Lêi nãi ®Çu
-TÝn dông ®-îc hiÓu theo nghÜa ®¬n gi¶n ®ã lµ mèi quan hÖ vay m-în,
nh-ng nã l¹i cã vai trß rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng nãi chung
vµ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam nãi
riªng.
- Môc ®Ých cña bµi viÕt lµ mong mét phÇn lµm s¸ng tá, nªu bËt nªn ®-îc
tÇm quan träng cña quan hÖ tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng nãi chung
vµ ®Æc biÖt lµ quan hÖ tÝn dông trong nÒn kinh thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi
chñ nghÜa ë ViÖt Nam nãi riªng th«ng qua viÖc ph©n tÝch b¶n chÊt , chøc n¨ng,
vai trß còng nh- c¸c h×nh thøc tån t¹i cña quan hÖ tÝn dông , ®ång thêi cã ®Æt
nã trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n-íc ta -mét n-íc ®ang ë trong thêi kú qu¸ ®é
lªn chñ nghÜa x· héi. §Ò tµi: TÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh
h-íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam
1
Néi dung chÝnh
I, B¶n chÊt vµ chøc n¨ng cña quan hÖ tÝn dông:
1,B¶n chÊt cña quan hÖ tÝn dông:
TÝn dông lµ mét ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ l-u
th«ng hµng ho¸. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ kh«ng cã ai chØ mua hµng ho¸
hoÆc ng-îc l¹i. C¸c doanh nghiÖp khi th× hä ®ãng vai trß ng-êi mua mua c¸c
yÕu tè ®Çu vµo tõ c¸c hé gia ®×nh vµ khi th× hä l¹i ®ãng vai trß ng-êi b¸n b¸n
hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ tr-êng hµng ho¸ vµ dÞch vô. Hé gia ®×nh th× mua
hµng ho¸, dÞch vô tõ c¸c doanh nghiÖp vµ b¸n c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh- søc lao
®éng cho c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr-êng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt. Cßn ë ®Þa vÞ
cña chÝnh phñ th× khi hä ®ãng vai trß ng-êi mua hµng ho¸, khi th× hä lµ ng-êi
®Çu t- hay ng-êi b¸n. Nh- vËy sÏ n¶y sinh t×nh huèng sù vËn ®éng cña tiÒn tÖ
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh«ng ¨n khíp víi nhau vÒ thêi gian vµ kh«ng gian
n¶y sinh ra t×nh h×nh sau: Cã nh÷ng doanh nghiÖp ®· tiªu thô ®-îc hµng ho¸
nh-ng ch-a ®Õn kú tr¶ c«ng cho ng-êi lao ®éng, ch-a ph¶i mua nguyªn vËt
liÖu, hoÆc c¸c kho¶n chi ch-a ph¶i thanh to¸n..v.v..tøc lµ doanh nghiÖp cã tån
t¹i kho¶n tiÒn t¹m thêi nhµn rçi, kh«ng sinh lêi. Ng-îc l¹i, cã doanh ngiÖp
ch-a tiªu thô ®-îc hµng ho¸,nh-ng l¹i cã nhu cÇu tiÒn mua s¾m trang thiÕt
bÞ..v.v..MÆt kh¸c, trong c¸c tÇng líp d©n c- cã bé phËn kh«ng tiªu hÕt ngay
sè tiÒn hä kiÕm ®-îc mµ ®Ó giµnh sö dông vµo c¸c môc ®Ých kh¸c nhau cña
®êi sèng, tøc lµ cã kho¶n tiÒn nhµn rçi nh-ng bé phËn d©n c- kh¸c l¹i ®ang
cÇn tiÒn cho c¸c nhu cÇu chi phÝ cho c¸c kho¶n lín h¬n. T×nh h×nh nµy còng
t-¬ng tù víi c¸c tæ chøc kinh tÕ, vµ ngay c¶ Nhµ N-íc còng cÇn tiÒn ®Ó bï ®¾p
nh÷ng thiÕu hôt ng©n s¸ch.
Nh- vËy, xÐt trªn ph¹m vi toµn x· héi, c¸c tæ chøc kinh doanh, bé phËn d©n
c- cã sè tiÒn nhµn rçi trong l-u th«ng, víi t- c¸ch lµ nh÷ng ng-êi chñ së h÷u
tiÒn tÖ ai còng muèn sao cho ®ång tiÒn cua m×nh sinh lêi. Ng-îc l¹i, cã bé
phËn doanh ngiÖp, bé phËn d©n c- cÇn sö dông sè tiÒn ®ã trong thêi gian nhÊt
®Þnh vµ hä chÊp nhËn tr¶ mét kho¶n tiÒn lêi nhÊt ®Þnh. M©u thuÉn nµy ®-îc
gi¶i quyÕt th«ng qua h×nh thøc tÝn dông.
VËy tÝn dông lµ quan hÖ kinh tÕ d-íi h×nh thøc quan hÖ tiÒn tÖ mµ ng-êi chñ
së h÷u tiÒn tÖ cho ng-êi kh¸c vay trong thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó thu mãn tiÒn
lêi gäi lµ lîi tøc.
TÝn dông lµ mét ph¹m trï cña kinh tÕ hµng ho¸, lµ h×nh thøc vËn ®éng cña
vèn cho vay. Sù cÇn thiÕt cña quan hÖ tÝn dông trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸
®-îc quyÕt ®Þnh bëi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt hµng ho¸, bëi sù ph¸t triÓn cña chøc
n¨ng tiÒn tÖ lµm ph-¬ng tiÖn thanh to¸n. Nh- vËy sù ra ®êi cña quan hÖ tÝn
dông lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan trong mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.
2,C¸c chøc n¨ng cña tÝn dông:
Lµ mét bé phËn cña hÖ thèng tµi chÝnh, quan hÖ tÝn dông còng cã chøc
n¨ng ph©n phèi vµ gi¸m ®èc.
Chøc n¨ng ph©n phèi cña tÝn dông ®-îc thùc hiÖn th«ng qua ph©n phèi l¹i
vèn.Ph©n phèi cña tÝn dông dùa trªn c¬ së tù nguyÖn theo nguyªn t¾c hoµn tr¶
vµ cã hiÖu qu¶. Néi dung cña chøc n¨ng nµy biÓu hiÖn ë c¬ chÕ "hót"(hay huy
®éng) c¸c nguån vèn tiÒn tÖ nhµn rçi, ph©n t¸n trong x· héi ®Ó "®Èy" ( hay
cho vay) nã vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu dïng, "thu håi" vèn
cho vay theo kú h¹n vµ "tham dù ph©n phèi" ë c¸c c¬ së ®i vay theo sè l-îng
cho vay víi tû suÊt lîi tøc ®· ghi trong hîp ®ång.
Chøc n¨ng gi¸m ®èc, thùc hiÖn chøc n¨ng gi¸m ®èc tøc lµ th«ng qua
nghiÖp vô nhËn göi vµ cho vay ®-îc ph¶n ¸nh trªn sæ s¸ch kÕ to¸n ®Ó kiÓm tra,
gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tÝn dông, kiÓm tra viÖc chÊp hµnh
chÝnh s¸ch tµi chÝnh nãi chung.
Ng-êi cã vèn cho vay lu«n quan t©m ®Õn sù an toµn cña vèn; kh«ng nh÷ng
thÕ , hä cßn mong muèn vèn cña hä khi sö dông cã kh¶ n¨ng sinh lîi ®Ó hä cã
thÓ thu vÒ thªm mét kho¶n lîi tøc. Muèn vËy, ng-êi cho vay ph¶i am hiÓu vµ
kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña ng-êi ®i vay, tõ kh©u xem xÐt t- c¸ch ph¸p nh©n cña
ng-êi ®i vay, t×nh h×nh vèn liÕng, mÆt hµng s¶n xuÊt kinh doanh vÒ c¶ sè
l-îng vµ chÊt l-îng, kh¶ n¨ng tr¶ nî nãi riªng vµ t×nh h×nh tµi chÝnh nãi
chung,quan hÖ víi c¸c chñ nî kh¸c..v.v.. Sau khi xem xÐt t- c¸ch ph¸p nh©n
®Ó cho vay, ng-êi cho vay cßn ph¶i kiÓm so¸t viÖc sö dông vèn cho vay cã
®óng môc ®Ých kh«ng, cã hiÖu qu¶ kh«ng ®Ó ®iÒu chØnh liÒu l-îng vèn vay vµ
®Ó thu håi vèn ®óng h¹n, cã kÌm lîi tøc.
II,Vai trß vµ c¸c h×nh thøc cña tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng ®Þng h-íng x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam:
1,Vai trß cña tÝn dông:
Thùc hiÖn tèt hai chøc n¨ng trªn, tÝn dông cã vai trß sau ®©y:
_ Víi t- c¸ch lµ c«ng cô tËp trung vèn vµ tÝch luü ,tÝn dông gãp phÇn gi¶m
hÖ sè tiÒn nhµn rçi, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, gãp phÇn t¨ng vßng quay
cña vèn, tiÕt kiÖm tiÒn mÆt trong l-u th«ng vµ gãp phÇn kh¾c phôc l¹m ph¸t
tiÒn tÖ.
_TÝn dông gãp phÇn cung cÊp khèi l-îng vèn cho c¸c doanh nghiÖp, tõ ®ã
t¨ng qui m« s¶n xuÊt kinh doanh, ®æi míi thiÕt bÞ, ¸p dông tiÕn bé khoa häckü thuËt vµ c«ng nghÖ míi, n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng vµ chÊt l-îng s¶n
xuÊt, t¹o kh¶ n¨ng vµ khuyÕn khÝch ®Çu t- vµo c¸c c«ng tr×nh lín, c¸c ngµnh,
lÜnh vùc cã ý nghÜa quan träng ®èi víi quèc kÕ d©n sinh, thóc ®Èy lùc l-îng
s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
_TÝn dông gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh më réng mèi quan hÖ giao l-u tiÒn
tÖ gi÷a n-íc ta vµ c¸c n-íc kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
_TÝn dông gãp phÇn vµo viÖc h×nh thµnh, ®iÒu chØnh vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh h-íng x· héi chñ
nghÜa.
_TÝn dông t¹m thêi hç trî vèn tiªu dïng cho c- d©n c¶i thiÖn ®êi sèng.
2, C¸c h×nh thøc cña tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x·
héi chñ nghÜa:
ë n-íc ta viÖc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ N-íc,
c¸c ho¹t ®éng tÝn dông còng ph¶i ®-îc ®æi míi c¶ vÒ néi dung, h×nh thøc lÉn
ph¹m vi tÝnh chÊt cña nã. Kinh tÕ thÞ tr-êng t¹o ra kh¶ n¨ng më réng ph¹m vi
ho¹t ®éng cña tÝn dông; ®Õn l-ît m×nh, tÝn dông l¹i thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸
tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt. Sù c¹nh tranh gi÷a c¸c tæ chøc tÝn dông ®-a
®Õn viÖc thu hót vµ huy ®éng mét l-îng vèn trong thêi gian nhanh nhÊt vµ víi
l·i suÊt thÊp nhÊt, kÞp thêi ®¸p øng mäi nhu cÇu cña doanh nghiÖp. Thõa nhËn
ho¹t ®éng tÝn dông lµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ th× lîi tøc ph¶i ®-îc xem
nh- lµ gi¸ c¶ cña lo¹i hµng ho¸-tiÒn tÖ vµ nã thay ®æi theo quan hÖ cung cÇu
trªn thÞ tr-êng tiÒn tÖ. ChÝnh sù thay ®æi cña lîi tøc trong tõng thêi kú gãp
phÇn vµo viÖc ®iÒu hoµ cung cÇu vÒ vèn tiÒn tÖ trong toµn nÒn kinh tÕ. Víi t¸c
dông ®ã, quan hÖ tÝn dông ®-îc sö dông nh- lµ mét c«ng cô kinh tÕ vÜ m«,
cïng víi quan hÖ tµi chÝnh, ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ.
Do ®ã khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng th× quan hÖ tÝn dông ë ViÖt Nam
tån t¹i d-íi c¸c h×nh thøc sau:
_TÝn dông ng©n hµng
§©y lµ h×nh thøc tÝn dông rÊt quan träng vµ lµ quan hÖ tÝn dông chñ yÕu
gi÷a ng©n hµng vµ c¸c doanh nghiÖp. Nã lµ h×nh thøc mµ c¸c quan hÖ tÝn
dông ®-îc thùc hiÖn th«ng qua vai trß trung t©m cña ng©n hµng. Nã ®¸p øng
phÇn lín nhu cÇu tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n. Theo ®µ ph¸t
triÓn cña nÒn kinh tÕ, h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng ngµy cµng trë thµnh h×nh
thøc chñ yÕu kh«ng chØ ë trong n-íc mµ cßn trªn tr-êng quèc tÕ.
Tuú theo c¸ch ph©n chia kh¸c nhau, tÝn dông ng©n hµng cã c¸c lo¹i kh¸c
nhau.
NÕu ph©n chia theo thêi gian:
+TÝn dông ng¾n h¹n
+ TÝn dông trung h¹n ( trªn 1 n¨m vµ d-íi 5 n¨m)
+ TÝn dông dµi h¹n (trªn 5 n¨m).
NÕu ph©n chia theo ®èi t-îng ®Çu t- cña tÝn dông:
+ TÝn dông vèn l-u ®éng
+ TÝn dông vèn cè ®Þnh...
_TÝn dông Nhµ N-íc
TÝn dông nhµ n-íc lµ quan hÖ vay m-în cã hoµn tr¶ vèn vµ l·i sau mét thêi
gian nhÊt ®Þnh gi÷a Nhµ n-íc víi c¸c tæ chøc kinh tÕ trong n-íc, gi÷a Nhµ
n-íc víi c¸c tÇng líp d©n c-, gi÷a Nhµ n-íc víi chÝnh phñ c¸c n-íc kh¸c...
H×nh thøc nµy ®-îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc Nhµ n-íc ph¸t hµnh c«ng tr¸i
b»ng thãc, b»ng vµng, b»ng tiÒn ®Ó vay d©n khi ng©n s¸ch Nhµ n-íc thiÕu hôt.
TÝnh hiÖu qu¶ cña h×nh thøc tÝn dông Nhµ n-íc phô thuéc vµo viÖc thùc
hiÖn ®óng ®¾n nguyªn t¾c tù nguyÖn vµ cïng cã lîi gi÷a Nhµ n-íc vµ ng-êi
®i mua c«ng tr¸i. Muèn vËy ph¶i ®¶m b¶o l·i suÊt tÝn dông Nhµ n-íc phï hîp
víi l·i suÊt tÝn dông ng©n hµng, thêi gian tr¶ ph¶i ®¶m b¶o ®óng thêi gian ghi
trªn c«ng tr¸i, ph-¬ng thøc thanh to¸n ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn cho ng-êi mua
c«ng tr¸i.
_TÝn dông tËp thÓ (hay tÝn dông nh©n d©n):
TÝn dông tËp thÓ lµ h×nh thøc tù nguyÖn gãp vèn cña c¸c thµnh viªn cho
nhau vay hoÆc ®Ó cïng nhau kinh doanh tÝn dông. Nã tån t¹i d-íi h×nh thøc tæ
chøc nh- c¸c hiÖp héi tÝn dông, hîp t¸c x· tÝn dông... TÝn dông tËp thÓ lµ h×nh
thøc cã vai trß bæ sung cho tÝn dông ng©n hµng vÒ huy ®éng vµ cho vay chñ
yÕu ë n«ng th«n.
ë n-íc ta, hîp t¸c x· tÝn dông ®-îc thµnh lËp tõ n¨m 1956 vµ trë thµnh
phæ biÕn vµo nh÷ng n¨m 1960, cã t¸c dông mét thêi trong phong trµo hîp t¸c
ho¸. Song, do ho¹t ®éng theo c¬ chÕ hµnh chÝnh bao cÊp, nã chØ lµ "ch©n rÕt"
cña ng©n hµng, nªn ®· bÞ h¹n chÕ t¸c dông vµ tan r·. Tõ khi cã chØ thÞ 100 cña
Ban BÝ th- trung -¬ng vÒ kho¸n s¶n phÈm trong hîp t¸c x· n«ng nghiÖp,
trong n«ng th«n ®· xuÊt hiÖn m¹nh mÏ nhu cÇu tÝn dông. N¨m 1982, c¸c hîp
t¸c x· tÝn dông ®-îc kh«i phôc l¹i. C¸c quü tÝn dông nh©n d©n vµ c¸c h×nh
thøc tÝn dông kh¸c, kÓ c¶ tÝn dông nÆng l·i xuÊt hiÖn ngoµi ng©n hµng, mµ
®Ønh cao lµ n¨m 1988 vµ ®Çu n¨m 1989. Ch¼ng bao l©u, hµng lo¹t nh÷ng tæ
chøc tÝn dông ®ã bÞ ®æ vì, mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ chi tr¶, ®· g©y rèi lo¹n
vÒ kinh tÕ- x· héi, nhÊt lµ trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông. HËu qu¶ trªn do
nhiÒu nguyªn nh©n, song tr-íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn sù thiÕu thÓ chÕ ph¸p lý hoµn
chØnh, thiÕu hÖ thèng kiÓm tra, thanh to¸n cã hiÖu lùc ®Ó ho¹t ®éng tÝn dông
®-îc an toµn vµ n»m trong khu«n khæ cña luËt ph¸p thèng nhÊt.
TÝn dông tËp thÓ lµ h×nh thøc tån t¹i tÊt yÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng,
cã vai trß cùc kú quan träng ®èi víi viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp,
n«ng th«n khi hé gia ®×nh lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ vµ khi ng©n hµng ch-a v-¬n
tíi tõng hé n«ng d©n. Tuy nhiªn ®iÒu ®ã chØ trë thµnh hiÖn thùc khi c¸c tæ
chøc tÝn dông tËp thÓ cã c¬ chÕ kinh doanh phï hîp, tån t¹i vµ ph¸t triÓn trªn
c¬ së t«n träng ph¸p luËt, nhÊt lµ ph¸p luËt trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông, cã
sù gióp ®ì cña Nhµ n-íc.
Trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi , ngoµi c¸c h×nh thøc tÝn dông
chñ yÕu trªn cßn cã mét sè h×nh thøc tÝn dông kh¸c nh- tÝn dông tiªu dïng, tÝn
dông häc ®-êng...
III, Thùc tr¹ng ,quan ®iÓm vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®æi míi quan hÖ
tÝn dông ë ViÖt Nam:
Ta cã thÓ lÊy mét vÝ dô minh ho¹ nh- sau : nÕu coi nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸
tËp trung tr-íc kia lµ mét ng«i nhµ ba tÇng vµ quan hÖ tÝn dông lµ cÇu thang
trong ng«i nhµ ®ã, th× khi ViÖt Nam chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®-îc
vÝ nh- mét toµ nhµ chäc trêi vµ quan hÖ tÝn dông lµ chiÕc cÇu thang m¸y gióp
viÖc ®i l¹i, l-u th«ng trong toµ nhµ ®-îc dÔ dµng, thuËn tiÖn. Tuy nhiªn vÊn
®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ ph¶i ®Æt vÞ trÝ cña cÇu thang ë chç nµo ®Ó mang l¹i hiÖu qu¶
sö dông tèt nhÊt. T¹i ViÖt Nam, trong nh÷ng n¨m qua quan hÖ tÝn dông ®·
®-îc c¶i c¸ch rÊt nhiÒu vµ ®· mang l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh, còng nhvÉn cßn tån t¹i mét sè mÆt cßn yÕu kÐm. §Ó hiÓu ®-îc c¹n kÏ chóng ta cïng
®i t×m hiÓu vÒ quan hÖ tÝn dông ë ViÖt Nam: thùc tr¹ng, nh÷ng thµnh tùu
,nh÷ng h¹n chÕ vµ ph-¬ng h-íng kh¾c phôc, ®æi míi.
1,TÝn dông ng©n hµng:
a,Thùc tr¹ng:
_T¹i ViÖt Nam ng©n hµng Nhµ N-íc ®ãng vai trß lµ ng©n hµng trung -¬ng ,
lµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ N-íc gi¸m s¸t ho¹t ®éng khu vùc tiÒn tÖ vµ kiÓm so¸t
khèi l-îng tiÒn trong nÒn kinh tÕ . Ng©n hµng Nhµ N-íc lµ c¬ quan duy nhÊt
cã kh¶ n¨ng ph¸t hµnh tiÒn. Vµ ng©n hµng Nhµ N-íc cã ba chøc n¨ng sau:
kiÓm so¸t c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ho¹t ®éng ®óng luËt; lµ ng-êi cho vay
cuèi cïng, hay lµ ng©n hµng cña c¸ ng©n hµng vµ cuèi cïng lµ chøc n¨ng kiÓm
so¸t møc cung tiÒn. Trong khi ®ã th× ng©n hµng th-¬ng m¹i lµ ng©n hµng
nhËn tiÒn göi vµ cho vay víi l·i suÊt, th«ng qua ®ã thu ®-îc mét kho¶n tiÒn lêi
tõ sù chªnh lÖch l·i suÊt. Nh- vËy cã thÓ nãi quan hÖ tÝn dông ng©n hµng ë
ViÖt Nam chñ yÕu lµ do c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ®¶m tr¸ch.
C¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc doanh cña ViÖt Nam nh×n chung vÉn lµ c¸c
chñ thÓ gi÷ vÞ trÝ chñ chèt trong hÖ thèng nµy. Tõ n¨m 1990, hÖ thèng ng©n
hµng ViÖt Nam ®-îc s¾p xÕp l¹i thµnh 6 ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc doanh,
bao gåm: Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Ng©n hµng C«ng
th-¬ng, Ng©n hµng ngo¹i th-¬ng, Ng©n hµng §Çu t- vµ Ph¸t triÓn, Ng©n hµng
Phôc vô ng-êi nghÌo vµ Ng©n hµng Ph¸t triÓn nhµ ë vµ c¬ së h¹ tÇng ®ång
b»ng s«ng Cöu Long.
HÖ thèng ng©n hµng quèc doanh ho¹t ®éng réng kh¾p trªn c¶ n-íc víi
238 chi nh¸nh t¹i c¸c tØnh, thµnh phè vµ h¬n 1000 chi nh¸nh cÊp 3 trùc thuéc
t¹i kh¾p c¸c vïng d©n c-. Ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc doanh thùc sù trë thµnh
chç dùa quan träng, chñ yÕu cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, qua ®ã ®ãng gãp
quan träng vµo t¨ng tr-áng æn ®Þnh kinh tÕ trong thêi k× ®æi míi.
C¸c
ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn còng lµ nh÷ng thµnh phÇn ®ang lín m¹nh.
Vµo thêi ®iÓm ®Çu thËp kØ 1990, c¶ n-íc cã 15 ng©n hµng cæ phÇn, cho ®Õn
nay, c¸c ng©n hµng cæ phÇn ®· vµ ®ang ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng. VÒ
sè l-îng ®· cã 48 ng©n hµng cæ phÇn (trong ®ã cã 32 ng©n hµng cæ phÇn ®«
thÞ, 16 ng©n hµng cæ phÇn n«ng th«n).
Thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa trong lÜnh vùc ng©n hµng, Nhµ n-íc còng ®·
cho phÐp ng©n hµng n-íc ngoµi ®-îc ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. HiÖn nay trªn
l·nh thæ ViÖt Nam cã h¬n 5 ng©n hµng liªn doanh víi n-íc ngoµi.
Bªn c¹nh c¸c tæ chøc mang tÝnh chÝnh thøc, hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam
còng ph¶i kÓ ®Õn ho¹t ®éng tÝn dông nh©n d©n. HiÖn nay hÖ thèng nµy vÉn
®ang ®-îc triÓn khai vµ ph¸t triÓn réng kh¾p trªn ph¹m vi c¶ n-íc. Ngoµi ra
ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc kh«ng chuyªn ngµnh ng©n hµng, trong qu¸ tr×nh
chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng vÉn cã nh÷ng ho¹t ®éng mang tÝnh
ng©n hµng, ®ã lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ thuéc c¸c bé c¸c ngµnh, c¸c c¬ quan, c¸c
tæ chøc ®oµn thÓ chÝnh trÞ, x· héi vÝ dô nh- : hÖ thèng kho b¹c nhµ n-íc,Tæng
côc §Çu t- vµ Ph¸t triÓn, Bé lao ®éng Th-¬ng binh vµ X· héi, Tæng côc B-u
®iÖn, Hîp t¸c x·, Héi phô n÷, Héi n«ng d©n....
Víi mét c¬ cÊu tæ chøc ®a d¹ng vµ vÉn ®ang më réng nh- vËy, hÖ thèng
ng©n hµng ViÖt Nam ®ang tõng b-íc thÓ hiÖn sù lín m¹nh vÒ sè l-îng, phÇn
nµo chøng tá vai trß quan träng cña m×nh trong nÒn kinh tÕ. Tuy vËy, ®Ó ®¸nh
gi¸ vµ nhËn dÞnh ®óng ®¾n, chóng ta cÇn xem xÐt c¸c mÆt vÒ chÊt l-îng ho¹t
®éng cña hÖ thèng nµy.
- VÒ quy m« vèn tù cã:
Vèn cña ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho ho¹t ®éng,
ph¸t triÓn vµ thÓ hiÖn tÝnh c¹nh tranh cña ng©n hµng th-¬ng m¹i. Víi mét
kho¶n vèn lín, ng©n hµng cã kh¶ n¨ng cung cÊp tÝn dông lín h¬n, lµm gi¶m
bít rñi ro vµ lµ mét yÕu tè ®Ó ng©n hµng cã thÓ c¶i tiÕn c«ng nghÖ, më réng
ho¹t ®éng vµ t¨ng kh¶ n¨ng cung cÊp dÞch vô trªn thÞ tr-êng.
Tuy vËy l-îng vèn tù cã cña hÖ thèng ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖtNam
còng hÇu hÕt kh«ng ®¸p øng ®-îc yªu cÇu. C¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc
doanh ®-îc Nhµ n-íc cÊp vèn ®iÒu lÖ tõ ng©n s¸ch: trong ®ã Ng©n hµng
Ngo¹i th-¬ng (NHNT), Ng©n hµng C«ng th-¬ng ( NHCT), Ng©n hµng §Çu tvµ Ph¸t triÓn (NH§T&PT), mçi ng©n hµng ®-îc cÊp 1100 tû ®ång; riªng Ng©n
hµng NN&PTNT ®-îc cÊp vèn lín nhÊt nh-ng còng chØ cã 2200 tû ®ång. TÝnh
®Õn cuèi n¨m 1999, vèn tù cã ®· bæ sung cña c¸c NHTMQD còng míi chØ lªn
tíi 2063 tû ®ång ë NHNT, 1637 tû ®ång ë NHCT, 1892 tû ®ång ë NH§T&PT
vµ 2755 tû ®ång ë NHNN&PTNT. Thö so s¸nh víi sè tµi s¶n cña mét sè ng©n
hµng trªn thÕ giíi vµo thêi ®iÓm n¨m 1995: Deutsche Bank (§øc) 502.3 tû
USD; Sumitomo Bank (NhËt) 498.9 tû USD ; Credit Lyonnais (Ph¸p) 337.6 tû
USD; hay Chase Manhattan Bank (Mü) 333.8 tû USD... th× míi thÊy sù nhá bÐ
vµ kho¶ng c¸ch rÊt xa cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam. Ngay c¶ so
s¸nh víi khu vùc th× ng©n hµng th-¬ng m¹i lín nhÊt cña ViÖt Nam (kho¶ng
170 triÖu USD) chØ cã vèn ®¹t kho¶ng 1/5 møc cña c¸c ng©n hµng cña c¸c
n-íc trong khu vùc.
XÐt vÒ khu vùc ng©n hµng cæ phÇn ViÖt Nam th× t×nh h×nh cßn thiÕu kh¶
quan h¬n. Theo ®¸nh gi¸ hiÖn nay th× cã kho¶ng 11 ng©n hµng cæ phÇn ch-a
cã ®ñ kh¶ n¨ng t¨ng vèn ®iÒu lÖ theo yªu cÇu. Ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c
ng©n hµng cæ phÇn ch-a thÓ hiÖn hiÖu qu¶ cao, do vËy viÖc t¨ng vèn rÊt khã
kh¨n.
Víi quy m« vèn thÊp vµ tû lÖ an toµn vèn d-íi møc th«ng lÖ quèc tÕ nhhiÖn nay cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam, chóng ta ®· bÞ h¹n chÕ vÒ
kh¶ n¨ng tÝn dông, tµi trî cho ho¹t ®éng kinh doanh còng gÆp nhiÒu c¶n trë,
khã më réng ph¹m vi ho¹t ®éng vµ ®æi míi c«ng nghÖ ng©n hµng, vµ cµng khã
h¬n trong viÖc c¹nh tranh víi c¸c ng©n hµng n-íc ngoµi trªn l·nh thæ ViÖt
Nam.
- VÒ vÊn ®Ò nî qu¸ h¹n
Ho¹t ®éng tÝn dông lµ mét trong nh÷ng nghiÖp vô c¬ b¶n cña ng©n hµng
th-¬ng m¹i, lµ nguån chñ yÕu ®em l¹i lîi nhuËn. NghiÖp vô nµy lu«n ph¶i g¾n
víi rñi ro tÝn dông, cã thÓ ¶nh h-ëng nghiªm träng ®Õn an toµn cña ng©n hµng.
Trong hÖ thèng ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam, tû lÖ nî qu¸ h¹n lµ mét vÊn
®Ò kh¸ nghiªm träng. Theo tÝnh to¸n cña WB, nî khã ®ßi ph¶i xö lý theo tiªu
chuÈn kÕ to¸n ViÖt Nam cña hÖ thèng ng©n hµng ®¹t trªn 1 tû USD. NÕu c¨n
cø theo tiªu chuÈn kÕ to¸n quèc tÕ th× sè nî khã ®ßi lªn tíi 3-4 tû USD. Sè liÖu
tõ nguån kh¸c cho thÊy tû lÖ nî xÊu trong tæng d- nî trong toµn bé hÖ thèng
ng©n hµng lªn tíi 12.7% (møc an toµn lµ d-íi 5%).
C¸c nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng tû lÖ nî qu¸ h¹n ngµy cµng gia t¨ng trong
hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam cã thÓ tãm l-îc lµ: mét sè kho¶n nî tõ thêi bao
cÊp kh«ng chi tr¶ ®-îc; hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®i vay vÉn
ch-a c¶i thiÖn ®-îc nhiÒu; nhiÒu doanh nghiÖp vÉn ®-îc cho vay theo chØ thÞ
chØ ®¹o ... mµ kh«ng tÝnh to¸n ®Õn rñi ro tÝn dông, ®Õn ®iÒu kiÖn hoµn vèn vµ
cã l·i, c¸c doanh nghiÖp nµy l¹i chiÕm mét tû lÖ vèn vay rÊt lín; b¶n th©n ho¹t
®éng cña ng©n hµng cßn nhiÒu yÕu kÐm, bÊt cËp, mét sè c¸n bé ng©n hµng
tr×nh ®é ch-a ®¸p øng yªu cÇu, mét sè kh¸c bÞ biÕn chÊt, g©y c¸c vô thiÖt h¹i
lín.
- VÒ hiÖu qu¶ huy ®éng vèn vµ tÝn dông
Víi c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña m×nh, huy ®éng vèn vµ ho¹t ®éng tÝn dông lµ
nh÷ng nghiÖp vô nÒn t¶ng cña mét ng©n hµng th-¬ng m¹i. Qua ®ã, ng©n hµng
huy ®éng vèn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ, ®em cho vay c¸c ®èi t¸c kh¸c cã nhu
cÇu vÒ vèn. Víi ho¹t ®éng nµy, c¸c nguån vèn d- thõa sÏ ®-îc tËn dông vµ sö
dông hiÖu qu¶ h¬n, nh÷ng n¬i cÇn ®Çu t- còng cã ®-îc nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó
®¹t ®Õn sù ph¸t triÓn tèi -u.
N¨m 1995, c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc doanh huy ®éng ®-îc 31700 tû
VN§ (kÓ c¶ ngo¹i tÖ quy ®æi). Tíi n¨m 1999 th× sè vèn huy ®éng ®-îc lªn tíi
115508 tû VN§, t¨ng 3.46 lÇn. §èi víi c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n-íc ngoµi
vµ ng©n hµng liªn doanh, n¨m 1995, huy ®éng ®-îc 2085 tû VN§ (kÓ c¶
ngo¹i tÖ quy ®æi ), n¨m 1999 lªn tíi 14413 tû VN§, t¨ng 7 lÇn. N¨m 2000, sè
d- tiÒn göi t¹i c¸c ng©n hµng, tæ chøc tÝn dông (TCTD) ®· t¨ng thªm 30%,
mét tèc ®é rÊt cao cã ®-îc lµ nhê mét sè gi¶i ph¸p nh-: l·i suÊt huy déng linh
ho¹t, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ng©n hµng... Nh×n chung, sè vèn huy ®éng ®-îc tõ
nÒn kinh tÕ v½n t¨ng ®Òu ®Æn trong c¸c n¨m gÇn ®©y, rÊt cã ý nghÜa ®èi víi sù
ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong bèi c¶nh vèn ®Çu t- tõ n-íc ngoµi vµo n-íc ta
cã xu h-íng gi¶m sót. Tuy vËy, viÖc huy ®éng vèn cña c¸c ng©n hµng vÉn cßn
gÆp nhiÒu h¹n chÕ. Møc huy déng vèn so s¸nh víi c¸c n-íc trong khu vùc th×
ViÖt Nam v½n cßn ë møc thÊp. Do vËy, nh×n chung, vÉn cßn t×nh tr¹ng d- thõa
vèn trong d©n c-, trong khi toµn bé nÒn kinh tÕ l¹i ®ang trong giai ®o¹n rÊt
cÇn vèn ®Ó ph¸t triÓn.
b, Nh÷ng h¹n chÕ:
Sau c¸c b-íc ®æi míi kh¸ toµn diÖn, chuyÓn sang chuyªn doanh, c¸c
ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam ®· huy ®éng ®-îc mét khèi l-îng ®¸ng kÓ
vèn trong n-íc vµ quèc tÕ, thóc ®Èy ®Çu t- cho s¶n xuÊt cña c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ, coi träng ®Çu t- tÝn dông -u ®·i ®Ó phôc vô xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ
thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch x· héi. C¸c dÞch vô mµ hÖ thèng ng©n hµng cung
cÊp ngµy cµng ®a d¹ng vµ tiÖn dông, tiÕn dÇn ®Õn c¸c dÞch vô hiÖn ®¹i cña thÕ
giíi vµ khu vùc. Tuy nhiªn hÖ thèng ng©n hµng th-¬ng m¹i cßn nhiÒu yÕu
kÐm, thÓ hiÖn ë mét sè khÝa c¹nh sau:
Thø nhÊt, kÕt qu¶ ®¹t ®-îc vÉn cßn h¹n chÕ so víi hÖ thèng ng©n hµng
cña c¸c n-íc trong khu vùc.
Thø hai, phÇn lín c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i cßn thiÕu mét chiÕn l-îc
kinh doanh hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng trªn c¬ së ®¸nh gi¸ ®óng nguån lùc hiÖn cã
vµ dù b¸o m«i tr-êng kinh tÕ, chÝnh s¸ch kinh doanh, chÝnh s¸ch kh¸ch hµng,
kÕ ho¹ch vµ c¸ biÖn ph¸p qu¶n lý dµi h¹n.
Thø ba, c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i (nhÊt lµ c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i
quèc doanh, ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn) ®Òu cã chØ sè tµi chÝnh yÕu kÐm,
hiÖu qu¶ kinh doanh thÊp, vèn nhá; ngoµi ra søc c¹nh tranh thÊp, chÊt l-îng
tÝn dông kh«ng cao, chi phÝ nghiÖp vô lín, kh¶ n¨ng sinh lêi thÊp.
Thø t-, hÖ thèng kÕ to¸n ch-a phï hîp víi chuÈn mùc quèc tÕ, kinh
nghiÖm vµ nghiÖp vô ng©n hµng quèc tÕ còng nh- c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr-êng
quèc tÕ cßn h¹n chÕ, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ch-a ®-îc øng dông nhiÒu...
Thø n¨m, bé m¸y tæ chøc vµ qu¶n lý nguån nh©n lùc cña c¸c ng©n hµng
cßn nhiÒu bÊt cËp vÒ c¶ tr×nh ®é qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh, kiÕn thøc thÞ tr-êng vµ
kinh doanh, m« h×nh cång kÒnh vµ do ®ã chi phÝ cao.
Mét vÝ dô ®iÓn h×nh nãi nªn nh÷ng h¹n chÕ cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt
Nam ®ã lµ sù trao ®¶o cña c¶ hÖ thèng ng©n hµng vµo n¨m 2003. Do ®Æc ®iÓm
lµ trung gian tµi chÝnh, lµ "chiÕc vÝ" ®ùng tiÒn cho nÒn kinh tÕ, ho¹t ®éng ng©n
hµng t¸c ®éng tíi tÊt c¶ c¸c yÕu tè kinh tÕ x· héi víi tÝnh chÊt d©y chuyÒn.
Ho¹t ®éng ng©n hµng th-êng xuyªn chÞu nh÷ng ¶nh h-ëng kh¸ch quan rÊt khã
kiÓm so¸t do "th«ng tin kh«ng ®èi xøng". Trong ®ã, nh÷ng tin ®ån thÊt thiÖt
®-îc xem nh- mét hiÓm ho¹.
Nh÷ng tin ®ån thÊt thiÖt th-êng xuÊt hiÖn kh«ng cã c¨n cø víi môc ®Ých
ph¸ ho¹i râ rÖt. Nh÷ng ngµy gi÷a th¸ng 10-2003, kh«ng hiÓu tõ ®©u xuÊt hiÖn
nh÷ng tin ®ån thÊt thiÖt nh»m vµo Ng©n hµng TMCP A Ch©u (ACB). Nh÷ng
tin ®ån ®-îc tung ra rÊt " th©m ®éc" r»ng Tæng gi¸m ®èc ng©n hµng nµy bá
trèn, bÞ b¾t; ACB cã vÊn ®Ò ... ®Õn nçi ng©n hµng ACB - ng©n hµng m¹nh nhÊt
trong c¸c ng©n hµng cæ phÇn ë ViÖt Nam ph¶i mét phen ®iªu ®øng. Tæng
gi¸m ®èc ACB -«ng Ph¹m V¨n ThiÖt, thËm chÝ c¶ Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ
N-íc- «ng Lª §øc Thuý vµ Phã chñ tÞch UBND TP.Hå ChÝ Minh - «ng
NguyÔn ThiÖn Nh©n ®· ph¶i trùc tiÕp ®Õn c¸c ®iÓm giao dÞch cña Ng©n hµng
®Ó gi¶i thÝch vµ minh chøng cho sù thÊt thiÖt cña tin ®ån trªn lµ môc ®Ých ph¸
ho¹i ho¹t ®éng cña ACB nãi riªng vµ hÖ thèng ng©n hµng nãi chung. Nh©n
viªn cña ng©n hµng nµy ph¶i lµm viÖc trong t×nh tr¹ng qu¸ t¶i khi kh«ng Ýt
kh¸ch hµng c¶ tin rót vèn. Cuèi cïng råi ho¹t ®éng cña ACB còng trë l¹i b×nh
th-êng, tin ®ån trªn còng ®-îc x¸c ®Þnh lµ tin ®ån nh¶m nhÝ... §©y lµ sù cè
®iÓn h×nh cho thÊy t¸c h¹i cña nh÷ng lêi ®ån thæi.
Sù kiÖn ACB võa kÞp "nguéi",mét thêi gian ng¾n sau ®ã l¹i xuÊt hiÖn mét
tin liªn quan tíi lÜnh vùc ng©n hµng. Sè lµ ngµy 9 vµ 10-11 võa qua,trªn mét tê
b¸o xuÊt hiÖn mét tin lµ "HÖ thèng thanh to¸n ATM cña Vietcombank bÞ sù
cè lµm nhiÒu giao dÞch ph¶i ®×nh trÖ, nhiÒu thÎ ATM (thÎ ghi nî néi ®Þa
connect 24) bÞ hÖ thèng xo¸ bá ra khái m¹ng giao dÞch". Nh-ng ngay sau ®ã,
bµ NguyÔn ThÞ Hµ, phã tæng gi¸m ®èc Vietcombank ®· chÝnh thøc b¸c bá tin
nµy.Theo bµ Hµ th× trong hai ngµy 9 vµ 10- 11, hÖ th«ng sm¸y ATM cña
Vietcombank ®· xö lý kho¶ng trªn 30.000 giao dÞch kh¸c nhau cho kh¸ch
hµng trªn toµn quèc, vµ ®©y lµ minh chøng râ rÖt nhÊt vÒ viÖc kh«ng cã
chuyÖn g× x¶y ra ®èi víi hÖ thèng ATM cña Vietcombank. §ã lµ ch-a nãi ®Õn
viÖc, trong ho¹t ®éng ng©n hµng rñi ro lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái, do vËy sù trôc
trÆc cña hÖ thèng, kiÓu nh- hÖ thèng ATM nÕu cã còng lµ b×nh th-êng. Còng
ph¶i nãi thªm r»ng, rót tiÒn t¹i m¸y ATM ng-¬× ta chØ rót mét Ýt ®Ó tiªu dïng,
nh-ng t¹i n-íc ta cã nh÷ng ng-êi rót rÊt nhiÒu , rót mét lóc hµng chôc triÖu
hoÆc h¬n, nªn l-îng tiÒn trong khay cña m¸y ATM hÕt ch-a kÞp tiÕp quü ,
céng víi ®«i lóc ®-êng truyÒn viÔn th«ng trôc trÆc ( hiÖn t-îng nµy còng
th-êng x¶y ra ) thÕ lµ lËp tøc cã d- luËn ®-êng truyÒn trôc trÆc, cã vÊn ®Ò vµ
kh¸ch hµng cã thÓ bÞ ...mÊt tiÒn. Qu¶ lµ nh÷ng lêi ®ån hÕt søc thiÕu c¨n cø.
Nh÷ng ngµy cuèi n¨m 2003, d- luËn l¹i xuÊt hiÖn mét tin ®ån " cay ®éc"
r»ng n-íc ta s¾p thùc hiÖn ®æi tiÒn. ChuyÖn b¾t ®Çu tõ viÖc ng©n hµng Nhµ
N-íc häp b¸o th«ng b¸o ph¸t hµnh thªm mét sè tiÒn giÊy vµ tiÒn xu míi. XÐt
vÒ b¶n chÊt , viÖc ph¸t hµnh thªm tiÒn cã mÖnh gi¸ míi chØ nh»m môc ®Ých
thay ®æi c¬ cÊu theo h-íng t¨ng c«ng cô thanh to¸n, chø kh«ng lµm t¨ng
l-îng cung tiÒn trong nÒn kinh tÕ . ThÕ nh-ng ,c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng ®·
kh«ng chõa mét thñ ®o¹n nµo ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých ph¸ ho¹i. Lîi dông vµo
sù c¶ tin vµ sù thiÕu th«ng tin cña mét bé phËn nhá ng-êi d©n, tin vµo viÖc ®æi
tiÒn ®-îc c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng tung ra. ChÝnh tõ c¸c tin ®ån nµy céng víi
mét vµi nguyªn nh©n kh¸c nªn chØ vµi ngµy sau thêi ®iÓm c«ng bè ph¸t hµnh
c¸c mÖnh gi¸ tiÒn míi, ®©y ®ã ®· cã hiÖn t-îng tÝch tr÷, g¨m gi÷ vµng vµ USD
v× lo ng¹i tiÒn ViÖt Nam sÏ mÊt gi¸. Gi¸ vµng vµ USD t¹i thÞ tr-êng tù do t¨ng
lªn rÊt nhanh. ChØ trong vßng cã mÊy ngµy , gi¸ vµng tõ kho¶ng 735.000
®ång/chØ t¨ng lªn xÊp xØ 800.000 ®ång/chØ ,cßn gi¸ USD thÞ tr-êng chî ®en
còng t¨ng lªn gÇn 500 dång/USD chØ trong mét thêi gian rÊt ng¾n. Tuy nhiªn,
mäi viÖc cuèi cïng ®· râ ,c¶ Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n-íc dÕn c¸c quan
chøc cao cÊp kh¸c cña Ng©n hµng nhµ n-íc cho biÕt tØ gi¸ USD/VN§ sÏ t¨ng
kh«ng qu¸ 1,6% trong n¨m nay vµ VN§ sÏ ®¶m b¶o gi¸ trÞ. Ngoµi ra, Ng©n
hµng Nhµ N-íc còng hç trî c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu vµng ®Ó b×nh æn thÞ
tr-êng trong n-íc. Nhê vËy tØ gi¸ VN§/USD ®· h¹ xuèng . Nh-ng nµo ®· hÕt,
trong nh÷ng ngµy nghØ cña tuÇn lÔ cuèi cïng n¨m 2003, d- luËn l¹i x«n xao
víi tin ®ån : Ng©n hµng ViÖt Nam sÏ thu håi hai lo¹i tiÒn nhùa míi ph¸t hµnh
do chóng kh«ng ®-îc in n¨m s¶n xuÊt. Phã gi¸m
®èc Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam- NguyÔn ThÞ Kim Phông ph¶i tøc tèc më
cuéc häp b¸o ngay trong tèi ngµy 27-12 ®Ó kh¼ng ®Þnh: ®©y lµ tin ®ån thÊt
thiÖt nh»m g©y mÊt æn ®Þnh t×nh h×nh an ninh tiÒn tÖ . C¨n nguyªn cña tin ®ån
nµy xuÊt ph¸t hiÖn : c¶ mÆt tr-íc vµ mÆt sau cña hai tê b¹c 50.000 vµ 500.000
kh«ng ®-îc in n¨m s¶n xuÊt . Chóng ta cÇn biÕt r»ng, t¹i ViÖt Nam hiÖn nay
ch-a cã luËt nµo qui ®Þnh b¾t buéc ph¶i in n¨m s¶n xuÊt trªn mÆt ®ång tiÒn.
Mét sè ®ång tiÒn giÊy tr-íc ®©y còng kh«ng in n¨m s¶n xuÊt . Tuy nhiªn,ë
nh÷ng giÊy b¹c míi, yÕu tè n¨m s¶n xuÊt ®· ®-îc m· ho¸ vµo d·y sè xªri ë
gãc d-íi bªn ph¶i ®ßng tiÒn. Sù c-¬ng quyÕt vµ kÞp thêi cña Ng©n hµng Nhµ
n-íc ViÖt Nam trong viÖc xö lý c¸c t×nh huèng ®· t¸c ®éng hiªô qu¶ tíi viÖc
b×nh æn thÞ tr-êng vµ ho¹t ®éng kinh doanh Ng©n hµng.
§èi víi hÖ thèng Ng©n hµng nhµ n-íc ViÖt Nam d-êng nh- n¨m 2003 lµ
n¨m chÞu nhiÒu hËu qu¶ ®Çu tiªn vÒ nh÷ng tin ®ån thÊt thiÖt. §¨c biÖt, cã mét
sè tin ®ån cã biÓu hiÖn cho thÊy cã chñ ý víi môc ®Ých ph¸ ho¹i. MÆc dï mäi
viÖc ®-îc gi¶i quyÕt nhanh chãng vµ kÞp thêi, nh-ng t¸c ®éng cña nã còng
kh«ng khái lµm nhiÒu ng-êi giËt m×nh . Theo l«gÝc th× sù ph¸t trÓn th-êng tû
lÖ thuËn víi c¸c thñ ®o¹n cña bän téi ph¹m. LÜnh vùc Ng©n hµng cµng ph¸t
triÓn th× thñ ®o¹n cña chóng còng cµng tinh vi h¬n. Do ®ã, ngµnh ng©n hµng
cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p m¹nh mÏ ®Ó h¹n chÕ t×nh tr¹ng nµy tõ khi cßn "
trøng n-íc". Cô thÓ lµ ngµnh ng©n hµng cÇn ph¶i quan t©m x¸c ®¸ng tíi vÊn
®Ò thanh kho¶n, an toµn vµ phßng ngõa rñi ro trong m«i tr-êng c¹nh tranh cña
c¬ chÕ thÞ tr-êng víi kh¸ch hµng lµ th-îng ®Õ. Ph¶i cã sù ®¶m b¶o phôc vô tèt
kh¸ch hµng nh-ng còng ph¶i t¹o ra sù an toµn trong ho¹t ®éng, tr¸nh tr-êng
hîp ho¹t ®éng cã biÓu hiÖn thiÕu lµnh m¹nh ,t¹o ®iÒu kiÖn cho bän xÊu lîi
dông v× môc ®Ých ph¸ ho¹i. Nh÷ng kÎ cã ý ®å xÊu ®· vµ sÏ t×m c¸ch lµm chao
®¶o mét ng©n hµng nµo ®ã nãi riªng vµ c¶ mét hÖ thèng ng©n hµng nãi chung ,
nÕu kÝch ®éng ®-îc d- luËn vµ g©y t©m lý hoang mang víi môc ®Ých lµm cho
ng-êi d©n tin r»ng ng©n hµng cã vÊn ®Ò nªn rñ nhau ®i rót vèn tr-íc thêi h¹n
dÉn ®Õn ng©n hµng cã thÓ sôp ®æ.
Cã thÓ nãi, tõ tr-íc ®Õn nay ngµnh ng©n hµng chØ xö lý c¸c lo¹i rñi ro ®-îc
dù b¸o vµ ph©n tÝch ®-îc, cßn nh÷ng rñi ro vÒ thÞ tr-êng, nh- tin ®ån thÊt thiÖt
ch¼ng h¹n ng©n hµng khã cã thÓ ®¸nh gi¸ ®-îc. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy,
s¾p tíi c¸c ng©n hµng ph¶i chó träng c«ng t¸c dÞch vô kh¸ch hµng nh»m t¨ng
c-êng sù gÇn gòi gi÷a kh¸ch hµng vµ ng©n hµng .C¸c ng©n hµng nªn th-êng
xuyªn thùc hiÖn tiÕp xóc víi kh¸ch hµng, th«ng b¸o kÞp thêi vÒ t×nh h×nh kinh
doanh cña m×nh cã thÓ kiÓm to¸n. C¸c ng©n hµng còng cÇn tËn dông nhiÒu
kªnh truyÒn th«ng ®Ó ®-a tin vÒ s¶n phÈm, dÞch vô cña m×nh ®Õn kh¸ch hµng
qua ®ã còng lµ dïng th«ng tin chÝnh thèng ®Ó ®Ëp l¹i nh÷ng tin ®ån thÊt thiÖt.
Ho¹t ®éng kinh doanh lµnh m¹nh cïng víi c«ng t¸c ch¨m sãc kh¸ch hµng vµ
mét sè biÖn ph¸p hîp lý kh¸c sÏ lµ mét gi¶i ph¸p hiÖu qu¶ ®Ó
nÕu c¸c tin
®ån thÊt thiÖt xuÊt hiÖn còng sÏ khã g©y ra nh÷ng t¸c ®éng trong ho¹t ®éng
kinh doanh.
c, Gi¶i ph¸p:
- §èi víi c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc doanh:
+ CÇn tiÕn hµnh lµnh m¹nh ho¸ tµi chÝnh cña m×nh trªn c¬ së c¬ cÊu l¹i
nî, lµm s¹ch b¶ng tæng kÕt tµi s¶n vµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nh»m ng¨n ngõa
ph¸t sinh nî xÊu.
+ CÇn bæ sung vèn ®iÒu lÖ cho c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc doanh
b»ng c¸c nguån thu tõ ng©n s¸ch, t¸i cÊp vèn, t¸i ®Çu t- vµ cæ phÇn ho¸.
+ T¸ch b¹ch ho¹t ®éng tÝn dông chÝnh s¸ch ra khái c¸c ng©n hµng th-¬ng
m¹i quèc doanh, trªn c¬ së thµnh lËp ng©n hµng phôc vô c¸c ®èi t-îng chÝnh
s¸ch, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc doanh thùc sù ho¹t
®éng kinh doanh tiÒn tÖ - tÝn dông vµ dÞch vô ng©n hµng theo nguyªn t¾c thÞ
tr-êng.
+ Thµnh lËp c«ng ty qu¶n lý nî quy m« quèc gia nh»m gióp c¸c ng©n
hµng th-¬ng m¹i nãi chung vµ c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc doanh nãi
riªng gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c kho¶n nî tån ®äng, tr¸nh khái c¸c t¸c ®éng xÊu
®Õn c¸c giai ®o¹n sau.
+ X©y dùng thÝ ®iÓm vµ ®-a vµo ¸p dông m« h×nh tæ chøc ng©n hµng
th-¬ng m¹i theo tiªu chuÈn quèc tÕ. Theo ®ã, c¬ cÊu chñ yÕu cña c¸c ng©n
hµng th-¬ng m¹i quèc doanh lµ qu¶n lý theo nhãm kh¸ch hµng vµ lo¹i dÞch vô
cña mét ng©n hµng ®a n¨ng, thay thÕ cho viÖc qu¶n lý theo chøc n¨ng vµ
nghiÖp vô hiÖn nay, ®ång thêi tæ chøc vµ c¬ cÊu l¹i c¸c ®Þnh chÕ néi bé c¸c c¬
quan qu¶n lý rñi ro, qu¶n lý tµi s¶n nî, tµi s¶n cã, thanh tra kiÓm so¸t néi bé.
+ C¬ cÊu l¹i tæ chøc bé m¸y ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc doanh nh»m
lµm râ vµ t¨ng c-êng mèi quan hÖ gi÷a c¬ quan qu¶n lý vµ c¬ quan ®iÒu hµnh
theo h-íng n©ng cao n¨ng lùc cña héi ®ång qu¶n trÞ vµ ®Æc biÖt lµ qu¶n lý
chiÕn l-îc vµ qu¶n lý rñi ro, n©ng cao n¨ng lùc ®iÒu hµnh cña ban gi¸m ®èc
trªn c¬ së c¬ cÊu l¹i c¸c ban, phßng nghiÖp vô ë héi së chÝnh vµ c¸c chi nh¸nh
theo m« h×nh lÊy nhãm kh¸ch hµng vµ lo¹i dÞch vô lµm c¬ së.
+ Nhµ n-íc nªn chñ ®éng më réng quyÒn tù chñ cña c¸c ng©n hµng
th-¬ng m¹i quèc doanh cïng víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc kh¸c; t¨ng
c-êng c«ng t¸c thanh tra, gi¸m s¸t tõ xa vµ c«ng t¸c kiÓm to¸n néi bé trªn c¬
së hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng th«ng tin, chÕ ®é b¸o c¸o thèng kª.
+ HiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng trªn c¬ së thùc hiÖn chiÕn l-îc ®Çu
t- ph¸t triÓn c«ng nghÖ cña toµn hÖ thèng ng©n hµng. C«ng viÖc hiÖn ®¹i ho¸
sÏ ®i cïng víi viÖc x©y dùng chuyÓn ®æi hÖ thèng kÕ to¸n hiÖn nay ®Ó tiÕn
hµnh ¸p dông c¸c tiªu chuÈn kÕ to¸n quèc tÕ vµ kiÓm to¸n quèc tÕ võa lµm c¬
së ®Ó chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i võa t¹o ®iÒu kiÖn ¸p dông c¸c nguyªn
t¾c vµ chuÈn mùc quèc tÕ.
+ §µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò qu¶n lý vµ c¸c viªn chøc ng©n hµng cã
tr×nh ®é cao thÝch øng víi yªu cÇu ngµy cµng t¨ng cña thÞ tr-êng.
- §èi víi c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn
Trong chñ tr-¬ng vµ ch-¬ng tr×nh cñng cè, lµnh m¹nh ho¸ c¸c ng©n hµng
giai ®o¹n s¾p tíi, sè l-îng c¸c ng©n hµng nµy sÏ gi¶m xuèng chØ cßn mét nöa.
Ng©n hµng Nhµ n-íc sÏ thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc qu¶n
trÞ ®iÒu hµnh cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn, lµnh m¹nh ho¸ tµi chÝnh
cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn trªn c¬ së c¬ cÊu l¹i nî qu¸ h¹n, tiÕn
hµnh c¸c biÖn ph¸p gi¸m s¸t ®Æc biÖt ®èi c¸c ng©n hµng cã t×nh tr¹ng nî xÊu
nghiªm träng. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ cho c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn
bao gåm:
+ Yªu cÇu t¨ng vèn ®iÒu lÖ nh»m t¨ng quy m« ho¹t ®éng vµ chÊt l-îng
tÝn dông cña c¸c ng©n hµng nµy. Bªn c¹nh ®ã, ®Æc biÖt coi träng vÊn ®Ò t¸i c¬
cÊu tæ chøc vµ c¸c chuÈn mùc qu¶n lý ®èi víi c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ
phÇn ®Æc biÖt lµ c¸c c¬ quan qu¶n lý rñi ro, qu¶n lý tµi s¶n nî - tµi s¶n cã,
gi¸m s¸t vµ kiÓm toµn néi bé, qu¶n lý vèn vµ ®Çu t-.
+ TiÕn hµnh gi¶i thÓ vµ s¸t nhËp c¸c ng©n hµng yÕu kÐm, mÊt kh¶ n¨ng
thanh to¸n, chÊt l-îng tÝn dông thÊp, kh¶ n¨ng sinh lêi thÊp vµ tr×nh ®é qu¶n
lý kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu an toµn vµ ph¸t triÓn.
+ T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn hiÖn ®¹i
ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng, ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý, tham gia cã
hiÖu qu¶ vµo thÞ tr-êng tiÒn tÖ thø cÊp, nghiÖp vô t¸i cÊp vèn vµ hÖ thèng
thanh to¸n cña ng©n hµng Nhµ n-íc.
2, TÝn dông Nhµ N-íc:
a, Thùc tr¹ng :
_TÝn dông Nhµ n-íc lµ quan hÖ vay m-în cã hoµn tr¶ vèn vµ l·i sau mét
thêi gian nhÊt ®Þnh gi÷a Nhµ n-íc víi c¸c tæ chøc kinh tÕ trong n-íc, gi÷a
Nhµ n-íc víi c¸c tÇng líp d©n c-, gi÷a Nhµ n-íc víi chÝnh phñ c¸c n-íc
kh¸c...
H×nh thøc nµy ®-îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc Nhµ n-íc ph¸t hµnh c«ng tr¸i
b»ng thãc, b»ng vµng, b»ng tiÒn ®Ó vay d©n khi ng©n s¸ch Nhµ n-íc thiÕu hôt.
_N¨m 2003 thùc hiÖn chñ tr-¬ng cña ChÝnh phñ, Bé Tµi chÝnh ®· ph¸t hµnh
nhiÒu lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ th«ng qua kho b¹c Nhµ N-íc (KBNN), ®· huy
®éng ®-îc 26.500 tû ®ång ( trong ®ã: tÝn phiÕu kho b¹c Nhµ n-íc ®Ó bï ®¸p
béi chi ng©n s¸ch Nhµ n-íc : 16.000 tû ®ång; c«ng tr¸i gi¸o dôc: 2.500 tû
®ång; Tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng vèn ®Çu t- theo kÕ ho¹ch ng©n s¸ch: 3.000 tû
®ång; Tr¸i phiÕu c¸c c«ng tr×nh giao th«ng, thuû lîi quan träng cña ®Êt n-íc:
5.000 tû ®ång ) vµ Quü hç trî ph¸t triÓn ( Quü HTPT) ®· huy ®éng ®-îc gÇn
5.600 tû ®ång (®¶m b¶o nguån vèn vay cho ®Çu t- ph¸t triÓn vµ thùc hiÖn c¸c
môc tiªu quan träng cña ®Êt n-íc.
Nh×n chung tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ph¸t hµnh hiÖn nay cã rÊt nhiÒu -u ®iÓm
vµ lîi thÕ so víi c¸c lo¹i tr¸i phiÕu x©y dùng Tæ Quèc ®· ph¸t hµnh trong
nh÷ng n¨m võa qua.
_VÒ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®Ó huy ®éng vèn cho c¸c c«ng tr×nh giao th«ng,
thuû lîi ®-îc ph¸t hµnh trong n¨m 2003 ®ång thêi b»ng c¶ néi tÖ vµ ngo¹i tÖ ,
nh»m më réng ph¹m vi thu hót c¸c nguån néi lùc, kÓ c¶ kiÒu hèi vµ ngäai tÖ
cña c¸c tæ chøc kinh tÕ ®ang t¹m thêi göi ë n-íc ngoµi víi l·i suÊt rÊt thÊp vµ
kh«ng æn ®Þnh. VÒ kú h¹n tr¸i phiÕu, cã hai lo¹i chñ yÕu lµ 5 n¨m vµ 10 n¨m,
®ång thêi ChÝnh phñ cho phÐp Bé Tµi chÝnh lùa chän c¸c lo¹i kú h¹n ng¾n h¬n
vµ dµi h¬n ®Ó ®¶m baá huy ®éng thuËn lîi, phï hîp víi t×nh h×nh cña thÞ
tr-êng vèn. VÒ l·i suÊt tr¸i phiÕu, ph¶i t«n träng quy luËt kh¸ch quan cña thÞ
tr-êng , theo ®ã c¸c lo¹i tr¸i phiÕu ph¸t hµnh d-íi h×nh thøc ®Êu thÇu hoÆc b¶o
l·nh, l·i suÊt tr¸i phiÕu ®-îc h×nh thµnh trong quan hÖ cung cÇu cña tõng
phiªn hoÆc tõng ®ît ph¸t hµnh. §èi víi tr¸i phiÕu ph¸t hµnh qua hÖ thèng kho
b¹c Nhµ n-íc, l·i suÊt bao giê còng ®-îc quy ®Þnh thÊp h¬n hoÆc t-¬ng ®-¬ng
víi l·i suÊt huy ®éng vèn b×nh qu©n cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i Nhµ n-íc.
VÒ ®èi t-îng mua tr¸i phiÕu: cã sù ph©n biÖt ®¸ng kÓ gi÷a hai h×nh thøc b¸n
bu«n vµ b¸n lÎ. §èi víi tr¸i phiÕu ph¸t hµnh d-íi h×nh thøc ®Êu thÇu vµ b¶o
l·nh ( b¸n bu«n ), ®èi t-îng mua tr¸i phiÕu chØ trong ph¹m vi c¸c tæ chøc tµi
chÝnh-tÝn dông ®· ®-îc cÊp phÐp lµ thµnh viªn cña thÞ tr-êng ®Êu thÇu vµ b¶o
l·nh tr¸i phiÕu, hiÖn nay cã tÊt c¶ 32 ®¬n vÞ lµ thµnh viªn chÝnh thøc gåm 14
ng©n hµng th-¬ng m¹i , 9 c«ng ty chøng kho¸n, 8 c«ng ty b¶o hiÓm vµ Quü
®Çu t- ph¸t triÓn ®« thÞ TP. Hå ChÝ Minh. §iÓm míi trong cÊu tróc ®Êu thÇu
tr¸i phiÕu chÝnh phñ lÇn nµy lµ c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc kh«ng ph¶i lµ thµnh
viªn cña thÞ tr-êng nh-ng vÉn ®-îc tham gia ®Êu thÇu gi¸n tiÕp d-íi h×nh thøc
hïn vèn vµ ph©n phèi khèi l-îng tr¸i phiÕu tróng thÇu qua mét ®¬n vÞ thµnh
viªn chÝnh thøc. §ång thêi ®-îc ph©n chia mét phÇn phÝ ®Êu thÇu tr¸i phiÕu
b»ng 0,05 % tÝnh trªn khèi l-îng tr¸i phiÕu tróng thÇu ®-îc ph©n phèi. ViÖc
quy ®Þnh nép tiÒn ký quü 0,5% tÝnh trªn khèi l-îng ®Æt thÇu còng ®· ®-îc xo¸
bá. Nh÷ng quy ®Þnh míi nµy t¹o nªn søc hÊp dÉn ®Ó c¸c tæ chøc tÝn dông võa
vµ nhá cã thÓ tham gia ®Êu thÇu vµ ph©n phèi tr¸i phiÕu. Víi nh÷ng gi¶i ph¸p
nãi trªn, hy väng thÞ tr-êng ®Êu thÇu vµ b¶o l·nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh
phñ trong thêi gian tíi ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vµ s«i ®éng h¬n. §èi víi tr¸i phiÕu
ph¸t hµnh qua hÖ thèng Kho b¹c Nhµ n-íc ( b¸n lÎ ), ®èi t-îng mua tr¸i phiÕu
®-îc më réng tíi tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n, ®¬n vÞ c¬ quan vµ c¸c tæ chøc thuéc mäi
thµnh phÇn kinh tÕ ( trõ c¸c thµnh viªn cña thÞ tr-êng ®Êu thÇu vµ b¶o l·nh
ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ), ®iÒu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi thµnh viªn trong x·
héi cã c¬ héi ®Çu t- vµo tr¸i phiÕu ChÝnh phñ- mét c«ng cô nî cã ®é tin cËy
cao nhÊt.
_Ngoµi ra, trong n¨m 2003 chÝnh phñ cßn ph¸t hµnh c«ng tr¸i gi¸o dôc-mét
chÝnh s¸ch cã ý nghÜa lín vÒ x· héi, -u viÖt cao vÒ kinh tÕ. Môc ®Ých cña ®ît
ph¸t hµnh c«ng tr¸i lÇn nµy lµ kªu gäi c¸c tÇng líp d©n c-, c¸c doanh nghiÖp
lín dµnh mét phÇn vèn cïng Nhµ n-íc ®Çu t- cho c¸c tØnh miÒn nói, T©y
Nguyªn vµ c¸c tØnh cã nhiÒu khã kh¨n ®Ó thùc hiÖn môc tiªu kh«ng cßn phßng
häc 3 ca, kh«ng cßn phßng häc tranh tre, nøa l¸, kiªn cè ho¸ tr-êng häc.Nãi
gän l¹i, c«ng tr¸i gi¸o dôc gãp phÇn ®¸ng kÓ ®Ó ph¸t triÓn sù nghiÖp gi¸o dôc mét quèc s¸ch mµ nghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø 9 ®· ®Ò ra, t¹o
cho con em chóng ta ë nh÷ng vïng khã kh¨n cã ®iÒu kiÖn häc tËp tèt h¬n
hiÖn nay. Bªn c¹nh môc ®Ých vµ ý nghÜa hÕt søc thiÕt thùc nh- vËy,®ît ph¸t
hµnh c«ng tr¸i cßn lµ mét h×nh thøc huy ®éng vèn, do vËy cÇn ph¶i cã nh÷ng
yÕu tè hÊp dÉn ng-êi mua, mét trong nh÷ng yÕu tè ®ã lµ ®a d¹ng ho¸ c¸c
h×nh thøc vµ mÖnh gi¸ c«ng tr¸i. C«ng tr¸i ®-îc ph¸t hµnh d-íi hai h×nh thøc:
thø nhÊt lµ c«ng tr¸i kh«ng ghi tªn, in tr-íc mÖnh gi¸, cã 11 lo¹i mÖnh gi¸
kh¸c nhau, tõ thÊp nhÊt lµ 50 ngµn ®ång ®Õn cao nhÊt lµ100 triÖu ®ång ; thø
hai lµ c«ng tr¸i cã ghi tªn, kh«ng in tr-íc mÖnh gi¸. C«ng tr¸i cã ghi tªn chØ
sö dông ®èi víi c¸c tr-êng hîp c¸ nh©n, tæ chøc mua c«ng tr¸i cã gi¸ trÞ tèi
thiÓu lµ 50 triÖu ®ång vµ gi¸ trÞ tèi ®a lµ 10 tû ®ång. ViÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c
h×nh thøc vµ mÖnh gi¸ c«ng tr¸i nh- trªn ch¾c ch¾n sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi
cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong viÖc lùa trän h×nh thøc mua c«ng tr¸i phï hîp
víi nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña m×nh.
VÒ nguyªn t¾c, viÖc mua c«ng tr¸i lµ hoµn toµn tù nguyÖn trªn c¬ së Ých
n-íc lîi nhµ, tiÒn mua c«ng tr¸i ®ù¬c Nhµ n-íc ®¶m b¶o gi¸ trÞ vµ thùc sù cã
l·i. Theo nguyªn t¾c nµy, l·i suÊt quy ®Þnh cho ®ît ph¸t hµnh nµy lµ 8% / n¨m
( bao gåm møc tr-ît gi¸ vµ tû lÖ l·i suÊt 1,5%/n¨m ) vµ l·i suÊt tÝnh cho 5 n¨m
lµ 40%. Tr-êng hîp møc tr-ît gi¸ thùc tÕ trong 5 n¨m céng l·i suÊt 5 n¨m (
1,5%/n¨m*5 =7,5%) lín h¬n 40% th× ng-êi së h÷u c«ng tr¸i sÏ ®-îc Nhµ
n-íc bï chªnh lÖch; tr-êng hîp ng-îc l¹i, thÊp h¬n 40% th× ng-êi chñ së h÷u
c«ng tr¸i vÉn ®-îc h-ëng l·i suÊt 40% nh- ghi trªn phiÕu c«ng tr¸i ®· ph¸t
hµnh. Víi ®é rñi ro thÊp, l·i suÊt ®-îc x¸c ®Þnh phï hîp víi tû lÖ tr-ît gi¸
thùc tÕvµ kh«ng ph¶i nép thuÕ thu nhËp ®èi víi tiÒn l·i nhËn ®-îc, c«ng tr¸i
gi¸o dôc lµ mét h×nh thøc ®©ï t- an toµn vµ kh¸ hiÖu qu¶ so víi c¸c c«ng cô
®Çu t- kh¸c hiÖn nay.
Cßn vÒ viÖc than h to¸n tiÒn gèc vµ tiÒn l·i c«ng tr¸i do hÖ thèng Kho b¹c
Nhµ n-íc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c: TiÒn gèc ®-îc thanh to¸n 1 lÇn khi ®Õn
h¹n (60 th¸ng ).Tr-êng hîp ®Õn h¹n mµ chñ së h÷u ch-a ®Õn thanh to¸n, Kho
bac Nhµ n-íc b¶o l-u c¶ gèc vµ l·i c«ng tr¸i trªn mét tµi kho¶n riªng vµ
kh«ng tÝnh l·i trong thêi gian qu¸ h¹n thanh to¸n. Tr-êng hîp chñ së h÷u cã
khã kh¨n ®Æc biÖt hoÆc rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng ( nh- thiªn tai, ho¶ ho¹n...) ®-îc
cÊp chñ qu¶n, c¬ quan qu¶n lý trùc tiÕp hoÆc chÝnh quyÒn ®Þa ph-¬ng x¸c
nhËn, Kho b¹c Nhµ n-íc sÏ gi¶i quyÕt thanh to¸n tr-íc thêi h¹n; TiÒn l·i c«ng
tr¸i ®-îc thanh to¸n mét lÇn khi ®Õn h¹n cïng tiÒn gèc. Tr-êng hîp thanh
to¸n tr-íc h¹n, l·i suÊt ®-îc tÝnh nh- sau: NÕu thêi gian mau c«ng tr¸i ch-a
®ñ 12 th× kh«ng ®-îc h-ëng l·i; NÕu thêi gian mua c«ng tr¸i tõ ®ñ 12 th¸ng
®Õn d-íi 24 th¸ng th× ®-îc h-ëng l·i lµ 8%; NÕu thêi gian mua c«ng tr¸i tõ ®ñ
24 th¸ng ®Õn d-íi 36 th¸ng th× ®-îc h-ëng l·i lµ 16%; NÕu thêi gian mua
c«ng tr¸i tõ ®ñ 36 th¸ng ®Õn d-íi 48 th¸ng th× ®-îc h-ëng l·i lµ 24%; NÕu
thêi gian mua c«ng tr¸i tõ ®ñ 48 th¸ng ®Õn d-íi 60 th¸ng th× ®-îc h-ëng l·i lµ
32%. C¸ch thøc thanh to¸n rÊt linh ho¹t vµ thuËn lîi cho ng-êi së h÷u c«ng
tr¸i. §èi víi c«ng tr¸i kh«ng ghi tªn , khi ®Õn h¹n sÏ ®-îc thanh to¸n t¹i bÊt
kú Kho b¹c nµo trªn c¶ n-íc. Riªng ®èi víi c«ng tr¸i cã ghi tªn vµ c«ng tr¸i
thanh to¸n tr-íc h¹n th× sÏ ®-îc thanh to¸n t¹i Kho b¹c Nhµ n-íc n¬i ph¸t
hµnh.
_Ngoµi ra, trong n¨m 2003 Bé Tµi chÝnh cßn cho phÐp chÝnh quyÒn c¸c ®Þa
ph-¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng vèn
®Çu t-, nh- TP Hå ChÝ Minh ph¸t hµnh 2.000 tû ®ång tr¸i phiÕu ®« thÞ cho c¸c
dù ¸n h¹ tÇng quan träng thiÕt yÕu cña thµnh phè; Tæng c«ng ty dÇu khÝ ph¸t
hµnh 300 tû ®ång tr¸i phiÕu dÇu khÝ ®Ó bæ sung vèn triÓn khai mét sè dù ¸n
lín cña ngµnh.
_Víi kÕt qu¶ nh- vËy, trong n¨m qua thÞ tr-êng tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®· cã
b-íc ph¸t triÓn tÝch cùc, khèi l-îng ph¸t hµnh t¨ng gÊp h¬n 2 lÇn so víi n¨m
2002 vµ ®¹t møc 3% GDP (kh«ng kÓ tÝn phiÕu).H¬n n÷a, tr¸i phiÕu ChÝnh phñ
®· trë thµnh nguån cung øng hµng ho¸ quan träng cho thÞ tr-êng vèn, trong
®ã riªng thÞ tr-êng chøng kho¸n tËp trung, tr¸i phiÕu ChÝnh phñ chiÕm gÇn
90% gi¸ trÞ chøng kho¸n niªm yÕt trªn thÞ tr-êng (11.000 tû ®ång/12.277 tû
®ång); gi¸ trÞ giao dÞch tr¸i phiÕu ®¹t 2.300 tû ®ång, b»ng 85% tæng gi¸ trÞ
giao dÞch cña thÞ tr-êng. Th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®· huy ®éng ®-îc
mét l-îng vèn kh¸ lín vµ ®-îc sö dông cho c¸c môc tiªu kinh tÕ- x· héi quan
träng, c¸c c«ng tr×nh thiÕt yÕu cña nÒn kinh tÕ, nh- hÖ thèng giao th«ng (
§-êng Hå ChÝ Minh giai ®o¹n 2, Quèc lé 6, hÖ thèng Quèc lé 4...), c¸c c«ng
tr×nh thuû lîi lín ( nhµ m¸y thuû ®iÖn S¬n La, Na Hang), kiªn cè ho¸ tr-êng
häc, xo¸ líp häc 3 ca, tranh tre, nøa l¸...
b, H¹n chÕ:
_KÓ tõ n¨m 2000, mét ph-¬ng thøc ph¸t hµnh míi hiÖn ®¹i, ph¸t hµnh tr¸i
phiÕu ChÝnh phñ th«ng qua thÞ tr-êng chøng kho¸n ( TTGDCK ), ®ång thêi
còng lµ kªnh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu trung vµ dµi h¹n chñ yÕu cña tr¸i phiÕu
ChÝnh phñ ®èi víi nhiÒu n-íc cã thÞ tr-êng vèn ph¸t triÓn trªn thÕ giíi ®·
®-îc h×nh thµnh ë ViÖt Nam. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay, viÖc huy ®éng tr¸i
phiÕu ChÝnh phñ th«ng qua TTGDCK vÉn ch-a ph¸t huy ®-îc t¸c dông thùc
sù cña m×nh. L-îng huy ®éng th«ng qua ®Êu thÇu vµ b¶o l·nh ph¸t hµnh cßn
qu¸ khiªm tèn so víi ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ qua c¸c kªnh kh¸c. Nãi
c¸ch kh¸c, kªnh huy ®éng th«ng qua hÖ thèng c¸c chi nh¸nh Kho b¹c ®-îc
®¸nh gi¸ lµ kh«ng kh«ng hiÖn ®¹i vµ kh«ng hiÖu qu¶ th× l¹i vÉn gi÷ vai trß chñ
®¹o, trong khi TTGDCK víi mét c¬ së h¹ tÇng t-¬ng ®èi ®Çy ®ñ vµ víi sù
gãp mÆt cña c¸c trung gian tµi chÝnh chñ yÕu trªn thÞ tr-êng th× l¹i ch-a thùc
sù v-¬n lªn vµ chiÕm ®-îc vÞ trÝ then chèt cña m×nh.
_ §a sè c¸c lo¹i tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ph¸t hµnh ®Òu cã thêi h¹n t-¬ng ®èi
dµi, víi thêi h¹n tèi thiÓu lµ 5 n¨m vµ tèi ®a lªn tíi 15 n¨m ( tr¸i phiÕu Quü hç
trî ph¸t triÓn). §Ó tr¸i phiÕu nµy ph¸t hµnh thµnh c«ng trªn thÞ tr-êng chøng
kho¸n th× cÇn ph¶i cã mét thÞ tr-êng thø cÊp cho c¸c ho¹t ®éng giao dÞch cña
tr¸i phiÕu nµy. Tuy nhiªn, TTGDCK l¹i kh«ng ph¶i lµ mét ®Þa ®iÓm lý t-ëng
®Ó tiÕn hµnh c¸c giao dÞch tr¸i phiÕu do c¸c quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ l-îng giao
dÞch, gi¸ ®Æt mua, ®Æt b¸n vµ khíp gi¸.
§ång thêi, viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ cã thêi h¹n t-¬ng ®èi dµi
còng g©y ra mét sè t¸c dông tiªu cùc kh¸c. Tuy ®· cã nhiÒu c¶i tiÕn trong
ph-¬ng thøc thanh to¸n, nh-ng tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vÉn ch-a thÓ s¸nh víi c¸c
h×nh thøc tÝn dông kh¸c trong nÒn kinh tÕ. Mäi nhµ kinh tÕ ®Òu quan niÖm
r»ng ®ång tiÒn ngµy h«m nay cã gi¸ trÞ h¬n so víi ®ång tiÒn ngµy mai, do ®ã
sù cøng nh¾c trong kh¶ n¨ng thanh to¸n sÏ kÐm thu hót sù ®Çu t-.
_C¬ chÕ xÕp h¹ng tÝn nhiÖm vµ ph©n thø h¹ng ph¸t hµnh cho ®Õn nay vÉn
ch-a tån t¹i ë ViÖt Nam. §iÒu nµy ¶nh h-ëng ®Æc biÖt tiªu cùc ®Õn kh¶ n¨ng
ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ do nhµ ®Çu t- lu«n mong muèn thu ®-îc lîi
nhuËn cao nhÊt. Trong ®iÒu kiÖn rñi ro gÇn nh- kh«ng cã th× râ rµng l·i suÊt
cña tr¸i phiÕu ChÝnh phñ sÏ trë nªn kÐm hÊp dÉn. Nguyªn nh©n cña sù bÊt cËp
nµy cã lÏ mét phÇn lµ do t×nh tr¹ng cßn t-¬ng ®èi bao biÖn cña ChÝnh phñ.
Mét khi cßn cã thÓ dùa vµo c¸c nguån vèn -u ®·i kh¸c th× ch¾c ch¾n c¸c
doanh nghiÖp sÏ cßn ch-a muèn tù m×nh t×m kiÕm nguån huy ®éng vèn qua
ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Mét khi vèn cßn ®-îc tiÕp tôc b¬m vµo c¸c doanh
nghiÖp nµy sÏ cßn ch-a muèn ra c«ng khai vµ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cña m×nh .
_ T×nh tr¹ng lÞch ph¸t hµnh chång chÐo gi÷a c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh ( Kho
b¹c Nhµ n-íc vµ Quü hç trî ph¸t triÓn ) vÉn cßn tån t¹i khiÕn cho hiÖu qu¶
vèn ch-a cao. C¬ chÕ phèi hîp ho¹t ®éng kh«ng râ rµng vµ chÆt chÏ gi÷a chñ
thÓ ph¸t hµnh ( Bé Tµi chÝnh ) víi c¬ quan nh- Bé kÕ ho¹ch ®Çu t-, ng©n hµng
Nhµ n-íc,c¬ quan qu¶n lý thÞ tr-êng...trong x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t hµnh
còng ®· h¹n chÕ ®¸ng kÓ kh¶ n¨ng thµnh c«ng trong ph¸t hµnh tr¸i phiÕu
chÝnh phñ.
c, Gi¶i ph¸p:
§Ó hoµn thµnh môc tiªu huy ®éng vèn ®· ®Ò ra , trong thêi gian tíi cÇn
triÓn khai ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p sau:
_Thø nhÊt, ®a d¹ng ho¸ c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ; g¾n
tr¸ch nhiÖm cña chñ thÓ ph¸t hµnh víi tr¸ch nhiÖm qu¶n lý, sö dông vµ thanh
to¸n tr¸i phiÕu khi ®Õn h¹n. KBNN thùc hiÖn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng
vèn ®Çu t- c¸c c«ng tr×nh thuéc ph¹m vi c©n ®èi cña NSNN; Quü HTPT ph¸t
hµnh tr¸i phiÕu huy ®éng vèn cho tÝn dông ®Çu t- ph¸t triÓn cña Nhµ n-íc; c¸c
tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông ®-îc uû quyÒn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cho c¸c c«ng
tr×nh theo môc tiªu chØ ®Þnh cña chÝnh phñ; doanh nghiÖp trùc tiÕp ph¸t hµnh
tr¸i phiÕu ®ùoc chÝnh phñ b¶o l·nh.
_Thø hai, tiÕp tôc më réng quyÒn h¹n cho chÝnh quyÒn c¸c ®Þa ph-¬ng,c¸c
DNNN trong viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng theo nguyªn t¾c tù vay, tù
tr¶, phï hîp víi quy ®Þnh cña luËt NSNN vµ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña
Nhµ n-íc.
_Thø ba, n©ng cao chÊt l-îng c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu
trªn toµn thÞ tr-êng kÕt hîp víi kÕ ho¹ch ph¸t hµnh cña tõng chñ thÓ hµng
n¨m. C¶i tiÕn c¬ chÕ ph¸t hµnh vµ thanh to¸n tr¸i phiÕu chÝnh phñ theo h-íng
gi¶m dÇn khèi l-îng b¸n lÎ, t¨ng khèi l-îng b¸n bu«n; më réng viÖc ph¸t
hµnh tr¸i phiÕu th«ng qua thÞ tr-êng chøng kho¸n tËp trung d-íi h×nh thøc ®Êu
thÇu vµ b¶o l·nh ph¸t hµnh.
_Thø t-, thèng nhÊt c¸c chuÈn mùc vÒ ph¸t hµnh vµ thanh to¸n cña c¸c chñ
thÓ ph¸t hµnh vµ c¸c lo¹i tr¸i phiÕu ( ph-¬ng thøc ph¸t hµnh, h×nh thøc, mÖnh
gi¸, l-u ký , niªm yÕt, giao dÞch...) ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña thÞ
tr-êng tr¸i phiÕu trong nø¬c, phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn cña thÞ tr-êng chøng
kho¸n vµ th«ng lÖ quèc tÕ.
_Thø n¨m, cñng cè vµ n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng cña thÞ tr-êng chøng
kho¸n; n©ng cao hÖ thèng c¬ së vËt chÊt vµ thanh to¸n, bï trõ chøng kho¸n.
Ph¸t triÓn m¹nh hÖ thèng c«ng ty chøng kho¸n, c«ng ty qu¶n lý quü ®Çu t-,
c¸c quü ®Çu t- chøng kho¸n vµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian kh¸c ®Ó t¹o
cÇu nèi trong viÖc ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng trai phiÕu.
_Thø s¸u, më réng ®èi t-îng tham gia mua tr¸i phiÕu theo tõng ph-¬ng
thøc ph¸t hµnh tíi møc tèi ®a; ¸p dông c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó thu hót c¸c
nhµ ®Çu t-, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t- cã tæ chøc.
H¬n n÷a, ®Ó thùc hiÖn tèt c¸c gi¶i ph¸p nªu trªn, Bé tµi chÝnh cÇn ban
hµnh ®ång bé hÖ thèng c¸c v¨n b¶n h-íng d©n NghÞ ®Þnh sè 141/2003/N§-CP
ngay tõ c¸c th¸ng ®Çu n¨m 2004; X©y dùng vµ c«ng bè kÕ ho¹ch ph¸t hµnh cô
thÓ cho tõng kªnh; phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c kªnh huy ®éng vèn cña Nhµ
n-íc, thùc hiÖn c¬ chÕ ®iÒu hµnh thèng nhÊt,linh ho¹t b¸m s¸t diÔn biÕn l·i
suÊt trªn thÞ tr-êng; Phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan cã liªn quan ®Ó hoµn
thiÖn khung ph¸p lý vÒ nghiÖp vô ph¸t hµnh; §Èy m¹nh tiÕn ®é gi¶i ng©n, t¨ng
c-êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc sö dông nguån vèn tõ ph¸t hµnh tr¸i
phiÕu chÝnh phñ, kiªn quyÕt kh«ng ®Ó x¶y ra t×nh tr¹ng l·ng phÝ, tiªu cùc lµm
thÊt tho¸t tiÒn, tµi s¶n cña Nhµ n-íc vµ cña nh©n d©n.
3, TÝn dông nh©n d©n:
Nh- ®· nãi ë trªn tÝn dông nh©n d©n lµ h×nh thøc cã vai trß bæ sung cho
tÝn dông ng©n hµng vÒ huy ®éng vµ cho vay chñ yÕu ë n«ng th«n. Nªn thÞ
tr-êng chñ yÕu cña hÖ thèng tÝn dông nh©n d©n lµ kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng
th«n vµ n«ng d©n.
a,Thùc tr¹ng:
Thùc hiÖn chñ tr-¬ng x©y dùng thÝ ®iÓm m« h×nh quü tÝn dông nh©n d©n
theo QuyÕt ®Þnh sè 390 TTg ngµy 27-7-1993 cña thñ t-íng chÝnh phñ, ®Õn 3112-2000, c¶ n-íc cã 959 quü tÝn dông nh©n d©n c¬ së tõ cÊp x·, ph-êng trªn
®Þa bµn 53/61 tØnh, thµnh phè.Víi nguyªn t¾c tù nguyÖn, tù chñ , tù chÞu tr¸ch
nhiÖm, c¸c quü ®· kÕt n¹p ®-îc 767 ngµn thµnh viªn chñ yÕu lµ c¸c hé gia
®×nh ë n«ng th«n, nh»m huy ®éng vµ cho vay vèn trªn ®Þa bµn x· ph-êng lµ
chñ yÕu. §Õn nay, c¸c quü ®· cã nguån vèn ho¹t ®éng ®¹t 2678 tØ ®ång, trong
®ã nguån vèn huy ®éng ®¹t 1723 tØ ®ång chiÕm tû träng 63,9% so víi tæng sè
nguån vèn ho¹t ®éng ( vèn ®iÒu lÖ cã 173,926 tØ ®ång). T¹o ®-îc nguån vèn
c¸c quü tÝn dông nh©n d©n c¬ së ®· kh«ng ngõng më réng cho vay.HiÖu qu¶
ho¹t ®éng cã thÓ ®¸nh gi¸ kh¸t qu¸t trªn mét sè mÆt d-íi ®©y:
_Thñ tôc ®¬n gi¶n,huy ®éng vèn vµ cho vay nh÷ng mãn nhá phï hîp víi
kinh tÕ hé gia ®×nh ë n«ng th«n.
Kinh tÕ hé gia ®×nh ë n«ng th«n n-íc ta hiÖn nay cã ®êi sèng kh¸ h¬n so
víi tr-íc, nh-ng phÇn lín thu nhËp vÉn cßn thÊp, chØ ®ñ tiªu dïng vµ ch-a cã
tÝch luü lín. Nh÷ng hé dµnh giôm ®-îc chót vèn còng ng¹i mang ®Õn göi
ng©n hµng; hoÆc cã nh÷ng hé cÇn vµi ba tr¨m ngµn ®ång ®Ó mua con gièng
hoÆc ph©n bãn còng ng¹i ®i vay ng©n hµng, v× vay ngoµi tuy l·i suÊt cao
nh-ng nhanh chãng, thñ tôc ®¬n gi¶n, ®ì phiÒn hµ. C¸c quü tÝn dông nh©n d©n
ra ®êi lµm chøc n¨ng huy ®éng vµ cho vay vèn t¹i chç lµ rÊt phï hîp. §Õn nay
m« h×nh nµy ®ang ho¹t ®éng vµ ngµy cµng cã hiÖu qu¶. Tæng sè d- nî cho vay
lµ 2345,059 tØ ®ång vµ 711769 l-ît thµnh viªn ®-îc vay vèn ; d- nî b×nh
qu©n mét quü cho vay lµ 2,454 tØ ®ång. NhiÒu tØnh cã sè quü ho¹t kh¸ nh- Hµ
T©y: 75 quü, Th¸i B×nh :78 quü , H¶i D-¬ng :74 quü... NhiÒu quü tÝn dông
nh©n c¬ së, do tæ chøc qu¶n lý tèt nªn ®· kÕt n¹p ®-îc nhiÒu thµnh viªn,
doanh sè huy ®éng vèn vµ cho vay ngµy cµng t¨ng. Cïng víi c¸c nguån vèn
kh¸c ,c¸c quü tÝn dông nh©n d©n ®· gióp hµng triÖu hé n«ng d©n ë kh¾p c¸c
n¬i trong c¶ n-íc chñ ®éng s¶n xuÊt, chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, con vËt
nu«i, gãp phÇn t¹o thªm viÖc lµm cho hµng v¹n lao ®éng ë n«ng th«n vµ cã
nhiÒu m« h×nh tæ chøc qu¶n lý giái. Sè thµnh viªn tham dù quü tÝn dông nh©n
d©n ngµy cµng t¨ng : Th¸i B×nh cã 61099 thµnh viªn (b×nh qu©n 782 thµnh
viªn/ quü), Hµ T©y cã 52035 thµnh viªn (b×nh qu©n 693 thµnh viªn/quü) , An
Giang cã 74029 thµnh viªn (b×nh qu©n 2874 thµnh viªn/quü).Quü tÝn dông
nh©n d©n ë nhiÒu tØnh ®· khai th¸c ®-îc tiÒm n¨ng trong nh©n d©n, huy ®éng
vèn kh¸: Hµ T©y ®¹t 197 tØ ®ång , Kiªn Giang 235 tØ ®ång ,An Giang 221 tØ
®ång. C¸c quü tÝn dông nh©n d©n cã nhiÒu gi¶i ph¸p linh ho¹t nh- c¶i tiÕn thñ
tôc göi tiÒn, lÜnh tiÒn gän nhÑ, nhËn tiÒn göi c¶ nh÷ng kho¶n nhá, lµm viÖc
ngoµi giê, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho bµ con n«ng d©n khi giao dÞch. Qua thùc
tiÔn ë Th¸i B×nh cho thÊy kh«ng cã tæ chøc tÝn dông nµo cña Nhµ N-íc "b¸n
lÎ" tèt h¬n c¸c quü tÝn dông nh©n d©n; -u thÕ cña c¸c quü tÝn dông nh©n d©n lµ
cho vay vèn nhanh h¬n, kÞp thêi, Ýt thñ rôc r-êm rµ, phï hîp víi t©m lý ng-êi
n«ng d©n.
Trong thÞ tr-êng tµi chÝnh, tiÒn tÖ ë n-íc ta hiÖn nay, nhÊt lµ ë nh÷ng vïng
kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn, cã rÊt nhiÒu c¸c tæ chøc tÝn dông ho¹t ®éng vµ cã
nhiÒu nguån vèn cña Nhµ N-íc ®Çu t-. Hä c¹nh tranh nhau tõng kh¸ch hµng
®Ó huy ®éng tõng ®ång vèn cho vay. C¸c quü tÝn dông nh©n d©n ra ®êi t-ëng
nh- kh«ng trô næi, nh-ng sau thêi gian ho¹t ®éng, phÇn lín c¸c quü ®· cã l·i ,
b¶o toµn ®-îc vèn vµ tû lÖ nî qu¸ h¹n thÊp. Hµ T©y cã 11 quü kh«ng cã nî
qu¸ h¹n. Qua tæng kÕt n¨m 2000 phÇn lín c¸c quü cã thu nhËp kh¸ , mua s¾m
vµ x©y dùng ®-îc trô së lµm viÖc. NhiÒu quü cã sè d- nguån vèn vµ cho vay
ngµy cµng t¨ng. §¸ng chó ý lµ cã quü huy ®éng vèn kh«ng ®ñ ®Ó cho vay nhë x· D-¬ng LiÔu, huyÖn Hoµi §øc ( Hµ T©y) do kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn ,
ng©n hµng ®¸p øng kh«ng ®ñ vèn ng-êi d©n ph¶i ®i vay ngoµi víi l·i suÊt tõ 2
®Õn 3% th¸ng. T¹i B¾c Ninh ,c¸c hé lµng nghÒ nh- ®å gç mü nghÖ, s¾t thÐp,
nghÒ giÊy... më réng kinh doanh, nªn c¸c quü tÝn dông nh©n d©n kh«ng huy
®éng ®ñ vèn ®Ó cho vay; Quü tÝn dông nh©n d©n ph¶i ®i vay quü trung -¬ng
trªn 500 triÖu ®Ó tiÕp vèn cho c¸c quü c¬ së. T¹i nh÷ng ®Þa ph-¬ng cã phßng
giao dÞch cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ho¹t ®éng, t-áng nh- quü tÝn dông
nh©n d©n kh«ng thÓ ho¹t ®«ng næi, nh-ng thùc tÕ cho thÊy c¸c quü vÉn ph¸t
triÓn tèt , ngµy cµng thu hót nhiÒu hé thµnh viªn nhÊt lµ c¸c vïng n«ng th«n.
Kh¸ch hµng ®Õn víi c¸c quü tÝn dông nh©n d©n lµ tù do , b×nh ®¼ng, gÇn gòi
bëi quan hÖ cña hä lµ nh÷ng ng-êi cïng hä téc, cïng trong th«n xãm. MÆt
kh¸c, do kh«ng cã sù chªnh lÖch l·i suÊt , kÓ c¶ vÒ tiÒn göi vµ tiÒn cho vay so
víi c¸c ng©n hµng , nªn hä ®Õn giao dÞch víi c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i hay
quü tÝn dông nh©n d©n lµ tù nguyÖn , c¹nh tranh lµnh m¹nh kh«ng cã hiÖn
t-îng giµnh dËt kh¸ch hµng cña nhau. §iÒu ®ã ®· lµm cho nh©n d©n tin
t-ëng, kh«ng lo ph¶i chê ®îi nh- nh÷ng n¨m tr-íc ®©y khi ®Õn giao dÞch víi
ng©n hµng. H¬n n÷a, c¸c quü tÝn dông nh©n d©n cho vay c¶ nh÷ng mãn nhá, Ýt
gÆp nh÷ng tr-êng hîp lõa ®¶o. Ng-êi d©n ®Õn giao dÞch víi c¸c quü ®-îc
phôc vô tËn t×nh chu ®¸o kÓ c¶ ngoµi giê hµnh chÝnh. Ho¹t ®éng cña c¸c quü
tÝn dông nh©n d©n võa b¶o ®¶m ®-îc t×nh c¶m xãm giÒng,võa t¹o lËp ®-îc uy
tÝn víi bµ con n«ng d©n bëi mang tÝnh t-¬ng trî, céng ®ång râ rÖt. Trªn mét
®Þa bµn, c¸c ng©n hµng tËp trung cho vay nh÷ng sè tiÒn lín theo dù ¸n, cßn
c¸c quü tÝn dông nh©n d©n phèi hîp cho vay nh÷ng mãn nhá ®èi víi c¸c hé
thµnh viªn. Sù kÕt hîp nµy cµng lµm cho thÞ tr-êng tµi chÝnh , tÝn dông ë n«ng
th«n cµng thªm phong phó vµ hÊp dÉn.
_Vèn cho vay ®· tõng b-íc gióp c¸c hé n«ng d©n chñ ®éng trong s¶n
xuÊt, t¨ng thªm thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi sèng , tiÕp cËn víi kinh tÕ thÞ tr-êng vµ
gãp phÇn n©ng cao ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc ®ßan thÓ ë c¬ së.
Nhê cã c¸c quü tÝn dông nh©n d©n, hé n«ng d©n ®· chñ ®éng ®-îc vèn
®Ó s¶n xuÊt mïa vô,tÝnh to¸n trång c©y g×, nu«i con g× vµ h¹ch to¸n chi phÝ lêi
l·i cô thÓ h¬n. §èi víi nh÷ng hé s¶n xuÊt kihn doanh dich vô, nhê ®-îc vay
vèn kÞp thêi cña quü tÝn dông nh©n d©n nªn ®· chñ ®éng h¬n trong viÖc chuÈn
bÞ nguån hµng kinh doanh phôc vô cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng; nhÊt lµ ë nh÷ng
vïng kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn nh- ë An Giang, Kiªn Giang, Hµ T©y. C¸c
tØnh miÒn trung vµ T©y Nguyªn nh- Qu¶ng TrÞ, L©m §ång, nh÷ng quü tÝn
dông nh©n d©n thÝ ®iÓm ®· cã t¸c dông rÊt lín ®èi víi kinh tÕ hé gia ®×nh ë
n«ng th«n.TØnh Qu¶ng TrÞ cã 11 quü tÝn dông nh©n d©n víi 8247 hé tham gia,
nguån vèn ho¹t ®éng lµ 22,479 tû ®ång vµ d- nî cho vay lµ 21,114 tØ ®ång. Cã
thÓ nãi ph-¬ng thøc cho vay tÝn chÊp lµ lµ chñ yÕu cña c¸c quü tÝn dông nh©n
d©n rÊt thuËn tiÖn cho bµ con n«ng d©n. C¸c hé kh«ng ph¶i lo ng¹i thñ tôc
r-êm rµ khi ®i vay vèn. Nªn cã nh÷ng hé chuyÓn giao dÞch tõ ng©n hµng
th-¬ng m¹i vÒ quü tÝn dông nh©n d©n. C¸n bé cña quü tÝn dông nh©n d©n gi¶i
quyÕt cho vay võa th«ng tho¸ng võa b¶o ®¶m c¸c nguyªn t¾c cho vay vµ thu
håi ®-îc nî. Nî qu¸ h¹n cã n¬i, cã lóc cßn cao nh-ng chñ yÕu lµ do nh÷ng
nguyªn nh©n kh¸ch quan nh- gÆp thiªn tai, dÞch bÖnh vµ ng-êi vay vèn lu«n
cã ý thøc tr¶ nî trong c¸c giai ®o¹n sau.
Do ®ã hµng triÖu hé n«ng d©n ®· tiÕp cËn ®-îc víi c¬ chÕ thÞ tr-êng, ®êi
sèng tõng bø¬c ®-îc c¶i thiÖn. T¹i x· Phïng X¸, huyÖn Th¹ch ThÊt (Hµ
T©y),nghÒ s¶n xuÊt thÐp më ra nh- mét c«ng tr-êng thñ c«ng; c¸c lß luyÖn
thÐp, c¸n thÐp ®-îc trang bÞ kh¸ hiÖn ®¹i. C¶ x· cã 46 « t« v©n t¶i chuyªn chë
nguyªn liÖu vÒ cho s¶n xuÊt vµ hµng ho¸ ®i tiªu thô t¹o thµnh mét vßng khÐp
kÝn. Do s¶n xuÊt ph¸t triÓn nªn nhu cÇu vèn t¨ng m¹nh, cã nh÷ng hé vay vèn
cña quü tÝn dông nh©n d©n ®Õn 40 triÖu ®ång. Nguån vèn cña quü chØ ®¸p øng
®-îc 50% nhu cÇu vèn vay cña nh©n d©n vµ quü tÝn dông nh©n d©n x· ph¶i
th-êng xuyªn ®i vay vèn cña quü tÝn dông nh©n d©n khu vùc tØnh. Nhê hÖ
thèng quü tÝn dông nh©n d©n ph¸t triÓn nªn ®· gi¶m h¼n t×nh tr¹ng cho vay
nÆng l·i ë n«ng th«n...
Qua tæng kÕt thÝ ®iÓm ®ång chÝ Gi¸m ®èc ng©n hµng th-¬ng m¹i tØnh Hµ
T©y cho biÕt : ë mét sè x· cña huyÖn Phó Xuyªn , tr-íc ®©y cã nh÷ng hé
th-êng xuyªn cho vay víi l·i suÊt 2% ®Õn 3% th¸ng, ®Õn nay kh«ng nh÷ng hä
kh«ng cho vay ®-îc mµ cßn göi vèn vµo quü tÝn dông nh©n d©n ë c¬ së.
Vèn cho vay cña c¸c quü tÝn dông nh©n d©n ®· gãp phÇn n©ng cao chÊt
l-îng sinh ho¹t cña c¸c ®oµn thÓ nh- Héi n«ng d©n, Héi phô n÷, t¹o ra sù g¾n
bã mËt thiÕt gi÷a kinh tÕ hé víi vai trß cña c¸c ®oµn thÓ trong x· héi.
_HiÖu qu¶ cña m« h×nh tæ chøc kinh tÕ hîp t¸c kiÓu míi ®ang tõng b-íc
®-îc kh¼ng ®Þnh.
Khi míi thµnh lËp, hÇu hÕt c¸c quü tÝn dông nh©n d©n c¬ së ®Òu ph¶i thuª,
m-ín trô së cña x· ®Ó lµm viÖc. §Õn nay, hÖ thèng quü tÝn dông nh©n d©n c¬
së trªn toµn quèc ho¹t ®éng tèt, cã tÝch luü vµ x©y ®-îc trô së lµm viÖc khang
trang. PhÇn lín c¸c quü cã ph-¬ng tiÖn ho¹t ®éng cÇn thiÕt nh- kÐt s¾t, m¸y
®Õm tiÒn, ®iÖn tho¹i, xe m¸y...,cã lÞch th-êng trùc ®Ó tiÕp d©n. §iÒu ®ã ®· t¹o
niÒm tin cña nh©n d©n vµo tæ chøc míi nµy, nhÊt lµ ë vïng n«ng th«n khi kinh
tÕ hµng ho¸ ®ang b¾t ®Çu h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn.Thùc tÕ cho thÊy, c¸c quü
tÝn dông nh©n d©n ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vµ ®· thu hót ®-îc nhiÒu thµnh viªn
tham gia, chñ yÕu lµ c¸c hé n«ng d©n. MÆt kh¸c, ®-îc sù chØ ®¹o cña cÊp uû
vµ chÝnh quyÒn c¸c cÊp, nhiÒu quü tÝn dông nh©n d©n ho¹t ®éng nh- mét ng©n
hµng x·, kh¾c phôc ®-îc nh÷ng mÆc c¶m do sù ®æ vì cña hÖ thèng c¸c hîp
t¸c x· tÝn dông tr-íc ®©y vµ t¹o ®µ ph¸t triÓn cho nh÷ng n¨m tíi. Thùc tiÔn
còng ®· chøng minh quü tÝn dông nh©n d©n lµ mét tæ chøc hîp t¸c tù nguyÖn
- Xem thêm -
.PDF 
31 
79170 
145 
