Tài liệu Cấu trúc động vật chân khớp bé (microarthropoda) theo sinh cảnh và độ sâu tầng đất ở vườn quốc gia xuân sơn, phú thọ

D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN Tr−êng §¹i häc s− ph¹m hµ Néi 2 Khoa sinh - ktnn ----------------------- D−¬ng thÞ nô cÊu tróc ®éng vËt ch©n khíp bÐ (Microarthropoda) theo sinh c¶nh vµ ®é s©u tÇng ®Êt ë v−ên quèc gia xu©n s¬n, phó thä Kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc Chuyªn ngµnh: §éng vËt häc Ng−êi h−íng dÉn khoa häc PGS.TS NguyÔn trÝ tiÕn ThS. §µo duy Trinh Hµ Néi – 2009 Kho¸ luËn tèt nghiÖp 1 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN Tr−êng §¹i häc s− ph¹m hµ Néi 2 Khoa sinh - ktnn ----------------------- D−¬ng thÞ nô cÊu tróc ®éng vËt ch©n khíp bÐ (Microarthropoda) theo sinh c¶nh vµ ®é s©u tÇng ®Êt ë v−ên quèc gia xu©n s¬n, phó thä Kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc Chuyªn ngµnh: §éng vËt häc Hµ Néi – 2009 Kho¸ luËn tèt nghiÖp 2 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN Lêi c¶m ¬n §Ó hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy t«i ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì, ®éng viªn vµ t¹o ®iÒu kiÖn cña: • C¸c thÇy c« trong khoa Sinh- KTNN, Tr−êng §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi. • Phßng Sinh th¸i m«i tr−êng ®Êt- ViÖn Sinh th¸i vµ tµi nguyªn Sinh vËt. • PGS. TS Vò Quang M¹nh vµ c¸c anh chÞ häc viªn Cao häc tr−êng §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi • C¸c c¸n bé thuéc tr¹m KiÓm l©m v−ên Quèc gia Xu©n S¬n. • ChÝnh quyÒn vµ nh©n d©n x· Xu©n S¬n, huyÖn Thanh S¬n, Phó Thä. • C¸c b¹n sinh viªn K32, K33, K34 trong nhãm nghiªn cøu ®éng vËt ®Êt khoa Sinh- KTNN, tr−êng §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi 2. §Æc biÖt víi tÊm lßng biÕt ¬n s©u s¾c, t«i xin tr©n träng c¶m ¬n PGS. TS NguyÔn TrÝ TiÕn vµ Th.S §µo Duy Trinh ®· tËn t×nh h−íng dÉn t«i trong suèt qu¸ tr×nh hoµn thµnh c«ng tr×nh nghiªn cøu nµy. Cuèi cïng t«i xin c¶m ¬n tÊt c¶ ng−êi th©n, b¹n bÌ, ®· lu«n gióp ®ì, ®éng viªn vµ khÝch lÖ ®Ó t«i v−ît qua nh÷ng khã kh¨n, hoµn thµnh ban luËn v¨n nµy. Hµ Néi, th¸ng 05 n¨m 2009. D−¬ng ThÞ Nô Kho¸ luËn tèt nghiÖp 3 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan: §©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. TÊt c¶ c¸c sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n nµy lµ trung thùc vµ ch−a ®−îc ai c«ng bè hay sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo tõ tr−íc ®Õn nay. Mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn ®Òu ®· ®−îc c¶m ¬n. C¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®· ®−îc ghi râ nguån gèc. Hµ Néi, th¸ng 05 n¨m 2009. Sinh viªn Kho¸ luËn tèt nghiÖp 4 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN Môc lôc Lêi c¶m ¬n. Lêi cam ®oan. Môc lôc Danh môc b¶ng biÓu, ®å thÞ vµ c¸c kÝ hiÖu Më ®Çu………………………………………………………………..........1 Ch−¬ng 1: Tæng quan tµi liÖu………………...……………………….4 1.1. T×nh h×nh nghiªn cøu Ch©n khíp bÐ trªn thÕ giíi…...…………...………4 1.2. T×nh h×nh nghiªn cøu Ch©n khíp bÐ ë ViÖt Nam…………………..…….6 1.3. Vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn khu vùc nghiªn cøu…………....11 Ch−¬ng 2: §Þa ®iÓm, thêi gian, ph−¬ng ph¸p vµ ®èi t−îng nghiªn cøu…………………………………………………………….....13 2.1. §Þa ®iÓm nghiªn cøu………………………………………………….....13 2.2. Thêi gian nghiªn cøu…………………………………...…………….....13 2.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu……………………………………………...…13 2.3.1.Thu mÉu ®Êt ®Þnh l−îng ngoµi thùc ®Þa………………………...………….13 2.3.2. T¸ch läc mÉu ®éng vËt ra khái ®Êt………………………...………………14 2.3.3. Ph©n tÝch mÉu…………………………………..……………………………15 2.3.4. Xö lÝ sè liÖu…………………………………………..……………………….15 2.4. §èi t−îng nghiªn cøu…………………………………………………...15 Ch−¬ng 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu………………………………...……..16 3.1. MËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn Ch©n khíp bÐ theo sinh c¶nh vµ ®é s©u cña ®Êt vµo th¸ng 11/2007………...………………………………………………....16 3.1.1. MËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn 3 nhãm: Acarina, Collembola, Microarthropoda kh¸c……………………………………………………......16 Kho¸ luËn tèt nghiÖp 5 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN 3.1.2. MËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn cña c¸c nhãm ph©n lo¹i cña Acarina vµ Collembola…………………………………………………………….…..…19 3.1.2.1. MËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn c¸c nhãm ph©n lo¹i cña Acarina…….....19 3.1.2.2. MËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn c¸c nhãm ph©n lo¹i cña Collembola..….22 3.2. MËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn Ch©n khíp bÐ theo sinh c¶nh vµ ®é s©u cña ®Êt vµo th¸ng 3/2008…………………………….………………….….24 3.2.1. MËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn 3 nhãm: Acarina, Collembola, Microarthropoda kh¸c…………………………….….....................................24 3.2.2. MËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn cña c¸c nhãm ph©n lo¹i cña Acarina vµ Collembola……………………………………………………………...…....28 3.2.2.1. MËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn c¸c nhãm ph©n lo¹i cña Acarina..……...28 3.2.2.2. MËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn c¸c nhãm ph©n lo¹i cña Collembola...…31 3.3. MËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn Ch©n khíp bÐ theo sinh c¶nh vµ ®é s©u cña ®Êt vµo th¸ng 5/2008………………………….………………….…….33 3.3.1. MËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn 3 nhãm: Acarina, Collembola, Microarthropoda kh¸c……………………………………………………......35 3.3.2. MËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn cña c¸c nhãm ph©n lo¹i cña Acarina vµ Collembola……………………………………………………………...……37 3.3.2.1. MËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn c¸c nhãm ph©n lo¹i cña Acarina…….....37 3.3.2.2. MËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn c¸c nhãm ph©n lo¹i cña Collembola..….40 3.4. Sù thay ®æi mét sè chØ sè ®Þnh l−îng cña Ch©n khíp bÐ qua 3 ®ît……..42 KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ………………………………………...……..45 Tµi liÖu tham kh¶o…………………...………………………………48 Phô lôc ¶nh. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 6 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN Më ®Çu Tõ khi xuÊt hiÖn, con ng−êi lu«n thÓ hiÖn kh¸t väng chinh phôc thiªn nhiªn, kh¸m ph¸ vò trô. Nªn tõ rÊt sím, hä ®· t×m tßi nghiªn cøu nh÷ng sù vËt, hiÖn t−îng diÔn ra xung quanh m×nh. Ngµnh sinh th¸i ®Êt ra ®êi tuy h¬i muén so víi c¸c ngµnh khoa häc kh¸c nh−ng nã còng ®· cho chóng ta thÊy thÕ giíi sinh vËt trong ®Êt v« cïng ®a d¹ng vµ phong phó kh«ng kÐm so víi sinh vËt trªn c¹n hay d−íi lßng ®¹i d−¬ng mªnh m«ng. Trªn mçi mÐt vu«ng mÆt ®Êt, ta cã thÓ gÆp hµng nöa tØ ®éng vËt nguyªn sinh, hµng triÖu tuyÕn trïng (Nematoda), hµng ngh×n Ve bÐt (Acrina, Arachnida), Bä nh¶y (Collembola), hµng tr¨m Êu trïng s©u bä, giun ®Êt, nhiÒu ch©n… Chóng cã sè l−îng vµ sinh khèi rÊt lín, chiÕm h¬n 90% tæng sinh khèi ®éng vËt ë c¹n vµ 50% tæng sè loµi ®éng vËt trªn tr¸i ®Êt. Nh÷ng sinh vËt sèng trong ®Êt nãi chung, Ch©n khíp bÐ (Microarthropoda) víi hai nhãm chñ yÕu: Ve bÐt (Acarina) vµ Bä nh¶y (Collembola) nãi riªng cã vai trß ph©n hñy vµ cung cÊp chÊt h÷u c¬ cho ®Êt. RÊt nhiÒu ®¹i diÖn cña chóng ®ãng vai trß quan träng trong c¸c qu¸ tr×nh sinh häc cña ®Êt nh−: Qu¸ tr×nh kho¸ng hãa, qu¸ tr×nh mïn hãa vôn h÷u c¬, qu¸ tr×nh vËn chuyÓn n¨ng l−îng… Mét sè nhãm khi ¨n c¸c mÈu vôn c©y cá, th«ng qua viÖc nghiÒn s¬ bé cho phÐp vi khuÈn sèng trong èng tiªu hãa, t¸c ®éng vµo chóng cã hiÖu qu¶ h¬n. Mét sè t¸c gi¶ vÝ chóng nh− nh÷ng cèi xay sèng thùc sù (Palacios- Vargas, 1983). MÆt kh¸c, Microarthropoda lµ nhãm ®éng vËt rÊt nh¹y c¶m víi sù thay ®æi cña c¸c yÕu tè khÝ hËu m«i tr−êng vµ tÝnh chÊt ®Êt. Cã thÓ sö dông Microarthropoda lµm chØ thÞ sinh häc tèt trong viÖc ®¸nh gi¸ chÊt l−îng ®Êt, ®¸nh gi¸ sù thiÖt h¹i vµ « nhiÔm c¸c hÖ sinh th¸i trªn c¹n vµ d−íi n−íc. Nghiªn cøu sinh vËt ®Êt gãp phÇn quan träng, gióp t×m hiÓu c¸c ®Æc tÝnh sinh häc ®Êt vµ ®Æc ®iÓm ®a d¹ng cña thÕ giíi sinh vËt nãi chung. Tõ c¸c Kho¸ luËn tèt nghiÖp 7 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN nghiªn cøu khu hÖ sinh vËt ®Êt sÏ cã nh÷ng ®Ò xuÊt xuÊt hiÖn gãp phÇn c¶i t¹o vµ t¨ng ®é ph× cña ®Êt, cña ®Êt hoang, cña ®Êt b¹c mµu, vïng ®Êt trèng ®åi nói träc, gãp phÇn ®¸nh gi¸ c¸c vïng ®Þa lý tù nhiªn, c¸c vïng sinh th¸i, quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. V−ên quèc gia Xu©n S¬n lµ mét trong nh÷ng khu vùc cßn gi÷ ®−îc c¸c hÖ sinh th¸i rõng tù nhiªn ë tr¹ng th¸i b¶o tån, cßn nhiÒu nÐt hoang s¬, Ýt bÞ sù t¸c ®éng cña con ng−êi. Tuy ®· cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ khu hÖ ®éng thùc vËt (thó, chim, bß s¸t, l−ìng c−, hÖ thùc vËt…) nh−ng cã rÊt Ýt c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ ®éng vËt ®Êt ë khu vùc nµy. ViÖc nghiªn cøu ®Çy ®ñ c¸c nhãm ®éng vËt (trong ®ã cã ®éng vËt ®Êt) gãp phÇn cung cÊp nh÷ng d÷ liÖu khoa häc, phôc vô cho c«ng t¸c dù b¸o, kiÓm so¸t, qu¶n lý vµ khai th¸c bÒn v÷ng tµi nguyªn m«i tr−êng ®Êt. Víi tÊt c¶ c¸c lý do trªn, t«i ®· chän ®Ò tµi: CÊu tróc ®éng vËt Ch©n khíp bÐ (Microarthropoda) theo sinh c¶nh và ®é s©u tÇng ®Êt ë v−ên Quèc gia Xu©n S¬n, tØnh Phó Thä. Môc ®Ých cña luËn v¨n. - B−íc ®Çu lµm quen víi nghiªn cøu khoa häc, t¹o tiÒn ®Ò cho nghiªn cøu sau nµy. - Nghiªn cøu c¸c ®Æc ®iÓm cÊu tróc quÇn x· ®éng vËt Ch©n khíp bÐ (Microarthropoda) trong mèi quan hÖ víi d¹ng sinh c¶nh vµ ®é s©u ®Êt ë v−ên Quèc gia Xu©n S¬n, Phó Thä. NhiÖm vô cña luËn v¨n. - Nghiªn cøu mËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn Ch©n khíp bÐ (Microarthropoda): Acarina (Ve bÐt), Collembola (Bä nh¶y) vµ Microarthropoda (Ch©n khíp bÐ kh¸c) theo sinh c¶nh vµ ®é s©u tÇng ®Êt ë v−ên Quèc gia Xu©n S¬n, Phó Thä. - Nghiªn cøu mËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn c¸c nhãm ph©n lo¹i cña Collembola theo sinh c¶nh vµ ®é s©u tÇng ®Êt ë v−ên Quèc gia Xu©n S¬n, Phó Thä. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 8 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN - Nghiªn cøu mËt ®é vµ tØ lÖ thµnh phÇn c¸c nhãm ph©n lo¹i cña Acarina theo sinh c¶nh vµ ®é s©u tÇng ®Êt ë v−ên Quèc gia Xu©n S¬n, Phó Thä. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 9 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN Ch−¬ng 1. Tæng quan tµi liÖu 1.1. T×nh h×nh nghiªn cøu Ch©n khíp bÐ trªn thÕ giíi Microarthropoda víi 2 ®¹i diÖn chñ yÕu lµ Ve bÐt vµ Bä nh¶y còng nh− c¸c ®éng vËt ®Êt kh¸c ®· ®−îc biÕt ®Õn tõ l©u, c¸ch ®©y hµng tr¨m n¨m. Tuy nhiªn, nh÷ng b−íc ®Çu nghiªn cøu vÒ chóng vÉn cßn lÎ tÎ, chØ ph¸t triÓn m¹nh trong vµi chôc n¨m gÇn ®©y. Ho¸ th¹ch ®Çu tiªn cña Bä nh¶y (Rhyniella paraecursor Hirst et Maulik, 1926) ®· ®−îc ph¸t hiÖn ë vïng ®Çm lÇy Thuþ §iÓn cã tuæi tõ kØ §ªv«n c¸ch ®©y kho¶ng 400 triÖu n¨m (Palacois- Vargas, 1983). Mét d¹ng ho¸ th¹ch kh¸c, Protentomobrya walkeri Folsom, 1973 ®−îc ph¸t hiÖn ë vïng Ban TÝch h×nh thµnh vµo kØ Paleozoi. Ngoµi ra còng cßn nhiÒu d¹ng ho¸ th¹ch kh¸c ph¸t hiÖn ë nhiÒu ®Þa ®iÓm kh¸c nhau trªn thÕ giíi. Nh÷ng kÕt qu¶ ph©n tÝch ho¸ th¹ch ®Òu cho thÊy chóng ®Òu thuéc vµo c¸c hä hiÖn ®¹i ngµy nay [17]. N¨m 1758, loµi Collembola ®Çu tiªn ®−îc m« t¶ ë Thôy §iÓn lµ Podura viris Linne. Nh÷ng n¨m sau ®ã còng cã nhiÒu t¸c gi¶ quan t©m tíi Microarthropoda, nh−ng nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu cña hä míi dõng ®Õn møc ®é m« t¶ loµi míi nh− Muller, 1776; Templeta,1835; Brauer, 1869; lubbock, 1870; Sheaffer, 1899...[17]. Kh«ng chØ dõng l¹i ë c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ ph©n lo¹i häc Collembola mµ cßn rÊt nhiÒu c¸c t¸c gi¶ ®i s©u nghiªn cøu vÒ sinh th¸i häc, sinh häc cña Collembola hay ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng lªn Collembola. Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña Chernova, khi m«i tr−êng sèng bÞ ph¸ huû (nhiÖt ®é, kh«ng khÝ, ®é Èm, thµnh phÇn h÷u c¬ thay ®æi...) lµm cho thµnh phÇn Collembola nghÌo ®i vµ mËt ®é quÇn thÓ t¨ng lªn [2]. §Æc biÖt hiÖn nay, khi c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn m¹nh m«i tr−êng cµng bÞ « nhiÔm bëi c¸c chÊt th¶i c«ng nghiÖp, cã chøa kim lo¹i nÆng, hay thuèc trõ s©u, thuèc diÖt cá, ph©n v« c¬... th× chØ cã mét sè Ýt loµi cã kh¶ n¨ng tån t¹i ®−îc [1], [6], [7], [14], [18], [19], [22], [23]. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 10 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN Khi nghiªn cøu vÒ vai trß ph©n huû th¶m vôn thùc vËt cña Bä nh¶y, Simonov (1984) ®· chøng minh sù tham gia cña Collembola trong ph©n huû l¸ rông ë ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm ®· lµm t¨ng cao chÊt l−îng cña mïn [2], [21]. NhiÒu t¸c gi¶ Edwards, Heath,1963; Witcamp, Grossky, 1966; Cykaskenly, 1978, ®· x¸c nhËn r»ng: Tèc ®é ph©n huû x¸c vôn thùc vËt cã thÓ ®¹t tíi hµng chôc phÇn tr¨m, tøc lµ cao h¬n mét Ýt sù ®ãng gãp riªng cña Collembola vµo hÖ thèng n¨ng l−îng nhê ¶nh h−ëng cña chóng th«ng qua c¸c qu¸ tr×nh ph©n huû vi sinh vËt [17], [20]. N¨m 1988, Chernova ®· nhËn thÊy Collembola kh«ng chØ lµ nh©n tè ®Çu tiªn ph©n huû líp th¶m thùc vËt mµ cßn lµ nh©n tè thø hai ph©n huû dùa trªn sù ph©n huû cña c¸c nhãm ®éng vËt kh¸c nh−: Giun ®èt, nhãm nhiÒu ch©n lµm t¨ng l−îng mïn t¹o thµnh [2]. Chudzicka vµ Skibinska (1994) nhËn thÊy c¸c nhãm sinh th¸i Collembola thÓ hiÖn ë c¸c sinh c¶nh trong ®« thÞ ®a d¹ng h¬n vµ tØ lÖ gi÷a c¸c nhãm nµy thay ®æi theo mïa. Tõ nhËn xÐt ®ã, Collembola cã thÓ ®−îc xem nh− lµ mét yÕu tè chØ thÞ cho qu¸ tr×nh gi¶m dÇn ®é che phñ cña thùc vËt trong m«i tr−êng ®« thÞ [20]. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cã nhiÒu héi nghÞ khoa häc Quèc tÕ (Héi nghÞ Quèc tÕ vÒ ®éng vËt ®Êt häp t¹i Aske Budejovice, th¸ng 7 n¨m 1990; Héi nghÞ Quèc tÕ vÒ ®éng vËt ®Êt lÇn thø 11, t¹i Jyvaskyla- PhÇn Lan th¸ng 8 n¨m 1992…), nhiÒu t¹p chÝ chuyªn ngµnh c«ng bè vµ ®¨ng kh¸ nhiÒu c¸c b¸o c¸o vÒ c¸c nhãm Ch©n khíp bÐ (Collembola, Acarina…), chñ yÕu khai th¸c theo h−íng sö dông chóng nh− nh÷ng chØ thÞ sinh häc cËp nhËt trong vÊn ®Ò kh«i phôc vµ b¶o vÖ ®é ph× nhiªu cña ®Êt, kiÓm so¸t vµ b¶o vÖ m«i tr−êng ®Êt, ng¨n chÆn sù ph¸ ho¹i bëi c¸c ho¹t ®éng nh©n t¸c d−íi mäi h×nh thøc kh¸c nhau, hoÆc sö dông chóng nh− mét trong nh÷ng t¸c nh©n sinh häc, c¶i t¹o n©ng cao chÊt l−îng m«i tr−êng ®Êt [12]. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 11 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN Cã thÓ nãi, Microarthropoda ®· ®−îc nghiªn cøu tõ rÊt sím vµ còng cã rÊt nhiÒu c¸c c«ng tr×nh ®· ®−îc c«ng bè. Nh−ng ë ViÖt Nam th× h−íng nghiªn cøu vÒ nhãm nµy míi ®−îc chó ý trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. 1.2. T×nh h×nh nghiªn cøu Ch©n khíp bÐ ë ViÖt Nam Trªn ThÕ giíi Microarthropoda ®−îc nghiªn cøu tõ rÊt sím nh−ng ë ViÖt Nam m·i ®Õn thÕ kØ XIX míi b¾t ®Çu ®−îc nghiªn cøu. Lóc nµy, míi chØ cã rÊt Ýt c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu bëi ng−êi n−íc ngoµi, khu vùc nghiªn cøu ®−îc tr¶i dµi kh¾p tõ B¾c ®Õn Nam. C«ng tr×nh ®Çu tiªn lµ cña Dennis vµ Delamare- Debouttelville c«ng bè n¨m 1948, ®· m« t¶ mét sè loµi Collembola thu thËp ë §µ N½ng, Nha Trang, T©y Nguyªn [17]. Cïng n¨m ®ã, Dennis ®· ®−a ra danh s¸ch 17 loµi Collembola ë ViÖt Nam do Dawidoff thu thËp ë c¸c ®Þa ph−¬ng: VÜnh Phóc, §¾c l¾c, §µ L¹t, §µ N½ng… GÇn 20 n¨m sau, n¨m 1965 danh s¸ch c¸c loµi Collembola ë ViÖt Nam ®· ®−îc bæ sung víi sè l−îng lín. §ã lµ c«ng lao cña nhµ ®éng vËt häc ng−êi Ba Lan- Jan Stach, chØ riªng nghiªn cøu ë Sapa «ng ®· ®−a ra danh s¸ch gåm 30 loµi, thuéc 9 hä, 22 gièng, trong ®ã cã 20 loµi míi cho khu hÖ ViÖt Nam vµ 10 loµi míi cho khoa häc. DÉn liÖu nµy ®−îc c«ng bè trong c«ng tr×nh “Mét vµi loµi Collembola ë B¾c ViÖt Nam” in b»ng TiÕng Anh. Zir« Yosii- nhµ ph©n lo¹i häc ng−êi NhËt B¶n, khi nghiªn cøu khu hÖ Collembola ë mét sè n−íc vïng §«ng Nam ¸ (In®onexia, Singapo..) còng ®· ®Ò cËp ®Õn mét vµi loµi cã ph©n bè ë ViÖt Nam [17]. N¨m 1967 trong c«ng tr×nh “New Oribatids from Viet Nam” hai t¸c gi¶ ng−êi Hungari lµ Balogh vµ Mahunka ®· bµn luËn vÒ vÊn ®Ò danh ph¸p häc, ®Æc ®iÓm ph©n bè cña 33 loµi Ve gi¸p, trong ®ã m« t¶ 29 loµi vµ 4 gièng míi cho khoa häc [12]. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 12 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN Tr−íc n¨m 1975, Microarthropoda ViÖt Nam ®· ®−îc c¸c t¸c gi¶ ng−êi n−íc ngoµi nghiªn cøu, nh−ng chØ ë møc ®é c¸c th«ng b¸o t¶n m¹n vÒ loµi míi, thµnh phÇn loµi ë nh÷ng khu vùc nhÊt ®Þnh. Tõ n¨m 1975 trë l¹i ®©y, ®· b¾t ®Çu chó ý nghiªn cøu mét c¸ch ®ång bé, toµn diÖn vµ cã hÖ thèng vÒ Microarthropoda trong ®Êt. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu nµy ®−îc tiÕn hµnh ®iÒu tra thu mÉu ë nhiÒu ®Þa ®iÓm kh¸c nhau. §Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®−îc thùc hiÖn tËp trung chñ yÕu vµo mét sè v−ên Quèc Gia (VQG), khu b¶o tån thiªn nhiªn (KBTTN) hoÆc mét sè vïng miÒn, khu vùc kh¸c nhau, tr¶i dµi tõ B¾c ®Õn Nam nh−: VQG Tam §¶o, VQG C¸t Tiªn (2002 – 2004), VQG C¸t Bµ (2005 -2006), VQG Ba BÓ (2002), KBTTN Na Hang, Tuyªn Quang (2002 -2003), KBTTN §akrong, Qu¶ng TrÞ (2002- 2003), KBTTN Th−îng TiÕn, Hßa B×nh (2005), khu vùc miÒn Trung, Nam trung bé vµ Nam bé (2004 – 2006), khu vùc phÝa t©y Qu¶ng Nam, Qu¶ng TrÞ, Thõa Thiªn HuÕ (2008)…[4]. MÆc dï thêi gian nghiªn cøu ch−a nhiÒu, nh−ng ®Õn nay ®· thu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng chó ý. C¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra nghiªn cøu ®· ®−îc c«ng bè réng r·i vµ th−êng xuyªn h¬n trong c¸c héi nghÞ, héi th¶o Quèc gia, Quèc tÕ vµ trªn c¸c t¹p chÝ chuyªn ngµnh (T¹p chÝ Sinh häc, T¹p chÝ Khoa häc ®Êt, T¹p chÝ B¶o vÖ thùc vËt...) §Çu tiªn, ph¶i kÓ ®Õn c«ng tr×nh cña Vò Quang M¹nh (1980) vÒ thµnh phÇn ph©n bè vµ sè l−îng cña c¸c nhãm Microarthropoda trong ®Êt ë mét sè kiÓu hÖ sinh th¸i ®ång b»ng s«ng Hång vµ rõng nhiÖt ®íi. Trong c«ng tr×nh nµy t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña mét sè nh©n tè tù nhiªn chÝnh ®Õn sù ph©n bè vµ biÕn ®éng sè l−îng cña c¸c nhãm Acarina vµ Collembola [8]. TiÕp theo lµ hµng lo¹t c¸c nghiªn cøu cña mét sè t¸c gi¶ nh»m ®Ò xuÊt ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu, x¸c ®Þnh mËt ®é, thµnh phÇn loµi, tÝnh ®a d¹ng khu hÖ (chñ yÕu lµ cña nhãm Ve bÐt vµ Bä nh¶y) ë ViÖt Nam. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 13 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN Vò Quang M¹nh (1984) ®· c«ng bè kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn, ph©n bè sè l−îng c¸c nhãm Ch©n khíp bÐ ë Cµ Mau (Minh H¶i) vµ Tõ Liªm (Hµ Néi) trong th«ng b¸o khoa häc, Sinh häc- KÜ thuËt n«ng nghiÖp Tr−êng §¹i häc S− Ph¹m Hµ Néi [9]. Vò Quang M¹nh, Mara Jeleva (1987) ®· giíi thiÖu ®Æc ®iÓm ph©n bè vµ danh ph¸p ph©n lo¹i häc cña 11 loµi Ve gi¸p thÊp ®· x¸c ®Þnh ®−îc ë miÒn B¾c ViÖt Nam. Trong ®ã cã 10 loµi míi cho khu hÖ Oribatei ViÖt Nam vµ 1 loµi míi cho khoa häc [13]. N¨m 1988, Mahunka x¸c ®Þnh ®−îc 15 loµi míi cho khoa häc trong ®ã cã mét sè loµi thu tõ mÉu ®Êt vïng Tam §¶o [11]. N¨m 1989, Vò Quang M¹nh nghiªn cøu thµnh phÇn loµi, quy luËt ph©n bè, sè l−îng c¸ thÓ vµ sù ¶nh h−ëng cña mét sè yÕu tè tù nhiªn vµ nh©n t¸c chÝnh tíi c¬ chÕ h×nh thµnh cÊu tróc c¸c quÇn l¹c Oribatei ë miÒn B¾c ViÖt Nam vµ ®· x¸c ®Þnh ®−îc 73 loµi Oribatei trong ®ã cã 7 loµi míi cho khoa häc, 53 loµi míi cho khu hÖ Oribatei ViÖt Nam [10]. N¨m 1990, Vò Quang M¹nh ®· tæng kÕt tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ Ch©n khíp bÐ ë ViÖt Nam cho tíi thêi ®iÓm ®ã. T¸c gi¶ ®· ®−a ra nh÷ng kÕt luËn vÒ thµnh phÇn, ®Æc ®iÓm ph©n bè vµ sè l−îng Ch©n khíp bÐ, nªu mét sè quy luËt sinh th¸i quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh cÊu tróc ®Þnh tÝnh vµ cÊu tróc ®Þnh l−îng cña quÇn x· Oribatei ë ®Êt. T¸c gi¶ cßn dÉn ra mét danh s¸ch 117 loµi Oribater ®· biÕt ë ViÖt Nam, cïng víi c¸c ®Æc ®iÓm ph©n bè cña chóng theo vïng ®Þa lý, theo lo¹i ®Êt vµ theo hÖ sinh th¸i [11]. Còng vµo n¨m ®ã, Vò Quang M¹nh vµ Cao V¨n ThuËt ®· x¸c ®Þnh ®−îc 24 loµi Oribatei ë vïng ®åi nói §«ng b¾c ViÖt Nam. TiÕn hµnh nghiªn cøu cÊu tróc ®Þnh l−îng cña nhãm Ch©n khíp bÐ ë 7 kiÓu sinh th¸i, ë 5 d¶i ®é cao khÝ hËu vµ 3 lo¹i ®Êt. Theo 2 t¸c gi¶ nµy, trong nhãm Ch©n khíp bÐ th× Oribatei chiÕm sè l−îng chñ yÕu tõ 70 -80 % tæng sè l−îng, cßn nhãm Collembola chØ Kho¸ luËn tèt nghiÖp 14 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN chiÕm 10%. Riªng hÖ sinh th¸i canh t¸c n«ng nghiÖp, sè l−îng Collembola cao h¬n chiÕm 32,8% tæng sè Ch©n khíp bÐ [16]. N¨m 1995, Vò Quang M¹nh, V−¬ng ThÞ Hoµ ®· giíi thiÖu danh s¸ch 146 loµi vµ ph©n loµi Oribatei ë ViÖt Nam vµ ph©n tÝch ®Æc ®iÓm thµnh phÇn loµi cña chóng [15]. §ång thêi víi viÖc nghiªn cøu ph©n lo¹i Ve bÐt, Bä nh¶y, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, còng ®· cã nhiÒu t¸c gi¶ tËp trung nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh th¸i häc vµ vai trß chØ thÞ cña Ch©n khíp bÐ. Cô thÓ: VÒ ®Æc ®iÓm sinh th¸i häc cña Bä nh¶y ®· ®−îc NguyÔn TrÝ TiÕn vµ c¸c céng sù nghiªn cøu, c¸c chØ tiªu nghiªn cøu nh− ph©n tÝch ®Æc ®iÓm ph©n bè cña Bä nh¶y theo d¶i ®é cao, theo ®é s©u ®Êt, theo c¸c kiÓu sinh c¶nh, c¸c chØ sè: MËt ®é quÇn thÓ, chØ sè ®a d¹ng loµi, tØ lÖ phÇn tr¨m c¸c nhãm d¹ng sèng, c¸c nhãm sinh th¸i, c¸c nhãm loµi −u thÕ phæ biÕn vµ cÊu tróc −u thÕ, ®é tËp trung loµi (G), ®é −u thÕ (D), ®é th−êng gÆp (C), chØ sè ®a d¹ng Shannonweaner (H'), chØ sè ®ång ®Òu Pielou (J'), chØ sè t−¬ng ®ång thµnh phÇn loµi Jaccard (S), Sorensen (q)... ®Òu ®−îc ®¸nh gi¸ ph©n tÝch [12], [17]. VÒ vai trß chØ thÞ sinh häc cña Ch©n khíp bÐ th× b−íc ®Çu ®· nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña mét sè yÕu tè nh−: pH, chÊt ®éc §ioxin, mét sè ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt sö dông trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ph©n bãn h÷u c¬, mét sè ph−¬ng thøc canh t¸c, sö dông ®Êt, líp th¶m phñ thùc vËt...[1], [4], [5], [6], [7], [14],[18], [19...]. Trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c ph¶n øng cña Bä nh¶y, thÓ hiÖn qua sù biÕn ®æi c¸c gi¸ trÞ chØ sè ®Þnh l−îng: Thµnh phÇn vµ sè l−îng loµi, tØ lÖ c¸c nhãm −u thÕ ®é phong phó vµ chØ sè ®a d¹ng, chØ sè ®ång ®Òu, chØ sè t−¬ng ®ång vÒ thµnh phÇn loµi ... c¸c t¸c gi¶ ®· ®−a ra nh÷ng nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ nguyªn nh©n vµ møc ®é ¶nh h−ëng cña yÕu tè m«i tr−êng ®Õn Bä nh¶y ®Õn chÊt l−îng ®Êt n¬i nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt viÖc sö dông Bä nh¶y nh− mét c«ng cô kiÓm tra sinh th¸i khi ®¸nh gi¸ chÊt l−îng ®Êt n¬i nghiªn cøu vµ nh− chØ thÞ sinh häc Kho¸ luËn tèt nghiÖp 15 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN nh¹y c¶m ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é t¸c ®éng cña con ng−êi ®Õn m«i tr−êng ®Êt n−íc, t×nh tr¹ng « nhiÔm, tho¸i ho¸ ®Êt bëi c¸c yÕu tè ngo¹i c¶nh [18], [19]. N¨m 2000, tËp thÓ c¸n bé khoa häc cña phßng Sinh th¸i m«i tr−êng ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña ®Êt bÞ nhiÔm ®éc axit ®Õn Bä nh¶y vµ giun ®Êt ë khu vùc c«ng ty Superphotphat vµ ho¸ chÊt L©m Thao, Phó Thä ®· ®−a ra nhËn ®Þnh vÒ vai trß cña Bä nh¶y vµ ®Ò xuÊt loµi cã kh¶ n¨ng chØ thÞ cho ®iÒu kiÖn ®Êt cho khu vùc nhiÔm axit, ®ã lµ Cyphoderus javanus [18]. Thªm vµo ®ã ¶nh h−ëng cña ®Êt bÞ nhiÔm ®éc §ioxin ë A l−íi (Thõa Thiªn HuÕ) ®Õn ®a d¹ng sinh häc cña Bä nh¶y vµ vai trß chØ thÞ cña chóng trong m«i tr−êng ®Êt bÞ « nhiÔm còng ®· ®−îc ®iÒu tra kh¶o s¸t tõ n¨m 2001 [19]. N¨m 2005, c«ng tr×nh nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña thuèc trõ s©u Shachong Shuang 200SL ®Õn cÊu tróc vµ sè l−îng cña Microarthropoda cña V−¬ng ThÞ hßa vµ céng sù ®· kÕt luËn: §iÒu kiÖn thêi tiÕt vµ thuèc trõ s©u Shachong Shuang 200SL cã ¶nh h−ëng kh«ng nhiÒu tíi cÊu tróc cña Microarthropoda. Trong cÊu tróc cña Microarthropoda nhãm Oribatei lu«n chiÕm tØ lÖ cao nhÊt tõ 73,76% ®Õn 84,40% víi sè Microarthropoda cña mçi ®ît thu mÉu [6]. Còng t¸c gi¶ trªn khi nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña thuèc trõ cá Bytavi 60EC lªn cÊu tróc quÇn x· ®éng vËt Ch©n khíp bÐ (Microarthropoda) ®· kh¼ng ®Þnh: Trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh¸c nhau, kÓ c¶ khi cã t¸c ®éng cña thuèc trõ cá Bytavi nhãm Oribatei lu«n chiÕm tØ lÖ cao nhÊt trong cÊu tróc cña Microarthropoda [7]. N¨m 2006- 2007, NguyÔn ThÞ Thu Anh vµ céng sù khi nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña ph©n kali bãn víi liÒu l−îng kh¸c nhau ®Õn Bä nh¶y trªn ®Êt trång mµu còng ®i ®Õn kÕt luËn: Víi c¸c liÒu l−îng l©n bãn kh¸c nhau tõ thÊp ®Õn cao, nh×n chung ®Òu ¶nh h−ëng ®Õn c¸c khu hÖ sinh vËt ®Êt lµm thay ®æi cÊu tróc −u thÕ cña ®éng vËt Ch©n khíp bÐ ë ®Êt [1]. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 16 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN VÉn cßn nhiÒu c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu, c¸c b¸o c¸o khoa häc vÒ Microarthropoda ®ang vµ ®· ®−îc thùc hiÖn vµ ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng chó ý. Tuy nhiªn, nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc míi chØ lµ nh÷ng kÕt qu¶ b−íc ®Çu mang tÝnh chÊt th¨m dß ®Þnh h−íng, vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ nhiÒu ®iÒu ch−a biÕt ®Õn. §Ó thùc sù hiÓu ®−îc mét c¸ch thÊu ®¸o ý nghÜa vai trß cña Microarthropoda trong m«i tr−êng ®Êt vµ khai th¸c nh÷ng mÆt tÝch cùc cña chóng ®Ó øng dông vµo thùc tiÔn, phôc vô con ng−êi th× cßn ph¶i tÝch cùc ®Èy m¹nh viÖc nghiªn cøu chóng trong t−¬ng lai. 1.3. Vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn khu vùc nghiªn cøu. C¸ch Hµ Néi 120 km, n»m ë cuèi d·y Hoµng Liªn S¬n trªn ®Þa bµn huyÖn Thanh S¬n, tØnh Phó Thä lµ v−ên Quèc gia Xu©n S¬n. V−ên cã diÖn tÝch réng h¬n 15.000 ha, lµ mét trong nh÷ng v−ên Quèc gia cã diÖn tÝch lín nhÊt cña ViÖt Nam. N¬i ®©y cã hÖ sinh th¸i rõng ®iÓn h×nh cña miÒn B¾c, vÉn gi÷ nguyªn vÎ hoang s¬, nªn cã søc hÊp dÉn k× l¹ nh÷ng ng−êi ®Æt ch©n ®Õn vïng ®Êt nµy. V−ên quèc gia Xu©n S¬n cã to¹ ®é ®Þa lý tõ 21o 03' ®Õn 21012' vÜ ®é B¾c vµ tõ 104051' ®Õn 10401' kinh ®é §«ng. V−ên quèc gia Xu©n S¬n cã ph¹m vi ranh giíi ®−îc x¸c ®Þnh: PhÝa ®«ng gi¸p c¸c x· T©n Phó, Minh §µi, Long Cèc huyÖn Thanh S¬n, phÝa t©y gi¸p huyÖn Phï Yªn, tØnh S¬n La, phÝa nam gi¸p huyÖn §µ B¾c, tØnh Hoµ B×nh, phÝa b¾c gi¸p x· Thu Cóc, huyÖn Thanh S¬n. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ khu hÖ ®éng, thùc vËt cña v−ên cho thÊy: HÖ thùc vËt n¬i ®©y cã 465 loµi bËc cao thuéc 311 chi,105 hä víi nhiÒu loµi quý hiÕm vµ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao: l¸t, sÕn mËt, chß chØ, nghiÕn, cñ dßm, rau s¾ng, d©y ngãt, rïng...HÖ ®éng vËt cã 282 loµi ®éng vËt cã x−¬ng sèng, trong ®ã cã 23 loµi l−ìng c−, 30 loµi bß s¸t, 168 loµi chim vµ 61 loµi thó. Cã 46 loµi quý hiÕm cã tªn trong s¸ch ®á ViÖt Nam vµ 18 loµi cã tªn trong s¸ch ®á thÕ giíi. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 17 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN Mét sè loµi ®éng vËt quý hiÕm nh−: GÊu ngùa, b¸o, hoa mai, hæ, v−în ®en, gµ l«i tr¾ng, voäc x¸m... Ngoµi ra v−ên quèc gia Xu©n S¬n cßn cã mét hÖ ®éng- thùc vËt hang ®éng rÊt phong phó vµ ®a d¹ng c¸c loµi d¬i.. §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi: x· Xu©n S¬n cã 5 xãm víi 181 hé, 1.039 ng−êi ë, 2 d©n téc M−êng vµ Dao. Nh×n chung, ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi c¸c x· vïng ®Öm cßn l¹c hËu, nghÌo nµn, diÖn tÝch n«ng nghiÖp Ýt, ®êi sèng ng−êi d©n cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n (theo www.vvqxuanson.com.vn). Kho¸ luËn tèt nghiÖp 18 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN Ch−¬ng 2. §Þa ®iÓm, thêi gian, ph−¬ng ph¸p vµ ®èi t−îng nghiªn cøu 2.1. §Þa ®iÓm nghiªn cøu MÉu ®Þnh l−îng ®−îc thu ë hai kiÓu sinh c¶nh: Tr¶ng cá c©y bôi vµ v−ên quanh nhµ cña xãm Dï thuéc v−ên Quèc gia Xu©n S¬n, x· Xu©n S¬n, HuyÖn Thanh S¬n, TØnh Phó Thä. 2.2. Thêi gian nghiªn cøu Chóng t«i tiÕn hµnh ®i thu mÉu 3 ®ît t¹i v−ên Quèc Gia Xu©n S¬n vµo c¸c thêi ®iÓm sau: ƒ §ît I: 11/2007 ƒ §ît II: 03/2008. ƒ §ît III: 05/2008 Sau ®©y lµ b¶ng giíi thiÖu thêi gian, ®Þa ®iÓm vµ sè l−îng mÉu thu. B¶ng 1: Thêi gian ®Þa ®iÓm, sè l−îng mÉu ®Þnh l−îng Ch©n khíp bÐ ®· ph©n tÝch: Thêi gian Tr¶ng cá c©y bôi V−ên quanh nhµ thu mÉu 0-10 11-20 0-10 11-20 11/07 5 5 5 5 20 03/08 5 5 5 5 20 05/08 5 5 5 5 20 Tæng 15 15 15 15 60 Tæng 2.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.3.1. Thu mÉu ®Êt ®Þnh l−îng ngoµi thùc ®Þa ë 2 sinh c¶nh tr¶ng cá c©y bôi vµ v−ên quanh nhµ chóng t«i ®Òu tiÕn hµnh thu mÉu (theo ph−¬ng ph¸p cña Ghilarov, 1975) [3] nh− sau: MÉu ®Êt ®−îc lÊy theo c¸c hè ®µo ®Þnh l−îng cã kÝch th−íc 5x5x10cm theo 2 ®é s©u: TÇng 1: Tõ 0- 10cm, TÇng 2: Tõ 11- 20cm Kho¸ luËn tèt nghiÖp 19 D−¬ng ThÞ Nô K31 Cö nh©n Sinh-KTNN Tõng mÉu ®Êt ®−îc cho vµo tói nilon riªng vµ buéc chÆt cã ghi ®é s©u ®Êt vµ sinh c¶nh. C¸c mÉu ®Êt cïng mét ®é s©u vµ cïng mét sinh c¶nh cho vµo mét tói to, dïng bót d¹ ghi kÝ hiÖu ë ngoµi ®Ó tr¸nh nhÇm lÉn. Mçi tÇng ®Êt cña mét sinh c¶nh thu lÆp l¹i 5 lÇn cho mçi ®ît ®iÒu tra. Khi ®i lÊy mÉu mang theo sæ thùc ®Þa ghi nhËt kÝ thu mÉu gåm c¸c môc: Thêi tiÕt, ®èi t−îng, t×nh tr¹ng c©y trång... 2.3.2. T¸ch läc mÉu ®éng vËt ra khái ®Êt: C¸c mÉu ®Êt sau khi thu ë thùc ®Þa vÒ, chóng t«i tiÕn hµnh t¸ch Ch©n khíp bÐ ra khái ®Êt theo ph−¬ng ph¸p phÔu läc "Berlese - Tullgren" - Dông cô läc mÉu gåm cã: R©y läc: H×nh trô, thµnh lµ vµnh kim lo¹i, ®−êng kÝnh 15 cm, cao 4cm, l−íi läc b»ng sîi nilon, kÝch th−íc m¾t l−íi 1.5x1.5mm. PhÔu läc: B»ng thuû tinh (hoÆc b»ng b×a cacton nh½n), cao 30cm, ®−êng kÝnh miÖng lµ 18cm, ®−êng kÝnh vßi lµ 1.0cm. Gi¸ gç: §Ó phÔu èng nghiÖm chøa dung dÞch formon 4% bªn trong cã nh½n ghi ngµy, th¸ng, n¨m thu mÉu, n¬i thu mÉu, tÇng ®Êt. - C¸ch tiÕn hµnh ®Æt mÉu: Tr−íc khi ®Æt mÉu ph¶i vÖ sinh s¹ch sÏ phÔu läc, r©y läc, èng nghiÖm kh«ng cho bôi vµ c¸c vËt kh¸c b¸m vµo. MÉu ®Êt ®−îc r¶i ®Òu lªn r©y läc, r©y ®Ó lªn phÔu ®−îc ®Æt trªn gi¸, ®¸y phÔu cã g¾n èng nghiÖm nhá cã chøa formon vµ ®ùng nh·n. C¸c mÉu bÞ kh« dÇn tõ líp mÆt vµ Ch©n khíp bÐ chui dÇn xuèng líp s©u h¬n, chui qua l−íi läc, r¬i vµo phÔu vµ tr−ît theo thµnh b×nh r¬i vµo èng nghiÖm. Sau 7 ngµy ®ªm, thu c¸c èng nghiÖm nhá g¾n d−íi ®¸y phÔu l¹i, dïng b«ng kh«ng thÊm n−íc nót kÝn èng nghiÖm vµ dïng d©y chun bã c¸c èng nghiÖm cïng tÇng vµ cïng sinh c¶nh víi nhau råi cho vµo lä nhùa cã chøa formon, cã nh·n chung ®Ó khi ph©n tÝch kh«ng bÞ háng mÉu vµ nhÇm lÉn. Kho¸ luËn tèt nghiÖp 20