Tài liệu Tiểu luận những vấn đề kinh tế chính trị trong thời kỳ quá độ lên cnxh ở vn

lêi më ®Çu Trong nh÷ng n¨m qua, víi sù l·nh ®¹o tµi t×nh cña §¶ng vµ Nhµ Níc nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang dÇn dÇn kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ trêng thÕ giíi, nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®ang dÇn dÇn b¾t kÞp ®îc ®µ ph¸t triÓn cña khu vùc . Nh÷ng bíc chuyÓn m×nh cña nÒn kinh tÕ còng ®¸nh dÊu ®îc sù ph¸t triÓn vît bËc mét c¸ch kh¸ râ rµng . §Ó hiÓu biÕt thªm vÒ sù thay ®æi cña nÒn kinh tÕ , sau ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam lÇn thø VII Bé Gi¸o Dôc vµ §µo T¹o ®· chÝnh thøc ban hµnh ch¬ng tr×nh míi : §Ò c¬ng bµi gi¶ng c¸c m«n khoa häc M¸c - Lª Nin . Nhng ®Ó hiÓu s©u réng h¬n vÒ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèt tÕ hiÖn nay th× quyÓn tiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ chÝnh lµ mét b¶n tãm t¾t riªng phÇn nµy vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ngêi cã thÓ hiÓu biÕt mét c¸ch kh¸ riªng biÖt còng nh tãm t¾t mét phÇn cña kinh tÕ chÝnh trÞ Mac-LªNin trong häc phÇn thø ba "Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ chÝnh trÞ trong thêi kú qu¸ ®é lªn Chñ NghÜa X· Héi ë ViÖt Nam . §©y còng lµ n¨m ®Çu còng nh lÇn ®Çu tiªn em viÕt tiÓu luËn nªn ch¾c ch¾n sÏ cã nh÷ng sai sãt vµ h¹n chÕ, còng nh thiÕu sù hiÓu biÕt vµ t×m tßi nhng víi sù gãp ý cña thµy c« gi¸o em tin ®iÒu nµy sÏ ®îc thay ®æi . Em rÊt 1 mong ®îc sù chØ b¶o vµ gãp ý cña c¸c thµy c« gi¸o ®Ó nh÷ng bµi tiÓu luËn sau cña em sÏ hoµn chØnh h¬n. 2 PhÇn mét : nÒn kinh tÕ viÖt nam trong thêi k× c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ Níc ta tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét nÒn kinh tÕ phæ biÕn lµ s¶n xuÊt nhá, lao ®éng thñ c«ng . C¸i thiÕu thèn nhÊt cña chóng ta lµ mét nÒn ®¹i c«ng nghiÖp . ChÝnh v× vËy, chóng ta ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ . Trong thêi ®¹i ngµy nay, c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i ho¸ .C«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta lµ nh»m x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi . §ã lµ nhiÖm vô trung t©m trong suèt thêi kú qu¸ ®é tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta . X· héi míi ph¶i tr¶i qua giai ®o¹n thÊp (chñ nghÜa x· héi) vµ giai ®o¹n cao (chñ nghÜa céng s¶n) . Tõ chñ nghÜa t b¶n lªn giai ®o¹n cao cña x· héi céng s¶n lµ thêi kú qu¸ ®é chÝnh trÞ - thêi kú chuyªn chÝnh cña giai cÊp v« s¶n . Sau cuéc thö nghiÖm kh«ng thµnh c«ng m« h×nh ®i lªn chñ nghÜa x· héi mét c¸ch trùc tiÕp th«ng qua "chÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn" ®· kÞp thêi thay thÕ b»ng m« h×nh ®i lªn chñ nghÜa x· héi gi¸n tiÕp th«ng qua "chÝnh s¸ch kinh tÕ míi" ra ®êi vµo mïa xu©n n¨m 1921 . Sù ra ®êi cña "chÝnh s¸ch kinh tÕ míi" (NEP) g¾n liÒn víi viÖc kh«i phôc vµ thiÕt lËp quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ, kh«i phôc vµ ph¸t triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp, sö dông søc m¹nh cña nÒn kinh tÕ tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn, thùc hiÖn c¬ cÊu kinh tÕ më cöa , coi nã lµ "tr¹m trung gian", lµ "chiÕc cÇu nèi" ... Gi÷a s¶n xuÊt nhá víi s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i ®Ó ®i lªn chñ nghÜa x· héi, nhÊt lµ ë nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÎn bá qua chÕ ®é t 3 b¶n chñ nghÜa . Do vËy c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ hiÓu theo nghÜa chung vµ kh¸i qu¸t lµ qu¸ tr×nh biÕn mét níc cã nÒn kinh tÕ l¹c hËu thµnh mét níc c«ng nghiÖp . ë níc ta , c«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn tõ mét níc s¶n xuÊt nhá c«ng nghiÖp l¹c hËu, c«ng nghÖ vµ n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, thµnh mét níc cã c¬ cÊu c«ng - n«ng nghiÖp vµ dÞch vô hiÖn ®¹i, khoa häc vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, n©ng n¨ng suÊt lao ®éng cao trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n . PhÇn hai : giíi thiÖu chung I  Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ chÝnh trÞ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ViÖt Nam lµ mét níc n«ng nghiÖp ®· bao ®êi nay . Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m ®Çu vµ gi÷a thËp kû 1980, ë ViÖt Nam n¹n ®ãi vÉn tån t¹i ë mét sè n¬i trong níc . §Ó chèng ®ãi, ViÖt Nam ph¶i nhËp khÈu g¹o vµ xin viÖn trî l¬ng thùc cña níc ngoµi Trong n¨m 1988, ViÖt Nam ph¶i nhËp 280000 tÊn g¹o . ThÕ nhng chØ sau mét n¨m, b»ng viÖc ®æi míi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, ViÖt Nam ®· lµm nªn mét th¾ng lîi v« cïng to lín ®ã lµ trë thµnh níc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø ba trªn thÕ giíi sau Mü vµ Th¸i Lan . 1 . S¬ lîc vÒ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam Níc ta thuéc lo¹i níc cã d©n sè trÎ, cã nguån lao ®éng dåi dµo, cã lîi thÕ vÒ chÊt lîng lao ®éng ®îc biÓu hiÖn ë tr×nh ®é d©n sè biÕt ch÷ chiÕm 87.7% trong d©n c, mét tØ lÖ cao so víi tiªu chuÈn quèc tÕ vµ so víi nhiÒu níc ®ang 4 ph¸t triÓn, ®ã lµ mÆt thuËn lîi . Song sè ngêi cha cã viÖc lµm cßn nhiÒu ( nÕu kÓ c¶ c¸c lo¹i nh thiÕu viÖc lµm, n«ng nhµn ...) th× sè ngêi cha cã viÖc lµm ®îc quy ®æi lªn ®Õn 7.5 triÖu ngêi - t¹o nªn søc Ðp x· héi ®èi víi kinh tÕ . Trong khi ®ã kh¶ n¨ng thu hót søc lao ®éng kh«ng nhiÒu hoÆc cã thÓ nãi lµ kh¶ n¨ng thu hót søc lao ®éng lµ kh«ng cã v× thiÕu vèn, nhÊt lµ vèn ngo¹i tÖ m¹nh . H¬n n÷a, trªn c¬ së nÒn kinh tÕ tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn mµ nhËn thøc l¹i kh¸i niÖm cã viÖc lµm vµ kh«ng cã hay cha cã viÖc lµm . Tõ ®ã sím kh¾c phôc nh÷ng mÆc c¶m kh«ng ®óng tríc ®©y, cho r»ng chØ khi nµo ngêi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh hoÆc c¬ quan nhµ níc míi gäi lµ cã viÖc lµm . Râ rµng sù tån t¹i kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ yªu cÇu kh¸ch quan ®èi víi viÖc t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, mét yªu cÇu ph¶i kÕt hîp chiÕn lîc kinh tÕ víi chiÕn lîc x· héi cÇn ®îc coi träng . 2 . Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay ViÖt Nam ®· vµ ®ang tõng bíc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp vÒ nÒn kinh tÕ nªn hiÖn nay nÒn kinh tÕ níc ta vÉn lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ kÐm ph¸t triÓn mang nÆng tÝnh tù cung tù cÊp vµ nã ®îc biÓu hiÖn ë c¸c mÆt sau : NÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ c¬ së cho sù ph¸t triÓn vµ h×nh thµnh kinh tÕ hµng ho¸ bÞ xo¸ bá , thay thÕ b»ng nÒn kinh tÕ chØ cã kinh doanh tËp thÓ vµ tõ ®ã dÉn ®Õn mÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ . Tr×nh ®é c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cßn l¹c hËu ®· dÉn ®Õn s¶n phÈm hµng ho¸ kÐm chÊt lîng . KÕt cÊu h¹ tÇng vµ 5 kÜ thuËt m¹ng líi giao th«ng hiÖn ®¹i, th«ng tin liªn l¹c ®iÖn níc cßn thÊp kÐm kh«ng b¶o ®¶m cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ trong níc vµ c¶n trë cho viÖc ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam . Cha cã ®éi ngò doanh nghiÖp thùc sù kh¸ giái thÝch nghi víi c¬ chÕ thÞ trêng vµ ®· quen víi kiÓu kinh doanh theo ph¸p luËt . Tuy r»ng nhiÒu n¨m qua nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· tiÕn bé nhng nÒn kinh tÕ vÉn cha æn ®Þnh, l¹m ph¸t vÉn x¶y ra, nguyªn nh©n lµ do s¶n xuÊt cha æn ®Þnh cßn nhiÒu mÆt ®×nh ®èn lao ®éng thÊt nghiÖp vµ cha ®ñ viÖc lµm cßn cao, t×nh tr¹ng ®ã dÉn ®Õn sù k×m h·m nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ë ViÖt Nam 3 . Sù chuyÓn biÕn cña nÒn kinh tÕ Trong nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y, ë c¸c níc t b¶n cã nh÷ng biÓu hiÖn míi th«ng qua sù ®iÒu chØnh trong chõng mùc nhÊt ®Þnh ®èi víi quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, quan hÖ qu¶n lý vµ quan hÖ ph©n phèi ... Song tÊt c¶ ®iÒu ®ã chØ chøng tá nh÷ng tiÒn ®Ò vËt chÊt, kinh tÕ sÏ ngµy cµng chÝn muåi cho sù ra ®êi x· héi míi . §¬ng nhiªn còng rÊt ng©y th¬, nÕu cho r»ng chñ nghÜa t b¶n kh«ng cßn thÝch nghi n÷a vµ sÏ bÞ x· héi míi thay thÕ trong thêi gian ng¾n . Thêi gian tr«i ®i, ®iÒu kiÖn lÞch sö cã nh÷ng biÕn ®æi, bíc ®i vµ c¸ch lµm cô thÓ, cã thÓ cã sù kh¸c nhau, song nh÷ng néi dung vµ t tëng c¬ b¶n cña NEP, víi t c¸ch lµ kim chØ nam ®ang vµ sÏ cßn gi¸ trÞ . TÊt nhiªn cuéc sèng 6 lu«n biÕn ®éng, nhiÒu vÊn ®Ò míi ®ang ®Æt ra, viÖc gi¶i quyÕt nã kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng lý thuyÕt hiÖn ®¹i mµ nh©n lo¹i ®· s¸ng t¹o ra. Níc ta ®ang trong thêi kú qu¸ ®é, bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa . Xu híng vËn ®éng cña nã lµ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa do M¸c- ¡ng ghen, Lª Nin v¹ch ra sÏ ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÑc sö dông søc m¹nh tæng hîp cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong níc vµ søc m¹nh tæng hîp vÒ kinh tÕ vµ c«ng nghiÖp quèc tÕ . II  C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ nh»m x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi 1 . C¬ sá vËt chÊt kü thuËt C¬ së vËt chÊt cña chñ nghÜa x· héi lµ toµn bé hÖ thèng c¸c yÕu tè vËt chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt, phï hîp víi tr×nh ®é kÜ thuËt c«ng nghÖ t¬ng øng mµ lao ®éng trong x· héi , sö dông t¸c ®éng vµo ®èi tîng lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt nh»m ®¸p øng nhu cÇu x· héi . Cã thÓ xÐt biÕn ®æi c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt qua ba yÕu tè sau : Sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt . Hai lµ sù ph¸t triÓn cña khoa häc kÜ thuËt . Ba lµ tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña c¸c quan hÖ x· héi ( c¸c quan hÖ x· héi mang tÝnh thèng trÞ ) . Trong c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt tríc chñ nghÜa t b¶n lµ dùa vµo c«ng cô thñ c«ng qui m« nhá bÐ, tr×nh ®é l¹c hËu, c¬ së vËt chÊt cña chñ nghÜa t b¶n lµ hiÖn ®¹i c¬ khÝ c«ng nghiÖp ph¸t triÓn . Chñ nghÜa x· héi víi t c¸ch lµ mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt cao h¬n chñ nghÜa t 7 b¶n . V× vËy nã còng g¾n víi mét c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt ph¸t triÓn h¬n chñ nghÜa t b¶n . C¬ së vËt chÊt cña chñ nghÜa x· héi lµ nÒn s¶n xuÊt lín, hiÖn ®¹i, cã c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, cã tr×nh ®é x· héi ho¸ cao . Dùa trªn tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®îc h×nh thµnh mét c¸ch cã kÕ ho¹ch vµ thèng trÞ trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n . 2 . Nh÷ng yÕu tè biÕn ®æi c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt Sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt bao gåm c¶ khoa häc tù nhiªn - kü thuËt lÉn khoa häc x· héi, nhÊt lµ khoa häc kinh tÕ, nã do con ngêi t¹o ra th«ng qua con ngêi nh©n tè trung t©m - nh©n tè chñ thÓ - ®Õn lùc lîng s¶n xuÊt . Nã ®ßi hái ph¶i cã chÝnh s¸ch ®Çu t cho khoa häc kü thuËt ( c«ng nghÖ ) s¶n xuÊt ®Òu ph¶i dùa trªn nh÷ng thµnh tùu khoa häc lµm c¬ së lý thuyÕt cho nã . Sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt ®îc x¸c ®Þnh lµ mét "quèc s¸ch", mét "®éng lùc" cÇn ®em toµn lùc lîng ®Ó n¾m lÊy vµ ph¸t triÓn nã . Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ë níc ta cã thÓ kh¸i qu¸t thµnh hai néi dung chñ yÕu g¾n víi môc tiªu vµ nhiÖm vô cña c«ng nghiÖp ho¸ :  Mét lµ x©y dùng thµnh c«ng c¬ së vËt chÊt , kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi ®Ó dùa vµo ®ã mµ trang bÞ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cho c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n .  Hai lµ tæ chøc viÖc nghiªn cøu , thu thËp , phæ biÕn vµ øng dông th«ng tin nh÷ng thµnh tùu míi cña khoa häc vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ ®êi sèng víi h×nh thøc , bíc ®i , quy m« vµ tr×nh ®é thÝch hîp . 8 3 . Con ®êng x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt . X©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi lµ quy luËt kinh tÕ ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng níc qu¸ ®é . §èi víi ViÖt Nam lµ níc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa th× viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt sÏ ®îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ . C«ng nghiÖp ho¸ cã liªn quan ®Õn hai vÊn ®Ò ®ã lµ tr×nh ®é kü thuËt hay c«ng nghÖ vµ c¬ cÊu kinh tÕ mµ chñ yÕu lµ c¬ cÊu s¶n xuÊt gi÷a c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ . Do vËy c«ng nghiÖp ho¸ cã hai néi dung :  X©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi .  X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý (c«ng nghiÖp , n«ng nghiÖp , dÞch vô) . Hai néi dung nµy ®îc thùc hiÖn chñ yÕu th«ng qua cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt cïng víi ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi vµ g¾n víi x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý . Vµo kho¶ng gi÷a thÕ kû XX , cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i . MÊy thËp niªn ®· qua , nhÊt lµ trong thËp niªn gÇn ®©y loµi ngêi ®ang chøng kiÕn nh÷ng thay ®æi rÊt to lín , trªn nhiÒu lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ , chÝnh trÞ vµ x· héi . Cuéc c¸ch m¹ng nµy cã nhiÒu néi dung , song cã n¨m néi dung chñ yÕu sau :  Tù ®éng ho¸ : §· xuÊt hiÖn m¸y tù ®éng qu¸ tr×nh , m¸y c«ng cô ®iÒu khiÓn b»ng sè vµ robot . 9  N¨ng lîng : Ngoµi nh÷ng d¹ng n¨ng lîng truyÒn thèng nh nhiÖt vµ thuû . Ngµy nay ®· vµ ®ang chuyÓn sang n¨ng lîng nguyªn tö .  VËt liÖu : Cã nhiÒu chñng lo¹i phong phó , nhiÒu tÝnh chÊt ®Æc biÖt mµ vËt liÖu tù nhiªn kh«ng cã . VD : VËt liÖu tæ hîp hay cßn gäi lµ composit víi c¸c tÝnh chÊt mong muèn , gèm zincon hoÆc cacbuasilic chÞu nhiÖt cao ...  C«ng nghÖ sinh häc : C«ng nghÖ vi sinh, kü thuËt cuzin, kü thuËt gen vµ nu«i cÊy tÕ bµo ®îc øng dông ngµy cµng nhiÒu trong c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, y tÕ, ho¸ chÊt, b¶o vÖ m«i trêng ...  §iÖn tö vµ tin häc : Ph¸t triÓn m¹nh nhÊt lµ m¸y tÝnh diÔn ra theo bèn híng : Nhanh cã m¸y siªu tÝnh, nhá cã m¸y vi nh©n tÝnh, m¸y tÝnh cã xö lý kiÕn thøc ®ã lµ m¸y trÝ tuÖ t¹o, m¸y tiÕng nãi tõ xa ®ã lµ m¸y viÔn tin häc . Khoa häc ®· trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp (khoa häc tù nhiªn , khoa häc x· héi vµ ®Æc biÖt lµ khoa häc kinh tÕ ph¸t triÓn) . ë ViÖt Nam bá qua t b¶n chñ nghÜa, ®i lªn chñ nghÜa x· héi, tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ trong khi thÕ giíi ®· tr¶i qua hai cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt kinh tÕ vµ "c«ng nghÖ më" g¾n víi ®iÒu kiÖn bªn ngoµi . Do vËy c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ë níc ta cã thÓ vµ cÇn ph¶i bao hµm c¶ hai cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt mµ thÕ giíi ®· tr¶i qua . X©y dùng thµnh c«ng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi ®Ó dùa vµo ®ã trang bÞ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cho c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n . Tæ chøc 10 viÖc nghiªn cøu thu nhËp, phæ biÕn vµ øng dông th«ng tin cña khoa häc vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ ®êi sèng . 4 . Nh÷ng tiÒn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt  T¹o nguån cho tÝch luü vèn : thùc chÊt cña c«ng nghiÖp ho¸ lµ tiÕn hµnh c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®Ó ph¸t triÓn khoa häc s¶n xuÊt , x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt . Sù nghiÖp ®ã ®ßi hái rÊt nhiÒu vèn , nguån ®Ó tÝch luü vèn lµ gi¸ trÞ cña s¶n phÈm thÆng d do lao ®éng thÆng d t¹o ra . Nh vËy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lµ biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó t¹o ra ®iÒu kiÖn nµy .  §Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc kü thuËt lµ ®iÒu kiÖn ®ßi hái ph¶i ®Æt khoa häc c«ng nghÖ lµ mét quèc s¸ch vµ mét ®éng lùc cÇn tËp trung ph¸t triÓn .  §Èy m¹nh c«ng t¸c th¨m dß c¬ b¶n vµ ®Þa chÊt v× níc ta cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó, ®a d¹ng cha ®îc khai th¸c . V× vËy ph¶i nhanh chãng th¨m dß vµ khai th¸c ®Ó sö dông lîi thÕ so s¸nh cña m×nh trong lóc thÕ giíi cha ra ®êi vµ phæ biÕn nhiÒu lo¹i vËt liÖu míi . Ph¶i ®iÒu tra c¬ b¶n c¸c nguån tµi nguyªn s½n cã ®Ó cã chiÕn lîc ph¸t triÓn phï hîp, bè trÝ s¶n xuÊt hîp lý vÒ quy m« vµ chÊt lîng .  §µo t¹o c¸n bé khoa häc kü thuËt, khoa häc qu¶n lý vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ . §éi ngò c¸n bé nµy cã vai trß v« cïng quan träng trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc . 11  X©y dùng mét chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cã hiÖu lùc ®Ó cã thÓ sö dông søc m¹nh tæng hîp cña thÕ giíi, vÒ kinh tÕ kü thuËt c«ng nghÖ vµo qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña ®Êt níc . III  ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Nh©n lo¹i ®ang bíc vµo giai ®o¹n s«i ®éng cña c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ , mét cuéc c¸ch m¹ng mµ sù t¸c ®éng cña nã lµm biÕn ®æi s©u s¾c trªn c¶ c¸c mÆt lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt, chÝnh trÞ vµ x· héi trong hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi . BÇu kh«ng khÝ thÕ giíi vÉn ®i theo xu thÕ chung lµ chuyÓn tõ ®èi ®Çu, chiÕn tranh sang ®èi tho¹i hoµ b×nh . Cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ chuyÓn träng t©m sang lÜnh vùc kinh tÕ vµ v¨n ho¸ , trong khi nguy c¬ qu©n sù vÉn cßn . Tuy nã lµm cho bøc tranh thÕ giíi Ýt nhiÒu phøc t¹p, song còng cã nh÷ng yÕu tè, nh÷ng dÊu hiÖu cña nh÷ng tiÒn ®Ò c¨n b¶n cho c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ hoµ b×nh gi÷a c¸c níc trªn thÕ giíi . 1 . Më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ §Ó cã thÓ c«ng nghiÖp ho¸ , hiªn ®¹i ho¸ ®Êt níc kh«ng thÓ thÓ thiÕu c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi víi quèc tÕ, nã còng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò thêi sù ®èi víi hÇu hÕt c¸c níc . Ngµy nay viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cã tÝnh kh¸ch quan vµ phæ biÕn, nã b¾t nguån tõ yªu cÇu cña quy luËt ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ . Tõ sù ph©n bè tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu vÒ tr×nh ®é c«ng nghiÖp gi÷a c¸c níc, 12 dÉn ®Õn yªu cÇu sö dông cã hiÖu qu¶ lîi thÕ so s¸nh ®Ó nhanh chèng rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c níc ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn . Sù t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i ®· lµm cho nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cã nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c . Sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn , nhiÒu s¶n phÈm quan träng do hµng tr¨m c«ng ty cña hµng chôc c¸c quèc gia cïng tham gia chÕ t¹o . NÒn kinh tÕ cña c¸c níc ngµy cµng phô thuéc vµo nhau . Sù h×nh thµnh kÕt cÊu h¹ tÇng s¶n xuÊt vµ chi phÝ s¶n xuÊt quèc tÕ . Sù chªnh lÖch gi÷a c¸c níc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn ®Æt ra yªu cÇu ph¶i nhanh chãng rót ng¾n kho¶ng c¸hc gi÷a chóng . Muèn vËy , c¸c níc chËm ph¸t triÓn - trong ®ã cã ViÖt Nam - ph¶i cã chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ víi c¬ cÊu kinh tÕ më vµ thÞ trêng xuÊt khÈu ®Ó lµm lèi ra h÷u hiÖu cho nÒn kinh tÕ . 2 . C¸c h×nh thøc quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ  Ngo¹i th¬ng : Lµ ho¹t ®éng bu«n b¸n gi÷a níc nµy víi níc kh¸c vÒ hµng ho¸ vµ nh÷ng dÞch vô kÌm theo . ChØ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm vèn lµ thÕ m¹nh cña m×nh nhng lµ thÕ yÕu cña quèc tÕ vµ ngîc l¹i . Vµ ®iÒu nµy mang l¹i lîi nhuËn cho c¶ hai .  Hîp t¸c ®Çu t quèc tÕ diÔn ra theo hai chiÒu híng : §a vèn ra níc ngoµi ®Çu t vµ nh©n vèn ®Çu t tõ níc ngoµi th«ng qua h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp .  Hîp t¸c vÒ khoa häc c«ng nghÖ : Lµ h×nh thøc phèi hîp gi÷a c¸c níc ®Ó cïng nhau nghiªn cøu, s¸ng chÕ, thiÕt 13 kÕ, thÝ nghiÖm kÕt qu¶ vÒ khoa häc c«ng nghÖ ®îc biÓu hiÖn râ nhÊt ë viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ gi÷a c¸c níc .  Hîp t¸c tÝn dông quèc tÕ : §îc thùc hiÖn th«ng qua thÞ trêng tiÒn tÖ thÕ giíi, chñ yÕu do c¸c ng©n hµng khu vùc vµ ng©n hµng quèc tÕ thùc hiÖn . 3 . Kh¶ n¨ng vµ gi¶i ph¸p më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ Kh¶ n¨ng vµ triÓn väng kinh tÕ ®èi ngo¹i níc ta t¬ng ®èi phong phó song cha ®îc khai th¸c . Con ngêi ViÖt Nam cã lßng khao kh¸t v¬n lªn , th«ng minh vµ cã tr×nh ®é häc vÊn cao (60 v¹n ngêi cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc) . §iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸ u ®·i . Níc ta cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn rÊt phong phó, vÞ trÝ thuËn lîi cho trao ®æi, bu«n b¸n, lµ cña ngâ b¸n ®¶o §«ng D¬ng . Khu vùc n¨ng ®éng vµ nhiÒu triÓn väng nÕu biÕt khai th¸c , luËt ®Çu t cña níc ta cã sù hÊp dÉn . Tãm l¹i, ®Ó héi nhËp ®îc víi nÒn kinh tÕ quèc tÕ, ViÖt Nam chóng ta cÇn ph¶i cã mét híng ®i thËt v÷ng ch¾c, biÕt vËn dông nh÷ng kh¶ n¨ng vµ nh÷ng tµi nguyªn quý gi¸ mµ tµi nguyªn ®· ban tÆng . NÕu kÕt hîp ®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn th× ch¾c ch¾n con ®êng mµ chóng ta ®ang ®i sÏ dÔ dµng h¬n, v÷ng ch¾c h¬n . NghÞ quyÕt §¹i Héi IX ®· chØ ra : "chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 10 n¨m 2001 2010 nh»m : ®a níc ta ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao râ rÖt ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n, t¹o nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 níc ta c¬ b¶n trë 14 thµnh mét níc c«ng nghiÖp theo híng hiÖn ®¹i Nguån lùc con ngêi, n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ, kÕt cÊu h¹ tÇng, tiÒm lùc kinh tÕ ®îc t¨ng cêng, vÞ thÕ cña níc ta trªn trêng quèc tÕ ®îc n©ng cao . IV  thùc tÕ nÒn kinh tÕ viÖt nam trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ §Ó héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay ViÖt Nam bÊt chÊp nh÷ng diÔn biÕn kinh tÕ kh«ng thuËn lîi . MÆc dï vËy ViÖt Nam vÉn thu ®îc nh÷ng con sè Ên tîng trªn nhiÒu lÜnh vùc, tõ xuÊt khÈu cho ®Õn thu hót ®Çu t níc ngoµi , thu hót kh¸ch du lÞch quèc tÕ, s¶n xuÊt c«ng n«ng nghiÖp tiÕp tôc duy tr× tØ lÖ t¨ng trëng cao víi møc t¨ng trëng tæng s¶n phÈm quèc néi GDP n¨m nay ®· ®¹t gÇn 7,7% - møc cao nhÊt trong 4 n¨m qua, ®øng thø 2 trong khu vùc §«ng Nam ¸ . Kim ng¹ch xuÊt khÈu cao ®¹t h¬n 26 tû USD - nøc cao kû lôc kÓ tõ n¨m 97 ®Õn nay . Con sè c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu ®¹t trªn 1 tû USD víi hai t©n binh kh¸ bÊt ngê lµ hµng ®iÖn tö vµ s¶n phÈm gç . DÊu Ên kinh tÕ ViÖt Nam trong n¨m 2004 cßn thÓ hiÖn trong viÖc huy ®éng vèn ®Çu t ph¸t triÓn toµn x· héi , íc ®¹t 258,7 ngµn tû ®ång, t¨ng 19% so víi n¨m 2003 . Nãi ®Õn nh÷ng ®iÓm nhÊn trong bøc tranh kinh tÕ ViÖt Nam kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp tõ níc ngoµi (FDI) víi con sè h¬n 4 tû USD, t¨ng gÇn 30% so víi n¨m 2003 . T¨ng trëng kinh tÕ m¹nh mÏ ®ång thêi gi¶i quyÕt ®îc nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc nh ®· gi¶i quyÕt viÖc lµm cho h¬n 1,5 triÖu lao ®éng, tû lÖ hé nghÌo ®· gi¶m xuèng 8,31% . HÖ thèng ph¸p luËt cña ViÖt Nam ®· 15 h×nh thµnh mét bíc quan träng thÓ chÕ ho¸ kinh tÕ thÞ trêng x· héi chñ nghÜa . Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc ®· t¹o ®µ thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay . §Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®Çy tham väng nµy, ViÖt Nam sÏ tiÕp tôc c¶i thiÖn manh mÏ m«i trêng ®Çu t vµ s¶n xuÊt kinh tÕ, huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc ®Çu t cho ph¸t triÓn, tiÕp tôc duy tr× æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, tiÕp tôc c¶i c¸ch hµnh chÝnh, c¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng, ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ linh ho¹t, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kiÒm chÕ, t¨ng gi¸ nh»m gi÷ v÷ng søc mua cña ®ång tiÒn ViÖt Nam . 16 PhÇn ba : KÕT LUËN Toµn bé hai phÇn trªn ®· chØ ra r»ng : con ®êng ®i lªn c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i ho¸ . C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc lµ nh»m x©y dùng c¬ së vËt chÊt cho chñ nghÜa x· héi . §ã lµ nhiÖm vô trung t©m trong suèt thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa xa héi cña níc ta . §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng : "con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ cña ®Êt níc cÇn vµ cã thÓ rót ng¾n thêi gian , võa cã nh÷ng bíc tuÇn tù, võa cã bíc nh¶y vät . Ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ cña ®Êt níc, tËn dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó ®¹t tr×nh ®é c«ng nghÖ tiªn tiÕn" . Ph¸t huy nguån lùc trÝ tuÖ vµ søc m¹nh tinh thÇn cña ngêi ViÖt Nam, coi ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ nÒn t¶ng vµ ®éng lùc cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ . BiÕt ph¸t huy søc m¹nh ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n trong sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc, ®ång thêi x©y dùng nªn v¨n ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc, båi dìng nh©n tµi nh»m thùc hiÖn môc tiªu : "d©n giµu , níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh" v¹ch ra ®êng lèi ®óng ®¾n cho sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc th× ch¾c ch¾n r»ng con ®êng ®i lªn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ héi nhËp ®îc víi quèc tÕ lµ mét ®iÒu ®¬n gi¶n vµ kh«ng xa . Ch¾c ch¾n chóng ta sÏ thùc hiÖn ®îc . 17 Môc lôc Lêi më ®Çu............................................................................ ..............1 PhÇn I : NÒn KTVN trong thêi kúCNH_H§H..................................2 PhÇn II: Giíi thiÖu chung..................................................................3 I. Nh÷ng vÊn ®Ò KTCT cña KTVN trong CNHH§H..................................3 1- S¬ lîc vÒ nÒn KTVN..................................................................3 2- Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay.....................................4 3- Sù chuyÓn biÕn cña nÒn kinh tÕ...................................................5 II. CNH-H§H nh»m x©y dùng CSVCKT cho CNXH..............................6 1- C¬ së vËt chÊt kü thuËt...............................................................6 18 2- Nh÷ng yÕu tè biÕn ®æi CSVCKT................................................6 3- Con ®êng x©y dùng CSVCKT..................................................7 4- Nh÷ng tiÒn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng CSVCKT..........................9 III. §iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ......................................................... 10 1- Më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ..............................................10 2- C¸c h×nh thøc quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ.....................................11 3- Kh¶ n¨ng vµ gi¶i ph¸p cña viÖc më réng QHKTQT................12 IV. Thùc tÕ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh CNHH§H..............13 PhÇn III : KÕt luËn.......................................................................... .14 Tµi liÖu tham kh¶o 19