Tài liệu ảnh hưởng của điều kiện hạn sâu tới hàm lượng prolin và huỳnh quang diệp lục ở lá đậu tương

Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh Lêi c¶m ¬n §Ó hoµn thµnh tèt kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh, em ®· nhËn ®−îc sù chØ b¶o, gióp ®ì nhiÖt t×nh cña PGS.TS NguyÔn V¨n M·, c¸c thÇy c« gi¸o trong tæ Sinh lý thùc vËt, cïng c¸c thÇy c« gi¸o khoa Ho¸ häc, c¸c b¹n sinh viªn khoa Sinh – KTNN tr−êng §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi 2. Víi tÊm lßng biÕt ¬n s©u s¾c, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì quý b¸u cña PGS.TS NguyÔn V¨n M·, c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n sinh viªn. Hµ Néi, ngµy 15 th¸ng 04 n¨m 2009 Sinh viªn Hµ ThÞ Ph−¬ng Lan 1 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh Lêi cam kÕt §Ó ®¶m b¶o tÝnh trung thùc cña ®Ò tµi, t«i xin cam kÕt nh− sau: 1. §Ò tµi cña t«i kh«ng hÒ sao chÐp tõ bÊt k× ®Ò tµi cã s½n nµo. 2. §Ò tµi cña t«i kh«ng trïng víi mét ®Ò tµi nµo kh¸c. 3. KÕt qu¶ thu ®−îc trong ®Ò tµi lµ do nghiªn cøu thùc tiÔn ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c, tÝnh trung thùc. Sinh viªn Hµ ThÞ Ph−¬ng Lan 2 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh môc lôc TRANG 5 DANH MôC h×nh Vμ B¶NG 6 më ®Çu 1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 6 2 NhiÖm vô nghiªn cøu 9 3 ý nghÜa thùc tiÔn 9 Néi Dung 10 ch−¬ng 1: tæng quan tμi liÖu 10 1 ¶nh h−ëng cña n−íc ®Õn qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vµ ph¸t 10 triÓn cña ®Ëu t−¬ng 1.1 C¸c thêi k× sinh tr−ëng cña ®Ëu t−¬ng 10 1.2 Vai trß cña n−íc ®èi víi thùc vËt 11 1.3 ¶nh h−ëng cña n−íc ®èi víi c©y ®Ëu t−¬ng 11 2 Huúnh quang diÖp lôc vµ nh÷ng nghiªn cøu vÒ huúnh quang diÖp lôc ë thùc vËt 12 2.1 Huúnh quang diÖp lôc 12 2.2 Nh÷ng nghiªn cøu vÒ huúnh quang diÖp lôc ë thùc vËt 15 3 Prolin vµ vai trß cña prolin ®èi víi ®êi sèng thùc vËt 1 3.1 Prolin 15 3.2 Nh÷ng nghiªn cøu vÒ prolin ®èi víi tÝnh chèng chÞu ë 17 thùc vËt ch−¬ng 2: ®èi t−îng, ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1 19 19 ®èi t−îng nghiªn cøu 3 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh 2 ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 19 2.1 ph−¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm 19 2.2 ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh huúnh quang diÖp lôc 20 2.3 ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh prolin 21 2.4 Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu 23 ch−¬ng 3: kÕt qu¶ nghiªn cøu vμ th¶o luËn 1 Sù biÕn ®éng huúnh quang diÖp lôc trong ®iÒu kiÖn h¹n s©u 24 24 1.1 Huúnh quang æn ®Þnh 24 1.2 Huúnh quang cùc ®¹i 27 1.3 HiÖu suÊt huúnh quang biÕn ®æi 29 2 sù biÕn ®éng cña hµm l−îng prolin trong ®iÒu kiÖn h¹n 32 s©u 2.1 sù biÕn ®éng hµm l−îng prolin ë thêi k× c©y non 34 2.2 sù biÕn ®éng hµm l−îng prolin ë thêi k× ra hoa 35 2.3 sù biÕn ®éng hµm l−îng prolin ë thêi k× qu¶ non 36 2.4 sù biÕn ®éng hµm l−îng prolin ë thêi k× qu¶ ch¾c 37 K£T LUËN 40 KHUYÕN NGHÞ 41 TμI LIÖU THAM KH¶O 42 PHô LôC 45 4 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh danh môc H×NH vμ b¶ng STT B¶ng 1 B¶ng 2 B¶ng 3 B¶ng 4 Tªn b¶ng Trang Sự biến đổi huỳnh quang ổn định (Fo) trong pha hạn s©u 25 vµ pha phục hồi Sự biến đổi huỳnh quang cực đại (Fm) trong pha hạn s©u vµ pha phục hồi. Hiệu suất huỳnh quang biến đổi (Fv/m) trong pha hạn s©u H×nh 2 H×nh 3 H×nh 4 H×nh 5 H×nh 6 H×nh 7 31 vµ pha phục hồi. Sự biến động hµm lượng prolin trong pha hạn s©u vµ 33 phục hồi (mg/g) STT H×nh 1 28 Tªn h×nh Trang Sù biÕn ®æi c−êng ®é huúnh quang æn ®Þnh ( Fo) trong 24 pha h¹n s©u vµ pha phôc håi Sù biÕn ®æi c−êng ®é huúnh quang cùc ®¹i (Fm) trong 27 pha h¹n s©u vµ pha phôc håi HiÖu suÊt huúnh quang biÕn ®æi ( Fv/m) trong pha h¹n 30 s©u vµ pha phôc håi Sù biÕn ®éng hµm l−îng prolin ë thêi k× c©y non trong 34 pha h¹n s©u vµ pha phôc håi Sù biÕn ®éng hµm l−îng prolin ë thêi k× ra hoa trong 35 pha h¹n s©u vµ pha phôc håi Sù biÕn ®éng hµm l−îng prolin ë thêi k× qu¶ non trong 37 pha h¹n s©u vµ pha phôc håi Sù biÕn ®éng hµm l−îng prolin ë thêi k× qu¶ ch¾c trong pha h¹n s©u vµ pha phôc håi 5 38 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi C©y ®Ëu t−¬ng hay ®Ëu nµnh (Glycine max), thuéc bé ®Ëu (Fabales), hä Fabaceae cã nguån gèc tõ c©y ®Ëu t−¬ng hoang d¹i d¹ng th©n leo, sèng hµng n¨m ®−îc ph¸t hiÖn ë Trung Quèc, TriÒu Tiªn, NhËt B¶n. Chóng cã nhiÒu chñng lo¹i kh¸c nhau, thÝch nghi víi c¸c ®iÒu kiÖn khÝ hËu tõ «n ®íi tíi nhiÖt ®íi [4]. Trong sè c¸c c©y hä §Ëu, ®Ëu t−¬ng cã s¶n l−îng vµ diÖn tÝch ®øng ®Çu thÕ giíi. DiÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng hµng n¨m trªn thÕ giíi ®¹t 53,6 triÖu ha víi s¶n l−îng 96 triÖu tÊn. NÕu n¨m 1940 tæng diÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng trªn thÕ giíi lµ 12,4 triÖu ha th× n¨m 1995 ®¹t 57,73 triÖu ha, n¨ng suÊt b×nh qu©n 1690 kg/ha, s¶n l−îng 97,5 triÖu tÊn [1]. Quª h−¬ng cña ®Ëu t−¬ng lµ §«ng nam Ch©u ¸, nh−ng 48% diÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng vµ 56% s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng cña thÕ giíi n»m ë Mü. N−íc Mü s¶n xuÊt 75 triÖu tÊn ®Ëu t−¬ng n¨m 2000, trong ®ã h¬n mét phÇn ba ®−îc xuÊt khÈu. C¸c n−íc s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng lín kh¸c lµ Braxin, Achentina, Trung Quèc vµ Ên §é [6]. PhÇn lín s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng cña Mü hoÆc ®Ó nu«i gia sóc hoÆc ®Ó xuÊt khÈu mÆc dï tiªu thô ®Ëu t−¬ng ë ng−êi trªn ®Êt n−íc nµy ®ang t¨ng lªn. DÇu ®Ëu t−¬ng chiÕm tíi 80% l−îng dÇu ¨n ®−îc tiªu thô ë Mü. §Õn n¨m 2005, tæng s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng trªn thÕ giíi ®¹t 221,55 triÖu tÊn, t¨ng 3,85% so víi n¨m 2004 (®¹t 213,34 triÖu tÊn). Trong ®ã, s¶n l−îng mét sè n−íc (®¬n vÞ: triÖu tÊn) ®¹t nh− sau: Mü 82,82; Braxin 59,50; Achentina 40,5; Paragoay 4,8; Trung Quèc 17,0; Ên §é 6,0. S¶n phÈm ®Ëu t−¬ng cã nguån protein, lipit, gluxit, vitamin…phong phó, lµm thøc ¨n tèt cho ng−êi vµ gia sóc, lµm nguån nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp thùc phÈm, ch¨n nu«i vµ chÕ biÕn. S¶n phÈm cña ®Ëu t−¬ng lµ mÆt 6 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu cao [10]. Hµm l−îng protein trong ®Ëu t−¬ng chiÕm tØ lÖ cao (40% - 46%), lµ thøc ¨n bæ sung cho khÈu phÇn h¹t cèc. §©y lµ nguån protein thùc vËt quan träng. DÇu ®Ëu t−¬ng chøa chñ yÕu c¸c axit kh«ng no, cã kh¶ n¨ng ®ång ho¸ cao, cã t¸c dông gi¶m l−îng colesterol trong m¸u. §Ëu t−¬ng cã chøa nhiÒu vitamin (A, B, E, F) nhÊt lµ vitamin nhãm B. Ngoµi ra ®Ëu t−¬ng cßn chøa c¸c muèi kho¸ng Ca, Fe, Mg, P, K, Na, S. Còng nh− c¸c c©y hä §Ëu kh¸c ®Ëu t−¬ng còng cã t¸c dông tèt trong viÖc c¶i t¹o ®Êt trång chñ yÕu lµ nhê ho¹t ®éng cè ®Þnh nit¬ tù do cña c¸c loµi vi khuÈn Rhizobium céng sinh trong nèt sÇn cña c©y hä §Ëu, chóng cã kh¶ n¨ng cè ®Þnh nit¬ tù do, cung cÊp l−îng lín ®¹m cho ®Êt, cho c©y. §Ëu t−¬ng lµ c©y trång cã thêi gian sinh tr−ëng ng¾n, thÝch nghi víi nhiÒu ph−¬ng thøc canh t¸c nh−: lu©n canh, xen canh...nªn cã thÓ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ. ChÝnh v× vËy mµ diÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng trªn thÕ giíi t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. HiÖn nay trªn thÕ giíi diÖn tÝch ®Êt hoang ho¸ ngµy cµng nhiÒu, riªng ë n−íc ta 3/4 diÖn tÝch lµ ®åi nói, phÇn lín ®Êt b¹c mµu vµ th−êng bÞ kh« h¹n do kh¶ n¨ng gi÷ n−íc kÐm. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, h¹n h¸n lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu lµm gi¶m n¨ng suÊt cña c©y trång trong ®ã cã ®Ëu t−¬ng. ViÖn sÜ M¾c - Ximèp ®· nãi: H¹n h¸n dÉu chØ ®i qua cã tÝnh chÊt t¹m thêi còng kh«ng ph¶i ®i qua mµ kh«ng ®Ó l¹i dÊu vÕt g× t¸c h¹i cho c©y. V× vËy, viÖc t×m ra nh÷ng gièng ®Ëu t−¬ng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n vµ c¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao tÝnh chÞu h¹n lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa thùc tiÔn s©u s¾c. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu hµm l−îng diÖp lôc vµ huúnh quang diÖp lôc ®ang ®−îc nhiÒu nhµ khoa häc quan t©m, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn bÊt lîi cña m«i tr−êng. Huúnh quang diÖp lôc lµ th«ng sè ph¶n ¸nh tr¹ng th¸i sinh lý cña bé m¸y quang hîp trong ®iÒu kiÖn bÊt lîi cña m«i tr−êng. Ph−¬ng ph¸p ®o huúnh quang diÖp lôc cho phÐp x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng chèng chÞu cña thùc vËt ®èi 7 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh víi t¸c ®éng bÊt lîi cña m«i tr−êng mµ kh«ng g©y tæn th−¬ng cho c©y trång trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu. V× vËy, ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu huúnh quang diÖp lôc ®ang ®−îc sö dông nh− mét c«ng cô cã hiÖu qu¶ ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh chèng chÞu ë mét sè loµi c©y trång nh−: cµ chua, l¹c, nh·n, lóa…[8] [9][15][16]. KÕt qu¶ nh÷ng nghiªn cøu nµy gióp chóng ta ph©n lo¹i, chän t¹o nh÷ng gièng chèng chÞu h¹n tèt mét c¸ch nhanh chãng. Prolin lµ mét trong nh÷ng chÊt cã vai trß ®iÒu hoµ ¸p suÊt thÈm thÊu ë tÕ bµo thùc vËt, ®−îc xem nh− thµnh phÇn cña hÖ thèng gi÷ g×n pH cña tÕ bµo vµ ®iÒu chØnh thÕ khö ë tÕ bµo. Hµm l−îng prolin trong rÔ vµ l¸ c©y sèng trong ®iÒu kiÖn kh« h¹n t¨ng lªn gÊp nhiÒu lÇn so víi c©y sèng trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng [21] [22], cã thÓ xem axit amin nµy nh− mét chÊt chØ thÞ vÒ kh¶ n¨ng chÞu h¹n cña thùc vËt. ë n−íc ta ®Ëu t−¬ng lµ c©y trång quan träng, cã lÞch sö ph¸t triÓn l©u ®êi mét trong nh÷ng c©y l−¬ng thùc chÝnh sau lóa, ng«, ®−îc trång nhiÒu ë vïng nói, trung du, ®ång b»ng cña c¶ n−íc... Tuy nhiªn do ¶nh h−ëng cña khÝ hËu thêi tiÕt vµ kÜ thuËt canh t¸c nªn n¨ng suÊt ®Ëu cßn thÊp (trung b×nh chØ ®¹t 10 - 12 t¹ /ha vô ®«ng; 12 -15 t¹/ha vô hÌ thu ) [6], c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc vÉn ch−a ph¸t triÓn t−¬ng xøng víi vÞ trÝ, kh¶ n¨ng, tiÒm lùc cña c©y ®Ëu t−¬ng mÖnh danh lµ “c©y trång k× l¹”, “vµng mäc trªn ®Êt” [7]. §Ëu nµnh míi chØ ®−îc quan t©m vµ b¾t ®Çu ®−îc nghiªn cøu tõ thËp niªn 60 - 70 cña thÕ kû XX. Cã lÏ thÝ nghiÖm t¹i tr¹i S«ng L« (1953) cña viÖn trång trät, do viÖn tr−ëng Bïi Huy §¸p chØ ®¹o ®−îc xem lµ thÝ nghiÖm chÝnh quy ®Çu tiªn vÒ c©y ®Ëu nµnh ë ViÖt Nam. Trong nh÷ng n¨m tiÕp theo ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau ®èi víi ®èi t−îng nµy nh− nghiªn cøu vÒ sinh tr−ëng, dinh d−ìng, kÜ thuËt gieo trång, n¨ng suÊt, chèng chÞu... Cã thÓ kÓ ®Õn c¸c nghiªn cøu cña NguyÔn Huy Hoµng, TrÇn §×nh Long, Ng« §øc D−¬ng vÒ viÖc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÞu h¹n cña mét sè gièng ®Ëu t−¬ng nhËp néi [6], Sù h×nh thµnh nèt sÇn ë mét sè gièng chÞu h¹n [4], TrÇn Ph−¬ng Liªn 8 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh vµ céng sù ®· nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a tÝnh chÞu h¹n vµ thµnh phÇn ®iÖn di protein h¹t ®Ëu t−¬ng. NguyÔn V¨n M· ®· nghiªn cøu kh¶ n¨ng quang hîp, kh¶ n¨ng gi÷ n−íc vµ hót n−íc, kh¶ n¨ng t¹o nèt sÇn ë rÔ qua c¸c thêi kú sinh tr−ëng cña mét sè gièng ®Ëu t−¬ng cã n¨ng suÊt cao trªn ®Êt b¹c mµu [9]... ViÖc nghiªn cøu s©u sù biÕn ®éng huúnh quang diÖp lôc vµ hµm l−îng prolin trong ®iÒu kiÖn h¹n s©u ë c¸c giai ®o¹n sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña ®Ëu t−¬ng ®Ó t×m hiÓu râ h¬n t¸c h¹i cña h¹n h¸n vµ ph¶n øng ë møc ®é cao cña c¬ thÓ thùc vËt víi m«i tr−êng bÊt lîi, ®Ó tõ ®ã ®¸nh gi¸ ®óng kh¶ n¨ng chÞu h¹n cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng giíi thiÖu cho s¶n xuÊt l¹i lµ vÊn ®Ò rÊt cÇn thiÕt ®ang cÇn ®−îc nghiªn cøu. V× vËy, chóng t«i ®· triÓn khai nghiªn cøu vÒ huúnh quang diÖp lôc vµ hµm l−îng prolin ë l¸ ®Ëu t−¬ng qua 4 thêi k×: c©y non (3 l¸), ra hoa, qu¶ non, qu¶ ch¾c. 2. NhiÖm vô nghiªn cøu. - X¸c ®Þnh sù biÕn ®éng huúnh quang diÖp lôc, hµm l−îng prolin trong pha h¹n s©u vµ pha phôc håi ë 4 thêi k× sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn. - So s¸nh t¸c ®éng cña h¹n tíi huúnh quang diÖp lôc vµ hµm l−îng prolin gi÷a c¸c thêi k× ®ã. 3. ý nghÜa thùc tiÔn. - T×m hiÓu s©u vÒ huúnh quang, hµm l−îng prolin gãp phÇn bæ sung nguån tµi liÖu vÒ nghiªn cøu huúnh quang, hµm l−îng prolin cña l¸ ®Ëu t−¬ng trong qu¸ tr×nh g©y h¹n. Kh¼ng ®Þnh thªm vai trß cña prolin ®èi víi kh¶ n¨ng chÞu h¹n cña thùc vËt nãi chung vµ cña ®Ëu t−¬ng nãi riªng. - KÕt qu¶ nghiªn cøu cã thÓ cung cÊp t− liÖu cho viÖc x¸c ®Þnh nhanh kh¶ n¨ng chèng chÞu víi m«i tr−êng bÊt lîi cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng ®ang gieo trång vµ c¸c gièng nhËp néi ®Ó cã lùa chän vµ ®Þnh h−íng gieo trång trong nh÷ng vïng vµ mïa vô thÝch hîp, gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång. 9 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh NéI DUNG CH¦¥NG 1: TæNG QUAN TμI LIÖU 1. ¶nh h−ëng cña n−íc ®Õn qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña ®Ëu t−¬ng 1.1. C¸c thêi k× sinh tr−ëng cña ®Ëu t−¬ng. Qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn ë ®Ëu t−¬ng gåm 5 thêi k× chÝnh sau: * Thêi k× n¶y mÇm vµ mäc: §−îc tÝnh tõ khi gieo h¹t gièng xuèng ®Êt cho ®Õn khi th©n v−¬n lªn khái mÆt ®Êt, hai l¸ mÇm xoÌ ra. Trong thêi k× nµy c©y ®Ëu t−¬ng con sinh tr−ëng chñ yÕu dùa vµo chÊt dinh d−ìng do l¸ mÇm cung cÊp ®Ó ph¸t triÓn th©n non vµ bé rÔ. * Thêi k× c©y non: §−îc tÝnh tõ khi c©y mäc cho ®Õn khi c©y në nô hoa ®Çu tiªn, ®©y lµ thêi k× sinh tr−ëng m¹nh cña rÔ, th©n, l¸. * Thêi k× në hoa: §−îc tÝnh tõ khi c©y ra hoa ®Çu tiªn cho ®Õn khi ra hoa cuèi cïng. C©y ra hoa sím hay muén tuú gièng, thêi vô gieo trång, vÜ ®é tr¸i ®Êt...Hoa th−êng b¾t ®Çu tõ ®èt thø t− ®Õn ®èt thø t¸m trë lªn. §©y lµ thêi k× rÊt quan träng v× nã ¶nh h−ëng ®Õn n¨ng suÊt cña gièng. * Thêi k× h×nh thµnh qu¶ vµ h¹t: §−îc tÝnh tõ giai ®o¹n ra hoa. Qu¶ ®Çu tiªn ®−îc h×nh thµnh trong vßng 7 - 8 ngµy kÓ tõ lóc hoa në. C¸c yÕu tè nhiÖt ®é, ®é Èm..cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn tèc ®é ph¸t triÓn cña qu¶ vµ h¹t. * Thêi k× chÝn: §−îc tÝnh tõ khi h¹t ®· ph¸t triÓn ®¹t ®Õn kÝch th−íc tèi ®a vµ ®¹t ®Õn ®é chÝn sinh lý, vá h¹t cã mµu s¾c ®Æc tr−ng cña gièng, vá qu¶ chuyÓn dÇn sang mµu vµng, mµu tro, ®en x¸m... Trong thêi gian hoa në th× th©n, cµnh, l¸, rÔ cña c©y ®Ëu t−¬ng vÉn ph¸t triÓn m¹nh. Giai ®o¹n nµy c©y cÇn tiªu thô nhiÒu chÊt dinh d−ìng, v× vËy cÇn ®¸p øng ®ñ n−íc vµ ph©n bãn cho c©y. 10 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh 1.2. Vai trß cña n−íc ®èi víi thùc vËt. Mçi loµi thùc vËt cã mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh ®èi víi c¸c nh©n tè sinh th¸i cña m«i tr−êng nh−: nhiÖt ®é, ®é Èm, ¸nh s¸ng… ë ngoµi giíi h¹n cña c¸c yÕu tè ®ã thùc vËt sÏ gÆp ®iÒu kiÖn bÊt lîi cho sù sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña chóng. Kh¶ n¨ng ng¨n ngõa tæn th−¬ng khi bÞ t¸c ®éng hay sù thÝch øng ®èi víi c¸c nh©n tè bÊt lîi khi ®iÒu kiÖn sèng thay ®æi cña thùc vËt gäi lµ tÝnh chèng chÞu cña thùc vËt. N−íc lµ nh©n tè quan träng bËc nhÊt ®èi víi tÊt c¶ c¸c sinh vËt. Trong c¬ thÓ n−íc lµ thµnh phÇn chÝnh chiÕm 60 - 90% khèi l−îng. Víi thùc vËt, n−íc chiÕm 90 - 95% khèi l−îng t−¬i cña c¬ thÓ. N−íc lµ dung m«i hoµ tan c¸c chÊt, lµ m«i tr−êng cho c¸c ph¶n øng sinh ho¸. N−íc cßn cã vai trß hydrat ho¸, n−íc hÊp phô trªn bÒ mÆt c¸c h¹t keo vµ mµng tÕ bµo t¹o nªn mét líp máng b¶o vÖ cho c¸c cÊu tróc sèng. Nã cßn lµ mét nguyªn tè nèi liÒn c©y víi m«i tr−êng bªn ngoµi, cã vai trß quan träng trong viÖc ®iÒu hoµ nhiÖt cña c©y. 1.3. ¶nh h−ëng cña n−íc ®èi víi c©y ®Ëu t−¬ng §Ëu t−¬ng cã nhu cÇu ®Æc biÖt vÒ ®é Èm do cã ®Æc ®iÓm riªng lµ rÔ ¨n s©u vµo ®Êt, thuéc lo¹i rÔ trô, cã nhiÒu rÔ con vµ ph©n nh¸nh m¹nh. Nhu cÇu n−íc cña ®Ëu t−¬ng thay ®æi tuú theo thêi gian sinh tr−ëng. Trong qu¸ tr×nh sinh tr−ëng nhu cÇu n−íc t¨ng dÇn. Hµng lo¹t c¸c chØ tiªu sinh tr−ëng vµ n¨ng suÊt nh−: chiÒu cao th©n, sè hoa, tû lÖ ®Ëu qu¶, sè h¹t vµ khèi l−îng h¹t..®Òu cã t−¬ng quan thuËn víi ®é Èm ®Êt, do ®ã cung cÊp n−íc ®Çy ®ñ ®¶m b¶o søc c¨ng cho tÕ bµo vµ tèc ®é sinh tr−ëng cña c©y, t¨ng kh¶ n¨ng tÝch luü chÊt kh« cña chóng. ThiÕu n−íc h¹t kh«ng cã kh¶ n¨ng n¶y mÇm, c©y con bÞ hÐo, t¹o qu¶ kÐm, gi¶m n¨ng suÊt. HiÖn t−îng mÊt n−íc cña c©y cã thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n: nhiÖt ®é thÊp, nãng, h¹n h¸n… Trong ®ã h¹n h¸n lµ nguyªn nh©n chñ yÕu g©y nªn sù mÊt n−íc ë thùc vËt. 11 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh H¹n lµ phøc hÖ c¸c ®iÒu kiÖn khÝ t−îng bÊt lîi g©y ra sù thiÕu n−íc, mÊt n−íc ë thùc vËt, bao gåm: h¹n trong ®Êt vµ h¹n trong kh«ng khÝ. H¹n trong ®Êt cã thÓ do nhiÖt ®é thÊp hoÆc nång ®é dÞch ®Êt cao. H¹n trong kh«ng khÝ cã thÓ do ®é Èm qu¸ thÊp hoÆc do nhiÖt ®é cao, giã m¹nh. Tõ ®ã g©y t¸c ®éng xÊu ¶nh h−ëng ®Õn sù sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y trång, cuèi cïng lµ ¶nh h−ëng ®Õn n¨ng suÊt, phÈm chÊt cña chóng. ThiÕu n−íc trong c©y lµm cho lç khÝ ®ãng, lµm gi¶m l−îng CO2 th©m nhËp vµo l¸, khiÕn cho sù quang hîp gi¶m sót, suy gi¶m sù vËn chuyÓn c¸c s¶n phÈm quang hîp tõ l¸ ®Õn c¬ quan, bé phËn kh¸c cña c©y, gi¶m viÖc g¾n C vµo c¸c hîp chÊt protit. Qu¸ tr×nh tæng hîp protit còng bÞ gi¶m do sù t¨ng c−êng ph©n gi¶i axit nucleic khi h¹n h¸n. 2. Huúnh quang diÖp lôc vµ nh÷ng nghiªn cøu vÒ huúnh quang diÖp lôc ë thùc v©t. 2.1 Huúnh quang diÖp lôc HiÖn t−îng huúnh quang lµ sù bøc x¹ ng¾n h¹n víi b−íc sãng dµi h¬n b−íc sãng ¸nh s¸ng hÊp thô vµ t¾t ®i ®ång thêi víi sù t¾t ®i cña nguån s¸ng kÝch thÝch. Khi ph©n tö diÖp lôc nhËn thªm n¨ng l−îng, nã chuyÓn tíi mét tr¹ng th¸i n¨ng l−îng míi: tr¹ng th¸i kÝch thÝch, tr¹ng th¸i nµy kh«ng bÒn v÷ng vµ sù quay l¹i tr¹ng th¸i c¬ b¶n diÔn ra rÊt nhanh chãng b»ng c¸ch gi¶i phãng n¨ng l−îng hÊp thô theo nh÷ng con ®−êng sau: Mét lµ cã thÓ chuyÓn n¨ng l−îng tíi mét ph©n tö kh¸c vµ cuèi cïng khëi ®éng c¸c ph¶n øng quang ho¸, g©y ra sù truyÒn ®iÖn tö quang hîp. Hai lµ nã cã thÓ bÞ hao phÝ d−íi d¹ng nhiÖt. Ba lµ nã cã thÓ ph¸t l¹i d−íi d¹ng ph«t«n cã n¨ng l−îng nhá h¬n (tøc lµ cã b−íc sãng lín h¬n). HiÖn t−îng nµy gäi lµ huúnh quang diÖp lôc. 12 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh Huúnh quang diÖp lôc ë thùc vËt còng cã mét chØ sè ph¶n ¸nh quang hîp, nã liªn quan mËt thiÕt víi ph¶n øng quang ho¸. Trong ba qu¸ tr×nh truyÒn n¨ng l−îng c¹nh tranh nhau: nh÷ng thay ®æi cña hiÖu suÊt quang hîp hoÆc sù hao phÝ d−íi d¹ng nhiÖt sÏ g©y ra thay ®æi cña bøc x¹ huúnh quang (trong cïng ®iÒu kiÖn th× sù hao phÝ d¹ng nhiÖt hÇu nh− lµ kh«ng ®æi, chñ yÕu lµ sù c¹nh tranh gi÷a ph¶n øng quang ho¸ vµ huúnh quang diÖp lôc). Ta cã thÓ m« t¶ mèi t−¬ng quan cña ba qu¸ tr×nh trªn th«ng qua s¬ ®å: Kf + Kd + KPh P* P P vµ P* lµ tr¹ng th¸i c¬ b¶n vµ tr¹ng th¸i kÝch thÝch cña ph©n tö diÖp lôc. Kf, Kd, KPh lµ c¸c h»ng sè tèc ®é lµm mÊt ®i tr¹ng th¸i kÝch thÝch b»ng bøc x¹ (huúnh quang), kh«ng bøc x¹ (mÊt ®i d−íi d¹ng nhiÖt) vµ quang ho¸ (sù ph©n chia ®Çu tiªn c¸c ®iÖn tÝch trong t©m ph¶n øng). HiÖu suÊt l−îng tö cña ph©n chia ®Çu tiªn ®iÖn tÝch vµ huúnh quang sÏ t−¬ng øng b»ng: KPh Qz = KF ; QFo = KF + Kd + KPh KF + Kd + KPh Trong c¸c ®iÒu kiÖn tèi −u, khi c¸c t©m ph¶n øng ho¹t ®éng (t©m ph¶n øng më) h»ng sè KPh lín so víi c¸c h»ng sè cßn l¹i. Do ®ã n¨ng l−îng kÝch thÝch ®−îc sö dông trong ph¶n øng quang hîp víi hiÖu suÊt l−îng tö Qz gÇn b»ng mét ®¬n vÞ (=1) vµ chØ cã mét phÇn nhá n¨ng l−îng kÝch thÝch (gÇn 0,3%) bÞ mÊt ®i d−íi d¹ng huúnh quang. Khi t©m ph¶n øng më, x¶y ra qu¸ tr×nh oxi ho¸ hoµn toµn chÊp nhËn ®iÖn tö ®Çu tiªn quinon (QA) cßn khi c¸c t©m ph¶n øng ®ãng x¶y ra khö chÊt nhËn ®iÖn tö ®Çu tiªn quinon (QA) vµ khi ®ã hiÖu suÊt huúnh quang ®¹t gi¸ trÞ cùc ®¹i. Nh− vËy khi t©m ph¶n øng ®ãng th× h»ng sè tèc ®é mÊt tr¹ng th¸i kÝch thÝch b»ng quang ho¸ sÏ b»ng kh«ng, cßn hiÖu suÊt huúnh quang t¨ng lªn vµ ®¹t gi¸ trÞ cùc ®¹i (Fm). 13 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh KF QZ = 0 QFm = KF + Kd + KPh HiÖu sè gi÷a c−êng ®é huúnh quang khi t©m ph¶n øng “®ãng” vµ “më” (Fv = Fm - Fo) ®−îc gäi lµ huúnh quang biÕn ®æi diÖp lôc. Nã t−¬ng øng víi phÇn n¨ng l−îng ¸nh s¸ng ®−îc c¸c t©m ph¶n øng sö dông trong c¸c ph¶n øng quang ho¸. Mét c¸ch dÔ dµng cã thÓ chØ ra r»ng tû lÖ huúnh quang biÕn ®æi trªn huúnh quang cùc ®¹i b»ng hiÖu suÊt l−îng tö cña ph¶n øng quang ho¸ ®Çu tiªn ph©n chia c¸c ®iÖn tÝch ë c¸c t©m ph¶n øng quang hîp. KPh (QFm – QFo) / QFm = KF + Kd + KPh Nh− vËy, ®o c−êng ®é huúnh quang æn ®Þnh Fo vµ cùc ®¹i Fm trong mét ®¬n vÞ thêi gian t−¬ng ®èi cho phÐp nhËn ®−îc gi¸ trÞ tuyÖt ®èi vÒ hiÖu qu¶ sö dông n¨ng l−îng ¸nh s¸ng trong c¸c ph¶n øng quang hãa. Fv Fm - Fo Qz = = Fm Fm HiÖu qu¶ ph©n chia ®iÖn tÝch trong c¸c t©m ph¶n øng bÞ gi¶m ®i khi ®iÒu kiÖn sinh tr−ëng gÆp bÊt lîi (¸nh s¸ng d− thõa, nhiÖt ®é thÊp, h¹n h¸n, kh«ng ®ñ dinh d−ìng). HiÖu suÊt huúnh quang biÕn ®æi ®Æc tr−ng cho hiÖu qu¶ khö quinon A trong hÖ quang ho¸ II, vµ cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ tr¹ng th¸i sinh lý cña thùc vËt. 2.2. Nh÷ng nghiªn cøu huúnh quang diÖp lôc ë thùc vËt. Huúnh quang diÖp lôc lµ nh÷ng th«ng sè ph¶n ¸nh tr¹ng th¸i sinh lý bé 14 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh m¸y quang hîp cña c©y trång. Nhê cã c¸c ph−¬ng tiÖn hiÖn ®¹i ng−êi ta ®· thu ®−îc kÕt qu¶ quan träng ®Ó gi¶i thÝch vÒ nguån gèc vµ hiÓu ®−îc c¸ch s©u s¾c vÒ c¬ chÕ cña hiÖn t−îng huúnh quang. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã nhiÒu th«ng b¸o nh−: huúnh quang diÖp lôc [19] ; mèi liªn quan cña nã víi c¸c hiÖn t−îng vËt lý nãi chung vµ quang hîp nãi riªng. Trong c¸c c«ng tr×nh cña Murata vµ Satoh (1986) vµ Krause vµ Weis (1991) ®· ®−a ra c¸c dÉn liÖu míi nhÊt vÒ mèi quan hÖ cña bøc x¹ huúnh quang vµ quang hîp sau khi ®· ph©n tÝch c¸c th«ng tin nhËn ®−îc theo quan ®iÓm lý sinh vµ ho¸ sinh mét c¸ch ®Çy ®ñ nhÊt [7]. ë n−íc ta nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c kü thuËt hiÖn ®¹i ®o huúnh quang ®· ®−a ph−¬ng ph¸p nµy trë thµnh mét c«ng cô hÕt søc h÷u hiÖu ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh chèng chÞu cña mét sè c©y trång nh−: nh·n, cµ chua, lóa, l¹c…trong ®iÒu kiÖn bÊt lîi. Nh÷ng t¸c ®éng tõ m«i tr−êng ®· ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn tr¹ng th¸i sinh lý cña c©y vµ ®−îc thÓ hiÖn th«ng qua huúnh quang diÖp lôc (Fo, Fm, Fv/m). ¦u ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p nµy lµ cho phÐp x¸c ®Þnh nhanh tÝnh chèng chÞu cña thùc vËt d−íi t¸c ®éng cña ®iÒu kiÖn m«i tr−êng ë tr¹ng th¸i in vivo mµ kh«ng g©y ra tæn th−¬ng c©y trång trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu. 3. Prolin vµ vai trß cña Prolin ®èi víi ®êi sèng thùc vËt. Prolin CÊu tróc kh«ng gian cña prolin C«ng thøc cÊu t¹o cña prolin 15 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh Prolin lµ mét imino axit −a n−íc, ®−îc tæng hîp tõ glutamat bëi enzim ch×a kho¸ 1 - pyroline - 5 - carboxylat - synthetaza (P5CS) enzim ®−îc ®iÒu hµnh bëi prolin th«ng qua c¬ chÕ øc chÕ ng−îc. Prolin thuéc líp cña c¸c ph©n tö nhá bao gåm nhãm c¸c axit amin, nhãm hîp chÊt amon bËc bèn (Glycinebetain, prolinbetain, β - alanine betain vµ clolin - oxy - sulfat, vµ hîp chÊt sul folium bËc δ: δ - dimethylsulfonyo propionat (DMSP). C¸c hîp chÊt nµy ®ãng vai trß then chèt trong sù ®iÒu chØnh ¸p suÊt thÈm thÊu ë tÕ bµo thùc vËt ®Ó tr¶ lêi c¸c stress thÈm thÊu. (22) Cßn ®−êng tæng hîp prolin trong thùc vËt bËc cao (20) ( Theo Delanney A J, Verma DPS 1993) P5CS: δ -pyrrolin-5-cacboxilat synthetaza P5CR: δ -pyrrolin-5-cacboxilat reductaza Axit amin prolin ®−îc biÕt nh− mét t¸c nh©n lµm t¨ng ¸p suÊt thÈm thÊu cña néi bµo vµ thµnh tÕ bµo Trong ®iÒu kiÖn thiÕu n−íc dÉn ®Õn t¨ng ¸p suÊt thÈm thÊu dÞch bµo, kÐo theo sù t¨ng c−êng kh¶ n¨ng chèng chÞu cña thùc vËt trªn nÒn gi¶m thÕ n−íc cña dÞch ®Êt. 16 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh Ph©n tö prolin cã cÊu tróc vßng t¹o nªn cho prolin h×nh d¸ng v÷ng ch¾c h¬n so víi axit amin kh¸c. Vai trß cña prolin trong chèng chÞu stress n−íc ë thùc vËt lµ tæng hîp prolin tham gia ®iÒu chØnh ¸p suÊt thÈm thÊu cña néi bµo, tham gia c¸c cÊu tróc b¶o vÖ mµng vµ protein. 3.2 Nh÷ng nghiªn cøu vÒ prolin ®èi víi tÝnh chèng chÞu ë thùc vËt. Sù tÝch luü prolin lµ mét ph¶n øng chuyÓn ho¸ phæ biÕn cña thùc vËt bËc cao trong ®iÒu kiÖn thiÕu n−íc vµ stress muèi. §©y lµ vÊn ®Ò ®−îc c¸c nhµ khoa häc nghiªn cøu h¬n 20 n¨m qua [ 22] ChÊt ly gi¸n sinh tæng hîp vµ ph©n huû cña prolin trong c©y lóa cã thÓ t¨ng c−êng mét sè gen ®iÒu chØnh thÈm thÊu trong ®ã cã DHN4 ®−îc sö dông ®Ó h×nh thµnh kh¶ n¨ng chèng stress. §· cã nh÷ng c«ng tr×nh trong vµ ngoµi n−íc trªn c¸c ®èi t−îng thùc vËt vµ c©y trång kh¸c t×m hiÓu vÒ chuyÓn ho¸ prolin… Kishor B.B.K vµ céng sù (1995) [21] nghiªn cøu gia t¨ng s¶n xuÊt prolin ë thùc vËt chuyÓn gen (c©y thuèc l¸) trong ®iÒu kiÖn h¹n do n−íc, h¹n do muèi nhËn ®−îc kÕt qu¶ tèt. Hµm l−îng prolin gÊp kho¶ng 10 - 18 lÇn so víi ®èi chøng. C¸c nghiªn cøu vÒ m« l¸, m« ph©n sinh chåi cña thùc vËt chÞu ¸p lùc n−íc (Barnet vµ Maylor 1996, Bogess 1976) vµ trong vïng ®Ønh cña thùc vËt sèng ë n¬i cã thÕ n¨ng n−íc thÊp (Voet Berg vµ Sharp 1991) [18]. Nghiªn cøu vÒ sù thay ®æi hµm l−îng prolin vµ axit abcsisic cña nh÷ng ®èi t−îng mÉn c¶m vµ chèng chÞu ®iÒu kiÖn ¸p suÊt thÈm thÊu cña Zheng Yi - Zhi vµ Litian còng kÕt luËn r»ng: ph¶n øng víi ¸p lùc n−íc vµ nång ®é muèi, c©y ®Ëu t−¬ng tÝch luü hµm l−îng prolin cao, ®ã ®−îc xem nh− ph¶n øng thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn kh« h¹n. Bªn c¹nh ®ã cßn nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu kh¸c: mèi t−¬ng quan gi÷a hµm l−îng prolin vµ tÝnh chèng chÞu ë c©y lóa cña NguyÔn H÷u C−êng vµ céng sù [2]; sù biÕn ®æi hµm l−îng axit amin prolin trong mÇm vµ trong l¸ ®Ëu 17 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh xanh [5]; ¶nh h−ëng cña mannitol ®Õn tÝch luü polin vµ glucoz¬ liªn quan ®Õn kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh thÈm thÊu trong nu«i cÊy m« sÑo cµ chua [13]… 18 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh CH¦¥NG 2: §èi t−îng vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1. §èi t−îng nghiªn cøu. Lµ gièng ®Ëu t−¬ng §T - 22 do Trung t©m nghiªn cøu ®Ëu ®ç, viÖn khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp ViÖt Nam chän t¹o tõ dßng ®ét biÕn h¹t lai cña tæ hîp DT - 95 vµ §T - 12 cung cÊp. §©y lµ gièng míi cã n¨ng suÊt cao 15 27 ta/ha, thêi gian sinh tr−ëng ng¾n (85 - 90 ngµy). §T - 22 cã ®Æc ®iÓm: hoa, mµu l«ng phñ tr¾ng, h¹t vµng, rèn n©u, qu¶ chÝn cã mµu x¸m. C©y cao 45 – 70 cm, ph©n cµnh trung b×nh. Sè qu¶ ch¾c trung b×nh: 25 - 40 qu¶, tû lÖ qu¶ 3 h¹t cao (16% - 25%). Khèi l−îng 1000 h¹t (140 - 150g) cã thÓ trång 3 vô trong n¨m. §©y lµ gièng chÞu ®−îc ®Êt −ít vµ chÞu bÖnh kh¸. 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu. 2.1. Ph−¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm. Chóng t«i tiÕn hµnh thÝ nghiÖm t¹i khu thÝ nghiÖm nhµ l−íi khoa sinh KTNN, tr−êng §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi II. §Ëu t−¬ng ®−îc trång vµo vô hÌ n¨m 2008. Gieo h¹t ®Ëu t−¬ng vµo c¸c chËu thÝ nghiÖm. KÝch th−íc chËu cao 45cm, ®−êng kÝnh 35cm. Giai ®o¹n c©y non chØ ®Ó l¹i 5 c©y trong mçi chËu, ®¶m b¶o l−îng ®Êt, ph©n bãn, chÕ ®é t−íi tiªu n−íc, chÕ ®é ch¨m sãc ®ång ®Òu gi÷a c¸c chËu thÝ nghiÖm theo kÜ thuËt th«ng th−êng. Nhæ cá vµ xíi hai lÇn vµo giai ®o¹n c©y non vµ giai ®o¹n qu¶ non. Chia sè chËu trång c©y thµnh hai phÇn: phÇn 1 tiÕn hµnh ®o huúnh quang diÖp lôc, phÇn 2 t¸ch chiÕt x¸c ®Þnh hµm l−îng prolin. Chia sè chËu trong mçi phÇn thµnh 5 l«: c©y non (3 l¸), ra hoa, qu¶ non, qu¶ ch¾c vµ l« ®èi chøng; ®¶m b¶o chÕ ®é ch¨m sãc th«ng th−êng. Khi c©y non (3 l¸), ra hoa lÇn 1, qu¶ non, qu¶ ch¾c th× g©y hÐo c¸c l« t−¬ng øng b»ng c¸ch ngõng t−íi n−íc. ViÖc g©y hÐo kÐo dµi cho ®Õn khi hai l¸ d−íi cïng cña l« thÝ nghiÖm b¾t ®Çu hÐo. L« ®èi chøng vÉn t−íi n−íc b×nh th−êng. 19 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Hμ ThÞ Ph−¬ng Lan - K 31A Sinh Chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu huúnh quang diÖp lôc vµ hµm l−îng prolin ë c¸c thêi k× sinh tr−ëng kh¸c nhau cña c©y ®Ëu t−¬ng: c©y non (3 l¸), ra hoa, qu¶ non, qu¶ ch¾c. Thêi ®iÓm ®o huúnh quang diÖp lôc vµo buæi s¸ng (8h - 9h30’). C¸c thêi k× sinh tr−ëng ®−îc x¸c ®Þnh dùa theo c¸ch x¸c ®Þnh cña Ph¹m V¨n ThiÒu [14]. - Thêi k× (3 l¸): Khi l¸ thø 3 trªn th©n chÝnh h×nh thµnh nh−ng ch−a bu«ng l¸ hoµ toµn. - Thêi k× ra hoa: Thêi ®iÓm hoa në ré lÇn ®Çu. - Thêi k× qu¶ non: B¾t ®Çu h×nh thµnh qu¶ (th−êng sau khi hoa në ré 7 ngµy). - Thêi k× qu¶ ch¾c: Khi ®· cã h¹t ®Çy ®ñ (thuêng sau khi qu¶ h×nh thµnh 21 - 25 ngµy). 2.2. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh huúnh quang diÖp lôc. §−îc ®o trªn m¸y Chlorphill fluorometer OS do h·ng ADC - Anh cung cÊp. Thêi gian ñ tèi lµ 7 phót ®Ó c¸c t©m ph¶n øng trë vÒ tr¹ng th¸i ‘më’ hoµn toµn hay toµn bé chÊt nhËn ®iÖn tö ®Çu tiªn trong m¹ch vËn chuyÓn ®iÖn tö quang hîp quinon A (QA) ë tr¹ng th¸i oxi ho¸. C−êng ®é huúnh quang æn ®Þnh (F0) ph¶n ¸nh sù mÊt ®i n¨ng l−îng kÝch thÝch b»ng bøc x¹ trong kho¶ng thêi gian vËn chuyÓn chóng vÒ t©m ph¶n øng PSII ë tr¹ng th¸i ‘më’. Huúnh quang cùc ®¹i (Fm) ®−îc ®o khi c¸c t©m ph¶n øng ë tr¹ng th¸i “®ãng”. HiÖu suÊt huúnh quang biÕn ®æi (Fv/m) ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông n¨ng l−îng ¸nh s¸ng trong ph¶n øng quang ho¸ ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: Fv/m = Fm - F0/Fm. 20