Tài liệu Camnangluyenthidaihocnguvan 4

Slic nhan dan khoe nhu ngua sat Chi cam thu ta ren thep thanh roi Liea chien dau ta phun vao mat Lu sat nhan cu&p nude hqi ndi (ToHuu) Truyen thong ve vang ay da theo suo't chang dirong dai ciia Ijch su dan tpc mai den horn nay trong thoi dai chong M y bao tarn guong tuoi tre da anh diang chien dau bao gio'ng noi. Phai chang, do chinh la ve d?p cua cac chi, cac anh da tac vao l}ch su Vi^t Nam dang dung kieu hiing bat khuat: V6 Thi Sau, Tran Van On, Nguyen Van Troi... Ve d?p ay song hanh voi hinh anh cay tre Vi^t Nam. Cay tre hien hau tren moi lang que. No n h u la su dong hifn nhimg pham chat trong cot each con nguoi Vi?t Nam: that tha chat phac, don hau thuy chung, yeu chupng hoa binh nhung cung kien cuong bat khuat trong tranh dau. Tre dung thang hien ngang bat khuat ciing chia lua vai dan tpc " M p t cay chong cung tien cong giac M y " , boi: "Ndi tre dau chiu moc cong Chua len da nhon nhu chong Iq thuong". d. T u truyen thong danh giac ngo^i xam Nguyen Khoa Diem tiep tuc khai thac them nhieu yeu to mang ve d?p thuan phong my ti^c ciia con nguai Vi^t: Toe me thi hoi sau dau Cha me thuang nhau bang gifng cay muoi man Cdi keo, cdi cot thanh ten Hat gqo phai mot ning hai suang xay, gia, gian, sang Do la ve d?p gian di cua nguoi phy nir Vi$t Nam, khong ai khac la nhiJng nguoi m? voi phong tuc " b i i i toe sau dau" (toe cugn thanh biii sau gay tao cho nguoi phy nvt mpt ve d?p n u tinh, thuan hau rat rieng). Net d?p ay gQi nha ca dao: Toe ngang lung vita chieng em bai De chi dai cho roi long anh Nguyen Khoa Diem tiep tuc gan dong suy tuong den con nguoi ngan do' eu trii, lao dpng, chien dau tren manh dat Vi?t de g i i i gin ton tao manh dat than yeu. O do dao l i an nghia thuy chung da tro thanh truyen thong nga^^ doi ciia dan tpc: "Cha m? thuong nhau bang gung cay muo'i man". Y th quanh ta la cai keo cai cpt, h^t g^o ta an hang ngay, cau truyen m? ke, mieng trau ba an... Va de lam ro hon ve Da't Nuoc, Nguyen Khoa Diem da tach Da't ivfuoc thanh hai thanh to Da't va Nuoc - mpt yeu to'thupc am, mpt yeu to thupc duong, de giai thich mpt each dan gian nhung cy the ve Dat Nuoc. 2. N6i d u n g p h a n tich: a. Bon cau tho dau nha tho giii thich ve Dat Nuoc theo loi chiet di tu cai rieng den cai chung: " ' Dat la noi anh den trucmg * .IK" Nuoc la noi em tarn ' '" : • Dat Nuoc la noi ta ho hen Dat Nuoc la noi em ddnh roi chiec khSn trong noi nho tham. Khi Dat Nuac dupe tach ra thanh hai thanh to' no gan voi k i ni^m dang yeu, dang nho, than thupc cua mpt doi nguoi. Tach thanh to' D A T - de chi con duong hang ngay anh tai truong, la ngoi truong cung cap hanh trang tri thuc cho moi chiing ta t u tin de lam chu cupc song. Tach thanh to'NLTC^JC - La dong song noi em tam mat, dong song cho nang phu sa lam to't xanh nhih\ canh dong, bai mia, nuang dau. Cach dien giai ay giiip ta hinh dung cu the: Da't Nuoc la noi ta Ian len, hpc tap va sinh hoat, noi ta dang Ian len hang ngay. Khi tach ra thi Da't Nuac gan voi ky ni^m rieng t u ciia moi nguoi con khi gpp lai Da't Nuoc lai song trong cai ta chung. " K h i ta ho h^n", Da't Nuoc hoa nhap vao mpt, tro thanh khong gian h?n ho, nang buoe va minh chung cho tinh yeu ciia hai diia. N o i trai gai h?n ho gpi nen nhiing khong gian lang que thanh binh yen a: mai dinh, hang cau, luy tre lang, chiec cau tre nho nho... tat ca deu d^p deu hai hoa va nong dupm lam sao. Va khi hai dua yeu nhau thi Da't Nuoc n h u cung song trong noi nho tham ciia hai diia "Da't Nuoc la noi em danh roi chiec khan trong noi nho tham". Cau tho dam da chat dan ca ca dao, at nuoc" cua Nguyen Khoa Diem trich tir chuong V truong ca "Mat duong '^at vpng" la mpt trong nhirng van tho dep ve tinh yeu que huong dat nuoc ^'?t Nam. Doan tho ta sap phan tich sau day la doan tho de lai dau ah ve npi ^ " i g va nghe thuat sau sac nhat: "Trong anh va em horn nay Lam nen dai nu&c muon dai" . > > ' - • II.THANBAI « 1. K h ^ i qu^t: "Da't nuoc" la doan tho trich t u chuong V truang ca "M^t ducmg khat vpng" duoc hoan thanh 6 chien truong Binh Tri Thien nam 197l Tmong ca viet ve su thuc tinh ciia tuoi tre mien Nam xuong duong tranh da'u hoa hpp vai CUQC khang chien ciia dan tQC. 6 doan tho tren tac gia tiep can y thuc con nguoi trong hi^n thuc doi song, trong mo'i quan h? ca nhan - cpng dong, Nguyen Khoa Diem dan dSt dpc gia tro ve voi hi$n thyc true tiep ciia CUQC khang chien chong My, noi len tieng noi day trach nhi^m cua ca mpt the h^ chong M y that sy truong thanh trong nhan thuc va tinh cam. 2. N6i dung phkn tich: a. Sau cau tha dau nha tho dien giki ve moi quan Dat Nuoc, do la sv g^n bo huii co khong the tach roi: giua con nguoi va Trong anh va em horn nay Deu CO mot phan Dat Nude Khi hai dita cam tay Dat nude trong ta hai hoa nong tham Khi chung ta cam tay moi nguoi Dat Nuac trong ta ven tron to Ian Truac het, Dat nuoc gan lien voi tinh yeu doi lua: Trong anh va em horn nay Deu CO mot phan Dat Nude Khi hai dua cam tay Dal Nude trong ta hai hoa nong tham V i sao Da't Nuoc lai la "mpt phan" trong anh va em? V i Dat Nuoc la noi ta sinh ra, noi ta Ion len, sinh hoat va hpc tap. Dat nuoc la chii quyen, lanh tho, niii song ba coi do bie't bao con nguoi dung nen. Dat Nuoc la hoi tho cua ta la mau thit thieng lieng cua ta. Khong ai song trong da't nuoc cua minh ma lai khong dupe thua huong nhirng gia trj vat chat va tinh than: mpt mieng an thon da ciang la mau thjt "Anh di anh nho que nha/ Nho canh rau muo'ng nho ca dam tuong". Mpt tieng noi, mpt hoi tho ta cung la Da't Nuoc: Moi sdm day nghe boh be than thiet Ngudi qua dudng chung tieng Viet eiing tdi . Nhu vi muot chung Idng bien man Nhu dong song thucmg men ehdy muon ddi (Luu Quang Vu) Vay nen, trong ta luon c6 mpt phan Da't Nuoc la n h u vay. Da't nuoc la mpt phan khong the thie'u trong hai chiing ta. Day la each noi cho tha'y niem t y hao cua tuoi tre ve Da't Nuoc. Dat Nuoc tro thanh mau thjt thieng lieng trong moi con nguoi. Di?p ngiJ "Cam tay" dupe nhac lai hai Ian, the hi^n mpt tinh ckm d^p: khi hai dua "cam tay" la khi hai dua hieu nhau, yeu thuong nhau va Da't Nude cung nhu d?p them, hai hoa them de eo vij va so'ng trong tinh cam yeu thuong ciia lua doi "Da't Nuoc hai hoa nong tham". Noi each khae tinh yeu ciia anh va em da hoa vao tinh yeu To quoc: Anh yeu em nhu anh yeu dot nude Vat va gian lao tuoi tham vo ngan Tu tinh yeu lua doi, nha tho huong vao tinh yeu cpng dong, ve mo'i quan h^ giua ca nhan va tap the: Khi chung ta cam tay moi ngudi Da't Nude trong ta ven tron toldn Tu "hai dua cam tay" cho den "ehiing ta cam tay mpi ngudi" la mpt sy vuon xa, sy Idn day ciia cai toi ea nhan. Neu nhu tinh yeu chi hudng ve cai ca nhan khong thoi thi that la v i ki. Hp da m d rpng tinh yeu den mpi ngudi. Tu the gidi ciia anh va em hp vupt qua cai toi be nho den v d i cai ta chung "Tu chan trdi ciia mpt ngudi den vdi chan trdi ciia mpi ngudi" (P. E luya). Nen vong tay eiia hp rpng m d de "cam tay mpi ngudi", rpng m d tinh doan ke't, hi>u ai. Tinh yeu ehi thuc su d?p khi tinh yeu ay hoa vao tinh yeu cpng dong. Nha't la nhiJTig thang nam nay Nam Bac dang bi ehia eat thi cai cam tay ay that y nghla bie't bao nhieu. Vi vay, moi ngudi hay chung tay lai, hay: Toi buoc Idng toi vdi mpi ngudi De tinh trang trdi khdp muon ncfi Dehon toi vdi bao hon kho Can gui nhau them mqnh kho'i ddi (TdHuu) Da't Nude v i vay mdi trd nen "v?n tron, to Idn"! Chinh v i y thiie cpng dong nhu vay nen trudng ca "Mat dudng khat vpng" da thuc tinh tuoi tre do thi mien Nam xuong dudng tranh da'u va "vdng tay Idn mai de noi son ha" cii the ma lien mpt dai Bac - Trung - Nam. Noi nhu nha van Chu Lai: "Tuoi tre cua chung toi da xuong dudng chie'm linh tam cao cua mdi nha, cua '^u, cua qud doi... dem ca luang tam va nhan phd'm ban toa len bau trdi day giae g b. Ba cau tho tiep theo, nha tho huong ve tuong lai phia truoc vol uoc mo giin di: "Mai nay con ta Idn len Con se mang Dat Nude di xa Den nhimg thdng ngdy ma mgng" Tu hifn tai ciia cupc chien da'u ac lift, khi ma "bom napan dpi lua mai nha", ' ^ i ma hang tram hang ngan ngudi phai song dudi dja dao, trong mua bom bao d a n n h u n g h p v a n yeu nhau, v a n udc m o va t r o n g cho phia t r u o c v o i n i e m t i n q u y e t thang. N g u y e n Khoa D i e m m o ve t u o n g lai " M a i nay k h i con ta Ion l e n " va nhSc n h o d u a con t u o n g lai ciia m i n h c i i n g the'h? tre hay ke tyc truyen t h o n g l a m rang d a n h dat nuoc que h u o n g " C o n se m a n g D a t N u o c d i xa". L o i nhSn n h u tha thiet, hay d u a dat n u o c d i len n h u v i sao t i e n ve p h i a t r u o c de den v o i n h i r n g thang ngay t u o i d?p, " t h a n g ngay m o m p n g " , thang ngay hoa b i n h t u do. D o k h o n g chi la m o u6c ciia rieng N g u y e n K h o a D i e m m a con la N h i i n g cau t h o d u p e viet theo the m e n h lenh, g i a u chat d u y ly n h u n g khong len gan, k h o khan, c u n g nhac ma t r o t h a n h l o i n h a n n h i i tha thiet. Di§p pgiJ "Phai b i e t " d u p e nhac lai hai Ian n h u ghi khSc n h u nhSc nho. O day co n h u n g t u t u o n g t r u n g rat dang ehii y: " g a n bo", "san se", "hoa t h a n " . . . D a t nuoc la " m a u x u o n g " co nghia la da't nuoc ton tai n h u m p t sy song va de co sy song ay han p h a i co rat n h i e u h i sinh. Qua d i i n g n h u vay, biet bao eon n g u o i , bao the h? da nga x u o n g cho s u song con ciia da't nude. V i the, m o i m p t con j^giroi " p h a i biet gan bo va san se". " G a n b o " la yeu t h u o n g , q u a n h ^ m a t thiet niem m o n g m o i cua hang chuc t r i ? u con n g u o i Viet N a m m o n g m p t ngay dupe v o i nhau. T u sy gan bo ay m o i co the "san se". San se trach n h i ^ m , san se n i e m song t r o n g hoa b i n h , t u do. C h u n g to m u a b o m bao dan cua ke t h u c6 the v i i i v u i , niem h a n h p h i i c cho n h a u . Dat nude vT d?i n h u n g dat nude la m p t t h y e lap d u o c " n g o i nha, n g p n n i i i , con song" n h u n g k h o n g d a p tat d u p e khat vpng the song. T h y e the ay k h o n g phai la su tap h p p ciia n h i r n g ca n h a n r o i rae m a va n i e m t i n cua con n g u o i V i ^ t N a m . la m p t cpng dong. " H o a t h a n " ciing cd nghia la dang hieh. V d i quan n i ^ m xua, c. K h o n g d u n g l a i a do, n h a t h o t i e p tuc d i sau vao m o i q u a n h $ g i i i a D a t hoa than cd nghia la hda m i n h thanh nhCrng h i n h song the n i i i (Vpng p h u , h o n N u o c v o i t a m Hon ciia tvmg con n g u o i . V o i g i p n g t h o n h l n n h u t a m t i n h Trong M a i , ba Den, ba Diem...) n h u n g t r o n g t h o i hi?n dai, hda t h a n cd nghia t h a m t h i a n h a t h o nhac n h o the h ^ tre: la: cong hien, h i s i n h v i sy nghi^p giai p h d n g dan tpc " D a n g d u n g Vi§t N a m "Em ai em Dat Nuac la mdu xuong cua minh i Phai biei gan bo va san se Phai biei hod than cho dang hinh xusa tac vao t h e ' k y " . T h o i b i n h , n g u o i ta dang hien sue lyc, m o h o i cho To quoc. S y i - dang hien ay, theo suy n g a m ciia nha tho, la cupc hoa than. Neil la chim, toi se Id lodi bo cau trang > , ^, Neu Id hoa, toi se Id mot doa hu&ng ducmg Lam nen Dat Nuac mudn dai" Neu la may, toi se la mot vang may am N g u y e n Khoa D i e m viet nen n h u n g cau tho nay bang ta't ca sy trai nghi^m cua m p t n g u o i Ian Ipn trong phong trao tranh dau ciia t h a n h nien do t h i mien Neil Id nguai, toi se chei cho que hucmg N a m . N h a tho da thay mat the h ^ m i n h de phat bieu t a m t u v o i t i n h than cong ( T u nguyen) dan, v o i n h i f t t i n h t u o i tre. D o cung la l o i dap cho cau h o i m a n g t i n h chinh luan Ngay nay, dat n u d e da sach b d n g q u a n t h i i . N h u n g trach n h i e m ciia m o i ve s u t r u o n g t o n ciia Dat N u o c . Dat N u o c bat t u chinh vha a t i n h than ciia cong dan d d i v d i da't nude van rat can dat ra t h u o n g xuyen, b d i d d la cau nhChig con n g u o i san sang dang bau m a u ciia t u o i thanh xuan, biet song c6 trach c h u y f n k h o n g bao g i d eii. La n g u o i hpc sinh, phai biet eham lo hpc gidi de n h i ^ m v o i t h o i dai va day khat v p n g ve t u o n g lai t r u o n g ton ciia Dat N u o c . ngay m a i g d p p h a n d u n g xay da't nude. Bdng d a n g m o i n g u o i da l a m nen bdng Ba tie'ng " E m o i e m ! " vang len that that ahn ap n h u k h i i c dao d a u cho loi nhan n h i i an t i n h . L o i n h a n n h i i ay that nh? nhang va cam d p n g "Da't n u o c la dang que h u o n g x u so, da't nude. K h o n g cd sy hoa than kia l a m sao da't nude truong ton, l a m sao cd dupe da't nude m u o n d d i ! m a u x u o n g ciia m i n h " . D a y la each so sanh that gan g i i i va g p i cam: dat nuoc 3. T 6 n g k e t n g h e t h u a t : D o a n t h o de lai d a u an ve n p i d u n g va ngh§ la m p t p h a n k h o n g the thieu t r o n g anh va em, q u y n h u m a u n h u x u o n g cau thuat dac sac. Cac di?p tir, d i ^ p ngu cd ti'nh chat bieu t u o n g " c a m tay", " p h a i thanh co the. Dat n u o c ciing la m p t phan m a u t h i t t r o n g ta la m a u x u o n g a i a biet". The t h o t u do, ngon n g i i mpe mac, gian d i ket h p p v d i n h i r n g cau t h o i n biet bao n h i e u con n g u o i da nga x u o n g t r o n g biet bao cupc chien d a u chong chat d u y ly (kha chat che, logic) eat len n h u tie'ng g p i ciia trai t i m , v i the ngpai xam, t r o n g l i c h s i i h i n h thanh va xay d u n g bao v f To quoc. L o i t h o gian d i m a sao d o i thieng lieng. Phai chang t i n h yeu To quoc, t i n h y e u da't nuoc t r o n g l o n g t u o i tre la tren het la cap ca nhat? nd thiet tha, thiic giue l o n g n g u o i . III. KET B A I T o m l ^ i , doan t h o tren la m p t doan tho hay t r o n g bai Dai Nude. N h a t h o da Xua yeu que hucmg vi co chim c6 buam *he h i ^ n nhCrng suy n g h i m d i m e eiia m i n h ve da't n u d e bang m p t g i o n g Co nhung Ian iron hoc bi don roi hnh, ngpt ngap. Cau chuy?n ve da't nude d o i v d i m o i n g u o i l u d n la cau chuy?n Nay yeu que hucmg vi trong timg nam dai ^ua trai t i m , vira thieng lieng, cao ca, ciing vira gan bd, t h a n thiet. T u suy n g h i Co mot phan xuang thit cua em toi ^ 3 tinh cam ay, k h i dd'i di?n v d i ke t h i i ciia d a n tpc, han n g u d i ta p h a i biet l a m (Giang N a m ) tru §1 cho To quoc, giang son. 189 4. Ckm nh?n ciia Anh/chi ve tu tu6ng "Dat Nude ciia nhan dan" dug^c the hi?n trong doan tho sau: Nhitng nguai nha chong cdn gop cho Dai Nu6c nhtbtg niti Vpng Phu Cap VQ chong yeu nhau gop nen hdn Trong Mai Got ngua cua Thanh Giong di qua cdn tram ao dam de'lai Chin mucri chin con voi gop minh dung dat To Hung Vuang NhOng con rong nam im gop ddng song xanh tham Nguai hgc trd ngheo gop cho Dai Nuoc minh nui But, non Nghien Con coc, con ga que huang ding gop cho Ha Long thanh thang cdnh Nhitng nguai dan ndo da gop ten Ong Doc, Ong Trang, Bd Den, Bd Diem Vd d dau tren khap ruong dong go bdi Chang mang mgt ddng hinh, mgt ao uac, mgt lot song ong cha Oi Dai Nuoc sau boh nghin nam di dau ta ding thay Nhitng cugc dai da hoa nUi song ta... H I / O N G D A N CHI TIET I. MOBAI Dat Nuoc la mpt de tai muon thuo cua tha ca va nghf thuat. Hinh hai dat nuoc cijng duqc tac thanh nhieu ve d^p khac nhau tu nhiing goc nhin khac nhau. To Hini thay Dat Nuoc trong bong dang nguoi anh hung, ngudi M?. Che Lan Vien "tim hinh ciia nuoc" trong vj cha gia Ho Chi Minh. Nguyen Trai tu hao ve trieu dai Tri^u, Dinh, Ly, Tran... con Nguyen Khoa Diem, mpt nha tho chong My lai tim ve d^p ciia Dat Nuoc trong chieu sau van hoa, phong tyc mang dam dau ah tu tuong "Dat Nuoc ciia nhan dan". Chieu sau tu tuong ay da the hi^n sau sac qua doan tho: "Nhvmg nguai vg nha chong con gop cho Dat Nuac nhitng nui Vong Phu Nhitng cuoc dai da hoa nui song ta" II. THAN BAI 1. Kh^i quat: "Dat nude" la doan tho trich tu chuong V truong ca "Mat duang khdt vong" dugc hoan thanh 6 chien truong Binh Tri Thien nam 1971. Truong ca viet ve su thuc tinh ciia tuoi tre mien Nam xuong duong tranh dau hoa hgp voi CUQC khang chien aia dan tpc. Doan tho ta s3p phan tich n5m 6 phan hai cua chuong V. Npi dung bao trum ca doan tho la tu tuong "Dat Nuoc ciia nhan dan". Ngay xua, nguoi ta thuong quan ni?m: Dat Nuoc la cua cac trieu dai, ciia vua. Trong "Nam quoc son ha" - Ly Thuong Ki^t ding noi "Nam quoc son ha 190 gjji de'cu "• Trong "Binh Ngo dgi cao" - Nguyen Trai viet "Txx Tri?u, Dinh, Ly, •fraVi bao dai xay nen dgc lap". Ngay nay trong thdi dai Ho Chi Minh, khi i^ai ta nhin thay sue manh ciia nhan dan, su dong gop mau xuong ciia nhan j'ti (Jan da lam nen Dat Nuoc cho nen Dat Nuoc phai thuQc ve nhan dan va ciia nhan dan. 2.N6idung a. Tu tu6ng "Dat Nu6c ciia Nhan dan" truoc het dugrc the hi?n qua sv biet fffi sau nang ciia nha tha doi voi nhan dan da "gop" cupc doi minh, tuoi ten ^{li minh, so phan minh de hoa than thanh nhung dia danh, thang c^h. pJhiJng danh, th^ng canh ay gan voi CUQC song, so ph^n, tinh each cua nhan dan: Nhitng nguai vg nha chong cdn gop cho Dot Nuac nhitng niii Vong Phu Cap vg chong yeu nhau gop nen hdn Trong Mai j,r; / Got ngua cua Thanh Giong di qua cdn tram ao dam delai Chin muai chin con voi gop minh dung dat To Hung Vuang ,; Nhitng con rong nhm im gap ddng song xanh tham i ; Ngudi hoc trd ngheo gop cho Dat Nuac minh nui But, non Nghien -i • Con coc, con ga que huang ciing gop cho Ha Long thanh thSng cdnh Nhieng nguai dan ndo da gop ten Ong Doc, Ong Trang, Bd Den, Bd Diem... Thuc ra tu tuong "Dat Nuoc ciia Nhan dan" ding da dugc Nguyen Khoa Diem the hi$n o nhiing doan truoc. Do chinh la hinh anh dat nuoc trong khong gian van hoa thuan Vi^t. Dat nuoc trong phong tue biii toe sau dau ciia nguoi phy nit, trong mieng trau ba an, eau ehuyfn m? ke, Thanh Gong giet gi^e, nghia vg chong g i n bo keo son gung cay muoi man, dat nuoc trong truyen thuye't cha Rong m? Tien... nhung c6 le doan tho ta sap phan tich la cao diem ciia tu tuong cot loi ay. Truoc het ta c6 the thay dugc, nha tho da sii dung ngh^ thuat lift ke va (ipng tir "gop" de dien ta hinh anh ciia nhan dan hoa than thanh nhung danh lam thang canh tuyf t d?p cho Dat Nuoc. Cac danh thang ay dugc nha tho li?t tu Bac den Nam, dau dau cung mang bong dang nhan dan. 6' mien Bac, danh thang hifn len voi niii Vgng Phu, hon Trong Mai bieu ^"•^ng cho ve dep ciia tinh yeu thiiy chung viing ben. Neu khong c6 nhiing l^guoi vg mon moi cho chong ve tu nhiing cugc chien tranh thi lam sao c6 niii '^'^g Phu? Hon vgng phu nay van con 6 Lang Son gan lien voi tich nang To \g con cho chong hoa da. Tir do nguoi xii Lang c6 cau "Dong Dang cd pho Cd nang To thi cd chiia Tarn Thanh". Hon Trong Mai 6 Sam Son Than tuong truyen do hai vg chong yeu nhau hoa than thanh. Thai gian da di H!*^' cung tue nguyft. Ve d?p thiiy chung, nghia tinh cung vdi ^giandabattu. ^ ^ ^Z''*' 191 Do con la ve d?p cua nguoi anh hiing Thanh Giong vdi danh thang "ao dam" hinh mong chan ngya mpc day quanh chan niii Soc Son (Ha Npi), quan the m i l non hiing vT "chin muoi chin con v o i " bao quanh niii H i Cuong (Phii Thp) noi den tho cac Vua Himg ngu tri. Hai hinh anh ay nham nhSc nho chung ta nho den truyen thong danh giac cua cha ong va cong lao to Ion ciia 18 doi Vua Hung da c6 cong d y n g nuoc va giir nuoc. Cho den ca "Con c6c con ga que huong d i n g gop cho Ha Long thanh thang canh" de Ha Long ngay nay tro thanh danh thang Quoc tekhien ca the'gioi phai nguong mp. 6 mien Trung, nha tho dua ta ve voi vung dat Quang Ngai de chiem nguong " n u i Biit, non Nghien" do cong sue cua nhirng cau hoc tro ngheo dung nen. Do la bieu tugng cua truyen thong hieu hpc ciia nhan dan da gop cho dat nuoc bao ten tuoi. Phai chang do la nhung Le Quy Don, nhirng Luong The Vinh, Mac DTnh Chi... da lam rang danh nuoc nha trong thoi ky phong kien xa xua ciia dan tgc va con luu tieng thorn den hom nay va mai sau. 6 mien Nam, danh thang la dong song Ciru Long hien hoa tuoi d^p " N h i i n g con rong nam im gop dong song xanh thkm". La nhihig nguoi dan hien lanh, cham chi da gop nen "ten xa ten lang trong moi chuyen di dan". Do la "ong Doc, ong Trang, ba Den, ba Diem". M o i con nguoi mang cho minh mot cai ten moc mac, gian d} va ciing gop nen nhCing ten dat ten lang voi nhirng ten rvfiii song ciia ta so d l c6 dug-c la nho nhung "cupc d o i " da hoa than de gop jien- Nhan dan khong chi gop tuoi, gop ten ma con gop ca cupc doi va so' p h ^ ciia minh. Y tho gian dj ma sau lang khien ta hinh dung Dat Nuoc that gan giii than thupc. 3. T6ng ket nghe thu&t: Do?n tho c6 ket cau chat che, ty nhien va duQ»c viet theo the do. Cau tho mo rpng keo dai nhung khong n ^ g ne ma bieh hoa linh hoat lam cho doan tho giau sue bieu hi^n va sue khai quat cao. Thii phap ngh? thuat li$t ke d}a danh, nha tho luon viet hoa hai tir Dat Nuoc the hi^n su thanh kinh thieng lieng. Dpng t u "gop" dupe nhac lai nhieu Ian. Tat ca da lam nen doan tho hay ve Dat Nuoc. Do la hinh anh da't nuoc ciia nhan dan - nhan dan da hoa thanh dat nuoc. Boi tren khap rupng dong go bai, niii song dau dau ciing la hinh anh ciia van hoa, ciia doi song tam hon, cot each ciia Vi^t Nam. IILKETBAI Tom lai, voi ngh^ thuat dac sac, t u ngii giau hinh anh gpi cam, tac gia viet len nhCrng hinh anh tho sinh dpng, giau sue khai quat. T u hinh song, the niii, tir truyen thong, tac gia da tao nen nhirng lien tuong dpc dao, thii vj, giiip nguoi dpc cam nhan cong lao to Ion cua nhan dan trong qua trinh xay dyng va bao v^ To quoc. Tir do, ta them yeu, them quy To quoc - eon nguoi V i f t Nam. goi rat doi than thuong. 2. Bon cau cuoi nang y tho len tarn khai quat: sv hoa than cua Nhan Dan vao bong hinh Dat Nuoc. Nhan Dan chinh la nguoi da tao dytig, da dat ten, ghi dau an cupc doi minh len moi ngpn mii, dong song, khlp mien dat hinh 5. Cam nh|n cua anh/chi ve doan tho sau trong "Dai Nuac" trich truong ca Mat duang khdt vpng) ciia Nguyen Khoa Diem : Nhung em biet khong Co biet bao nguoi con gdi, con trai chu S nay: Va a dau tren khSp rugng dong, go hai Ch&ng mang mot dang hinh, mot ao uac, mot I6i song ong cha Oil Dai nuoc sau bon nghin nam di dau ta ciing thay Nhieng cuoc doi da hod nui song ta... Hai cau dau la su khang djnh ve dang hinh aia nhan dan trong khong gia" dat nuoc "tren khap ruong dong go bai". Bong dang ay ciia nhan dan khong chi lam cho dat nuoc them phan tuoi d?p vi danh lam thSng canh ma c6n mang "mpt ao uoc, mpt loi song ong cha". Nghia la nhan dan khong chi gop danh thang tuoi dep ma con gop vao do nhiing gia t r i tinh than, la phong tut tap quan, la truyen thong van hoa truyen mai den doi sau. Hai cau tho cuoi, hinh tupng tho cang dupe nang dan len va cho't vao m?' cau day tri tuf: Oil Dat nuac sau bon nghin nam di dau ta ciing thay Nhitng cuoc dai da hod niii song ta... 192 ^.^j Trong bon nghin lap nguoi giong ta lita tuoi Ho da sang vd chet « Gian dj vd binh tam Khong ai nho mat dat ten Nhung hg da lam ra Dai Nuoc Ho giii! vd truyen cho ta hat Ma ta trong Ho chuyen Itca qua moi nha, tit hon than qua can cut ^BjLt ^Hv! Ho gdnh theo ten xa, ten Idng trong moi chuyen di dan ^Hl HQ dap dap be bo cho nguoi sau trong cay hai trai Ho truyen gigng di^u minh cho con tap noi <)i.oi. Co ngaai xdm thi chang ngoai xdm Co ngi thii thi vung len danh bai DeDat Nuoc nay la Dat Nuoc Nhan dan (Ngit van 12, Tap mpt, NXB Giao dye, 2009, tr. 121) HI/6NG D A N C H I TIET I . M6 B A I : "Dat Nuoc" la phan dau chuong V du(?c trich tie "Mkt duong khat vpng" - mpt truong ca syc soi long yeu nuoc cua Nguyen Klioa Diem Chuong tho da truyen den nguoi dpc bao xiic dpng, t y hao ve dat nude va nhan dan cua minh. Doan tho sau the hi^n quan ni?m Ion cua nha tho ve "Dat nuoc nay la Dat Nuoc cua nhan dan": "Khi CO giac nguai con trai ra tran <(::; ', L "Ngay giac den nha dan bd ding ddnh De Dat Nude nay la Dai Nude Nhan dan" ^'' • I I . T H A N BAI ' 1. K h a i quat: Doan trich "Da't nuoc" la chuong V ciia truong ca "Mat •, Nguai con gdi a nha nuoi cdi ciing con" Tuy hp la dan ba, con gai nhung: "Nhimg em biel khong r> Khi da't nuoc hoa binh: H p chSm chi, "can cu lam l y n g " va "chi biet rugng trdu d trong Idng bg". K h i Da't Nuoc c6 chien tranh, chang trai tro thanh Thach Sanh, Thanh Giong len duong vao tran mac. Nguoi con gai 6 nha lo vi^c hau phucmg, tang gia san xuat, nuoi day con cai: ,^ ^ •<- , r:-... Nhieu nguai da tra thanh anh hiing : ' '7 Nhieu anh hiingcd anh vd em deu nha" To quo'c da ghi danh biet bao nhieu anh hiing nu tudng ma "ca anh v^ em deu nhd": Ba Trung, Ba Trifu, V6 Thi Sau, ch} Ut Tich, chi Tran Thi Ly... la duong khat vpng" dupe Nguyen Khoa Diem sang tac n5m 1971 khi cupc khang nhiing nguoi phu nir anh himg qua cam lam nen ve d?p aia nguoi phy n i i chien cho'ng M y cihi nuoc dang den hoi ac li^t. Tac gia da su dyng mpt each Vi?t Nam trung hau, dam dang. sang tao cac chat l i f u - thi l i fu t u tvic ngu, ca dao dan ca, t u truyen thuyet c6 tich b. Nguyen Khoa Diem nhan manh Nhan dan - hp la n h u n g con ngutri v6 danh tuoi d?p v6 ngan: den phong tuc, ngon ngu... cua nen van hoa dan tpc de khoi nguon cam hung ve Dat nuoc, mpt Dat nuoc c6 nguon goc lau doi, mpt Dat nuoc aia Nhan dan vinh h^ng muon thuo. Doan trich ta dang phan tich la t u cau 61 den cau 88. "Co biet bao ngucti con gdi con trai Trong bon nghin lap nguai giong ta liea tuoi 2. N6i dung ckn p h a n tich, ckm nh^n: Hg da song vd chei, a. Trong bon nghin nim ciia dat nuoc, nha tho khong diem lai cac trieu Gian di vd binh tdm dai, cac anh hung noi tieng ma nhan m^nh den v6 van nhung con nguoi v6 Khong ai nha mat dat ten danh, binh df: Nhung hg da Idm ra Dat nuac" "Em ffi em hay nhin ral xa ' ^ Doi tupng ma Nguyen Khoa Diem nhan manh do la tuoi tre "Co biet bao Vao bo'n nghin nam dat nuac nguoi con gai con trai". Do chfnh la the'hf dupe nha tho diem danh trong "bon Nam thdng nao eiing nguai nguai lap l&p nghin l&p nguai". Hp la nhiing con nguai mang tam hon tuoi tre Vi^t Nam cao Con gdi con trai bing tuoi chung ta d?p, so'ng la so'ng he't minh cho tat ca, song ngang cao dau "song gian d i " nen Can cu lam lung chet ciing that "che't binh tam". Trong bon nghin lop nguoi ay c6 v6 so nhiing Khi CO giae nguai con trai ra tran con nguoi "khong ai nhd mat dat ten" nhung cong lao va sy nghifp ciia hp da Nguai con gdi a nha nuoi edi ciing con lai la Da't Nude do hp lam ra, da hoa than thanh. i Nha tho nhin ve Ijch su ciia dan tpc "bon nghin nam dat nuac" va t y hao ve c. Khong chi vay, nhiing con nguoi v6 danh va b i n h d i ay da giir gin \k nhiing c6 gai chang trai, t y hao ve tuoi tre "Nam thang nao ciing nguai ngW^ truyen lai cho cac the h^ sau mpi gia t r i van hoa, van m i n h t i n h than va vat Idp lop". Cach dimg t u "Nam thang nao" roi "nguoi nguoi lop l o p " la de ch' chat cua dat nude, cua dan tpc: hat lua, ngpn lira, tieng ndi, ngon ngii dan tpc, sy dong dao con nguoi trong lich su, lap nguoi nay den lop nguoi khac thay nhau lam nen lich su nuoc nha, lop nguoi nay nga xuo'ng thi lop ng^'^^ khac dung len: ten xa, ten lang... Nhan dan v6 danh nhung that la v l dai - H p da lam ra cua cai gia trj vat chat tinh than, lam ra da't nude. "Hg giQ-vd truyen cho ta hat Ilia ta trong ' "Mot cay nga cd rung cay lai mgc I . Hg chuyeh liea qua moi nhd, tie hon than qua con ciii Nguai not nguai dd may van miia xudn" . I Hg truyen giong dieu minh cho con tap noi (Nguyen Trung Thanh) 195 Ho gdnh theo ten xa ten lang trong moi chuyen di dan Hg dap dap be ha cho nguai sau trong cay Mi trai" Di?p tu " H Q " cung voi each noi: hp giii, hp chuyen, hp truyen, hp ganh... cho thay dupe sv dong gop tich eye cua nhan dan vi su phat trien cua da't nuoc. Chinh nhan dan mang cho ta gia tri vat chat, la hat liia ta trong qua bao doi, la ngpn lua giii qua bao nam thang suoi am bao gia dinh, la nguon thuy nong, vuon rupng doi dao cho con chau doi sau "trong cay hai trai". Khong chi v$y, hp con mang den cho ta nhijng gia trj tinh than quy bau: hp bao v^ tieng noi ngudi Vi^t, hp de lai phong tuc t^p quan qua nhimg "ten xa ten lang trong nhung chuyen di dan". d. Nhan dan la nhvrng ngudi khong tiec mau xuang, sin sang dung len bko vf dat nuac tnrac nhung bien dpng Ijch su va hiem hga xam lang; Co ngoqi xam tht chong ngoai xam it Co noi thii thi viing len ddnh hai :, Dac bi?t, nhan dan la nhijng nguoi mang trong minh dong mau chong ngoai xam. Dan ta c6 truyen thong danh giac ngoai xam tir bao doi nay, het giac Tau 1000 nam lai den giac Tay 100 nam. Ta lai danh duoi phat xit Nhat, lat do che dp Phong kien de dua nuoc Vi^t Nam dpc lap thong nhat. Va horn nay day, ta dang chong lai ke thia de quo'c xam lupc. Va sue manh nhan dan se la con song Ion de nhan chim be lii ban nuoc va cuop nuoc ay. Tran chien ay se chien thSng trong nay mai de mai mai "Dat Nuoc nay la Da't Nuoc cua Nhan dan". 3. T6ng ket nghe thuat: Doan tho de lai dau an sau dam cua phong each tha Nguyen Khoa Diem: Cam xiic tho chan thanh, tha thiet; gipng di^u tam tinh, CO sy hoa quyfn giiia chat tru tinh va chinh lu^n. The tho ty do; ngon tu, hinh anh vira gan gui quen thupc vua mang tinh khai quat; cac bi^n phap tu tu dupe su dung mpt each linh hoat. III.KETBAI di nhung ddng song bat nuoc tu dau Ma khi veDat Nuoc minh thi bat len cdu hat Nguoi den hat khi cheo do, keo thuyen vuat thdc Ggi tram mau tren tram ddng song xuoi... : u f. (Ngt? van 12, Tap mpt, NXB Giao dye, 2009, tr. 121) Hl/dNG DAN CHI TIET ^ I. M 6 B A I Hiem eo mpt giai doan van hpe nao ma hinh anh To quoc - Dan tpc - Da't nuoc lai tap trung cao dp nhu giai doan khang chien chong My eihi nuoc. To' Hihi voi "di Viet Nam! Yen snot mot dai/ Nay mai duac dm Nguai trgn ven, Ngua ail" (Vui the'hom nay), Che'Lan Vien voi "Sao chien thang", Le Anh Xuan tir hinh tupng anh giai phong quan da tao nen "Dang dung Vi#t Nam". Va Nguyen Khoa Diem gan lien voi To quoc qua "Da't Nuoc" - mpt ehuong tha trong truong ca "Mat duong khat vpng". Chuong tho da the hi^n mpt each sau sac ve d^p ciia Da't Nuoc va tu tuong Ion cua thoi dai "Da't nuac cua nhan dan". Tu tuong ay dupe the hi?n dam net qua doan tha sau: De Dat Nuac nay la Dat Nuac cua nhan dan ,a^f. . Doan tho la nhihig suy nghl, phat hi^n moi me ve vai tro ciia nhan dan trong Ijch sir; khang dinh mpt tu tuong mang tinh thoi dai: Dat Nuac Nhan dan. Dat Nuac khong chi the hi?n tinh cam yeu nuoc sau sac cua Nguyen Khoa Diem ma con khoi day niem ty hao ve que huong, to quoc trong long moi con nguoi Vi?t Nam. , 196 i ^ i 6: Cam nhan ciia anh/chj ve v^ d?p cua do^n tho sau trong bai tho "Dat Nude" ciia nha tho Nguyen Khoa Diem: DeDai Nuoc nay Id Dai Nuac Nhan dan Bat Nuac cua Nhan dan, Dat Nude cua ca dao than thoai Day anh hiei "yeu em tic thud trong noi" Biei quy cong cam vdng nhung ngdy Ian loi ' ^ Biei trong tre dqti ngdy thanh gay D I tra thu ma khong s(r datlau Gai tram mau tren tram ddng song xuoi... II. THAN BAI , , , rvn.i rh 1. Khai quat: Nguyen Khoa Diem thupc the h$ nha tho truong thanh trong thai ki chong M i ahi nuoc; tho ong giau chat tri tu^, suy tu sau ISng, cam xiic nong nan. "Dal nuac" la doan tha trich tu chuong V truong ca "Mdt ^^ong khat vong" dupe hoan thanh 6 chien truong Binh Trj Thien nam 1971. Truong ca viet ve sy thuc tinh ciia tuoi tre mien Nam xuo'ng duong tranh dau hoa hpp voi cupc khang chien cua dan tpc. Doan tho ta sap phan tich nam 6 Plian hai ciia ehuong V. Npi dung bao trum ca doan tho la tu tucmg "Da't Nuoc nhan dan". ---v'- Cam nang hnicn tHl OKI lllfL l\gu vuii • i nun u Ngay xua, nguoi ta thuang'quan ni§m: Da't Nuac la cua cac trieu dgi, aia vua. Trong "Nam quo'c son ha" - Ly Thucmg Ki^t cung noi "Nam quo'c son ha nam de cu". Trong "Binh Ngo dai cao" - Nguyen Trai Viet " T u Tri^u, Dinh, Ly, Tran bao dai xay nen dQc lap". Ngay nay trong thoi dai Ho Chi Minh, khi nguoi ta nhin thay sue manh aia nhan dan, sy dong gop mau xuong aia nhan dan da lam nen Dat Nude cho nen Da't Nude phai thupe ve nhan dan va ciia nhan dan. 2. Ndi d u n g c a m n h a n : a. Doan tho m6 dau bang mpt lod khang dinh, Icri khang dinh ay la cam hung chung cho ci do^n tho: "Be Dot Nuac my la Dot Nuac cua nhan dan Dai nuac cua nhan dan, Dat Nuac ciia ca dao than thoai" Nha tho khiing djnh ehSe njeh "Dat Nuoc nay la Dat Nude aia nhan dan", 16i khSng djnh ay da the hi?n mpt each chan thanh, manh li^t tinh cam aia nha tho doi voi dan tpc. Hon ai het, nha tho hieu rang, de eo dup-c Dat Nude trudng ton, vinh euu thi nhan dan hon ai het la nhung nguoi da do mau xuong, do eong sue aia minh de lam nen hirJi hai dat nude. Vi the Dat Nude khong aia rieng ai ma la aia ehung, aia rJian dan va mai mai thupe ve nhan dan. 6 eau tho thxf hai, nha tho lai mpt Ian niia khang djnh "Dot nude cua nhan dan, Dat Nude cua ca dao than thoai". Difp ngii ehuyen tiep "Dat nuac ciia nhan dan" dupe lap lai nhu them mpt Ian nua nhan manh ve eai su m^nh thieng lieng aia nhan dan doi vdi Dat Nude. Ve thu hai, nha tho nhan manh "Dat Nuac cua ca dao than thoai". Nhac den ea dao than thogi ta lai cang nhd den nhan dan, v i hon ai het, Nhan dan l ^ i la nguoi tao ra van hda, tao ra ca dao than thoai. Ma dat nude aia "ca dao than thoai" nghla la Da't Nude tuoi d?p v6 ngan nhu vang trSng eo tich, ngpt ngao nhu ea dao, nhu nguon sira m? nuoi ta Idn nen nguoi. Va khong phai ngau nhien tac gia nhac tdi hai the loai tieu bieu nha't aia van hpc dan gian. "Than thoai" the hi^n eupc song qua t r i tudng tupng bay bong a i a nhan dan. Con "ca dao" bpc Ip thegidi tam hon cua nhan dan v d i tinh yeu thuong, vdi su lang man eimg vdi tinh than lac quan. Do la nhiing tac pham do nhan dan sang tgo, luu truyen va cd kha nang phan chie'u tam hon, ban sac dan toe mpt each dam net nha't. b. Va khi noi den "Dat nuoc aia Nhan dan", mpt each nhien, tac gia tid ve vdi cgi nguon phong phii d?p de cua vSn hoa, van hpc dan gian ma tieu bieu la trong ca dao. Ve d?p tinh than cua nhan dan, hon dau het, c6 the tim thay 6 do trong ca dao, dan ca, truyen c6 tich. 6 day tac gia chi chpn Ipc ba cau de n6i ve ba phuong di?n quan trpng nhat ciia truyen thong nhan daH/ dan tpc: Day anh biei yeu em tie tha trong noi Biei quy cong cam vang nhung ngay Ian Igi Biei trong tre dai ngay thanh gay 'i^. Di trd thii ma khong sa dai Idu Chitc n5ng aia ca dao, ndi nhu Nguyen Khoa Diem la "day". Chuc nSng ay ciitig vdi y nghia aia no dupe the hi^n qua ba phuong di^n. Phuong dif n thu phat Nguyen Khoa Diem nhan m^rih ve tinh cam thiiy ehung trong tinh yeu con nguoi Vift Nam. Tit y tho trong ca dao "Yeu em t u thud trong noi/ Em nam em khde, anh ngoi anh ru". Nha tho da vie't nen Idi ehan tinh aia chang tjai dang yeu "Day anh biei yeu em tit thua trong ndi". Tmh yeu aia chang trai ay Ichong phai la ngpn gid thoang qua, khong phai la Idi aia budm ong ma la Idi noi la nghi suy ehan that. Y tho da khang d}nh dupe mpt tinh yeu thiiy chung ben viing khong gi cd the de'm dong dupe. Nhan dan day ta biet yeu thuong lang man, dam say thiiy ehung vdi nhimg cau ca dao ay. Day la phat hi^n mdi cua Nguyen Khoa Diem. Bdi le t u xua den nay ndi den nhan dan nguoi ta thucmg nghl den nhung pham chat can eu ehiu khd, bat khua't kien eudng. Con a day tac gia lai ngpi ea ve d?p tre trung lang man trong tinh yeu, nhiing moi tinh tu thud a'u tho cho den liic trudng thanh. ti phuong di^n t h u hai, Nhan dan gin giii va truyen I?i cho ta quan ni^m song d?p de, sau sac, ea dao da "day anh biet" - So'ng tren doi can quy trpng tinh nghia, phai "Biet quy eong cam vang nhung ngay Ian Ipi". Cau tho a'y lay y tu ca dao "Cam vang ma Ipi qua songA'ang rod khong tie'e tie'e eong cam vang". Nhan dan da day ta rang: d doi nay eon cd thu quy hen vang bac, chau bau ngpc nga... Do la tinh nghia giiia con nguoi vdi con nguoi. Bdi vay, nghia vdi tinh con nang hon nhieu Ian gia trj vat chat. 0 phuong di^n t h u ba, nhan dan da day ta phai biet quyet li^t trong cam thii va chien dau "Biet trong tre dpi ngay thanh gay/ D i tra thii ma khong sp dai lau". Hai eau tho da gpi lai biet bao eupe khang chien oanh lift, trudng k i nhan dan trong biet bao eupe chien v? quo'c v l dgi. T u thud lap nude, ong ^ha ta da luon phai duong dau vdi nan ngoai xam. Cupe chien dau gianh dpe '?p ty do nao cung keo dai hang chuc nam, tham chi hang tram nam. Sau ck •^ghin nam Bac thupe nhan dan van dung len gianh chii quyen, roi den nSm do hp giae Tay... thii hoi ne'u khong cd sy kien tri ben bi va khat vpng ^ do manh lift, dan tpc be nhd nay lam sao cd the vupt qua bao nhieu khd gian kho, mat mat hi sinh de den ngay toan thSng. Bon cau tho cuoi: Hinh inh nguoi cheo do, keo thuyen vupt thac cat cao ®*>8 hat la mpt bieu tugmg noi len sue m?nh Nhan dan chien thing mpi thijr he quan tin tudng dua Dat Nude di toi mpt ngay mai v6 cung tuod sang: Oi nhung dotig song bat nuac tie dau j ^ o a D i e m t r o n g t r u o n g ca "Mat duang khdt vong" - 1974 da c6 m p t k h a m pha Ma khi veDal Nuac minh thi bat len cau hat th^t moi me va dpc dao ve dat nude. D o la dat n u o c ciia n h a n dan, ciia ca dao Nguai den hat khi cheo do, keo thuyen vuat thdc than thoai. Gai tram mau tren tram dang song xudi... "De dat nuac nay la Dat nuac Nhan dan Cau t h o g(?i cho ta h i n h anh cua n h u n g d o n g song, n h u n g d o n g song khong Dai Nuac cua Nhan dan, Dai Nuac cua ca dao than thoai" biet den tir ben b o nao n h u n g k h i hoa vao dat V i ^ t lai v a n g len biet bao cau hat II. T H A N B A I d i ? u ho. Cau t h o ciia N g u y e n Khoa D i e m l a m ta n h o d e n n h u n g d i ^ u ho hung 1. G i d i t h i e u t a c g i a v a t a c p h a m . trang t r e n song M a , d i # u ca H u e ngpt ngao tren song H u o n g va d i ^ u ho keo ' 2. T u t u a n g D a t n u w c c u a n h a n d a n d a x&u c h u d i m o i c a m xxic, l u o i m a n h me 6 m i e n T r u n g , hay d o n ca tai t u tha thiet tren song Tien, song c h i tiet, h i n h a n h t h a H a u a m i e n N a m . V a " d o n g s o n g " ay vira c6 y nghia la d o n g song ciia qu§ '' T u t u o n g D a t n u d e ciia n h a n d a n da t h a m n h u a n t r o n g ca c h u o n g t h o ve h u o n g dat n u o c n h i m g v u a c6 y nghla la d o n g song V a n Hoa, d o n g song Ljch "Vat nuac". sir. D a n tpc ta c6 54 d a n tpc anh em, la 54 d o n g chay v a n hoa da d a n g "tram D i e u ma c h i i n g ta de n h a n ra trude tien la tac gia da s u d u n g r p n g rai cac m a u , t r a m d a n g " . Va d o c h i n h la s u da d a n g va p h o n g p h u a i a v a n hoa Viet Nam ; chat l i ^ u v a n hoa dan gian. N g h l a la v a n hoa ciia nhan d a n tir ca dao tuc ngir da v u n dap p h i i sa qua bao n a m thang thang t r a m de l a m nen m p t dat den t r u y e n thuyet, c6 tich, tir p h o n g tyc tap quan den eupe song d a n da hang nude d a m da b a n sac d a n tpc. 3. T 6 n g k e t n g h e t h u a t : D o a n t h o da de lai a m h u o n g ca dao, d a n ca dac ngay: m i e n g t r a u , hat gao, h o n than, cai keo, cai cot. Cac chat l i ^ u ay d a tao ra sac n h u n g k h o n g lay lai n g u y e n v a n ma sang tao l a m nen m p t y t h o rieng mem dupe m p t the g i d i n g h ^ thuat het sue quen thupe gan g i i i m a sau xa, bay bong m a i , tai hoa va giau t i n h triet l y . D i e p ngtr " D a t N u o c " d u p e nhac lai nhieu Ian a i a van hoa dan gian V i f t N a m ben v i r n g va dpc dao. D a y k h o n g chi la sir van cung v o i vi^c nha t h o l u o n viet hoa hai t u " D a t N u o c " tqio nen m p t t i n h cam dyng. sang tao t r u y e n t h o n g van hoa dan gian, ma c h i n h la t h a m n h u a n quan thieng l i e n g xiet bao t y hao ve n o n song g a m voc V i ^ t N a m . ni?m ve dat n u d e cua n h a n dan, la s y the hi?n sau sac t u t u o n g cot l o i ay t r o n g III. KET BAI cam h u n g va sang tao h i n h anh t h o eua tac gia. T o m lai, doan t h o ta v u a p h a n tich da the hi$n m p t each rat thanh cong tu t u o n g Ion cua t h o i dai " D a t N u o c cua nhan d a n " . C a m o n nha t h o Nguyen Khoa D i e m da m a n g den cho ta m p t g i p n g t h o tai hoa va n h i r n g cau t h o giau t i n h triet l y de ta t h e m h i e u , t h e m y e u , t h e m t i n vao sue m a n h cua n h a n dan va tren cac b i n h di?n c h i i yeu sau day: T r o n g chieu dai t h d i gian lich sir (qua k h i i xa xua cho den h i ^ n tai t u o n g lai); t r o n g chieu r p n g k h o n g gian l a n h tho, dia (ToHuu) ly- Va euoi eiing la t r o n g be day v a n hoa, t a m h o n cot each. Ba p h u o n g d i e n ay 7: C a m nhan t u tuang " D a t N u a c ciia N h a n d a n " dugrc the hi?n trong doan trich " D a t N u a c " cua Nguyen K h o a D i e m . I. ^ ! M6BAI: " Dai nuac" la m p t de t a i cao d?p nhat cua v a n hpe k h a n g chien chong Phap va chong M y . V o i v o n hieu biet sau sac ve l j c h s u va v a n hoa d a n tpc, Nguy^'^ 200 Bang g i p n g t a m t i n h n h u l o i ke c h u y f n eo tich, N g u y e n K h o a D i e m da the t h o n g lap l u a n kha chat che ro rang. Tac gia da tap t r u n g the h i f n dat nude neu can ta chel H L T O N G D A N me thuang hay ke" phong t i i n g , t u d o n h u m p t t h i i t i i y b i i t bang tho, n h u n g t h u c ra n d v a n cd m p t Cho moi ngdi nha ngon nui dong song w ^HPi' xua..." hi?n n h i i n g cam xiic v a suy t u d n g cua m i n h ve dat nude. C a m h u n g cd ve ta yeu nhu mau thit Nhu me cha ta nhu va nhu chong Oi ToQuoc Dat nuac cd trong nhimg cai "ngay xua ngay ^KKL in t i n vao t i n h yeu D a t N u o c cua c h i n h m i n h : Oi ToQuoc "Khi ta lorn len Dai Nuac da c6 roi '^U'pc the h i ^ n t r o n g v i f c gan b d t h o n g nhat. N h i e u k h i m p t chi tiet d u a ra c i m g ndi ve ca m a y p h u o n g d i $ n ay cua dat nude. N h u n g d bat c u p h u o n g d i ^ n nao, *hi quan n i ^ m "Dai nuac cua nhan dan" cung la t u t u d n g cot l o i , la spi chi do ^an c h u o i m p i cam xiic va suy t u d n g eu the. C h i n h n h o d d ma tac gia da cd •nhirng phat h i ^ n m d i me, cd chieu sau nhieu k h i d c h i n h n h i i n g h i n h anh chat •i?ti quen thupc. urn) itil •j^njn if^t' t»i,i. 201 3. D a t nuo'c c u a n h a n d a n d u a c t h ^ h i e n trong c h i e u d a i thoi gian l i c h su" Noi ve Ijch su may ngan nam cua da't nuac, Nguyen Khoa Diem khong la ngu'^^ sang t^o va truyen l^i VCXQI gia trj v | t chat va tinh than cho mpi the'h? p6i tiep "hau: Ho giu vd truyen cho ta hat lua ta trong > • dung nhung su H^u n h u nhieu nha tho khac. 6ng dung loi ke dam da cua Ho chuyen liea qua moi nha, tie hon than qua con cui dan gian: Hp truyen giong dieu minh cho con tap noi "Dot Nuac bat dau v&i mieng trau bay gia ba an - ' Ho gdnh theo ten xd ten Idng trong moi chuyen di dan " t • Dai Nuac l&n len khi dan minh biei trong tre ma ddnh giac" 4. D^t nvro-c ay con c6 mdt khdng gian c u the, n o i s i n h t6n ciia Hinh anh tho phai chang da ggi cho ta ve sy tich trau cau t u dai Hiing cdng d6ng) Vuong dung nuoc xa xua, ve truyen thuyet Thanh Giong nho tre danh duoi Cung voi "thai gian dang dang" la "khong gian menh mong" dugc tao lap t u giac A n da d i vao Uch su? NghIa la Ijch su dat nuoc dug-c dpng l^i trong tung thuo so khai vai truyen thuyet Lac Long Quan - A u Co "Dai la nai chim ve. cau chuy?n ke, hi^n hinh trong "mieng trau ba an", trong "cay tre ddnh giac". liudc la nai rang a"- Mpt dat nuoc d?p de va thieng lieng biet bao! Hay noi each khac, dat nuoc da n5m sau trong tiem thuc moi nguoi dan, Nhung da't nuoc cung la cai khong gian rat gan gui vai cupc song hang truong ton trong doi song tarn hon nhan dan qua bao the h^. Do ciing chinh la ngay cixa moi nguai dan "Dai la nai anh den truong. Nuac Id nai em t&m" va da't "Dai nuac cua nhan dan ". nuac ay da chiing kie'n nhung moi tinh dau ciia biet bao lua doi: V i vay, khi nghi ve may ngan nam lich su cua da't nuac, tac gia khong diem lai cac trieu dai "tie Trieu, Dinh, Ly, Tran gay nen doc lap" (Nguyen Trai); "Nuac Viet nghin nam Dinh, Ly, Tran, Le Thanh nuac Viet nhan dan trong mat suoi" Khong nhac lai ten tuoi nhiing anh hung lung danh trong su sach nhu Ba Trung, ba Tri?u, Tran H i m g Dao, Le Lgi, Quang Trung: "Hoi Song Hong tieng hat ban nghin nam; Toquoc bao gia dep the nay chang? Chua dau! Vd ngay cd nhimg ngdy dep nhdi Khi Nguyen Trai lam tho vd ddnh giac Nguyen Du viei Kieu, dai nuac hoa thdnh vdn Khi Nguyen Hue cuai voi vdo cita Bac, Hung Dao diet qudn Nguyen tren song Bach Dang" Ma Nguyen Khoa Diem da nhan m^nh den muon ngan nhung con nguoi binh d i v6 danh: /V, tr-io • n ^ "Co biei bao nguai con gdi, con trai ,^ Trong boh nghin lap nguai giong ta lua tuoi Ho da song vd chei . , Gidn divdbinhtdm Khong ai nha mat dat ten Nhumg ho da Idm ra Dot Nuac" Nhiing con nguai v6 danh ay chinh la nhan dan v6 tan da tao d y n g va gif %iu dat nuoc trai qua mpi thoi dai. H Q khong chi danh giac ngoai xam, ma c6n 202 > Dat Nuac Id noi ta ho hen Dat Nuac Id nai em ddnh rai chiec khan trong noi nha tham" Tu quan niem "Dat Nuac cua Nhan dan", tac gia da c6 nhiJTig phat hi^n sau sac va moi me ve ve d?p thien nhien da't nuoc gan lien vai con nguoi, ma truac he't la nhCrng con nguoi binh thuong. Va chinh nhimg con nguai binh thuang ay da lam nen ve dep muon doi cua thien nhien da't nuoc, mpt ve d?p khong chi mang mau sac gam voc ciia non song, ma con la ke't tinh ve d?p tarn hon, truyen thong dan tpc: Nhimg nguai va nha chong con gop cho Dai Nuac nhung nui Vong Phu Cap vg chong yeu nhau gop nen hon Trong Mai Got ngua cua Thdnh Giong di qua con tram ao dam delai" Roi "nguai hoc trb ngheo gop cho dai nuac minh nui But, non Nghien", cho den •^ung dja danh that nom na binh dj. "Nhimg nguai dan ndo da gop ten ong Doc, Trang, bd Den, ba Diem". T u do, tac gia da d i tai mpt nhan thiic khai quat sauxa: "Oi Dai Nuac sau boh nghin nam di dau ta ciing thdy Nhieng cuoc dai da hoa nui song ta" 5. D a t ninyc trong day v a n hoa ^at nuac a'y con c6 mpt be day van hoa, tam hon co't each Viet Nam. CGng ^hu hai phuang di^n tren, be day van hoa khong dupe noi den qua cac danh van hoa nhu Nguyen Trai, Nguyen Du, Ho Xuan Huong, Ngo Thi ^^^^rn.. ma dupe the hifn trong nguon maeh phong phii ciia van hoa dan gian neu len truyen thong tinh than va ve d^p tam hon ciia nhan dan tham nhuan sau sac tu tuang "Dai Nuac cua Nhan dan, ciia ca dao than thoai". Trong cac kho tang van hoa phong phii ay, tac gia tim thay nhung ve d^p noi bat cug jthd 8^ ''^'^ ^""^ ^" i^^^S' nang liea, thuy ,«(? vd trdc tra, xuan sac vd tan phai, ngon liea c6 dan vd dai ngdn toi sam..." tarn hon tinh each Vi^t Nann. Do la that say dam va thuy chung trong tinh y^^. ^ "Yeu nhau tie thud trong noi"; "Cha me yeu nhau bSng gitng cay muoi man"; Bjej quy trpng tinh nghia: "Biet quy cong cam vang nhimg ngay Ian loi". N h u n g ciing that quyet li^t voi ke thu: "Biei trong tre dai ngay thank gay. Di trd thii khong SQ dai lau". Ba phuong di^n quan trpng nhat ciia truyen thong nhan dan, dan tpc da duoc ong noi len sau sSc, tham thia tu nhiing cau ca dao d§p - nhung tie'rig ( C h u V a n Son) \ "E)ieu dang quy nhat a Xuan Quynh vd tha Xuan Quynh la sie thdnh that rat 0nh that, thdnh that trong quan he ban be, vai xa hoi vd ca tinh yeu. Chi quanh co khof^S ^'^"^ '"^^ ^^^^ '^^"^ '"^^ ^'^""^ ''"^ '"^^ '^"'^ ^gt suy nghi ciia chi. Chi can qua tha ta biei khd ki dai tu cua chi. Thdnh that, day Id ^Ql loi tha Xuan Quynh" (VoVanTryc) long ciia nhan dan trai qua tung thai ky lich su. Ket l u ^ : Tom lai "Dat Nuac" ciia Nguyen Khoa Diem la Dat nuoc ciia nhar^ dan, ciia ca dao than thoai. Nhiing thi lieu dan gian dam da chat tha, du^c ke't hop vai nhiing suy nghi giau chat tri tu^ da tao nen net dac sac cho bai tho. Do 7;Cam nhan cua anh/chi ve v^ d?p tam hon ciia nguoi p h ^ nir dang ygu trong doan tho sau cua bai tho " S o n g " - Xuan Q u y n h : DH dgi vd dfu em la mpt dong gop quan trgng ciia Nguyen Khoa Diem lam sau them cho y ni^m On do vd lang le ve Dat nuoc ciia tho ca cho'ng My. •' ' '• ' di con song ngdy xua 3u:., Vd ngdy sau van the (Nhung nguoi di toi bien - Thanh Thao) j^0r t Song tim ra tan be Nhu me toi lang le sud't dai Han ca nhimg ngoi sac c6 doc giiea trai" '• n. 207 Buon nhu ly ruau can Khong con gi de say Buon nhu trong mot ngay Hai diea khong gap mat Buon nhukhigap mat iv.. auuv w u j ri • 0* i.-Mj; '' '' • cf^>fi o , i t^hong con gi de vul , ' (Nguyen Trpng Tao) Kho dau va hanh phiic la hai thu luon di chung voi tinh yeu va cung chinh la gia v i chinh cua tinh yeu. Chinh hai yeu to cam xiic ay da lam nen cai "boi hoi trong ngyc tre" cua tinh yeu nhan loai. * c. Kho tho thii ba, Xuan Quynh ban khoan nghi suy ve anh va em, ve noi tinh yeu bSt dau: ^ Tru&cmuontrungsdngbe •*>'«,. ' . Em nghi ve anh, em Em nghtvebien Ian Tie noi nho song len ? Cau tho dau, Xuan Quynh nhin ve bien khai "Truoc muon trung song be". Nhin nhung con song v6 hoi v6 han dang huong vao bo chj chot bang khuang nghi suy ve anh va em "Em nghi ve anh, em" roi lai huong nghi suy ve bien Ion "Em nghi ve bien Ion". Nhung nghi suy ay tat ca la de dat mot cau hoi Ion: "Tu noi nao song len ?". Day cung la kho tho lam tien de cho noi ban khoan, tran tro ciia Xuan Quynh 6 kho tho thu tu. d. Kho tho thii tu, nha tho ly gidi ve nguon goc ciia song cua gio, va qua do tv bang khuang ve khoi dau ciia tinh yeu: Song bat dau tif gio Gio bat dau tit dau Em ciing khong biel nua I Khi nao ta yeu nhau Giua dai duong menh mong ay, noi nao la noi bSt dau ciia song? Kho ma tra loi cho chinh xac song c6 the noi rang: Song bat dau t u gio. Cau tho dau nha tho t u ly giai nguon goc ciia song la t u gio "Song bat dau t u gio" nghla la song bien la khoi dau t u gio, nho gio ma c6 song len. Nhung d cau tho thu hai nha tho lai khong ly giai dugc nguon goc ciia gio "Gio bat dau tvr dau". The la da ro, dau ra deh tan be roi nhung rot cupc "Song" van "chua hieu noi minh". Em da hoa nhap vao "bien Ion ciia tinh yeu" roi ma em van chua hieu em. Deh liic nay thi diing la nha tho phan van that su va danh lac dau bat lye "Em cung khong biet nua". Li giai dugc ngpn nguon cua song thi de boi "Song b^t dau tit gio" nhung hieu "Gio bat dau t u dau" thi thi nhan lai ap ling "Em cung khong biet jivia"- Cung nhu tinh yeu ciia anh va em no deh ra't bat ngo va t y nhien boi //tinh yeu deh trong doi khong bao dpng". Cau tho " K h i nao ta yeu nhau" nhu pipt cai lac dau nhe nh?, rat u la nu tinh. Ki la qua, di?u k i qua, em va anh yeu nhau bao gio nhi ? Cau hoi nay muon doi khong ai l i giai noi nhat la nhihig jj^n tre dang yeu va dam say trong men tinh ai. Tinh yeu la vay, kho l i giai, Idio dinh nghia. Xuan Dieu - ong hoang ciia thi ca tinh yeu cung da tung ban khoan khi dinh nghia ve tinh yeu "Do ai dinh nghia dugc tinh yeu/ Co kho gi dau mot buoi chieu/N6 chiem hon ta bang nSng nhat/Bang may nhe nh? gio hiu hiu". Chinh v i khong the l i giai ro ngpn nganh nen tinh yeu vi the'ma tro nen d?p va la cai dich de cho muon nguoi di tim va kham pha. Gang kham pha cang thu vi, cang kham pha cang dep. ,; 3. Ngh? thuat: Thanh cong ciia doan tho noi rieng va bai tho noi chung do la nho vao mpt so thii phap ngh? thuat: The tho nam chi> tao am di^u ciia nhUng con song bien. Ngh$ thuat doi lap, nhan hoa, an d u . . . ngon ngii mpc mgc, gian di. Tat ca da tao nen nhihig van tho tinh yeu hay nhat mpi thoi d^i. III.KETBAI i Tom lai, bon kho tho mo dau bai tho Song la bon kho tho hay nhat ciia bai tho. Qua do nguoi doc cam nhan dugc trai tim yeu ciia Song va nguoi phy ni> rat nong nan say dam, manh lift cupn trao nhung cGng rat nu tinh dang yeu. Do^n tho giiip ta hieu dugc tinh cam va hon tho Xuan Quynh, d i i trong mpi hoan canh n h u the nao thi tieng tho ciia chi v i n la tieng tho hon h^u voi nhung khat vong hanh phiic doi thuong diing nhu loi chj vie't: , Chi rieng dieu dugc song cung nhau .juij jj,^ y ' M e m vui suang v&i em la l&n nhat Trai tim nho nam trong long nguc ,, ;„ day phut nao tim chang dap vi anh! (Xuan Quynh) 2. Cam nh^n cua Anh/chj ve doan tho sau: Con song dudi long sau Con song tren mat nuoc Nhihig con song nho bo Ngay dem khong ngii dvegc Long em nho den anh Ci trong mo con thuc 209 Con song du&i long sau D a u x u d i ve p h i r o n g B i c Con song tren mat nude D a u ngvtgc ve phtromg N a m H a i cau t h o v o i h i n h thuc lap cau triic q u y ^ n hoa c i i n g n g h f thuat d o i tao N o i nao em c u n g n g h i nen sy di?p t r i i n g ciia n h u n g con song v o i n h i e u dang t h i i c khac n h a u . Song H u o n g ve a n h - m p t p h u o n g Ichong chi " d i i d p i - d i u e m " ; " o n ao - ISng l e " ma song con h i ^ n d i ^ n " d u o i long s a u " (song n g a m ) , " t r e n m a t n u o c " (song noi). Co con song dxi d p i t u n g Hl/dNGDAN . bpt trang xoa tren m a t bien ngay d e m gao thet ciing dai d u o n g n h u n g c i i n g c6 I. M 6 B A I con song a m t h a m d i n g a m d u o i l o n g sau, k h o n g ai thay no, k h o ai cam nhan X u a n Q u y n h la m p t t r o n g n h u n g gucmg m3t n u n o i bat ciia the h ^ nha tho dupe ve no, chi rieng no m o i hieu m i n h dang con cao. Ca hai ke't h p p v o i n h a u truong thanh trong CUQC k h a n g chien cho'ng M I c u u nuoc. " S o n g " la bai tho tieu bieu cho h o n t h o cua X u a n Q u y n h l u o n l u o n tran tro, khao khat d u g c yeu lam nen s v da d a n g ciia song bien. Song la em, e m la song. C i i n g i\hu song kia, tam h o n em c i i n g v 6 v a n n h i i n g p h i i c tap k h o hieu. t h u a n g gSn bo. Bai t h o dupe i n t r o n g tap " H o a dpc chien h a o " (1968). Doan t h o sap p h a n tich sau day n a m d p h a n g i i i a ciia bai tho. Co the x e m do la doan H a i cau sau la de dien ta n o i n h o ciia song, d i i song t r e n m a t n u o c hay song d u o i l o n g sau t h i ca hai deu n h o bo, deu h u o n g vao bo. tieu bieu nhat ciia tac p h a m ve n p i d u n g va ngh? thuat bieu hi§n. Oi con song nha ha Con song du&i long sau ] Ngay dim khong ngu duac T h i ra la con song n h o bo. Bo la dich den cuoi c i m g ciia song. V i n h o b o ma Hie&ng veanh mot phuong no bat chap ca k h o n g gian r p n g Ion, bat chap ca t h o i gian " n g a y d e m " de v u o n toi bo. Song con cao n h o n h u n g va khao khat gap b o den d p " k h o n g n g i i II. T H A N BAI 1. K h a i q u a t t r u w c k h i p h a n t i c h : Bai t h o " S o n g " d u p e X u a n Q u y n h dupe". X u a n Q u y n h v 6 c i m g rinh te k h i m u p n m p t h i n h t u p n g rat d p n g de sang tac tai bien D i e m D i e n n a m 1967, sau d u p e i n t r o n g tap " H o a dpc chien dien ta n o i n i e m ciia n g u o i p h u nu k h i yeu. Song m u o n d o i v a n the, c6 bao gio hao". Bai t h o m a n g a m h u o n g ciia n h i i n g con song bien va n h i j n g con song thoi v6 song, c6 k h i nao chSng con cao, c6 k h i nao t h o i n g i m g h a n h t r i n h den l o n g d a n g khao k h a t t i n h yeu. Bai t h o c6 hai h i n h t u p n g c i i n g song h a n h va voi b o d i i m u o n v o i each t r o . T r o n g bai t h o " B i e n " ciia X u a n D i ^ u t h i ngupe hoa d i e u , d o la " S o n g " va " E m " . H a i h i n h t u p n g nay da tao nen net d a n g yeu lai. Song ehinh la n o i n h o m o n g la n o i t h o n t h i i c ciia n g u o i con trai v o i t h i i t i n h cho bai t h o . D o a n t h o ta s5p p h a n rich la k h o 5 va 6 ciia bai t h o " S o n g " . cam rat v 6 vap, cuong nhi$t, say d a m va bo chinh la e m v o i n h i i n g n u h o n den 2. N 6 i d u n g p h a n t i c h , c a m n h a n : dam d u o i dat t r o i : Anh xin lam song biec a. K h o t h o t h u nhat b i n g t h i i phap n h a n hoa va an d u , nha t h o m a n g den cho Hon mat cat vang em n g u o i dpc n o i n h o ciia song ve b o dong t h o i ciing la n o i n h o ciia em ve anh: Hon that khe that em Con song dual long sau Con song tren mat nuoc ^|p. 6 i con song nha bo HfHai Ngay dem khongnguduac Long em nha den anh Cd trong ma con thuc Phep n h a n hoa va an d u tao nen n h i i n g cau t h o m a n g t a m h o n ciia song Day la m p t k h o t h o v 6 cung dac b i ^ t b o i t r o n g bai t h o chi d u y no c6 sau caU Sau cau t h o trai d a i n h u n o i thao thiic, ban khoan ciia t a m h o n t h i si trong d e m . N o i n h o bao t r u m ca k h o n g gian, t h o i gian: " L o n g s a u " - " m a t n u o c " ' "ngay" - "dem". 210 Hon em dem mdi mat cau cuoi la liic ma h i n h t u p n g " e m " h i f n ra. A y c h i n h la n o i long n g u o i Phy nir d a n g yeu: n o n g nan, ban khoan, b o n chon, thao thiic: jgt^ ^ Long em nha den anh Ca trong ma con thuc N e u song n h o bo t h i em n h o anh, do la q u y luat ciia t i n h yeu m u o n t h u o . '^oi n h o k h o n g chi c6 m a t t r o n g t h o i gian dupe y thuc ( k h i chua n g i i ) ma con 8an v o i riem t h i i c - t h o i gian trong m o (ngii van n h o n h u n g ) . N h u vay c6 the day la m p t n o i n h o t h u o n g t r u e t r o n g trai t i m ciia n g u o i p h u n i r k h i yeu. ai do da n o i rang " C a u t h o "Ca t r o n g m o con t h u c " t y a n h u m p t con song 211 d i xuyen qua hai coi: Thyc va Mpng. Giai han cua Song la coi Thyc, con nguoi phv n u khi yeu thi da xao trpn giua thyc va mo". Tinh yeu cua nguoi phy nu sau sac c6 le ciJng chinh la vay. CI day Xuan Quynh dung t u "long" that chinh xac de dien ta tinh cam cua nguoi phy n u voi tinh yeu. Long la chon sau kin nhat cua tam hon con nguoi nhat lai la tam hon nguoi phy nu. Long la ket tinh cua tinh cam dupe chung cat trong mpt thoi gian dai qua bie't bao t h u thach. V i vay ma tarn long ay khong chut hoi hpt ma da la gan, la rupt ciia nguoi phy nu roi. "Long em nho den anh", cau tha gian d i , chan thanh ma nong nan, da diet. Cau tho "Ca trong mo con thuc" loe len diem sang cua ngh§ thugt. No lam dao Ipn nhip song, noi nho khong chi lam long em "boi hoi boi hoi, nhu dung do'ng lua n h u ngoi trong than" hay "Dem nam lung chang toi giu6ng/Cu mong troi sang ra duong gap anh" (ca dao). No con lam cho em nho nhung, thao thuc ngay ca trong giac ngu. Co the noi, voi cau tho ay, Xuan Quynh da c6 the dupe xem la thi sT tai nang bat nhat cua thi ca hi^n dai Vi^t Nam. b. Kho tho thu hai la tieng noi the hi^n sy thiiy chung ciia nguoi con gai trong tinh yeu: 1 Dau xudi vephkamg Bac Dau nguac vephuang Nam ' Noi nao em cung nghi ' Huang veanh mot phumg Dau moi cau tho, Xuan Quynh da dong vao do nhiing t u chi su doi lap ("dau xuoi - dau ngupc"). "Xuoi - ngupc" phai chang la noi vat va gian truan trong tinh yeu. Con each noi Phuong Bac, phuang Nam la chi khoang each xa xoi nghin trung: Vua thodng tieng coi tau Long da Nam da Bac (Xuan Quynh) Cach noi ay hoi ngupc. Phai noi la "xuoi N a m " "ngupc Bac" moi diingNhung noi nhu the, Xuan Quynh da lam hif n ro long minh: cupc doi dau c6 the nao di chang nua thi em van mai mai yeu anh. Tmh yeu c6 the lam dao Ion phuong huong BSc, Nam nhung phuong huong the nao khong quan trpng, quan trpng nhat van la "phuong anh". Noi nao em ciing nghi Huang veanh - mot phuang Xuan Quynh bupc chat bao "spi nho, spi thuong" nghieng het tinh, doc he't yeu thuong ve phuong anh. The moi bie't tinh yeu cua chi nong nan, manh 11?' the nao. Huong ve anh thi c6 the thay doi nhung voi loi khang dinh chae nich 212 "rnP*^ phuong" thi noi em huong ve la bat di bat djch. Anh da danh "h§ qui j-hieu" cua doi em. T u do nha tho da noi den noi nho ba't chap van vat, khoang each, tiiih yeu la su gap go giiia hai tam hon khong c6 gidi han. Chi can nghi ve nho ve anh thi anh da 6 trong trai tim em roi. Dung nhu loi chi da tung vie't: Em tra vedung nghia trai tim em La mdu thit dai thuong ai chang c6 Dau ngimg dap khi cuoc dai khong con nua ,,,; ,, r< . ^vt: Nhitng biet yeu anh ca khi chet di roi t ou i f f t d n M I - . 3. Ngh6 thuat: Su thanh cong ciia Xuan Quynh trong bai tho "Song" khong chi 6 tinh cam chan thanh nong chay ma con 6 nghf thuat xay dvmg hinh tupng song - hinh tupng trung tam ciia bai tho. A n du, nhan hoa, doi lap, lap ca'u tnic, the tho nam chu da lam nen nhiing con song nho thuong. Song trong bai tho la inpt hinh tupng kep. Song vua la song bien vua la song long ciia nguoi phu n u dang yeu. Hinh tupng song rat da d^ng: liic d i i dpi, on ao, liic dju em lang le cung nhu tam hon em vay diu dang lam nhung cung doi khi nong chay, manh li?t. in. KET BAI Tom 1^, doan tho de lai d u am khong diit ve nhiing con song nho bo thao thiic. Cang nong nan hon nua boi tinh yeu manh li^t ciia n i i sT Xuan Quynh. Doan tho da the hifn rat gpi cam, sinh dpng nhiing trang thai cam xiic, nhiing khat khao manh li^t ciia mpt nguoi phy nu dang yeu khie'n moi Ian ga'p trang sach lai ta khong the nao quen. Tu doan tho, ta c6 the noi: "Tam hon ciia nguoi phu nvt Vi?t Nam trong tinh yeu tao bao, manh me nhung van giii dupe net truyen tho'ng: s\ thiiy chung, gan bo, dang yeu mang d ^ tam hon nguoi phy n u Vi§t Nam". 3. Cam nhan do^n tho sau trong bai tho "Song" - Xuan Quynh: 6 ngoai kia dai duong Tram ngan con song do Con nao chang toi bo Dii mudn voi each tra Cupc doi tuy dai the Nam thang van di qua Nhu bien kia dau rpng May van bay ve xa Lam sao duQc tan ra Thanh tram con song nh6 Giira bien Ion tinh yeu De ngan nam con vo. HU'6NG DAN I.M6BAI Xuan Quynh la mpt trong nhung guong mat n u noi bat cua the h$ nha tho truong thanh trong cupc khang chien chohg M i cihi nuoc. "Song" la bai tho tieu bieu cho hon tho cua Xuan Quynh luon luon tran tro, khao khat dugc yeu thuong gan bo. Bai tho dugc i n trong t^p "Hoa dpc chieh hao" (1968). Doan tho sap phan tich sau day nam 6 phan cuoi cua bai tho. Co the xem do la doan tieu bieu nhat cua tac pham ve npi dung va nghe thuat bieu hi?n. "Ongoaikiadqiducmg ^K, ^Bj^ Ttnh ta nhu hang cay Da qua miia bao gio Ttnh ta nhu dong song Da yen ngay thdc lU HF (Tho tinh cuoi mua thu) b. Neu nhu nhimg kho tho tnroc nha tho noi ve niem vui suong dao dat, titles nhung nho gian htm thi do?n tho nay nha tho lai the hifn nhung ban khoan, lo I5ng. Do cung la trvrc cAm aia tinh yeu: ' Cuoc dai tuy dai the ' • Nam thdng van di qua Nhu bien kia dau rang De ngan nam con vo" II. THAN BAI 1. K h a i quat trvtifc k h i ph&n tich: Bai tho "Song" duoc Xuan Quynh sang tac tai bien Diem Dien nam 1967, sau dug-c in trong tap "Hoa dpc chieh hao". Bai tho mang am huong cua nhimg con song bien va nhung con song long dang khao khat tirih yeu. Bai tho c6 hai hinh tugng cung song hanh va hoa difu, do la "Song" va "Em". Hai hinh tugng nay da tao nen net dang yeu cho bai tho. Do?n tho ta sap phan tich la ba kho cuoi cua bai tho "Song". 2. Ndi d u n g c a m n h a n , p h a n tich: a. Kho tho thu nhat, nha tho the hi^n niem tin cua minh vao tinh yeu dich th\rc: O ngoai kia dai duang v Tram ngan con song do \ nao chang tai hct DM mudn vai each tra Nha tho nhin nhiing con song ngoai dai duong va thay dugc hang tram, May van bay vexa Nha phe binh Chu Van Son da c6 mgt nhan xet ra't hay ve tho Xuan Quynh nhu sau: "Tha Xuan Quynh la tha cua mot cdnh chuon chuon hay tim cho nuang than trong nang noi dong bao cua cuoc dai... The giai tha ca Xuan Quynh la su tuang tranh khong ngieng giiea khac nghiet vd yen Idnh vai nhimg bieu hien song dong va bien khon ciing ciia chiing. O do trdi tim tha Xuan Quynh la cdnh chuon chuon bdo bao ci chao di chao ve, met nhodi giita bien dong vd yen dinh, bdo tovd binh yen, chieh tran vd hoa binh, thdc lH vd em troi, tinh yeu vd cdch tra, ra di vd tra lai, chdy trdi phieu vd tru vieng kien gan, to'dm vd dong dai, song vd ba, thuyeh vd bien, nha ga vd con tdu, trai xanh vd bom dan, gio Ldo vd cdt trang, thiiy chung vd trac tra, xuan sac vd tan phai, ngon liea co dan vd dai ngdn toi sam...". Co le ciing la v i Xuan Quynh la nguoi phy nu da cam luon luon dvr cam nhiing giong bao cugc doi du long ch} van tin yeu. Trong tinh yeu, Xuan Quynh cung gap nhieu trac tro, nhung kho dau, cay dSng. Boi vay, tinh yeu voi ch| doi khi chi la khoanh khac: Em dau ddm nghi Id vinh vien H6m nay yeu mai c6 the xa rot hang ngan, hang tri?u con song bien. Va nhiing con song do dang huong vao bo du gap bao nhieu kho khan trac tro. Do cung la an d u ngh§ thuat de chi tinh yeu mar\ lift cua nguoi con g a i . Song xa voi each tro van tim dugc toi bo nhu t i m ve nguon cgi yeu thuong "con nao chang toi bo", ciing n h u anh va em se vugt qua mgi kho khan de den voi nhau, de song trong hanh phiic trgn v?n aia lua doi "du muon voi each tro". B6i nhu ong ba ta tung noi: Yeu nhau may nui ciing leo ^ May song ciing Igi may deo cung qua Va gian nan t h u thach la nhiing dieu khong the thieu trong tinh yeu lua doi. Nhung qua t h u thach tinh yeu moi thvc sv viing ben. Xuan Quynh d i n g da '' (Noi cung ai\h) Xuan D i | u ciing da timg d u cam: iiK.) ' (. '' Tinh yeu den tinh yeu di ai biel Trong gap ga da c6 mam ly biet •• ' • ' (Giucda) Tac gia su dung phep so sanh: lay cai khong gian de noi cai thoi gian. Xuan qua kho tho tren da phan nao cho nguoi dgc nhan thuc ro ve nhung d y va noi ban khoan cua chj. Nhiing tir "tuy dai the - van d i qua - dau rgng" '^W' chua dung 6 trong no it nhieu noi au lo va nhiing ngam ngui. Cugc doi dai nhung tuoi tre ciia moi con nguoi la hiin han. Cho nen khong the ngSri timg viet: 215 n o i " n a m t h a n g v a n d i q u a " . G i o n g n h u bien k h o i kia " d a u rQng" v a n nao Giiia bien l&n tinh yeu ngSn du«^B;i> Chi cdn anh va em Chi cdn anh va em Cung tinh yeu a lai" C h i t h u a n g d a t t i n h y e u giua k h o n g gian bao la (bien k h a i , dat t r o i , may g i o . . . ) va t h a i g i a n bat tan ( m i i a t h u d i , k y uc, " t h o i g i a n t r a n g " , " t h a i gian oi sao k h o n g d o i sac m a u " . . . ) de d i den tan c i i n g x i i sa, den tan c u n g k h o dau a i a cupc d a i ch} da n e m t r a i . Cho nen, that de h i e u cai k h a t v p n g ngay cang dang len m a n h l i ^ t k h o n c u n g t r o n g trai t i m n g u o i nve t h i si a i a tii\ y e u va hanh p h i i c d o i t h u a n g . Phan t i c h k h o cuoi ta se thay ro d i e u d o . c. K h o tho cuoi, n h a n v^t t m tinh khao khat hoa tinh y e u con song nho cua m i n h vao b i e n Ion tinh yeu bao la, rpng Ion - de song het m i n h trong tinh yeu, de tinh y e u rieng hoa than v i n h v i l n thanh tinh y e u m u o n thu6: Lam sao dugc tan ra Thanh tram con song nho 216 vgng m a n h l i f t , tha thiet a i a n g u o i p h y nu v o i trai t i m h o n hau, chan thanh, giau true cam. Trai t i m ay k h o n g he nho nhoi, c6 d a n t r u a c su vTnh c u u ma rgng Ian, khao khat se chia va hoa nhap vao coi v i n h hang, vao m g i cugc d o i . Trai t i m nong nhiet ay an chua m o t khat v g n g Ian lao dugc song m a i t r o n g t i n h yeu, bat t u v o i t i n h yeu. Bai t h o da khep lai ma n h i i n g con song dat dao, khac khoai van vo n h i p t r o n g l o n g dgc gia, v a n cat tieng ngan v a n g m g t t a m hon, m g t t i n h yeu bat diet. Song se m a i m a i con n o i song! Xuan Q u y n h viet bai t h o nay vao n h i m g n a m 1967, k h i cugc k h a n g chieh a i a nhan dan m i e n N a m 6 vao giai doan ac liet, k h i thanh nien trai gai ao ao ra tran "Xe dgc T r u a n g Son d i cxki nuoc", k h i san ga, ben nuoc, goc da, san t r u o n g dien ra n h u n g "Cugc chia l y m a u d o " . Cho nen c6 dat bai t h o vao t r o n g hoan canh ay ta m o i cang thay ro nSi khat khao a i a n g u o i con gai t r o n g t i n h yeu. 3. N g h f thuat: Ve d?p t a m h o n ciia n g u o i p h u nu t r o n g bai t h o d u g c the hi?n qua n h i i n g y e u to n g h f thuat dac sac: a m d i f u , n h i p d i f u n h u n h j p song the h i f n n h i p t a m h o n , n h i p t i n h cam t r o n g t a m h o n n g u o i p h u nu; h i n h t u g n g song, h i n h t u g n g t r u n g tam, x u y e n suot bai t h o v o i d i i m g i sac thai, c u n g bac fihu t a m h o n n g u o i p h u n u dang yeu; s u ke't h g p hai hoa giira h i n h t u g n g song va em, t u y hai m a m g t , c6 liic phan chia, c6 l i i c lai hoa n h a p de n o i len nhiing net, n h i i n g p h u o n g d i e n p h o n g p h i i , p h i i c tap, n h i e u k h i m a u thuan nhung t h o n g nhat t r o n g t a m h o n n g u o i con gai d a n g y e u . III.KETBAI T o m l a i , qua cam n h a n ba k h o t h o cuo'i n o i rieng va bai t h a " S o n g " n o i ^hung, ta cang n g u o n g m g h o n n h i i n g con n g u o i p h y nu V i f t N a m , n h u n g Con n g u o i l u o n t h u y chung, l u o n song het m i n h v i m g t t i n h y e u . X u a n Q u y n h d a n g la m g t nha t h o nu a i a t i n h y e u lua d o i , chi da l a m p h o n g p h i i h o n S'ai d i f u t i n h y e u cho nen t h o ca n u o c nha. 217 4: Phan tich h i n h tugng " S o n g " trong bai tho " S o n g " ciia Xuan Q u y n h . N e u cam nh|n ve dfp tarn hon ngiroi phi;i n u trong tinh yeu HU"6NG D A N 1. K h a i q u i t tnroc k h i phan tich: Song la hinh tugmg trung tarn cua bai tho an du. Ciing voi hinh tugiig em (hai hinh tu(?ng nay song hanh suot tac pham), song the hien nhung trang thai, quy luat rigng ciia tinh yeu cung ve dep tarn hon nguoi phu n u rat truyen thong ma rat hien dai. 2. Song CO n h i e u doi ci^c n h u tinh yeu c6 nhieu cung bac, trang thai va n h u tam hon nguoi phu nir c6 n h i m g mat mau thuan ma thong nhat (Phan tich hai cau dau voi ket cau doi lap - song hanh va voi vi?c dat cac tu diu em, lang le 6 cuoi cau tao diem nhan). 3. H a n h trinh ciia song tim toi bien k h o i n h u h i n h trinh cua tinh yeu hudng ve cai v6 bien, hiy^t dich, n h u tarn hon nguoi phv nir khong chiu chap n h ? n vao svec manh ciia tinh yeu. Ketluan: qua h i n h ttfqmg nay. va la mpt hinh tugng phiic, dii C O phap phong truac cai v6 tan ciia thoi gian, nhung vSn vimg tin chat h?p, tii tiing (Phan tich hai cau sau ciia kho 1 voi kieu noi nhan manh n h u khong hieu noi, tim ra tan...) 4. D i e m k h d i dau bi an cua song giong diem khod dau v a sxf mau nhi?m, kho nam b i t ciia tinh yeu (Phan tich cac kho 3, 4 ciia bai tho voi difp tu ngh! va s u xuat hi^n ciia nhieu cau hoi...). - Song la bai tho tinh thupe loai hay nha't ciia Xuan Q u y n h noi rieng va the Viet N a m hien dai noi chung. ..... , . . Rieng vi?c s i i dung hinh tupng song lam an du thi khong moi, nhung nhiing tam s u ve tinh yeu cung each khai thac sue chiia eiia an du nay lai eo nhirng net thuc s u moi me. Xuan Q u y n h qua da tim dupe mpt hinh tupng tho d?p de giai bay tinh yeu diu dang ma manh lift, gan gui, rieng tu ma rpng mo, phong khoang eiia nguoi phu nii. - Xem thêm -