Tài liệu Kc037 lạm phát và tăng trưởng kt

Lêi më ®Çu Trong ®êi sèng hµng ngµy, l¹m ph¸t lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cña kinh tÕ häc vÜ m«. Nã ®· trë thµnh mèi quan t©m lín cña c¸c nhµ chÝnh trÞ vµ c«ng chóng. L¹m ph¸t d· ®-îc ®Ò cËp rÊt nhiÒu trong c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c nhµ kinh tÕ . §Ó triÓn khai thùc hiÖn th¾ng lîi nghÞ quyÕt §¹i héi lÇn thø IX cña §¶ng, cÇn ph¶i ®éng viªn mäi nguån lùc t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp nh»m ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc v× môc tiªu d©n giµu, n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. T¨ng tr-ëng bÒn v÷ng vµ æn ®Þnh l¹m ph¸t ë møc thÊp ®ã lµ nh÷ng môc tiªu hµng ®Çu cña ®iÒu tiÕt vÜ m« ë tÊt c¶ c¸c n-íc. Kh«ng cã g× ®¸ng ng¹c nhiªn khi c©u hái cã sù tån t¹i vµ b¶n chÊt cña mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng kinh tÕ ®· ®-îc c¸c nhµ kinh tÕ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®Æc biÖt quan t©m vµ trë thµnh trung t©m cña nhiÒu cuéc tranh luËn vÒ chÝnh s¸ch. ChÝnh v× nh÷ng t¸c h¹i to lín do l¹m ph¸t g©y ra cho nÒn kinh tÕ mµ viÖc nghiªn cøu l¹m ph¸t lµ ät vÊn ®Ò cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Æc biÖt lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cßn non nít nh- nÒn kinh tÕ ë n-íc ta. Chóng ta cÇn ph¶i t×m hiÓu xem l¹m ph¸t l¸ g× ? Do ®©u mµ cã l¹m ph¸t ? T¹i sao ng-êi ta l¹i quan t©m ®Õn l¹m ph¸t? Bµi viÕt nµy sÏ ®iÓm l¹i mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c lý thuyÕt, c¸c b»ng chøng thùc nghiÖm vÒ l¹m ph¸t vµ mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng kinh tÕ còng nh- ®-a ra mét sè gîi ý vÒ h-íng ®iÒu tiÕt vÜ m« cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Do kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn thêi gian h¹n chÕ, ch¾c r»ng trong bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt. Em rÊt mong ®-îc c« xem xÐt vµ phª b×nh ®Ó em cã thÓ cã bµi viÕt tèt h¬n. Ch-¬ng I mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ l¹m ph¸t vµ mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng kinh tÕ. I. Kh¸i niÖm vÒ l¹m ph¸t 1). L¹m ph¸t lµ g× ? - L¹m ph¸t x¶y ra khi møc gi¸ chung thay ®æi. Khi møc gia t¨ng lªn ®-îc gäi lµ l¹m ph¸t, khi møc gi¸ gi¶m xuèng th× ®-îc gäi lµ gi¶m ph¸t. VËy, l¹m ph¸t lµ sù t¨ng lªn cña møc gi¸ trung b×nh theo thêi gian. - Cè ®Þnh l¹m ph¸t ë møc thÊp lµ m«i tr-êng kinh tÕ vÜ m« thuËn lîi ®Ó khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm, më réng ®Çu t- vµ thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ. C¶ l¹m ph¸t qu¸ cao vµ l¹m ph¸t qu¸ thÊp ®Òu cã ¶nh h-ëng tiªu cùc ®Õn t¨ng tr-ëng kinh tÕ. 2). Lý thuyÕt vÒ mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng kinh tÕ - L¹m ph¸t ®-îc coi lµ mét hiÖn t-îng tÊt yÕu cña c¸c nÒn kinh tÕ ®ang t¨ng tr-ëng trong khi ph¶i ®èi phã víi nh÷ng mÊt c©n ®èi mang tÝnh c¬ cÊu. C¸c nhµ c¬ cÊu tin r»ng gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng kinh tÕ cã mèi quan hÖ ®¸nh ®æi lÉn nhau. Nh÷ng lç lùc nh»m kiÒm chÕ l¹m ph¸t cã xu h-íng lµm t¨ng thÊt nghiÖp vµ g©y ra t×nh tr¹ng ®×nh trÖ s¶n xuÊt, vµ do ®ã bÊt lîi cho t¨ng tr-ëng kinh tÕ. Mét x· héi dµnh -u tiªn cho t¨ng tr-ëng th× ph¶i chÊp nhËn l¹m ph¸t ®i kÌm víi nã. 3, T¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ c¸c c«ng cô ph¶n ¸nh §Ó ph¶n ¸nh t¨ng tr-ëng kinh tÕ , c¸c nhµ kinh tÕ sö dông sè liÖu vÒ GDP – mét chØ tiªu ph¶n ¸nh tæng thu nhËp cña mäi ng-êi d©n trong nÒn kinh tÕ . §Ó ph¶n ¸nh râ h¬n vÒ t¨ng tr-ëng kinh tÕ , ng-êi ta thiÕt lËp m« h×nh t¨ng tr-ëng kinh tÕ cã tªn l¯: “ m« h×nh solow “ . M« h×nh solow chØ ra ¶nh h-ëng cña tiÕt kiÖm , tû lÖ t¨ng d©n sè vµ tiÕn bé c«ng nghÖ víi sù t¨ng tr-ëng theo thêi gian cña s¶n l-îng . M« h×nh cßn x¸c ®Þnh mét vµi nguyªn nh©n g©y ra sù kh¸c biÖt lín vÒ møc sèng gi÷a c¸c n-íc. Sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ cña c¸c n-íc kh«ng ph¶i lóc nµo còng d-¬ng mµ trong thêi k× khñng ho¶ng , nÒn kinh tÕ suy tho¸i th× møc t¨ng tr-ëng kinh tÕ sÏ ®¹t gi¸ trÞ ©m. 4, Nguyªn nh©n g©y l¹m ph¸t 4.1. Cung øng tiÒn tÖ vµ l¹m ph¸t. 4.2. Chi tiªu c«ng ¨n viÖc lµm cao vµ l¹m ph¸t. 4.3. Th©m hôt ng©n s¸ch vµ l¹m ph¸t . 4.4. L¹m ph¸t theo tû gi¸ hèi ®o¸i. 5, Mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng kinh tÕ L¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng kinh tÕ lµ hai mÆt cña x· héi , lµ hai vÊn ®Ò kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ . L¹m ph¸t cã thÓ coi lµ kÎ thï cña t¨ng tr-ëng kinh tÕ nh-ng nã l¹i lµ hai vÊn ®Ò lu«n tån t¹i song song víi nhau . Trong thùc tÕ , kh«ng mét quèc gia nµo dï ph¸t triÓn ®Õn ®©u còng kh«ng tr¸nh khái l¹m ph¸t . BÊt cø mét nÒn kinh tÕ cña quèc gia nµo ®Òu còng ®· tr¶i qua c¸c cuéc khñnh haáng kinh tÕ vµ tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng víi nh÷ng quy m« kh¸c nhau . Tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng cao sÏ ®Èy gi¸ c¶ hµng ho¸ chung t¨ng lªn mµ tiÒn l-¬ng danh nghÜa cña c¸c c«ng nh©n kh«ng t¨ng do ®ã tiÒn l-¬ng thùc tÕ cña hä sÏ gi¶m ®i. §Î tån t¹i c¸c c«ng nh©n sÏ tæ chøc ®Êu tranh , b·i c«ng ®ßi t¨ng l-¬ng vµ cho s¶n xuÊt tr× trÖ , ®×nh ®èn khiÕn cho nÒn kinh tÕ gÆp nhiÒu khã kh¨n , tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ gi¶m.Khi nÒn kinh tÕ g¨p khã kh¨n , suy tho¸i sÏ lµm th©m hôt ng©n s¸ch vµ ®ã lµ ®iÒu kiÖn , nguyªn nh©n g©y ra l¹m ph¸t . Khi l¹m ph¸t t¨ng cao g©y ra siªu l¹m ph¸t lµm ®ång néi tÖ rÊt nhanh , khi dè ng-êi d©n sÏ å ¹t b¸n néi tÖ ®Ó mua ngo¹i tÖ . TÖ n¹n tham nhòng t¨ng cao , n¹n bu«n lËu ph¸t triÓn m¹nh , t×nh tr¹ng ®Çu c¬ tr¸i phÐp t¨ng nhanh , trèn thuÕ vµ thuÕ kh«ng thu ®-îc ®· g©y ra t×nh tr¹ng nguån thu cña nhµ n-íc bÞ tæn h¹i nÆng nÒ cµng lµm cho th©m hôt ng©n s¸ch trÇm träng dÉn ®Õn tû lÖ l¹m ph¸t cao. II. C¸c quan niÖm vÒ l¹m ph¸t trong lÞch sö kinh tÕ cËn ®¹i. - Trong lÞch sö, t×nh tr¹ng l¹m ph¸t ®-îc coi lµ x¶y ra khi nµo khèi tiÒn tÖ l-u hµnh qu¸ th-a ®èi víi nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ. §Ó xÐt ®o¸n t×nh tr¹ng ®ã, c¸c nhµ kinh tÕ ®· cã ba quan niÖm kÕ tiÕp nhau trong thêi gian. Ba quan niÖm nay phï hîp víi tr×nh ®é hiÓu biÕt cµng ngµy cµng cao h¬n vÒ mèi t-¬ng quan gi÷a tiÒn tÖ vµ kinh tÕ. 1). Quan niÖm thø nhÊt : - Cho r»ng cã l¹m ph¸t khi sè tiÒn l-u hµnh so víi tr÷ kim cña ng©n hµng ph¸t hµnh qu¸ nhiÒu. Tuy quan niÖm nµy ngµy nay ®· lçi thêi, chóng ta còng cÇn xem xÐt nã. Vµo thêi kúnöa sau thÕ kû 19, khi khi chÕ ®é kim b¶n vÞ thÞnh hµnh, quan niÖm l¹m ph¸t nµy lµ mét quan niÖm th«ng th-êng. Quan niÖm nµy qu¸ ®¬n gi¶n, bëi v× tû lÖ b¶o ®¶m lµ mét tiªu chuÈn qu¸ cøng r¾n. Trong thùc tÕ, cã nh÷ng tr-êng hîp tû lÖ b¶o ®¶m ph¸p ®Þnh vÉn ®-îc t«n träng mµ l¹m ph¸t vÉn x¶y ra, bëi v× gi¸ c¶ mäi thø ®Òu lªn cao, hµng ho¸ khan hiÕm,..v.v.. 2). Quan niÖm thø hai : - Lµ mét quan niÖm ®· ®-îc phæ biÕn sau cuéc thÓ chiÕn thø nhÊt kÓ tõ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ 1929-1933, quan niÖm nµy cã thÓ coi lµ mét quan niÖm tÜnh, vÒ l¹m ph¸t, ng-êi ta so s¸nh hai khèi : khèi hµng ho¸ vµ dÞch vô cã thÓ ®em b¸n trªn thÞ tr-êng vµ khèi tiÒn tÖ mµnh©n d©n cã thÓ sö dông mua hµng. NÕu hai khèi nµy cã gi¸ trÞ ngang nhau, tÝnh theo møc gi¸ c¶ hiÖn h÷u, th× kh«ng cã l¹m ph¸t hay gi¶m ph¸t. NÕu v× lý do g× ®ã khèi tiÒn tÖ t¨ng thªm trong khi khèi hµng ho¸ vµ dÞch vô vÉn kh«ng thay ®æi, tøc lµ ¸p lùc l¹m ph¸t xuÊt hiÖn. Khèi tiÒn tÖ cµng t¨ng thªm th× ¸p lùc l¹m ph¸t cµng nÆng h¬n, t×nh tr¹ng nµy khiÕn cho gi¸ mäi hµng ho¸, dÞch vô ®Òu t¨ng cao. NÕu gi¸ ®ã tiÕp tôc t¨ng th× d©n c- l¹i cÇn nhiÒu tiÒn h¬n ®Ó s¶n xuÊt, trao ®æi, ..v.v..Do ®ã ng©n hµng l¹i ph¶i ph¸t hµnh thªm tiÒn, c¸c nhµ kinh tÕ gäi l¯ n¹n “l¹m ph¸t tù d­ìng”. Quan niÖm tÜnh vÒ l¹m ph¸t tuy gióp hiÓu râ vÒ hiÖn t-îng l¹m ph¸t, nh-ng kh«ng cho biÕt râ nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t. ChÝnh v× thÕ mµ tõ sau cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ 1929-1933 ®· xuÊt hiÖn mét quan niÖm míi cã tÝnh c¸ch ®éng vÒ l¹m ph¸t. 3). Quan niÖm thø ba : -Trong sù tung thªm tiÒn vµo bé m¸y kinh tÕ, cÇn ph©n biÖt 2 giai ®o¹n : + Giai ®o¹n 1 : Trong ®ã nÒnkinh tÕ ch-a ®¹t ®Õn møc toµn dông. Trong giai ®o¹n nµy, sù tung tiÒn kh«ng hÒ ®-a tíi l¹m ph¸t, nh-ng tíi mét lóc nµo ®ã sù t¾c nghÏn cã thÓ xuÊt hiÖn trong mét vµi lÜnh vùc hay trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. Lóc ®ã ng-êi ta b-íc vµo giai ®o¹n hai, tøc lµ giai ®o¹n nÒn kinh tÕ ®· toµn dông. + Giai ®o¹n 2 : Trong giai ®o¹n nµy, nÕu ng-êi ta tiÕp tôc tung thªm tiÒn vµo bé m¸y kinh tÕ tÊt nhiªn khèi hµng ho¸ vµ dÞch vô sÏ kh«ng sao t¨ng b»ng khèi tiÒn tÖ. N¹n l¹m ph¸t lóc ®ã x¶y ra vµ dÊu hiÖu cña nã lµ sù t¨ng gia cña mäi gi¸ c¶, gi¸ trÞ cña tiÒn tÖ ngµy cµng gi¶m bít. Ch-¬ng II Thùc tr¹ng l¹m ph¸t vµ mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng kinh tÕ ë ViÖt Nam. I. Nguyªn nh©n c¬ b¶n g©y ra l¹m ph¸t : - L¹m ph¸t lµ mét ph¹m trï kinh tÕ kh¸ch quan, lµ vÊn ®Ò cña mäi thêi ®¹i, mäi nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ. Chõng nµo cßn tån t¹i nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ, th× cßn l¹m ph¸t, ng-êi ta chØ cã thÓ kiÒm chÕ møc ®é l¹m ph¸t sao cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, mµ Ýt g©y ra nh÷ng hËu qu¶ tai h¹i. Tõ ®ã, cã thÓ ph©n ®Þnh nhiÒu møc ®é l¹m ph¸t sao cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, tõ l¹m ph¸t “n­íc kiÖu” (chung quanh 10%) tíi l¹m ph¸t “phi m·”, thËm chÝ l¯ siªu tèc, tøc lµ t×nh tr¹ng bïng næ gi¸ c¶ hoµn toµn kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®-îc, trong tr-êng hîp nµy dÊu hiÖu tiÒn tÖ hÇu nhkh«ng cßn ý nghÜa n÷a. 1). Nguyªn nh©n thø nhÊt : - L¹m ph¸t bëi t¨ng cÇu, khi cÇu kh«ng kÌm theo sù gia t¨ng s¶n xuÊt, hµng ho¸, dÞch vô. VËy t¹o tiÒn th¸i qu¸ cña l-îng tiÒn tÖ diÔn ra trong bèi c¶nh nµy. 2). Nguyªn nh©n thø hai : - L¹m ph¸t do t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt, khi viÖc t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt lµm t¨ng gi¸ s¶n xuÊt. Cã thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n : + T¨ng nh÷ng ph-¬ng tiÖn ®Æc thï riªng cña s¶n xuÊt. + T¨ng chi phÝ ph©n x-ëng. II. Thùc tiÔn trong mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng kinh tÕ : 1).C¸c b»ng chøng thùc nghiÖm: Nghiªn cøu gÇn ®©y nhÊt lµ cña M.Khan vµ A.Senchadji (n¨m 2000). C¸c t¸c gi¶ ®· sö dông c¸c kü thuËt ph©n tÝch hiÖn ®¹i nhÊt ®Ó kiÓm ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng. C«ng tr×nh cña c¸c «ng bao qu¸t sè liÖu cña 140 n-íc trong ®ã cã c¶ c¸c n-íc ph¸t triÓn vµ c¸c n-íc ®· c«ng nghiÖp ho¸ trong giai®o¹n 1960-1998. Mét lÇn n÷a kÕt qu¶ cho thÊy cã tån t¹i mét møc ng-ìng mµ d-íi ®ã l¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng cã mèi t-¬ng quan d-¬ng vµ trªn ®ã l¹m ph¸t g©y ra ¶nh h-ëng tiªu cùc ®Õn t¨ng tr-ëng. Mét ph¸t kiÕn rÊt cã ý nghÜa cña c¸c t¸c gi¶ lµ møc ng-ìng ®ã kh¸c nhau gi÷a c¸c khèi n-íc ë c¸c n-íc c«ng nghiÖp, møc ng-ìng nµy rÊt thÊp chØ vµo kho¶ng 1-3% n¨m, trong khi ®ã ë c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn møc ng-ìng nµy vµo kho¶ng 7-11%. B»ng chøng thùc nghiÖm ë ViÖt Nam d-êng nh- còng phï hîp víi kÕt qu¶ ë trªn. B¶ng d-íi ®©y cho thÊy mèi quan hÖ phi tuyÕn gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng trong 14 n¨m ®æi míi. Vµo nh÷ng n¨m 80, l¹m ph¸t ®· khiÕn nÒn kinh tÕ l©m vµo khñng ho¶ng. Song tõ n¨m 1992 khi chóng ta ®· kiÒm chÕ ®-îc l¹m ph¸t, tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ kh«ng ngõng ®-îc c¶i thiÖn. Tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ b×nh qu©n giai ®o¹n 1992-1997 lµ 8,8%, trong khi tû lÖ l¹m ph¸t b×nh qu©n lµ 9,7%. Nh-ng tõ n¨m 1997 trë l¹i ®©y l¹m ph¸t ë møc rÊt thÊp vµ GDP còng t¨ng chËm. N¡m 1998-1999 tèc ®é gi¶m xuèng d-íi 6%_mét hiÖn t-îng ®¸ng lo ng¹i víi mét nÒn kinh tÕ nh- n-íc ta cã tèc ®é t¨ng d©n sè 2% n¨m, tû lÖ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng kho¶ng 57% n¨m vµ tû lÖ thÊt nghiÖp 7%. L¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng kinh tÕ ViÖt Nam 1986-1999 §¬n vÞ : % N¨m 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 GDP 2.33 3.64 5.98 4.69 5.10 5.96 8.65 8.07 8.84 9.56 9.34 8.80 5.80 4.80 L¹m_ph¸t 774.7 223.1 393.8 34.7 67.1 67.5 17.5 5.2 14.4 12.7 4.5 3.5 9.2 0.1 Tãm l¹i, c¶ lý thuyÕt vµ thùc tiÔn ®Òu cho thÊy mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t v¯ t¨ng tr­ëng kinh tÕ cã thÓ biÓu diÔn bºng h×nh ch÷ “U” ng­îc. §iÒu ®ã h¯mý rºng ë mçi n­íc tån t¹i mét ph¹m vi l¹m ph¸t “an to¯n” khi m¯ l¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng cã mèi quan hÖ cïng chiÒu. Trong tr-êng hîp ®ã, l¹m ph¸t lµ c¸i gi¸ ph¶i tr¶ cho t¨ng tr-ëng kinh tÕ. Níi láng tµi kho¸ vµ tiÒn tÖ, mét mÆt, cã xu h-íng lµm t¨ng l¹m ph¸t, mÆt kh¸c, sÏ cã t¸c dông khuyÕn khÝch ®Çu t-, më réng tæng cÇu vµ do vËy cho phÐp sö dông ®Çy ®ñ h¬n c¸c nguån lùc hiÖn cã vµ thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ. Tuy nhiªn, l¹m ph¸t qu¸ cao ch¾c ch¾n sÏ ¶nh h-ëng xÊu ®Õn t¨ng tr-ëng kinh tÕ. Trong c¶ hai tr-êng hîp_l¹m ph¸t qu¸ cao hoÆc qu¸ thÊp_chÝnh phñ ®Òu cÇn cã c¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh sao cho cã lîi cho t¨ng tr-ëng kinh tÕ dµi h¹n trong khi vÉn ®¶m b¶o æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Trªn c¬ së khu«n khæ lý thuyÕt, kinh nghiÖm quèc tÕ diÔn biÕn l¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam nh÷ng n¨m qua, nhiÒu häc gi¶ cho r»ng møc l¹m tèi -u ®èi víi ViÖt nam cã thÓ n»m trong kho¶ng 5-7% n¨m. 2). Thùc tiÔn cña vÊn ®Ò : - Trong mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr-ëng kinh tÕ, c©u hái ®Æt ra lµ n-íc cã l¹m ph¸t cao t¨ng tr-ëng nhanh h¬n hay chËm h¬n n-íc cã l¹m ph¸t thÊp ? Thùc tÕ ®· ®-a ra lêi gi¶i kh«ng cïng mét ®¸p sè. Trong thêi kú 1971-1991, Thuþ SÜ t¨ng tr-ëng b×nh qu©n 1.1% n¨m, mÆc dï ®©y lµ n-íc cã møc l¹m ph¸t thÊp thø hai trong sè 20 n-íc ®-îc nghiªn cøu. Trong khi ®ã Italy, T©y Ban Nha, Iceland l¹i ®¹t ®-îc sù t¨ng tr-ëng cao dï møc l¹m ph¸t h¬n 10%. - VÒ mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp, lý thuyÕt cña J.M.Keynes víi luËn ®iÓm lÊy l¹m ph¸t vµ béi chi ng©n s¸ch ®Ó xo¸ khñng ho¶ng vµ thÊt nghiÖp ®· ®-îc nhiÒu n-íc t- b¶n øng dông thµnh c«ng sau thËp kØ 1933. Nh-ng tiÕp ®ã, tõ nh÷ng n¨m 1960, l¹m ph¸t trµn lan mµ vÉn kh«ng lo¹i trõ ®-îc thÊt nghiÖp. Trong khi ®ã thêi kú1974-1991, c¸c n-íc l¹m ph¸t thÊp còng cã tû lÖ thÊt nghiÖp thÊp nhÊt. - Trong mèi quan hÖ gia t¨ng l-îng tiÒn trong l-u th«ng víi møc ®é l¹m ph¸t thùc tÕ còng kh«ng diÔn ra hoµn toµn trïng hîp víi lý thuyÕt. N¨m 1990, chóng ta t¨ng khèi l-îng tiÒn giÊy trong l-u th«ng thªm 73%, tû lÖ l¹m ph¸t lªn 67%. Nh-ng n¨m 1991, tiÒn giÊy l-u th«ng chØ t¨ng 41%, tû lÖ l¹m ph¸t l¹i lªn tíi 64%; Trong khi ®ã hai n¨m 1992 vµ 1993 tiÒn ph¸t hµnh thªm tíi 70-80% nh-ng tû lÖ l¹m ph¸t l¹i ®-îc kÐo xuèng 17,6% (1992) vµ 5,2% (1993). ë n-íc ta, qu¸ tr×nh kÐo l¹m ph¸t xuèng vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë møc thÊp còng ®-îc ghi nhËn lµ thµnh tùu næi bËt trong c«ng cuéc ®æi míi. Cã thÓ kh¸i qu¸t diÔn biÕn cña l¹m ph¸t vµ kÕt qu¶ kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë n-íc ta trong b¶ng sau ®©y : % chØ sè t¨ng gi¸ b¸n lÎ hµng ho¸ vµ dÞch vô (CPI) N¨m C¶ n¨m 1986 774.7 1987 223.1 1988 393.8 1989 34.7 1990 67.4 1991 67.6 1992 17.6 1992 5.2 1994 14.4 1995 ( dù 15.0 kiÕn) B¶ng trªn chothÊy sau nhiÒu n¨m liÒn l¹m ph¸t ë møc 3 con sè/n¨m, n¨m 1989 lÇn ®Çu tiªn ta ®· kÐo l¹m ph¸t xuèng hai con sè. §Æc biÖt n¨m 1993, l¹m ph¸t tõ 17,6% (1992) xuèng 5,2%, nh-ng GDP vÉn ®¹t møc t¨ng cao 7,2%. Tuy vËy chóng ta vÉn ch-a ®-a ®-îc l¹m ph¸t xuèng møc mong muèn vµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng khã kh¨n trong t-¬ng lai. Do chç møc l¹m ph¸t kh«ng ®-îc dù b¸o chÝnh x¸c trong nhiÒu tr-êng hîp ®· h¹n chÕ tÝnh ham muèn chÊp nhËn rñi ro cña c¸c nhµ ®Çu t-. §ång thêi g©y khã kh¨n cho viÖc thùc hiÖn c¸c hîp ®ång kinh tÕ, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng, l·i suÊt vµ thuÕ. V× vËy, cïngvíi viÖc kÐo l¹m ph¸t xuèng 1 con sè cßn næi lªn mét vÊn ®Ò rÊt träng yÕu lµ ph¶i gi÷ ®-îc møc l¹m ph¸t ®ã æn ®Þnh. §Ó thùc hiÖn c«ng viÖc trªn nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· ®Ò cËp ®Õn yªu cÇu x©y dùng hÖ thèng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, tµi chÝnh hiÖu qu¶; tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t; d÷ tr÷ quèc gia ®ñ m¹nh vµ can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ ®óng lóc... Xin nhÊn m¹nh thªm mét sè ®iÓm nh- sau : + Thø nhÊt : §Èy m¹nh h¬n n÷a qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ. Trªn c¬ së ®ã cã thÓ tËn dông tèi ®a -u thÕ cña thÞ tr-êng vµ khai th¸c tèi -u tiÒm n¨ng cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. Nhê vËy mµt¨ng nhanh sè l-îng chñng lo¹i vµchÊt l-îng hµng ho¸ cung øng ra thÞ tr-êng. + Thø hai : æn ®Þnh gi¸ c¶ nh÷ng mÆt hµng thiÕt yÕu vµ nh÷ng mÆt hµng mµ nhµ n-íc ®éc quyÒn s¶n xuÊt kinh doanh. + Thø ba : Th-íc ®o th«ng th-êng nhÊt cña l¹m ph¸t lµ CPI, nh-ng viÖc ®o l-êng CPI kh«ng ph¶i lu«n chÝnh x¸c. V× nã võa kh«ng thÓ hiÖn ®-îc ®Çy ®ñ nh÷ng biÕn ®æi chÊt l-îng hµng ho¸ vµ do nh-ng sai sãt vÒ mÆt kü thuÊt tÝnh to¸n. + Thø t- : CÇn nhËn thøc r»ng chèng vµ kiÒm gi÷ l¹m ph¸t kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých cña ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m«, mµ chØ lµ c«ng cô, ph-¬ng tiÖn, c¸ch thøc ®Ó t¹o m«i tr-êng vµ kÝch thÝch t¨ng tr-ëng kinh tÕ. NghÜa lµ toµn bé c«ng cô, c¸ch thøc vÜ m« ®Òu ph¶i h-íng tíi mét môc ®Ých duy nhÊt lµ thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. Tãm l¹i, chèng vµ kiÒm gi÷ l¹m ph¸t ®ßi hái ph¶i võa sö dông kÕt hîp nhiÒu c«ng cô, biÖn ph¸p ®ång bé; võa ph¶i nghiªn cøu lý thuyÕt kh«ng ngõng vµ kiÓm nghiÖm th-êng xuyªn mäi lý thuyÕt trong thùc tiÔn. Ch-¬ng III C¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc l¹m ph¸t I, Nh÷ng biÖn ph¸p t×nh thÕ Nh÷ng biÖn ph¸p n¯y ®­îc ¸p dông víi môc tiªu gi¹m tøc thêi “c¬n sèt l¹m ph¸t “ trªn c¬ së ®ã sÏ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p æn ®Þnh tiÒn tÖ l©u d¯i . C¸c biÖn ph¸p nµy th-êng ®-îc ¸p dông khi nÒn kinh tÕ l©m vµo t×nh tr¹ng siªu l¹m ph¸t . Thø nhÊt :c¸c biÖn ph¸p t×nh thÕ th-êng ®-îc chÝnh phñ c¸c n-íc ¸p dông , tr-íc hÕt lµ gi¶m l-îng tiÒn giÊy trong nÒn kinh tÕ nh- ngõng ph¸t hµnh tiÒn vµo l-u th«ng . BiÖn ph¸p nµy cßn gäi lµ chÝnh s¸ch ®ãng b¨ng tiÒn tÖ . Tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng cao ngay lËp tøc ng©n hµng trung -¬ng ph¶i dõng c¸c biÖn ph¸p cã thÓ ®-a ®Õn t¨ng cung øng tiÒn tÖ nh- ngõng thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô triÕt khÊu vµ t¸i triÕt khÊu ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông , dõng viÖc mua vµo c¸c chøng kho¸n ng¾n h¹n trªn thÞ tr-êng tiÒn tÖ , kh«ng ph¸t hµnh tiÒn bï ®¾p béi chi ng©n s¸ch. Nhµ n-íc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p lµm gi¶m l-îng tiÒn cung øng trong nÒn kinh tÕ nh-: ng©n hµng trung -¬ng b¸n ra c¸c chøng kho¸n ng¾n h¹n trªn thÞ tr-êng tiÒn tÖ , b¸n ngo¹i tÖ vµvay , ph¸t hµnh c¸c c«ng cô nî cña chÝnh phñ ®Ó vay tiÒn trong nÒn kinh tÕ bï ®¾p cho béi chi ng©n s¸ch nhµ n-íc , t¨ng l·i suÊt tiÒn göi ®Æc biÖt lµ t¨ng l·i suÊt tiÒn göi tiÐt kiÖm d©n c- . c¸c biÖn ph¸p nµy rÊt cã hiÖu lùc v× trong mét thêi gian ng¾n nã cã thÓ gi¶m bít ®-îc mét khèi l-¬ngj kh¸ lín tiÒn nhµn rçi trong d©n c- do ®ã gi¶m ®-îc søc Ðp lªn gi¸ c¶ hµng ho¸ vÇ dÞch vô trªn thÞ tr-êng . ë viÖt nam c¸c biÖn ph¸p nµy ®· d-îc ¸p dông thµnh c«ng vµo cuèi nh÷ng n¨m 80, ®Çu nh÷ng n¨m 90 . Thø hai :thi hµnh chÝnh s¸ch tµi chÝnh th¾t chÆt nh- t¹m ho·n nh÷ng kho¶n chi ch-a cÇn thiÕt trong nÒn kinh tÕ , c©n ®èi l¹i ng©n s¸ch vµ c¾t gi¶m chi tiªu ®Õn møc cã thÓ ®-îc . Thø ba : t¨ng quü hµng ho¸ tiªu dïng ®Ó c©n ®èi víi sè l-îng tiÒn cã trong l-u th«ng b»ng c¸ch khuyÕn khichs tù do mËu dÞch , gi¶m nhÑ thuÕ quan vµ c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt kh¸c ®Ó thu hót hµng ho¸ tõ ngoµi vµo. Thø t- : ®i vay vµ xin viÖn trî tõ n-íc ngoµi . Thø n¨m : c¶i c¸ch tiÒn tÖ , ®©y lµ biÖn ph¸p cuèi cïng khi c¸c biÖn ph¸p trªn ch-a ®em l¹i hiÖu qu¶ mong muèn . II. Nh÷ng biÖn ph¸p chiÕn l-îc §©y lµ nh÷ng biÖn ph¸p cã t¸c ®éng l©u dµi ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n . Tæng hîp c¸c biÖn ph¸p nµy sÏ t¹o ra søc m¹nh kinh tÕ l©u dµi cho ®Êt n-íc Thø nhÊt : thóc ®Èy sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ më réng l-u th«ng hµng ho¸. §©y lµ biÖn ph¸p chiÕn l-îc hµng ®Çu ®Ó h¹n chÕ l¹m ph¸t , duy tr× sù æn ®Þnh tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n . S¶n xuÊt trong n-íc cµng ph¸t triÓn th× cµng t¹o tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c cho sù æn ®Þnh tiÒn tÖ . Chó träng thu hót ngo¹i tÖ qua viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ , ph¸t triÓn ngµnh du lÞch … Thø hai : kiÖn toµn bé m¸y hµnh chÝnh , c¾t gi¶m biªn chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh . Thùc hiÖn tèt biÖn ph¸p nµy sÏ gãp phÇn to lín vµo viÖc gi¶m chi tiªu th-êng xuyªn cña ng©n s¸ch do ®ã gi¶m béi chi ng©n s¸ch nhµ n-íc . Thø ba : t¨ng c-êng c«ng t¸c qu¶n lý ®iÒu hµnh ng©n s¸ch nhµ n-íc trªn c¬ së t¨ng c¸c kho¶n thu cho ng©n s¸ch mét c¸c hîp lý , chèng thÊt thu , ®Æc biÖt lµ thÊt thu vÒ thuÕ , n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c kho¶n chi ng©n s¸ch nhµ n-íc . III. Mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë n-íc ta hiÖn nay T×nh h×nh kinh tÕ tµi chÝnh cña n-íc ta trong nh÷ng n¨m võa qua ®¹t ®-îc sù æn ®Þnh vµ cã chiÒu h-íng tèt, n¹n l¹m ph¸t ®· ®-îc kiÒm chÕ vµ ®Èy lïi tõ 67.5% n¨m 1991 xuèng cßn 17,5% n¨m 1992, 5,2% (1993), 14.2% (1994), trong khi ®ã vÉn ®¶m b¶o møc t¨ng tr-ëng kinh tÕ 8,6% (!992), 8,1% (1993), 8,7% (1994). Tû gi¸ VN§ so víi ®«la Mü tõ cuèi n¨m 1991 lµ 14,194 VN§ ®· lªn gi¸ dÇn vµ gi÷ ë møc trªn d-íi 10.800 VN§/USD tõ th¸ng 11.1992 cho ®Õn nay. §ång thêi c¸n c©n thanh to¸n ®-îc c¶i thiÖn râ rÖt. MÆt kh¸c xuÊt nhËp khÈu cã xu h-íng t¨ng lªn. §Ó kh¾c phôc vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t trong giai ®o¹n hiÖn nay cÇn ph¶i thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p ®ång bé nh- sau : - Tr-íc hÕt ph¶i khèng chÕ tû lÖ béi chi ng©n s¸ch ë d-íi møc 5% GDP. Bëi vµ béi chi ng©n s¸ch lµ mét nh©n tè quan träng g©þ ra sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu. - Ph¶i n©ng cao s¶n l-îng hµng ho¸ trªn c¬ së ®Èy m¹nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng, n«ng nghiÖp, cô thÓ lµ t¹o ra nhiÒu l-¬ng thùc, thùc phÈm, mét sè hµng ho¸ lµ t- liÖu s¶n xuÊt vµ c¸c lo¹i hµng ho¸ lµ nhiªn liÖu, n¨ng l-îng. MÆt kh¸c cÇn tiÕp tôc ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¶i tiÕn c«ng nghÖ, c¶i tiÕn kü thuËt ®¶m b¶o tõng b-íc gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt. - VÒ lÜnh vùc ng©n hµng víi tr¸ch nhiÖm lµ mét ngµnh ®ãng vai trß quan träng nhÊt trong viÖc kiÒm chÕ l¹m ph¸t, cÇn tiÕn hµnh c¸c b-íc sau : + N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông trªn c¬ së tÝch cùc huy ®éng vèn vµ cho vay hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n + KiÓm so¸t chÆt chÏ cung øng tiÒn tÖ cña ng©n hµng nhµ n-íc cho môc tiªu ngo¹i tÖ, æn ®Þnh thÞ tr-êng ngo¹i tÖ vµ tû gi¸ ®ång ViÖt Nam. + N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c«ng cô dù tr÷ b¾t buéc. + T¨ng c-êng hiÖu lùc cña c«ng t¸c thanh tra ®èi víi ng©n hµng th-¬ng m¹i. + Xö lý t«t mèi quan hÖ víi ng©n s¸ch nhµ n-íc, ph¸t triÓn thÞ tr-êng vèn, ®ång thêi xóc tiÕn nhanh viÖc thiÕt lËp thÞ tr-êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam vµ sù hoµ nhËp cña thÞ tr-êng nµy vµo céng ®ång kinh tÕ quèc tÕ, nhÊt lµ tõ khi ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn thø 7 cña khèi ASEAN ®Ó thuhótnhanh chãng h¬n n÷a nguån vèn n-íc ngoµi gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc. Ngoµi ra cÇn tæ chøc qu¶n lý nî n-íc ngoµi cã kÕ ho¹ch vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn vµo ViÖt Nam d-íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nhvay vèn cña IMF, WB, ADB,.. Tãm l¹, trong t×nh h×nh hiÖn nay cÇn cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp trong viÖc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ vi m« vµ vÜ m« cña nhµ n-íc (gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò th©m hôt ng©n s¸ch, chÊn chØnh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, ®iÒu hµnh tèt gi¸ c¶ vµ l-u th«ng hµng ho¸,..) ®Ó ®¶m b¶o võa t¨ng tr-ëng kinh tÕ võa kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë møc tèt nhÊt. KÕT LUËN KiÒm chÕ l¹m ph¸t lµ mét vÊn ®Ò cã tÇm quan träng hµng ®Çu trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña c¸c n-íc nãi chung vµ ë ViÖt Nam ta nãi riªng. Tõ khi §¶ng vµ nhµ n-íc ta chuyÓn nÒn kinh tÕ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®· xem nã lµ nhiÖm vô cÊp b¸ch tr-íc m¾t, còng nh- vÒ l©u dµi, nªn ®· tiÕn hµnh cïng lóc nhiÒu biÖn ph¸p cã kÕt qu¶ vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Ó kiÒm chÕ l¹m ph¸t vµ thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ. V× vËy viÖc t×m hiÓu b¶n chÊt , nguyªn nh©n g©y ra l¹m ph¸t lµ ®iÒu hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt . Tõ ®ã ta cã thÓ t×m ra gi¶i ph¸o tèi -u nhÊt ®Ó kh¾c phôc l¹m ph¸t vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt . L¹m ph¸t lu«n ®i kÌm víi t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ lµ kÎ thï cña t¨ng tr-ëng kinh tÕ . NÕu chÝnh phñ kh«ng cè nh÷ng chÝnh s¸ch ta× chÝnh linh ho¹t th× nÒn kinh tÕ sÏ r¬i vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i , l¹m ph¸t ë møc cao nh- nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kØ 80 ë n-íc ta. TµI LIÖU THAM KH¶O 1. T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ sè 9-1999 2. T¹p chÝ ng©n hµng sè 16-1999, sè 18-1999, sè 3-2000 3. T¹p chÝ tµi chÝnh th¸ng 8-1998, th¸ng 9-1999, th¸ng 10-2001 4. T¹p chÝ ng©n hµng sè 12-2001 5. T¹p chÝ Céng s¶n sè 9-2000 6. B¸o Sµi Gßn gi¶i phãng 17-4-1999 7. Gi¸o tr×nh kinh tÕ vÜ m« 8. Gi¸o tr×nh lý thuyÕt tµi chÝnh tiÒn tÖ