B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
Lêi më ®Çu
KÓ tõ sau §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI, ViÖt Nam bíc
sang mét thêi kú ph¸t triÓn míi. Sù chuyÓn ®æi sang nÒn kinh
tÕ thÞ trêng ®· ®em l¹i nhiÒu thµnh tùu kinh tÕ - x· héi to lín
cho ®Êt níc. NhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ ®îc ®Èy m¹nh, ®êi sèng
nh©n d©n còng ngµy cµng ®îc n©ng cao. Trong qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn ®ã, b¶o hiÓm ®· vµ ®ang chøng minh ®îc vai trß
tÝch cùc cña m×nh ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh
nãi riªng còng nh víi cuéc sèng nãi chung. §ång thêi, b¶o hiÓm
còng ®· trë thµnh mét ngµnh kinh doanh giµu tiÒm n¨ng ph¸t
triÓn, thu hót rÊt nhiÒu lao ®éng.
Ngµnh b¶o hiÓm níc ta míi thùc sù b¾t ®Çu ph¸t triÓn tõ
c¸ch ®©y kho¶ng 10 n¨m khi thÕ ®éc quyÒn kinh doanh b¶o
hiÓm ®îc xo¸ bá theo nghÞ ®Þnh 100 CP ®îc ChÝnh phñ ban
hµnh ngµy 18/12/1993. KÓ tõ ®ã ®Õn nay, ngµnh b¶o hiÓm
®· cã nh÷ng bíc tiÕn ®¸ng kÓ vµ nÕu ®îc ph¸t triÓn ®óng híng, ngµnh sÏ gãp phÇn rÊt tÝch cùc vµo c«ng cuéc c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc trong thÕ kû míi. ViÖc t×m
hiÓu thùc tr¹ng t×nh h×nh kinh doanh b¶o hiÓm ë ViÖt Nam
®Ó tõ ®ã, ®a ra ®îc nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn ngµnh
b¶o hiÓm trong giai ®o¹n tíi lµ rÊt cÇn thiÕt.
NhËn thøc râ tÇm quan träng ®ã, vµ víi lßng yªu thÝch
m«n häc B¶o hiÓm, em xin ®îc chän nghiªn cøu ®Ò tµi “B¶o
hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn” cho bµi
kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh, víi néi dung:
1
- -1
1
-
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
Ch¬ng I: Kh¸i qu¸t chung vÒ b¶o hiÓm
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng b¶o hiÓm ë ViÖt Nam
thêi gian qua
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn ngµnh b¶o
hiÓm ViÖt Nam
Do nh÷ng h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc thùc tÕ còng nh nguån tµi
liÖu, bµi kho¸ luËn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em
rÊt mong sÏ nhËn ®îc ý kiÕn chØ b¶o, ®ãng gãp tõ phÝa c¸c
thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó hoµn thiÖn h¬n n÷a ®Ò tµi nghiªn cøu
cña m×nh. Em xin ®îc ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o
trêng §¹i häc Ngo¹i Th¬ng, ®Æc biÖt lµ thÇy gi¸o TS. Vò SÜ
TuÊn ®· tËn t×nh gióp ®ì em hoµn thµnh bµi kho¸ luËn tèt
nghiÖp nµy. Ngoµi ra, em còng rÊt c¶m ¬n gia ®×nh, b¹n bÌ
®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho em trong suèt qu¸ tr×nh nghiªn
cøu.
Hµ Néi, th¸ng 12/2003
2
- 2
-
-2
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
Ch¬ng I:
Kh¸i qu¸t chung vÒ b¶o hiÓm
*******************
I.Kh¸i niÖm chung vÒ B¶o hiÓm
1. Nguån gèc cña b¶o hiÓm
Ngµy nay, b¶o hiÓm ®· trë thµnh mét ngµnh kinh doanh
ph¸t triÓn rÊt m¹nh, víi tèc ®é t¨ng trëng trung b×nh kh¸ cao.
§Æc biÖt, ë mét sè níc trªn thÕ giíi, b¶o hiÓm ®· trë thµnh
3
- 3
-
-3
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong kinh doanh còng nh trong
cuéc sèng nãi chung. VËy b¶o hiÓm cã nguån gèc nh thÕ nµo?
B¶o hiÓm cã nguån gèc tõ rÊt xa xa trong lÞch sö v¨n
minh nh©n lo¹i. Tuy nhiªn, b¶o hiÓm thùc sù xuÊt hiÖn tõ khi
nµo th× ngêi ta vÉn cha cã ®îc c©u tr¶ lêi chÝnh x¸c. ý tëng
vÒ b¶o hiÓm ®îc coi lµ ®· xuÊt hiÖn tõ kh¸ l©u, khi mµ ngêi
xa ®· nhËn ra lîi Ých cña viÖc x©y dùng mét kho thãc lóa dù
tr÷ chung phßng khi mÊt mïa, chiÕn tranh... Nh vËy, ngay tõ
xa xa, con ngêi ®· cã ý thøc vÒ nh÷ng bÊt tr¾c cã thÓ x¶y
®Õn víi m×nh, vµ t×m c¸ch phßng tr¸nh chóng.
ý tëng vÒ sù rñi ro (risk) ®îc h×nh thµnh mét c¸ch râ
nÐt vµo kho¶ng thÕ kû XV, khi ch©u ¢u më nh÷ng cuéc th¸m
hiÓm, khai ph¸ tíi c¸c miÒn ®Êt ë ch©u ¸, ch©u Mü. Nhu cÇu
giao th¬ng gi÷a c¸c ch©u lôc trë nªn m¹nh mÏ, ngµnh hµng
h¶i ngµy cµng ph¸t triÓn. Nh÷ng ®éi tµu bu«n lín ra ®i, vµ trë
vÒ víi sù giµu cã tõ nguån hµng dåi dµo, hÊp dÉn tõ nh÷ng
miÒn ®Êt míi. Tuy nhiªn, ®ång hµnh víi ®ã còng lµ nh÷ng trêng hîp rñi ro kh«ng quay vÒ ®îc do nhiÒu nguyªn nh©n nh:
d«ng b·o, l¹c ®êng, cíp biÓn... Nh÷ng nhµ ®Çu t cho nh÷ng
chuyÕn ®i m¹o hiÓm nh vËy ®· c¶m thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i
cïng nhau chia sÎ rñi ro ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng mét sè ngêi bÞ
mÊt tr¾ng kho¶n ®Çu t cña m×nh do mét hiÖn tîng ngÉu
nhiªn khiÕn tµu cña hä bÞ thiÖt h¹i hoÆc mÊt tÝch. §Ó thùc
hiÖn ®iÒu nµy, ngêi ta cã hai lùa chän: thµnh lËp liªn doanh
®Ó cïng “lêi ¨n, lç chÞu”, hoÆc tham gia b¶o hiÓm. ë trêng hîp
thø hai, mét sè c¸ nh©n hay c«ng ty sÏ nhËn ®îc phÝ b¶o
hiÓm (premium) b»ng tiÒn mÆt, ®æi l¹i lµ lêi cam kÕt sÏ tr¶
4
- -4
4
-
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
mét kho¶n båi thêng (indemnity) cho chñ tµu trong trêng hîp
tµu bÞ mÊt tÝch. Nh÷ng ngêi b¶o hiÓm (the insurers) ®· t¹o ra
mét quü chung mµ hä cam kÕt sö dông ®Ó thanh to¸n cho ngêi ®îc b¶o hiÓm (the insured) khi rñi ro x¶y ra.
Vµo thêi kú ®Çu, khi tæn thÊt x¶y ra, ngêi nhËn b¶o
hiÓm ph¶i b¸n mét sè tµi s¶n, hoÆc rót tiÒn tõ tµi kho¶n
ng©n hµng ®Ó thanh to¸n cho ngêi ®îc b¶o hiÓm. Tuy nhiªn,
mét sè nhµ kinh doanh ®· nhanh chãng nhËn ra r»ng rÊt nhiÒu
thµnh viªn cña céng ®ång kh«ng muèn nhËn b¶o hiÓm cho
nh÷ng rñi ro lín nh vËy. Vµ kh¸i niÖm gãp vèn chung ®· dîc
h×nh thµnh cïng víi viÖc kªu gäi mäi ngêi mua cæ phÇn cña
c¸c c«ng ty b¶o hiÓm. ChØ cÇn c¸c khai th¸c viªn chuyªn
nghiÖp tÝnh to¸n mét c¸ch ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c trong viÖc lùa
chän rñi ro ®Ó b¶o hiÓm vµ sè phÝ b¶o hiÓm ph¶i ®ãng cho
mçi lo¹i rñi ro cô thÓ th× quü nµy sÏ lu«n cã kh¶ n¨ng båi thêng tæn thÊt cho ngêi ®îc b¶o hiÓm nÕu x¶y ra rñi ro. §ång
thêi, c¸c cæ ®«ng còng vÉn cã l·i cæ phÇn ë møc ®ñ ®Ó hä
hµi lßng víi viÖc ®Çu t cña m×nh.
B¶o hiÓm h×nh thµnh do sù tån t¹i c¸c lo¹i rñi ro vµ sù
®ßi hái con ngêi ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ò phßng, ng¨n
chÆn viÖc x¶y ra rñi ro, ®ång thêi, kh¾c phôc, h¹n chÕ
nh÷ng hËu qu¶ cña rñi ro. B¾t ®Çu tõ b¶o hiÓm hµng h¶i, råi
tíi nh÷ng lo¹i b¶o hiÓm kh¸c nh b¶o hiÓm ho¶ ho¹n, b¶o hiÓm
nh©n thä..., b¶o hiÓm ngµy nay ®· ph¸t triÓn nhanh chãng
trªn nhiÒu mÆt vµ dÇn dÇn ®ãng vai trß rÊt quan träng ®èi
víi con ngêi.
2. §Þnh nghÜa
5
- 5
-
-5
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
MÆc dï b¶o hiÓm ®· cã nguån gèc vµ lÞch sö ph¸t triÓn
kh¸ l©u ®êi, nhng do tÝnh ®Æc thï cña lo¹i h×nh dÞch vô nµy,
cho ®Õn nay vÉn cha cã mét ®Þnh nghÜa thèng nhÊt vÒ b¶o
hiÓm. Theo c¸c chuyªn gia b¶o hiÓm, mét ®Þnh nghÜa ®Çy
®ñ vµ thÝch hîp cho b¶o hiÓm ph¶i bao gåm viÖc h×nh thµnh
mét quÜ tiÒn tÖ (quÜ b¶o hiÓm), sù ho¸n chuyÓn rñi ro vµ
ph¶i bao gåm c¶ sù kÕt hîp sè ®«ng c¸c ®¬n vÞ ®èi tîng riªng
lÎ, ®éc lËp chÞu cïng mét rñi ro nh nhau t¹o thµnh mét nhãm t¬ng t¸c.
Cã rÊt nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ b¶o hiÓm. Theo
Dennis Kessler, "b¶o hiÓm lµ sù ®ãng gãp cña sè ®«ng vµo
sù bÊt h¹nh cña sè Ýt." Cßn theo Monique Gaullier, "b¶o hiÓm
lµ mét nghiÖp vô qua ®ã, mét bªn lµ ngêi ®îc b¶o hiÓm cam
®oan tr¶ mét kho¶n tiÒn gäi lµ phÝ b¶o hiÓm thùc hiÖn mong
muèn ®Ó cho m×nh hoÆc ®Ó cho ngêi thø ba trong trêng hîp
x¶y ra rñi ro sÏ nhËn ®îc mét kho¶n ®Òn bï c¸c tæn thÊt ®îc
tr¶ bëi mét bªn kh¸c: ®ã lµ ngêi b¶o hiÓm. Ngêi b¶o hiÓm
nhËn tr¸ch nhiÖm ®èi víi toµn bé rñi ro vµ ®Òn bï c¸c thiÖt
h¹i theo c¸c ph¬ng ph¸p cña thèng kª."
C¸c ®Þnh nghÜa trªn hoÆc qu¸ thiªn vÒ gãc ®é x· héi,
hoÆc qu¸ thiªn vÒ gãc ®é kinh tÕ, kÜ thuËt, Ýt nhiÒu còng
cßn thiÕu sãt, cha ph¶i lµ mét kh¸i niÖm bao qu¸t, hoµn
chØnh. Nãi mét c¸ch chÝnh x¸c, b¶o hiÓm lµ mét dÞch vô tµi
chÝnh, dùa trªn c¬ së tÝnh to¸n khoa häc, ¸p dông biÖn ph¸p
huy ®éng nhiÒu ngêi, nhiÒu ®¬n vÞ cïng tham gia x©y dùng
quü b¶o hiÓm b»ng tiÒn ®Ó båi thêng thiÖt h¹i vÒ tµi chÝnh
do tµi s¶n hoÆc tÝnh m¹ng cña ngêi ®îc b¶o hiÓm gÆp ph¶i
tai n¹n rñi ro bÊt ngê. TËp ®oµn b¶o hiÓm AIG (Mü) ®Þnh
6
- 6
-
-6
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
nghÜa: “B¶o hiÓm lµ mét c¬ chÕ, theo c¬ chÕ nµy, mét ngêi,
mét doanh nghiÖp hay mét tæ chøc chuyÓn nhîng rñi ro cho
c«ng ty b¶o hiÓm, c«ng ty ®ã sÏ båi thêng cho ngêi ®îc b¶o
hiÓm c¸c tæn thÊt thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm vµ ph©n chia gi¸
trÞ thiÖt h¹i gi÷a tÊt c¶ nh÷ng ngêi ®îc b¶o hiÓm”.
Theo LuËt kinh doanh b¶o hiÓm cña ViÖt Nam (ban hµnh
ngµy 09/12/2000) th× “kinh doanh b¶o hiÓm lµ ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh»m môc ®Ých sinh lîi, theo ®ã
doanh nghiÖp b¶o hiÓm chÊp nhËn rñi ro cña ngêi ®îc b¶o
hiÓm, trªn c¬ së bªn mua b¶o hiÓm ®ãng phÝ b¶o hiÓm ®Ó
doanh nghiÖp b¶o hiÓm tr¶ tiÒn b¶o hiÓm cho ngêi thô hëng
hoÆc båi thêng cho ngêi ®îc b¶o hiÓm khi x¶y ra sù kiÖn b¶o
hiÓm."
Nh vËy, ®Ó cã mét kh¸i niÖm chung nhÊt vÒ b¶o hiÓm,
chóng ta cã thÓ ®a ra ®Þnh nghÜa: “B¶o hiÓm lµ mét sù cam
kÕt båi thêng cña ngêi b¶o hiÓm víi ngêi ®îc b¶o hiÓm vÒ
nh÷ng thiÖt h¹i, mÊt m¸t cña ®èi tîng b¶o hiÓm do mét rñi ro
®· tho¶ thuËn g©y ra, víi ®iÒu kiÖn ngêi ®îc b¶o hiÓm ®·
thuª b¶o hiÓm cho ®èi tîng b¶o hiÓm ®ã vµ nép mét kho¶n
tiÒn gäi lµ phÝ b¶o hiÓm”.
3. B¶n chÊt cña b¶o hiÓm
B»ng sù ®ãng gãp cña sè ®«ng ngêi vµo mét quÜ
chung, khi cã rñi ro, quÜ sÏ cã ®ñ kh¶ n¨ng trang tr¶i vµ bï
®¾p cho nh÷ng tæn thÊt cña sè Ýt. Mçi c¸ nh©n hay ®¬n vÞ
chØ cÇn ®ãng gãp mét kho¶n tiÒn trÝch tõ thu nhËp cho c¸c
c«ng ty b¶o hiÓm. Khi tham gia mét nghiÖp vô b¶o hiÓm nµo
®ã, nÕu gÆp tæn thÊt do rñi ro ®îc b¶o hiÓm g©y ra, ngêi ®7
- -7
7
-
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
îc b¶o hiÓm sÏ ®îc båi thêng. Kho¶n tiÒn båi thêng nµy ®îc lÊy
tõ sè phÝ mµ tÊt c¶ nh÷ng ngêi tham gia b¶o hiÓm ®· nép.
TÊt nhiªn, chØ cã mét sè ngêi tham gia b¶o hiÓm gÆp tæn
thÊt, cßn nh÷ng ngêi kh«ng gÆp tæn thÊt sÏ mÊt kh«ng sè phÝ
b¶o hiÓm. Nh vËy, cã thÓ thÊy, thùc chÊt cña b¶o hiÓm lµ
viÖc ph©n chia tæn thÊt cña mét hoÆc mét sè ngêi cho tÊt c¶
nh÷ng ngêi tham gia b¶o hiÓm cïng chÞu. Do ®ã, mét nghiÖp
vô b¶o hiÓm muèn tiÕn hµnh ®îc ph¶i cã nhiÒu ngêi tham gia,
tøc lµ, b¶o hiÓm chØ ho¹t ®éng ®îc trªn c¬ së luËt sè ®«ng
(the law of large numbers), cµng nhiÒu ngêi tham gia th× x¸c
suÊt x¶y ra rñi ro ®èi víi mçi ngêi cµng nhá vµ b¶o hiÓm cµng
cã l·i.
Víi h×nh thøc sè ®«ng bï cho sè Ýt ngêi bÞ thiÖt h¹i, tæ
chøc b¶o hiÓm sÏ gióp gi¶m thiÓu thiÖt h¹i kinh tÕ cña tõng c¸
nh©n hay ®¬n vÞ khi gÆp rñi ro, tiÕt kiÖm ®îc nguån chi cho
ng©n s¸ch nhµ níc. Nh vËy, thùc chÊt mèi quan hÖ trong ho¹t
®éng b¶o hiÓm kh«ng chØ lµ mèi quan hÖ gi÷a ngêi b¶o hiÓm
vµ ngêi ®îc b¶o hiÓm, mµ suy réng ra, nã lµ tæng thÓ c¸c mèi
quan hÖ gi÷a nh÷ng ngêi ®îc b¶o hiÓm trong céng ®ång xoay
quanh viÖc h×nh thµnh vµ sö dông quÜ b¶o hiÓm. QuÜ b¶o
hiÓm ®îc t¹o lËp th«ng qua viÖc huy ®éng phÝ b¶o hiÓm, sè
ngêi tham gia cµng ®«ng th× quÜ cµng lín. QuÜ ®îc sö dông
tríc hÕt vµ chñ yÕu lµ ®Ó bï ®¾p nh÷ng tæn thÊt cho ngêi ®îc b¶o hiÓm, kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn sù liªn tôc cña ®êi
sèng x· héi vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh trong nÒn kinh
tÕ. Ngoµi ra, quÜ cßn ®îc dïng ®Ó trang tr¶i chi phÝ, t¹o nªn
nguån vèn ®Çu t cho x· héi. B¶o hiÓm thùc chÊt lµ hÖ thèng
c¸c quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i
8
- -8
8
-
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
tæng s¶n phÈm x· héi díi h×nh th¸i gi¸ trÞ, nh»m h×nh thµnh
vµ sö dông quÜ b¶o hiÓm cho môc ®Ých bï ®¾p tæn thÊt do
rñi ro bÊt ngê x¶y ra víi ngêi ®îc b¶o hiÓm, ®¶m b¶o qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®îc thêng xuyªn, liªn tôc.
4. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña b¶o hiÓm
Ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm ngµy nay ®· ®¹t ®Õn
tr×nh ®é ph¸t triÓn cao ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi, víi rÊt nhiÒu
lo¹i h×nh, còng nh ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm ngµy cµng réng më
vµ trë nªn hÕt søc phong phó. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng b¶o hiÓm
vÉn ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n cña
nã.
4.1. Nguyªn t¾c chØ b¶o hiÓm sù rñi ro, kh«ng
b¶o hiÓm sù ch¾c ch¾n (fortuity not certainty)
Nguyªn t¾c nµy chØ ra r»ng ngêi b¶o hiÓm chØ b¶o
hiÓm mét rñi ro, tøc lµ b¶o hiÓm mét sù cè, mét tai n¹n, tai
ho¹, x¶y ra mét c¸ch bÊt ngê, ngÉu nhiªn, ngoµi ý muèn cña
con ngêi chø kh«ng b¶o hiÓm mét c¸i ch¾c ch¾n x¶y ra, ®¬ng nhiªn x¶y ra, còng nh chØ båi thêng nh÷ng thiÖt h¹i, mÊt
m¸t do rñi ro g©y ra chø kh«ng båi thêng cho nh÷ng thiÖt h¹i
ch¾c ch¾n x¶y ra, ®¬ng nhiªn x¶y ra.
Nh vËy, ngêi ta chØ b¶o hiÓm cho nh÷ng g× cã tÝnh
chÊt rñi ro, bÊt ngê, kh«ng lêng tríc ®îc, nghÜa lµ kh«ng b¶o
hiÓm c¸i g× ®· x¶y ra hoÆc ch¾c ch¾n sÏ x¶y ra. Bëi lÏ, b¶o
hiÓm ®îc thùc hiÖn chÝnh lµ nh»m gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña
nh÷ng sù cè rñi ro ngoµi ý muèn cña con ngêi, nh÷ng rñi ro
mµ con ngêi kh«ng thÓ h¹n chÕ ®îc hoÆc chØ h¹n chÕ ®îc
9
- 9
-
-9
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
phÇn nµo. Ngêi khai th¸c kh«ng nhËn b¶o hiÓm khi biÕt ch¾c
ch¾n rñi ro ®îc b¶o hiÓm sÏ x¶y ra, vÝ dô nh xe c¬ giíi kh«ng
®¶m b¶o an toµn kü thuËt, con tµu kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®i
biÓn... Ngêi ta còng kh«ng b¶o hiÓm cho nh÷ng g× ®· x¶y ra,
vÝ dô nh b¶o hiÓm cho tµu, xe sau khi chóng ®· gÆp tai n¹n.
4.2. Nguyªn t¾c trung thùc tuyÖt ®èi (utmost
good faith)
TÊt c¶ c¸c giao dÞch kinh doanh cÇn ®îc thùc hiÖn trªn
c¬ së tin cËy lÉn nhau, trung thùc víi nhau. Tuy nhiªn, trong
b¶o hiÓm, ®iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn trªn mét nguyªn t¾c chÆt
chÏ h¬n, vµ rµng buéc cao h¬n vÒ mÆt tr¸ch nhiÖm. Theo
nguyªn t¾c nµy, hai bªn trong mèi quan hÖ b¶o hiÓm (ngêi
b¶o hiÓm vµ ngêi ®îc b¶o hiÓm) ph¶i tuyÖt ®èi trung thùc víi
nhau, tin tuëng lÉn nhau, kh«ng ®îc lõa dèi nhau. C¸c bªn
chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c, trung thùc cña th«ng tin
cung cÊp cho bªn kia. Doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm
gi÷ bÝ mËt vÒ th«ng tin do bªn mua b¶o hiÓm cung cÊp. NÕu
mét bªn vi ph¹m th× hîp ®ång b¶o hiÓm trë nªn kh«ng cã
hiÖu lùc. Nguyªn t¾c nµy thÓ hiÖn nh sau:
- Ngêi b¶o hiÓm ph¶i c«ng khai tuyªn bè nh÷ng ®iÒu
kiÖn, nguyªn t¾c, thÓ lÖ, gi¸ c¶ b¶o hiÓm... cho ngêi ®îc b¶o
hiÓm biÕt. VÝ dô, trong b¶o hiÓm hµng h¶i, mÆt 1 cña ®¬n
b¶o hiÓm bao gåm c¸c néi dung nh ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm, gi¸
trÞ b¶o hiÓm, sè tiÒn b¶o hiÓm, tû lÖ b¶o hiÓm..., mÆt 2 bao
gåm quy t¾c, thÓ lÖ b¶o hiÓm cña c«ng ty b¶o hiÓm cã liªn
quan. Khi giao kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm, doanh nghiÖp b¶o
10
- 10
-
- 10
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
hiÓm cã tr¸ch nhiÖm cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin liªn quan
®Õn hîp ®ång b¶o hiÓm, gi¶i thÝch c¸c ®iÒu kiÖn, ®iÒu
kho¶n b¶o hiÓm cho bªn mua b¶o hiÓm. Ngêi b¶o hiÓm còng
kh«ng ®îc nhËn b¶o hiÓm khi biÕt ®èi tîng b¶o hiÓm ®· ®Õn
n¬i an toµn.
- Ngêi ®îc b¶o hiÓm ph¶i khai b¸o chÝnh x¸c c¸c chi tiÕt
liªn quan ®Õn ®èi tîng b¶o hiÓm. Hä còng ph¶i th«ng b¸o kÞp
thêi nh÷ng thay ®æi vÒ ®èi tîng b¶o hiÓm, vÒ rñi ro, vÒ
nh÷ng mèi ®e däa nguy hiÓm hay lµm t¨ng thªm rñi ro...mµ
m×nh biÕt ®îc hoÆc ®¸ng lÏ ph¶i biÕt. Ngêi ®îc b¶o hiÓm
còng kh«ng ®îc mua b¶o hiÓm cho ®èi tîng b¶o hiÓm khi biÕt
®èi tîng b¶o hiÓm khi biÕt ®èi tîng b¶o hiÓm ®ã ®· bÞ tæn
thÊt.
Së dÜ cã nguyªn t¾c nµy lµ v× trong giao dÞch b¶o
hiÓm, chØ cã ngêi chñ (hoÆc ngêi qu¶n lý, sö dông) míi biÕt
®îc tÊt c¶ mäi yÕu tè cña ®èi tîng b¶o hiÓm, biÕt rñi ro m×nh
yªu cÇu b¶o hiÓm, cßn ngêi b¶o hiÓm thêng kh«ng biÕt râ rñi
ro mµ chØ dùa vµo nh÷ng th«ng tin do ngêi yªu cÇu b¶o hiÓm
cung cÊp ®Ó xÐt ®o¸n møc ®é rñi ro vµ quyÕt ®Þnh th¸i ®é
cña m×nh ®èi víi rñi ro: nhËn hay kh«ng nhËn b¶o hiÓm, nhËn
b¶o hiÓm theo ®iÒu kiÖn, ®iÒu kho¶n nh thÕ nµo vµ tÝnh tØ
lÖ phÝ b¶o hiÓm bao nhiªu... Do ®ã, ngêi yªu cÇu b¶o hiÓm
ph¶i cã tr¸ch nhiÖm khai b¸o mäi yÕu tè liªn quan mét c¸ch
®Çy ®ñ vµ trung thùc vµ ph¶i khai b¸o sù ph¸t sinh c¸c yÕu
tè quan träng, cã ¶nh hëng ®Õn ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm trong
suèt thêi gian hîp ®ång cã hiÖu lùc hoÆc khi t¸i tôc hîp ®ång.
11
- 11
-
- 11
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
VÝ dô, mét ngêi mua b¶o hiÓm thiÖt h¹i do ho¶ ho¹n, lôt
léi, trém c¾p cho mét ng«i nhµ vµ biÕt r»ng vïng ®ã thßng cã
nguy c¬ x¶y ra b·o lôt nhng khi mua b¶o hiÓm l¹i kh«ng khai
b¸o g× vÒ ®iÒu ®ã. Khi b·o ®Õn g©y ra thiÖt h¹i cho ng«i
nhµ, ngêi ®ã còng kh«ng ®îc b¶o hiÓm båi thêng. Mét vÝ dô
kh¸c lµ khi tµu, xe ®· gÆp tai n¹n, chñ tµu, chñ xe míi tham
gia b¶o hiÓm ®Ó ®îc båi thêng, b»ng c¸ch mua b¶o hiÓm ghi
lïi l¹i ngµy th¸ng tríc tai n¹n, hoÆc t×m c¸ch ®Ó cã hå s¬ tai
n¹n ghi ngµy th¸ng x¶y ra sau ngµy mua b¶o hiÓm. Trong trêng hîp ®ã, ngêi b¶o hiÓm sau khi biÕt ngêi ®îc b¶o hiÓm
kh«ng khai b¸o thËt, cã quyÒn huû bá hîp ®ång b¶o hiÓm
hoÆc kh«ng båi thêng tæn thÊt x¶y ra.
4.3. Nguyªn t¾c quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm
(insurable interest)
QuyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm, hay lîi Ých b¶o hiÓm, lµ
quyÒn së h÷u, quyÒn chiÕm h÷u, quyÒn sö dông, quyÒn tµi
s¶n; quyÒn, nghÜa vô nu«i dìng, cÊp dìng ®èi víi ®èi tîng ®îc
b¶o hiÓm. Nh vËy, quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm lµ lîi Ých
hoÆc quyÒn lîi liªn quan ®Õn, g¾n liÒn víi, hay phô thuéc vµo
sù an toµn hay kh«ng an toµn cña ®èi tîng b¶o hiÓm. Ngêi nµo
cã quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm ë mét ®èi tîng b¶o hiÓm nµo
®ã cã nghÜa lµ quyÒn lîi cña ngêi ®ã sÏ ®îc ®¶m b¶o nÕu
®èi tîng ®ã ®îc an toµn, vµ ngîc l¹i, quyÒn lîi cña ngêi ®ã sÏ
bÞ ph¬ng h¹i nÕu ®èi tîng b¶o hiÓm ®ã gÆp rñi ro. Nãi kh¸c
®i, ngêi cã quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm lµ ngêi bÞ thiÖt h¹i
vÒ tµi chÝnh khi ®èi tîng b¶o hiÓm gÆp rñi ro. Ngêi cã quyÒn
lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm lµ ngêi cã mét sè quan hÖ víi ®èi tîng
12
- - 12
12
-
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
b¶o hiÓm ®îc ph¸p luËt c«ng nhËn. §ã cã thÓ lµ ngêi chñ së
h÷u cña ®èi tîng b¶o hiÓm ®ã, ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý
tµi s¶n hoÆc ngêi nhËn cÇm cè tµi s¶n. QuyÒn lîi cã thÓ ®îc
b¶o hiÓm cã ý nghÜa rÊt to lín trong b¶o hiÓm, cã quyÒn lîi cã
thÓ ®îc b¶o hiÓm th× míi ®îc ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm. Khi
x¶y ra tæn thÊt, ngêi ®îc b¶o hiÓm ®· ph¶i cã quyÒn lîi cã thÓ
®îc b¶o hiÓm råi míi ®îc båi thêng.
Nguyªn t¾c quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm chØ ra r»ng,
ngêi ®îc b¶o hiÓm muèn mua b¶o hiÓm ph¶i cã lîi Ých b¶o
hiÓm. QuyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm cã thÓ lµ quyÒn lîi ®· cã
hoÆc sÏ cã trong ®èi tîng b¶o hiÓm. Trong b¶o hiÓm hµng h¶i,
quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã khi ký
kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm, nhng nhÊt thiÕt ph¶i cã khi x¶y ra
tæn thÊt.
4.4. Nguyªn t¾c båi thêng (indemnity)
“Båi thêng” cã thÓ ®îc hiÓu lµ “sù b¶o vÖ hoÆc ®¶m
b¶o cho thiÖt h¹i hoÆc tæn thÊt ph¸t sinh tõ tr¸ch nhiÖm ph¸p
lý”. ë ®©y, “®¶m b¶o” vµ “b¶o vÖ” rÊt phï hîp víi ý nghÜa cña
b¶o hiÓm. Môc ®Ých cña b¶o hiÓm chÝnh lµ nh»m kh«i phôc
vÞ trÝ tµi chÝnh nh ban ®Çu cho ngêi ®îc b¶o hiÓm ngay sau
khi tæn thÊt x¶y ra. Tuy nhiªn, thùc tÕ cho thÊy, cã rÊt nhiÒu
trêng hîp c¸c c«ng ty b¶o hiÓm kh«ng thÓ kh«i phôc ®îc hoµn
toµn vÞ trÝ tµi chÝnh ban ®Çu cho ngêi ®îc b¶o hiÓm mµ chØ
cã thÓ cè g¾ng kh«i phôc ®îc gÇn nh thÕ.
Theo nguyªn t¾c båi thêng, khi cã tæn thÊt x¶y ra, ngêi
b¶o hiÓm ph¶i båi thêng nh thÕ nµo ®ã ®Ó ®¶m b¶o cho ngêi
13
- 13
-
- 13
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
®îc b¶o hiÓm cã vÞ trÝ tµi chÝnh nh tríc khi cã tæn thÊt x¶y
ra, kh«ng h¬n kh«ng kÐm. C¸c bªn kh«ng ®îc lîi dông b¶o
hiÓm ®Ó trôc lîi. Trong b¶o hiÓm, sè tiÒn båi thêng mµ mét
c«ng ty b¶o hiÓm tr¶ cho ngêi ®îc b¶o hiÓm trong mét rñi ro
®îc b¶o hiÓm kh«ng vît qu¸ sè tiÒn b¶o hiÓm, kh«ng ®îc lín
h¬n thiÖt h¹i thùc tÕ. Ngêi ®îc b¶o hiÓm còng kh«ng thÓ ®îc
båi thêng nhiÒu h¬n thiÖt h¹i do tæn thÊt, kh«ng ®îc kiÕm lêi
b»ng con ®êng b¶o hiÓm, tèi ®a ngêi ®îc b¶o hiÓm còng chØ
®îc båi thêng ®Çy ®ñ, chø kh«ng thÓ nhiÒu h¬n thiÖt h¹i.
ë ®©y, ta thÊy cã mèi liªn hÖ gi÷a båi thêng vµ quyÒn
lîi ®îc b¶o hiÓm. Khi x¶y ra trêng hîp ph¶i båi thêng, sè tiÒn
tr¶ cho ngêi ®îc b¶o hiÓm kh«ng ®îc vît qu¸ møc ®é quyÒn lîi
cña ngêi ®ã. Tuy nhiªn, ®«i khi, ngêi ®îc b¶o hiÓm chØ ®îc
nhËn sè tiÒn Ýt h¬n gi¸ trÞ lîi Ých cña hä. Cïng víi quyÒn lîi ®îc
b¶o hiÓm, nguyªn t¾c båi thêng phô thuéc chñ yÕu vµo viÖc
®¸nh gi¸ tµi chÝnh, vµ nh vËy, khi xem xÐt gi¸ trÞ sinh m¹ng,
hoÆc båi thêng th¬ng tËt con ngêi, chóng ta kh«ng thÓ ®a ra
®îc sè tiÒn chÝnh x¸c.
4.5. Nguyªn t¾c thÕ quyÒn (subrogation)
Theo nguyªn t¾c thÕ quyÒn, ngêi b¶o hiÓm sau khi båi
thêng cho ngêi ®îc b¶o hiÓm, cã quyÒn thay mÆt ngêi ®îc
b¶o hiÓm ®Ó ®ßi ngêi thø ba cã tr¸ch nhiÖm båi thêng cho
m×nh. TÊt c¶ c¸c kho¶n tiÒn nµo cã thÓ thu håi ®îc ®Ó gi¶m
bít thiÖt h¹i ®Òu thuéc quyÒn së h÷u cña ngêi b¶o hiÓm, tøc
lµ ngêi ®· tr¶ tiÒn båi thêng tæn thÊt. Khi sè tiÒn ph¶i båi thêng cµng lín th× viÖc ¸p dông nguyªn t¾c thÕ quyÒn cµng
14
- 14
-
- 14
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
quan träng vµ cã ý nghÜa. ThÕ quyÒn cã thÓ ®îc thùc hiÖn tríc hoÆc sau khi båi thêng tæn thÊt. Trong trêng hîp nµy, ngêi
b¶o hiÓm ®îc thay mÆt ngêi ®îc b¶o hiÓm ®Ó lµm viÖc víi
c¸c bªn liªn quan. §Ó thùc hiÖn ®îc nguyªn t¾c nµy, ngêi ®îc
b¶o hiÓm ph¶i cung cÊp c¸c biªn b¶n, giÊy tê, chøng tõ, th
tõ... cÇn thiÕt cho ngêi b¶o hiÓm.
§iÒu cÇn chó ý lµ, ngêi ®îc b¶o hiÓm còng cã thÓ ®îc
båi thêng tõ mét nguån kh¸c ngoµi nguån båi thêng tõ c«ng ty
b¶o hiÓm, nhng trong trêng hîp ®ã, bÊt cø sè tiÒn nµo mµ ngêi ®îc b¶o hiÓm thu ®îc còng ph¶i ®Æt díi danh nghÜa cña
c«ng ty b¶o hiÓm ®· thùc hiÖn båi thêng. Do mèi quan hÖ
chÆt chÏ gi÷a thÕ quyÒn vµ båi thêng, mét c«ng ty b¶o hiÓm
kh«ng ®îc phÐp thu nhiÒu h¬n sè tiÒn hä ®· båi thêng. Ngêi
b¶o hiÓm chØ ®îc thùc hiÖn thÕ quyÒn ë møc ®é t¬ng ®¬ng
víi sè tiÒn ®· tr¶ hoÆc sÏ tr¶. §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ
kh«ng chØ ngêi ®îc b¶o hiÓm mµ c¶ c«ng ty b¶o hiÓm ®Òu
kh«ng ®îc phÐp thu lêi tõ viÖc thùc hiÖn quyÒn cña m×nh.
5. C¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm
Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi, b¶o hiÓm ngµy
nay ®· bao gåm nhiÒu h×nh thøc hÕt søc ®a d¹ng, phong
phó. Tuy nhiªn, dùa trªn c¬ së c¸c tiªu chÝ kh¸c nhau, chóng
ta l¹i cã ®îc c¸c lo¹i h×nh kh¸c nhau cña b¶o hiÓm. Ngêi ta cã
thÓ ph©n lo¹i dùa trªn c¬ chÕ ho¹t ®éng, tÝnh chÊt, ®èi tîng
cña b¶o hiÓm, còng nh cã thÓ dùa theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt.
5.1. C¨n cø vµo c¬ chÕ ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm
15
- 15
-
- 15
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
Theo tiªu chÝ nµy, b¶o hiÓm cã thÓ ph©n ra thµnh:
*
B¶o hiÓm x· héi (social insurance): lµ chÕ ®é b¶o
hiÓm cña nhµ níc, cña ®oµn thÓ x· héi hoÆc cña c¸c c«ng ty
nh»m trî cÊp cho c¸c viªn chøc nhµ níc, ngêi lµm c«ng... trong
trêng hîp èm ®au, bÖnh tËt, bÞ chÕt hoÆc tai n¹n trong khi
lµm viÖc, vÒ hu.
B¶o hiÓm x· héi (BHXH) lµ mét trong nh÷ng lo¹i h×nh
b¶o hiÓm ra ®êi kh¸ sím vµ ®Õn nay ®· ®îc thùc hiÖn ë tÊt
c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi. So víi c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm kh¸c,
®èi tîng, chøc n¨ng vµ tÝnh chÊt cña BHXH cã nh÷ng ®iÓm
kh¸c biÖt. BHXH cã mét sè ®Æc ®iÓm: cã tÝnh chÊt b¾t
buéc; ho¹t ®éng theo nh÷ng luËt lÖ quy ®Þnh chung; kh«ng
tÝnh ®Õn nh÷ng rñi ro cô thÓ; kh«ng nh»m môc ®Ých kinh
doanh... Quü BHXH lµ quü tµi chÝnh ®éc lËp, tËp trung n»m
ngoµi ng©n s¸ch Nhµ níc, h×nh thµnh chñ yÕu tõ c¸c nguån
®ãng gãp hay ñng hé cña ngêi lao ®éng, ngêi sö dông lao
®éng, nhµ níc, c¸c tæ chøc, c¸ nh©n tõ thiÖn... Theo khuyÕn
nghÞ cña Tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) trong c«ng íc 102
th¸ng 6/1952 t¹i Gi¬nev¬, quü BHXH ®îc sö dông ®Ó trî cÊp
cho:
- Ch¨m sãc y tÕ
- Trî cÊp èm ®au
- Trî cÊp thÊt nghiÖp
- Trî cÊp tuæi giµ
- Trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
- Trî cÊp gia ®×nh
- Trî cÊp sinh ®Î
16
- 16
-
- 16
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
- Trî cÊp khi tµn phÕ
- Trî cÊp cho ngêi cßn sèng (trî cÊp mÊt ngêi nu«i dìng)
Cßn theo ®iÒu 2 §iÒu lÖ BHXH ViÖt Nam, BHXH níc ta
hiÖn nay bao gåm 5 chÕ ®é:
- Trî cÊp èm ®au
- Trî cÊp thai s¶n
- Trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp
- Trî cÊp hu trÝ
- Trî cÊp tö tuÊt
*
B¶o hiÓm th¬ng m¹i (commercial insurance): lµ lo¹i
h×nh b¶o hiÓm mang tÝnh chÊt kinh doanh, kiÕm lêi. Kh¸c víi
BHXH, lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy cã nh÷ng ®Æc ®iÓm: kh«ng
b¾t buéc, cã tÝnh ®Õn tõng ®èi tîng, tõng rñi ro cô thÓ;
nh»m môc ®Ých kinh doanh.
B¶o hiÓm th¬ng m¹i hiÖn nay còng cã rÊt nhiÒu lo¹i
nghiÖp vô:
- B¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu
- B¶o hiÓm th©n tµu
- B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ tµu
- B¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi
- B¶o hiÓm hµng kh«ng
- B¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt
- B¶o hiÓm gi¸n ®o¹n kinh doanh
- B¶o hiÓm rñi ro x©y dùng vµ l¾p ®Æt
- B¶o hiÓm thiÖt h¹i m¸y mãc
- B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm nghÒ nghiÖp
- B¶o hiÓm tai n¹n con ngêi
- B¶o hiÓm sinh m¹ng c¸ nh©n
- B¶o hiÓm c©y trång
17
- 17
-
- 17
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
- B¶o hiÓm ch¨n nu«i
- B¶o hiÓm s¾c ®Ñp
............
5.2. C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña b¶o hiÓm
Theo tiªu chÝ ph©n lo¹i nµy, chóng ta l¹i cã hai lo¹i b¶o
hiÓm:
* B¶o hiÓm nh©n thä (life insurance): lµ lo¹i nghiÖp vô
b¶o hiÓm cho trêng hîp ngêi ®îc b¶o hiÓm sèng hoÆc chÕt.
Thùc chÊt ®©y lµ b¶o hiÓm tÝnh m¹ng hoÆc tuæi thä cña con
ngêi nh»m bï ®¾p cho ngêi ®îc b¶o hiÓm mét kho¶n tiÒn khi
hÕt thêi h¹n b¶o hiÓm hoÆc khi ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ chÕt
hoÆc bÞ th¬ng tËt toµn bé vÜnh viÔn. Nãi c¸ch kh¸c, b¶o
hiÓm nh©n thä lµ viÖc b¶o hiÓm c¸c rñi ro cã liªn quan ®Õn
sinh m¹ng, cuéc sèng vµ tuæi thä cña con ngêi. §èi tîng tham
gia b¶o hiÓm nh©n thä rÊt réng, bao gåm nhiÒu ngêi ë c¸c løa
tuæi kh¸c nhau.
B¶o hiÓm nh©n thä ngµy nay ph¸t triÓn víi tèc ®é ngµy
cµng nhanh, víi doanh thu phÝ b¶o hiÓm ngµy cµng lín, cã lÏ
bëi vai trß to lín cña nã. §èi víi mçi c¸ nh©n, mçi gia ®×nh,
b¶o hiÓm nh©n thä gi¶m bít khã kh¨n vÒ tµi chÝnh khi gÆp
rñi ro, gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng. Trªn ph¹m vi réng, nã
gãp phÇn huy ®éng vèn ®Çu t tõ c¸c nguån nhµn rçi, gãp
phÇn thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l¹m ph¸t vµ t¹o thªm c«ng
¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng.
B¶o hiÓm nh©n thä bao gåm c¸c nghiÖp vô:
- B¶o hiÓm trän ®êi
- B¶o hiÓm sinh kú
- B¶o hiÓm tö kú
18
- 18
-
- 18
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
- B¶o hiÓm hçn hîp
- B¶o hiÓm tr¶ tiÒn ®Þnh kú
............
*
B¶o hiÓm phi nh©n thä (non-life insurance): lµ lo¹i
nghiÖp vô b¶o hiÓm tµi s¶n, tr¸ch nhiÖm d©n sù vµ c¸c
nghiÖp vô b¶o hiÓm kh¸c kh«ng thuéc b¶o hiÓm nh©n thä.
B¶o hiÓm phi nh©n thä ngµy cµng ®ãng vai trß quan
träng trong cuéc sèng còng nh trong kinh doanh. C¸c nghiÖp
vô cña b¶o hiÓm phi nh©n thä còng hÕt søc phong phó. Theo
LuËt kinh doanh b¶o hiÓm ViÖt Nam (ban hµnh 09/12/2000)
th× b¶o hiÓm phi nh©n thä gåm:
- B¶o hiÓm søc khoÎ vµ b¶o hiÓm tai n¹n con ngêi
- B¶o hiÓm tµi s¶n vµ b¶o hiÓm thiÖt h¹i
- B¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn ®êng bé, ®êng biÓn,
®êng s«ng, ®êng s¾t vµ ®êng kh«ng
- B¶o hiÓm hµng kh«ng
- B¶o hiÓm xe c¬ giíi
- B¶o hiÓm ch¸y, næ
- B¶o hiÓm th©n tµu vµ tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ tµu
- B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm chung
- B¶o hiÓm tÝn dông vµ rñi ro tµi chÝnh
- B¶o hiÓm thiÖt h¹i kinh doanh
- B¶o hiÓm n«ng nghiÖp
...........
Ngoµi ra, b¶o hiÓm phi nh©n thä còng cßn mét sè lo¹i
nghiÖp vô kh¸c nh: b¶o hiÓm x©y dùng vµ l¾p ®Æt, b¶o
19
- - 19
19
-
B¶o hiÓm ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
hiÓm dÇu khÝ, b¶o hiÓm du lÞch, b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm cña
ngêi sö dông lao ®éng...
5.3. C¨n cø vµo ®èi tîng b¶o hiÓm
NÕu xem xÐt theo ®èi tîng b¶o hiÓm, cã thÓ ph©n chia
nh sau:
* B¶o hiÓm con ngêi (insurance of the person): lµ lo¹i
b¶o hiÓm mµ ®èi tîng b¶o hiÓm lµ tuæi thä, tÝnh m¹ng, søc
kháe vµ tai n¹n cña con ngêi. B¶o hiÓm con ngêi bao gåm c¸c
lo¹i s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä, b¶o hiÓm søc khoÎ vµ tai
n¹n con ngêi bao gåm c¸c lo¹i nh b¶o hiÓm an sinh gi¸o dôc,
b¶o hiÓm tr¶ tiÒn ®Þnh kú, b¶o hiÓm tiÕt kiÖm vµ ®Çu t, b¶o
hiÓm chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh vµ ch¨m sãc søc khoÎ, b¶o
hiÓm tai n¹n häc sinh, lao ®éng... Bªn mua b¶o hiÓm cã thÓ
mua b¶o hiÓm cho chÝnh b¶n th©n m×nh hoÆc vî, chång,
con, cha, mÑ; anh, chÞ, em ruét; ngêi cã quan hÖ nu«i dìng vµ
cÊp dìng; vµ ngêi kh¸c nÕu bªn mua b¶o hiÓm cã quyÒn lîi cã
thÓ ®îc b¶o hiÓm.
Trong b¶o hiÓm tai n¹n con ngêi, ngêi thô hëng nhËn ®îc
sè tiÒn trong ph¹m vi sè tiÒn b¶o hiÓm, c¨n cø vµo th¬ng tËt
thùc tÕ cña ngêi ®îc b¶o hiÓm vµ tho¶ thuËn trong hîp ®ång
b¶o hiÓm. Cßn trong b¶o hiÓm søc kháe con ngêi, ngêi ®îc
b¶o hiÓm ®îc nhËn sè tiÒn trong ph¹m vi sè tiÒn b¶o hiÓm,
c¨n cø vµo chi phÝ kh¸m bÖnh, ch÷a bÖnh, phôc håi søc kháe
cña ngêi ®ã do bÖnh tËt hoÆc tai n¹n g©y ra vµ tho¶ thuËn
trong hîp ®ång b¶o hiÓm.
*
B¶o hiÓm tµi s¶n (property insurance): lµ lo¹i b¶o
hiÓm mµ ®èi tîng b¶o hiÓm lµ tµi s¶n (cè ®Þnh hay lu ®éng)
cña ngêi ®îc b¶o hiÓm (tËp thÓ hay c¸ nh©n) bao gåm vËt cã
20
- 20
-
- 20
- Xem thêm -