Tài liệu Biện pháp xây dựng kế hoạch triển khai các thành phần phù hợp với mục tiêu chung của dự án giáo dục sử dụng vốn vay oda

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC CAO CƢỜNG BIỆN PHÁP XÂY DỰNG KẾ HOẠCH TRIỂN KHAI CÁC THÀNH PHẦN PHÙ HỢP VỚI MỤC TIÊU CHUNG CỦA DỰ ÁN GIÁO DỤC SỬ DỤNG VỐN VAY ODA LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÍ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2014 i ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC CAO CƢỜNG BIỆN PHÁP XÂY DỰNG KẾ HOẠCH TRIỂN KHAI CÁC THÀNH PHẦN PHÙ HỢP VỚI MỤC TIÊU CHUNG CỦA DỰ ÁN GIÁO DỤC SỬ DỤNG VỐN VAY ODA LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÍ GIÁO DỤC Chuyên ngành: QUẢN LÍ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 05 Cán bộ hƣớng dẫn: TS. Phạm Viết Nhụ HÀ NỘI – 2014 i LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới TS. Phạm Viết Nhụ, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện Luận văn. Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, các nhà khoa học, các thầy cô giáo trong và ngoài Trường đã tận tình giảng dạy và tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu Luận văn. Xin trân trọng cám ơn Ban Điều hành Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp, các chuyên gia tư vấn trong nước, cùng toàn thể cán bộ, nhân viên của Dự án đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi học tập, nghiên cứu khoa học, cung cấp số liệu, tham gia ý kiến giúp đỡ để tôi nghiên cứu thực hiện bản Luận văn. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng do năng lực và kinh nghiệm thực tế của bản thân còn hạn chế, nên Luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi xin trân trọng tiếp thu những ý kiến góp ý quý báu của các nhà khoa học, đồng nghiệp và bạn đọc để Luận văn được hoàn thiện hơn. Một lần nữa tôi xin chân thành cám ơn! Hà Nội, ngày 20 tháng 5 năm 2014 Tác giả luận văn Cao Cƣờng i DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ADB : Ngân hàng Phát triển Châu Á ADF : Quỹ hỗ trợ phát triển Châu Á BĐH : Ban điều hành CBQLGD : Cán bộ quản lý giáo dục CĐSP : Cao đẳng sư phạm CHXHCNVN : Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam CNTT : Công nghệ thông tin CP : Chính phủ CSVC : Cơ sở vật chất DATW : Dự án trung ương DFID : Cơ quan phát triển quốc tế Anh DTTS : Dân tộc thiểu số ĐT : Đào tạo EU : Liên minh Châu Âu GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo NĐ : Nghị định NVSP : Nghiệp vụ sư phạm ODA : Nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức PPDH : Phương pháp dạy học QLGD : Quản lý giáo dục TCCN : Trung cấp chuyên nghiệp THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông TT : Thông tư UNESCO : Tổ chức văn hóa, khoa học và giáo dục Liên hợp quốc WB : Ngân hàng Thế giới ii MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... i DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................................... ii DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ .....................Error! Bookmark not defined. MỞ ĐẦU ..............................................................................................................1 1. Lý do nghiên cứu ........................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu..................................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................................. 2 3.1. Khách thể nghiên cứu.................................................................................... 2 3.2. Đối tượng nghiên cứu.................................................................................... 2 4. Giả thiết nghiên cứu ...................................................................................................... 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................. 3 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận ........................................................ 3 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn ..................................................... 3 8. Cấu trúc luận văn ........................................................................................................... 4 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU...................5 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu .............................................................................. 6 1.1.1. Lịch sử của vấn đề nghiên cứu ................................................................... 6 1.1.2. Các chương trình, dự án trong lĩnh vực giáo dục sử dụng vốn vay ODA của Bộ Giáo dục và Đào tạo: ............................................................................... 7 1.2. Các khái niệm về vấn đề nghiên cứu ......................................................................10 1.2.1. Khái niệm biện pháp, khái niệm quản lý, biện pháp quản lý và quản lý giáo dục .............................................................................................................. 10 1.2.2. Khái niệm nguồn vốn ODA và các hình thức cung cấp ODA .................. 14 1.2.3. Khái niệm dự án và dự án giáo dục sử dụng vốn vay ODA..................... 16 1.3. Cơ sở lý luận của việc xây dựng kế hoạch triểnn khai các thành phần ...............25 1.3.1. Mục tiêu dư án.......................................................................................... 25 iii 1.3.2. Thành phần tương ứng với mục tiêu ........................................................ 26 1.3.3. Lập kế hoạch triển khai dự án.................................................................. 26 1.4. Các yếu tố tác động tới công tác lập kế hoạch triển khai thành phần của dự án 36 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG XÂY DỰNG KẾ HOẠCH TRIỂN KHAI CÁC THÀNH PHẦN CỦA DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÀ TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP .......................38 2.1. Khái quát về Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp (2007- 2014)...........................................................................................38 2.1.1. Mục tiêu của Dự án .................................................................................. 38 2.1.2. Cơ cấu và các thành phần của Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp .................................................................... 41 2.1.3. Xây dựng kế hoạch các thành phần trong khuôn khổ Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp............................ 45 2.2. Thực trạng xây dựng kế hoạch triển khai các thành phần của Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp .....................................49 2.2.1. Đặc điểm kế hoạch trong khuôn khổ Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp ...................................................... 49 2.2.2. Quy trình xây dựng kế hoạch các thành phần Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp ........................................... 49 2.2.3. Quy trình thẩm định và phê duyệt các loại kế hoạch trong Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp ................... 50 2.2.4. Kiểm tra việc xây dựng và thực hiện kế hoạch các thành phần .............. 53 2.2.5. Đánh giá việc lập kế hoạch trong khuôn khổ Dự án ............................... 55 2.2.6. Đánh giá chung kết quả thực hiện đảm bảo mục tiêu của Dự án Phát triển giáo viên THPT và TCCN .......................................................................... 63 CHƢƠNG 3:BIỆN PHÁP XÂY DỰNG KẾ HOẠCH TRIỂN KHAI CÁC THÀNH PHẦN PHÙ HỢP VỚI MỤC TIÊU DỰ ÁN GIÁO DỤC SỬ DỤNG VỐN VAY ODA....................................................................................67 3.1. Những nguyên tắc đề xuất các giải pháp ...............................................................67 iv 3.1.1. Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................. 67 3.1.2. Đảm bảo tính khả thi ................................................................................ 67 3.1.3. Đảm bảo tính đồng bộ .............................................................................. 68 3.2. Một số biện pháp xây dựng kế hoạch triển khai các thành phần phù hợp mục tiêu chung của Dự án giáo dục sử dụng vốn vay ODA ...............................................68 3.2.1. Xác định mục tiêu của thành phần phù hợp với mục tiêu chung của Dự án.... 68 3.2.2. Xác định rõ các kết quả mong đợi của thành phần phù hợp với mục tiêu của Dự án ........................................................................................................... 72 3.2.3. Phối hợp các lực lượng và các đối tác tham gia triển khai kế hoạch thành phần đảm bảo phù hợp mục tiêu của Dự án ...................................................... 73 3.2.4. Xây dựng các nội dung chi tiết trong kế hoạch của thành phần phù hợp với mục tiêu chung của Dự án ........................................................................... 76 3.2.5. Tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch của thành phần đảm bảo mục tiêu chung của Dự án ................................................................................................ 78 3.2.6. Kiểm tra, đánh giá triển khai kế hoạch của thành phần đảm bảo phù hợp với mục tiêu chung của Dự án ........................................................................... 81 3.3. Khảo nghiệm các biện pháp đề xuất .......................................................................83 3.3.1. Chuẩn bị khảo sát đánh giá các biện pháp đề xuất ................................. 83 3.3.2. Kết quả khảo sát ....................................................................................... 84 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...................................................................86 1. Kết luận ........................................................................................................................86 2. Khuyến nghị .................................................................................................................87 2.1. Đối với Bộ GD&ĐT .................................................................................... 87 2.2. Đối với Trưởng BĐH thụ hưởng các Dự án ............................................... 87 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................89 PHỤ LỤC ...........................................................................................................92 v DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ Trang Bảng 2.1. Các cơ sở thụ hưởng Dự án............................................ Bảng 3.1. Kết quả khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp.................................................................. Sơ đồ 1.1. 29 84 Mối liên hệ giữa mục tiêu – thành phần – hoạt động của một Dự án................................................................ 25 Sơ đồ 1.2 Mối quan hệ giữa một số loại kế hoạch của dự án…… 28 Sơ đồ 1.3 Kế hoạch Dự án theo cấu trúc công việc ……………. 30 Sơ đồ 1.4 Kế hoạch triển khai dự án theo sơ đồ GANTT……… 31 Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức thực hiện Dự án Phát triển GV THPT và TCCN........................................................................ 43 Sơ đồ 2.2. Phân bổ kinh phí cho các thành phần của Dự án........... 45 Sơ đồ 2.3. Quy trình xây dựng kế hoạch các thành phần................ 50 vi MỞ ĐẦU 1. Lý do nghiên cứu Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển (Nghị quyết Trung ương 4 khóa VII, Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII, Luật Giáo dục, 2005), Nhà nước ngày càng dành nhiều ngân sách đầu tư cho giáo dục, đào tạo, ngoài ra Nhà nước còn có nhiều chính sách ưu đãi để thu hút đầu tư viện trợ cho giáo dục từ các nguồn khác nhau trên thế giới. Trong khi Ngân sách Nhà nước còn hạn chế, thì việc sử dụng hiệu quả nguồn vốn tài trợ là một trong những việc quan trọng hàng đầu của Chính phủ nói chung và Bộ Giáo dục và Đào tạo nói riêng để tăng cường phát triển đội ngũ và cơ sở vật chất kỹ thuật, tạo điều kiện cho việc nâng cao chất lượng dạy và học. Việc tiếp cận và sử dụng các nguồn vốn vay, tài trợ còn nhiều mới mẻ, trong việc sử dụng còn chưa có cơ chế chính sách đồng bộ, trình độ năng lực quản lý của lãnh đạo còn yếu kém và một số yếu tố khách quan khác dẫn tới tiến độ giải ngân còn chậm, chưa đi đúng với mục tiêu ban đầu của vốn vay. Đó là sự hạn chế cơ bản của việc sử dụng vốn vay nói chung, nên cần phải có kế hoạch quản lý nguồn vốn một cách toàn diện. Chúng ta cần quản lý nguồn vốn nhằm hoàn thành mục tiêu dự án để nâng cao chất lượng giáo dục một cách toàn diện và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng được nhu cầu xã hội giai đoạn tiếp theo (Theo Chiến lược phát triển chương trình giáo dục giai đoạn 2011 -2020). Đề tài nghiên cứu về các biện pháp quản lý Dự án giáo dục sử dụng nguồn vốn ODA chưa được nghiên cứu nhiều, trong đó, đề tài về biện pháp xây dựng kế hoạch triển khai phù hợp với mục tiêu của dự án giáo dục sử dụng vốn vay ODA đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào, trong thực tiễn lại rất cần cho việc quản lý Dự án nhằm đạt được các mục tiêu của Dự án. Chính vì vậy tôi chọn đề tài: “Biện pháp xây dựng kế hoạch triển khai các thành phần phù hợp với mục tiêu của dự án giáo dục sử dụng vốn vay ODA” lấy Dự án Phát 1 triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp làm trường hợp nghiên cứu với mong muốn có những biện pháp cụ thể giúp cho việc quản lý và triển khai dự án giáo dục sử dụng vốn ODA đạt được các mục tiêu của Dự án. Đề tài này cũng phù hợp với chuyên ngành mà tác giả đang theo học và có nội dung liên quan chặt chẽ đến công việc hàng ngày tại Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý Dự án, khảo sát thực tiễn trong việc triển khai các thành phần của Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp, từ đó đề xuất một số biện pháp xây dựng kế hoạch triển khai của các thành phần phù hợp với mục tiêu của Dự án nhằm đạt hiệu quả cao trong thực hiện Dự án và Dự án có nguồn vốn vay ODA nói chung. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình xây dựng kế hoạch triển khai các thành phần của Dự án giáo dục sử dụng nguồn vốn vay ODA, lấy Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp làm trường hợp nghiên cứu. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp xây dựng kế hoạch triển khai các thành phần phù hợp với mục tiêu của dự án giáo dục sử dụng vốn vay ODA. 4. Giả thiết nghiên cứu Quản lý Dự án nói chung và Dự án giáo dục sử dụng nguồn vốn vay ODA nói riêng nhằm mục đích đảm bảo được các mục tiêu của Dự án thường có nhiều cách thức tổ chức và biện pháp thực hiện. Song, trong quản lý Dự án, việc xây dựng kế hoạch triển khai các thành phần của Dự án có yếu tố quyết định đến kết quả của của Dự án. 2 Việc tìm ra các biện pháp xây dựng kế hoạch triển khai các thành phần phù hợp với mục tiêu của Dự án có tính quyết định đảm bảo được các mục tiêu, và như vậy mang lại hiệu quả và chất lượng cho Dự án. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý Dự án giáo dục sử dụng vốn vay ODA, việc nâng cao hiệu quả triển khai các thành phần phù hợp với mục tiêu chung của Dự án. - Khảo sát thực trạng việc xây dựng kế hoạch và triển khai các thành phần phù hợp với mục tiêu chung của Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp. - Đề xuất một số biện pháp xây dựng kế hoạch triển khai các thành phần phù hợp với mục tiêu của Dự án giáo dục sử dụng nguồn vốn vay ODA, lấy Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp làm cơ sở nghiên cứu và đề xuất. - Khảo sát tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp xây dựng kế hoạch triển khai các thành phần phù hợp với mục tiêu của Dự án giáo dục sử dụng nguồn vón vay ODA. 6. Phạm vi nghiên cứu - Khái quát một số Dự án giáo dục sử dụng nguồn vốn vay ODA, trong đó tập trung vào mục tiêu và các thành phần của Dự án. - Lấy Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp là trường hợp nghiên cứu về thực tiễn. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp các nguồn tư liệu, số liệu có sẵn về quản lý các Dự án giáo dục sử dụng vốn ODA 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 3 - Tiến hành điều tra bằng bảng hỏi đối với các cán bộ làm công tác quản lý dự án và các cán bộ điều phối triển khai của các dự án. - Nghiên cứu các sản phẩm quản lý của Dự án - Sử dụng phương pháp chuyên gia. 8. Cấu trúc luận văn Luận văn gồm 3 phần: Phần mở đầu, phần nội dung và phần kết luận, kiến nghị. Phần nội dung của Luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu Chương 2: Thực trạng việc xây dựng kế hoạch triển khai các thành phần của Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp sử dụng vốn vay ODA nhằm đảm bảo mục tiêu của Dự án Chương 3: Một số biện pháp xây dựng kế hoạch triển khai các thành phần phù hợp với mục tiêu của Dự án giáo dục sử dụng nguồn vốn vay ODA. Ngoài ra, trong Luận văn còn có Danh mục các tài liệu tham khảo; Phụ lục phục vụ cho việc thực hiện các nhiệm vụ của Luận văn. 4 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Đất nước ta bước vào thập kỉ thứ 2 của thế kỉ XXI với mục tiêu tổng quát phát triển kinh tế - xã hội do Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI xác định là: “Phấn đấu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, chính trị - xã hội ổn định, dân chủ, kỉ cương, đồng thuận; đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên rõ rệt; độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững; vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế tiếp tục được nâng lên; tạo tiền đề vững chắc để phát triển cao hơn trong giai đoạn sau”. Giáo dục Trung học phổ thông đang đứng trước yêu cầu tiếp tục đổi mới: Đổi mới chương trình sau 2015; đổi mới phương pháp; tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị; đổi mới quản lý… nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển về quy mô và nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục, chuẩn bị lực lượng lao động cho thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước vào năm 2020 và những năm tiếp theo. Hiện nay mạng lưới cơ sở giáo dục TCCN phân bổ khắp cả nứơc, đa dạng loại hình trường, ngành nghề, phương thức đào tạo, tuy nhiên hệ thống giáo dục TCCN chưa tiếp cận được với trình độ tiên tiến của các nước trong khu vực, chưa theo kịp sự phát triển của y tế xã hội, chưa thực sự gắn với nhu cầu sử dụng nguồn nhân lực có trình độ của các ngành, địa phương và cả nước. Trong những năm qua, được Đảng và Nhà nước quan tâm tuy nhiên giáo dục chuyên nghiệp vẫn chưa có bước phát triển đáng kể. Tuy nhiên cần có thời gian và sự đóng góp của toàn thể ngành giáo dục để tạo ra nguồn nhân lực có chất lượng cho sư phát triển của đất nước. Việt Nam đã đạt được những tiến bộ quan trọng trong việc nâng cao khả năng tiếp cận giáo dục cho các đối tượng. Thách thức đặt ra không chỉ là tăng số lượng giáo viên được đào tạo mà còn nâng cao chất lượng đào tạo. Chính 5 phủ cũng nhận thấy việc cấp thiết hiện nay là nâng cao phương pháp giảng dạy tại các lớp học nhằm đem lại cho thế hệ sinh viên tương lai và kiến thức và các kỹ năng sáng tạo nhằm góp phần đạt được những mục tiêu phát triển quốc gia. Điều này đỏi hỏi phải nâng cao năng lực của các cơ sở đào tạo giáo viên nhằm hiện đại hóa các phương pháp đào tạo cán bộ. Chính phủ đặc biệt nhấn mạnh việc mở rộng phạm vi nâng cao chất lượng giáo dục nhằm giữ vững tốc độ phát triển kinh tế và duy trì tính cạnh tranh. 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Lịch sử của vấn đề nghiên cứu Vấn đề quản lý dự án đã được nhiều tác giả đề cập trong các giáo trình, đề tài: - Quản lý dự án của Gary R. Heerkens, NXB Thống kê, 2004; - Quản trị dự án của TS. Trịnh Thùy Anh, Trường ĐH Mở TP HCM, 2008; - Nâng cao hiệu quả quản lý dự án ODA tại Việt Nam của ThS. Vũ Thu Hằng, Trường ĐH Giao thông Vận tải… Và nhiều các tác giả khác. Đề tài nghiên cứu về quản lý các Dự án giáo dục sử dụng nguồn vốn vay ODA còn khá mới mẻ. Một số nghiên cứu đã được thực hiện trước đây như: - Đề tài “Các biện pháp xây dựng kế hoạch các thành phần đảm bảo hoàn thành các mục tiêu của dự án giáo dục sử dụng vốn vay Ngân hàng Phát triển châu Á” của tác giả Cao Thị Thu Hằng. Tác giả đưa ra cách xây dựng các kế hoạch hoạt động dự án nhằm đạt được mục tiêu. Đề tài phân tích, đưa ra các biện pháp cụ thể trong công tác lập kế hoạch dự án. Những phân tích và kết luận của đề tài mang tính chất tham khảo nhất định. - Đề tài “Những biện pháp nâng cao năng lực quản lý thực hiện Dự án đào tạo giáo viên Trung học cơ sở sử dụng nguồn vốn Ngân hàng Phát triển Châu Á của tác giả Nguyễn Thị Hồng; 6 - Đề tài: “Biện pháp quản lý nguồn vốn vay ODA của Dự án Phát triển giáo dục trung học phổ thông nhằm đảm bảo mục tiêu Dự án” của tác giả Nguyễn Thị Kim Liên. Riêng về “Các biện xây dựng kế hoạch triển khai các thành phần phù hợp với mục tiêu chung của Dự án giáo dục sử dụng vốn vay ODA”, lấy Dự án Phát triển giáo viên Trung học phổ thông và Trung cấp chuyên nghiệp làm trường hợp nghiên cứu chưa có nghiên cứu nào trước đây thực hiện. 1.1.2. Các chương trình, dự án trong lĩnh vực giáo dục sử dụng vốn vay ODA của Bộ Giáo dục và Đào tạo: 1.1.2.1. Dự án Phát triển giáo viên tiểu học 2002 - 2007 a) Mục tiêu: Mục tiêu của dự án phát triển giáo viên tiểu học là hình thành nền tảng cho một chương trình cấp quốc gia để nâng cao chất lượng của dịch vụ giáo dục tiểu học b) Các thành phần: Dự án có bốn thành phần. Thành phần 1: Xây dựng tiêu chuẩn giáo viên chuyên nghiệp thông qua việc hỗ trợ cho Nhóm điều phối chuẩn hoá, áp dụng chuẩn hóa cho các khoá đào tạo và đánh giá giáo viên và tài trợ cho các nghiên cứu hành động để hoàn thiện chuẩn hoá. Thành phần 2: Tài trợ cho một chương trình đào tạo cho giáo viên và các nhà quản lý giáo dục. Hạng mục này đặc biệt tài trợ cho một nghiên cứu đánh giá nhu cầu và các đặc điểm nội dung của các gói đào tạo và chuẩn bị cho các gói đào tạo thử nghiệm, nâng cao năng lực của các cơ sở đào tạo giáo viên, hỗ trợ đánh giá các gói đào tạo và xuất bản và tiến hành các phần đào tạo. Thành phần 3: Nhằm hỗ trợ Nhóm Bảo đảm chất lượng, nâng cấp hệ thống thông tin quản lý nhân sự, xây dựng các chuẩn hóa và các thủ tục phân loại giáo viên, cung cấp thông tin và đào tạo để nâng cấp trường học. Thành phần 4: Hỗ trợ cho việc soạn lại Các nhiệm vụ cho giáo viên. Hạng mục này cũng tài trợ hỗ trợ kỹ thuật và nghiên cứu, chuẩn bị và thảo luận 7 các đề xuất và ủng hộ các thay đổi và các hoạt động xây dựng đồng tâm nhất trí. 1.1.2.2. Dự án Phát triển giáo dục trung học cơ sở (Pha 1. 1998- 2004) a) Mục tiêu: Dự án góp phần Cải tiến nội dung chương trình và biên soạn SGK, sách hướng dẫn giảng dạy cho THCS; (ii) Bồi dưỡng giáo viên các trường CĐSP và giáo viên các trường THCS trong cả nước về chương trình, SGK mới; (iii) Trang bị bổ sung cho các phòng thí nghiệm Lý, Hoá, Sinh, Thư viện, Phòng vi tính, Phòng ngoại ngữ cho các trường CĐSP; (iv) Nâng cấp phòng học cũ, xây thêm phòng học mới và trang bị đồ gỗ, đồ dùng dạy học cho một số trường THCS thuộc vùng quá đông HS, vùng DTTS, vùng chịu ảnh hưởng thiên tai, bão lụt của 22 tỉnh. 1.1.2.3. Dự án Phát triển giáo dục trung học cơ sở (Pha 2: 2004- 2012) a) Mục tiêu: Hỗ trợ nâng cao chất lương, hiệu quả giáo dục trung học cơ sở; hoàn thiện củng cố nhưng kết quả đạt được ở Dự án Phát triển giáo dục trung học sở; hỗ trợ phát triển giáo dục trung học cơ sở ở các địa bàn khó khăn, vùng dân tộc, góp phần đạt và củng cố mục tiêu phổ cập giáo dục trung học cơ sở có chất lượng trong cả nước vào năm 2010. Các mục tiêu cụ thể: - Nâng cao chất lượng và hiệu quả của giáo dục trung học cơ sở thông qua việc hoàn tất quá trình đổi mới chương trình, sách giáo khoa và bồi dưỡng giáo viên - Tăng cường cơ hội tiếp cận công bằng trong giáo dục trung học cơ sở ở những vùng khó khăn. - Tăng cường năng lực quản lý giáo dục trung học cơ sở theo cơ chế phân cấp quản lý mới. b) Các thành phần: Dự án bao gồm 3 thành phần như sau: Thành phần 1: Hỗ trợ các điều kiện nâng cao chất lượng, hiệu quả của giáo dục trung học cơ sở gồm 5 tiểu thành phần. 8 Thành phân 2: Hỗ trợ tăng cường cơ hội tiếp cận cà công bằng trong giáo dục trung học cơ sở. Thành phần 3: Hỗ trợ tăng cường năng lực quản lý giáo dục trung học cơ sở theo cơ chế phân cấp quản lý mới 1.1.2.4. Dự án Phát triển giáo dục Trung học phổ thông (Pha 1, 2004- 2011) a) Mục tiêu: Dự án Phát triển giáo dục trung học phổ thông vốn vay ngân hàng Phát triển châu Á ( ADB) được triển khai theo Hiệp định tín dụng ký kết giữa chính phủ việt Nam và Ngân hàng Phát triển Châu A nhằm mục tiêu góp phần xóa đói giảm nghèo ở nước ta thông qua phất triển và cải thiện giáo dục trung học phổ thông. b) Các thành phần: dự án gồm 3 thành phần cơ bản: Thành phần 1: Hỗ trợ các điều kiện cải thiện chất lương giáo dục trung học phổ thông; Thành phần 2: Nâng cao cơ hội tiếp cận, tính công bằng và sự tham gia giáo dục trung học phổ thông ở các vùng khó khăn; Thành phần 3: Tăng cường năng lục quản lý giáo dục Trung học phổ thông thông qua nghiên cứu thí điểm sáu sáng kiến về phân cấp quản lý và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý. 1.1.2.5. Chương trình Phát triển giáo dục Trung học (2010 -2015) a) Mục tiêu: Dự án đầu tư nhằm tăng cường tiếp cận và nâng cao chất lượng giáo dục trung học góp phần đào tạo hiệu quả nguồn nhân lực có chất lượng. Mục tiêu chương trình phát triển chính sách nhằm góp phần thể chế, triển khai thực hiện kịp thời, hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về giáo dục nhằm phát triển bền vững giáo dục trung học phù hợp với thực tiễn Việt Nam, tiệm cận được với các nền giáo dục tiên tiến trong khu vực và quốc tế. b) Các thành phần: Dự án gồm 4 thành phần chính: Thành phần 1: Tăng cường năng lực quản lý giáo dục trung học; 9 Thành phần 2: Nâng cao chất lượng giáo dục trung học nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh, đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực trong thời kỳ phát triển và hội nhập; Thành phần 3: Tăng cường tiếp cận và công bằng trong giáo dục trung học đảm bảo bền vững phổ cập giáo dục THCS; Thành phần 4: Quản lý và thực hiện dự án. 1.1.2.6. Dự án Phát triển giáo dục Trung học phổ thông (Pha 2: 2013- 2018) a) Mục tiêu: Mục tiêu của Dự án là trang bị cho học sinh tốt nghiệp THPT có sự chuẩn bị tốt hơn để phát triển học vấn và nghề nghiệp. b) Các thành phần: Dự án sẽ bao gồm 4 thành phần như sau: Thành phần 1: Tăng cường chất lượng giáo dục THPT tiếp cận chuẩn chất lượng giáo dục THPT của các nước tiên tiến; Thành phần 2: Mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục THPT cho các nhóm thiệt thòi; Thành phần 3: Tăng cường năng lực lập kế hoạch và quản lý giáo dục THPT; Thành phần 4: Hỗ trợ thực hiện dự án, giám sát và đảm bảo chất lượng. 1.2. Các khái niệm về vấn đề nghiên cứu 1.2.1. Khái niệm biện pháp, khái niệm quản lý, biện pháp quản lý và quản lý giáo dục 1.2.1.1. Khái niệm biện pháp Biện pháp là cách làm, cách giải quyết một vấn đề cụ thể (Từ điển Tiếng Việt, NXB Đà Nẵng, 2004). 1.2.1.2. Khái niệm quản lý Quản lý là quá trình tác động, điều chỉnh có định hướng của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý bằng các công cụ quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả các nguồn lực và đạt được mục tiêu của tổ chức. 10 Quản lý là hoạt động tất yếu nảy sinh khi có lao động chung của nhiều người, cùng theo đuổi một mục đích. Quản lý là dạng hoat động đặc thù của con người và là một thuộc tính có trong xã hội ở bất kì trình độ phát triển nào. Kể từ xã hội nguyên thủy, lao động chung nhiều người là săn bắt, hái lượm, đã cần có sự quản lý, cho đến nền kinh tế tri thức vẫn cần phải có sự quản lý. Khi xã hội phát triển, lao động quản lý tách khỏi lao động trực tiếp và trở thành nghề quản lý. Đã có nhiều tác giả trong và ngoài nước đã đưa ra khái niệm quản lý theo nhiều cách tiếp cận khác nhau. Theo Karl Mark: “Bất cứ một lao động mang tính xã hội trực tiếp hay lao động cùng nhau, được thực hiện ở quy mô tương đối lớn, đều cần đến mức độ nhiều hay ít sự quản lý, nhằm thiết lập sự phối hợp giữa những công việc cá nhân và thực hiện những chức năng chung, nảy sinh từ vận động của toàn bộ cơ thể sản xuất, khác với sự vận động của các cơ quan độc lập của nó. Mọi người chơi vĩ cầm riêng lẻ tự điều khiển mình, còn dàn nhạc thì cần người chỉ huy” [29, tr. 3]. Theo W.Taylor, người đầu tiên nghiên cứu quá trình lao động trong từng bộ phận của nó, nêu ra hệ thống tổ chức lao động nhằm khai thác tối đa thời gian lao động, sử dụng hợp lý nhất các công cụ và phương tiện lao động nhằm tăng năng suât lao động thì: “Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm và làm cái gì đó thế nào bằng phương pháp tốt nhất và rẻ tiền nhất”. Theo Henry Fayol: “Hoạt động quản lý gồm 4 chức năng chính là: a) Lập kế hoạch cho tương lai và sắp xếp lên kế hoạch. b) Tổ chức chuẩn bị vật tư, trang thiết bị và bố trí lao động cho công việc. c) Thống nhất và phối hợp các hoạt động. d) Kiểm tra để xác định mọi hoạt động có được thực hiện theo đúng nguyên tắc đã được đặt ra và những quan điểm đã được ban hành [32, tr. 34] Tuỳ theo những cách tiếp cận, thuật ngữ “quản lý” được các nhà khoa học định nghĩa theo nhiều cách khác nhau: 11 - “Quản lý là những hoạt động cần thiết phải được thực hiện khi con người kết hợp với nhau trong các nhóm, tổ chức nhằm đạt được những mục tiêu chung” [32, tr. 175]. - “Quản lý là sự tác động liên tục có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý (người quản lý, tổ chức quản lý) lên khách thể (đối tượng quản lý) về các mặt chính trị, văn hoá, xã hội, kinh tế... bằng một hệ thống các luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp và các biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng’’ [13, tr. 7]. - Hoặc “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm. Mục tiêu của mọi nhà quản lý là nhằm hình thành một môi trường mà trong đó con người có thể đạt được các mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất. Với tư cách thực hành thì quản lý là một nghệ thuật, còn kiến thức có tổ chức về quản lý là một khoa học” [27, tr. 33]. Một số tác giả Việt Nam có cách tiếp cận như sau: - Theo tác giả Phạm Minh Hạc “Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể người lao động nhằm thực hiện các mục tiêu dự kiến”. [18, tr. 24]. - Theo tác giả Đặng Quốc Bảo “Quản lý là quá trình gây tác động của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm đạt được mục tiêu chung”. [2, tr. 16]. - Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc “Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng tối ưu các chức năng kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra” [9, tr. 31]. Dưới góc độ của khoa học quản lý, quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý bằng các công cụ, phương pháp và biện pháp nhằm thực hiện các mục tiêu đặt ra. Theo các định nghĩa trên, quản lý là một khái niệm chứa trong mình các thành tố: chủ thể quản lý, khách thể quản lý, mục tiêu quản lý và sự tác động 12