BÔ D^l HQC VA TRUNG HOC CHUYÊN ..
NGHIÊP
«CTÔrNG a 4 , H p c j r è N C HÇ.P HÀ
NÔi
NCUYÉ.% ANH DÛIVG
CHINH SACH
«
NGU BINH U f'ÔNG
cac thô-i
LY TRÀN va LÉ SO"
(r„£
Kf
mur xi - THÉ KY THÙ XV^
LUÂN; AN PHÔ TIEN SÎ sCr HQC
D
w
BÔ e/^l HQC VA TRUNG HOC CHU'rÊN NGHIÉP
TRl/ÔTNG e A i HQC TONG HQP
HÀ-NÇI
«
NGUYÈN ANH DÛNC
î Au»
Y. UMC3
%
^
CHÎNH SACH
U
NGU BINH ir NÔNG
cac ino-i
thô
LY^TRAN va LE Sa
(rH£
KY THÙ XI - THÉ KY THÙ XV)
l U Â N AN PHÔ TIEN Sî SLT HQC
Uà-nti 1978
»
MU c
LUC
1- CbJoae ac' dau (gi^i thi^u l u ^ an)
2- Chrcmf I
I N^i dung cbfnb
*
- »;
aaah
"ngy bixih if nAm?** cac thcd I^y,
Trin va Lé acr (t^e isy tnîf 11-
thf
ky tlJ '.
3 - Chi/cfng II
Traag * ^ 108
I NhîÎBg dl^u kifn
aup eus ch£xib saoh "ngv ^iob
IJcb
i
nâng** céc tbcri I^y, Iran va L« ac^...
Trang 109 - 163
*»— ChJcfag m ' » Tac dvnp va y nghis
I^cb BJ cûa chfnb aacb "ngv
binb ^
aAi«" cac tbôri I^y, Tr&n va Lé acr...
Trang 16^ - 10
5- Chi/cmg Wt l u ^ (y ngtoîe tb/c t i e n
cûa vSa d«) •••
Trang 211 - 24?
r a n g -.^iî - c.t>u
6~ céo tài lifu thuQ kbso ....
)
(
• 3 -
"Vaft aao caiacfng^bmxg dÇ
Oia HA Han-ttf quan,
Thil binh tu trf 1/c,
Tfu o^ oga giaag aaa**.
(Danh tu^ng thori TrAn)
- A
-
W9 AtB
HbÏD l a i ataABg AaMil Smf aghln nân dSa tzaah AvBg
oifdo va g l v nvKtc oùa A&n tQo, obung ta thAy d^y l a oâ aÇt
q«^ tx^Bti l^ota avr oaata l i f f t , troog do ohi b^t lên vâo d)
i i a taanh ohAng ngo^l zla*
KI ttt thori Cad vua HuDg v ^ nvvo 7&n-lang dAn tbàrl
•a-ducrng Tnvag vol Dif^o Aa—I%0, aban dân ta da xAy da^A
•An aOt quAo g i a dAo l^p. TlAp do, obaQ dào ta pbki 11Aa
tyo daag lân oblAn d^u obAog 1 ^ eâo tbA l^o zài
IT^T^O
pbvcrog
Bâa auAt muai «Ay tbA Icy, quyAt kbSng oblu aAng dirvl ioh
dô bO oûa ngo<^l hang. TÎr nîm d!Ui tbA ky tba 10, vol ouÇo
D&l dAj d u ^ av lânb dao oiia ogifcrl aab bting b« Kbào lAt de
^ota dO bO oâa aba Dif&ng, x^l ouOo kbâog obi AD dipc^l sjf lâob
dao oûa n g u ^ anb bùog Ngô Quyta dânb bçl quân xAa Iwyo
laa ii^D, Bb&D A&n ta "bvtbo sang taQt ky Dguydo oai : ky nguyAa
xAy dtfng mOt quAo g l a pbong kiAn dOo l^F t v ohû t y o w n g ,
•Qt quAo g i a AAn tOo tbAng nhAt. Trong rong bây «oai nia
A&u, vâo oao thïn Hg6 4938-965), Dlab (968-980) va Ti%n LA
(980-1009), oting vôl vl^o tîrog b ^ ^ xAy dipag bÇ mây Ihà
a a ^ pbong klAa dAo l | P f tè tlAn t a dâ nau obéng tbanb toân
UfB 12 aô quAB (9A5-9A8), glanb toan tb&ng obo xn bw^Bf
tHiag BbAt d i t oaéo, d«ng thîn b i t tay v^o oông oaOo klAa
qtttfo. CSng txong thîri ky Uob nvt
D^,
bcrn bAn obyo
BKIB
sau
-
A -
o«A« Miaag abiAa obAag quàa Ina l a a , aban AAa ta 1^1 dîmg
IAB Vbaaf oblAa dâab b ^ ouOo obi An tranb xfia la^o UUi tbA
abft aâa glA* ^^i^» i^^ vûrog nia dAo IAP tv do obo dAt BBAB»
lafo aaag tlMri l i (1009-1225), qua tbài Txfta (122A-1400),
dta tbcrl LA aa (1428-1527), nbla aboag dAy la abîmg tbA ky
phat tridD dl lAa, objnag tbA ky pbat triôn rfo xâ oûa quAo
gla pbaag kiAa D%i TlAt»
EhAag kk Dbûrug aHa a»j dbi ouAi tborl Ly, ouAi tborl
THtn, tbai HB, tbol b^ gifa 'lob dô bO va ouAi tbal LA aa,
w
DbÎTDg tbi ky nâyt tè tlAn ta da xày d^^ng d^t na&o trtf
Béa ovôrag th^oli vA aao mit kiob tA, ob{nb t r i , quàa sii va
vlUi boa X» bAl. klx tborl dj>i i^, Tzfta, LA aor oo dAo dlW
•Cia BA,ttbxraftbcri d«i aào oûug dbu gop ra^Jmm^ sxr vâng dâu
txaBb Aang aafe va giâ Boâo aaab 11 At oûa dân tAo nbvmg
tXBBg obôi iQl oblAn oôag. ïbai J ^ , do là tbâi« Igl oûa
ouOo kbaag obi An obAog TAag llln tbâ bai. Tbai TxJB, dô la
th&ag Igl oûa ba iftn kbaBg oblAn obAng Kidng-Hguyda. Tborl
LA aa, tlAp aaa tb&ag 1^1 oûa ouQo kbâng oblAn obAng kiob,
th tlAa ta via pbki luAa luôn bâo vA TÎnf obfto biéo oiKfng
pbla BÊM va daab txâ tbâng I7I nbllu ouQo XAB abAP> ouâp
phâ aaa glAo agaai h rang bien oirang pbia TAy, pbla Mm "fè
(lB0a. Cô tbb aai tbcri ky 140b air l y , Txlic va LA sa la n^t
tMBA liiâBg tbori ky tiêu bl^a obo 140b aa dAu tranb â\rng
va fiir nvt^t xAy Aang va bko vA quAo gia dOo l^p tbAog
- 6 •hlA ala AAB tAo ta t r a ^ AAy,
^^0 t i l a l^oli aiî dAu tranh d^pag nu^o va gi3 nu^c
ttla dfti tAo ta til^ thf k:f thiî 11 dAn thA ky thA 15 eho thAy
Aii^ e£a t r i l u dfi daMig lAn, ir\iét va aaa nAi éuAa UUûig
ahiAn, té tlAn ta da tlAn haah xA^ d^ig AAt na^o trin edc
m^tf laa «ho dAt na^c oo du aao a^nh aSn sang chSag Ifiva
ehlAb thiîng açi giAc thù xÈsa laçro, DAn t^o ta ohî^g thA ky
AbC 11-13 diÎBg vàag va chlAn thAng oAo thA l\^c xAm laçfo ,
kl eâ tSA 1^0 xAn lu^o hung b ^ ona thdl dfi, la do eôdu^o
•Ac Bfnb vA d^oh taaag «Aag au^o giu na^o i ado
afnh
•bifa^lu oûa toan dfin, oaa oâ na^c aa n^ag oAt la ly^o
luvnit vu trang huag Ma gjla aâ l^c lagag thuo^ng trvomfnb
r i l\;c liiçmg hfu b4 rÇnr ràl t ^ôc u^ kAt h<^ oûa nhlAu
a | t , tron/r iS t i t n l^c vft ohAt to lAi bilu hiAn tAp tavag
a lifcm^ nhlBu, binh mynh,
î'Çt trong nhCfcig kinh n ^ i ^ l(Jn eus t< tiAn ta oao
thM iff Tr&i v i LA sc^ vA viAc tyo nAn sAo ofnh vô d^oh
trong oAag cu^o giS aaAo l à oa£ab sAsh **ng\^ biah a BAag*V
aOt phacmg thae xA/ d^ng lyo lui^ag vu traag phiag giS dit
B u ^ kAt hffp ch*t oha ••binh»» r&i "nôn^-î", kinh tA vv?i quAc
ph^Bg, d\jc&g nui^ râi gidf nun^e. B^i hfc kinh nghiln qufbAu
dA dâ va Aang Aa;^ kA thàa traag tli^c tlAa dAu traab A^pag
aa^o va giii na^c oûa nhAn dAn ta ngày nay.
Hgay ta aàa 19^9 # ouag v^i nhiAn vy t|p truag n«^iAn
oiSu phyc vy ohjf dfo thyo tlAn MUSag ckiAn chAag Wy,oâanaAe
bifn t|Li, b^ pbfa Bi^iAa otiKi l^ch sa quAn aa dcm v^ chung
tAi.,(niàa£ nghlAn - ' - '^7C vifn obfnh tr^ ) o ^ dxt^e taas
Bhi|a vy t ^ g baAo n^ién ouu chuin b^ phyc vy oh^ lao xAy
Ayag lya l a ^ g vu trnng nhàn dAn, xAy A^ng nin QUAO phlag
-ftoâa AAn â a a ^ ta UL» kbi khâag obiAa kAt tbûe tbAag I g i .
Tboa pbaTBg btfâog oOng tao tréa, obûng tOi sas Aiab aAt sA
dl tai ngtalAB «au l^ob n qaAa sa obo a&a 19^9 va nÊj BUB
• a i , txoBg dô 00 d% tâl CbJBb aaob «agu blab ff |AM» gjt
^|Sn Lf. Tritn va LA aa. (tbA ky tha i l - thA ky tb& 15)
Bbla t l a hl%a nbâng klnb ogblAD W
^â» ^ 'Ay dang lifo
lagag vô trang pbong gltf dAt no^ oûa tO tlAn ta dvâi oâs
txila d«l otfaag tbiab lAy.
Aiâa Btta 1971, Hiû tbû tffâag obi tb; oba dan v4
obâog tfii gAp rut ogblên o«u abaBg klnb Bgbi|a oûa tè tlSa
ta vA xây Ayag va AAag vién Ij^o logag vu tzang dânb gl^o oâu
aaôv dk trao tlAp pbyo vy obo dçft dfing vlên tuy^n qu&n kbi
«ô va obuko b4 pbyo vy ngblén omj obA d$ ngbîa vy qu&n ay
•aa iâ/« CMLp baab obi tb^ oûa trAn, dan vt obâag tôi kb&a
trtfong trikn kbai ngblAn oâu dA t à i v% *ngv binb a oôog*
dâ d\Mg9 xao dinb tv b&i nBa truo^o, nbvog dirai nAt tlAu d%
•^ âïl kbao dl dAl ohut obo pbû b ^ bcm val yéu o&u pbyo
vy tbyo t l i a troo^ n&t 1A i *Kbôn tbao m6t ag vfln dA TI
«|y A m Tfc Aflfti vién Itfc laafif vu tr^n/r tbeo oblnb aâob
«nau binh vt a8aa* troBS BU Bgbiép (tff» tMlh A«g agoo ri
th tlAa ta tu tbA ky i i ^in tbg k.V 15.
T& sau tb&ng Içfl vî dai oûa ou^o tbng tl«n oAflf
ri aèl A^ aaa xaân aHa 1975, vôn dinb oao ia oblAn à\oh
HB Cbi »ilirii 140b ntf kAt tbuo o&nb UAt sy ngblép kbâng
•MAB
obCag My, « ^ Ba6« vt vaig aaa AAa tAs,
a&ali aaag
•fiAa ta aboyWi sasg gial do^s wM s giai dSfB aa aa&a tiAa
p tlAa aa*^» ^^^B vvBg ota&o Ido obû ogbla xâ bAl*
Ssaag tlab binb aal oûa oâob aang, nbl^a vy qnàn sy,
•hlA* ^V q«Ao pboag da^o HÇl ngta4 Utn tbv 24 oûa Baa obip
baag Ixaag aaag Daag (tbaag 9-1975) d% ra nba sau i *Ra aao
bas vA sa ngbl%> eaeb atng xâ bAl obû ngbla va xây dyng obû
•ghla xâ bAl oûa ttbàa Aaa t a , bâo vA Vbà n«ao obuySn obiob
TA aan, bâo v | dÇo I^P» obû quyAn va toân v^n lânb thè,
vîing ti«ri, vûng bl^n, blAa gial va bâi dâo oûa oocro VlOt-Haa
tbAng obflt) la6n luôn nAag oao oânb glao, silo sang cbilD d/tu,
klês quyAt d^p tan DQI àa ami xâa lu^fo oûa obu ngbîa dl quAo
va bo là tay 8al{ o^n sang daob bal myl bânb dÇng xâa ph^a
lânb tbb 9^ aaâs ta«*«
Cas las lu^ng vu trang, kl oâ oao
daa v4 tbtKTBg tryo, pbâl tfob oyo tb/or gia aân xuÂt, gop
pbfilB xAy Ayng ocr acr v^t obât va ky tbu^t oûa obû ngbîa xâ
bQl. Tbyo hllB obA dé ngbla vy qu/in sy dAl vc^ tAt oâ tral
taaag va «bA dA qu&n d^i tbao gla xAy daag kibb t A . . . Ra sâo
sAir dang lye Itfgrag vu tzaag oâob oaug bûug bAa, sô lyç lii^ng
t b i i ^ trys ia%Bb, lyo layng b4u b4 to lan dnyo buân luyAn
%CA) té qtt&n dAi Abâa Aâa oblnb quy, blfn d^l, oô lyo Itr^ng
AAB
quAn ta vA XANT î*4p va v^ng ob^o». ( ^ : 1>-14). ( l )
( 1 ) . BAy la ky blAa rlAt t i t obu tblob a^b tbaa kbâa
trlab Aia I
-
8^
Tbaag 10-1975 BÇ Oblnb tr4 ra Wgbl ouyAt
^ b i ^ vu quan sa va mAt sA sSaa tâa
QBAP
y% tlnh binh.
sa o^n klp trôna
14^1 doan a ô l . trong dô mOt Iftn nâa kbàag dtnb t *D1 dAl
v ^ a b i ^ vy oâob a^Bg a ^ , toân Dang, toâa qaàn, toân d&a
mu oâ Bklla vy
x&y dang lao lacrng vu trang. x&y ivuR n ^
QuAo phon;r toân d&B vâng aanb dfc bâo vA vaag obAo tb quAo
TlAtHkia dAo
IAP»
tbAoj? nbAt va xk bQl obû ngbîa*, *Tbyo
blAtt ObA dA ngb4a vy qu&n sy dAl vôrl tAt oâ t r a l trang va
ObA dA quân dAl tbaa g l a x&y dyng kinh tA» (26 t 1 , 9 ) .
TbdLag 3-1976 BÇ Cblnb tr4 1^1 ra Wgbj nu./At vft rgn ** T | | |
dfil lâin nblâm vu xgy daag klnb tA.
trong dô xao d4nb î
*a&n sânf obi An dAu va oblfn dSu tAt la nblfm vy obung,
Bblfm vy oblAn Ixtqo quan trgng bAo obât oùa toân q u ^ .
Bèag t b à l lao dOBg sân xuât xây dyng klnb tA, xây dyng dAt
M i ^ là nblAn Ty obung, nblAn vy oblAn Ivryo rAt quan trong
oûa toâa qu&n' ( 3 ^ t 7 ) .
( 1 ) t (tlAp tboo chu tblob (1 ) oûa t r . 5)
. . . obw sA oô gyob dvï&l (21 O l à sA tbô t y tên aacb
(zsa Aaab ayo s^ob tbaa kbâo a ouAl lu^n a n ) , otvi a6 sau
érib bal obia (13-14) l à 96 trong aacb dân. Ngcàl ra oô ch3
aau i^ tbtf t y tAn sâob, t m â o sA trang saob, côn cô ky bl0u
»€ La-mâ (nb« 101 t ?,23) db obi sA t l p , aA quybn oûa aâob
t r l o b A&B. Cas obi tblob saob tbaa kbâo trlob dln cr oâe
IUAB an oay dbu tboo quy vKto trAn*
-9? Taaag g l a i Aaaa aai oûa sy agblAp oâéb a^ag xâ b ^
^
Bffbia a aapo ta Bgày aay, b « â ^ vâa pkyo vy oba obi g«a
sAy A«Bg l y s lagPBA rà traag abâa A&Pt xây Ayag nia qaCa
ybaag toâa AAB vâag aanli l a sblAa vy obû yAu eûa aAi^ t ^
• ^ A a aén kUoa byo va sgbA tbuAt qu&a mg aei abaag, aâa
bA afin 140b sif qaâa sy aoi rlAag* Troi« bâi la^B v i a qaâa
s y XAr dans o%a
QSAO PA^BS
toaa dAn vtfna maab. bâo vA T>
saCa Y1At Isa aâ kAi obû aabîa. D«i t«ang vS MgiqrAn c U p
obi rô I *Mgigr aay baat vSus ky sguyAa a ô l , kboa boo râ o.^bA
tbaât QU&n sa iîao-JkA-aia a atiao ta pbâl pbât t r i in IAB aAt
tx^ob dO oao born nîia* Ta aOt nbn kboa bço va ngh) tbuAt qu&n
ay oûa kbai ngbla toâa A&n va obi In tranb nh&a
AAB»
obû yAa
l a obi An tranb g l â i pbông do glânb I9I dOo l^p obo d&n tQo,
obuBg ta pbâl tlAn lén x&y dwa aAt BIB kboa boo va n^^f
tbwAt QU&a aa d> bâo vé T& guAo VI et îlnm d3o l&j). thAo;^
i ^ t . xâ bAl obû ngbîa,
N%n kboa byo va ngfa$ tbuyt qu&a sy
ûi pbâi gôp pbUn g l â i quyAt tb^t tAt nblfa vy x&y dyng nia
fuAo pb^Ag totn d&n vvng ragnh, glûr Y'ûm£ hoâ binb lâu éki
Sba Atft aafro} g l â i quyAt tbyt tAt oblàn vy obu^.n b4 obo oâ
a a ^ aia saag obi An d i s
trong tbàrl binb va tlAo bânb tb£ng
l y i OblAn tiaab bâo vA Tè qu^o trong dlAu klAs bi^n d ^ Q8U
ko tuû xâm lifyo atf9o ta*) ' l â aÇt kboa byo, ai vâo tbyo
abat, dày l â vAn dA pbat blAn va xâo dinb nbîxng quy laA^»
bay nôi oba dûng b a s , a^t bf tbAng ùhvttxg t r i tbira vA aao
fBy IsAt sâa oôag aaés oaag oA quAo pbong, obuKn bi dAt
- 1 * -
naliB dl yiHag oblAa tzaab rk s&a aâag tlAa bâab t b i i « l y i
abiAa txaab bâa a | Tb qnAs kbi tlnb tbA del b â i . Lâ aAt agbA
t b a y t , di vas tbyo sbAt, dAy l a vin d% dA ra va xaa Ataii
aAt oâsh êêm AAB râ aaag ti^o abâag pba^mg pbâp bâab dCBi,
bay BÔl obo dang ban, sa aQt bA tbAug pbaaag pbâp bâab
AABg trong liab vys
«B&B
sy trong t b à i blab oâag nBa txong
tbin OblAn» ( 2 1 t 80-81, 8 4 - 8 5 ) .
XaAt pbat ttr tlnb binb, nbl^n vy xây dyng lyo l./yng
vu troug Bb&n d&n, xAy dyog a^u ciuAo pbông toân dAa or mr^o
ta trong g i a l doyn oâob a ^ g blAn nay, quân trijft pb^nrag
b'jorng, BbiAta vy oûa o6ag tâo ngblon ouu kboa byo va agbA
tbuAt qa&B aa a naao ta nbtf oôl trAn, pbtfcmg baâ^ag/agbiAa
auu oûa ^ UAB 140b mx quàa sy dàs tgc dcm v4 obung t ô i
(Kboa 140b a« qaAa ay Ti^n kboa bqo quan ay) bl^n oay lâi
l^lMAa afitt 140b Bxt obAng agoyl xaa oanb i l ^ t oûa dàn t^o,
trong dô t%p trung ngblAa ouu
nbîimg klnb ngblAm vb xi^y
ilpAg lyo Ivryng va traag pbôag glû dfit mrao va tlAa bânb
oblAn tranb glûr nvrô^c oûa tb t l i n t a dirôl oao tribu dyl dâ
sAy i^ng d i t aaao otrarBg tb4flli va dânb tb&ng oâo tbA lyo
XAB laçfo, g i â vâng nAn dQc IAP sûa dfit ntroa trong ablAu
tbA Ig^. Vbso pbaaag b a ^
oông tâo dô, obûag t o i ayt v^t
x&O A4ii^ va t n b a kbai BUi^8 té»
«âo Al t â l l^ob sa qu&a
• f a ^ , aAt aAt tlAp tys bb suag» beâa odli* dl t â i ngblAa
aêa *aty biÉb a aAng* dâ d«yo kbai t b â è * ^ nbàng nSa trirav.
t€ »t.ia s « ^
(
T"
-If-
Xait pb^t t a y ogbia kbaa bya va y ngbîa tbyo tjtin
Ml* a i a A% «Bln Mab tr aAag* txuag 140b aa data tsaril Ayag
méê vSt gltf Boao oûa dàn tAo ta trv^o dC^, giiai Mm 1977,
Aafs sAp taAB taao ablAa vy bâo vA lu^n âa Fbô tlAo sî v l
sa byo h troBg a a ^ , t d i d% ngbi d«yo obya db t â i CbJA
dÊk^r
blBb a BABa' oâo tbcri i^. txtta 1^ LA aa CtbA kV
t b * l l - tbf kv tba 15)
SABA J^%
VITB
aâ aCy Bte tr^ae tÔl difyo
traob lam AA t â l laya aa.
dt oblnb saob 'ngy binb a aông* oas tbôrl .f,
TXAB
va LA aa, kk tir afin 1954 trâ l
oA t^p sbl QBAB Û^X sbis ^ |
M
cô t €aAa
^^ill t^M î? l'f^? r ^ M ( « ^ TbAag ^i|«)tbâna 5-197A
( l â i ) l PaBl naqrc dl dCl rcti gi^ aaâa. aAt oar la&t tAn t ^
YJ. pbât tri CD cûa dâa tAo Vlêt Uêm (oûa Van Tâa) tbâag
f-197A Cl£8)5 Tin bilu kf s^ob gl^ BBBIB tbâi Lr. TrJB. LA
(oûa PbBB HBT LA) tbâng 12-1976 (I30)t Cblnb s^oh «aaa bis^
H •OftI*Tft v^q ^ Mt ^gH ttlb ^f vôq^ quAo phôli (oâa T^j^
QaAo Vaernfr) tbâsg 3-1977 (106); w . . .
Trong oâ.0 tâi ll§u trên dây, vAa db oblnb aâob
*Bg^ binb vt i^Qg* oâo tbài I^, T z ^ va LS sa dâ dv^o dyt
«a Bgbian oâu dAn d^u ? ïy tbSng nb^t oûpc nbt? sy kbr.o idaui
giÎBi y klAa oua oâo dbà ngblAc oâu trong VSD d% ory In gl 7
Tbâ nbtft lâ nâo dA ngblân oâu vAn db.
IroBg oâo bA tbeng sa, V^Q d^ 'ngy blnfa M ndng*
obi diATO db OAP dAn %aa aAt vâl do^a ng&A, boAo oô khi obi
•At vâl oàu, tbugo oac siyo r i t& cbâo quâa d^i, vl pb^t
trlba sân xuft nfing nfbl|p oûa oâe trlIu d^i l y , Tr*u râ
LA sa. Sa dî aba v|r lâ vl cao bO tbteg eâ dô pbâl trlnb
b)^ Bfi aAt dâi aAog xâ bOi, ayi a^t d"- "rvnh dyog oxiào
va giâ aaâs oâa A&a t go ta tbcri 1^ 140b sa ^ , aâ vfln db
«r 13
-
••gy blBb a aAag* obi lâ a | t kbiâ aaab aâa ayt ba^t AAag
«BAB
sy boAo Bit bo«t dAbg kiib tA* Ibaag Aa AAr lâ aAt
fia Al quaa tryag troag 140b sa dHu txai* Ayag BBIB va giâ
méê oûa AAa tAs ta ébo BAB oâo tas giâ dia kbAag bâ «aa,
aâ dâ sbA I g l â i tblAa aAt aâob kbai qaat aQi Aaag va tao
Ayag ti«ta oyo oûa aâ dAi vâl sy sgbllp xAy Aaag klnb tA,
tâag «A quAo pbong Idii 8j»
Txaag oâa bâi ngblAn aâa dAng trân aâasiaA tap obi
QBâa vfin dl *Bgy binb v aAag* dayo dl OAP
AAB taAB aAt aâs AA lân baa t feafB trâ tbânh aAt trong
nbâng nOiduBg sbiab tboAo dl t â l ngbiAa oâa, boyo lâ aOt
BAI Aaag oa bâa tbuAo db t â i ngbién oâu, boAs lâ nAlduag
%9ÀM xuyAn toân bA dl tâi agblAa oâu. Oo duyo dl oAp trAa
aft aâs AA tAP traag baa BAB VIB db dtfye glâi quyAt vâl
Aaag luyng lAllu ban, dl aAa vâo gôo o^Bb oy tbb bon. Tuy
Bbiêa, trong kbufin kbb oûa afit vâl traag typ obi, oâo tâo
giâ ditt kbAag oô dllu klAa trlab bay aÇt oâob toân dlfn,
véi ttvtng ta llAu 140b sa oy tbb, oblnb sâeb 'agy binb a
BABA'
aao tb«n i y , TrAn, LA 90 dtfyo, aâ aâl obi glâi tbl0u
kWCl quat nbiPBg aAt nâo dAf oûa oblnb aaab «Ly.
Tbâ bal lâ kAt qaâ ngblAn oâu dâ d^t duyo.
Yra^ tâa pbVs SM tbâo lago su Vlêt-Waa (oûa Miab
} t tâo giâ abe rllag *ngy binb « aAag* lâ aÇt oblnb
.
14
.
a^tb Bhia typ traag ab&a lyo vâo aâa x a f t . IQl dung aba
abinb aâob dô l â t tbal lu.y Aob) t tâo g i â trlnb bây tâa
t t t nAl dung oblnb sâab *agy binb a nông* ttrog tbcri i^,
TrlLn va L8 99^ tyu trung diu gbm bal myt oa bc«n t mQt l â ,
tbâi blsb obia pblAa obo qu&n llab v l lâa ruQng, bal l â ,
tbâl OblAn obiSu tbeo bÇ t4ob tuybn d&n dinb sung v ^ dAl
Bgâ ( n e I 106, 140, 209-210).
TrsBg t a s pbba Uob sa sbA âà iHons kiAn Vlit-Han
(tAP I oûa Trta QaAs Ytfaas. Hâ Vàa TAn.
t^p U oûa ibau Huy
f f ) t sas tâa giâ xâo dinb nQi dung oûa oblnb silob *ngy
birii a BAag* oâo tborl 1^, rzftn. Lé scr l â : quân llnb tbâi
blAI Aai bA pbAa sbia pbien v l lâa raABgt tbal cbiAn daya
yyi ra nb^p iga abaab obông. Tao dyng aâa cblcb saob dô
l â t vaa gâa bas lyo liryng aâa xufit nOng ngblép, vâo. glâa
bét kboâa afip laaag aaAl llab oûa Vbâ naâo (jj[^ i
220, 276, 285j
t l 6 i 1^9, 163).
0)-<^02,
- 15 * • • I»àaMob aâ TlAt-Jfa. thM kv ohA ^g
^^^
t Ao. (^lal aBaa t a tbA kâ xv tfgp thA k^ xriji^
(aaa -jh ob sa TiAt-lsa Truàns Bal bas 3i» pbji» HL-aâi) t
9I9 tâa giâ vlAt xlag tbâi LA aa, Abâ aaaa tbyo bl^n oblrii
aâob «ngy binb a aAag* tbb biya a vlfo obia qa&a llab lâa
*
5 pblAa (dâi LA Tbâl-tb), bo^o 2 pblAn (dâi LA Tbânb-tAng),
db tbay Bbau âag trys va vl lâa ruAag, vaa oô lyl obo aâa
xflit, vaa 99 l y i obo quAo pbong (119 t 54)
Traag tâo pbba LlBb aâ Tlêt Maa (tAp I , oûa fey ^ a
) t
9k9 tâo giâ vlAt ring aOl dung oblnb
aiab «ngy blbb ir aAag* a&a tbâi X^, TrRa v$i LA sa lâ biAo tb
•iHba alM yaM llah tbin blife abU pbiAn vl lâa raABg ablb
aia Aaa bas Bba sau quAo pbong, vàa duy t r i lyo liryng lao
dOag aia tblAt obo aâa xsfit nông agbiAp. Cblnb aâsb dô
kAt bfp raft ahA dA AAag k;f binb A4ab obo pbôp Hbâ n^^ xay
Ayag dayo lyo Itryng vu traag bâag b^u pbong giâ dfit nnâo
( m t 153, 1f6-157, 188, 272).
TxoBg bâi agblAa oâu nuao Pal YlAt OBBX OA QUAO
abâaa (sua ybâaa Loas) 1 sau doya aâ dAu glâi tbl^u ri quan
BlA" qaAo pboBg aaa tb ti&B ta (dyt 99 ngblAp quAo pboag
txAa BIB tâag lyo layi« toâa dày ytrAn nIn tàag klnb tA),
tâa gia di vâa ti^nb bay tb sbâs ya&B sy sûa tb tien ta
vâl sblab saob *agy biab « afiag*. Tboo tâo g i â , oblnb aâob
tig
*Aâ g l â i qayAt xtft tbâab aAag vta Al a)Un lyo^ nbla
-
IA -
Alag tbcri d%t t â l bal ayo tlAa t MBh tA aytfb va qa&a sy
a«Bb*. V(l duBg sâa sblab sâab aAy g^a bal ayt. K|t tbâ
Bbfit i l t vlAa tb sbâo lys layag A&a binb (duyo sang tya
•a t a tbâi LA BaaB va tlAp tas pbat trlba Aaâl aâs t t l l u
gyi lét TxtB, LA). DA lâ ffl^t tbb sbA gH nbâng «ngaâl A&a
tbvcrog sô saAs a#ng H&B sy'' tboo y ngbla dly Aa aba aâ.
Ibaag AÔ lyi lâ ngaâi A&B tbiiâag ata vu kbi tboo pbâp lAib
Hbâ naâs, oô aAt ou As sAag qa&a ay rlAng b l f t * , kbi An obo
•Ibâ aaâa, troag tbâi blri), glâa aA layng qu&a AAI tbnâag
tryo dAn aâs tbfip riilt tboo sa o&a tblAt, glâa obi pbl qa&a
ay, raâ vâa dâp âag abu afta yuAa pbong. Ddag t b â i , kbi oô
lâa AAag qaAa gla» Ibâ aaâo oô tbb, taoi^ tbâi gian agia
Bbitt, dAag vlAa i4 tAP trung sA loyag lân d&n binb, ma rQag
%BAB dAl •& tlAp tyo bb auog trong quâ tHata oblAn traab*.
MAt tbâ bai i l t VlAa tb obâo obo quiin dAi tbâi iTiiAi abla
pblAa v% aân xutft (daya tbyo blOn ta tbâi LA Uoân va tlAp
tya boâa tbiya Atrâl o£o t n b u dAl aau). Do lâ n^t «glâi
yèâp abW vAa giâ vwig tryng tbâi ain aâag oblAa dSu oao,
glig tbâi sô sâs OblAa Aia ayrti kbi pbâi oblfn dSu ob^og
xAa laya, vas oô tbb dôag gôp vâa vi^s tAog tbètp oûa oal obo
0
â£t naofo va glâa bât ebi pbl troag vlAo nuôl qu&n*. CuAl
SBBg, tâa giâ kbâag d4Bb bA tb^ag yaAa ay i)yi Vift dvcrng
tbâi lâ tlAn tlAa trAn tbA glâi va tlnb btro b^n oûa QÔ
Aaya tbb blAa trong oâo ouQo oblAn tranb giâ naâo qyy mA
lâa aâa AAa tOo ( i i i i 73-76).
I
Tao Bg liai BgblAn oâa 'aaaa agâa dj og tbâi binh*.
VÔ lâ *aQt quAo sâob tàttm. glâi quyAt cbl|in vy x&y dyag Atft
aafts va oûng oA lyo itfyng qu&a aa trong tbâi blob, glâi
fVyAt glâa qsaabA xây dyng klnb tA vâl qu8o pbong*. TlAp
gy, tâo gia pb&a tiob dilu ki|n 140b sa xa bAl oûa oblnb
sâab *ngy binb a nAag* s dô lâ nIn v&n aiiÀ Tl|t-Bsa ob dyl
f«ya aay siab va phât triPn tr6n aÇt quAc gla tfCt kbôag
xAag, agtiâl kbOog dông tbaâag pbâl obAng 1^1 obi.'ng ko tbû
xUlTlayo laiai dtfyo xAy dyng trôn cln tâng klnb tf nông
a g b l 0 vâl nbâag gia dinb tlbu nAng nln> trong nhâtg xôr laog
• â â dô oâo tXBLi txâng In lyc layng obû yAu sung vâo oâo
ft«a taAB oâu nurâo oûa d&n tQo. Aang pbftn trlnb bây n^i âung
•binb aâob *Bgii binb a nông* trong tuug tbâi l^^, Trân va
LA 999 tâs giâ dIa qui lyl trdn bal ta^t : ToQt la cbf dA
biab diab dAi vâl tflt oâ A&n diab ta 16 tubl trà lân, bal
lâ ObA dO quAa dAi obia pbl en vl lâm ruOng. i£At lu^Q bâi
•gblAa oâa, tâo giâ aAa lAa tâs Ayng to lâa oûa oblnb sâob
AÔ lâ t «bâo dâa tbA qu&a binb glâa klnb tf m quAo pbong,
gliai lya l a y ^ aân xatft va lyo loyng oblfn dâu, bâo Aaa
aAl quaa bA bb tuaag gim t i l a pboang va bAu phayag trong