d?p rieng cho mQi lua tuoi". Day chinh la niem tin manh li^t vao nhung gia trj
CO truyen. Nha van con dem hinh anh cay si c6 thy vao phan cuoi cua truy^n
Chuy^de2
voi thai dp ngoi ca nhan vat voi su tran trpng nhirng gia tri tarn linh. Cay si bait
tac gia vao su phuc hoi nhiing gia tri tinh than cua Ha Npi. Nhung gia tri van
hoa ben vung se khong ma't di, nha van ao uoc nhimg gia tri ay se hoa than
vao hi^n tai "Mpt nguai nhu c6 phai chet di that tiec, mot hat bui vang cua Ha
Npi rai xuo'ng chim sau vao lop da't c6. Nhirng hat bui vang lap lanh dau do 6
moi goc pho' Ha Npi hay mupn gio ma bay len cho dat kinh ky lung linh choi
sang nhirng anh vang".
Lam nen thanh cong cua tac pham noi chung va xay dung nhan vat ba Hien
V
uvvti i^nang vtft
D A N G Ot S O SANH & cAu TRUC BAI LAM
go'c do len mai den Ngpc San nhung nho vao tinh yeu va niem tin cua con
nguai ma no da song lai. Su song lai cay c6 thu la niem lac quan tin tuang cua
»-11/ 1 j v n j i ivii
I.
KHAI QUAT
CHUNG
Trong cac ky thi D H tu nam 2009 cho den nay. Bp Giao Due va Dao Tao da
lien tuc ra de thi theo huang mo. Dac bift eo dang de so sanh la dang de dang
fat Vam kho cho thi sinh hifn nay. Tuy nhien, dang de nay da dupe nguoi viet
bien soan theo cau triie chuan dap an cua Bp. Nam dupe cau true nay hpc sinh
ge khong con phai bo nga voi de thi mai nira. T u do biet ap dung cho timg de
thi va npi dung eu the ma de thi yeu cau.
1. Cdc dang
so s^nh thudng gap 1^:
noi rieng la nha vao ngon ngu ke chuy^n dac sac, c6 tinh ca the hoa. Nha van it
a. So sanh hai chi tiet ngh? thuat:
mieu ta, chii yeu la ke, ke bang quan sat, phan tich va binh luan sac sao giau y
H>
^
Vi dy: De thi D H nam 2010 - Khoi D
nghia. Gipng di^u tran thuat mang tinh trai doi, tu nhien, trlu nang suy tu, giau
Cam nhan cua anh/chi ve chi tiet "bat chao hanh" ma nhan v^t Thi Na
chat khai quat, da thanh, mang dam yeu to' tu truyfn qua "cai toi", (gipng ke tu
mang cho Chi Pheo {Chi Pheo - Nam Cao) va ehi tiet "am nuoc day va nuoe
tin xen Ian hoai nghi, ty hao xen Ian tu nhien tang rinh chan that, khach quan).
hay con am" ma nhan vat T u danh sin cho Hp (Dot Thiia - Nam Cao).
b. Cam nhan hai nhan vat:
Tom lai, qua nhan vat ba Hien, nha van khang djnh sue song ben bi cua cac
gia tri van hoa mang net d?p Ha Npi. Qua do tac gia gui gam niem thiet tha
Vi dy: De thi D H nam 2013 - Khoi C .
gin giii cac gia tri ay cho hom nay va cho ca mai sau. Tu do chung ta them yeu
Co y kieh cho rang; su nhan nhuc cua nhan vat Tie (Dai thica - Nam Cao) khong
quy, tu hao ve van hoa, da't nuoc, con nguai Viet Nam trong moi quan hf chat
dang trdch chi dang thuomg; con su nhan nhuc cua nguai dan ba hang chai (Chiec
che vai Ijch su, vai qua khu dan tpc, voi quan h$ gia dinh va noi tie'p the he.
thuyen ngoai xa - Nguyen Minh Chan) thi vita dang thuomg vita dang trdch.
Nhan vat ba Hien la "Mpt nguoi Ha Npi" mai mai la hat bui vang trong be
Tu cam nhan cua minh ve hai nhan v|t nay, anh (eh;) hay binh luan y kieh
tren.
vang tram tich ciia van hoa xu so.
c. Cam nhan hai do^n tho, hai doan van:
If^i du: De thi D H nam 2010 - Khoi C .
Cau Ill.a. Theo chuong trinh Chuan (5,0 diem)
Cam nhan cua anh/chj ve hai doan tho sau:
Gio theo lot gio, may du&ng may
Dong nuac buon thiu, hoa bap lay
Thuyen ai dau ben song trang do
Co chff trang vekip toi nay?
(Day thon V i D? - Han M^e Tu, Ngif v&n 11, Tap hai,
NXB Giao dye, 2008, tr. 39)
L&p lap may cao dim nui bqc,
Chim nghieng cdnh nho: bong chieu sa.
.-.
.un
, „ n , x luuru
ihi
da,
hoc
^gU Van - fhan
uatin
Cty TNHH MTV DWH Khang Vi$t
tJteu
3. So sanh s^f tuong dong va khac b i f t.
Long que den dan vai con nude,
Khong khoi hoang hon cung nhd nha.
0,5
- S y tuong dong.
'.
(Trang giang - H u y Can, Ngif van i j
- S u khac bi^t.
Tap hai, N X B Giao due, 2008, tr. 29)
K E T BAI
C a u I l l . b . Theo chtrong trinh N a n g cao (5,0 diem)
danh gia chung ve npi dung va nghe thuat.
II. H U O N G D A N M O T S O D £
C a m nhan cua anh/chi ve hai doan van sau:
(...) Con Song Da tudn dai tudn dai nhu mot dng toe trie tinh, dau toe ehan toe an
m
7 . B i n h luan canh vugt thac trong Nguai lai do Song Dd va canh ch7
hien trong may trcri Tdy Bae bung na hoa ban hoa gao thdng hai vd euon cum mii khoi
chu trong ChU nguai ttt tu. Q u a do, chi ro s u thay doi ve phong each ngh^
niii Meo dot nuang xudn. Toi da nhin say sua Idn may miia xudn bay tren Song Da
thuat cua Nguyen T u a n truoc va sau Cach mang.
toi da xuyen qua ddm may mua thu ma nhin xudhg dong nuac Song Da. Miia xudn
dong xanh ngge bich, chit nuac Song Da khong xanh mdu xanh canh hen eua Song
Gam, Song Lo. Miia thu nuac Song Dd lit lit chin do nhu da mat mot nguai bam di vi
rugu biea, lit lie cdi mdu do gian die a mot nguai bat man bue bgi gi moi do thu ve{...)
.
( N g u d i lai do Song D a - Nguyen Tuan, N^'ff
van 12 Nang cao,Tap mot, N X B Giao dye, 2009; tr. 157)
(...) Tie Tuan veddy, song Huang van di trong du vang cua Truang San, vugt
qua mot long vuc sau dieai ehan niii Ngoc Trdn desdc nuac tra nen xanh thdm, vd tit
do no troi di giiea hai day doi sirng simg nhu thdnh qudch, vai nhimg diem cao dot
HI/6NG D A N C H I
f
TIET
(Tham khao bai viet ciia C o L e Thi T h u Giang,
lT'
T r u a n g T H P T Dong H a - Quang Tri)
I.M6BAI
Nguyen T u a n la nha van c6 nhieu trang viet rat song dpng ve nhiing eon
nguai phi thuong, tinh each phi thuong. Nhan vat cua ong moi khi da xuat
ngot nhu Vong Canh, Tam Thai, Luu Bdo md tie do, nguai ta luon luon nhin thay
hien thi dut khoat phai c6 dau ah dac biet. Canh vupt thac cua ong lai do song
dong song mem nhu tam lua, vai nhieng chiec thuyen xuoi ngugc chi be vita bang con
Da trong Nguai lai dd song Dd va canh cho chii cua H u a h Cao trong Chie nguai
thoi. Nhiimg nggn doi nay tqo nen nhiimg mdng phdn quang nhieu mdu sac tren nen
tie til la hai chi tiet nghe thuat dac sSe. Q u a canh cho chir va canh vup-t thac,
trbi tdy nam thdnh pho, "sam xanh, trita vdng, chieu tim" nhu nguai Hue thiecmg
Nguyen T u a n da mang den cho ban dpc nhung trang van tuy^t but nhat mpi
mieu td (...)
thoi dai.
II. T H A N B A I
1. V a i net ve tac gia, tac pham:
( A i da dat ten cho dong song? - Hoang
Phii Ngoc Tuong, Ngii van 12 Nang cao. Tap mot, N X B Giao due, 2009, tr. 179)
2. CSiu true So Sdnh dirge cy thi h6a theo d^n y nhu sau:
Ngi dung
C a u tnic
I. M O B A I
1. N e u tac gia/tac phaWxuat xu: (ca 2 tac gia)
0 , 1 ^
*^WQIC
1,0
- Ngh^ thuat.
xem la nhiSng ang van dep nhat trong van hoe Vi^t N a m .
Npi dung cam nhan (Lam ro timg doi tung eai xau, cai ae, cai thap hen.
Hai con nguoi 6 nhiing vj tri doi khang tro thanh hai nguoi ban tri am. Ca'
D?p da dua hp den voi nhau, khong eon ranh gioi giua pham nhan va quan
nguc ma la mpt tam long dap lai mpt tam long. Vi thye sxf coi nhau la tri ai^'
o chu xong, Huah Cao con do quan ngyc day va noi voi ong nhiing 161
Ijiuyen chan thanh, tam huye't: "... Thay Quan nen tim ve que ma o, thay hay
jjioat khoi cai nghe nay da roi hay nghl den chuyfn choi chir. O day kho giu
thien luong cho lanh vimg va roi ciing den nhem nhuo'c mat cai doi lucmg
^hi?n di. Nguc quan cam dpng, chap tay vai nguoi tu: Ke me mupi nay xin bai
llnh". Thai dp ciia Huah Cao the hi?n ve d^p van hoa va tinh than nghia hif p
sang ngoi cua mpt tam long be ban, loi khuyen cua Huah Cao mang y nghla
sau sac: Cai D?p khong the chung song voi eai ae, eai xau, cai goe cua chu
nghla chinh la thien luong, nguoi nghf sT say me cai d?p truoc het phai giir
dupe thien luong. Truoc liie gia tu coi doi, Huah Cao da de lai loi di huah ay
voi niem thie't tha mong moi con nguoi con song sang ra le do. Niem mong
iTioi ay khong phai ehi c6 thoi ong Huah ma den hom nay no van con nguyen
gia tri. Do ciing chinh la ly tuong tham my ciia Nguyen Tuan ve su thong nhat
giua TAM va TAI, giiia THIEN va MY.
Ve mat ngh^ thuat: Va de tao nen sy "chua tung c6 ay", Nguyen Tuan da
huy dpng von ngh| thuat uyen tham ciia minh de tao dyng. Biit phap tucmg
phan rat dam net: bong toi doi lap voi anh saiig lam nen canh cho ehii dam net
bi trang, thieng lieng tu duong net den mau sac den hinh anh. Doan van da the
hi?n tai nghe cua Nguyen Tuan trong viec dung canh, tao khong khi, gipng van
trang trpng, c6 kinh, van dung khai thac trif t de thii phap tuong phan de dtmg
nen mpt canh tupng dung la "xua nay chua tung eo, canh cho ehii la mpt trong
nhung ang van d^p nhat cua van hpc Vift Nam hif n dai, la mpt diem sang gop
phan khong nho lam nen thanh eong eho tae pham Chu nguai tie tu. Canh cho
ehii dem den mpt ket thiie c6 hau, giiip nguoi dpc them yeu men mpt net d^p
trong van hoa dan toe, cam phue truoc mpt tai nang, nhan each cao ca, gieo vao
long nguoi mpt niem tin bat dif t vao chieh thang ciia thien luong.
b. Phan tich canh vupt thac trong Nguai lai dd song Da:
Truoc het ve mat npi dung: Ong do trong tac pham la mpt nguai lao
ao la. Trong tac pham Chi Pheo va Vo chong A Phu hai tac gia N a m Cao va To
l l o a i da lam nen hai "hat cat", "hai gipt nuoc" ay. Do la "tieng chim hot ngoai
Ha vui ve qua. Tieng anh thuyen chai go mai cheo duoi ea. Tieng ciia ma'y ba
B
cho v e " (Chi Pheo) va "Mi nghe tieng sao vpng lai thiet tha boi hoi..." {Va
^ngAPhii).
ciia C h i . T u d o tam hon ciia anh b u n g len day xiic cam. A n h n h u con c h i m
II. T H A N BAI
trong chie'c l o n g g i a m cam, xa cupc song d o n g loai, bong m g t ngay nghe dugc
1. K h a i quat ve hai tac gia, tac pham:
-
N a m Cao, cay b u t hien thuc xuat sac va t h a m d a m t i n h than nhan dao.
C h i Pheo (1941) la kiet tac da ke't t i n h cao nha't cho dac d i e m nghe thuat a i a
nha v a n . C h i tiet " t i e n g c h i m hot'ngoai kia v u i ve qua!..." la m p t t r o n g n h u n g
chi tiet dac sac the hi$n gia t r i nhan dao cua tac p h a m .
(ttor jQ Hoai la m p t nha v a n I a n cua nen van hpc Vi?t N a m h i ^ n dai. 6 n g da
dat n h i e u t h a n h t m i r y e r o k h i viet de tai m i e n n i i i , t r o n g d o c6 tac p h a m Va
chong A Phil - dat giai N h a t , Giai t h u o n g H o i Van nghe Viet N a m 1954-1955.
Tac p h a m c6 gia t r i hien thuc va nhan dao sau sac. The hien ro d i e u do c6 le
phai ke den chi tiet " M i nghe tieng sao v o n g l a i , thiet tha b o i h o i " .
a. V e chi tiet "tieng chim hot ngoai kia vui ve qua!" trong tac pham
Chi
Pheo ciia N a m Cao:
-
A m thanh do da d a n h thiic t r o n g C h i n h i r n g cam xiic ciia con n g u o i . C h i
nhan ra ngoai cai leu a m tha'p chi c6 h o i l o m o ciia m i n h , " m a t t r o i chac da len
cao, va nang ben ngoai chac la rue r o " . C u n g n h u n h i i n g n g u o i say t i n h day,
C h i Pheo thay m i e n g dang, l o n g m o ho b u o n . N h u n g v a i anh, d a y la cam giac,
cam xiic v u a d u g c d a n h thuc. K h i C h i Pheo nghe n h i i n g a m t h a n h ciia cugc
song va biet dugc t r a i som hay m u g n cung c h i n h la anh da dan y t h i i c ve cugc
song. A m thanh cugc song ay da danh thiic t r o n g C h i giac m o t h o i trai tre. Roi
anh lai n h o ve qua k h i i , rang c6 m g t t h o i , da "uac m a c6 m g t cugc song gia
d i n h nho nho. C h o n g cuoc m u o n cay thue. V g d^t v a i . Bo m g t con Ign n u o i de
2. Phan tich, cam nhan lam noi bat diem rieng giua hai chi tiet:
'
tieng hot ciia ban bau b o n g n h u t i m lai dugc m i n h lai v u i ca hot.
V e mat npi dung: C h i Pheo dxxgc nha van N a m Cao xay d u n g bang mot
tarn l o n g n h a n dao sau sac. N h a van da v u i b u o n , k h o d a u c i i n g v a i so phan
nhan vat ngay t u dau cho den cuoi tac p h a m . V u i m u n g k h i C h i Pheo song v o l
uoc m o t h a i t u o i tre " c h o n g cuoc m u o n cay thue, v g a nha d^t v a i " . Buon k h i
C h i Pheo t r o t h a n h con q u y d i r ciia lang V i i D a i , b u o n k h i C h i t r u g t d a i trong
toi l o i "an t r o n g liic say, n g i i t r o n g liic say, thuc day hay con say... say mxa, say
v 6 tan. N h i i n g con say cua han tran t u con nay sang con khac thanh n h u n g
can dai m e n h mang. C h u a bao gio han t i n h de thay m i n h c6 m a t 6 tren coi d o i
n a y " . N h u n g N a m Cao k h o n g t u bo C h i , nha van da m a n g tarn l o n g yeu
t h u o n g cua m i n h den v a i C h i . N a m Cao da phai m o t " t h i e n s u " t i n h yeu den
v o i C h i Pheo. D o la T h i N o - thien su ay k h o n g c6 d o i canh thien than n h u n g
CO trai t i m nhan ai. Va sau cuoc t i n h ay t r o n g d e m trang rac b u i v a n g tren song.
C h i Pheo da d u g c thoat ra k h o i con me ciia cuoc d o i han.
Cuoc gap g o bat n g o v o i T h j N o va tran 6'm da l a m cho con q u y Avt c6 su
thay d o i han ca ve tam sinh l i . T u k h i d i t u ve day la Ian dau tien sau bao nhieu
n a m C h i he't say, hoan toan t i n h tao va c6 d u g c m g t k h o a n g n g u n g lang de
nghe d u g c n h i i n g a m thanh quen thugc ciia cugc song " T i e n g c h i m hot ngoai
kia v u i ve qua. Tieng anh t h u y e n chai go m a i cheo d u o i ca. Tieng may ba di
chg ban vai v e " . N h i i n g am thanh t h u o n g nhat ay ngay nao m a cha c6 n h u n g
h o m nay C h i m o i nghe d u g c la b o i v i den bay g i a han m o i d u g c t i n h sau
nhCrng con say dai m e n h m a n g . N h i i n g am thanh ay c h i n h la tieng ggi tha thiet
ciia cuoc song t r o n g anh. T u tieng c h i m hot, tieng m a i cheo, tieng n g u o i noi.-n h u n h i r n g a m thanh nho gigt vao trong tam hon C h i , n h u d o n g nude mat
lam v o n lieng. Kha gia t h i m u a d a m ba sao r u g n g l a m " . T h o n g t h u o n g , n g u o i
ta n h o lai t h o i g i a n qua vang de hieu hien tai. C h i cQng vay, den liic han chgt
nhan ra rang " H a n thay h a n gia ma v a n con c6 dgc. B u o n thay cho d o i ! Co l i
nao n h u the dugc? H a n da gia r o i hay sao? N g o a i bo'n m u o i t u o i d a u . . . H a n da
tai cai doc kia ciia d a i " .
i
Roi C h i Pheo da h i n h d u n g d u g c t u a n g lai day bat o n 6 p h i a truoc:
6
n h i i n g n g u o i n h u han, c h i u d u n g biet bao la chat dgc, day doa cue nhgc, ma
chua bao g i o 6'm, " m g t tran 6'm c6 the la dau h i ^ u bao rang ca the da h u hong
nhieu. N o la m g t can m u a cu6'i m i i a t h u cho biet t r a i gio ret, nay m u a d o n g da
den". C h i Pheo h i n h n h u da t r 6 n g truoc thay t u o i gia ciia han, d o i ret va 6'm
dau, va c6 dgc... Cang n g h l , C h i cang lo, v i "c6 dgc dang sg h a n la d o i ret va
6 m d a u " . N e u k h o n g c6 T h i N o vao, c i i de han v a n v o , t h i den khoc d u g c mat.
De'n day, k h 6 n g ai n g h l C h i Pheo la con q u y d i i ciia l a n g Via D a i n i i a . M g t
n g u o i k h 6 n g n h u n g giau cam giac, cam xiic, m a con y thuc c6 p h a n sau sac ve
cugc d o i , ve b a n t h a n p h a i la con n g u o i b i n h t h u o n g .
V a i ban tay an can ciia T h j N o , C h i n h u d u g c Igt bo v 6 q u y de t r o lai h i n h
hai ciia con n g u o i . Bat chao hanh c6 the noi la lieu thu6'c giai cue m a n h da gop
phan tay o d i m e n r u g u , tay o n h i i n g n h o nhuoc ciia cugc d o i bat hanh, tra lai
cho anh n h i i n g d i e u da mat. L o n g yeu ciia T h i N o la l o n g y e u ciia " m g t n g u o i
lam o n va eo ca l o n g yeu ciia nguofi chiu o n " . C o n C h i Pheo, anh cam nhan
dugc m g t d i e u that chua chat: xua nay neu mu6'n eo an t h i phai giat, nat, d g a ,
cuap. Cugc d o i han chua bao g i o dugc ban tay n g u o i dan ba nao cho. Va Thj
N o la Ian d a u . L a n nay la Ian t h i i nhat han dugc m g t n g u o i dan ba cho, dugc
so'ng t r o n g t i n h cam yeu t h u o n g thue sy. Bat chao h a n h da nga'm cang l a m han
suy n g h l n h i e u .
^
,„
lanh, n h u can m u a rao m u a ha dang do xuo'ng t h a dat t a m h o n can k h o soi da
373
Tu cam nhan ve tinh yeu cua I h i No, cam xuc, cam giac cang duoc danh
thiic sau sac han a Chi Pheo: "Han thay mat hinh nhu uot irot... Han nhin bat
chao hanh boc khoi ma bang khuang... Han thay vua v u i vua buon... Han
thay long thanh tre con. Han muoh lam nung Thi n h u voi m?. 6i sao ma han
hien..." . Khong nhung the, d Chi con giong mot cai gi nira nhu an nan... hoi
han ve tQi ac khi khong dii sue ma ac nira.
Va CO le su bung no trong tarn trang ciia Chi Pheo sau khi gap Thi N o la
khat vpng luong thifn. Day ciing la dinh diem ciia s\ thue tinh ciia Chi Pheo:
"Hin them lucmg thien, han muon lam hoa voi mpi nguoi biet bao! Thi N o se
mo duong eho han. Thi c6 the song yen on voi han thi sao nguoi khae lai
khong the du(?e. Ho se thay rang han cung c6 the khong lam hai duge ai. H Q se
nhan han vao cai xa hoi bang phang, than thien cua nhirng nguai luong
thi?n...". Doan van ngan nhung chua dung trong do la ca sy khao khat den
chay bong cua Chi Pheo. That cam dong biet bao.
'•I Cung chinh nho am thanh ay ma Chi Pheo da t u y thuc va tra ve voi mot
Chi Pheo hien lanh luong thien. Ciing chinh nho am thanh ay ciing vai nhung
ngay hanh phiie trong tinh yeu, tinh nguai voi Thi N o ma Chi Pheo da tro ve
chinh minh. Cuoi tae pham Chi Pheo xach dao di doi luong thi^n, giet chet con
cao gia Ba Kien trit hai cho dan va cung chinh Chi ciing t u ke't lieu CUQC doi
minh. Phai chang ciing la do am thanh ay trong cupc song ay da thuc tinh Chi?
Ve gia tri n g h | thuat: A m thanh "tieng chim hot ngoai kia v u i ve qua..." la
chi tiet quan trong gop phan thiic day su phat trien cua cot truy^n, khae hoa
sau sac net tirih each tam l i va bi kich eiia nhan vat. Qua viee tap trung vao chi
tiet dat gia ay. Nam Cao ciing da tap trung the hien t u tuang nhan d^o sau sac
mang den eho nguoi dge nhijng trang viet day xiic dpng.
b. Neu nhu "tieng chim hot ngoai kia vui ve qua" da thuc day ca mpt linh
hon thi chi tiet "Mi nghe tieng sao vpng lai, thiet tha boi hoi" ma nhan vat
Mi nghe dupe trong dem tinh miia xuan {Va chong A Phu - To Hoai) cung
mang den cho nhan vat va b?n dpc nhieu xiic cam manh li|t:
Ve mat npi dung: M i la eo gai tre dep nhung v i mon ng- cua bo me ma M i
da bi bat vao nha thong ly Pa Tra song kiep ngua trau. M i bi tuoc doat tinh
yeu, tuoi xuan, hanh phiic, bj boc Igt sue lao dong tham t$. M i tra thanh "sue
no" - mpt til nhan vai ban an tu chung than suo't doi trong chon dia ngue tran
gian nha thong ly. T u do, eo gai Meo ay song trong v6 cam " l i i i lui nhu con rua
nuoi trong x6 cua". Co eu tuang minh la "con trau minh ciing la eon ngya". M}
dan mat di tieng noi "cang ngay cang khong noi". Tir do M i tro thanh nguai
dan ba lang cam, v6 cam.
Nhung miia xuan tren mien niii Tay Bac da deh, miia xuan ay dugc mieu t i
rat d?p, sac mau cua "nhiing chiec vay hoa phoi tren mom da xoe nhu con
tixfom sac so", tieng cuoi noi cua dam tre choi quay dpi tet, dac bi?t la Heng sao
diet xoay sau vao trai t i m tuang nhu bang gia cua M i .
. , . , ,.,
Tieng sao khi d xa thi lap 16 noi dau niii, khi lai gan thi "lung lo bay ngoai
duong" roi cuoi ciing nhap vao hon M i " M i ngoi nham tham loi nguai dang
thoi sao". Tieng sao chinh la hi^n than cua tuoi tre, ciia tinh yeu, cua qua khu,
c^a tai nang ma M i c6. Bai vay, khi nghe tieng sao thoi, M j thay "thiet tha boi
tam hon M i duge hoi sinh marJi li^t.
. . . f
Tieng sao hoi thiic M i , tieng sao nhu con gio thoi bung d i lap tro tan ngugi
lanh dang phii lay tam hon M i . Tieng sao nhap vao hon M i lam dong hi?n qua
Ichii tuoi d?p ciia mgt c6 gai giau tai nang. Buoc nhay tam ly dau tien aia M i
do la vi?e M i ngoi nham tham lai ciia nguoi dang thoi sao:
May CO con trai con gai roi
May di lam nuang
^
Ta khong CO con trai con gai
t^'. • •
'
>
'
i 5-.
.
Ta di tim nguai yeu
Bai hat ay lau roi M i khong hat, di?u sao ay lau roi M i khong thoi. Nhimg
dem nay M i lai nha, lai nham tham. M i van thuge. Nghia la M i khong v6 cam.
Noi dung hon, su v6 cam chi la lap v6 ben ngoai, con ben trong M ; van c6 mgt
trai tim khat song, rue lua yeu thuang.
Chinh tieng sao dan M i den hanh dpng "noi loan ve nhan tinh": "Mi len lay
hU ruau, cu uong uc timg bat. Roi say, Mi Urn mat ngoi day nhin nhimg nguai nhay
^ong, nguai hat, nhung long Mi thi dang song vengay truac". M j uong nhu nuot
cay, nuo't dang, nuot han vao trong long. Uong cho quen nhung lai nho. Mpt
khi rugu khong con d i i sue lam nguai ta quen thi no lai quay lai thuc tinh ca
con tim va ly tri. M i lai nghe tieng sao ggi ban dau lang. Rugu chinh la - chat
nien danh thiic phan doi da mat cila M i . Rugu lam M i song lai mgt qua khii
^ay ap niem v u i suang: "Ngay truac, Mi thoi sao gioi.... Co biei bao nhieu nguai
H ngay dem da that sao di theo Mi".
Sau do. M i lai buoc vao buong, lai "ngoi xuong giuang, trong ra cai cua sold
^udng ma ma trang trang". Trong nha thong ly la t i i nguc, ngoai 6 ciia kia la
*hien duong tuoi tre. Chi tie't nay cho thay. M i nhin ve phia anh sang, eo nghia
tam hon M i dang khao khat "Vugt nguc". M i vui lam "Mj thay phai phai tra
trong long dot nhien vui suang nhu nhimg dem Tet ngay truac". Do la niem vui
^|ia mgt ke da t i m lai dugc minh. Va M i y thiic dupe rang "Mi tre lam. Mi van
tre. Mi muon di chai". Nhan thay minh eon tre va muon dugc d i choi c6
"^§hia la trong M i rat khao khat t v do. Diing la bi kjch. K h i mgt nguai dan ba _
375
chQ't n h a n ra m i n h con tre t r o n g hoan canh t r o treu nay t h i d i i n g la m p t b i kjch
Qua k h u l a m M j tre lai. H i ^ n tai l a m M i dau d d n , e che.
D i n h d i e m cua cam xuc b i k i c h ay la n o i t u i than: M i da c6
C u n g n h o a m t h a n h t i e n g sao d a n h t h u c m a n g p n l u a t i n h y e u v a k h a t
v p n g *V d o t r o n g M i l a i m p t Ian nira b u n g chay. Va chac chSn se t r a thanh
CUQC
song khorig
hanh phuc v o i A Su; "A Su v&i Mi, khong c6 long vai nhau ma van phai a vai
nhau". D a u d o n qua. M i khat khao: "Ne'u cd ndm la ngon trong tay liic nay, Mi se
f^gQn lira r y e r o ma bang c h u n g la h a n h d p n g coi troi cho A P h u va c i m g anh
tron k h o i H o n g N g a i sau nay.
V e g i a t r i n g h ? t h u a t : Ta thay day la m p t chi tiet gop p h a n l a m thay d o i
an cho chel ngay, chif khong buon nha Iqi niea". M u o n chet, nghia la M j k h o n g c6n
trang thai t a m ly cua n h a n vat. T a m l y nhan v a t t i r k h i nghe tieng sao da c6 sy
n h u t r u o c n i i a . M i m u o n p h a n khang lai hoan canh ay. M i da k h o n g con cha'p
^huyen bien p h u c tap n h u n g sau sac. D i e u d o c h u n g to tai ngh^ m i e u ta tam l y
nhan cai t h y c trang e che nay. D o chinh la sue song da d u p e d a n h t h i i c .
A m t h a n h d o da l a m t h u c day t r o n g M i y t h i i c ve t i n h y e u , h a n h p h i i c va
long khat khao
CUQC
song t v do. T u do, M j d i den quyet d i n h tao bao: Bo nha
d i theo n h i j n g d a m choi. D o la m p t y d i n h giai thoat lang le n h u n g v 6 ciing
m a n h l i ^ t : "Mi den goc nha, lay ong ma, xan mot mie'ng bo them vao dJa den cho
song ^ o n g c i i n g n h u tarn l o n g nhan dao (phat h i ^ n ra sue song t i e m tang...)
ciia nha van.
3. Q u a v i ^ c p h a n t i c h 6 t r e n ta thay h a i c h i t i e t n g h ? t h u a t dit
gia nay vvra
CO d i e m t i r o n g d o n g vvra c6 d i e m khac b i ? t :
Ve s\f t u o n g d o n g : D o la n h i r n g am thanh he't sue d i ? u k i , no len l o i vao tan
sang". N g p n den d u p e th3p len. A n h sang ciia no da xua tan cai b o n g d e m am
sau tam h o n v o n t u a n g n h u da chet eua n h a n vat de k h o i day t r o n g hp n i e m
d a m d a n g vay q u a n h M i , d a n g thap len n g p n lira t r o n g t a m h o n M i . M p t loat
ham song va khat khao song m a n h li^t. D a y c i i n g c h i n h la nhiS'ng chi tiet dac
cac h a n h d p n g gap gap d u p e To H o a i dien ta: "Mi muon di chai. Mi cung sap di
sac gop p h a n k h a n g d i n h gia t r i nhan dao sau sac m o i me t r o n g hai tac p h a m
choi... Mi qudn lai toe, Mi v&i tay lay cai vay hoa vat a phia trong vdch...Mi rut them
Chi Pheo cua N a m Cao va Va chong A Phu cua To H o a i .
cai do". D o la n h u cau l a m dep ban than t r u o c liic d i choi. M j l a m tat ca, that
Ve s u k h a c b i | t : O tac pha'm Chi Pheo la n h i r n g a m t h a n h quen thupc cua
b i n h than va k h o n g he de y den thai d p cua A Su. C h u n g to, sue song manh
CUQC song x u n g q u a n h " h o m nao cha c6". N h u n g h o m nay C h i m o i nghe thay
li?t t r o n g M i d a n g I a n h o n tat ca. Bong ma than q u y e n c i i n g k h o n g the I o n hon
vi bay g i a m o i he't say... day la am thanh cua khat khao d u p e song, d u p e l a m
sue song cua M j .
nguoi l u o n g t h i e n ciia m p t n g u a i k h o n g eo q u y e n l a m n g u d i . Qua d o ta thay
Y d j n h giai thoat cua M i k h o n g thanh k h i A Sir t r o ve. H a n t h i n g tay viii
Nam Cao la nha v a n hien thuc phe phan truoc n a m 1945; ong eo bi|t tai m i e u
d a p tan n h a n s y t r o i dgy d o : "No xdch cd mot thiing sgi day ra troi dimg Mi vdo cot
ta tam l y sac sao, c6 cai n h i n t i n h tao sac l a n h n h u n g d a m thSm y e u t h u a n g .
nha. Toe Mi xoa xuong, A Su qudn ludn toe len cot, Idm cho Mi khong cui, khong
Chi tiet 6 tac p h a m Va Chong A Phu den t r o n g m i i a x u a n t r e n b a n H o n g N g a i .
nghieng duac dau nua...". M i e u ta s u tan nhan cua A Sir c h i n h la sue m a n h cua
La am thanh M i t i r n g nghe thua chua ve nha t h o n g l y Pa Tra. D a y la tac nhan
n g o i b u t T o H o a i da to cao va len an b p mat bat n h a n eiia b p n ehu n o phong
quan t r p n g g i i i p cho MJ tir m p t con n g u o i te dai, v 6 cam ve t a m h o n g i a da
kien mien niii.
"thay p h a i p h o i t r o l a i " nhan thue ve t u o i tre, qua k h u , khat v p n g t u do. Qua
N h u n g A Sir chi t r o i d u p e the xac M j c h u k h o n g t r o i d u p e t a m h o n eua Mi
<16 ta thay To H o a i la nha v a n sau each m a n g c6 p h o n g each viet ve sue song
b o i t a m h o n M i d a n g t u d o dao choi t r o n g the g i a i cua k h a t v p n g song: "Trong
Kem tang eua eon n g u o i m i e n n i i i . O n g c6 bi^t tai d u n g canh, tao k h o n g k h i
hong tot. Mi dimg im Iqng, nhu khong hiei minh dang M troi. Hen ruau eon nong nan,
'fuy^n hap dan.
Mi
van nghe tieng sdo dua Mi
di theo nhitng cuoc chcri, nhung dam chcn...". Mi
III. KET B A I
k h o n g biet m i n h b i t r o i nghla la eo k h o n g song bSng the xac n u a m a t h v c sU
T o m l a i , qua hai chi tiet n g h | thuat t r o n g hai tac p h a m Chi Pheo va Va chong
dang song bang t a m h o n . Co liic tieng sao g p i ban t i n h nhap vao h o n M i , Mi
^ Phu. H a i nha v a n N a m Cao va To H o a i da m a n g den cho c h i i n g ta hai thien
v u i s u a n g qua den n o i : "M? viing buae di". Va thirc s u c6 chi t i n h k h i "tay eha^
dau khong cua duac". T i n h r o i l a i nghe tieng chan ngvra d a p vao vach. A m thanh
tieng chan ngira dap vao vach da d u a M j tir n o i n h o t r o ve v o i h i f n t g i . Gia'^
m o tan bieh. Tieng sao d i n g k h o n g con. C h i con M j v o i n o i dau than phanT i n h r o i m a i thay l o n g cay d a n g "M? thon thitc nght minh khong bang con ngua"-
i
^•^y^n ngan dac sac nhat cua v a n ehuong V i ^ t N a m . Q u a hai chi tiet n g h f
*huat ay ta cang hieu sau sac h a n t a m l o n g n h a n dao cua h a i nha n h a n dao c h i i
a Ion eiia d a n tpc.
376
IT?
4: T u o n g quan anh sang va bong toi trong tac p h a m Chii nguai tit tu
0i
- Nguyen T u a n va Hai diia tre - Thach L a m .
l^i CO each k h a m pha the hi^n rieng. Trong bai Tdy Tien, Q u a n g Dving
viet: "Tdy Tien dodn binh ko moc toe ...Dent ma Ha Noi dang kieu tham" .
Xtot^e ^i?^
"^^g
duang Vi?t Bac cua ta...Anh sao dau
HUdNG DAN
1 . G i d i thi?u k h a i q u i t : Ve cac d o i tup-ng so sanh (cam nhan): Bong t o i va
$08
anh sang t r o n g hai tac p h a m Hai dm tre (Thach L a m ) , Chif nguai tie tu (Nguyen
ngay m a i la g i .
b. H i n h tugtig bong toi, anh sang trong Chu nguai tii tu.
-
H i n h t u g n g b o n g t o i t r o n g Chir ngitai tit tii: s y tan bao, d o b a n cua xa hp!
p h o n g kien suy d o i . Sy xau xa ciia cai de t i f n cai thap hen. H i n h t u p n g anh
sang: bieu tupng cho cai D ^ p , cai D i i n g , cai Thien L u o n g t r o n g sang ciia con
DAN CHI TIET
f h o ca cho'ng Phap eo m p t m i i a b p i t h u I o n v o i n h i i n g ten t u o i n h u Q u a n g
pong/
To H i r u , C h i n h H i r u , H i r u L o a n . . . Va hai b o n g hoa t r o n g k h u v u o n
sac day h u o n g ay cua cac tac gia c6 the ke den hai bai t h o Tay Tien cua
Quang D i i n g va Viet Bac ciia To' H i i u . T r o n g hai t h i pham nay, ca hai nha tho
(Ja xay d u n g t r o n g h o i uc cua m i n h ve n h i i n g ngay k h a n g chien gian k h o
nhung rat d o i hao h i i n g . K y uc ay c6 the tha'y qua hai h i n h a n h r\h(ing doan
quan ra t r a n :
"Tay Tien doan binh khong moc toe
n g u o i . Cai d^p bao g i o c i i n g chien thang.
Quan xanh mau Id giU oai hiim
3. D i e m chung: net t u o n g d o n g va khac bi?t giira h a i d o i t u p n g tren ca hai
Mat trieng gin mong qua bien gidi
b i n h di^n n p i d u n g v a h i n h thuc n g h ^ thuat:
Dim ma Ha Noi dang kieu tham "
T u o n g dong: D e u s u d y n g b o n g t o i va anh sang de tao y d o rieng cho
-
nan". C a m nhan cua anh (chi) ve 2 doan tho tren.
I M d BAI
a. H i n h tugng bong toi, anh sang trong Hai dvca tre: d i e n ta s y t u dpng, be
6t, tan l u i . . . bieu t r u n g cho mpt cupc song lac hau, t i i dpng k h o n g biet de'n
^""^
H\S6NG
Tuan).
2. D i e m rieng cua hai h i n h tugng.
tSc, ngQt ngat, ngheo d o i , k h o n g l o i thoat. H i n h t u g n g anh sang: n h o n h o i , yen
5. C i i n g tai hi^n ve d^p cua nhtrng doan quan ra tran moi nha tho
.
j,
(Tay Tien - Q u a n g D i i n g )
sang tao nghe thuat. Ca hai tac gia deu sir d u n g anh sang va b o n g t o i n h u mot
n g u y e n tac do'i lap, m p t t h u phap nghe thuat t r o n g xay d u n g t i n h huong
truy^n. Bong t o i d e u s u d u n g de n o i ve cai a m u , t u t u n g , cai x a u xa ciia the
"Nhimg duang Viet Bac cua ta
luc. Anh sang deu h u o n g con n g u o i v u o n den n h i i n g d i e u tot dep.
Dim dim ram rap nhu la dat rung
-
K h a c bi^t: V 6 i N g u y e n T u a n anh sang va b o n g to'i vira d o i lap, v u a bo
Quan di diep diep triing trung
sung, nang d o nhau, d o n g t h o i c6 s u chuyen hoa t u b o n g to'i ra anh sang.
Anh sao dau sung ban cung mu
V o i Thach L a m , b o n g t o i v u a m a n g nghia bieu t r u n g cho cupc song t u dpng,
11. T H A N B A I
n o i bat gia t r j nhan v a n cua tac p h a i n .
-
V o i N g u y e n T u a n , cam h u n g t h a m m y cua o n g bat n g u o n t i r cai d?p \cfn
lao, cai cao ca, b i h i i n g hoac m o ta n h i i n g nhan each Ion... nen t h u p h a p ngh?
thuat cung xay d u n g d u a tren s u d o i lap gay gat, anh sang v a b o n g t o i ciing
d u p e sir d u n g n h a m m i e u ta nhiJTig t u o n g p h a n m a n h me, n h i i n g chuyen bie^i
bat ngo, d o t ngpt. D o vira la m p t t h u phap t r o n g xay d y n g t i n h h u o n g truye^/
vira la su d a n dat d i den ket thiic ciia s u chien thang g i i i a chan l y , cai d?p vo"
cai xau, cai ac.
-
Thach L a m d o chi chii y den n h i i n g cai b i n h t h u o n g , gian d j , n h o nho'
nan"
(Viet B a c - T o H i r u )
quan quanh n o i pho'huy^n vira d u p e sir d u n g n h u p h o n g nen c h i n h n h a m lam
4. D a n h gia chung:
»'
1. V a i net tac gik, tac pham:
Quang D i i n g la nha t h o cua l i n h , da song m p t d o i l i n h oanh l i ^ t hao h i i n g .
"° le chinh v i v a y ma d o i l i n h da an sau vao d o i tho. "Tay T i e n " la bai t h o cua
Viet ve l i n h nen k h i dpc len ta da tha'y ngay chat hao h i i n g b i t r a n g ciia
• • ^ g Chang t r a i "Thach Sanh cua t h e k y X X " . Bai t h o d u p e viet n a m 1948.
^^n
W H i i u la nha t h o cua ly t u o n g cpng san, la c6 dau cua nen t h o ca each
^
Viet N a m . M o i t h o i k y lich sir d i qua. To H i i u deu de lai dau an rieng
, K
d a m h o n t h o t r i i t i n h chinh t r i : Tif ay, Viet BSc, Gio long, Ra tran, Mau va
,,,m T r o n g do, " V i f t Bac" la d i n h cao cua t h o To' H i i u n o i rieng va t h o ca
trong cupc song nen anh sang va b o n g t o i t r o n g tac pha'm cua o n g k h o n g c6 si'
^RPhr^r n o i chung. Vi^t Bac d u p e viet t r o n g cam h i i n g ve b u o i chia tay Ijch
chuyen b i e n d i r d p i , bat ngo.
B
•7
5e
chien t h a n g D i ^ n Bien P h i i , can bp ve x u o i , ke 6 n g u o i d i .
T 7 0
2. NQi dung phan tich, cam nhan lam ro hai hinh anh:
a. Ve TXQi dung va ngh^ thuat ciia bon cau tho trong bai tho Tdy Tien.
Ve npi dung: Tay Tien la mpt phan hi^u bp dpi dupe thanh lap dau na,j^
1947. Thanh phan chu yeu la thanh nien tri thuc Ha Npi. Nhi^m vy cua ho Y
phoi hop voi bp dpi Lao bao
bien gioi phia Tay. Nam 1948, Tay Tien giai t]^
de thanh lap trung doan 52. Quang Dijng ciang chuyen sang don vj khac. Sai
khi roi don vj cii chua dupe bao lau Quang Diing da sang tac bai tho nay
Doan tho ta dang phan tich la doan tho thu ba trong bai Tay Tien.
Giua nen thien nhien khSc nghif t, hinh anh nguoi linh hi^n len that I^j
di. Quang Dung da dung nhung hinh anh rat hi^n thyc de to dam cai pi^j
thuong cua nguoi {inh:
Tdy Tien doan hinh khong moc toe
Quan xanh mau la du oai hum
Hai cau tho mo dau gpi len ve dep bi trang. Dau tien do la cai bi thuong goj
len t u ngoai hinh cua nguoi linh om yeu, tieu tuy, dau trpc, da de xanh nhu
mau la. Doan quan trong that ki di: "Tay Tien doan binh khong mpc toe/ Quan
xanh mau la du oai hum".
Hai cau tho c6 hai each hieu khac nhau. Cach hieu thu nha't: So di nguoi
linh Tay Tien dau trpc danh xanh la do hau qua cua nhiSng thang ngay hanh
quan vat va v i doi va khat, la dau ah ciia nhirng tran sot ret ac h'nh lam toe
rung khong mpc lai dupe, da de heo lia nhu tau la. Nhiing con sot ret rung ac
tinh ay khong chi c6 trong tho Quang Diing ma con de lai dau ah dau thuang
trong tho ca khang chien chohg Phap noi chung:
Toi v&i anh biei timg cm an lanh
So't run nguoi vitng trdn dam mo hoi
(Chinh H u u )
Cugc dot gid bui pha xuang mau
Doi ret bao Ian xe thit da
,v 1 *
•
Khudn mat da len mau tat hinh
Dau con tuai niea nhitng ngay hoa!
Long toi xao xuyen tinh thuong xot
Muon viei hai tho tham le nhod
'''
^'
' '•' *
:;7irwiTf;B TK;:
Tangnh itng anh toi timg romdu
Dem than xa xdc giu son ha
(Len Cam Son - Thoi Hihi)
Cach hieu thii hai: Do la hinh anh bp dpi ta cao trpc dau de de dang tro''
sinh hoat va danh giap la ca. Thoi khang Phap nhung anh linh nhu vay c6n &
1^ anh "V? turn", "V? trpc". "Quan xanh mau la" la trang phuc mau xanh ao
[jnh/ "^^^ xanh cua la nguy trang, mau ciia nui rung. Hai each hieu ay, hieu
jj^eo each thu nha't la hay nha't, an tupng nha't va chinh xac nha't.
pen eanh cai bi ta con thay cai Hao hung: thu phap ngh^ thuat doi lap giira
goai hinh 6'm yeu va tam hon ben trong da lam nen khi chat manh me trong
^ the ciia nguoi linh: "Doan binh khong mpc toe". Cau tho ta cai ngang tang
ciia ngu'oi linh, lai nhu eo net diia vui, hom hinh: khong can toe mpc. Lai c6
them "Quan xanh mau la", tuong phan voi " d i i oai hum". Cach noi ay cho
thay nhung nguoi linh Tay Tien rat lac quan, yeu doi, coi thuong gian kho.
play nhin ky ta se thay 6 hp: nuoc da xanh va dau khong mpc toe vi sot ret
rirng/ the ma hp van quae thuoc hien ngang, xung tran danh giap la ca "di>
oai hum" lam cho giae Phap kinh hon bat via. Mat khac cai hao hiing eon hien
l^ri qua each dung tu Han Viet "Doan binh". Chi> "doan binh" ehii khong phai
la doan quan da gpi len dupe su manh me la thuong ciia su hung dung, trong
cto CO dang dap ciia "Quan di di^p di^p trung trung", ciia "Tam quan ti ho khi
thon nguu" (Sue manh ba quan nuo't troi trau) trong tho Pham NgO Lao. Ba tir
"di> oai hum" gpi len dang ve oai phong lam li^t, oai ciia chiia son lam. Qua do
ta thay nguoi linh Tay Tien van manh me lam chii tinh hinh, lam ehii niii rung,
che'ngu mpi khac nghiet xung quanh, dap bang mpi gian kho.
Ben canh chat bi hung, doan tho con de lai dau an lang man cua nhirng
chang trai Ha Ngi mang tam hon hao hoa:
M&t trimg gui mong qua hien gioi
f^ c j • •
Dem mo Ha Noi dang kieit thom
Hai ehii "Mat trung" gpi nhieu lien tuong: "mat trung" la mat mo to nhin
ihang ve phia ke thu voi chi khi manh me the song che't voi ke thu. Nhung doi
iiat trung ay eon "gui mpng qua bien gioi" la doi mat c6 tinh, doi mat thao thuc
nho ve que huong Ha Npi ve mot dang kieu thom trong mpng trong mo. Voi y
"§hia a'y ta thay, nguoi linh Tay Tien khong chi biet cam siing cam guom theo
'^"g gpi ciia non song ma con rat hao hoa, giiia bao nhieu gian kho, thieu thon
•^^i tim hp van rung dpng, nho nhung ve ve d^p ciia Ha Npi: do c6 the la pho'
^' truong xua, nhiing con duong miia thu thom lung hoa sira... hay chinh xac
la nho ve mot "dang kieu thom", bong dang ciia nhung nguoi ban gai Ha
9i» thanh Ijch, yeu kieu, diem If. Co mot thoi nguoi ta hieu rang cau tho nay
^ ^ g mpng tieu tu san qua nhieu lam giam di chat chien dau. Nhung thoi gian
, * chung minh rSng do la mpt ve d?p ciia tam long luon huong ve To quoc,
"^<>ng ve Thii do. Nguoi linh dau 6 noi bien cuong hay vien xu xa xoi nhung
\c nao cGng huong ve Ha Npi, ve que huong. Chinh que huong tang them
^ hp sue manh de di "Lay mau no tra thu nay".
T h a ca khang chie'n chong Phap cung da khSc hpa bao g u o n g m a t noi n\\(,
n h u the. D o la n o i n h a r u p n g d o n g "Ba n a m r o i g u i lai m a i l e u tranh/ LuoVi
cay da't d o / Tieng m o d e m t r u o n g / I t nhieu n g u o i v p tre / M o n chan tren
Den horn nay duong xuoi vebien
Mai tinh khoi mau dot do tuai
Dep vd cung, Toquoc ta ail
r
g^o canh k h u y a " ( H o n g N g u y e n ) . D o la n o i n h o "gieng n u o c goc da nh
D o la n h i m g c o n d u o n g m o ra ciing v o i chie'n t h a n g cua q u a n d a n ta,
n g u o i ra l i n h " . M o i g u o n g m a t n o i n h o ay la l i n h n o n g d a n hay l i n h thanh th
^ u n g eijng la eon d u o n g d a y y nghia t u p n g t r u n g k h a i quat ca m p t qua t r i n h
t h i n o i n h o ay c i i n g la n o i n h o ciia n h u n g tarn h o n l u o n h u o n g ve da't nu6c to
quo'c, que h u o n g .
di len ciia k h a n g chien v a each mang. Con d u o n g ay dang m o t o i chien cong.
Con d u o n g day l u a m a u ay da t r o thanh con d u o n g chie'n thang t r o n g Vi^t
V e mat ngh^ thuat: Bon cau t h o t r o n g bai Tdy Tien la bo'n cau t h a dupe vje't
p i c . V i the ah t u p n g chung ve sue m a n h cua d a n tpc da gan lien v o i a n t u p n g
bang b u t p h a p sit t h i v a cam h u n g lang man. N g o i b u t Q u a n g D u n g thuong
ve con d u o n g chien thang nay, m p t con d u o n g "Dem dem ram rap nhu la dot
h u o n g v e n h i i n g con n g u o i p h i t h u o n g t r o n g hoan canh p h i t h u o n g . Nhiey
rung"- Do c h i n h la sue m a n h cua quan v a d a n ta, sue m a n h d a d u p e d o bang
b i ^ n p h a p n g h ^ thuat khac n h u : d o l lap, t u o n g phan, a n d u . . . cung dupe sii
thuoc d o song niii. Dpc cau t h o ta da thay ngay a m h u o n g het sue h i i n g trang
d u n g m p t each t r i ^ t de m a n g d e n h i n h anh doan quan t h o i chong Phap gi^^
cua bai ca khang chie'n vang len t u n h i r n g d i f p t u "dem dem", t u lay "ram rap".
k h o n h u n g rat d o i hao h u n g .
Va t u g p i ta h i n h anh "dot rung". N h i i n g t u ay deu la nhCrng t u dupe cau tao
b. V e gia tri npi dung va ngh^ thuat trong bon cau tho ciia bai V i ? t Bic.
V e npi dung: N e u n h u 6 n h i m g doan t h o truoc. To' Huu tvt s y v e nhirng ky
n i ^ m v o i thien n h i e n v a con n g u o i V i ^ t Bac. N h u n g k y n i e m ay d u p e dien ta
bang n h i m g cau t h o m a n g d a m da'u an ca dao d a n ca d a m da t i n h nghla, thi 6
doan t h o nay nha t h o lai tap t r u n g dien ta cupe thanh chie'n cua d a n toe "Boh
m u o i t h e ' k y c i m g ra tran". D o a n t h o la n h i m g h i n h anh g o i ra an t u p n g ehung
boi phu a m no {d - "dem dem"), n h u n g phu a m r u n g (r - "ram rap"). Tat ca da
tao nen b u c tranh tong h p p ciia sue m a n h V i f t N a m "Nude Viet Nam tit trong
bien maul Nguoi vuon len nhu nhimg thien than".
H i n h anh mpt Vi^t Bac trong nhung nam thang hao hung b o n g tro n e n
rye sang va hiing vi b o i hinh anh cua nhung doan quan ra tr|n. D o la sue
manh cua quan dpi nhan dan V i | t N a m :
ve sue m a n h cua d a n tpc t r o n g k h a n g chie'n, la h i n h a n h ciia n h u n g doan quan
"Quan di diep diep triing
ra tran v 6 t a n d i ^ p t r i m g , la h i n h a n h h i i n g vT cua cupc chie'n t r a n h nhan dan
Anh sao dau sung ban ciing mU nan".
tix h i n h anh n h i r n g doan d a n cong, h i n h anh n h i h i g doan xe co gioi tren
d u o n g ra tran l a m b u n g sang n h i i n g d e m khang chie'n.
T r u o c het do l a an tugng chung ve sue manh tong hpp cua dan tpc ta
trong k h a n g chien qua hai cau tho dau:
Nhitng du&ng Viet Bac ciia ta
Dem dem ram rap nhu la dot rung
Cau t h o d a u tien v a n g len rat d o i t u hao. D o la n i e m t u hao v e n h i h i g con
d u o n g V i f t B I c . H a i c h i i "eua ta" vang len k h i n g khai, chac nich, h u n g hon
K h i tac gia n o i " N h i i n g d u o n g V i ^ t Bac" d o la n h u n g con d u o n g v u a rat thi"^
n h u tac gia t i m g vie't:
triing
IjfcCon n h o ngay 22 thang 12 n a m 1944, tai cay da T a n Trao, d o n g c h i V o
Nguyen Giap l a m le xua't quan cho d p i V i ^ t N a m tuyen t r u y e n giai phong
quan. K h i d o q u a n d p i ta m o i chi 34 n g u o i . D e n t h o i d i e m D i e n Bien Phii quan
dpi ta da t r u o n g t h a n h v o i "Quan d i di^p di§p t r i i n g t r i m g " . Sy h u n g trang, sy
manh me cua doan q u a n dupe the hi?n qua nghe thuat d i f p t i r "di^p difp",
flbdng t r i m g " tgo an t u p n g ve m p t sy Ion m a n h k h o n g 16 ciia quan d p i nhan
aan Viet N a m c6 the d u o n g dau dap tra va dap tan m p i hanh d o n g gay hah
cua ke t h i i . D o a n q u a n n o i d a i tren n h i i n g eon d u o n g V i ^ t Bac that h i i n g vT
4png dao n h u trai d a i v u o n rpng khap m p i neo d u o n g V i f t Bac.
" H i n h a n h doan quan ra tran da dupe cam h u n g lang m a n tao nen tarn voc
try b o i h i n h anh "anh sao dau siing", m p t h i n h anh rat t h y e n h u n g ciing ra't
Tfl di giita ban ngay
Tren duong cdi, ung dung ta buac.
'
^30, anh sao troi soi vao d a u sung thep anh len lap lanh, c i i n g c6 the hieu la
Du&ng ta rong thenh thang tdm thuac
'
'5ng man. D o la h i n h anh n h i i n g n g u o i linh t r o n g d e m hanh quan. D i d u o i t r o i
"^QTig n g o i sao tren m u n g u o i chie'n sT anh len d u o i sao t r o i . Co le v i v a y m a
Duong Bac Son, Dinh Ca, Thai Nguyen
^ "dan cong", cuoi cau tho la hai chii "timg doan". Cau true ay goi ra su diep
trung v6 tan cua nhi>ng doan dan cong. 6 day la hinh anh "Buac chdn ndt dd
mudn tan Urn bay". Hinh tugng ban chan la hinh tugng bieu trung cho sue
manh eiia con nguoi gan lien voi nhiing chang duong dau tranh each mang.
Ve mat ngh^ thuat: The tho kic bat, am dieu hung trang, su thi, lang man.
Su dung nhieu su tuong phan, do'i lap, diep tu, diep ngu, phong dai, tham
xung... tao nen mot doan tho giau an tugng ve khong khi khang chien chong
Phap cua dan toe ta.
3. Qua vi^e phan tich 6 tren ta can n i t ra nhung diem tuong dong, khac bi?t:
Ve s\f tuong dong: Ca hai bai tho deu vie't trong thai chong Phap. Deu six
dung but phap su thi, lang man de mieu ta doan quan. Vi the've d^p anh linh
vua su thi vua lang man hao hung.
Su khac bi?t: Quang Diing vie't bai tha "Tay Tien" trong nhung nam daU
khang chien chong Phap. Hinh anh nguai linh con nhieu kho khan gian khoHon tho Quang Diing thien ve mieu ta cai phi thuang. Bai tho "Viet Bac" du^c
To Hiru vie't sau khang chien chong Phap. Hon tho To HCru la hon tho trir tinh
chinh tri.
TD'HIJU
2. Diem rieng giua hai doan tho
a. Bon cau tho trong bai Vi^t B3e:
Dii bom dan, xifong tan thit ndt
ni
,,
; fi.i
- Noi niem hoai ni^m nha thuang tuon chay ve khong gian nghla tinh gan
bo giiia can bg va nhan dan V i f t Bac. Buc tranh tha lang m ^ , hai hoa giiia
canh va nguai.
- Nhirng dia danh da tung mgt thai gan bo mau thit "suoi Le", "ngoi Thia,
song Day" ggi tinh cam bang khuang da diet.
b. Sau cau tho trong bai "Song" cua Xuan Quynh:
- Hinh anh an d u : song duoi long sau, tren mat nuoc; nhan hoa: song nho
bo, khong ngu dugc.
I
-
Tmh yeu gan lien voi noi nho da diet: "ca trong ma con thiic".
3. Diem chung va rieng
-
Cung the hi|n noi nho da diet trong tinh yeu.
-
Tmh cam thiet tha sau nang.
• To' HCru: nha tho t r u tinh chinh trj; ngi dung huang ve tinh cam each
ng Vi^t Bac. Su dung the tho lue bat.
- Xuan Quynh la nha tho ciia tinh yeu; su dyng the tha 5 chii, nhan hoa,
^ du de mang den ve d?p cua hinh tugng song va ve d^p tarn hon cua nguoi
Phy n u trong tinh yeu.
ni.KETBAI
*
• Danh gia chung ve ngi dung va nghf thuat:
385
+ Song t r o n g hoan canh n h u v|iy, con n g u o i de b i tha hoa, cang ngay cang
dan sau vao b i i n lay.
Z . C i m nhan ciia A n h / c h i ve hinh tugmg vien qu^n'ngyc trong tac
pham " C h u nguoi hjr tu" ciia Nguyen T u a n va nhan vat D a n T h i e m trong
" V i n h bigt C u u T r u n g D a i " - Nguyen H u y T u 6 n g .
HI/6NG D A N C H I T I E T
.
I. Mdf B A I : g i a i t h i ^ u ve hai nhan vat D a n T h i e m va Q u a n nguc.
II. T H A N B A I
K
- "Quan ngyc la mpt thanh am trong tr^o": (phan tich tinh cich, tam hon
ByiSn quan nguc)
Mi
+ O n g la n g u o i biet yeu q u i cai d?p, yeu q u i c h i i viet d^p cua H u a n Cao
Kma ong xem la bau vat; O n g c6 so n g u y ^ n cao q u i : d u p e treo t r o n g nha mpt
Hhurc c h i j cua H u a n Cao.
1. K h a i quat vai net ve tac g i i tac pham:
K
-
• U i a n h hien", cho den bay g i o da la m p t t r u n g nien "toe hoa ram, rau nga mau".
N g u y e n T u a n la m p t n g h ^ si Ion, v o i p h o n g each n g h ^ thuat doc dao, noi
bat la net tai hoa, u y e n bac. 6ng la cay but tai nang ciia van h, i
G i o n g nhau: ngoi but cua Nguyen H u y Tuong va Nguyen T u a n deu hudng
ve cai d?p, cai tai; ve nhung con nguoi biet trpng nghIa khi, eo thien luong
Deu CO npi dung hudng ve eac nguyen mau Ijch su. Ve diem nay ta thay ca hai
388
'
D e 9: C a m hung s u thi qua " N h u n g dua con trong gia d i n h " - Nguyen Thi
" R i m g xa n u " - Nguyen Trung Thanh.
D e 10: C a m nhan anh sang doan tau trong " H a i dua tre" ciia Thach L a m va
^nh sang eiia 6 cua so trong can buong ciia M i {Vg chong A Phu - To Hoai)
C&m nang
luyfn
thi a^i HQC NgU van
- fnan
uann
nteu
cau chuyen cupc doi Tnii nha van N g u y i n Trung Thanh da lam sang to chan ly
each mang ay.
Chuy^diS
Thuc te; khi chua cam vu khi danh giac, dan lang X6 Man chju nhieu mat
niat: anh Xiit b} giac treo c6, ba Nhan bj ch^t dau, m? con Mai bj gie't bSng tran
ffiixa roi sat, Tmi b} do't cut muoi dau ngon tay... Bai vay, con duang cam v i i
iJii de dap tra ke thu la tat yeu.
CAU H6| 2 DifM TRONGICV' THI DH - CD
I.
NHCTNG
LLfU f
CUA CAU 2
DIEM
'
1. La cau hoi thong hieu nen doi hoi hpc sinh phai n i m vimg tac pha'm.
Muon hieu tac pham thi phai dpc tac pham va co gang nhd timg chi tiet (ca tho
4. Neu CO kha nang phan tich, cam nhan thi nen viet cau 2 diem thanh bai
v5n CO mo b a i , than bai, ket luan thi de diem tuy^t doi han.
va vSn xuoi).
2. Thucmg CO cac dang sau day:
CAU
i?
a. Cau hoi ve tac gia, tac pham, phong each ngh? thuat, quan diem sang tac.
cua BQ Giao Due & Dao tao
c. Npi dung va ngh^ thuat (tho)
d. Tinh huong truy#n dpc dao.
11
t u dau the ky XX den nam
1945;
Lop
12:
Tir
1945
den
het the ky XX.
3. Lam sac de lay trgn v?n dugrc cau 2 diem.
-
!
1'
C a u l : (2.0 diem)
:
e. Cac chi tie't ngh^ thuat trong tac pham (dang nay ra nhieu nhat)
Van hQc sit: Lop
2 DIEM BI£N SOAN THEO
Caii true dethi tuyen sinh DH.CD tnon NgCt van
b. Y nghla nhan de tac pham; cau de t u .
f.
H6I
De dat diem trpn v?n cau 2 diem, truoc het nam vung kien thiic bai hoc,
Tai hi?n kien thuc ve giai doan van hpc, tac g i i , tac pham van hpc Vi^t
Nam, bao gom cac npi dung sau day.
> ,
VANHOCL6PII
- Khai quat Van hpc Vi#t Nam t u dau the ky XX den Cach mang Thang
Tam nam 1945.
-
Hai diia tre - Thach Lam.
trong tac pham; khi lam bai can ngan gpn, sue tich, du y (hoi gi dap nay, khong
-
Chu nguoi t u tu - Nguyen Tuan.
Ian man dai dong). Xem thu cau hoi c6 may y. Neu cau hoi nhieu y thi nen chia
-
Hanhphuecuampttanggia(triehSod6)-VuTrpngPhvng.
Chi Pheo (trich) va tac gia Nam Cao.
-
VTnh bi^t Cuu Trung Dai (trich Vu N h u To) - N g u y i n Huy Tuang.
-
Vpi vang - Xuan Dieu.
-
Day thon V i Da - Han Mac Tu.
a. Cau noi ciia c\ Met: "Chung no da cam sung, minh phai cam giao"
-
Trang Giang - Huy Can.
dugfc noi trong hoan canh: Tmi ve tham lang, cu Met ke chuyen cupc doi anh.
-
Chieu toi - Ho Chi Minh.
Ngay ay, giac khung bo gat gao, bpn giac bat vp con cua Tnii ra de uy hiep Tnu
-
Tir ay - To H i i u .
va dan lang. Tmi tay khong ra cuu vp con nhung khong kip. Tmi bi giac bat. B i
- Mot thai dai trong thi ca (trich) - Hoai Thanh va Hoai Chan.
V A N H Q C 12
Tho thi nam dugc npi dung nghf thuat. Van xuoi thi nam dupe cac chi tiet
y (a) y (b)... Khong gach dau dong khi lam bai.
Vi dy: Cau noi ciia c\ Met: "Chung no da cam sung, minh phai cam giao"
dugfc noi trong hoan canh nao? Giki thich cau noi ay ciia cu Met.
* Ta
CO
the tra loi nhu sau:
dot muoi dau ngon tay. Cv Met va thanh nien lang xong ra tieu d i f t bpn giac
ac on cuu Tmi.
b. Y nghia cua cau noi do:
Cau noi cua gia lang Met la cau noi dupe due riit t u cupc dai bi trang cua
Tmi va t u thuc te dau tranh ciia dong bao X6 Man noi rieng va dan tpc Ta>'
Nguyen noi chung. Giac da dung bao luc phan each mang de dan ap nhan dan
ta thi ta phai dixng b?o lye each mang de dap tan bao lye phan each mgng. Qua
^' '
'
- Khai quat Van hpc Vi?t Nam t u Cach mang Thang Tam nam 1945 den
het the ky XX.
-
Tuyen ngon dpc lap va tac gia Ho Chi Minh.
- Nguyen Dinh Chieu, ngoi sao sang trong bau troi van ngh§ dan tpc Pham Van Dong.
Tay Tien (Quang Dung)
,;, .
-
Vi?t Bic (trich) va tac gia To Hmi
Da't nuoc (tn'ch Mat duong khat vpng) - N g u y i n Khoa Diem.
-
Song - Xuan Quynhv.
-
Dan ghi-ta aia Lor-ca - Thanh Thao.
-
Nguoi lai do Song Da (trich) - Nguyen Tuan.
-
A i da dat ten cho dong song? (trich) - Hoang Phu Ngpc Tuong.
-
W(? chong A Phu (trich) - To Hoai.
-
11
i
'
nhat (trich) - Kim Lan.
-
Rung xa nu (trich) - Nguyen Trung Thanh.
-
Nhirng dua con trong gia dinh (trich) - Nguyen Thi.
-
Chiec thuyen ngoai xa (trich) - Nguyen Minh Chau.
-
Hon Truong Ba, da hang thit (trich) - Luu Quang Vu.
a. Len an thu van chuong nghf thuat vi ngh? thuat: "Chao 6i! Nghp thuat
khong can phai la anh trang lira doi, khong nen la anh trang lua doi, nghf
thuat chi c6 the la tieng dau kho kia, thoat ra tir kie'p lam than" (Truy^n ngan
Trang sang)
;
(Nguon Cvc Khao thi & Kiem dinh chat lugmg. Bp GD-DT)
,
i,
A. C A C T A C GIA V A N H O C VlfiT NAM C A N C H U f
NAM CAO
, b. Sau Cach mang: Nam Cao sang tac de phuc vu cong cupc khang chieh,
j ^ y ^ n ngan "Doi mit", "Nhat ky 6 rimg" va tap biit ki "Chuy^n bien gioi" aia
gng thupc vao nhijTig sang tac dac sac nhat aia nen van hpc moi sau Cach Mang
c6n rat "on tre khi do. Ngoi but Nam Cao vira tinh tao, sac lanh, vira nang triu
suy ^
tham yeu thuong. Nam Cao la cay biit bac thay, ong xiing dang
^upc coi la mpt nha van Ion giau sue sang tao aia van hpc Vipt Nam.
Cdu 2. Trinh bay Tuyen ngon ngh? thuat cua Nam Cao?
Tra loi: Tuyen ngon nghp thuat aia Nam Cao chvi yeu dupe the hipn qua
nhijng phuong dipn sau:
(1917 - 1951)
Cau 1: Trinh bay not dung sang tac cua Nam Cao truoc va sau Cdch mang.
Tra lai: Su nghi^p Van hQC ciia Nam Cao trai dai tren hai thai ky, truac va
sau Cach mang thang Tam:
a. Truac Cach mang: sang tac ciia Nam Cao tap trung vao 2 de tai chinh:
- De tai nguoi tri thiic tieu tu san ngheo: Tieu bieu la cac tac pham
"Nhiing truy^n khong muo'n vie't"; "Trang sang", "Doi thua", "Song mon"
(1944). Trong khi mo ta het sue chan thyc tinh canh ngheo kho, be tac cua
nhiing nha van ngheo, nhirng "Giao kho truong tu", hoc sinh that nghi^p.Nam Cao da lam noi bat tan bi kjch tinh than aia hp, dat ra nhimg van de c6 y
nghla xa hpi to lan. Do la tan bi kjch dai dang cua nguoi t r i thiic, nhijng nguai
CO y thiic sau sac ve gia trj dai song va nhan pham, muon song c6 hoai bao,
nhung lai bj ganh nang com ao va hoan canh xa hpi lam cho "chet mon", phai
song "Doi thira".
- U de tai ve nguoi nong dan: "Chi Pheo", "Tre con khong dupe an thjt
cho", "Mpt bira no","Lao Hac", "Mpt dam cuoi"... 6 de tai nay. Nam Cao thuong
nhac den nhCrng hang co cung, nhirng so phan ham hiu bi lic hie'p, bi luu manh
hoa... Nha van da ke't an sau sac cai xa hpi tan bao lam huy dift ca nhan tinh ciia
nhiing con nguoi luong thi^n. 6 mpt so tac pham. Nam Cao da the hi^n niem
xiic dpng truoc ban chat d?p de, cao qui trong tam hon hp (Lao Hac).
b. Truy?n ngan"Ddi thua" c6 le la noi Nam Cao phat bieu day dii nhat ve
quan ni?m ngh^ thuat ciia minh:
- Mpt tac pham "that gia tri" thi phai c6 npi dung nhan dao sau sac: "No
phai chiia dung dupe mpt cai gi lan lao, manh me, vira dau don lai vira phan
khdi. No ca tung tinh thuong, tinh bac ai, su cong binh... No lam cho nguoi
gan nguoi hon".
- Nha van doi hoi cao su tim toi sang tao va luong tam nguoi cam but:
"Van ehuang khong can den nhirng nguoi thp kheo tay, lam theo mpt vai kieu
mau dua cho. Van ehuang chi dung nap nhirng nguoi biet dao sau, biet tim
toi, khoi nhiing nguon chua ai khoi va sang tao nhirng cai gi chua co".
- Van chuong doi hoi phai co luong tam aia nguai cam biit: "Su cau tha
trong bat a i nghe gi cung la mpt su bat luong. Nhung cau tha trong van
chuong thi that la de ti^n".
c. Trong tac pham "Doi mit" viet sau Cach M^ng, Nam Cao da neu len
luan diem aia minh: "Van giir doi mat ay de nhin doi thi cang d i nhieu, cang
4uan sat lam, nguoi ta chi cang them chua chat va chan nan".
Cau 3. Trinh bay Phong cdch ngh^ thuat cua Nam Cao ?
*• Nam Cao thuong viet ve nhiing cai nho nhat, xoang xTnh trong cupc
hang ngay, tir do, dat ra van de co y nghia xa hpi to Ion, nhirng triet ly
^^U Sac ve con nguoi, cupc song va nghf thuat.
^
Co biet tai trong vipc mieu ta va phan tich tam ly. Ong co hung thii
^«in pha "con nguai trong con nguai". Ngoi biit aia ong co the tham nhap
nhirng qua trinh tam ly phiic tap, nhirng ngo ngach sau kin nhat aia tam
^ Con nguoi; t u do dung len dupe nhiing nhan v|it t u tuong vira co tam khai
ton vira co ca tinh dpc dao.
Cty TNHH M T V DWH
c. Truy§n cua Nam Cao luon huong toi the gioi rxQi tarn cua con nguoi.
Luon luon thay doi giong di§u, c6 khi la gipng tinh tao va sic lanh; c6 khi I4
gipng d i m t h l m , tru tinh soi noi, nang triu yeu thuong. Hai gipng van doi Up
nhau cu chuyen hoa qua lai, tao nen nhung trang viet thu vi, hap dan.
•'
'.f
XUAN
^
. . . . . . s .1..
..^'f..t
DitU (1916-1985) \
Cdu 1. Trinh bay ngan gon Su nghiq) Van hgc cua Xuan Di$u truac va sau
Cdch ntang.
,
•
Vetho:
a. T m o c Cach mang: Xuan Dieu dupe col la "nha tho moi nha't trong cac
nha tho mai" (Hoai thanh). Xuan Di^u mo dau su nghiep va noi tieng tren thi
dan Vi^t Nam bang 2 tap tho "Tho tho" 1938 va "Gui huong cho gio" 1945.
Nhii-ng chii de chinh cua tho ong trong thoi ky nay la:
-
Niem say me ngoai gioi khao khat giao cam vol doi va tinh yeu cupc
song Q/oi vang, Giuc gia)
-
Noi CO don rpn ngop ciia ca the truoc cai khong gian menh mong thoi
gian xa tham {Khi chieu giang luai, Nguyet cam...)
-
Mot khat vpng tinh yeu v6 bien, noi dau ciia mpt trai tim dam say nong
nhi^t ma khong dupe den dap xung dang {Yeu, Dai kha...) truoc Cach mang
thang Tam, Xuan Di^u da dupe m^nh danh "ong hoang" tho tinh yeu, ong
cung la nguoi dau tien mang den cho van chucmg Vi?t Nam mpt quan niem
moi ve tinh yeu.
-
Kinh nghi^m eiia Dong va Tay, truyen thong va hi^n dai ket tinh 6 mot
tam hon nghf sy da giup Xuan Di$u kham pha dupe nhieu bieh thai eiia thien
nhien cung n h u npi tam cua con nguoi. Tho ca Trung dai thuong lay thien
nhien lam ehuan muc cho ve d?p con nguoi (Lan thu thuy, net xuan son) thi
Xuan Dieu la mpt cupc each mang. Con nguoi la ehuan myc ciia cai d?p (La
lieu dai n h u mpt net my).
b. S a u Cach mang:
-
Chan troi tho ciia Xuan Di$u mo rpng tai nhung quan he xa hpi rong
Ion. T u mpt nha tho lang man bac nha't ciia phong trao tho moi, Xuan Dieu tfC
thanh mpt nha tho each mang. Xuan Di?u say sua viet ve To quoc "Ngpn qi^'^''
ky 1945" ,"Hpi nghj non song" (1946).
- Tmh cam yeu nuoc va trach nhi?m cong dan cung n h u long thiet tha
ngpi cupc doi moi da nang sang tac eiia nha tho. Ong say sua viet ve to qi'^''
Khang Vift
cong cupc xay dyng C N X H 6 mien Bac dau tranh thong nha't nuoc nha...
(lion toi doi canh)
, T u 1960, Xuan Dieu tie'p tuc lam tho tinh yeu. Truoc kia, ong hay noi den
CO don, xa each, do vd... thi nay noi nhieu hon den su chung thiiy, sum vay.
•finh yeu lua doi khong eon la tinh cam giiia hai v i i tru nho c6 don ma da eo sy
hda hpp voi mpi nguoi, vod xa hpi. (Cac tac pham: Bien, Giong noi. Dung cho
em.-)
* Van xuoi va phe b i n h
a, Truoc Cach mang:
. Xuan Di^u khong chi sang tac tho ma con viet nhieu tac pham van xuoi,
tho van xuoi "Pha'n thong vang" (1939), "Truong ca" (1945).
b. Sau Cach mang: Xuan Di^u cang viet nhieu, viet lien tyc va nhieu the
loai hon. Ngoai truyen ngan, tuy but, ong con viet nghien ciiu, phe binh van
hpc, gioi thi^u va dich tho nuoe ngoai.
•"•
* Tom lai, o ITnh vuc nao Xuan Dieu cung c6 su dong gop to Ion cho s\
phat trien van hpc hien dai ciia Vi^t Nam. Xuan Di?u la mpt tai nang nhieu
mat nhung truoc het van la mpt nha tho Ion eiia dan tpe.
•pTau 2; Tom. gon phong each tho Xuan Di$u?
iTraloi:
Ipi. Co the noi Xuan Dieu la mpt trai tim Ion, mpt nguon tinh cam yeu doi,
yeu cupc song tran the; mpt each manh li?t den say me cuong nhi?t.
b. Khae voi nhieu nha tho cung thoi trong phong trao tho mai, Xuan Di?u
khong dem cai toi ciia minh doi lap voi doi va tim each thoat ly voi cupc so'ng
nay; trai lai, ong muon khSng dinh no trong quan h? gan bo vai dai. Ong quan
ni?m dupe song mai voi dai la niem hanh phiie tuy^t voi nha't. Ma tren doi nay
'^o gi dang yeu hon la mua xuan tuoi tre va tinh yeu. Do la nguon tho phong
phii eiia ong, la de tai ehii yeu ciia Xuan Dieu.
c. Vai niem khat khao giao cam het minh voi cupc doi tran the nay, mpt
• ah t u nhien Xuan Di^u la nha tho tinh yeu. V i tinh yeu la niem giao cam
^c
•^anh liet nha't va tran the nha't. Day la loai tinh cam bao gio cung doi hoi cao
'^9... nguoi ta da tang cho Xuan Di^u danh h i f u "Nha tha tinh so mpt", la
Hoang ciia tho tinh yeu".
d. Tha thiet voi mua xuan, tuoi tre va tinh yeu, Xuan Di^u da di den mpt
"^^ch tan dang ke ve thi phap. Ne'u tho van xua, coi t u nhien la ehuan muc ciia
d^p thi gio Xuan Dieu dao ngupe lai: doi vai ong, khong gi hoan m i bang
nguoi, nha't la phu n i i giiia tuoi xuan. Mpt quan diem tham m l n h u vay da
^0 nen trong the gioi nghe thuat ciia Xuan Di^u nhiing hinh tupng giau siic
va day "xuan tinh xuan sac".
C^'m nang luy$n thi Aai hgc Ngu
Van
- rium
Hanh
Hieit
e. Xuan Dieu chju anh huang cua nen van chucmg Dong Tay, c6 dien vg
hi#n dai. Xuan Di§u dac bi^t chiu anh huong ciia tmong phai tho tugng trurig
cua Phap, nhu B6-do-le, Rin\-bo, Vec-len. Tho tugng trung het sue de cao quar,
h# tuang giao giua cac giac quan ciing tinh nhac cua tho va mai sac cac gia^,
quan de cam nhan va dien ta dugc nhung bien thai tinh v i nhat cua tao vat vg
long nguoi. Hai nguon van hoa Dong Tay dugc ket tinh 6 mot tarn hon nghe s]
da giiip cho Xuan Di?u sang tao nen nhimg van tho siic tich nhu ket dgng bie't
bao tinh hoa.
I
-
+ Ban an che dp thyc dan Phap (1925): Tac pham c6 gia tri hi#n thyc
[c sao la ban an to cao tgi ac tay troi ciia thye dan Phap doi voi nhan dan cac
pyoc thuge dia.
+ Tuyen ngon dpc lap (1945): Van ki?n chinh tri eo y nghla trgng dai:
jjiai sinh ra nuoc Vi?t Nam dan chii cgng hoa; la ang van chinh luan mau muc.
+ Loi keu gpi toan quoc khang chien (1946), Khong c6 gi qui hon dpc
llp tv do (1966): Do la loi hjch truyen di vang vgng khap non song lam rung
dgng trai tim nguoi Vi?t Nam yeu nuoc.
2. Truy?n ki:
- Ngi dung: Vach tran bg mat gian xao, to cao tgi ac ciia thuc dan, phong
kien, keu ggi tinh than dau tranh ciia nhan dan.
- Tac pham:
1;'•(
N G U Y I N A I Q U 6 C - H6 C H I M I N H (1890 - 1969)
Cdu 1: Anh/chi hay trinh bay Quan diem sang tac cua Ho ChtMinh ?
+ Loi than van ciia ba Trung Trac (1922)
Mpt la: Ho Chi Minh xem van ngh| la mpt hoat dpng tinh than phong
phii va phuc vu c6 hif u qua cho su nghi^p each mang: Van chuong trong
thoi
dai each mang phai c6 chat thep "Nay 6 trong tho nen c6 thep/ Nha tho cung
phai bie't xung phong". Trong thu gui cac hoa si nhan dip trien lam hgi hoa
nam 1951, Nguoi lai mpt Ian nua nhan manh: "Van hoa ngh? thuat cung la m.
mat tran, anh chi em la chien sT tren mat tran ay".
cac nghe sT phai bot di chat mo mgng, tang them chat hien thuc. Phai mieu fa
cho hay, cho chan that, cho hung hon. Phai dien dat gian di, de hieu, giii gin su
trong sang ciia tieng Vi^t.
Ba la: Bac luon quan tam toi Doi tupng thuong thuc tit do quyet dinh
hinh thuc va npi dung ciia tac pham van hpc: Doi tugng chinh la quan chiing
Truoc khi viet, Nguoi luon dat ra va tra 16i cac cau hoi: Viet cho ai (doi tugng
thuong thuc), Viet cai gi (ngi dung), Viet de lam gi (muc dich viet), Viet nhu
the nao (each viet).
Ket luan: Nho c6 h | thong quan diem tren day, tac pham van chuong cua
Bac vua c6 gia trj t u tuong, tinh cam, ngi dung thiet thyc ma con c6 nghe thu i '
sinh dgng, da dang.
ChtMinh.
Trk loi:
S\ nghi^p sang tac cua Nguoi dupe quy t\ chu yeu tren ba ITnh vyc:
1. Van chinh lu|n:
-
t
^
+ Vihanh(1923)
+ N h i h i g t r o l o h a y la Va-renvaPhanBgiChau.
. Thoca:
Nhat ki trong hi: Phan anh biic tranh den toi cua xa hgi Trung Quoc
duoi thoi Tuong Gioi Thach. Tarn long nhan dao bao la "song cho tat ca chi
quen minh". Dae bi^t la buc chan dung t u hoa ve mat tinh than ciia nguoi tu vi
Hai la: Nguoi luon yeu cau tinh chan th\rc va tinh dan tpc: Nguoi khuyen
Cdu 2. Anh/chi hay trinh bay su nghiq} sang tac cua Ho
Tac pham tieu bieu:
d^. Cac tac pham tieu bieu: Chieu toi, Lai Tan, Nguai ban tii thoi sdo...
m
- Tho Ho Chi Minh va Tho chii Han Ho Chi Minh: c6 v u tinh than dau
tranh each mang va the hi^n tinh than lac quan, yeu nuoc ciia Ho Chi Minh.
Cdu 3. Anh/chi hay trinh bay phong each nghe thudt cua Ho
ChtMinh.
a. Van chinh luan: Ngan ggn, bgc Ig t u duy sac sao, lap luan chat che, l i le
(Janh thep, bang ehung thuyet phuc, giau tinh luan chien, da dang ve biit
phap. Tac pham tieu bieu: Tuyen ngon doc lap, Ban an che do thuc dan Phap...
b. Truyen ki: N g h f thuat trao phiing sac ben. Ket hop dugc chat tham thiiy
^a phuong Dong va net hai huoc, hom hinh ciia phuong Tay. Tinh huong
'f«y?n dge dao. Truyen ki c6 chat hif n dai, tinh chien dau manh me. Tac pham
fi§U bieu: Vi hank, Nhung trd lohay Va-ren va Phan Bgi Chan...
^ang
Tho ca: Nhung bai tho nhim myc dich tuyen truyen: loi le gian di,
mau sac dan gian hi^n dai, de nho, de thugc. Nhirng bai tho ngh? thuat:
»nh thuc CO thi, CO su hai hoa dgc dao giua but phap c6 dien va biit phap hi?n
giua chat t r i i tinh va chat thep.
Ngi dung: Co vu tinh than dau tranh each mang ciia nhan dan, to cao
ac ciia thuc dan, de quoe.
397
C
Cdu 2. Trinh hay phong each ngh? thudt ciia tha ToHiieu:
T 5 H D U (1920 - 2002)
Cdu 1. Trinh bay ngdn gpn nqi dung timg tap tha cua Td'Hitu (Su nghi^p
sdngtdc)
Tra loi:
b. Tho To Huu mang khuynh huong su thi va cam hung lang man: Nha
tho chii yeu quan tam den nhiing van de song con ciia da't nuoc. Cam hung
cua To Hiru la cam hung Ijch su dan tpe chu khong phai cam hung the'sy doi
tir, voi nhiing con nguoi mang phong each tieu bieu cho ca cpng dong nhu: chi
Tran Thj Ly, anh Nguyen Van Troi...
a. Tap tho " T u ay" (1937 - 1946): Tap tho gom ba phan (tirang ling voi
chang duong trong muai nam boat dpng ciia To' Him)
-
"Mau ItJra": Ca ngqi ly tuong va keu gQi quan chiing bj ap buc diing
da'u tranh.
^ -
"Xieng xich": Ghi lai nhung cupc da'u tranh gay go cua nhung nguoi
chien sT each mang trong nha tu thyc dan. The hi^n su truong thanh vung
vang ciia nguai thanh nien each mang qua thu thach bpc IQ mpt tam hon yeu
doi tha thie't.
-
a Tho To Hmi mang tinh chat tru tinh chinh tri sau sic: Bao triim tho To'
a.
^\xn la van de li tuong, le song: le song each mang, le song cpng san, vi mue
jjich ehung ciia da't nuoc. Di lien voi le song Ion la tinh cam Ion, niem vui Ion
con nguoi each mang doi voi lanh tu, nhan dan, da't nuoc.
"Giai phong": The hi^n niem vui chien thang, ca nggi each mang thanh eong,
b. Tap tho" Vi^t Bic" (1947 - 1954): la chang duong tho To Huu trong
nhij-ng nam khang chien chong thue dan Phap xam luoe. Tap tho ca nggi cuoc
khang chien, con nguoi khang chien, dong thai phan anh nhung gian lao, long
anh dung cua quan va dan. Su truong thanh cua nhan dan duoi sy lanh dao
ciia Dang va Bac Ho da dua cupe khang chien den ngay thang \gi (Cd nude, Len
Tay bac, Viet Bae, Bam en, Luam...).
c. Tho To Hihi c6 gipng di^u tam tinh ngpt ngao, day tinh thuong men:
xua't phat tu quan ni^m ve tho: "Tho la tie'ng noi dong y, dong chi, dong tinh Tha la dieu hon di tim nhirng tam hon dong di?u", tuy noi ve nhirng van de
chinh trj nhung tha To' Hiru lai nhu "tho cua mpt tinh nhan", day niem say
d3m. Dieu nay dupe the hi^n qua cac ho ngir, cau cam than, each xung ho:
"anh em oi", "dong bao oi",...
d. Tho To Hihi dam da tinh dan tpc trong npi dung va hinh thuc the hi?n:
Dieu do dupe the hi^n qua nhiing thi li?u quen thupc, gan gui nhu phong canh
que huong da't nuoc, con nguoi binh dan... va ngon ngir gian di de hieu. Tinh
dan tpc con dupe the hi^n 6 the tho luc bat, tho 7 chii dupe bie'n hoa linh boat;
Cling voi nhieu bi?n phap tu tir c6 dien dupe six dung nhung lai bieu hi^n dupe
npi dung moi ciia thoi d^i. Gipng tho day tinh nh^c dif u.
c. Tap tho "Gio Ipng" (1955 - 1961): La tie'ng hat ca nggi cupc song moi
XHCN 6 mien BSc va bpc 16 tinh cam tha thie't voi mien Nam, dong thai the
hi^n y chi thong nha't dat nuoc, tinh cam quoc te'vo san voi cac dan tpc anh em
trong niem vui. To Hij-u khong quen nho ve qua khu de tha'm thia nhiing kho
dau eiia ong cha {Mua thu t&i, Ba mieai nam dai ta eo Dang, Que me...).
d. T i p tho "Ra tran" (1962 -1971) va "Mau va hoa" (1972 - 1977).
i
La hai tap tho ra doi trong thai ky ca nude chien da'u kien cuang, giai phong
mien Nam, thong nha't dat nuoc. Ca hai tap tho kh^ng dinh pham chat con nguo^
Vi^t Nam, dong thai la khiic ea khai hoan ke't thiic eupc chien da'u, Bae Nam m ?
<*
nha, non song lien mpt dai. {Tiehg hat sang xudn, Nuac non ngdn dam).
e. Tap tho "Mpt tieng don" (1992) va "Ta voi ta" (1999), viet trong thoi ky
sau chien thang 1975 chan chua niem vui bieu Ip nhung chiem nghifm va su/
nght sau s3c truac cupc doi, gipng tho vi the tram lang, tha'm dupm chat sU)'
tu. Dieu dang tran trpng do la: truoc sau To HiKi van kien d\nh niem tin vao
tuong va con duong each mgng.
398
N G U Y £ N
T U A N (1910
-
1987)
Cdu 1: Anh/chj hay trinh bay nhiing net chinh trong phong each ngh^ thudt
ciia nha van Nguyen Tudn ? '
a. Quan sat, kham pha va dien ta the'gioi nghieng ve phuong di?n vSn hoa
fha'm my dong thai danh su quan tam, danh gia va the hi^n con nguoi thien ve
khia canh tai hoa nghf sy.
b. Quan ni^m eai d?p phai la hif n tupng dap manh vao giac quan nghf si
(nhan vat phai c6 ca tinh khac thuong; canh thien nhien thi hoae d?p tuyft vol,
^o^c gay an tupng manh li^t, dir dpi nhu gio, bao, niii cao Tan Vien, rimg
thieng, thae ghenh hiem tro song Da).
c. Sir dung the van tuy but het sue phong tiing voi nhan vat chinh la oai toi
^hu quan cua tae gia (Nguyen Tuan gpi la "choi 161 dpc ta'u") do Ja mpt cai t6i
• ^ mue tai hoa uyen bae (Day la net bao triim nha't trong phong each Nguyen
•t
'
^^an. Tai hoa trong vi§e dyng nguoi, dyng canh, trong nhirng so sanh, lien
399
- Xem thêm -