Tài liệu Bản chất của bảo hiểm xã hội

Më ®Çu Trong cuéc sèng sinh ho¹t còng nh trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ngµy dï lu«n chó ý ng¨n ngõa vµ ®Ó ý phßng ngõa nhng con ngêi vÉn cã nguy c¬ gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro bÊt ngê x¶y ra. Cã ngêi cã thÓ vuît qua nhng cã nh÷ng ngêi kh«ng thÓ vît qua khái,chÝnh v× vËy b¶o hiÓm ra ®êi. Do nhu cÇu cña con ngêi cña con ngêi, ho¹t ®éng b¶o hiÓm ngµy cµng ph¸t triÓn vµ kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi mçi c¸ nh©n, doanh nghiÖp vµ mçi quèc gia. Ngµy nay, sù giao lu kinh tÕ, v¨n ho¸ gi÷a c¸c quèc gia ngµy ph¸t triÓn th× b¶o hiÓm còng ngµy cµng më réng. H×nh thøc b¶o hiÓm x· héi còng kh«ng ngo¹i lÖ. Nã ®îc kh¸ sím vµ ®Õn nay ®· ®îc thùc hiÖn ë tÊt c¶ níc trªn thÕ giíi. BHXH lµ sù ®¶m b¶o thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp ®èi víi ngêi lao ®éng khi hä gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm trªn c¬ së h×nh thµnh vµ sö dông mét quü tiÒn tÖ tËp trung nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho ngêi vµ gia ®×nh hä, gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn x· héi. Sau h¬n 10 n¨m më cöa thÞ trêng b¶o hiÓm, ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm t¹i ViÖt Nam ®ã ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng tröëng rÊt cao, tæng doanh thu phÝ baá hiÓm toàn thÞ trêng t¨ng b×nh qu©n 26,5% trong giai ®o¹n 1993 - 2005 c¬ cÊu tû träng doanh thu dÞch vô b¶o hiÓm trong GDP còng t¨ng nhanh tõ 0,37% GDP n¨m 1993 lªn 2,03%/GDP n¨m 2005. Vµ gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh t¨ng trëng cña ®Êt níc th× BHXH ViÖt Nam còng kh«ng ngõng ®îc ph¸t triÓn. 1 Ngay sau khi bé luËt lao ®éng cã hiÖu lùc tõ ngµy 01/01/1995 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 12/ CP ngµy 26/01/1995 vÒ ®iÒu lÖ BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ.Néi dung cña b¶n ®iÒu lÖ nµy gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu cña §¶ng vµ nhµ níc ®Ò ra gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng vµ sù tiÕn bé x· héi, gãp phÇn lµm l¹nh ho¸ thÞ trêng lao ®éng vµ ®ång thêi ®¸p øng ®îc sù mong mái cña ®«ng ®¶o ngêi lao ®éng trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cña c¶ níc. Vµ trong suèt 10 n¨m ho¹t ®éng BHXH ®· thùc hiÖn tèt vai trß cña m×nh: thay thÕ, bï ®¾p thu nhËp cho ngêi lao ®éng khi gÆp rñi ro, tiÕn hµnh ph©n phèi phÊn phèi lai thu nhËp gi÷a nh÷ng tham gia BHXH, gãp phÇn kÝch thÝch ngêi lao ®éng h¨ng h¸i lao ®éng, g¾n bã lîi Ých gi÷a ngêi lao ®éng víi ngêi sö dông lao ®éng, gi÷a ngêi lao ®éng víi x· héi. Tríc nh÷ng biÕn ®éng lín cña t×nh kinh tÕ ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ khi ViÖt Nam gia nhËp WTO nhËn thÊy luËt BHXH cò cßn nhiÒu thiÕu sãt, t¹i kú häp thø 9 Quèc héi kho¸ XI, ngµy 29 th¸ng 6 n¨m 2006, Quèc héi th«ng qua mét sè LuËt quan träng trong ®ã cã luËt BHXH sè 71/2006/ QH11 vµ Chñ tÞch níc NguyÔn Minh TriÕt ®· ký lÖnh sè 13/2006/ L- CTN ban hµnh ngµy 12/7/2006. Víi 11 ch¬ng, 141 ®iÒu LuËt BHXH quy ®Þnh vÒ chÕ ®é chÝnh s¸ch BHXH : quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña ngêi lao ®éng, cña c¬ quan tæ chøc , c¸ nh©n tham gia BHXH, tæ chøc BHXH, quü BHXH , thñ tôc thùc hiÖn BHXH vµ qu¶n lý nhµ níc vÒ BHXH cã lîi cho ngêi lao ®éng. 2 \Néi dung 1.B¶n chÊt cña B¶o hiÓm x· héi 1.1 Sù ra ®êi cña b¶o hiÓm x· héi B¶o hiÓm x· héi lµ lo¹i h×nh x· héi ra ®êi muén h¬n so víi b¶o hiÓm th¬ng m¹i tuy nhiªn cho ®Õn nay nã ®· ®îc triÓn khai ë tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi. Sù ra ®êi cña b¶o hiÓm x· héi (BHXH) phï hîp víi nhu cÇu kh¸ch quan khi nÒn hµng ho¸ ra ®êi vµ ph¸t triÓn. Khi nÒn ®¹i c«ng nghiÖp ra ®êi ë hÇu hÕt c¸c níc Ch©u ¢u th× viÖc thuª míc lao ®éng lµm thuª ®· ra ®êi vµ ngµy cµng trë lªn phæ biÕn. ViÖc thuª mín h×nh thµnh mèi quan hÖ chñ thî mét c¸ch rÊt tù nhiªn . Mèi quan hÖ nµy lóc ®Çu tëng rÊt su«n sÎ nhng dÇn ®· ph¸t sinh mét lo¹t c¸c m©u thuÉn trong ®ã m©u thuÉn lín vµ chñ yÕu nhÊt lµ vÊn ®Ò tiÒn c«ng ,tiÒn l¬ng, vÊn ®Ò thêi gian lµm viÖc vµ ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò khi ngêi lao ®éng kh«ng may bÞ tai n¹n èm ®au , khi ngêi lao ®éng n÷ sinh ®Î … chñ cã tr¶ tiÒn hay kh«ng. Lóc ®Çu giíi chñ tuyªn bè kh«ng tr¶ l¬ng cho nªn ngêi lao ®éng ph¶i tù lo.Vµ ngêi lao ®éng tù gi¶i quyÕt b»ng c¸ch h×nh thµnh nh÷ng héi t¬ng hç ®Ó gióp ®ì lÉn nhau trong lóc khã kh¨n . Nhng c¸ch thøc nµy hoµn toµn mang tÝnh chÊt tù ph¸t . Tuy nhiªn giíi chñ ngµy cµng bãc lét c«ng nh©n thËm tÖ h¬n b»ng c¸ch kÐo dµi thêi gian lµm viÖc ,t¨ng cêng ®é lµm viÖc …. Tõ ®ã lµm cho ngêi lao ®éng bÞ tai n¹n , èm ®au ngµy cµng nhiÒu , tõ ®ã lµm bïng ph¸t nh÷ng cuéc ®Êu tranh 3 biÓu t×nh ®ßi giíi chñ ph¶i tr¶ tiÒn c«ng tiÒn l¬ng cho hä trong nh÷ng ngµy èm, nghØ thai s¶n. Cuéc ®Êu tranh ngµy cµng lan réng buéc chÝnh phñ c¸c níc ph¶i can thiÖp . ChÝnh phñ yªu cÇu ph¶i thùc hiÖn theo ®óng yªu cÇu cña ngêi lao ®éng nhng giíi chñ vÉn kh«ng nghe . ChÝnh v× vËy cuéc ®Êu tranh ®· trë nªn cao trµo vµ lan réng kh¾p thÕ giíi buéc chÝnh phñ ph¶i can thiÖp b»ng c¸ch: + Yªu cÇu thî ph¶i trÝch tõ tiÒn l¬ng cña m×nh hµng th¸ng mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó ®ãng gãp vµo quü chung. + Yªu cÇu chñ còng ph¶i ®ãng gãp vµo quü nµy. + Nhµ níc lµ ngêi ®øng ra bo¶ trî vµ qu¶n lý quü vµ ding quü ®ã trî cÊp cho ngêi lao ®éng trong nh÷ng trêng hîp nãi trªn . Toµn bé nh÷ng mèi quan hÖ nãi trªn ®îc thÕ giíi lóc ®ã gäi lµ BHXH cho ngêi lao ®éng. Sù xuÊt hiÖn cña BHXH lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan khi mµ mäi thµnh viªn trong x· héi ®Òu c¶m thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i tham gia hÖ thèng BHXH vµ sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh b¶o hiÓm cho ngêi lao ®éng .V× vËy , BHXH ®· trë thµnh nhu cÇu vµ quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng vµ ®îc thõa nhËn lµ mét nhu cÇu tÊt yÕu kh¸ch quan, mét trong nh÷ng quyÒn lîi cña con ngêi nh trong Tuyªn ng«n nh©n quyÒn cña §¹i héi ®ång Liªn hîp quèc häp th«ng qua ngµy 10-12-1948; ®· nªu: “TÊt c¶ mäi ngêi víi t c¸ch lµ thµnh viªn cña x· héi cã quyÒn hëng B¶o hiÓm x· héi” 1.2 B¶n chÊt cña BHXH 4 Cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ BHXH nhng nh×n trung cã thÓ hiÓu BHXH lµ sù bï ®¾p mét phÇn thu nhËp bÞ mÊt khi gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro x· héi nh èm ®au tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghª nghiÖp dÉn ®Õn bÞ gi¶m hoÆc mÊt søc lao ®éng , mÊt viÖc lµm th«ng qua mét quü tµi chÝnh tËp trung tõ sù ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng ®ång thêi cã thªm sù hç trî mét phÇn cña nhµ níc .Tõ ®ã ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä æn ®Þnh ®îc cuéc sèng . Tõ ®Þnh nghi· trªn b¶n chÊt cña b¶o hiÓm ®ù¬c thÓ hiÖn ë nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: + BHXH lµ sù ph©n phèi l¹i thu nhËp gi÷a c¸c thµnh viªn trong x· héi sù ph©n phèi l¹i thu nhËp nµy ®îc thùc hiÖn theo c¶ chiÒu däc vµ chiÒu ngang( theo thêi gian vµ kh«ng gian) . Ngêi sö dông lao ®éng vµ nhµ níc kh«ng ®îc trùc tiÕp hëng mµ chØ cã ngêi lao ®éng míi ®îc hëng .Ngêi lao ®éng mÆc dï lµ ngêi trùc tiÕp ®îc hëng nhng phÇn lín sè tiÒn ®ãng gãp chñ yÕu lµ cña ngêi sö dông lao ®éng vµ mét phÇn cña nhµ níc ngêi lao ®éng ph¶i ®ãng rÊt Ýt. + C¸c rñi ro x· héi ®îc b¶o hiÓm trong chÝnh s¸ch x· héi thêng lµ nh÷ng rñi ro liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh lao ®éng nh tai n¹n lao ®éng , bÖnh nghÒ nghiÖp hoÆc lµ nh÷ng rñi ro biÕn cè hoÆc sù kiÖn cã tÝnh chÊt tÊt yÕu c¬ b¶n trong cuéc sèng con ngêi nh èm ®au , thai s¶n. +Môc ®Ých cña BHXH lµ gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng cña ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä khi gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro x· héi, gãp phÇn vµo sù an toµn chung vµ sù æn ®Þnh kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi cña ®Êt níc 5 +BHXH lµ tÊt yÕu kh¸ch quan ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng khi søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸ ®Æc biÖt. 1.3 §èi tîng cña BHXH §èi tîng cña BHXH chÝnh lµ thu nhËp cña ngêi lao ®éng bÞ biÕn ®éng gi¶m hoÆc mÊt ®i do bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng , mÊt viÖc lµm cña nh÷ng ngêi lao ®éng tham gia BHXH. §èi tîng tham gia BHXH lµ nh÷ng ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng. 1.4 T¸c dông cña BHXH + Ngêi lao ®éng : thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp cho ngêi lao ®éng tham gia b¶o hiÓm khi hä bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp do mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng hoÆc mÊt viÖc lµm. §ång thêi kÝch thÝch ngêi lao ®éng h¨ng h¸i lao ®éng s¶n xuÊt n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n vµ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. +X· héi : tiÕn hµnh ph©n phèi va ph©n phèi l¹i thu nhËp gi÷a nh÷ng ngêi tham gia BHXH. Tham gia BHXH kh«ng chØ cã ngêi lao ®éng mµ c¶ nh÷ng ngêi sö dông sö dông lao ®éng, BHXH gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. G¾n bã lîi Ých gi÷a ngêi lao ®éng –ngêi sö dông lao ®éng , gi÷a ngßi lao ®éng –x· héi. §èi víi nhµ níc chi cho BHXH lµ c¸ch thøc chi Ýt nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt nhng vÉn gi¶i quyÕt ®îc khã kh¨n vÒ ®êi sèng cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä gãp phÇn lµm cho s¶n xuÊt æn ®Þnh, kinh tÕ chÝnh trÞ ®îc ph¸t triÓn vµ an toµn h¬n. Gióp gi¶m g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch nhµ níc ®ång 6 thêi quü b¶o hiÓm cßn lµ nguån ®Çu t ®¸ng kÓ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. + Ngêi sö dông lao ®éng : khi ngêi lao ®éng ®îc ®ãng b¶o hiÓm th× sÏ kÝch thÝch ngêi lao ®éng h¨ng h¸i lao ®éng h¬n tõ ®ã lµm n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng vµ lîi nhuËn cña ngêi sö dông lao ®éng t¨ng. Sù tham gia ®ãng gãp BHXH kh«ng chØ ngêi sö dông lao ®éng mµ cßn ngêi lao ®éng vµ nhµ níc. Cã sù san xÎ bít g¸nh nÆng cho ngêi sö dông lao ®éng. 1.5 TÝnh chÊt cña BHXH TÝnh b¶o hiÓm Ngêi tham gia b¶o hiÓm kh«ng chØ lµ ngêi ®ãng gãp duy nhÊt mµ cßn c¶ ngêi sö dông lao ®éng vµ nhµ níc +Nh»m gióp c¸c thµnh viªn trong x· héi æn ®Þnh thu nhËp khi gÆp rñi ro. + ThÓ hiÖn sù san xÎ rñi ro. + Ho¹t ®éng trªn c¬ së sè ®«ng bï sè Ýt. B¶o ®¶m nguyªn t¾c cã ®ãng míi cã hëng TÝnh x· héi Mang ®Çy ®ñ tÝnh chÊt x· héi nãi chung. Ngêi lao ®éng ®ãng vai trß quan träng vµ ®«ng ®¶o nhÊt trong x· héi, cã ¶nh hëng lín nhÊt ®Õn sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc.Mäi ngêi trong x· héi ®Òu cã quyÒn b×nh ®¼ng tham gia b¶o hiÓm x· héi vµ BHXH ph¶i cã tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm cho mäi ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä kÓ c¶ khi hä cßn ®ang trong ®é tuæi lao ®éng. 2.Nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ b¶o hiÓm x· héi 7 2.1. ChÝnh s¸ch B¶o hiÓm x· héi lµ mét bé phËn cÊu thµnh vµ lµ bé phËn quan träng nhÊt trong chÝnh s¸ch x· héi Môc ®Ých chñ yÕu cña chÝnh s¸ch nµy nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho mäi ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, khi ngêi lao ®éng bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp do bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng , mÊt viÖc lµm. Thùc chÊt , ®©y lµ mét trong nh÷ng chÝnh ®èi víi con ngêi, nh»m ®¸p øng mét trong nh÷ng quyÒn vµ nhu cÇu hiÓn nhiªn cña con ngêi . ChÝnh s¸ch BHXH cßn thÓ hiÖn tr×nh ®é v¨n minh, tiÒm lùc vµ søc m¹nh kinh tÕ , kh¶ n¨ng tæ chøc vµ qu¶n lý cña mçi quèc gia. 2.2. Ngêi sö dông lao ®éng ph¶i cã nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm BHXH cho ngêi lao ®éng. Ngêi sö dông lao ®éng thùc chÊt lµ c¸c tæ chøc, c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c c¸ nh©n cã thuª mín lao ®éng. Hä ph¶i cã nghÜa vô ®ãng gãp vµo quü BHXH vµ cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c chÕ ®é BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng mµ m×nh sö dông theo ®óng luËt ph¸p quy ®Þnh. Ngêi lao ®éng lµm viÖc b×nh thêng th× ph¶i tr¶ l¬ng tho¶ ®¸ng cho hä .Khi hä gÆp rñi ro , bÞ èm ®au , tai n¹n lao ®éng … c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã tr¸ch nhiÖm BHXH cho hä. 2.3. Ngêi lao ®éng ®îc b×nh ®¼ng vÒ nghi· vô vµ quyÒn lîi ®èi vèi BHXH. Mäi ngêi lao ®éng trong x· héi ®Òu ®îc háng BHXH nh tuyªn ng«n nh©n quyÒn ®· nªu, ®ång thêi b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô ®ãng gãp vµ quyÒn lîi trî cÊp BHXH . Ngêi lao ®éng khi gÆp rñi ro nÕu muèn ®îc b¶o hiÓm th× b¶n th©n ngêi lao 8 ®éng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm tham gia BHXH ®Ó tù b¶o vÖ m×nh. 2.4. Møc trî cÊp BHXH phô thuéc vµo c¸c yÕu tè - T×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng - TiÒn l¬ng lóc ®ang ®i lµm - Ngµnh nghÒ c«ng t¸c vµ thêi gian c«ng t¸c - Tuæi thä b×nh qu©n cña ngêi lao ®éng - §iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi cña ®Êt níc trong tõng thêi kú VÒ nguyªn t¾c møc trî cÊp BHXH ph¶I thÊp h¬n møc l¬ng lóc ®ang ®i lµm, nhng vÉn ph¶i ®¶m b¶o møc sèng tèi thiÓu. Quan ®iÓm nµy võa ph¶n ¸nh tÝnh cén ®éng x· héi, võa ph¶n ¸nh nguyªn t¾c ph©n phèi l¹i quü BHXH cho nh÷ng ngêi tham gia BHXH. Trî cÊp BHXH lµ lo¹i trî cÊp thay thÕ tiÒn l¬ng. Mµ tiÒn l¬ng lµ kho¶n tiÒn mµ ngêi lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng khi hä thùc hiÖn ®îc nh÷ng c«ng viÖc hoÆc ®Þnh møc c«ng viÖc nµo ®ã. NÕu møc trî cÊp trî cÊp b»ng hoÆc cao h¬n tiÒn l¬ng th× kh«ng mét ngêi lao ®éng nµo ph¶i cè g¾ng t×m kiÕm viÖc lµm vµ tÝch cùc lµm viÖc ®Ó cã l¬ng , mµ ngîc l¹i sÏ lîi dông BHXH ®Ó ®îc nhËn trî cÊp. H¬n n÷a , c¸ch lËp quü BHXH theo ph¬ng thøc dµn tr¶I rñi ro còng kh«ng cho phÐp tr¶ trî cÊp BHXH b»ng tiÒn l¬ng lóc ®ang ®i lµm. 2.5. Nhµ níc qu¶n lý thèng nhÊt chÝnh s¸ch BHXH , tæ chøc bé m¸y thùc hÞªn chÝnh s¸ch BHXH Thùc tÕ cho thÊy nÕu kh«ng cã sù can thiÖp cña nhµ níc , nÕu kh«ng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc th× mèi quan hÖ gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng sÏ kh«ng ®îc duy tr× bÒn v÷ng. Nhµ níc ph¶i qu¶n lý toµn bé quy tr×nh qu¶n lý 9 mét c¸ch chÆt chÏ vµ th«ng nhÊt.Tríc hÕt ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch BHXH lµ kh©u ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt. Sù qu¶n lý nµy cña nhµ níc vÒ vÊn ®Ò nµy thÓ hiÖn ë viÖc x©y dung c¸c dù ¸n luËt, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ BHXH vµ ban hµnh thùc hiÖn . Sau ®ã lµ híng dÉn , kiÓm tra, thanh tra c¸c tæ chøc , c¸ nh©n thùc hiÖn chÝnh s¸ch. §Ó qu¶n lý BHXH, nhµ níc sö dông c¸c c«ng cô chñ yÕu nh luËt ph¸p vµ bé m¸y tæ chøc. Nh×n chung ,hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi , viÖc qu¶n lý vÜ m« BHXH ®Òu ®îc nhµ níc giao cho bé lao ®éng hoÆc bé x· héi trùc tiÕp ®iÒu hµnh 3. Quü BHXH 3.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm BHXH lµ mét chÝnh s¸ch x· héi tuy nhiªn kh¸c víi c¸c chÝnh s¸ch ë chç chi tiªu thêng ®îc lÊy tï ng©n s¸ch nhµ níc cßn ®èi víi BHXH lÊy tõ quü BHXH. BHXH lµ mét quü tËp trung ®éc lËp n»m ngoµi ng©n s¸ch , chØ ®¶m b¶o cho viÖc chi tr¶ trong néi bé cña hÖ thèng ®Ó c©n b»ng thu chi ,cã chi cã hëng. Quü b¶o hiÓm cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: + Quü ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn g¾n víi môc ®Ých ®¶m b¶o æn ®Þnh cuéc sèng cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä khi gÆp ph¶i c¸c biÕn cè, rñi ro lµm gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp tõ lao ®éng. +Ph©n phèi quü BHXH võa mang tÝnh chÊt hoµn tr¶ võa mang tÝnh chÊt kh«ng hoµn tr¶. TÝnh chÊt hoµn tr¶ : ngêi lao ®éng lµ ®èi tîng tham gia vµ ®ãng gãp BHXH ®ång thêi hä còng lµ ®èi tîng ®îc nhËn trî cÊp . TÝnh kh«ng hoµn tr¶ : cïng tham gia ®ãng BHXH nhng cã ngêi ®îc hëng trî cÊp nhiÒu lÇn 10 vµ nhiÒu chÕ ®é kh¸c nhau , nhng còng cã nh÷ng ngêi ®îc nhËn Ýt lÇn h¬n, thËm chÝ kh«ng ®îc nhËn . Møc trî cÊp thêng lín h¬n so víi møc ®ãng gãp cña hä. + Qu¸ tr×nh tÝch luü ®Ó b¶o tån gi¸ trÞ vµ b¶o ®¶m an toµn vÒ tµi chÝnh ®èi víi quü BHXH lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh nguyªn t¾c. §Æc ®iÓm nµy xuÊt ph¸t tõ chøc n¨ng c¬ b¶n nhÊt cña BHXH lµ ®¶m b¶o an toµn vÒ thu nhËp cho ngêi lao ®éng.V× vËy ®Õn lît m×nh, BHXH ph¶i tù b¶o vÖ m×nh tríc nguy c¬ mÊt an toµn vÒ tµi chÝnh. + Quü BHXH lµ h¹t nh©n , lµ néi dung vËt chÊt cña tµi chÝnh BHXH. Nã lµ kh©u tµi chÝnh trung gian cïng víi ng©n s¸ch nhµ níc vµ tµi chÝnh doanh nghiÖp h×nh thµnh nªn hÖ thèng tµi chÝnh quèc gia. + Sù ra ®êi , vµ tån t¹i ph¸t triÓn quü BHXH phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña tõng quèc gia vµ ®iÒu kiÖn lÞch sö trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh cña ®Êt níc. 3.2. Nguån h×nh thµnh Quü b¶o hiÓm x· héi ®îc h×nh thµnh tõ nh÷ng nguån c¬ b¶n sau: +VÒ phÝa ngêi lao ®éng : sù ®ãng gãp mét phÇn ®Ó BHXH cho m×nh võa biÓu hiÖn sù tù g¸nh chÞu trùc tiÕp rñi ro cña m×nh , võa cã thÓ hiÖn ý nghÜa rµng buéc nghÜa vô vµ quyÒn lîi mét c¸ch chÆt chÏ. +VÒ phÝa ngêi sö dông lao ®éng: sù ®ãng gãp mét phÇn BHXH cho ngêi lao ®éng sÏ tr¸nh ®îc thiÖt h¹i kinh tÕ do ph¶i chi ra mét kho¶n tiÒn lín khi cã rñi ro x¶y ra ®èi víi ngêi lao ®éng mµ m×nh thuª mín. §ång thêi nã cßn gãp phÇn gi¶m bít 11 t×nh tr¹ng tranh chÊp , kiÕn t¹o ®îc mèi quan hÖ tèt ®Ñp gi÷a chñ vµ thî. +VÒ phÝa nhµ níc: BHXH kh«ng thÓ thiÕu ®îc sù ®ãng gãp cña nhµ níc.Tríc hÕt c¸c luËt lÖ cña nhµ níc vÒ BHXH lµ nh÷ng chuÈn mùc ph¸p lý mµ c¶ ngêi lao ®éng vµ ngêi sñ dông lao ®éng ®Òu ph¶i tu©n theo, nh÷ng tranh chÊp chñ thî trong lÜnh vùc BHXH cã c¬ së ®Ó gi¶i quyÕt. Ngoµi ra b»ng nhiÒu h×nh thøc , biÖn ph¸p vµ møc ®é can thiÖp kh¸c nhau ®· lµm chç dùa cho ho¹t ®éng BHXH ch¾c ch¾n vµ æn ®Þnh. VÒ møc ®ãng gãp BHXH mét sè nø¬c quy ®Þnh ngêi sö dông lao ®éng ph¶i chôi toµn bé chi phÝ cho chÕ ®é tai n¹n lao ®éng. ChÝnh phñ tr¶ chi phÝ y tÕ vµ trî cÊp gia ®×nh,c¸c chÕ ®é cßn l¹i c¶ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng cung ®ãng gãp mçi bªn b»ng nhau. §èi víi níc ta: + Ngêi sö dông lao ®éng ®ãng b»ng tæng quü tiÒn l¬ngcña nh÷ng ngêi tham gia BHXH trong ®¬n vÞ .Trong ®ã , 10% chi tr¶ c¸c chÕ ®é hu trÝ, rö tuÊt vµ 5% ®Ó chi c¸c chÕ ®é thai s¶n, tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghª nghiÖp. + Ngêi lao ®éng ®ãng b»ng 5% tiÒn l¬ng th¸ng ®Ó chi c¸c chÕ ®é hu trÝ vµ tö tuÊt. +Nhµ níc ®ãng vµ hç trî thªm ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm ®èi víi ngêi lao ®éng + C¸c nguån kh¸c Møc ®ãng BHXH thùc chÊt lµ phÝ BHXH. PhÝ BHXH lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù c©n ®èi thu chi quü BHXH. Khi x¸c ®Þnh phÝ BHXH vÉn ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c : C©n b»ng thu chi, lÊy sè ®«ng bï sè Ýt vµ cã dù phßng. Møc phÝ x¸c ®Þnh ph¶i 12 ®îc c©n ®èi víi møc hëng, víi nhu cÇu BHXH vµ ®iÒu chØnh sao cho tèi u nhÊt. PhÝ BHXH ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: P = f1 + f1 + f3 Trong ®ã: P: PhÝ BHXH f1: PhÝ thuÇn tuý trî cÊp BHXH f2 : PhÝ dù phßng f3 : PhÝ qu¶n lý 3.3. Môc ®Ých sö dông Quü BHXH tríc hÕt ®îc sö dông ®Ó chi tr¶ trî cÊp cho ngêi lao ®éng khi gÆp ph¶i c¸c rñi ro x· héi. Chi tr¶ cho c¸c chi phÝ qu¶n lý cña bé m¸y hµnh chÝnh c«ng ®øng ra tæ chøc thùc hiÖn BHXH. Chi ®Çu t t¨ng trëng quü BHXH. Tuy nhiªn qu¸ tr×nh sö dông quü BHXH mµ phÇn sö dông nhiÒu nhÊt lµ ®Ó chi tr¶ c¸c chÕ ®é cßn phô thuéc vµo viÖc thµnh lËp quü BHXH theo ph¬ng thøc nµo: + NÕu chØ thµnh lËp mét quü BHXH tËp trung thèng nhÊt th× viÖc chi tr¶ còng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt theoc¸c néi dung chi tr¶. + NÕu quü BHXH ®îc h×nh thµnh 2 lo¹i : Quü BHXH ng¾n vµ quü BHXH dµi h¹n th× viÖc chi tr¶ vµ vµ qu¶n lý sÏ cô thÓ h¬n. Ph¬ng thøc nµy ®¶m b¶o cho c«ng t¸c chi tr¶ s¸t thùc tÕ vµ ®óng môc ®Ých h¬n. 13 + NÕu quü BHXH ®îc thµnh lËp theo tõng chÕ ®é th× viÖc chi tr¶ sÏ cµng trë nªn ®¬n gi¶n vµ ®¶m b¶o ®óng môc ®Ých. Theo c«ng ø¬c quèc tÕ Gi¬nev¬ sè 102/1952 cña tæ chøc lao ®éng ILO rñi ro x· héi ®· khuyÕn nghÞ c¸c níc thùc hiÖn theo 9 chª ®é. §©y cßn ®îc gäi lµ hÖ thèng c¸c chÕ ®é BHXH bao gåm: +Ch¨m sãc y tÕ: HiÖn nay ph¸t triÓn lªn mét bËc cao h¬n ®ã chÝnh lµ b¶o hiÓm y tÕ, nã tr¶ cho phÝ kh¸m ch÷a bÖnh. Sù cÇn thiÕt cña b¶o hiÓm y tÕ:  Bï ®¾p chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh ph¸t sinh khi ngêi lao ®éng bÞ èm ®au bÖnh tËt  Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña b¶o hiÓm y tÕ ®îc thùc hiÖn trªn c¬ sá ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi trong viÖc kh¸m ch÷a bÖnh ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong x· héi thuéc c¸c tÇng líp d©n c kh¸c nhau ®Æc biÖt ®¶m b¶o cho ngêi nghÌo kh¸m ch÷a bÖnh ®Çy ®ñ  Khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®êi sèng con ngêi ®îc n©ng cao vµ nhu cÇu kh¸m ch÷a bÖnh ®îc n©ng cao, vµ chi phi kh¸m ch÷a bÖnh còng t¨ng lªn, c¸c trang thiÕt bÞ y tÕ ngµy mét hiÖn ®¹i vèn ®Çu t lín vµ ®Ó bï ®¾p chi phi t¨ng lªn. Ngoµi ra sù xuÊt hiÖn cña c¸c bÖnh nan y ®ßi hái c¸c chi phÝ biÖt dîc t¨ng va chi phÝ tiÒn c«ng cho thÇy thuèc còng t¨ng lªn. VÊn ®Ò ch¨m sãc søc khoÎ cho ngêi d©n lu«n ®ù¬c coi lµ mét ch¬ng tr×nh quan träng ë c¸c nø¬c trªn thÕ giíi. Tuy 14 nhiªn tuú thuéc vµo tõng ®iÒu kiÖn cña tõng níc mµ mçi níc sö dông nh÷ng ph¬ng thøc kh¸c nhau :  Nhµ níc trî gióp mét phÇn.  Nhµ níc trî cÊp hoµn toµn chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh.  Nhµ níc chi tr¶ toµn bé chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh. §èi tîng tham gia b¶o hiÓm: lµ toµn bé ngêi d©n cã nhu cÇu b¶o hiÓm y tÕ cho søc khoÎ cña m×nh hoÆc còng cã thÓ lµ mét ngêi ®¹i diÖn cho mét tËp thÓ…®øng ra ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm y tÕ. Ho¹t ®éng y tÕ bao gåm: phßng bÖnh, ch÷a bÖnh, vµ phôc håi chøc n¨ng. Nguån h×nh thµnh: do ngêi sö dông lao ®éng, ngêi lao ®éng vµ nhµ níc. Th«ng thêng ngêi lao ®éng ®ãng 34 – 50% va ngêi sö dông lao ®éng 50 – 66%. PhÝ b¶o hiÓm thêng ®îc tÝnh trªn c¬ së c¸c d÷ liÖu thèng kª: P=f+d P – phÝ b¶o hiÓm y tÕ/ngêi /n¨m f - phÝ thuÇn d – phô phÝ Môc ®Ých:  Chi thanh to¸n chi phÝ y tÕ, ®©y lµ kho¶n chi thêng xuyªn vµ lín nhÊt.  Chi dù tr÷, dù phßng dao ®éng lín.  Chi ®Ó phßng h¹n chÕ tæn thÊt.  Chi qu¶n lý 15 Tû lÖ vµ quy m« c¸c kho¶n chi nµy thêng ®îc quy ®Þnh tríc bëi c¬ quan b¶o hiÓm y tÕ vµ cã thÓ thay ®æi theo tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ. Trong thùc tÕ khi cha thùc hiÖn ®îc b¶o hiÓm y tÕ toµn d©n ë c¸c níc cßn cã thÓ thùc hiÖn thªm c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm tù nguyÖn cho ngêi d©n lao ®éng tù do vµ b¶o hiÓm y tÕ b¶o hiÓm y tÕ trong c¸c ch¬ng tr×nh b¶o hiÓm con ngêi cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm th¬ng m¹i hoµn toµn chØ cã ngêi tham gia b¶o hiÓm ®ãng gãp. + ChÕ ®é trî cÊp èm ®au: ®îc chi tr¶ khi ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ ngõng thu nhËp do èm ®au hay tai n¹n kh«ng liªn quan ®Õn nghÒ nghiÖp ®· ®îc gi¸m ®Þnh. Thêi gian ®Þnh lîng: thêi gian nµy cã thÓ lµ 4 th¸ng tham gia ®ãng b¶o hiÓm trong sè 6 th¸ng ®i lµm Tû lÖ hëng : tiªu chuÈn cña ILO quy ®Þnh tû lÖ nµy lµ 45% (1952) vµ 60% (1969) Thêi gian hëng chÕ ®é: kho¶ng thêi gian chê ®îi tèi ®a lµ 3 ngµy ®èi víi mçi thêi kú bÞ èm, thêi gian tèi thiÓu lµ 26 tuÇn hoÆc 13 tuÇn nÕu cã ngo¹i lÖ. Ngõng b¶o hiÓm: khi cè t×nh lõa dèi kh«ng tu©n thñ thùc thi lêi khuyªn vÒ y tÕ.. +ChÕ ®é trî cÊp vÒ thÊt nghiÖp: hay chÝnh lµ b¶o hiÓm thÊt nghiÖp Theo ®Þnh nghÜa cña tæ chøc quèc tÕ ILO: ThÊt nghiÖp lµ t×nh tr¹ng tån t¹i khi mét sè ngêi trong ®é tuæi lao ®éng, muèn lµm viÖc nhng kh«ng thÓ t×m ®îc viÖc lµm ë møc l¬ng thÞnh hµnh. Dï quan niÖm nh thÕ nµo ®i ch¨ng n÷a th× mét 16 ngêi lao ®éng ®îc coi lµ thÊt nghiÖp ph¶i thÓ hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®Æc trng sau:  Lµ ngêi lao ®éng, cã kh¶ n¨ng lµm lao ®éng.  §ang kh«ng cã viÖc lµm.  §ang ® t×m viÖc lµm. ThÊt nghiÖp x¶y ra ë tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi kh«ng ph©n biÖt giÇu hay nghÌo. Cã rÊt nhiÒu lý do x¶y ra thÊt nghiÖp vµ kÌm theo lµ nh÷ng t¸c ®éng xÊu ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nhng chñ yÕu lµ do nhng nguyªn nh©n chÝnh sau:  Chu kú kinh doanh cã thÓ më réng hay thu hÑp do sù ®iÒu tiÕt cña thÞ trêng cña thÞ trêng. Do cung cÇu cña thÞ trêng søc lao ®éng co gi·n thay ®æi ph¸t sinh hiÖn tîng thÊt nghiÖp.  Do sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt nªn trong mét trõng mùc nµo ®ã m¸y mãc ®· thay thÕ con ngêi . Sè c«ng nh©n bÞ m¸y mãc thay thÕ ®· bæ sung vµo ®éi quan thÊt nghiÖp.  Sù gia t¨ng d©n sè vµ nguån lao ®éng cïng víi qua tr×nh quèc tÕ ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ lµm mét bé phËn ngêi lao ®éng bÞ thÊt nghiÖp.  Do ngêi lao ®éng kh«ng a thÝch c«ng viÖc ®ang lµm hoÆc ®Þa ®iÓm lµm viÖc , hä ph¶i ®i t×m c«ng viÖc míi vµ ®Þa ®iÓm míi. HËu qu¶ cña thÊt nghiÖp ¶nh hëng hÇu hÕt c¸c mÆt cña ®êi sèng x· héi cung nh ®Õn Ngêi lao ®éng còng nh gia ®×nh hä: 17  §èi víi nÒn kinh tÕ: lµ mét sù l·ng phÝ nguån lùc x· héi, lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n lµm cho nÒn kinh tÕ bÞ ®×nh ®èn, chËm ph¸t triÓn, lµm thu nhËp quèc gia (GHI)thùc tÕ nhá h¬n tiÒm n¨ng( GNI)  §èi víi x· héi: thÊt nghiÖp lµm ngêi lao ®éng hoang mang buån ch¸n vµ thÊt väng, ngoµi ra nã cßn g©y ra nh÷ng hiÖn tîng tiªu cùc trong x· héi nh : trém c¾p, cê b¹c, m¹i d©m…  ThÊt nghiÖp gia t¨ng cßn lµm cho t×nh h×nh chÝnh trÞ x· héi bÊt æn hiÖn tîng b·i c«ng, biÓu t×nh cã thÓ x¶y ra, lµm ngêi lao ®éng kh«ng tin vµo kh¶ n¨ng l·nh ®¹o cña ®¶ng. V× hËu qu¶ cña thÊt nghiÖp lµ rÊt nghiªm träng vµ ¶nh hëng rÊt lín ®Õn x· héi chÝnh phñ c¸c níc ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ nh÷ng biÖn ph¸p gi¶I quyÕt nh:  ChÝnh s¸ch d©n sè.  Ng¨n c¶n di c tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ.  ¸p dông c¸c c«ng nghÖ thÝch hîp.  Gi¶m ®é tuæi nghØ hu.  ChÝnh phñ t¨ng cêng ®Çu t cho nÒn kinh tÕ.  Trî cÊp th«i viÖc, mÊt viÖc lµm.  Trî cÊp thÊt nghiÖp.  B¶o hiÓm thÊt nghiÖp. §èi tîng ®îc b¶o hiÓm: lµ nh÷ng ngêi lao ®éng trong ®é tuæi lao ®éng, cã kh¶ n¨ng lao ®éng bao gåm:  Nh÷ng ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp cã sö dông mét sè lîng lao ®éng nhÊt ®Þnh. 18  Nh÷ng ngêi lµm viÖc theo hîp ®ång lao ®éng víi møc thêi gian nhÊt ®Þnh (thêng lµ 1 n¨m trë nªn) trong c¸c c¬ quan ®oµn thÓ, doanh nghiÖp. Nh÷ng c«ng chøc, viªn chøc nhµ nø¬c, nh÷ng ngêi lao ®éng ®éc lËp kh«ng cã chñ, nh÷ng ngêi lµm thuª theo mïa thêi vô kh«ng thuéc ®èi tîng tham gia b¶o hiÓm thÊt nghiÖp. Rñi ro thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm : lµ rñi ro nghÒ nghiÖp, vµ ®iÒu kiÖn ®Ó hëng trî cÊp :  Ngêi tham gia b¶o hiÓm ph¶i nép phÝ b¶o hiÓm trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh  ThÊt nghiÖp kh«ng ph¶i do lçi cña ngêi lao ®éng.  Ph¶i ®¨ng kÝ thÊt nghiÖp.  Ph¶i s½n sµng lµm viÖc.  Cã sæ b¶o hiÓm thÊt nghiÖp ®Ó chøng nhËn cã tham gia ®ãng b¶o hiÓm thÊt nghiÖp ®ñ thêi h¹n quy ®Þnh. Quü b¶o hiÓm thÊt nghiÖp: lµ mét quü tµi chÝnh ®éc lËp tËp trung n»m ngoµi ng©n s¸ch nhµ níc. Quü ®îc h×nh thµnh tõ 3 nguån chñ yÕu: ngêi tham gia b¶o hiÓm thÊt nghiÖp ®ãng, nhµ sö dông lao ®éng ®ãng gãp, nhµ níc bï thªm. Quü b¶o hiÓm thÊt nghiÖp Ýt hay nhiÒu phô thuéc vµo tû lÖ ®ãng gãp cña c¸c bªn tham gia vµ sè ngêi tham gia.Tû lÖ ®ãng gãp còng tuú thuéc vµo tû lÖ thÊt nghiÖp, møc hëngvµ thêi gian hëng vÝ dô: ë BØ lµ 0,87 ®èi víi ngêi lao ®éng, 1,23 ®èi víi ngêi sö dông lao ®éng vµ nhµ níc bï thiÕu cßn ë ph¸p lµ: 2,97; 2. Møc trî cÊp : vÒ nguyªn t¾c møc trî cÊp ph¶I thÊp h¬n thu nhËp cña ngêi lao ®éng khi ®ang lµm viÖc. Møc trî cÊp ph¶i dùa trªn c¬ së ®¶m b¶o cho ngêi thÊt nghiÖp ®ñ sèng ë 19 møc tèi thiÓu trong thêi gian kh«ng cã viÖc lµm, ®ång thêi sao cho hä kh«ng thÓ l¹m dông ®Ó muèn hëng trî cÊp h¬n lµ ®i lµm.HÇu hÕt c¸c níc ®· dùa trªn c¸c cë së sau:  Møc l¬ng tèi thiÓu.  Møc l¬ng b×nh qu©n.  Møc l¬ng th¸ng cuèi cïng trø¬c khi thÊt nghiÖp. Thêi gian hëng trî cÊp: Phô thuéc vµo yÕu tè tµi chÝnh , vµo quü b¶o hiÓm vµ thêi gian tham gia b¶o hiÓm thÊt nghiÖp, ngoµi ra cßn phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi. Cô thÓ ngêi thÊt nghiÖp ®îc hëng trî cÊp thÊt nghiÖp trong mét thêi gian ng¾n, sau ®ã cã viÖc lµm sÏ ngõng hëng trî cÊp v× hä ®· cã l¬ng. Nh×n chung, c¸c níc thêng quy ®Þnh thêi h¹n trî cÊp tèi ®a tõ 12 ®Õn 52 tuÇn, thêi h¹n t¹m chê tõ 3 ®Õn 7 ngµy ®Çu thÊt nghiÖp kh«ng ®îc hëng trî cÊp. Qu¶n lý: chÝnh s¸ch, luËt ph¸p tuú theo m« h×nh tæ chøc cña tõng níc mµ c¬ chÕ qu¶n lý cã thÓ kh¸c nhau.Th«ng thêng ho¹ch ®Þnh thuéc c¸c c¬ quan chÝnh phñ vµ viÖc qu¶n lý ®èi tîng, tµi chÝnh lµ nhiÖm cô , tr¸ch nhiÖm cña BHXH. + Trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp: tai n¹n lao ®éng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cña BHXH ®îc thùc hiÖn réng r·i nhÊt cã hiÖu lùc ë c¸c níc c«ng nghiÖp ho¸ Ch©u ¢u.” Tai n¹n lao ®éng “gåm nh÷ng tai n¹n vµ bÖnh nghÒ nghiÖp, gåm sù mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng trong thêi gian ng¾n, tµn tËt vµ c¸c chÕ ®é tö tuÊt. BÖnh nghÒ nghiÖp cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh :  VÒ thuËt ng÷ chung , tõng trêng hîp tù c¸ nh©n ®¸nh gi¸. 20