Tài liệu Các hình thức giáo dục pháp luật ở việt nam. thực trạng và giải pháp

Các hình thức giáo dục pháp luật ở Việt Nam MỤC LỤC MỞ ĐẦU..................................................................................................2 NỘI DUNG...............................................................................................2 I. Khái quát chung...............................................................................2 1. Khái niệm......................................................................................2 2. Thực trạng về giáo dục pháp luật nước ta hiện nay......................2 II. Các hình thức giáo dục pháp luật ở nước ta hiện nay............3 1. Đào tạo đội ngũ cán bộ tuyên truyền, phổ biến giáo dục.............3 2. Giáo dục thông qua các phương tiện thông tin đại chúng............4 3. Giáo dục pháp luật ở trong học đường.........................................5 4. Giáo dục pháp luật qua hoạt động xét xử của tòa án...................7 5. Các hình thức giáo dục pháp luật khác.........................................7 KẾT THÚC..............................................................................................8 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………...9 PHỤ LỤC…...................................................................................10 1 Các hình thức giáo dục pháp luật ở Việt Nam MỞ ĐẦU Chúng ta đã và đang xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghiã của dân, do dân và vì dân với mục đích thực hiện quyền làm chủ của nhân dân theo chủ trương đường lối của Đảng.Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa lấy pháp luật làm căn cứ điều tiết các hành vi cá nhân, các quan hệ xã hội, bảo đảm cho xã hội ổn định và phát triển bền vững. Để có được xã hội pháp quyền như vậy, phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như xây dựng hệ thống luật pháp hoàn chỉnh, có hệ thống tổ chức bộ máy nhà nước từ Trung ương xuống cơ sở vững chắc, trình độ văn hóa pháp luật và ý thức của người dân đạt tới sự hiểu biết, tự giác cao, các cơ quan giám sát thi hành pháp luật nghiêm minh…nhưng yếu tố quan trọng nhất là pháp luật phải đi vào cuộc sống, nhân dân thấy cần pháp luật như cần không khí để hít thở vậy. Cho nên, việc tuyên truyền giáo dục pháp luật cho nhân dân là việc làm không thể thiếu và cũng không thể làm một, hai lần, làm một thời gian ngắn là xong mà phải rất kiên trì, sáng tạo, linh hoạt, được toàn xã hội tham gia.Sau đây, em xin làm bài tiểu luận với đề tài: "Các hình thức giáo dục pháp luật ở Việt Nam. Thực trạng và giải pháp" NỘI DUNG I. Khái quát chung 1. Khái niệm Giáo dục pháp luật là tác động có mục đích, có định hướng tới nhận thức của con người nhằm trang bị cho mỗi người tri thức pháp luật nhất định để từ đó có ý thức đúng đắn về pháp luật, tôn trọng và xử sự theo yêu cầu của pháp luật.Giáo dục pháp luật gồm ba mục đích cụ thể. Thứ nhất, giáo dục pháp luật nhằm hình thành, làm sâu và mở rộng hệ thống tri thức pháp luật của công dân.Thứ hai, nhằm hình thành tình cảm và lòng tin đối với pháp luật.Thứ ba,hình thành động cơ, hành vi và thói quen xử sự hợp pháp, tích cực. 2. Thực trạng về giáo dục pháp luật nước ta hiện nay Ở các nước phát triển, hệ thống pháp luật ổn định, người dân có ý thức tôn trọng luật pháp, đó là điều kiện cần và đủ để hệ thống luật pháp vận hành thông suốt trong cuộc sống, làm tiền đề cho xã hội ổn định và phát triển. Còn ở nước ta, hệ thống pháp luật dường như chưa thực sự đi vào đời sống của nhân dân 2 Các hình thức giáo dục pháp luật ở Việt Nam Theo thống kê của các cơ quan pháp luật gần đây cho thấy rằng tình hình vi phạm pháp luật ngày càng tăng. Các loại vi phạm không những tăng về số lượng các vụ việc mà cón tăng cả về số lượng chủ thể tham gia. Thông thường, vi phạm pháp luật tăng tỉ lệ với gia tăng dân số, nhưng hiện nay thì số vi phạm lại tăng nhiều hơn so với dân số.Đáng báo động là tình trạng vi phạm pháp luật này lại xảy ra trong mọi lĩnh vực của đời sống như kinh tế, xã hội, an ninh trật tự, văn hóa,… Hoạt động băng nhóm tội phạm có xu hướng phức tạp trở lại, tập trung chủ yếu ở các vùng giáp ranh tỉnh, thành phố lớn. Hoạt động phạm tội là bảo kê sòng bạc, cá độ bóng đá, số đề, đòi nợ thuê, cưỡng đoạt tài sản. Tội phạm trộm cắp tài sản tăng 11,8%, cưỡng đoạt tài sản tăng 20,9%. Tình trạng trộm cắp, mua bán thông tin tài khoản của người nước ngoài để thanh toán dịch vụ, đặt vé máy bay, mua hàng hóa… diễn ra nghiêm trọng. Sau khi triệt phá một số vụ án mua bán hàng hóa đa cấp trực tuyến, đối tượng thay đổi phương thức, thủ đoạn nhằm che giấu hành vi phạm tội. Tình hình buôn lậu diễn ra ở cả đường biển, hàng không và đường bộ, chủ yếu ở các mặt hàng xăng dầu, thuốc lá, điện tử và khoáng sản. Về tội phạm tham nhũng, tham ô, báo cáo cho thấy hành chính công, quản lý tài sản công, đầu tư công, xây dựng cơ bản… vẫn là khu vực gây bức xúc trong xã hội, ảnh hưởng đến lòng tin của người dân ở một số cơ quan đơn vị nhà nước. Bên cạnh đó, phát hiện nhiều doanh nghiệp lợi dụng chính sách tạm nhập tái xuất hang hóa thực phẩm để đưa vào Việt Nam rồi tháo gỡ niêm phong tiêu thụ trong nước, sử dụng gia vị, chất phụ gia không rõ nguồn gốc. Một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng trên là do trình độ dân trí về pháp luật của người dân còn thấp kém. Một bộ phận người dân coi thường pháp luật, xu hướng trẻ hóa tội phạm đang gia tăng.Có những trường hợp người vi phạm pháp luật còn không biết là mình đang thực hiện hành vi trái pháp luật để rồi gây ra hậu quả vô cùng đáng tiếc.Công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức về pháp luật cho người dân còn hạn chế, chưa thường xuyên liên tục. Một bộ phận cán bộ tiêu cực, có biểu hiện của tham nhũng.Và cuối cùng, đó là sự vào cuộc của các đơn vị, cơ quan chưa thật sự quyết liệt. Từ những phân tích trên cho thấy tất cả các cá nhân và xã hội phải có biện pháp giáo dục phù hợp để khắc phục tình trạng này. II. Các hình thức giáo dục pháp luật ở nước ta hiện nay. 1. Đào tạo đội ngũ cán bộ tuyên truyền, phổ biến giáo dục. Đây là đội ngũ nòng cốt trong việc phổ biến pháp luật đến nhân dân, là những người thực hiện pháp luật.Tuy nhiên, công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật chưa đi sâu vào thực tế. Công tác giáo dục, phòng ngừa 3 Các hình thức giáo dục pháp luật ở Việt Nam hiện nay vẫn hạn chế về chất lượng, các chiến lược truyền thông và chương trình giáo dục về pháp luật và lối sống còn nặng về bề rộng, chưa đi sâu và thực chất, chưa đủ mạnh để loại bỏ các tệ nạn xã hội với những hoạt động kém lành mạnh.Đội ngũ giảng dạy môn pháp luật trong các nhà trường, khu dân cư vẫn còn thiếu và chưa được đào tạo bài bản. Hệ quả là tuyên truyền giáo dục pháp luật không chính xác. Để công tác giáo dục, phổ biến pháp luật đạt hiệu quả cao, cần củng cố, kiện toàn đội ngũ các lớp bồi dưỡng lí luận chính trị, tập huấn kiến thức,nghiệp vụ phổ biến,giáo dục pháp luật.Quan tâm đào tạo, bồi dưỡng về ngoại ngữ và tiếng dân tộc cho đội ngũ cán bộ làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật tại những địa bàn liên quan.Bên cạnh đó, phát huy vai trò của các luật gia, cán bộ công đoàn, cán bộ Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, đội thanh niên tình nguyện,…để thực hiện tuyên truyền làm công tác phổ biến giáo dục pháp luật các cấp bằng cách định kì tổ chức phổ biến giáo dục pháp luật.Nếu dân nắm được pháp luật sẽ hạn chế được tình trạng vi phạm.Nâng cao ý thức người dân hiểu biết về pháp luật là một vấn đề rất khó nhưng không thể không làm được. 2. Giáo dục thông qua các phương tiện thông tin đại chúng Các phương tiện thông tin đại chúng với những ưu thế đặc biệt đã thực sự là một công cụ tuyên truyền giáo dục pháp luật có hiệu quả xã hội cao. Các phương tiện thông tin đại chúng làm cho mỗi người dân trong đời sống sinh hoạt thường ngày của mình được tiếp cận với các thông tin một cách trực tiếp, cập nhật, phong phú, đa dạng, sinh động, dễ dàng. Thông qua các phương tiện nghe, nhìn của đài phát thanh, đài truyền hình, sách báo in, báo mạng, báo ảnh, tạp chí... người dân có thể thấm nhuần những nội dung pháp luật, những điều cần phải làm, những vấn đề phải quan tâm... Các phương tiện thông tin đại chúng cũng phê phán, nêu rõ các hiện tượng sai trái coi thường pháp luật, không hiểu pháp luật đã dẫn đến những hậu quả khó lường cho cá nhân, gia đình và xã hội. Việc làm này có tác động mạnh tới nhận thức tư tưởng, tình cảm của mỗi người, khiến họ phải tự điều chỉnh hành vi của mình theo quy định của pháp luật. Cho nên việc tuyên truyền giáo dục pháp luật thông qua các phương tiện thông tin đại chúng là cần thiết, có nhiều ưu thế và là một trong những phương pháp, phương thức tuyên truyền giáo dục pháp luật hiện nay có hiệu quả cao. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều nguyên nhân khiến cho công tác tuyên truyền giáo dục luật pháp của các phương tiện truyền thông chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Có tình trạng đó là do nội dung giáo dục pháp luật chưa sâu, chưa trúng, chưa thật thiết thực với đời sống người dân. Hình thức giáo dục tuy đã có sự tìm tòi, sáng tạo song vẫn chưa thật đáp ứng đầy đủ yêu cầu của cuộc sống. Tất cả đều do người làm công tác tuyên truyền còn những hạn chế 4 Các hình thức giáo dục pháp luật ở Việt Nam về trình độ luật pháp, về khả năng thể hiện. Khắc phục điều đó, nhà báo cần thường xuyên được đào tạo, bồi dưỡng kiến thức pháp luật. Bản thân coi việc tự học, tự trang bị kiến thức pháp luật là một đòi hỏi nghề nghiệp cao, một ý thức trách nhiệm xã hội lớn đối với nhà báo hiện nay. Mỗi phương tiện thông tin đại chúng tự chọn cho mình những hình thức, biện pháp thích hợp với đặc trưng riêng. Cần có những chuyên mục, chuyên đề, bổ trợ, kế tiếp nhau một cách toàn diện, hệ thống, từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện; ngày càng phong phú, hấp dẫn hơn. Dần dần tạo cho người dân có thói quen tư duy pháp luật, tìm hiểu pháp luật, điều chỉnh các hành vi theo pháp luật. Đài, báo cần có những hình thức sinh động phản ánh việc đưa pháp luật vào cuộc sống; phản ánh các khía cạnh, những biểu hiện cuộc sống pháp luật trong xã hội. Thông qua đó, nhận thức pháp luật của người dân được nâng lên. Họ tự rút ra những mặt tốt, tự phê phán những mặt chưa tốt trong thi hành pháp luật. Trên truyền hình hiện nay xuất hiện rất nhiều đoạn quảng cáo mang tính tuyên truyền pháp luật rất cao, bên cạnh đó cũng thông qua truyền hình, các nhà làm luật cũng phổ biến các luật mới sửa đỏi hay mới được thông qua.Điển hình có thể nói đến các quảng cáo cho luật giao thông. Ít ai không biết đến chương trình "Tôi yêu Việt Nam" một chương trình giáo dục cho người xem truyền hình về luật giao thông.Bằng những câu hỏi tình huống thú vị, những phần quà hấp dẫn dành cho người thắng cuộc, chương trình đã rất thành công và có hiệu quả. 3. Giáo dục pháp luật ở trong học đường Phổ biến giáo dục pháp luật trong nhà trường là một phần của nội dung chương trình giáo dục ở các cấp học, là một hoạt động thường xuyên của ngành giáo dục & đào tạo trong chương trình chính khóa hoặc được lồng ghép vào các môn học có liên quan về chính trị, đạo đức, lịch sử và xã hội. Phổ biến giáo dục pháp luật trong nhà trường được thực hiện bằng nhiều biện pháp và hình thức lồng ghép phong phú, thông qua các hoạt động ngoại khóa, giáo dục ngoài giờ lên lớp như: Thi tìm hiểu pháp luật, thông tin pháp luật, tọa đàm, hội thảo chuyên đề pháp luật, viết báo tường… nhằm giúp học sinh tiếp cận với pháp luật một cách hấp dẫn, góp phần bồi dưỡng niềm tin vào pháp luật và ứng xử theo chuẩn mực của pháp luật trong đối tượng học sinh. Trong nhiều năm qua công tác phổ biến giáo dục pháp luật cho thanh niên, học sinh luôn được sự quan tâm của các cấp, các ngành, đã có nhiều giải pháp tích cực để hướng đến giáo dục thanh thiếu nhi, học sinh phát triển một cách toàn diện về đức - trí - thể - mỹ. Trong giáo dục tại nhà trường ở bậc học tiểu học đến trung học cơ sở các em học sinh đã bước đầu được làm quen với các loại biển báo khi tham gia giao thông và một số điều luật cơ bản, 5 Các hình thức giáo dục pháp luật ở Việt Nam đến bậc trung học phổ thông nhiều kiến thức pháp luật quan trọng, gần gũi với cuộc sống đã được đưa vào chương trình môn Giáo dục công dân lớp 12. Các tổ chức chính trị - xã hội, đặc biệt là đoàn thanh niên các nhà trường đã tạo ra nhiều sân chơi bổ ích lành mạnh như các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao, tuyên truyền giáo dục pháp luật lưu động tại các trường học, hội diễn sân khấu hóa theo chủ đề... Mặc dù vậy, tình trạng phạm tội ở lứa tuổi thanh thiếu niên, học sinh ngày càng nhiều, làm dấy lên những lo lắng, băn khoăn trong dư luận xã hội. Chúng ta dễ dàng bắt gặp trước các cổng trường vào thời điểm trước và sau mỗi buổi học cảnh tượng học sinh tụ tập gây ách tắc, cản trở giao thông; tình trạng học sinh đi xe đạp dàn hàng ba, hàng bốn hay đi xe máy chở hai, chở ba, lạng lách đánh võng, không đội mũ bảo hiểm… Bên cạnh đó là tình trạng học sinh bỏ học, trốn tiết, la cà tụ tập chơi bi-a ăn tiền, chơi game bạo lực, dễ dẫn đến trộm cắp hay xích mích, đánh nhau. Đặc biệt, hành vi nguy hiểm hơn là học sinh bậc học phổ thông do tâm sinh lý lứa tuổi có nhiều thay đổi, muốn thể hiện, khẳng định mình trước mọi người, dễ làm phát sinh những hành động bột phát, nông nổi. Trong rất nhiều nguyên nhân dẫn đến hành vi vi phạm pháp luật ở độ tuổi thanh thiếu nhi và học sinh như: hoàn cảnh, môi trường sống, phương pháp giáo dục của gia đình thì nguyên nhân đáng lo ngại nhất chính là sự thiếu hiểu biết về kiến thức pháp luật. Chính những nhận thức, sự thiếu hiểu biết về pháp luật còn hạn chế, mơ hồ đã dẫn đến ý thức chấp hành pháp luật chưa tốt, thậm chí là có những hành vi coi thường pháp luật. Chỉ đến khi bị các cơ quan chức năng phát hiện, xử lý thì mọi sự đã muộn, những hậu quả đáng tiếc đã xảy ra. Nhiều thanh thiếu niên, học sinh đã phải trả giá rất đắt cho các hành vi nông nổi của mình. Thiết nghĩ công tác giáo dục pháp luật cho thanh thiếu niên cần hướng nhiều hơn đến việc giáo dục thái độ và hành vi tự giác thực hiện pháp luật. Để làm tốt công tác này ngoài việc giáo dục ở nhà trường thì cần phải có sự kết hợp hài hòa trong giáo dục gia đình và cộng đồng. Môi trường gia đình là yếu tố quan trọng trong việc hình thành nhân cách ở các em, thực tế cho thấy phần lớn học sinh, thanh thiếu niên vi phạm đều có hoàn cảnh gia đình không tốt, thiếu sự quan tâm của các bậc phụ huynh, buông lỏng quản lý con em mình. Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, nhà trường cần có kế hoạch chương trình cụ thể, chủ động nắm bắt tâm tư nguyện vọng của thanh thiếu niên để tổ chức các hoạt động phù hợp với từng lứa tuổi, tạo sân chơi lành mạnh thu hút tập hợp thanh thiếu niên tham gia như: kể chuyện pháp luật, xây dựng các tiểu phẩm, sân khấu hóa, xem hình ảnh, phim tư liệu… vừa gây hứng thú vừa tác động tích cực tới nhận thức của các em một cách sâu sắc hơn. Đồng thời, 6 Các hình thức giáo dục pháp luật ở Việt Nam thành lập các câu lạc bộ “Bạn giúp bạn”, đội “Thanh niên thắp sáng niềm tin” để động viên, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. 4. Giáo dục pháp luật qua hoạt động xét xử của tòa án Tòa án có thể thực hiện việc giáo dục pháp luật bằng nhiều hình thức, nhưng tập trung nhất và quan trọng nhất vẫn là giáo dục qua hoạt động xét xử. Giáo dục pháp luật qua hoạt động xét xử được ghi nhận trong Luật tổ chức tòa án nhân dân năm 2002, bằng hoạt động của mình “Tòa án giáo dục cho mọi người ý thức tôn trọng pháp luật, rèn luyện thói quen tuân thủ pháp luật, cần làm cho mọi người tin rằng bất cứ sự vi phạm pháp luật nào cùng sẽ bị Tòa án và xã hội lên án, giáo dục mọi công dân ý thức tham gia vào hoạt động đấu tranh phòng chống tội phạm”. Giáo dục pháp luật qua hoạt động xét xử là quá trình tác động có mục đích, có tổ chức, có chủ định và có kế hoạch của các chủ thể giáo dục (Thẩm phán, Kiểm sát viên, Luật sư, Thư ký tòa án, Giám định viên) đến các đối tượng giáo dục (những người tham gia tố tụng và những người tham dự phiên tòa) nhằm hình thành ở họ ý thức pháp luật, trạng thái xúc cảm, tình cảm pháp luật đúng đắn là cơ sở cho hành vi, ứng xử phù hợp với yêu cầu của pháp luật. Thông qua hoạt động xét xử, có thể giúp cho những người tham gia tố tụng (bị cáo, người làm chứng, người bị hại, nguyên đơn, bị đơn, người khởi kiện, người bị kiện) và những người theo dõi phiên toà (trực tiếp tại Tòa án hay gián tiếp qua các phương tiện thông tin đại chúng) hiểu sâu sắc và rõ ràng hơn về những quy định của pháp luật được áp dụng để giải quyết vụ án. Từ đó họ có thể tự đánh giá về hành vi và trách nhiệm pháp lý của mình, giúp hình thành ở họ những cảm xúc về sự công bằng nghiêm minh của pháp luật, tôn trọng các đại diện của công lý, giúp họ định hướng hành vi phù hợp với yêu cầu của pháp luật (cụ thể là phù hợp với những bản án, quyết định đúng đắn của hội đồng xét xử), giúp định hướng dư luận xã hội, nhờ đó mà phát huy tác dụng phòng ngừa riêng và phòng ngừa chung của hoạt động xét xử cũng như hoạt động giáo dục. 5. Các hình thức giáo dục pháp luật khác Ngoài ra còn có rất nhiều hình thức giáo dục pháp luật khác, ví dụ như: Nhà nước đã chọn ngày 9/11 hằng năm là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.Ngày Pháp luật được tổ chức nhằm tôn vinh hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội o 7 Các hình thức giáo dục pháp luật ở Việt Nam o Tổ chức các cuộc thi tìm hiểu pháp luật. o Phổ biến, giáo dục pháp luật cho những người dân ở vùng dân tộc thiểu số, miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới,ven biển, hải đảo, vùng có điều kiện kinh tế- xã hội đặc biệt khó khăn và ngư dân. o Phổ biến, giáo dục pháp luật cho người lao động trong các doanh nghiệp.Tập trung vào quyền và nghĩa vụ của người lao động, người sử dụng lao động, pháp luật về việc làm, an toàn vệ sinh lao động,chế độ tiền lương, bảo hiểm xã hội...pháp luật công đoàn và các quy định khác của pháp luật về lao động Phổ biến giáo dục pháp luật cho người đang chấp hành hình phạt tù, người đang bị áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc, người bị phạt tù được hưởng án treo... o KẾT THÚC Giáo dục pháp luật là hoạt động quan trọng trong công tác chính trị tư tưởng của Đảng trở thành hiện thực, đi vào đời sống xã hội, đời sống cộng đồng.Nói cách khác, chúng ta phải tổ chức thực hiện pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống cuả nhân dân, làm cho mọi người dân hiểu được pháp luật, thực hiện theo pháp luật và tôn trọng pháp luật.Trên đây là một vài tìm hiểu của em về các hình thức giáo dục pháp luật ở Việt Nam hiện nay với hi vọng trình độ dân trí về pháp luật của người dân được nâng cao giúp cho việc xây dựng nhà nước pháp quyền của Nhà nước được thuận lợi. 8 Các hình thức giáo dục pháp luật ở Việt Nam Danh mục tài liệu tham khảo Trường Đại học Luật Hà Nội, 2012. Giáo trình Lý luận nhà nước và pháp luật. Hà Nội: Nhà xuất bản Công an nhân dân. http://doc.edu.vn/tai-lieu/tieu-luan-thuc-trang-tuyen-truyen-pho-biengiao-duc-y-thuc-phap-luat-cho-nguoi-dan-38097/ duthaoonline.quochoi.vn/.../nang_cao_hieu_qua_pho_bien_ ph ap_luat. http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php %20lut/View_Detail.aspx?ItemID=27885 http://legal.moit.gov.vn/default.aspx? page=news&do=detail&category_id=9&news_id=489 http://phapluattp.vn/20131108101436472p0c1027/tuyen-truyenphap-luat-phai-thiet-thuc.htm 9 Các hình thức giáo dục pháp luật ở Việt Nam PHỤ LUC: MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ ĐỀ TÀI Hình 1: Vi phạm trật tự an toàn giao thông của học sinh Hình 2:Tổ chức cuộc thi tìm hiểu pháp luật cho người dân 10 Các hình thức giáo dục pháp luật ở Việt Nam Hình 3: Một cách giáo dục pháp luật có hiệu quả cho giới trẻ Hình 4: Ngày 9/11 hàng năm được chọn là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa XHCN Việt Nam 11