§Ò tµi: B¶o hiÓm kinh doanh vµ vai trß cña nã ®èi víi qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi.
Lêi nãi ®Çu
Trong cuéc sèng còng nh trong s¶n xuÊt
kinh doanh,
con ngêi dï ®· rÊt chó ý ®Ò phßng, ng¨n ngõa tai n¹n nhng
rñi ro vÉn x¶y ra, tån t¹i vµ chi phèi ®Õn cuéc sèng cña mçi
ngêi, mçi doanh nghiÖp vµ toµn x· héi. ChÝnh sù tån t¹i cña
c¸c lo¹i rñi ro lµ nguån gèc ph¸t sinh ho¹t ®éng dù tr÷ b¶o
hiÓm.
Ho¹t ®éng b¶o hiÓm ra ®êi vµ ®îc sö dông nh»m båi thêng nh÷ng tæn thÊt, nh÷ng rñi ro bÊt ngê ®èi víi nh÷ng ngêi
tham gia b¶o hiÓm. §èi víi mçi ®èi tîng nh»m phôc vô lîi Ých
riªng ngêi ta chia b¶o hiÓm thµnh nhiÒu lo¹i kh¸c nhau. VËy
víi mçi h×nh thøc ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm th× ®èi tîng cña
b¶o hiÓm lµ g×? c¬
chÕ h×nh thµnh vµ nguyªn t¾c ho¹t
®éng cña quü b¶o hiÓm ra sao? Vai trß mµ nã cã t¸c ®éng
g× ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña con ngêi?…
Trong giíi h¹n mét bµi viÕt tiÓu luËn em kh«ng thÓ ®a
ra mäi vÊn ®Ò vÒ ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm. Qua nh÷ng g×
®· ®îc häc vµ t×m hiÓu qua s¸ch b¸o, t¹p chÝ em xin chän
®Ò tµi sau:
“ B¶o hiÓm kinh doanh vµ vai trß cña nã ®èi víi qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi”
Bµi viÕt gåm cã hai phÇn:
I.
I.
Vµi nÐt chung vÒ ho¹t ®éng b¶o hiÓm
II.
B¶o hiÓm kinh doanh
Vµi nÐt chung vÒ ho¹t ®éng kinh doanh:
1. Kh¸i niÖm vÒ b¶o hiÓm:
XÐt trªn quan ®iÓm céng ®ång, b¶o hiÓm cã thÓ hiÓu
lµ ph¬ng thøc xö lý rñi ro th«ng qua viÖc dù tr÷, ®Ò phßng
rñi ro, chuyÓn giao, ph©n t¸n rñi ro nh»m ®¶m b¶o an toµn
cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña con ngêi trong x·
héi.
XÐt trªn ph¬ng diÖn tµi chÝnh th× b¶o hiÓm lµ mét
ph¹m trï tµi chÝnh g¾n liÒn víi c¸c quan hÖ tµi chÝnh ph¸t
sinh trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph©n phèi vµ sö dông quü
b¶o hiÓm. C¸c quan hÖ ph©n phèi ®îc dùa trªn c¬ së ngang
b»ng gi÷a tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi b¶o hiÓm, nh©n ®¹o v×
lîi Ých cuéc sèng, ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi gãp phÇn æn
®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®êi sèng x· héi.
B¶o hiÓm lµ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ g¾n liÒn víi qu¸
tr×nh h×nh thµnh, ph©n phèi vµ sö dông quü tiÒn tÖ tËp
trung. Quü b¶o hiÓm- nh»m xö lý c¸c rñi ro, c¸c biÕn cè b¶o
hiÓm, ®¶m b¶o cho qu¸ t×nh t¸i s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña
x· héi ®îc diÔn ra b×nh thêng.
2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm.
2.1. Nguyªn t¾c lÊy sè ®«ng bï sè Ýt:
Víi sè phÝ b¶o hiÓm thÊp mµ ngêi tham gia nép cho
doanh nghiÖp b¶o hiÓm, hä sÏ lµ chñ nî ®èi víi doanh nghiÖp
b¶o hiÓm víi cam kÕt sÏ tr¶ mét sè tiÒn rÊt lín khi x¶y rñi ro.
ChÝnh v× vËy cÇn huy ®éng sù tham gia cña nhiÒu ngêi, hä
cïng ®ãng gãp møc gãp cã thÓ chÊp nhËn ®îc ®Ó bï ®¾p
cho mét sè Ýt ngêi gÆp rñi ro.
2.2. Nguyªn t¾c sµng läc rñi ro:
§èi víi c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm, kh«ng ph¶i bÊt cø
rñi ro nµo còng cã thÓ chÊp nhËn v× nã sÏ liªn quan ®Õn sè
tiÒn mµ doanh nghiÖp ph¶i chi tr¶ trong t¬ng lai. Do ®ã,
c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cè g¾ng sµng läc rñi ro trÇm
träng vµ cã nh÷ng ph¬ng thøc tËp hîp th«ng tin ®Ó tr¸nh
nhÇm lÉn trong tiÕp nhËn b¶o hiÓm.
2.3. Nguyªn t¾c ®Þnh phÝ b¶o hiÓm:
Dùa trªn “gi¸ cña c¸c rñi ro” ®Ó ®Þnh phÝ b¶o hiÓm
míi b¶o ®¶m ®îc sù c«ng b»ng ®èi víi ngêi tham gia b¶o
hiÓm. Víi nh÷ng rñi ro cã x¸c xuÊt x¶y ra lín, thiÖt h¹i nhiÒu
th× ngêi tham gia b¶o hiÓm ph¶i tr¶ phÝ cao vµ ngîc l¹i.
2.4. Nguyªn t¾c thËn träng:
Nhµ b¶o hiÓm lu«n lµ con nî ®èi víi ngêi tham gia b¶o
hiÓm cho nªn vÊn ®Ò an toµn tµi chÝnh v¬Ý nhµ b¶o hiÓm
bao giê còng ®Æt lªn hµng ®Çu. Nguyªn t¾c thËn träng ph¶i
®îc tu©n thñ ngay tõ khi ký kÕt hîp ®ång, ®¸nh gi¸ rñi ro
b¶o hiÓm…
II.
B¶o hiÓm kinh doanh:
1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ b¶o hiÓm kinh doanh:
1.1. Kh¸i niÖm:
B¶o hiÓm kinh doanh lµ c¸c quan hÖ kinh tÕ g¾n liÒn
víi viÖc huy ®éng c¸c nguån tµi chÝnh th«ng qua sù ®ãng
gãp cña c¸c tæ chøc vµ c¸c c¸ nh©n tham gia b¶o hiÓm ®Ó
lËp quü b¶o hiÓm, ph©n phèi, sö dông chóng ®Ó tr¶ tiÒn
b¶o, båi thêng tæn thÊt cña c¸c ®èi tîng b¶o hiÓm khi c¸c sù
kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra. VËy nguån tµi chÝnh ®Ó t¹o lËp quü
BHKD lµ do nh÷ng ngêi tham gia b¶o hiÓm ®ãng gãp díi
h×nh thøc phÝ.
Môc ®Ých sö dông quü BHKD tríc hÕt lµ ®Ó bï ®¾p, båi
thêng nh÷ng tæn thÊt cho c¸c ®èi tîng b¶o hiÓm khi x¶y ra
rñi ro bÊt ngê ®èi víi ngêi tham gia b¶o hiÓm nh»m ®¶m
b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi ®îc tiÕn hµnh b×nh th-
êng vµ æn ®Þnh ®êi sèng cu¶ nh÷ng tæ chøc vµ c¸ nh©n
tham gia b¶o hiÓm.
§iÒu kiÖn båi thêng cña BHKD lµ ph¶i cã tæn thÊt thùc
tÕ x¶y ra trong ph¹m vi b¶o hiÓm vµ do nh÷ng nguyªn nh©n
kh¸ch quan ngÉu nhiªn, bÊt ngê ®Õn víi ®èi tîng b¶o hiÓm.
1.2. H×nh thøc b¶o hiÓm kinh doanh:
Ngµy nay, c¸c ho¹t ®éng
b¶o hiÓm ®· ®i vµo tõng
lÜnh vùc cña ®êi sèng s¶n xuÊt vµ kinh doanh, ph¹m vi ho¹t
®éng cña b¶o hiÓm còng ngµy cµng ®îc më réng. ë níc ta
hiÖn nay cã trªn 20 nghiÖp vô b¶o hiÓm: B¶o hiÓm hµng ho¸
xuÊt nhËp khÈu, B¶o hiÓm th©n tµu, B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm
d©n sù chñ tµu, chñ xe c¬ giíi… §Ó tæ chøc vµ qu¶n lý c¸c
dÞch vô b¶o hiÓm cã hiÖu qu¶ theo c¸c tiªu thøc vµ yªu cÇu
qu¶n lý kh¸c nhau mµ cã c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nhau.
1.2.1. Ph©n lo¹i theo ®èi tîng b¶o hiÓm:
B¶o hiÓm tµi s¶n:
§èi tîng b¶o hiÓm lµ gi¸ trÞ cña c¶i vËt chÊt thuéc së h÷u
kh¸c nhau trong x· héi.
Gi¸ trÞ b¶o hiÓm lµ gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n b¶o hiÓm,
lµ c¨n cø ®Ó tÝnh phÝ b¶o hiÓm vµ giíi h¹n thanh to¸n tiÒn
båi thêng b¶o hiÓm cho ngêi tham gia b¶o hiÓm.
B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù:
§èi tîng b¶o hiÓm d©n sù lµ tr¸ch nhiªm d©n sù cña ngêi
®îc b¶o hiÓm. B¶o hiÓm chØ chÞu tr¸ch nhiÖm båi thêng
thiÖt h¹i (tr¸ch nhiÖm cña ngêi tham gia) kh«ng chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ nh÷ng thiÖt h¹i cña ngêi tham gia còng nh tr¸ch
nhiÖm vÒ mÆt h×nh sù.
B¶o hiÓm con ngêi:
§èi tîng b¶o hiÓm lµ sinh m¹ng, t×nh tr¹ng søc khoÎ vµ
kh¶ n¨ng lao ®éng cña con ngêi.
1.2.2. Ph©n lo¹i theo ph¬ng thøc ho¹t ®éng:
B¶o hiÓm b¾t buéc:
Lµ h×nh thøc b¶o hiÓm ®îc ph¸p luËt nhµ níc quy ®Þnh
b¾t buéc ®èi víi c¶ nhµ b¶o hiÓm vµ ngêi tham gia b¶o
hiÓm. T¨ng cêng vai trß qu¶n lý cña Nhµ níc ®èi víi ®èi tîng
cã liªn quan ®Õn lîi Ých vµ an toµn chung cña x· héi nh: B¶o
hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø
ba, B¶o hiÓm tai n¹n hµnh kh¸ch ®i l¹i trªn c¸c ph¬ng tiÖn
giao th«ng, «t«…
B¶o hiÓm tù nguyÖn:
Lµ h×nh thøc b¶o hiÓm dùa trªn nguyªn t¾c tho¶
thuËn gi÷a ngêi tham gia b¶o hiÓm vµ nhµ b¶o hiÓm tù
nguyÖn ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm víi nhau theo quy t¾c vµ
®iÒu kiÖn cña b¶o hiÓm ®· ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh.
B¶o hiÓm tù nguyÖn cã hiÖu lùc trong ph¹m vi, thêi h¹n
theo hîp ®ång ®· ký kÕt vµ sau khi ®· ®ãng phÝ b¶o hiÓm:
vÝ dô nh c¸c dÞch vô vÒ b¶o hiÓm nh©n thä.
2. C¬ chÕ h×nh thµnh, ph©n phèi vµ sö dông quü b¶o
hiÓm kinh doanh:
B¶n chÊt cña BHKD trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ
nh÷ng quan hÖ kinh tÕ n¶y sinh trong ph©n phèi c¸c nguån
tµi chÝnh th«ng qua viÖc t¹o lËp vµ sö dông qòy b¶o hiÓm
nh»m båi thêng nh÷ng tæn thÊt bÊt ngê cho c¸c ®èi tîng ®îc
b¶o hiÓm nh»m b¶o ®¶m an toµn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
ph¸t triÓn vµ ®êi sèng cña ngêi tham gia b¶o hiÓm.
2.1: C¬ chÕ h×nh thµnh quü BHKD:
2.1.1: Vèn kinh doanh :
Trªn ph¬ng diÖn ph¸p lý, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh
b¶o hiÓm cã thÓ lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc, c¸c c«ng ty
cæ phÇn, c«ng ty liªn doanh… Mçi mét lo¹i h×nh doanh
nghiÖp cã thÓ cã c¸c c¸ch thøc kh¸c nhau ®Ó huy ®éng c¸c
nguån vèn ban ®Çu cña m×nh. §Ó ®îc phÐp ho¹t ®éng kinh
doanh trong bÊt kú lÜnh vùc nµo, hay trong lÜnh vùc b¶o
hiÓm, nhµ níc yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o møc
vèn cè ®Þnh.
VD: Møc vèn nµy quy ®Þnh cho c¸c doanh nghiÖp b¶o
hiÓm ViÖt Nam, c«ng ty liªn doanh lµ 20 tû ®ång ViÖt Nam
hay 2 triÖu USD, chi nh¸nh tæ chøc b¶o hiÓm níc ngoµi hoÆc
100% vèn níc ngoµi lµ 5 triÖu USD.
2.1.2: Doanh thu vµ thu nhËp:
Doanh thu cña c«ng ty b¶o hiÓm lµ toµn bé sè tiÒn
c«ng ty b¶o hiÓm thu ®îc trong mét thêi gian kinh doanh
nhÊt ®Þnh thêng lµ mét n¨m. Doanh thu bao gåm c¸c kho¶n:
Thu kinh doanh b¶o hiÓm: Doanh thu cña c¸c nghiÖp vô
b¶o hiÓm gèc, thu tõ hîp ®ång nhËn t¸i b¶o hiÓm
Thu tõ hîp ®ång nhîng t¸i b¶o hiÓm.
Doanh thu lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn
cña c«ng ty b¶o hiÓm. Doanh thu cao chøng tá lîng kh¸ch
hµng cµng lín ®¶m b¶o nguyªn t¾c lÊy sè ®«ng bï sè Ýt cña
ho¹t ®éng b¶o hiÓm, lµ c¬ së ®Ó dµn tr¶i, san sÎ rñi ro.
Doanh
thu cao th× c«ng ty sÏ cã tiÒm n¨ng kinh tÕ, kh¶
n¨ng thanh to¸n còng nh n©ng cao uy tÝn cña doanh nghiÖp
trªn thÞ trêng b¶o hiÓm.
Theo ®iÒu 1, nghÞ ®Þnh100- CP ngµy 18/12/1998 CP
vÒ kinh doanh b¶o hiÓm: “ Ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm
lµ viÖc doanh nghiÖp chÊp nhËn rñi ro trªn c¬ së ngêi ®îc
b¶o hiÓm ®ãng mét kho¶n tiÒn gäi lµ phÝ b¶o hiÓm ®Ó
doanh nghiÖp b¶o hiÓm khi x¶y ra trêng hîp thuéc tr¸ch
nhiÖm b¶o hiÓm. Ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm gåm ho¹t
®éng kinh doanh t¸i b¶o hiÓm vµ ho¹t ®éng trung gian b¶o
hiÓm”.
VËy trong ho¹t ®éng KDBH th× nguån thu quan träng
nhÊt ®Ó t¹o nªn doanh thu cña c¸c doanh nghiÖp lµ phÝ b¶o
hiÓm. PhÝ b¶o hiÓm lµ kho¶n tiÒn mµ ngêi tham gia b¶o
hiÓm tr¶ cho nhµ b¶o hiÓm ®Ó nhËn ®îc sù b¶o ®¶m tríc
nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. Hay nãi c¸ch kh¸c phÝ b¶o hiÓm
chÝnh lµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm b¶o hiÓm, v× vËy viÖc x¸c
®Þnh møc phÝ b¶o hiÓm hîp lý sÏ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh
tranh vµ quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp
b¶o hiÓm.
ViÖc x¸c ®Þnh møc phÝ cÇn ph¶i tÝnh ®Õn c¸ yÕu tè:
L¹m ph¸t, tû suÊt doanh lîi, quan hÖ cung cÇu cña s¶n phÈm
b¶o hiÓm trªn thÞ trêng…
Ngoµi ra, nguån thu tõ ho¹t ®éng ®Çu t cña doanh
nghiÖp KDBH lµ nh©n tè quan träng lµm t¨ng lîi nhuËn cña
c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm. Nguån thu nµy bao gåm c¸c
kho¶n l·i tiÒn göi ng©n hµng, thu tõ lîi tøc cæ phÇn, cæ
phiÕu trªn thÞ trêng chøng kho¸n, thu tõ kinh doanh tiÒn
tÖ…
2.2.Ph©n phèi vµ sö dông quü b¶o hiÓm kinh doanh:
Qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ sö dông quü BHKD g¾n víi
chøc n¨ng gi¸m ®èc b»ng tiÒn ®èi víi viÖc t¹o lËp vµ sö
dông quü nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cña ngêi kinh doanh b¶o
hiÓm ®¹t ®îc doanh thu cao nhÊt. Chøc n¨ng gi¸m ®èc cña
BHKD ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc chÊp hµnh c¸c nguyªn
t¾c, quy t¾c, néi dung t¹o lËp vµ sö dông quü nh»m ®¶m
b¶o tÝnh môc ®Ých, tÝnh ®óng ®¾n, tÝnh hiÖu
qu¶ kÞp
thêi cña viÖc t¹o lËp vµ sö dông quü.
2.2.1. Ký quü: C¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i thùc
hiÖn ký quü t¹i ng©n hµng vµ hëng l·i trªn sè tiÒn ký quü,
trong trêng hîp doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n vÒ kh¶ n¨ng
thanh to¸n th× cã thÓ sö dông t¹m thêi sè tiÒn nµy vµ bæ
xung chóng trong vßng 90 ngµy. Ký quü lµ ph¬ng tiÖn gióp
cho nhµ níc kiÓm tra kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp
®Ó thùc hiÑen c¸c cam kÕt cña m×nh ®èi víi ngêi ®îc b¶o
hiÓm.
2.2.2. Quü dù tr÷ b¾t buéc: C¸c doanh nghiÖp b¶o
hiÓm ph¶i trÝch 1 tû lÖ % nhÊt ®Þnh trªn l·i rßng hµnh n¨m
®Ó lËp quü dù tr÷ b¾t buéc. Quü nµy ®¶m b¶o bæ xung
cho quü dù phßng trong trêng hîp quü nµy ®ù¬c lËp kh«ng
®ñ vµ lµm t¨ng quy m« vèn cña doanh nghiÖp.
2.2.3.Båi thêng tæn thÊt vµ tr¶ tiÒn b¶o hiÓm:
Trong ho¹t ®éng kinh doanh bo¶ hiÓm th× chi båi thêng
lµ néi dung chi chñ yÕu gåm cã:
TiÒn tr¶ b¶o hiÓm trong c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n
thä, khi ®Õn h¹n hîp ®ång hoÆc khi cã sù cè b¶o hiÓm x¶y
ra.
Tr¶ tiÒn b¶o hiÓm trong b¶o hiÓm tai n¹n, bÖnh tËt, èm
®au cÇn ph¶i kh¸m ch÷a, ®iÒu trÞ, phÉu thuËt.
Tr¶ tiÒn båi thêng tæn thÊt trong c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm
thiÖt h¹i khi c¸c rñi ro x¶y ra.
Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp cßn ph¶i thùc hiÖn c¸c néi
dung chi phÝ kinh doanh kh¸c: chi phÝ hoµn thiÖn b¶o hiÓm
gèc, chi l¬ng, dÞch vô…
2.2.4. Dù phßng nghiÖp vô: C¸c doanh nghiÖp ph¶i lËp
quü dù phßng nghiÖp vô vµ ghi chóng vµo tµi s¶n nî nh»m
thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña m×nh ®èi víi ngêi ®îc b¶o hiÓm
vµ ngêi ®ù¬c hëng hîp ®ång b¶o hiÓm.
2.2.5. NghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch nhµ níc:
C¸c doanh nghiÖp KDBH c¸c dÞch vô b¶o hiÓm theo
ph¬ng thøc h¹ch to¸n kinh doanh nh»m môc ®Ých kiÕm lêi
nªn ph¶i cã nghÜa vô nép c¸c kho¶n thu cho nhµ níc- NghÜa
vô nép thuÕ cña doanh nghiÖp KDBH.
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tÝnh cho c¸c ho¹t ®éng ph¸t sinh
doanh thu nh tÝnh trªn c¸c kho¶n phÝ b¶o hiÓm gèc, phÝ
nhËn t¸i b¶o hiÓm tõ kinh doanh bÊt ®éng s¶n…
ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp tÝnh trªn c¸c kho¶n lîi tøc
thu ®îc tõ ho¹t ®éng KDBH, ho¹t ®éng ®Çu t vµ c¸c ho¹t
®éng kh¸c…
2.2.6. ChÕ ®é ph©n phèi lîi nhuËn: Thu nhËp cña doanh
nghiÖp b¶o hiÓm sau khi ®· nép thuÕ thu nhËp doanh
nghiÖp, bï ®¾p c¸c kho¶n chi phÝ kh«ng ®ù¬c coi lµ chi phÝ
hîp lý khi tÝnh thuÕ cßn l¹i lµ ®îc gi÷ l¹i ®Ó lËp quü dù tr÷
b¾t buéc, sau ®ã ®îc sö dông theo tõng m« h×nh doanh
nghiÖp KDBH.
3. Ho¹t ®éng ®Çu t cña c¸c DN KDBH ë ViÖt Nam.
3.1.Ho¹t ®«ng chung cña c¸c DN KDBH t¹i ViÖt Nam:
Kinh doanh b¶o hiÓm võa mang tÝnh chÊt båi hoµn, võa
kh«ng mang tÝnh chÊt båi hoµn. ChÝnh ®iÒu nµy t¹o ra tiÒn
®Ò kh¸ch quan cho tÝnh th¬ng m¹i cña ho¹t ®éng KDBH.
Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña tÝnh chÊt båi hoµn t¹o ra tÝnh nhµn
rçi cña vèn b¶o hiÓm trong nh÷ng thêi gian nhÊt ®Þnh, cho
phÐp nhµ b¶o hiÓm cã thÓ sö dông nã tham gia vµo thÞ trêng tµi chÝnh ®Ó sinh lîi. ViÖc ®Çu t cña nhµ b¶o hiÓm cÇn
rÊt thËn träng nÕu kh«ng sÏ rÊt nguy hiÓm cho nh÷ng ngêi
tham gia b¶o hiÓm, Nhµ níc ®ßi hái c¸c doanh nghiÑp b¶o
hiÓm ph¶i thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña m×nh b»ng c¸c rµi s¶n
cã thÓ thùc hiÖn trªn b¶ng tæng kÕt tµi s¶n.
Ngoµi ra còng cã nh÷ng ®iÒu quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò
®Çu t vèn cña doanh nghiÖp KDBH. T¹i ®iÒu 98- §Çu t vèn
NghÞ ®Þnh sè 100CP quy ®Þnh:
(1). ViÖc ®Çu t vèn cña DNBH ph¶i ®¶m b¶o an toµn,
hiÖu qu¶ vµ ®¸p øng ®îc nhu cÇu chi tr¶ thêng xuyªn cho
c¸c cam kÕt theo hîp ®ång b¶o hiÓm.
(2). Doanh nghiÖp b¶o hiÓm chØ ®îc sö dông vèn nhµn
rçi cña m×nh ®Ó ®Çu t ë ViÖt Nam trong c¸c lÜnh vùc sau:
-
Mua tr¸i phiÕu chÝnh phñ
-
Mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu doanh nghiÖp
- Kinh doanh bÊt ®éng s¶n
-
Gãp vèn vµo c¸c doanh nghiÖp kh¸c
- Cho vay theo quy ®Þnh cña luËt c¸c tæ chøc tÝn dông
-
Göi tiÒn t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông.
(3). ChÝnh phñ quy ®Þnh cô thÓ c¸c danh môc ®Çu t
thuéc c¸c lÜnh vùc t¹i kho¶n 2 ®iÒu 98 vµ tû lÖ vèn nhµn
rçi ®îc phÐp ®Çu t vµo mçi danh môc ®Çu t nh»m ®¶m b¶o
cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm lu«n duy tr× ®îc kh¶ n¨ng
thanh to¸n.
Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña kinh doanh b¶o hiÓm tríc
hÕt lµ v× quyÒn lîi cña ngêi tham gia b¶o hiÓm. Nhng v×
BHKD lµ ho¹t ®éng kinh doanh chñ yÕu dùa trªn c¸c rñi ro
vËy nªn ®Ó ®¶m b¶o cho sù tån t¹i cña m×nh nhµ
b¶o
hiÓm còng cã mét sè nguyªn t¾c kh¸c nh»m ®¶m b¶o an
toµn cho
ho¹t ®éng KDBH cña m×nh ®ång thêi lµm t¨ng
kh¶ n¨ng thanh to¸n cho ngêi tham gia b¶o hiÓm trong trêng
hîp rñi ro x¶y ra:
+ Nguyªn t¾c ph©n chia rñi ro trong ®Çu t: c¸c kho¶n
®Çu t phÇn vèn nhµn rçi cña c«ng ty b¶o hiÓm kh«ng ®îc vît
qu¸ møc trÇn ®îc nhµ níc quy ®Þnh.
+ Nguyªn t¾c ph©n t¸n rñi ro, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm
ph¶i ph©n t¸n rñi ro trong ®Çu t vµ c¸c lÜnh vùc kinh doanh
bÊt ®éng s¶n.
§Ó thùc hiÖn c¸c yªu cÇu vµ nguyªn t¾c trong ®Çu t,
c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã tÝnh n¨ng ®éng vµ tr¸ch
nhiÖm cao trong qu¶n lý tµi chÝnh. Ngoµi viÖc ®¸nh gi¸ thêng xuyªn ®îc kÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c kho¶n ®Çu t,
h¹ch to¸n chÝnh s¸ch kÕt qu¶ ho¹t ®éng cÇn ph¶i ®Þnh gi¸
chÝnh x¸c c¸c gi¸ trÞ tµi s¶n cña c¸c doanh nghiÖp.
3.2. Ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp kinh
doannh trong lÜnh vùc b¶o hiÓm nh©n thä:
Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch më
cña cña chÝnh phñ ViÖt Nam, ngoµi nh÷ng c«ng ty b¶o hiÓm
ra ®êi tõ rÊt l©u t¹i ViÖt Nam- c«ng ty B¶o ViÖt thµnh lËp
ngµy 15/01/1965… th× nay ®· cã rÊt nhiÒu c¸c c«ng ty
KDBH ra ®êi nh c«ng ty b¶o hiÓm thµnh phè Hå CHÝ Minh
(B¶o Minh), c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm Petrolimex- PJICO,
c«ng ty b¶o hiÓm dÇu khÝ ViÖt Nam(PVIC)…
Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng ®· t¹o m«i trêng
kinh doanh cho c¸c ho¹t ®éng b¶o hiÓm. §ång thêi chÝnh sù
ph¸t triÓn cña ngµnh b¶o hiÓm
®· khuyÕn khÝch sù ph¸t
triÓn chung cña nÒn kinh tÕ b»ng vai trß æn ®Þnh nÒn kinh
tÕ x· héi vµ vai trß trung gian tµi chÝnh. ë ®©y em xin ®Ò
cËp ®Õn thÞ trêng b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam.
ThÞ trêng b¶o hiÓm nh©n thä lµ mét thÞ trêng rÊt míi
vµ rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp KDBH. Tuy
thêi gian ho¹t ®éng t¹i thÞ trêng ViÖt Nam cha l©u nhng nã
®· thùc sù ®em l¹i kÕt qu¶ rÊt ®¸ng tù hµo vµ nhanh chãng
kh¼ng ®Þnh vai trß cña m×nh trong sù nghiÖp ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi. Tõ n¨m 1996 chØ cã B¶o ViÖt tham gia vµo
thÞ trêng nµy nhng ®Õn nay ®· cã 5 doanh nghiÖp ho¹t
®éng: B¶o ViÖt ( tæng c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam, doanh
nghiÖp Nhµ níc), c«ng ty liªn doanh TNHH b¶o hiÓm- B¶o
Minh CMG, c«ng ty TNHH b¶o hiÓm Manufife, c«ng ty TNHH
b¶o hiÓm Prudential ViÖt Nam vµ c«ng ty TNHH b¶o hiÓm
quèc tÕ Mü- AIA.
N¨m 2000 doanh thu phÝ b¶o hiÓm nh©n thä toµn thÞ
trêng ®¹t 1280 tû VND víi gÇn mét triÖu hîp ®ång cã hiÖu
lùc. Nhng ®Õn n¨m 2001 th× doanh thu phÝ ®¹t kho¶ng
2775 triÖu tû ®ång ( t¬ng ®¬ng víi 0,55% GDP), sè lîng hîp
®ång cã hiÖu lùc ®¹t kho¶ng 1,6 triÖu.
Víi viÖc x©y dùng m¹ng líi kinh doanh réng kh¾p, ®a
d¹ng ho¸ c¸c kªnh ph©n phèi, c¸c doanh nghiÖp BHNT, ®iÓn
h×nh lµ B¶o ViÖt ®· x©y dùng ®îc m¹ng líi cung cÊp dÞch vô
réng kh¾p c¶ níc, ®¸p øng nhu cÇu cña mäi tÇng líp nh©n
d©n. M« h×nh tæ chøc qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp ngµy
cµng hoµn thiÖn vµ linh ho¹t h¬n. C¸c doanh nghiÖp còng
b¾t ®Çu hîp t¸c víi ng©n hµng trong viÖc thu phÝ, ®iÓn
h×nh lµ sù hîp t¸c gi÷a B¶o ViÖt Víi ng©n hµng ¸ Ch©uACB, Gi÷a Prudential víi ACB… Theo b¸o Th¬ng M¹i ngµy
26/04/2002, ho¹t ®éng KDBH qua ng©n
hµng gi÷a
Prudential vµ ACB võa chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng dÞch vô
t vÊn b¶o hiÓm nh©n thä qua ng©n hµng. 18 quÇy t vÊn
dÞch vô tµi chÝnh cña Prudential ®Æt t¹i héi së vµ chi nh¸nh
cña ACB t¹i 5 tØnh thµnh phè lín, ®· lµm ®a d¹ng ho¸ kªnh
ph©n phèi s¶n xuÊt dÞch vô cña Prudential vµ ACB t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn tiÖn cho kh¸ch hµng. C¸c s¶n phÈm ngµy cµng
®a d¹ng vµ phong phó cïng víi h×nh thøc ®ãng phÝ, víi
nh÷ng thêi h¹n b¶o hiÓm, ph¬ng ¸n b¶o hiÓm ngµy cµng
linh ho¹t h¬n, phôc vô tèt cho nhu cÇu thÞ trêng cßn rÊt míi
mÎ t¹i ViÖt Nam
BHNT lµ ngµnh kinh doanh mang ý nghÜa x· héi s©u
s¾c, do vËy Nhµ níc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî, thóc ®Èy
ngµnh BHNT ph¸t triÓn nh: chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t, chÝnh s¸ch
u ®·i thuÕ thu nhËp ®èi víi nh÷ng ngêi tham gia BHNT…
4. Vai trß cña kinh doanh b¶o hiÓm trong qu¸ tr×nh t¸i
s¶n xuÊt x· héi:
X· héi muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× ph¶i s¶n xuÊt, x·
héi lh«ng thÓ ngõng s¶n xuÊt còng nh kh«ng thÓ ngõng tiªu
dïng. Trong bÊt cø x· héi nµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng ph¶i
thêng xuyªn ®æi míi. Thêng xuyªn ®æi míi mµ kh«ng lÆp l¹i
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ t¸i s¶n xuÊt. VËy BHKD cã vai trß nh
thÕ nµo trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ho¹t ®éng mµ c¸c nhµ
doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã vai trß rÊt to lín. Nã kh«ng nh÷ng
cã vai trß gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng cho c¸c ®èi tîng
thuéc khu vùc Nhµ níc mµ cßn v¬n tíi duy tr× vµ ph¸t triÓn
qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, ®êi sèng cña mäi ®èi tîng, mäi
thµnh phÇn kinh tÕ trong x· héi.
Ho¹t ®éng KDBH mang tÝnh chÊt kinh doanh- kiÕm ®îc
nhiÒu lîi nhuËn. VËy muèn kiÕm ®îc nhiÒu lîi nhuËn th× tríc
tiªn cÇn ph¶i b¶o toµn ®îc vèn vµ ph¶i cã nhng ho¹t ®éng
kinh doanh nh thÕ nµo ®Ó t¨ng ®îc nhiÒu lîi nhuËn hay nãi
c¸ch kh¸c ®ã chÝnh lµ qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. VËy KDBH cã
nh÷ng vai trß g× ®èi víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi.
4.1. Gãp phÇn b¶o toµn vèn s¶n xuÊt kinh doanh æn ®Þnh
®êi sèng cña ngêi tham gia b¶o hiÓm:
ViÖc t¹o lËp quü b¶o hiÓm vµ ph¬ng ph¸p sö dông quü
®Ó båi thêng, b¶o toµn vèn s¶n xuÊt kinh doanh, æn ®Þnh
®êi sèng cña ngêi tham gia b¶o hiÓm tríc nh÷ng tæn thÊt vµ
rñi ro ®ång thêi gi¶i quyÕt båi thêng kÞp thêi ®Ó b¶o vÖ
quyÒn lîi cho ngêi tham gia b¶o hiÓm, gióp hä æn ®Þnh s¶n
xuÊt kinh doanh nhanh chãng kh«i phôc tæn thÊt gióp cho
qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt nhanh h¬n.
4.2.Hç trî vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng h¹n chÕ
tæn thÊt:
§Ò phßng ng¨n ngõa, h¹n chÕ tæn thÊt lµ t¸c dông cã ý
nghÜa tÝch cùc cña ho¹t ®éng b¶o hiÓm ®èi víi bÊt kú ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh nµo cña doanh nghiÖp. Bëi v×,
nÕu c¸c doanh nghiÖp tæ chøc tèt c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng,
h¹n chÕ rñi ro bÊt ngê cã hiÖu qu¶ sÏ gi¶m ®îc chi båi thêng
b¶o ®¶m an toµn cho s¶n xuÊt, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh
doanh cho doanh nghiÖp.
4.3.Gãp phÇn gi¶m chi vµ t¨ng tÝch luü cho Ng©n s¸ch Nhµ
níc:
ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, Nhµ níc dÇn xo¸
bá bao cÊp, thùc hiÖn chÕ ®é giao vèn, b¶o toµn vèn vµ
ph¸t triÓn vèn, c¸c doanh nghiÖp ®îc phÐp tham gia b¶o
hiÓm ( phÝ b¶o hiÓm ®îc h¹ch to¸n vµ gi¸ thµnh) ®Ó b¶o
toµn vèn khi gÆp rñi ro bÊt ngê. Th«ng qua ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp b¶o hiÓm, Ng©n s¸ch Nhµ níc sÏ gi¶m ®îc
kho¶n trî cÊp bï ®¾p tæn thÊt do thiªn tai g©y ra ®èi víi
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ mµ vÉn ®¶m b¶o qu¸ tr×nh t¸i s¶n
xuÊt ph¸t triÓn b×nh thêng.
Trong doanh nghiÖp KDBH, c¸c dÞch vô b¶o hiÓm theo
ph¬ng thøc h¹ch to¸n kinh doanh. Cho nªn c¸c doanh
nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i cã nghÜa vô nép c¸c kho¶n thu cho
nhµ níc nh thuÕ doanh thu (4%), thuÕ lîi tøc vèn (50%),
thuÕ vèn… sè tiÒn mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm nép Ng©n
s¸ch Nhµ níc ph¶n ¸nh tæng hîp chÊt lîng uy tÝn ho¹t ®éng
cña b¶o hiÓm ®èi víi kinh tÕ x· héi.
KÕt luËn
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ho¹t ®éng kinh doanh b¶o
hiÓm ngµy cµng cã vai trß vµ ý nghÜa quan träng ®èi víi
nh÷ng ngêi tham gia b¶o hiÓm vµ lîi Ých toµn x· héi. Môc
tiªu quan träng vµ cã ý nghÜa ®èi víi bÊt kú lÜnh vùc kinh
doanh nµo ®ã chÝnh lµ lîi nhuËn. Nhng c¸c doanh nghiÖp
kinh doanh b¶o hiÓm kh«ng thÓ bá qua ®îc nh÷ng môc tiªu
kh¸c vµ còng kh«ng kÐm phÇn quan träng ®ã lµ b¶o vÖ lîi
Ých cña ngêi tham gia b¶o hiÓm, kÞp thêi bï ®¾p nh÷ng
tæn thÊt cho hä ®Ó hä nhanh chãng æn ®Þnh qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt… §ång thêi c¸c doanh nghiÖp nµy còng gãp mét
phÇn kh«ng nhá vµo Ng©n s¸ch Nhµ níc.
§Ó ho¹t ®éng b¶o hiÓm ®îc diÔn ra mét c¸ch b×nh thêng vµ thuËn lîi c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i chuÈn bÞ kü
cµng mäi viÖc tõ nhu cÇu cña kh¸ch hµng, tõ viÖc ®Þnh gi¸
c¸c rñi ro, ®Þnh phÝ b¶o hiÓm… ®Õn ký kÕt vµ thùc hiÖn
hîp ®ång. Thªm vµo ®ã lµ sù quan t©m cña Nhµ níc ®èi víi
c¸c doanh nghiÖp b»ng c¸c chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t, gi¶m thuÕ
thu nhËp ®èi víi ngêi tham gia b¶o hiÓm…
- Xem thêm -