nghiÖp vô cho vay, chiÕt khÊu, cho thuª tµi
chÝnh, b¶o l·nh ng©n hµng vµ c¸c nghiÖp vô kh¸c’’. [13, tr. 6]. Nh− vËy, b¶n
chÊt cña tÝn dông lµ quan hÖ ph©n phèi vèn dùa trªn nguyªn t¾c hoµn tr¶ vèn
[10, tr. 242].
Trong quan hÖ thanh to¸n quèc tÕ, th× tÝn dông quèc tÕ ‘‘lµ chØ viÖc
nh−îng quyÒn sö dông vèn cña chñ thÓ n−íc nµy cho chñ thÓ n−íc kia kh¸c
nh»m môc ®Ých kinh doanh theo nguyªn t¾c hoµn tr¶, cã kú h¹n vµ ®−îc ®Òn
bï’’. [9, tr. 340]. TÝn dông quèc tÕ bao gåm tæng thÓ nh÷ng quan hÖ vµ cung
øng nguån vèn gi÷a c¸c n−íc víi nhau hoÆc gi÷a c¸c tæ chøc quèc tÕ víi c¸c
n−íc ®−îc thùc hiÖn trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c n−íc [10, tr. 243].
Cã rÊt nhiÒu h×nh thøc biÓu hiÖn kh¸c nhau cña TÝn dông quèc tÕ nh−
tÝn dông hµng hãa (tÝn dông th−¬ng m¹i) vµ tÝn dông tiÒn tÖ (tÝn dông ng©n
hµng) (c¨n cø trªn ®èi t−îng ®−îc cÊp tÝn dông) hoÆc tÝn dông nhµ n−íc, tÝn
dông t− nh©n, tÝn dông hçn hîp (c¨n cø trªn tÝnh chÊt chñ së h÷u vèn vay)
7
hoÆc tÝn dông ng¾n, trung vµ dµi h¹n (c¨n cø trªn thêi h¹n vay cña tÝn dông)
[9, tr. 243, 244, 245]. §èi víi tÝn dông tiÒn tÖ th× còng cã rÊt nhiÒu lo¹i tÝn
dung nh− tÝn dông dµnh cho tiªu dïng, tÝn dông dµnh cho ng−êi xuÊt khÈu, tÝn
dông dµnh cho ng−êi nhËp khÈu....v.v.
1.1.2 Kh¸i niÖm vÒ tÝn dông ng−êi mua (Buyer Credit)
Víi t− c¸ch lµ mét bé phËn cña tÝn dông tiÒn tÖ, tÝn dông ng−êi mua
®−îc hiÓu lµ mét kho¶n thu xÕp tµi chÝnh (financial arrangement) theo ®ã mét
ng©n hµng hoÆc mét tæ chøc tµi chÝnh cho vay trùc tiÕp cho mét ng−êi mua
hµng ®Ó ng−êi mua hµng ®ã chi tr¶ cho viÖc mua hµng hãa vµ dÞch vô cña
m×nh.
Trong mèi quan hÖ quèc tÕ víi sù tham gia cña ‘‘yÕu tè n−íc ngoµi’’
[10, tr. 7, 8] th×, tÝn dông ng−êi mua quèc tÕ (sau ®©y gäi t¾t lµ ‘‘TDNM’’),
hay nãi chÝnh x¸c h¬n lµ tÝn dông xuÊt khÈu dµnh cho ng−êi mua lµ mét kho¶n
thu xÕp tµi chÝnh (financial arrangement) theo ®ã mét ng©n hµng hoÆc mét tæ
chøc tµi chÝnh hoÆc mét c¬ quan tÝn dông xuÊt khÈu (export credit agency
(ECA)) cña mét n−íc cho vay trùc tiÕp cho mét ng−êi mua n−íc ngoµi hoÆc
cho vay mét ng©n hµng t¹i n−íc nhËp khÈu ®Ó tr¶ cho viÖc mua hµng hãa vµ
dÞch vô tõ n−íc xuÊt khÈu. [30].
1.1.3 B¶n chÊt vµ c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña TÝn dông ng−êi mua
(Buyer Credit)
1.1.3.1
B¶n chÊt cña TÝn dông ng−êi mua
B¶n chÊt cña TDNM lµ ChÝnh phñ n−íc xuÊt khÈu hµng hãa dÞch vô hç
trî cho doanh nghiÖp n−íc m×nh ®Ó b¸n hµng hãa dÞch vô cho ra n−íc ngoµi.
H×nh thøc cña kho¶n hç trî nµy thÓ cã thÓ d−íi h×nh thøc (i) chÝnh phñ, th«ng
qua ng©n hµng hoÆc tæ chøc tÝn dông xuÊt khÈu (ECA) cña n−íc m×nh tham
gia ch−¬ng tr×nh hç trî tÝn dông xuÊt khÈu, hç trî cho ng−êi mua hµng hãa
dÞch vô vay kho¶n mét kho¶n tÝn dông cã c¸c ®iÒu kiÖn vay −u ®·i h¬n so víi
c¸c kho¶n vay th−¬ng m¹i kh¸c hoÆc (ii) chÝnh phñ, th«ng qua tæ chøc tÝn
8
dông xuÊt khÈu (ECA) cung cÊp c¸c kho¶n vay, b¶o l·nh, tÝn dông vµ b¶o
hiÓm ®−îc chÝnh phñ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp t− nh©n cña n−íc m×nh ®Ó
b¸n hµng hãa vµ dÞch vô cña m×nh ra n−íc ngoµi. Th«ng th−êng ë ViÖt Nam
th× c¸c kho¶n TDNM th−êng theo h×nh thøc lµ ECA cung cÊp b¶o hiÓm cho
kho¶n vay TDNM. Do c¸c kho¶n cho vay TDNM nµy th−êng lµ cho ng−êi
mua (c¸c doanh nghiÖp) ë c¸c n−íc ®ang hoÆc kÐm c¸c n−íc (vÝ dô nh− ViÖt
Nam) lµ c¸c n−íc cã møc ®é rñi ro vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cao nªn c¸c kho¶n
vay nµy ph¶i ®−îc mét c«ng ty b¶o hiÓm ®øng ra nhËn b¶o hiÓm rñi ro nµy
cho bªn cho vay th× kho¶n vay míi cã thÓ thùc hiÖn ®−îc.
1.1.3.2
Chñ thÓ cÊp tÝn dông
Chñ thÓ cÊp tÝn dông hay vÉn gäi chung lµ ‘‘Bªn cho vay’’ ®èi víi
kho¶n TDNM nµy lµ c¸c ng©n hµng, tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ hoÆc c¬ quan tÝn
dông xuÊt khÈu (ECA) cã tiÒm lùc tµi chÝnh m¹nh ®−îc chÝnh phñ hç trî thay
mÆt cho chÝnh phñ cho vay ®èi víi nh÷ng ng−êi mua (lµ doanh nghiÖp hoÆc
chÝnh phñ n−íc ngoµi) m¸y mãc thiÕt bÞ (nãi chung lµ hµng hãa) vµ dÞch vô
cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n−íc m×nh. Mét trong nh÷ng chñ thÓ quan
träng cña TDNM lµ c¸c tæ chøc ECA. Tæ chøc tÝn dông xuÊt khÈu (ECA) lµ tæ
chøc cña chÝnh phñ cung cÊp c¸c kho¶n vay, b¶o l·nh, tÝn dông vµ b¶o hiÓm
®−îc chÝnh phñ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp t− nh©n cña n−íc m×nh ®Ó b¸n
hµng hãa vµ dÞch vô cña m×nh ra n−íc ngoµi, cô thÓ lµ ra c¸c n−íc cã rñi ro
vÒ tµi chÝnh vµ chÝnh trÞ. [21]. PhÇn lín c¸c n−íc c«ng nghiÖp hãa ®Òu cã Ýt
nhÊt mét ECA. C¸c tæ chøc nµy th−êng lµ mét c¬ quan chÝnh thøc thuéc chÝnh
phñ hoÆc b¸n chÝnh thøc thuéc chÝnh phñ vÝ dô nh− ë §øc lµ HERMES, ë
Ph¸p lµ COFACE, ë NhËt B¶n lµ NEXI, ë Mü lµ US - EXIM Bank... Gièng
nh− mét trung t©m th−¬ng m¹i cÊp tÝn dông cho ng−êi d©n mµ kh«ng cÊp tiÒn
®Ó ng−êi d©n mua s¶n phÈm cña trung t©m th−¬ng m¹i ®ã, c¸c ECA cña chÝnh
phñ hç trî kho¶n vay cho ng−êi n−íc ngoµi ®Ó hä mua c¸c s¶n phÈm cña n−íc
®ã. KÕt qu¶ lµ doanh nghiÖp n−íc ®ã b¸n ®−îc hµng hãa, dÞch vô vµ c¸c ECA
9
t¹o ra nhiÒu kho¶n nî. Lµ tæ chøc cña chÝnh phñ vµ ®−îc chÝnh phñ hç trî tõ
ng©n s¸ch do nh÷ng ng−êi ®ãng thuÕ ®ãng, c¸c ECAs cã thÓ ®−a ra nh÷ng
kho¶n vay víi møc l·i suÊt, phÝ b¶o hiÓm vµ c¸c phÝ cho c¸c dÞch vô cho vay
cña m×nh thÊp h¬n so víi c¸c ng©n hµng vµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm th−¬ng m¹i.
NhiÒu ECA còng cã c¶ h×nh thøc hç trî cho c¸c kho¶n ®Çu t− trùc tiÕp vµo c¸c
n−íc ®ang ph¸t triÓn chñ yÕu th«ng qua c¸c kho¶n vay, cÊp b¶o l·nh hoÆc b¶o
hiÓm cho kho¶n ®Çu t− ë thÞ tr−êng n−íc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp n−íc
m×nh.
C¸c tæ chøc ECA hiÖn nay ®ang tµi trî hoÆc b¶o hiÓm cho c¸c ho¹t
®éng kinh doanh ë n−íc ngoµi lªn ®Õn 430 tû USD, trong sè ®ã 55 tû USD lµ
dµnh ®Ó tµi trî c¸c dù ¸n t¹i c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn - vµ cung cÊp kho¶ng 14
tû USD gi¸ trÞ b¶o hiÓm cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi míi,
v−ît xa tÊt c¶ c¸c nguån tµi chÝnh kh¸c céng l¹i (nh− Ng©n hµng thÕ giíi vµ
c¸c Ng©n hµng ph¸t triÓn khu vùc, hç trî ph¸t triÓn song vµ ®a ph−¬ng ...).
Cho ®Õn nay c¸c tæ chøc ECA chiÕm tíi trªn 25% trong sè tæng nî h¬n 2,2
ngh×n tû USD cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. [21]. §¸nh gi¸ vÒ vai trß cña c¸c
tæ chøc ECA, «ng Aaron Goldzimer, nghiªn cøu viªn cao cÊp cña tæ chøc m«i
tr−êng Mü Enviroment Defense ®· cho r»ng: ‘‘C¸c tæ chøc ECA ®· trë thµnh
nguån tµi trî tµi chÝnh duy nhÊt lín nhÊt thÕ giíi cho c¸c n−íc ®ang ph¸t
triÓn vµ lµ cÊu thµnh nî lín nhÊt cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn (c¶ song
ph−¬ng lÉn ®a ph−¬ng’’ [21, tr. 2] vµ kh¼ng ®Þnh r»ng: ‘‘cø mçi t¸m ®« la cña
th−¬ng m¹i thÕ giíi th× cã mét ®« lµ ®−îc tµi trî bëi c¸c tæ chøc ECA. Vµ
phÇn nhiÒu trong sè b¶y ®« la cßn l¹i còng bÞ ¶nh h−ëng bëi nh÷ng g× ECA
thùc hiÖn’’. [21, tr. 3].
C¸c tæ chøc ECA ra ®êi trªn c¬ së tháa thuËn cña c¸c n−íc thuéc Tæ
chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (Organization for Economic Cooperation
and Development - OECD) vÒ tÝn dông xuÊt khÈu hç trî chÝnh thøc (Officially
Supported Export Credits). Th¸ng 4/1978, c¸c n−íc thµnh viªn OECD ®· cïng
10
nhau ký Tháa thuËn vÒ TÝn dông xuÊt khÈu hç trî chÝnh thøc (Arrangement on
Officially Supported Export Credits) víi môc ®Ých t¹o ra mét c¬ chÕ ph¸p lý
cho viÖc sö dông cã trËt tù c¸c nguån tÝn dông dông xuÊt khÈu hç trî trùc tiÕp
(Officially Supported Export Credits). [22, tr. 4]. C¸c n−íc thµnh viªn tham
gia tháa thuËn nµy bao gåm Australia, Canada, c¸c n−íc thuéc céng ®ång
Ch©u ©u (EU), NhËt b¶n, Hµn quèc, New Zealand, Na uy, Thôy sü vµ Mü. [22,
tr. 4]. Sau nµy cã nhiÒu n−íc còng tham gia Tháa thuËn nµy vµ thµnh lËp c¸c
tæ chøc ECA cña m×nh ®Ó hç trî ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp n−íc
m×nh ra n−íc ngoµi.
1.1.3.3
Chñ thÓ ®−îc cÊp tÝn dông
Chñ thÓ ®−îc cÊp tÝn dông (Bªn ®i vay) lµ nhµ nhËp khÈu n−íc ngoµi
hoÆc ng©n hµng cña nhµ nhËp khÈu hoÆc Bé tµi chÝnh hoÆc c¸c c¬ quan kh¸c
®−îc chÝnh phñ ñy quyÒn cña n−íc nhËp khÈu. Bªn ®i vay ph¶i cã xÕp h¹ng tµi
chÝnh tin cËy, vµ cã kh¶ n¨ng tr¶ nî gèc, tiÒn l·i ph¸t sinh vµ c¸c lo¹i phÝ, lÖ
phÝ cña kho¶n vay theo nh− quy ®Þnh trong tiÕn ®é tr¶ nî ®−îc Bªn cho vay vµ
bªn ®i vay tháa thuËn. Nh− ë ViÖt Nam ®èi t−îng ®−îc cÊp tÝn dông th«ng
th−êng lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc ®−îc Nhµ n−íc giao lµm Chñ ®Çu t− c¸c
dù ¸n lín cã nhu cÇu nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô dù ¸n. C¸c doanh
nghiÖp nµy sÏ ®−îc Nhµ n−íc (Bé tµi chÝnh thay mÆt ChÝnh phñ) cÊp b¶o l·nh
®Ó ®i vay kho¶n vay TDNM.
1.1.3.4
§èi t−îng ®−îc tµi trî theo TDNM:
TDNM cÊp tÝn dông ®Ó chi tr¶ cho viÖc mua hµng hãa vµ/hoÆc dÞch vô
®−îc quy ®Þnh trong Hîp ®ång th−¬ng m¹i gi÷a Bªn b¸n hµng (Bªn xuÊt khÈu)
vµ Bªn mua hµng (Bªn nhËp khÈu).
Bªn xuÊt khÈu th−êng lµ mét ph¸p nh©n ®éc lËp cã n¨ng lùc ho¹t ®éng
xuÊt khÈu hoÆc cã dù ¸n ë n−íc ngoµi ®−îc chÝnh phñ phª chuÈn vµ ph¶i cã
kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp ®ång th−¬ng m¹i. Hµng hãa vµ dÞch vô xuÊt khÈu ph¶i
n»m trong danh môc c¸c hµng hãa dÞch vô thuéc ®èi t−îng cña TDNM vÝ dô
11
m¸y mãc thiÕt bÞ nhµ m¸y ®iÖn, xi m¨ng, m¸y bay …v.v vµ kh«ng thuéc ®èi
t−îng cÊm xuÊt khÈu nh− vò khÝ qu©n sù, hãa chÊt ®éc h¹i, vò khÝ h¹t nh©n.
Bªn nhËp khÈu th−êng chÝnh lµ Bªn ®i vay cña TDNM vµ lµ lµ doanh nghiÖp
nhËp khÈu hµng hãa lµ ®èi t−îng ®−îc tµi trî theo TDNM.
Hîp ®ång th−¬ng m¹i gi÷a Bªn b¸n hµng (Bªn xuÊt khÈu) vµ Bªn mua
hµng (Bªn nhËp khÈu) th«ng th−êng ph¶i ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn nh− sau:
- Gi¸ trÞ hîp ®ång th−¬ng m¹i ph¶i lín h¬n mét møc nhÊt ®Þnh vÝ dô
nh− ®èi víi TDNM Trung quèc th× kh«ng thÊp h¬n 2 triÖu USD.
- Tû träng thµnh phÇn cña n−íc xuÊt khÈu trong hµng hãa xuÊt khÈu
kh«ng d−íi mét tû lÖ nhÊt ®Þnh vÝ dô nh− ®èi víi TDNM Trung quèc th×
kh«ng thÊp h¬n 50%.
Nhµ nhËp khÈu ph¶i thanh to¸n trùc tiÕp cho nhµ xuÊt khÈu kh«ng thÊp
h¬n mét tû lÖ phÇn tr¨m nhÊt ®Þnh trªn tæng gi¸ trÞ hîp ®ång (th«ng th−êng lµ
15% gi¸ trÞ hîp ®ång). §iÒu ®ã cã nghÜa lµ ng−êi mua (hay bªn ®i vay) ph¶i
cã vèn tèi thiÓu lµ 15% gi¸ trÞ hµng hãa dÞch vô mµ m×nh nhËp khÈu. §iÒu ®ã
còng cã nghÜa lµ gi¸ trÞ cña kho¶n TDNM kh«ng bao giê lµ 100% gi¸ trÞ hµng
hãa dÞch vô xuÊt khÈu (th«ng th−êng lµ 85%).
1.1.3.5
§¶m b¶o cña TDNM
§Ó ®¶m b¶o viÖc tr¶ nî vay theo khung TDNM th«ng th−êng th×: (i)
Bªn ®i vay ph¶i cã b¶o l·nh cña ChÝnh phñ n−íc bªn ®i vay ®Ó ®¶m b¶o trong
tr−êng hîp bªn vay kh«ng tr¶ ®−îc nî th× ChÝnh phñ n−íc nhËp khÈu ph¶i tr¶
nî thay cho Bªn ®i vay vµ (ii) Bªn ®i vay hoÆc Bªn cho vay (b»ng chi phÝ cña
Bªn ®i vay) ph¶i mua b¶o hiÓm tÝn dông do mét ECA cung cÊp. Møc phÝ b¶o
hiÓm lµ −u ®·i h¬n so víi c¸c kho¶n vay th−¬ng m¹i kh¸c v× cã sù hç trî cña
ChÝnh phñ n−íc xuÊt khÈu.
Liªn quan ®Õn vÊn ®Ò mua b¶o hiÓm tÝn dông, do TDNM ®−îc cÊp cho
bªn vay lµ doanh nghiÖp thuéc c¸c n−íc ®ang hoÆc kÐm ph¸t triÓn lµ nh÷ng
n−íc mµ cã tû lÖ rñi ro cao (country risk) (tû lÖ rñi ro nµy bao gåm c¶ rñi ro vÒ
12
- Xem thêm -
.PDF 
117 
10 
89 
