Tài liệu Chuyên đềnghiên cứu sử dụng cám cám lên men làm thức ăn cho cá tại cần thơ

TRÆ ÅÌNG ÂAÛI HOÜC CÁÖN THÅ KHOA NÄNG NGHIÃÛP VIÃÛN HAÍI SAÍN BAÏO CAÏO KHOA HOÜC NGHIÃN CÆÏU SÆÍDUÛNG CAÏM GAÛO LÃN MEN LAÌM THÆÏC ÀN CHO CAÏTAÛI CÁÖN THÅ CÅ QUAN CHUÍ QUAÍN SÅÍ KHOA HOÜC CÄNG NGHÃÛ & MÄI TRÆ ÅÌNG TÈ NH CÁÖN THÅ CHUÍ NHIÃÛM ÂÃÖ TAÌI Ts. Nguyãùn Thanh Phæ ång Caïn bäü phäúi håüp chê nh: Th.s. Tráön Thë Thanh Hiãön Ks. Buìi Thë Bê ch Hàòng Ks. Huyình Thë Tuï Ths. Nguyãùn Vàn Ngoüc Th.s. Nguyãùn Anh Tuáún P.ts. Nguyãùn Vàn Baï Ks. Træ ång Hoaìng Minh Th.s. Dæ ång Nhæût Long 1999 MUÛC LUÛC Pháön I: GIÅÏI THIÃÛU Pháön II: SÅ LÆ ÅÜC TÇ NH HÇ NH NGHIÃN CÆÏU 1. Nhæ îng nghiãn cæ ïu vãökhaínàng sæíduûng caïm gaûo trong nuäi thuíy saín 2. Lãn men vaìgiaïtrë dinh dæ åîng cuía náúm nem 3. Så læ åüc vãöâäúi tæ åüng nghiãn cæ ïu Pháön III: NÄÜI DUNG VAÌPHÆÅNG PHAÏP NGHIÃN CÆÏU 1. Näüi dung nghiãn cæ ïu 2. Phæ ång phaïp nghiãn cæ ïu 2.1. Âë a âiãøm vaìváût liãûu nghiãn cæïu 2.1.1Âë a âiãøm nghiãn cæ ïu 2.1.2.Hãû thäúng thê nghiãûm: 2.1.3.Caïthê nghiãûm 2.1.4. Thiãút bë vaìnguyãn liãûu thê nghiãûm: 2.1.5.Phæ ång phaïp laìm thæ ïc àn 2.2.Phæ ång phaïp bäú trê thê nghiãûm 2.2.1. Thê nghiãûm 1: Lãn men caïm gaûo âãø náng cao thaình pháön dinh dæ åîng 2.2.2.Thê nghiãûm trãn caïc âäúi tæ åüng caïnghiãn cæ ïu 2.2.2.1. Thê nghiãûm 2: Sæ íduûng caïm gaûo lãn men vaìkhäng lãn men . . . 2.2.2.2. Thê nghiãûm 3: Thê nghiãûm nuäi caïtrong läöng vaìngoaìi âäöng 2.3.Caù c chæ tieâ u thu thaä p vaø tính toaù n soá lieä u: 2.4.Phán têch thäúng kã 3. Phæ ång phaïp thu vaìphán tê ch máùu: 3.1.Maã u moâ i tröôø ng: 3.2.Máùu sinh hoïa PHÁÖN IV: KÃÚT QUAÍTHAÍO LUÁÛN 1. Lãn men caïm gaûo 1.1. AÍnh hæ åíng cuía tyílãû men lãn haìm læ åüng protein trong häùn håüp caïm uí 1.2. 2. Aính hæ åíng cuía thaình pháön nguyãn liãûu lãn thaình pháön sinh hoïa cuía häùn håüp Sæ íduûng chãú pháøm caïm gaûo lãn men vaìkhäng lãn men laìm thæ ïc àn cho caï. 2.1.Thê nghiãûm trong phoìng 2.1.1.CaïTrã lai 1 2.1.1.1.Mäüt säú yãúu täúmäi træ åìng bãø nuäi 2.1.1.2. Aính hæ åíng cuía thæ ïc àn lãn sinh træ åíng vaìhiãûu quaísæ í duûng . . . 2.1.2.Caïmeìvinh trãn bãø 2.1.2.1.Mäüt säú yãúu täúmäi træ åìng bãø nuäi 2.1.2.2. Aính hæ åíng cuía thæ ïc àn lãn sinh træ åíng vaìhiãûu quaísæ íduûng . . . 2.1.3.CaïCheïp 2.1.3.1.Mäüt säú yãúu täúmäi træ åìng bãø nuäi 2.2.3.2. Aính hæ åíng cuía thæ ïc àn lãn sinh træ åíng vaìhiãûu quaísæ íduûng. . . . 2.1.4.Thê nghiãûm trãn caïRäphi 2.1.4.1.Mäüt säú yãúu täúmäi træ åìng bãø nuäi 2.1.4.2. Aính hæ åíng cuía thæ ïc àn lãn sinh træ åíng vaìhiãûu quaísæ íduûng .. .. 2. 2. Nuäi caïthê nghiãûm trong läöng 2.2.1.Thê nghiãûm caïtrã trãn läöng 2.2.1.1.Mäüt säú yãúu täúmäi træ åìng nuäi. 2.2.1.2. Aính hæ åíng cuía thæ ïc àn lãn sinh træ åíng vaìhiãûu quaísæ íduûng . . . . 2.2.2. Thê nghiãûmcaïräphi trong läöng 2.2.2.1.Mäi træ åìng nuäi 2.2.2.2. Aính hæ åíng cuía thæ ïc àn lãn sinh træ åíng vaìhiãûu uaísæ íduûng . . . . 2.3. Thê nghiãûm nuäi caïmeìvinh, cheïp, räphi trong ruäüng luïa våïi . . . 2.3.1.Mäüt säú yãúu täú mäi træ åìng ruäng thê nghiãûm 2.3.2. Aính hæ åíng cuía viãûc bäø sung thæ ïc àn lãn sinh træ åíng cuía caïmeìvinh .. .. Pháön V: KÃÚT LUÁÛN & ÂÃÖ XUÁÚT TAÌI LIÃÛU THAM KHAÍO 2 Baíng 1: Baíng 2: Baíng 3: Baíng 4: Baíng 5: Baíng 6: Baíng 7: Baíng 8: Baíng 9: Baíng10: Baíng 11: Baíng 12: Baíng 13: Baíng 14: Baíng 15: Baíng 16: Baíng 17: Baíng 18: Baíng 19: 3 Thaình pháön caïc nguyãn liãûu Thaình pháön (%) nguyãn liãûu h Thaình pháön (%) nghiãûm trãn caïrä phi, caï Thaình pháön (%) nghiãûm trãn caïtrã lai Thaình pháön (%) nghiãûm trãn caïrä phi tron Thaình pháön (%) nghiãûm trãn caïtrã lai tron Thaình pháön (%) vaìhaìm læ åü nghiãûm trãn caïruäüng Biãún âäøi haìm læ åüng protein vaìthåìi gian uí Biãún âäüng haìm læ åüng sinh h theo thåìi gian Biãún âäüng haìm læ åüng âaûm Mäüt säú yãúu täú mäi træ Aính hæ åíng cuía thæ ïc àn coïch caïtrã lai. Hãû säú tiãu täún thæ ïc àn cuía mæ ïc caïm khaïc nhau. Aính hæ åíng cuía caïc nghiãûm t cuía caïtrã lai Mäüt säú yãúu täú mäi træ Aính hæ åíng cuía thæ ïc àn coïc cuía caïmeìvinh. Hãû säú tiãu täún thæ ïc àn (FCR vinh nuäi trãn bãø våïi thæï Aính hæ åíng cuía caïc nghiãûm hoïa cuía caïmeìvinh. Aính hæ åíng cuía thæ ïc àn coïch caïcheïp. Baíng 20: Hãû säú tiãu täún thæ ïc àn (FCR) vaìhiãûu quaísæ íduûng protein (PER) cuía caïcheïp nuäi trãn bãø våïi thæ ïc àn coïchæ ïa caïc mæ ïc caïm khaïc nhau. Baíng 21: Aính hæ åíng cuía caïc nghiãûm thæ ïc thæ ïc àn khaïc nhau lãn thaình pháön sinh hoïa cuía caïcheïp Baíng 22: Aính hæ åíng cuía thæ ïc àn coïchæ ïa caïc mæ ïc caïm khaïc nhau lãn sinh træ åíng cuía caïräphi. Baíng 23: Hãû säú tiãu täún thæ ïc àn (FCR) vaìhiãûu quaísæ íduûng protein (PER) cuía caïrä phi nuäi trãn bãø våïi thæïc àn coïchæïa caïc mæ ïc caïm khaïc nhau. Baíng 24: Aính hæ åíng cuía caïc nghiãûm thæ ïc thæ ïc àn khaïc nhau lãn thaình pháön sinh hoïa cuía caïrä phi. Baíng 25: Mäüt säú yãúu täú mäi træ åìng nuäi thæ ínghiãûm caïtrã lai trãn läöng: Baíng 26: Aính hæ åíng cuía thæ ïc àn coïchæ ïa caïc mæ ïc caïm khaïc nhau lãn sinh træ åíng cuía caïtrã lai nuäi läöng. Baíng 27: Hãû säú tiãu täún thæ ïc àn (FCR) vaìhiãûu quaísæ íduûng protein (PER) cuía caïtrã lai nuäi läöng våïi thæ ïc àn coïchæ ïa caïc mæ ïc caïm khaïc nhau. Baíng 28: Aính hæ åíng cuía caïc nghiãûm thæ ïc thæ ïc àn khaïc nhau lãn thaình pháön sinh hoïa cuía caïtrã lai nuäi läöng Baíng 29: Aính hæ åíng cuía thæ ïc àn coïchæ ïa caïc mæ ïc caïm khaïc nhau lãn sinh træ åíng cuía caïrä phi nuäi läöng Baíng 30: Hãû säú tiãu täún thæ ïc àn (FCR) vaìhiãûu quaísæ íduûng protein (PER) cuía caïrä phi nuäi läöng våïi thæ ïc àn coïchæ ïa caïc mæ ïc caïm khaïc nhau. Baíng 31: Aính hæ åíng cuía caïc nghiãûm thæ ïc thæ ïc àn khaïc nhau lãn thaình pháön sinh hoïa cuía caïrä phi nuäi läöng. Baíng 32: Biãún âäüng nhiãût âäü, Oxy, pH trong ruäüng nuäi Baíng 33: Biãún âäüng täøng âaûm, NH4, täøng lán, PO4 trong ruäüng nuäi Baíng 34: Sinh træ åíng cuía caïmeìvinh vaìcaïcheïp våïi caïc nghiãûm thæ ïc thæ ïc àn khaïc nhau sau 7 thaïng nuäi 4 DANH SAÏCH ÂÄÖ THË Âäö thë 1: Sæû thay âäøi cuía haìm læ åüng âaûm vaìbäüt âæ åìng (NFE) theo thåìi gian uí Âäö thë 2: Sæû thay âäøi cuía haìm læ åüng âaûm theo thåìi gian cuía caïc nghiãûm thæ ïc Âäö thë 3a: Tàng troüng caïtrã lai sæ íduûng thæïc àn coïthaình pháön caïm thæ åìng qua 7 tuáön thê nghiãûm Âäö thë 3b: Tàng troüng caïtrã lai sæíduûng thæ ïc àn coïthaình pháön caïm uíqua 7 tuáön thê nghiãûm. Âäö thë 4a: Tàng troüng caïmeìvinh sæ íduûng thæ ïc àn coïthaình pháön caïm thæ åìng qua 8 tuáön thê nghiãûm Âäö thë 4b: Tàng troüng caïmeìvinh sæ íduûng thæ ïc àn coïthaình pháön caïm uíqua 8 tuáön thê nghiãûm Âäö thë 5a: Tàng troüng caïcheïp sæ íduûng thæ ïc àn coïthaình pháön caïm thæ åìng qua 6 tuáön thê nghiãûm Âäö thë 5b: Tàng troüng caïcheïp sæ íduûng thæ ïc àn coïthaình pháön caïm uíqua 6 tuáön thê nghiãûm Âäö thë 6a: Tàng troüng caïrä phi sæ íduûng thæïc àn coïthaình pháön caïm thæ åìng qua 7 tuáön thê nghiãûm Âäö thë 6b: Tàng troüng caïrä phi sæíduûng thæ ïc àn coïthaình pháön caïm uíqua 7 tuáön thê nghiãûm Âäö thë 7: Tàng troüng caïtrã lai trong läöng qua caïc âåüt thu máùu Âäö thë 8: Tàng troüng caïrä phi trong läöng qua caïc âåüt thu máùu Âäö thë 9: Sinh træ åíng cuía caïmeìvinh åícaïc nghiãûm thæ ïc thæ ïc àn khaïc nhau trong ruäüng sau 7 thaïng thê nghiãûm. Âäö thë 10: Sinh træ åíng cuía caïcheïp åícaïc nghiãûm thæ ïc thæïc àn khaïc nhau trong ruäüng sau 7 thaïng thê nghiãûm. 5 PHÁÖN I GIÅÏI THIÃÛU Trong vaìi nàm gáön âáy, saín læ åüng caïm gaûo åíÂäöng Bàòng Säng Cæ íu Long (ÂBSCL) gia tàng âaïng kãø, æ åïc tê nh coïkhoaíng vaìi tràm ngaìn táún caïm gaûo trong nàm vaìcon säú naìy seîtiãúp tuûc gia tàng trong nhæîng nàm tiãúp theo (Niãn giaïm thäúng kã, 1997). Caïm gaûo laìnguäön phuû pháøm chê nh tæ ìluïa gaûo âæ åüc sæ íduûng cho chàn nuäi gia suïc gia cáöm. Ngoaìi ra, caïm coìn laìnguyãn liãûu laìm thæ ïc àn cho täm caï. Trong qui trç nh saín xuáút thæ ïc àn cho täm caï, caïm gaûo âæ åüc duìng nhæ mäüt nguyãn liãûu phäúi chãú chuíyãúu cung cáúp cháút dinh dæ åîng vaìlaìm giaím giaïthaình thæ ïc àn båíi giaïcaïm gaûo tháúp. Trãn thãú giåïi ngæ åìi ta quan tám nhiãöu âãún viãûc sæ ílyïcaïm gaûo nhæ thãú naìo âãøcoïthãø täön træ îláu laìm thæ ïc àn cho täm caïvaìchàn nuäi gia suïc maìkhäng bë giaím cháút læ åüng. Âaîcoïmäüt vaìi thê nghiãûm sæ íduûng caïm gaûo laìm thæ ïc àn cho caïnhæ Mohantu (1986) sæ í duûng 50% caïm gaûo thä laìm thæ ïc àn nuäi caïcheïp áún âäücho kãút quaítäút. Wee (1991) cho biãút phæ ång phaïp lãn men caïc nguyãn liãûu laìm thæ ïc àn cho caïcoïnguäön gäúc thæûc váût cho kãút quaítäút. Taïc giaícuîng cho biãút quaïtrçnh lãn men khäng chè laìm tàng haìm læ åüng âaûm maìcoìn laìm tàng tè lãû tiãu hoïa caïc amino acid vaìcaíacid beïo tæûdo. Trong næ åïc chæ a tháúy caïc cäng bäú naìo vãö sæ íduûng caïm gaûo laìm nguyãn liãûu chê nh trong thæ ïc àn nuäi caï, nhæ ng trong thæûc tãú thç coïthãø sæ íduûng âãún 80-90% trong thæ ïc àn cuía caïBasa nuäi beì, mang laûi kãút quaíkhaíquan nhæ ng cuîng coìn nhiãöu nhæ åüc âiãøm (Phæ ång 1998). Trong chàn nuäi cuîng âaîcoïmäüt säú nghiãn cæ ïu lãn men caïm âãø náng cao thaình pháön dinh dæ åîng vaìgia tàng tè lãû tiãu hoïa thæ ïc àn åíheo. Xuáút phaït tæìyïtæ åíng trãn, chuïng täi cho ràòng viãûc nghiãn cæ ïu sæ íduûng hiãûu quaícaïm gaûo âãø nuäi caïvåïi phæ ång thæ ïc âån giaín coïtaïc âäüng cuía cäng nghãû sinh hoüc laìráút cáön thiãút, hy voüng coïthãø goïp pháön náng cao nàng suáút caïnuäi phäø biãún åícaïc vuìng däöng bàòng säng Cæ íu Long. Âáy cuîng laìnghiãn cæïu tiãn phong nhàòm måíra hæ åïng måïi sæ í duûng hiãûu quaícaïm gaûo âãø náng cao nàng suáút caïnuäi bàòng caïc biãûn phaïp kyîthuáût âån giaín, phuìhåüp våïi âiãöu kiãûn cuía caïc qui mä saín xuáút thuíy saín nhoí. 6 Âãö taìi “Nghiãn cæïu sæíduûng caïm gaûo lãn men laìm thæïc àn cho caïtaûi Cáön Thå” âæ åüc tiãún haình våïi muûc âê ch - Tç m ra qui trç nh caïm gaûo lãn men âån giaín (coïthãø aïp duûng räüng raîi åíqui mä gia âç nh) âãø náng cao cháút læ åüng caïm gaûo laìm thæ ïc àn nuäi caï. 7 - Tç m ra caïc cäng thæ ïc phäúi chãú vaìqui trç nh saín xuáút thæ ïc àn cho mäüt säú loaìi caï phäø biãún vuìng Âäöng Bàòng Säng Cæ íu Long dæûa trãn nãön caïm gaûo lãn men vaì chæ a lãn men. - Phäø biãún kãút quaínghiãn cæ ïu vaìchuyãøn giao kyîthuáût cho ngæ åìi dán. PHÁÖN II SÅ LÆ ÅÜC TÇ NH HÇ NH NGHIÃN CÆÏU 1. Nhæîng nghiãn cæïu vãö khaínàng sæíduûng caïm gaûo trong nuäi thuíy saín Caïm laìmäüt trong nhæ îng saín pháøm âæ åüc laìm ra tæ ìluïa gaûo, vaìtheo Håüi vaì ctv. (1997) thç caïm chæ ïa protein vaìcháút beïo cao nháút so våïi caïc saín pháøm âæ åüc laìm ra tæ ì quaïtrç nh naìy. Âàûc biãût, haìm læ åüng Vitamin trong caïm gaûo ráút cao vç trong quaïtrç nh xay xaït læ åüng vitamin cuía gaûo coïthãø máút âi tæì60-81% tuìy theo tæ ìng loaûi gaûo. Boy vaì Goodyear (1971) cho biãút trong caïm gaûo coïchæ ïa haìm læ åüng cháút beïo tæ ì14-18%, âaûm tæ ì11-16% nhæ ng haìm læ åüng låïn cháút xå vaìcháút bäüt âæ åìng (carbohydrate) cao nãn cáön phaíi phäúi chãú våïi caïc nguyãn liãûu khaïc trong chãú biãún thæïc àn cho caï. Nhiãöu næ åïc trãn thãú giåïi sæ íduûng caïm gaûo laìm thæïc àn cho caï nhæ ÁÚn Âäü, Malaysia, Philippines, Srilanka, Thaïi Lan. Caïc quäúc gia naìy âaîsæíduûng säú læ åüng låïn caïm gaûo duìng nuäi caï, åíÁÚn Âäü coïê t nháút laì6 triãûu táún caïm gaûo âæ åüc duìng trong nuäi caïhaìng nàm, åíThaïi Lan caïm gaûo laìnguyãn liãûu chênh âãø nuäi nhiãöu loaìi caï(Boy vaì Goodyear, 1971). Marck (1975) baïo caïo ràòng caïc quäúc gia trãn duìng caïm laìm nguyãn liãûu âãø phäúi träün våïi loaûi nguyãn liãûu laìm thæ ïc àn khaïc trong saín xuáút thæ ïc àn cäng nghiãûp hoàûc duìng cho caïàn træûc tiãúp. Mohantu (1986) sæ íduûng caïm gaûo thä âãún 50% thaình pháön thæ ïc àn duìng nuäi caïcheïp ÁÚn Âäü cho kãút quaítäút. Thæ ïc àn viãn gäöm coí khä, caïm gaûo, bäüt caïvåïi tè lãû 4: 3: 1 duìng nuäi caïräphi cho täúc âäü tàng træ åíng tæ ång âäúi (SGR) laì0.69 (Moriarty vaìctv, 1973). Theo Pillay (1990), caïräphi coïtroüng læ åüng 99g, nuäi åíPhillipine våïi thæ ïc àn coïthaình pháön gäöm 65% caïm : 25% bäüt caï: 10% bäüt cuìi dæ ìa, coïhãû säú tiãu täún thæ ïc àn (FCR) laì2.5 (tê nh theo thæ ïc àn khä). Caïcoïtroüng læ åüng ban âáöu 36g, våïi thæ ïc àn coï70% caïm : 20% bäüt caï: 10% bäüt cuìi dæ ìa, cho FCR laì3.6. Caïcoïtroüng læ åüng ban âáöu 55g, våïi 75% caïm : 25% bäüt caï, cho FCR laì: 3.1 (Guerrero, 1979). Caïräphi nuäi läöng åíPhillipine våïi thæ ïc àn coï24% âaûm vaìthaình pháön thæ ïc àn gäöm 77% caïm vaì23% bäüt caïseîcho FCR laì2.5 (FAO, 1983). Ngæ åìi ta coìn quan tám nhiãöu âãún viãûc xæ ílyïcaïm gaûo nhæ thãú naìo âãø täön træîláu maìkhäng laìm giaím cháút læ åüng âãø duìng laìm thæ ïc àn cho gia suïc vaìtäm caï. Trong næ åïc chæ a tháúy caïc cäng trçnh naìo nghiãn cæ ïu vãöviãûc sæ íduûng caïm gaûo nhæ nguyãn liãûu chê nh laìm thæ ïc àn cho täm caï. Nhæ ng trong thæûc tãú coïthãø sæ íduûng caïm gaûo âãún 80-90% trong thaình pháön thæ ïc àn cho caïBasa nuäi beìthám canh åíAn giang, Âäöng Thaïp cho kãút quaíkhaíquan nhæ ng cuîng coìn nhiãöu nhæ åüc âiãøm (Phæ ång 1998). 8 Háöu hãút caïc häü nuäi gia âç nh saín xuáút nhoíåíÂäöng Bàòng Säng Cæ íu Long thæ åìng sæ í duûng caïm laìthæ ïc àn cho caïvåïi hçnh thæ ïc raíi trãn màût ao hoàûc träün våïi thæûc váût hoàûc mäüt vaìi daûng khaïc laìm thæ ïc àn tæ åi cho caï. Våïi caïch cho àn naìy chàõc chàõn seîlaìm giaím hiãûu quaísæ íduûng thæ ïc àn cuía caïvç thæ ïc àn tæ åi nhanh tan raîtrong næ åïc vaìcoìn laìm ä nhiãùm mäi træ åìng vaìaính hæ åíng âãún nàng suáút caïnuäi. 2. Lãn men vaìgiaïtrë dinh dæ åîng cuía náúm nem Trãn thãú giåïi ngæ åìi ta khäng chè nghé âãún phæ ång phaïp cho caïàn hiãûu quaímaìcoìn nghé âãún viãûc laìm thãú naìo âãø náng cao giaïtrë dinh dæ åîng cuía nguyãn liãûu laìm thæ ïc àn træ åïc khi chãú biãún. Wee (1991) cho biãút phæ ång phaïp lãn men caïm laìm nguyãn liãûu thæ ïc àn coïnguäön gäúc thæûc váût âãønuäi caïvaìcho kãút quaítäút. Taïc giaícuîng cho biãút quaï trç nh lãn men khäng chè laìtàng haìm læ åüng âaûm maìcoìn laìm tàng tè lãû tiãu hoïa caïc amino acid vaìcaíacid beïo tæû do. Båíi baín thán náúm men laìmäüt chãúpháøm coïgiaïtrë dinh dæ åîng cao, âæ åüc täøng håüp theo con âæ åìng sinh hoüc, gäöm âuícaïc thaình pháön dinh dæ åîng. Âaûm trong náúm men tæ ì44-55% (Tiãún, 1970). Náúm Saccharomyces cerevisiae coï chæ ïa nhiãöu loaûi acid amin, haìm læ åüng âaûm cao, täút, nhåìkhaínàng täøng håüp træûc tiãúp tæ ì âæ åìng cuía caïm (Tiãún, 1970). Mazid vaìctv (1978) cho caïräphi àn 10 loaûi acid amin cáön thiãút, háöu hãút coïtrong náúm Saccharomyces cerevisiae thç tháúy sæû tàng træ åíng cuía caï nhanh hån. Haìm læ åüng âæ åìng trong náúm men tæ ì25-35% (Tiãún, 1970). Âæ åìng trong náúm men laìcaïc glicogen, âáy laìnguäön nàng læ åüng bäø sung quan troüng cuía caï(Lai vaìctv., 1985). Theo Tiãún (1970), cháút beïo trong náúm men chiãúm 1.5-5%. Cháút beïo laìnguäön nàng læ åüng cao nháút vaìthuáûn låüi nháút âãø sæ íduûng. Cháút beïo Triglycerit laìnguäön nàng læ åüng cå baín trong cå thãø giuïp caïbåi khoíe (Lai vaìctv., 1985) Nguäön Vitamin trong náúm men ráút däöi daìo, coïhoaût tê nh cao. Vitamin B chiãúm âa säú, ngoaìi ra coìn coïvitamin A vaìtiãön vitamin D. Vitamin khäng thãø täøng håüp âæ åüc trong cå thãø âäüng váût nhæ ng noïráút cáön thiãút cho âåìi säúng âäüng váût (Lai vaìctv., 1985). Âáy laìmäütæ u thãú cho viãûc duìng náúm men âãølaìm thæ ïc àn cho caï. Khoaïng cháút trong tãú baìo náúm men chæ ïa nhiãöu nguyãn täú vi læ åüng quan troüng nhæ Fe, Mn, Ca, . . . (Duîng vaì ctv., 1982). 9 Toïm laûi, náúm men laìloaìi sinh váût säúng vaìcoïkhaínàng täøng håüp caïc cháút dinh dæ åîng nhæ âaûm, cháút beïo, âæ åìng, Vitamin, khoaïng cháút, biãún âaûm phæ ïc taûp thaình âaûm âån giaín, âaûm thæûc váût thaình âaûm cuía men, âaûm vä cå thaình âaûm hæ îu cå. Chê nh vç thãú, náúm men cung cáúp mäüt læ åüng låïn caïc cháút dinh dæ åîng cáön thiãút cho sæû säúng cuía sinh váût nuäi, keìm theo âàûc tê nh phaït triãøn nhanh, taûo sinh khäúi låïn cuía náúm. ÅÍ næ åïc ta hçnh thæ ïc duìng náúm men phäø biãún laìâem náúm men uívåïi nguyãn liãûu coï chæ ïa cháút bäüt âæ åìng (bäüt gaûo, bäüt ngä, caïm) taûo nãn thæ ïc àn coïmuìi vë thåm ngon, kê ch thê ch tê nh theìm àn cuía caïvaìváût nuäi, caïàn táûp trung, gia suïc àn nhiãöu vaìtiãu hoïa täút, hãû säú thæ ïc àn giaím. Âäúi våïi caïTràõm coítæ ìhæ ång lãn giäúng, nãúu náúm men laì45% thç hãû säú thæ ïc àn laì3.4 vaìnãúu laì12% laì4.4. Caïmau låïn khoíe maûnh, ê t bãûnh ngoaìi da, tè lãû säúng cao vaìê t bë giun saïn (Kyîthuáût nuäi caïnæ åïc ngoüt, ÂHCT, 1994). Thæ ïc àn uímen sæ íduûng trong chàn nuäi cho kãút quaítäút, sæû tiãu täún thæ ïc àn so våïi thæïc àn khäng uímen giaím tæ ì13.828.6% vaìtroüng læ åüng heo gia tàng tæ ì11.8-28.2% (Thuíy, 1982). Viãûc duìng thæ ïc àn uímen trong chàn nuäi cho kãút quaíroî, âäúi våïi ngaình thuíy saín thç chæ a coïsäú liãûu cuû thãø. Theo Ván (1992) sæ íduûng caïm, luûc bçnh uítè lãû 1:1 duìng nuäi caï räphi vaìcaïcheïp cho täúc âäü tàng træ åíng caïcao hån nghiãûm thæ ïc thæïc àn sæ íduûng caïm hoàûc nghiãûm thæ ïc thæ ïc àn sæ íduûng caïm, luûc bçnh khäng uítè lãû 1:1. 3. Så læ åüc âàûc âiãøm dinh dæ åîng caïc âäúi tæ åüng nghiãn cæïu Caïrä phi, meìvinh, caïcheïp vaìcaïtrã lai hiãûn âang laìcaïc âäúi tæ åüng nuäi phäø biãún vaìâem laûi giaïtrë kinh tãú cao åíâäöng bàòng säng Cæ íu Long. Caïrä phi vaìcaïtrã lai âæ åüc nuäi chuíyãúu trong ao, läöng beì, trong khi caïmeìvinh, cheïp vaìcaícaïräphi chuíyãúu nuäi trong ruäüng luaï. Caïrä phi laìloaìi àn taûp thiãn vãömuìn baîhæ îu cå, trong ao nuäi coïthãø cho àn thæ ïc àn nhán taûo. Mæ ïc âaûm thê ch håüp cho caïrä phi dao âäüng trong khoaíng 25- 35% (Pullin, 1982), 28% trong nuäi baïn thám canh (Guerrero, 1980). Hiãûn nay, trong nuäi beìcaïrä phi âæ åüc cho àn thæ ïc àn chæ ïa chuíyãúu laìcaïm gaûo åídaûng thæ ïc àn viãn hay thæ ïc àn áøm (Phæ ång 1998). Caïtrã lai laìloaìi àn taûp thiãn vãö âäüng váût. Thæ ïc àn chuíyãúu laìcua äúc, caï, âäüng váût âaïy,... Nhu cáöu cháút âaûm cuía caïtrã lai khaïcao 30-35% (Balagun, 1994). Hiãûn nay, caï 10 trã lai âang âæ åüc nuäi chuíyãúu dæ åïi hç nh thæ ïc thám canh, thæ ïc àn chuíyãúu laìsaín pháøm phuû cuía caïc nhaìmaïy chãú biãún thuíy saín. Theo nghiãn cæ ïu cuía Arunachalam, 1994) caï trã coïkhaínàng sæ íduûng nhiãöu loaûi thæ ïc àn ngoaìi tæû nhiãn maìngay caítrong ao nuäi, loaìi caïnaìy coïkhaínàng thê ch æ ïng nhanh våïi âiãöu kiãûn thæ ïc àn måïi nhæ caïm, baïnh dáöu âáûu phäüng, nhäüng tàòm,... Caïmeìvinh loaìi caïcoïphäø thæ ïc àn räüng nhæ caïc loaûi thæûc váût thæ åüng âàóng, rong beìo, sinh váût phuìdu, thæ ïc àn tinh,... Do âoï, viãûc giaíi quyãút thæ ïc àn cho caïtæ ång âäúi dãù daìng, caïmeìvinh thæ åìng âæ åüc nuäi gheïp våïi nhiãöu loaìi caïkhaïc vaìlaìâäúi tæ åüng nuäi chê nh trong ruäüng luïa, coïthãø nuäi âãø diãût coíxung quanh ao häö (Kyîthuáût nuäi caïnæ åïc ngoüt, ÂHCT, 1994). Theo Hickling (1984) caïmeìvinh laìloaìi àn thæûc váût täút. Khi sæ í duûng 100% caïm trong thæ ïc àn coïtäúc âäü tàng træ åíng cao hån khi thæïc àn coï(1 caïm : 2 luûc bçnh), sæûkhaïc biãût naìy laìcoïyïnghé a (Tám, 1989). Âäúi våïi váún âãö dinh dæ åîng cuía caïcheïp âaîâæ åüc nhiãöu taïc giaínghiãn cæ ïu. Caïcheïp laìloaìi àn taûp thiãn vãöâäüng váût vaìâaîcoïmäüt vaìi thê nghiãûm sæ íduûng caïm gaûo laìm thæ ïc àn cho caïnhæ Mohantu (1986) sæ íduûng 50% caïm gaûo thä laìm thæ ïc àn nuäi caïcheïp áún âäü cho kãút quaítäút. Wee (1991) cho biãút phæ ång phaïp lãn men caïc nguyãn liãûu laìm thæ ïc àn cho caïcheïp coïnguäön gäúc thæûc váût cho kãút quaítäút. ÅÍ caïc häü nuäi caïcheïp trong beì thæ ïc àn chuíyãúu laìcaïm vaìbäüt caï, trong âoïcaïm chiãúm tè lãû khaïcao. 11 PHÁÖN III NÄÜI DUNG VAÌPHÆ ÅNG PHAÏP NGHIÃN CÆÏU 1 . Näüi dung nghiãn cæïu - Phán tê ch thaình pháön hoïa hoüc (cháút âaûm, cháút bäüt âæ åìng, cháút beïo, cháút xå, âäü áøm, cháút khä) cuía caïm gaûo. - Nghiãn cæ ïu náng cao cháút læ åüng caïm gaûo bàòng men vi sinh váût doìng 2R (men thæ ïc àn gia suïc). - Âaïnh giaïaính hæ åíng cuía caïc cäng thæ ïc thæ ïc àn phäúi träün giæ îa caïm gaûo lãn men, khäng lãn men lãn sinh træ åíng vaìhiãûu quaísæíduûng thæ ïc àn cuía mäüt säú caïnuäi (rä phi, meìvinh, cheïp, trã lai) trong âiãöu kiãûn phoìng thê nghiãûm. - Nuäi thæ ínghiãûm caïc loaìi caïtrãn trong läöng vaìträng ruäüng coïträöng luïa (caïruäüng) bàòng caïc cäng thæ ïc thæ ïc àn choün læûa tæìcaïc thê nghiãûm trong phoìng. 2. Phæ ång phaïp nghiãn cæïu 2.1. Âë a âiãøm vaìváût liãûu nghiãn cæïu 2.1.1 Âë a âiãøm nghiãn cæïu - Thê nghiãm trong phoìng vaìtrong läöng âæ åüc thæûc hiãûn taûi Viãûn Haíi saín, Khoa Näng nghiãûp, Âaûi hoüc Cáön Thå. - Thê nghiãûm ngoaìi âäöng âæ åüc tiãún haình taûi xaîLong Tuyãön, Thaình phäú Cáön Thå, tè nh Cáön Thå. 2.1.2. Hãû thäúng thê nghiãûm: - Hãû thäúng thê nghiãûm trong phoìng gäöm 27 bãø kê nh coïdung tê ch 50 lê t, 21 bãø nhæûa 60 lê t, 27 bãø ximàng 500 lêt. Táút caícaïc hãû thäúng âãöu duìng loüc sinh hoüc (tuáön hoaìn næ åïc), vaìcoïsuûc khê liãn tuûc trong suäút thåìi gian thê nghiãûm. 12 - Hãû thäúng läöng thê nghiãûm gäöm 9 läöng læ åïi, kê ch thæ åïc 2m x 2m x 1.5m, läöng âæ åüc âàût trong ao coïquaût næ åïc thæ åìng xuyãn. - Thê nghiãûm trong ruäüng gäöm 6 ha ruäüng träöng luïa vaìâæ åc ngàn thaình 6 lä. Thê nghiãûm âæ åüc tiãún haình theo nguyãn tàõc váûn haình cuía mäüt mä hç nh canh taïc caï-luïa thäng thæ åìng. - Nguäön næ åïc duìng thê nghiãûm trong phoìng thê nghiãûm laìnæ åïc giãúng âaîqua làõng loüc, næ åïc duìng cho thê nghiãûm trong läöng âæ åüc láúy tæ ìsäng rau muäúng, næ åïc ao âæ åüc thay khoaíng 15% mäùi 2 ngaìy theo phæ ång thæ ïc næ åïc måïi båm vaìo mäüt âáöu vaìchaíy traìn ra åíâáöu kia. 2.1.3. Caïthê nghiãûm Caïthê nghiãûm laìcaïgiäúng khoíe maûnh coïkêch cåî3- 10 gam/con, gäöm 4 loaìi cheïp, rä phi, meìvinh, trã lai. Caïâæ åüc mua tæ ìcaïc traûi caïgiäúng. Træ åïc khi âæ a vaìo thê nghiãûm caïâæ åüc thuáön dæ åîng khoaíng 1 tuáön âãø quen våïi âiãöu kiãûn thê nghiãûm vaìtáûp cho àn thæ ïc àn chãú biãún. 2.1.4. Thiãút bë vaìnguyãn liãûu thê nghiãûm - Thiãút bë gäöm caïc loaûi maïy moïc duìng âãø phán tê ch thaình pháön hoïa hoüc cuía thæïc àn, cuía caïvaìmäi træ åìng næ åïc thê nghiãûm. - Nguyãn liãûu thê nghiãûm gäöm: caïm më n måïi, bäüt caï, táúm, bäüt mç, premix vaìmäüt säú hoïa cháút khaïc. 13 2.1.5. Phæ ång phaïp laìm thæïc àn Nguyã n liãûu thä ↓ Cán, träün âãöu Häùn håüp nguyãn liãûu ↓ Träün, nhaìo âãöu ↓ Häùn håüp deío ↓ EÏp viãn Såüi thæ ïc àn ↓ Sáúy åínhiãût âäü 45-50 0C Thæ ïc àn viãn khä (Baío quaín laûnh åí-18 oC) 2.2. Phæ ång phaïp bäútrê thê nghiãûm 2.2.1. Thê nghiãûm 1: Lãn men caïm gaûo âãønáng cao thaình pháön dinh dæ åîng Thê nghiãûm 1.1: Xaïc âë nh tè lãûphäúi chãú giæîa men (doìng 2R) vaìcaïm âãønáng cao cháút læ åüng dinh dæ åîng cuía caïm (häùn håüp uí) Thê nghiãûm âæ åüc tiãún haình våïi 3 tè lãû men khaïc nhau laì3, 5 vaì7% cuía häùn håüp caïm uí. Häùn håüp sau khi träün âãöu seîâæ åüc uítrong caïc häüp nhæûa (20 cm x 20 cm x 20cm) coïâáûy bàòng læ åïi muìng âãø cho khäng khê vaìo giuïp cho men hoaût âäüng, nhæ ng haûn chãú sæû xám nháûp cuía nhæ îng sinh váût khaïc nháút laìnáúm. Mäùi tè lãû men âæ åüc làûp laûi 3 láön. Thaình pháön hoïa hoüc cuía häùn håüp uí(nháút laìâaûm) âæ åüc phán tê ch åícaïc thåìi âiãøm khaïc nhau: træ åïc khi uí(sau khi âaîträün táút caícaïc thaình pháön kãø caínæ åïc) vaì24, 32 vaì48 giåì sau khi uí. Nhiãût âäü trong thåìi gian uíâæ oüc ghi nháûn vaìpH cuía häùn håüp uícuîng âæ åüc ghi nháûn vaìo caïc thåìi âiãøm thu máùu phán têch thaình pháön hoïa hoüc. 14 Baíng 1: Thaình pháön caïc nguyãn liãûu trong häùn håüp caïm uíåí3 mæïc men 3, 5 vaì 7% (%) Nguyãn liãûu Caïm Men Phán SA Thyromin KH2 PO4 Máût âæ åìng Næ åïc Thê nghiãûm 1.2: Aính hæ åíng cuía thaình pháön nguyãn liãûu lãn sæû thay âäøi haìm læ åüng âaûm cuía häùn håüp caïm uí Viãûc bäø sung caïc cháút trong häùn håüp uínhæ KH 2PO4, Thyromin, máût âæ åìng coïthãø seîgàûp khoïkhàn cho viãûc aïp duûng åímäüt säú âë a phæ ång. Do âoï, muûc âê ch cuía thê nghiãûm laìtçm ra cäng thæ ïc cuía häùn håüp caïm uíthê ch håüp, cho haìm læ åüng âaûm täúi æ u trãn cå såíduìng caïc loaûi nguyãn liãûu dãù tçm hay sàôn coïtaûi näng häü. Baíng 2: Thaình pháön (%) nguyãn liãûu cuía 4 cäng thæ ïc uícaïm khaïc nhau Nguyãn liãûu Caïm Men Phán SA Thyromin KH2 PO4 Máût âæ åìng Næ åïc Dæûa vaìo kãút quaícuía thê nghiãûm 1.1 choün ra mæ ïc men thê ch håüp sau âoïthay âäøi thaình pháön cuía häùn håüp caïm uí. Thê nghiãûm âæ åüc bäú trê våïi 3 nghiãûm thæ ïc våïi tè lãû men laì3% (choün ra tæ ìthê nghiãûm 1.1) våïi thaình pháön nguyãn liãûu trong häùn håüp uíkhaïc 15 nhau vaì1 nghiãûm thæ ïc uícaïm khäng coïmen (duìng laìm âäúi chæ ïng). Mäùi nghiãûm thæ ïc láûp laûi 3 láön. Phæ ång phaïp thu tháûp säú liãûu giäúng nhæ åíthê nghiãûm 1.1. 2.2.2. Thê nghiãûm trãn caïc âäúi tæ åüng caïnghiãn cæïu 2.2.2.1. Thê nghiãûm 2: Sæ íduûng caïm gaûo lãn men vaìkhäng lãn men laìm thæ ïc àn cho caï Thê nghiãûm âæ åüc tiãún haình trãn 4 âäúi tæ åüng caïchoün læûa coïtroüng læ åüng luïc bàõt âáöu thê nghiãûm dao âäüng tæ ì4-5 g/con.Táút caícaïc thê nghiãûm âãöu âæ åüc bäú trê theo phæ ång phaïp hoaìn toaìn ngáùu nhiãn, vaìmäùi nghiãûm thæ ïc làûp laûi 3 láön. Caïthê nghiãûm âæ åüc choün thaívaìo mäùi bãø mäüt tuáön træ åïc khi thê nghiãûm vaìcho àn cuìng loaûi thæ ïc àn. Træ åïc khi bàõt âáöu thê nghiãûm 2 caïthãø âæ åüc bàõt tæ ìmäùi bãø thê nghiãûm vaìgiæ îâäng (-18 oC)âãø phán tê ch thaình pháön sinh hoïa. Troüng læ åüng caïâæ åüc cán (bàòng cán coïâäüchê nh xaïc 0.1 g)vaìo luïc bàõt âáöu thê nghiãûm vaìsau mäùi 7 hay 10 ngaìy (tuìy thê nghiãûm) cán âo mäüt láön âãún khi kãút thuïc thê nghiãûm. Caïâæ åüc cho àn 4 láön trong ngaìy ( 7:30; 10:30; 13:30; 16:30 giåì). Kháøu pháön àn haìng ngaìy laì4-5% troüng læ åüng thán. Kãút thuïc thê nghiãûm, mäùi bãø thê nghiãûm hay mäùi láön làûp laûi cuía nghiãûm thæ ïc thu ngáùu nhiãn 3 caïthãø âãø phán tê ch thaình pháön hoïa hoüc. Máùu seîâæ åüc giæ îtrong âiãöu kiãûn -18o C cho âãún khi phán têch. Hç nh 1: Hãûthäúng bãø thê nghiãûm trong phoìng 16 Nghiãûm thæïc thæïc àn thê nghiãûm Âäúi våïi ba loaûi caïgäöm rä phi, meìvinh vaìcaïcheïp, chê n cäng thæïc thæ ïc àn thê nghiãûm âæ åüc thiãút láûp våïi caïc mæïc caïm khaïc nhau tæ ì30-60% caïm trong thaình pháön thæ ïc àn, caïc cäng thæ ïc thæ ïc àn coïcuìng haìm læ åüng âaûm vaìmæ ïc nàng læ åüng. Riãng cäng thæ ïc thæ ïc àn duìng laìm âäúi chæ ïng khäng coïcaïm trong thaình pháön phäúi chãú. Baíng 3 : Thaình pháön (%) thê nghiãûm trãn caïrä phi, caïcheïp vaìcaïm Nguyãn liãûu Bäüt caï Caïm Dáöu âáûu naình Vitamin Cháút kãút dênh Cellulose Bäüt mç Thaình pháön hoaïhoüc Âäü khä Âaûm thä Cháút beïo Xå thä Tro Bäüt âæ åìng Ghi chuï: NT: nghiãûm thæ ïc (∗): (∗*): Bäüt caïKiãn Giang Trong 1 kg häùn håüp Vitamin coï: Vit.A: 4.000.000 UI; Vit Vit.B1: 0.3 g; Vit.B2: 2 g; Vit.B12: 0.006; Vit.H:0.02 g; Calcium Nicotinic Copper:3.2 g; Iodine:0.32 g; Cobalt: 0.16 g; Selenium: 0.06 g ; Oxytetracycline: 8 g; Antioxidant: 2 g Riãng âäúi våïi caïtrã lai do tê nh àn thiãn vãö âaûm âäüng váût nãn chè thæ ïc thæ ïc àn våïi caïc mæïc caïm khaïc nhau tæ ì30-50% caïm trong thaình pháön thæ ïc àn, caïc cäng thæ ïc thæ ïc àn coïcuìng haìm læ åüng âaûm vaìmæ ïc nàng læ åüng. 17 Baíng 4 : Thaình pháön (%) phäúi träün vaìthaình pháön hoïa hoüc cuía caïc loaûi thæïc àn thê nghiãûm trãn caïtrã lai Nguyãn liãûu Bäüt caï Caïm Dáöu âáûu naình Vitamin Cháút kãút dênh Cellulose Bäüt mç Thaình pháön hoaïhoüc Âäü khä Âaûm thä Cháút beïo Xå thä Tro Bäüt âæ åìng Ghi chuï: NT: nghiãûm thæ ïc (∗): Bäüt caïKiãn giang Trong 1kg häùn håüp Vitamin coï: Vit.A: 4.000.000 UI; Vit.D (∗*): Vit.B1: 0.3 g; Vit.B2: 2 g; Vit.B12: 0.006; Vit.H:0.02 g; Calcium D Pantothenate: 5 g; Folic acid: 0.4 g; Nicotinic acid: 10 g; Choline Chloride: 100 g; Iron: 12,8 g; Zinc: 16 g; Manganese: 25.6 g; Copper:3.2 g; Iodine:0.32 g; Cobalt: 0.16 g; Selenium: 0.064 g; DL.Methionin: 20 g; 3 Nitro acid: 20 g ; Oxytetracycline: 8 g; Antioxidant: 2 g 2.2.2.2. Thê nghiãûm 3: Thê nghiãûm nuäi caïtrong läöng vaìngoaìi âäöng Tæ ìkãút quaíthê nghiãûm trong phoìng, åímäùi loaìi caïthê nghiãûm choün ra 2 cäng thæ ïc thæ ïc àn täút nháút (dæûa trãn sinh træ åíng, hãû säú tiãu täún thæ ïc àn FGR, chi phê thæ ïc àn cho 1 kg caï) âãø bäú trê tháût trong läöng hoàûc ngoaìi âäöng. Thê nghiãûm âæ åüc bäú trê theo phæ ång phaïp hoaìn toaìn ngáùu nhiãn mäùi nghiãûm thæ ïc làûp laûi 3 láön. Caïthê nghiãûm âæ åüc choün thaívaìo mäùi läöng mäüt tuáön træ åïc khi thê nghiãûm bàõt âáöu. Træ åïc thê nghiãûm 6 caïâæ åüc bàõt vaìgiæ îâäng âãø phán tê ch thaình pháön hoïa hoüc. Troüng læ åüng caïâæ åüc cán vaìo luïc bàõt âáöu thê nghiãûm vaìsau mäùi 10 ngaìy (âäúi våïi caïrä 18 phi) hoàûc 15 ngaìy (âäúi våïi caïtrã) mäüt láön . Caïâæ åüc cho àn 2 láön trong ngaìy (7:30, 4:30 giåì). Kháøu pháön àn haìng ngaìy laì4-5% troüng læ åüng thán. Thê nghiãûm âæ åüc kãút thuïc sau 2.5 thaïng thê nghiãûm. Khi kãút thuïc thê nghiãûm, mäùi nghiãûm thæ ïc seîgiæ îlaûi 6 caï âãø phán tê ch thaình pháön hoïa hoüc. Âäúi våïi hai loaìi caïtrã lai vaìrä phi, thê àn trong âoï2 nghiãûm thæ ïc choün ra tæ ìthê nghiãûp (thæ ïc àn Con Coìduìng nhæ thæ ïc àn âäúi chæ ïng). Hç nh 2 : Hãû thäúng thê nghiãûm trong läöng Thæïc àn cho caïrä phi trong läöng Bao gäöm 2 cäng thæ ïc thæ ïc àn (khäng cuìng mæ ïc âaûm vaìnàng læ åüng) coïmæ ïc caïm khaïc nhau laì50% vaì60%, vaìmäüt thæ ïc àn âäúi chæ ïng (thæ ïc àn Con coì). Caïräphi coï troüng læ åüng ban âáöu laì4-5g âæ åüc choün âæ a vaìo thê nghiãûm, máût âäü thê nghiãûm 40 caï/läöng. Caïâæ åüc cho àn 2 láön trong ngaìy (7:30 saïng vaì4:30 chiãöu). Thu máùu tàng troüng caïmäùi 10 ngaìy. 19