Tài liệu Tiểu luận những giải pháp chủ yếu cho 1 chiến lược kinh tế dựa vào tri thức

môc lôc PhÇn i : lêi nãi ®Çu phÇn ii : Néi dung chÝnh ch¬ng i – c¬ së nghiªn cøu i) c¬ së lý luËn 1) Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn cña phÐp biÖn chøng duy vËt 2) ThÕ nµo lµ nÒn kinh tÕ tri thøc ? ii) c¬ së thùc tiÔn Ch¬ng ii – thùc tr¹ng vÊn ®Ò I) c¬ héi ®èi víi viÖt nam II) th¸ch thøc ®èi víi viªt nam ch¬ng iii—nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu cho mét chiÕn lîc kinh tÕ dùa vµo tri thøc phÇn iii : kÕt luËn 1 phÇn i : lêi nãi ®Çu ThÕ giíi ®· bíc sang n¨m 2002 , loµi ngêi ®ang ®i nh÷ng bíc ®i v÷ng ch¾c cña m×nh trong c«ng cuéc lµm chñ thÕ giíi .Nh÷ng cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt , nh÷ng ph¸t minh , nh÷ng thµnh tùu trong mäi lÜnh vùc kh«ng ngõng gia t¨ng vµ ngµy cµng ®îc ¸p dông nhiÒu trong thôc tiÔn. §Êt cíc chóng ta cïng tån t¹i trong mét thÕ giíi kh«ng ngõng biÕn ®æi vËn ®éng Êy.Chóng ta ®ang sèng trong thêi ®¹i mµ sù biÕn ®æi diÔn ra s©u s¾c m¹nh mÏ cha tõng cã trong lÞch sö .TÝnh ®Õn nay ®Êt níc ®· tr¶i qua hai thËp liªn cña nÒn kinh tÕ tri thøc ,c¸c c«ng nghÖ cao ph¸t triÓn nh vò b·o vµ ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu k× diÖu mµ tríc ®©u vµi thËp liªn con ngêi cha dù b¸o ®îc vµ còng Ýt d·m m¬ íc tíi . §Æc biÖt lµ trong thËp liªn 90 c¸c thµnh tùu vÒ c«ng nghÖ th«ng tin nh c«ng nghÖ web, internet , thùc tÕ ¶o , th¬ng m¹i ®iÖn tö ...Cïng víi nh÷ng thµnh tùu vÒ c«ng nghÖ sinh häc : c«ng nghÖ gen , nh©n b¶n v« tÝnh ... ®ang t¸c ®éng m¹nh mÏ ,s©u s¾c lµm ®¶o lén toµn bé nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ toµn bé x· héi loµi ngêi ®a con gnêi vµo thêi ®¹i tri thøc . MÆc dï ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu nhng vÊn ®Ò cña nÒn kih tÕ tri thøc lu«n lu«n ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc cho c¸c nhµ nghiªn cøu khoa häc .Níc ta so víi thÕ giíi vÉn lµ mét níc nghÌo v× thÕ mµ nÒn kinh tÕ tri thøc vÉn cßn gÆp ph¶i nh÷ng mÆt yªó kÐm vµ h¹n chÕ . ChÝnh v× vËy mµ chóng ta ph¶i nghiªn cøu nÒn kinh tÕ tri thøc t×m híng ®i ®óng ®¾n cho nÒn kinh tÕ tri thøc , phï hîp víi ®iÒu kiÖn ,hoµn c¶nh ®Êt níc ,phï hîp víi khu vùc ,víi thÕ giíi vµ thêi ®¹i.§iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ chóng ta ph¶i ph©n tÝch nÒn kinh tÕ tri thøc gi÷a thêi c¬ vµ th¸ch thøc ®èi víi ®Êt níc ta hiÖn nay .Trong tæng thÓ c¸c mèi liªn hÖ ,trong sù ph¸t triÓn vËn ®éng kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ tri thøc cÇn ph¶i sö dông quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ , quan ®iÓm rót ra tõ hai nguyªn lý c¬ b¶n cña phÐp biÖn chøng triÕt häc Mac-lªnin vµo qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ tri thøc gi÷a thêi c¬ vµ th¸ch thøc cña níc ta hiÖn nay. 2 Víi sù hiÓu biÕt h¹n hÑp ,trong bµi viÕt nµy Em chØ xin chØ ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ¶nh hëng ®Õn nÒn kinh tÕ tri thøc vµ nÒn kinh tÕ tri thøc níc ta ph¸t triÓn nh thÕ nµo díi t¸c ®éng trong nhng ®iÒu kiªn lÞch sö cô thÓ. 3 phÇn II- néi dung chÝnh. Ch¬ng i – c¬ së nghiªn cøu. I. C¬ së lÝ luËn. 1) Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn cña phÐp biÖn chøng duy vËt. Néi dung nguyªn lý: Mäi sù vËt hiÖn tîng cña giíi tù nhiªn, x· héi, t duy ®Òu n»m trong mèi liªn hÖ biÖn chøng víi nhau, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau rµng buéc n¬ng tùa, qui ®Þnh lÉn nhau lµm tiÒn ®Ò ®iÒu kiÖn cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nhau. Mèi liªn hÖ nµy ch¼ng nh÷ng diÔn ra ë mäi sù vËt hiÖn tîng trong tù nhiªn, trong x· héi, trong t duy mµ cßn diÔn ra gi÷a c¸c yÕu tè, c¸c mÆt kh¸c cña qó tr×nh cña mçi sù vËt hiÖn tîng. Mèi liªn hÖ tríc ®©y lµ kh¸ch quan, nã b¾t nguån tõ tÝnh thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi biÓu hiÖn trong qu¸ tr×nh tù nhiªn, x· héi vµ t duy. Mèi quan hÖ cña sù vËt hiÖn tîng trong thÕ giíi lµ ®a d¹ng vµ nhiÒu vÎ: cã mèi liªn hÖ bªn trong vµ bªn ngoµi, trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp, c¬ b¶n vµ kh«ng c¬ b¶n, chñ yÕu vµ thø yÕu. a) Nguyªn lý vÒ sù ph¸t triÓn cña phÐp biÖn chøng. Néi dung nguyªn lý: Mäi sù vËt hiÖn tîng cña thÕ giíi ®Òu kh«ng ngõng biÕn ®æi vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau, c¸i míi kÕ tiÕp c¸i cò, giai ®o¹n sau kÕ thõa giai ®o¹n tríc t¹o thµnh qu¸ tr×nh tiÕn lªn m·i m·i. Ph¸t triÓn lµ khuynh híng thèng trÞ thÕ giíi. Nguån gèc nguyªn nh©n cña sù ph¸t triÓn lµ sù thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp. C¸ch thøc h×nh th¸i cña sù ph¸t triÓn lµ sù thay ®æi vÒ lîng dÉn ®Õn sù thay ®æi vÒ chÊt vµ ngîc l¹i. Khuynh híng cña sù ph¸t triÓn lµ ®i tõ thÊp ®Õn cao, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ cha hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn. Sù ph¸t triÓn chØ hoµn thiÖn khi ta so s¸nh c¸c h×nh thøc tån t¹i cña sù 4 vËt ë c¸c thêi ®iÓm khacs nhau trªn trôc thêi gian qu¸ khøhiÖn t¹i-t¬ng lai. b) C¬ së kh¸ch quan cña quan ®iÓn lÞch sö cô thÓ. Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn vµ nguyªn lý vÒ sù ph¸t triÓn lµ c¬ së h×nh thµnh quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ nh mäi sù vËt hiÖn tîng cña thÕ giíi vËt chÊt ®Òu tån t¹i vËn ®éng vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng gian vµ thêi gian cô thÓ x¸c ®Þnh. §iÒu kiÖn kh«ng gian vµ thêi gian cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña sù vËt. Cïng mét sù vËt nhng nÕu tån t¹i trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng gian thêi gian cô thÓ kh¸c nhau, thËm chÝ cã thÓ lµm thay ®æi h¼n b¶n chÊt cña sù vËt. c) Kh«ng gian vµ thêi gian. Kh«ng gian ph¶n ¸nh thuéc tÝnh cña c¸c ®èi tîng vËt chÊt, cã vÞ trÝ, cã h×nh thøc kÕt cÊu, cã dé dµi ng¾n cao thÊp. Kh«ng gian biÓu hiÖn sù cïng tån t¹i vµ t¸ch biÖt cña c¸c sù vËt víi nhau, biÓu hiÖn b¶n tÝnh cña chóng, trËt tù ph©n bæ cña chóng. Thêi gian ph¶n ¸nh thuéc tÝnh cña c¸c qu¸ tr×nh vËt chÊt diÔn ra nhanh hay chËm, kÕ tiÕp nhau theo mét trËt tù nhÊt ®Þnh. Thêi gian biÓu hiÖn tèc ®é vµ tr×nh tù diÔn biÕn cña qu¸ tr×nh vËt chÊt, tÝnh t¸ch biÖt gi÷a c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh ®ã, tr×nh tù xuÊt hiÖn vµ mÊt ®i cña c¸c sù vËt hiÖn tîng. Kh«ng gian vµ thêi gian nh vËy lµ nh÷ng h×nh thøc tån t¹i cña vËt chÊt, lµ nh÷ng thuéc tÝnh chung vèn cã cña c¸c d¹ng vËt chÊt cô thÓ. Kh«ng gian vµ thêi gian tån t¹i khchs quan vµ cã sù biÕn ®æi phô thuéc vµo vËt chÊt vËn ®éng. d) Yªu cÇu c¶u quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ(cã 3 yªu cÇu). Thø nhÊt, khi xem xÐt c¶i biÕn sù vËt ph¶i ®Æt nã trong ®iÒu kiÖn kh«ng gian thêi gian cô thÓ cña nã, ph¶i 5 ph©n tÝch xem nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng gian thêi gian Êy cã ¶nh hëng nh thÕ nµo ®Õn tÝnh chÊt ®Æc ®iÓm cña sù vËt, ph¶i ph©n tÝch cô thÓ mäi t×nh h×nh cô thÓ ¶nh hëng ®Õn sù vËt. Thø hai, khi nghiªn cøu mét lý luËn, mét luËn ®iÓm khoa häc nµo ®ã cÇn ph¶i ph©n tÝch nguån gèc xuÊt xø, hoµn c¶nh lµm n¶y sinh lÝ luËn ®ã. Cã nh vËy ®¸nh gi¸ ®óng gi¸ trÞ vµ h¹n chÕ cña lý luËn ®ã. Thø ba, khi vËn dông mét lý luËn nµo ®ã vµo thùc tiÔn gi¶i thÝch ®Õn ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n¬i ®îc vËn dông. 2) ThÕ nµo lµ nÒn kinh tÕ tri thøc? Loµi ngêi ®ang chøng kiÕn sù ra ®êi cña mét xu híng ph¸t triÓn míi, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ dùa trªn tri thøc. NÒn kinh tÕ tri thøc ®· vµ ®ang hoµn thµnh ë nhiÒu níc ph¸t triÓn hiÖn nay sÏ trë thµnh mét xu thÕ quèc tÕ trong mét hoÆc hai thËp kû tíi. Xu thÕ nµy lµ thêi c¬ vµ th¸ch thøc ®èi víi chóng ta chíp lÊy thêi c¬ vµ chÊp nhËn th¸ch thøc ®Ó ph¸t triÓn lµ quyÕt t©m cña §¶ng nhµ níc vµ nh©n d©n ta. §ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò cã lÏ chóng ta ®Òu chÊp nhËn. Trªn thùc tÕ kinh tÕ dùa trªn tri thøc ®Ó tù l·nh ®¹o m×nh ë trªn nh÷ng khÝa c¹nh rÊt c¬ b¶n. VÒ mÆt biÓu hiÖn, ®· xuÊt hiÖn c¸c yÕu tè kinh tÕ míi nh ngµnh kinh tÕ dùa trªn tri thøc, doanh nghiÖp tri thøc, c«ng nh©n tri thøc... VÒ mÆt lîi Ých, ho¹t ®éng dùa trªn kinh tÕ tri thøc mang l¹i kho¶n lîi nhuËn to lín... Tríc tiªn, chóng ta cÇn t×m hiÓu vÒ nÒn kinh tÕ tri thøc. Kinh tÕ tri thøc lµ nÒn kinh tÕ trong ®ã sù s¶n sinh ra, phæ cËp vµ sö dông tri thøc gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o ra cña c¶i, n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc vÉn cßn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhng hai nghµnh nµy chiÕm tû lÖ thÊp. Còng nh trong nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp vÉn cßn n«ng nghiÖp nhng n«ng nghiÖp chØ chiÕm mét phÇn nhá. 6 Trong nÒn kinh tÕ tri thøc chiÕm ®a sè lµ c¸c ngµnh kinh tÕ dùa vµo tri thøc, dùa vµo c¸c thµnh tùu míi nhÊt cña khoa häc vµ c«ng nghÖ. §ã lµ nh÷ng ngµnh míi nh c«ng nghÖ th«ng tin ( c«ng nghiÖp phÇn cøng, c«ng nghiÖp phÇn mÒm), c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, c¸c dÞch vô míi dùa vµo c«ng nghÖ cao. VÝ dô: s¶n xuÊt «t« lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng, nhng nÕu s¶n xuÊt ra nh÷ng lo¹i «t« cã ®é an toµn cao, nh÷ng «t« th«ng minh kh«ng cÇn ngêi l¸i th× ngµnh s¶n xuÊt «t« cã thÓ coi lµ ngµnh kinh tÕ tri thøc. Nh vËy c¸c nhµ m¸y may tù ®éng ho¸ toµn bé,nh÷ng trang tr¹i s¶n xuÊt n«ng nghiÖp dùa vµo c«ng nghÖ sinh häc, tù ®éng ®iÒu khiÓn...lµ nh÷ng ngµnh kinh tÕ tri thøc. Kinh tÕ tri thøc toµn bé c¬ cÊu nÒn Tæ chøc hîp t¸c vµ thøc ®· chiÕm h¬n trªn 60% lùc lîng lao xuÊt hiÖn trong mäi lÜnh vùc, trong kinh tÕ quèc d©n, trong c¸c níc thuéc ph¸t triÓn kinh tÕ (OECD) kinh tÕ tri 50% GDP, c«ng nh©n tri thøc chiÕm ®éng. III) C¬ së thùc tiÔn. T¹i sao ph¶i vËn dông quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ vÒ qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ tri thøc? Tríc hÕt chóng ta cÇn ph¶i kh¨ng ®Þnh r»ng nÒn kinh tÕ tri thøc còng lµ mét d¹ng vËt chÊt. Theo sù ph©n lo¹i cña triÕt häc M¸c-Lªnin th× nÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ mét d¹ng vËt chÊt x· héi, chÝnh v× thÕ nÒn kinh tÕ tri thøc ViÖt Nam còng tån t¹i, vËn ®éng vµ ph¸t triÓn theo nh÷ng nguyªn lý quy luËt cña triÕt häc M¸c mµ cô thÓ lµ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng gian, thêi gian theo quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ. Tríc ®©y chóng ta nãi khoa häc lµ lùc lîng s¶n xuÊt, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ khoa häc tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt b»ng viÖc t¹o ra c«ng nghÖ, t¹o ra ph¬ng ph¸p ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt, cßn b©y giê theo tiªn ®o¸n cña M¸c th× khoa häc ®· cã thÓ trùc tiÕp lµm ra s¶n phÈm, ®· trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ quan träng hµng ®Çu. 7 Thùc tÕ cho thÊy nhê cã c«ng nghÖ míi mµ nhiÒu ngµnh míi, nhÊt lµ trong c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ®îc t¹o ra. C¸c ngµnh truyÒn thèng ®îc hiÖn ®¹i ho¸ vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn nhng tû lÖ trong GDP ngµy cµng gi¶m ®i. Tû lÖ c¸c ngµnh dÞch vô t¨ng lªn. N¨m 1998, tÝnh chung cho toµn thÕ giíi tû lÖ dÞch vô trong GDP chiÕm 61%(1980 lµ 56%), nhãm c¸c níc thu nhËp thÊp vµ trung b×nh lµ 51%(1980 lµ 42%), nhãm c¸c níc thu nhËp cao lµ 65% (1980 lµ 59%), MÜ, Ph¸p: 71%(1980 MÜ lµ 64%, Ph¸p lµ 62%). Trong khi ®ã tû lÖ n«ng nghiÖp t¬ng øng lµ 5%(7%), 12%(18%), 2%(3%), 2%(3-4%). Ph¸t triÓn m¹nh nhÊt lµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ dÞch vô dùa chñ yÕu vµo tri thøc vµ c«ng nghÖ cao - nh÷ng ngµnh kinh tÕ tri thøc, nh÷ng ngµnh nµy cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao nhÊt, ®ong vai trß quan träng nhÊt trong t¨ng trëng kinh tÕ. Nh vËy khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ang ®a nÒn s¶n xuÊt x· héi tõng bíc chuyÓn tõ nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, dùa chñ yÕu vµo m¸y mãc, tµi nguyªn thiªn nhiªn sang nÒn s¶n xuÊt tri thøc dùa chñ yÕu vµo trÝ lùc vµ th«ng tin. Nh vËy cã thÓ nãi hiÖn nay thÕ giíi ®ang b¾t ®Çu qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ tri thøc. C¸c chuyªn gia Liªn hîp quèc cho r»ng c«ng nghÖ cao sÏ t¸c ®éng m¹nh mÏ, s©u réng ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ cña c¸c níc ph¸t triÓn. Cßn kho¶ng c¸ch cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Õn nÒn kinh tÕ tri thøc th× cßn rÊt xa, v× khã mµ kh¾c phôc ®îc kho¶ng c¸ch vÒ tri thøc ®ang rÊt lín vµ ngµy cµng gi·n ra so víi c¸c níc ph¸t triÓn: nÕu kh«ng thùc hiÖn mét chiÕn lîc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cã thÓ lµm chñ ®îc tri thøc míi cu¶ thêi ®¹i th× ®Õn nöa sau cña thÕ kû XXI còng khã mµ x©y dùng ®îc nÒn kinh tÕ tri thøc. C«ng nghÖ th«ng tin vµ tri thøc, mét mÆt ®· lµm cho sù chªnh lÖch giµu nghÌo gia t¨ng, nhng mÆt kh¸c c«ng nghÖ th«ng tin vµ tri thøc l¹i t¹o c¬ héi thuËn lîi nh©t gióp cho sù rót ng¾n kho¶ng c¸ch ®ã, vÞ th«ng tin vµ tri thøc dÔ dµng chia sÎ cho mäi quèc gia, cho mäi ngêi. Trong thêi 8 ®¹i ngµy nay nÕu c¸c níc n¾m b¾t kÞp th«ng tin, lµm chñ ®îc tri thøc th× sÏ theo kÞp c¸c níc ®i tríc. §¹i héi §¶ng IX ®· kh¼ng ®Þnh nhiÖm vô cña níc ta hiÖn nay lµ ®a níc ta c¬ b¶n thµnh níc c«ng nghiÖp vµ bíc sang nÒn kinh tÕ tri thøc. §©y lµ mét nhiÖm vô hÕt søc nÆng nÒ, khã kh¨n bëi níc ta vÉn ®ang ë trong t×nh tr¹ng nghÌo nµn, l¹c hËu vµ kÐm ph¸t triÓn, tr×nh ®é ph¸t triÓn chung vÉn cßn rÊt thÊp kÐm. HiÖn nay GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi cña níc ta b»ng kho¶ng 1/12 møc b×nh qu©n cña thÕ giíi, thuéc nhãm c¸c níc nghÌo nhÊt thÕ giíi. Trong khi tèc ®é t¨ng GDP vµ GDP tÝnh theo ®Çu ngêi n¨m 1997 so v¬i n¨m 1991 cña Singapore lµ 2,58 lÇn vµ 2,48 lÇn, Trung Quèc lµ 2,48 lÇn vµ 2,32 lÇn. Malaysia lµ 2,14 lÇn vµ 1,81 lÇn... th× ViÖt Nam chØ lµ 1,60 lÇn vµ 1,44 lÇn. So víi nÒn kinh tÕ tri thøc trªn thÕ giíi th× nÒn kinh tÕ tri thøc ë ViÖt Nam rÊt thÊp. Trong ®iÒu kiÖn ®ã viÖc t×m ra nh÷ng ph¬ng ph¸p, nh÷ng con ®êng hîp lý, thÝch øng ®Ó ®¹t môc tiªu ®· x¸c ®Þnh cã ý nghÜa rÊt quan träng. ChÝnh v× nh÷ng lý do ®ã chóng ta ph¶i vËn dông quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ vµo viÖc nghiªn cøu nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®Ó ®a níc ta tiÕn vµo nÒn kinh tÕ dùa trªn tri thøc. ch¬ng II - thùc tr¹ng vÊn ®Ò. ®èi diÖn víi nÒn kinh tÕ tri thøc cña níc ta. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc. §¹i héi VIII cña §¶ng ®· quyÕt ®Þnh ph¶i ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó ®Õn n¨m 2020 níc ta vÒ c¬ b¶n tr¬ thµnh níc c«ng nghiÖp. Nhng ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy chóng ta cÇn ph¶i xem xÐt, nghiªn cøu tõng vÊn ®Ò, tõng khÝa c¹nh ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng bíc ®i ®óng ®¾n. C¬ héi ®Õn víi nÒn kinh tÕ dùa trªn tri thøc cña níc 9 ta ®ang më ra, tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã vÉn cßn nh÷ng th¸ch thøc mµ chóng ta sÏ gÆp ph¶i. I) C¬ héi ®èi víi ViÖt Nam. ViÖt Nam ®ang ®øng tríc c¬ héi tiÕp cËn víi nÒn kinh tÕ tri thøc, nÕu bá lì, kh«ng biÕt tËn dông c¬ héi, n©ng cao n¨ng lùc néi sinh, ®æi míi c¸ch nghÜ c¸ch lµm, b¾t kÞp tri thøc míi cña thêi ®¹i, ®i t¾t vµo nh÷ng ngµnh kinh tÕ dùa vµo c«ng nghÖ cao, dùa vµo tri thøc th× sÏ tôt hËu ngµy cµng xa. §¹i héi VIII ®· kh¼ng ®Þnh ph¶i “®i t¾t ®ãng ®Çu”, nÕu kh«ng lµm ®îc thÕ th× sù tôt hËu lµ rÊt dÔ x¶y ra. Cã ý kiÕn cho r»ng nÒn kinh tÕ níc ta ph¶i ph¸t triÓn theo m« h×nh 2 tèc ®é: võa ph¶i lo ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp c¬ b¶n, lo gi¶i quyÕt nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n vµ bøc xóc cña ngêi d©n, võa ph¶i ph¸t triÓn nhanh nh÷ng ngµnh kinh tÕ dùa vµo tri thøc vµ c«ng nghÖ cao, nhÊt lµ c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó hiÖn ®¹i hã vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, tµo nhµnh nghÒ míi, viÖc lµm míi, ®¹t tèc ®é t¨ng trëng cao, héi nhËp cã hiÖu qu¶ víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Chóng ta kh«ng thÓ vµ kh«ng nªn b¾t chíc, dËp khu«n theo m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña c¸c níc kh¸c. Còng kh«ng nªn hiÓu c«ng nghiÖp ho¸ lµ x©y dùng c«ng nghiÖp mµ ph¶i hiÓu ®ã lµ sù chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ t×nh tr¹ng l¹c hËu, n¨ng suÊt chÊt lîng thÊp kÐm, dùa vµo ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang nÒn kinh tÕ cã n¨ng suÊt chÊt lîng hiÖu qu¶ cao, theo ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt c«ng nghiÖp dùa vµo tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ míi nhÊt, v× vËy c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i ®i ®«i víi hiÖn ®¹i ho¸. Trong nh÷ng thËp niªn tíi con ngêi ®i nhanh vµo nÒn kinh tÕ tri thøc, níc ta kh«ng thÓ bá lì c¬ héi lín ®o mµ ph¶i ®i th¼ng vµo nÒn kinh tÕ tri thøc, rót ng¾n kho¶ng c¸ch 10 víi c¸c níc, nh vËy nÒn c«ng nghiÖp níc ta ph¶i ®ång thêi thùc hiÖn hai nhiÖm vô: ChuyÓn nÒn kinh tÕ tõ kinh tÕ n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp vµ tõ c«ng nghiÖp sang tri thøc. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ chóng ta ph¶i n¾m b¾t kÞp thêi c¸c tri thøc vµ c«ng nghÖ møoi nhÊt ®Ó hiÖn ®¹i hãa c«ng nghiÖp, ®ång thêi víi ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô dùa vµo tri thøc vµ c«ng nghÖ míi nhÊt. VÒ c«ng nghÖ th«ng tin th× ë ViÖt Nam, c«ng nghÖ th«ng tin còng lµ mét trong c¸c ®éng lùc chñ yÕu, quan träng nhÊt thóc ®Èy nÒn kinh tÕ tri thøc vµ x· héi th«ng tin, con ngêi ViÖt Nam cã nhiÒu kh¶ n¨ng trong c¸c ngµnh nµy. C«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn kh«ng nh÷ng gãp phÇn gi¶i phãng n¨ng lùc vËt chÊt, trÝ tuÖ cña c¶ d©n téc mµ cßn co tr×nh ®é trùc tiÕp ®Õn viÖc n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña mçi doanh nghiÖp. §Çu t níc ngoµi lµ mét trong nh÷ng con ®êng dÉn tíi hoµn cÇu ho¸. Toµn cÇu ho¸ l¹i t¹o ra c¸c c¬ héi gióp cho c¸c níc tËn dông ®îc vèn ®Çu t níc ngoµi ®Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thiÕu vèn tõ néi bé nÒn kinh tÕ. ë ViÖt Nam trong 13 n¨m qua kÓ tõ khi cã luËt ®Çu t níc ngoµi ®· cã gÇn 3000 dù ¸n ®îc ®¨ng kÝ voøi sè vèn 40 tû USD vµ lîng vèn ®· ®îc gi¶i ng©n vµo kho¶ng 20 tû USD. MÆc dï cßn Ýt vÒ sè lîng, nhá bÐ vÒ qui m«, nhng chóng ta còng cã ®îc kho¶ng vµi chôc dù ¸n vµ kho¶ng nöa tû USD ®îc ®Çu t ra níc ngoµi. §iÒu nµy thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp cña chóng ta vµo khu vùc vµ toµn cÇu. II) Nh÷ng th¸ch thøc lín. Chóng ta ®ang sèng trong mét thêi ®¹i bïng næ th«ng tin vµ tri thøc. Nãi vÒ tri thøc khoa häc kÜ thuËt trong thÕ kØ 19, cø trong 50 n¨m th× t¨ng gÊp ®«i, gi÷a thÕ kØ 20: 10 n¨m, hiÖn nay lµ 3-5 n¨m. Mét sè níc ph¸t triÓn sím bíc vµo x©y dùng kinh tÕ tri thøc ®· ®Æt c¸c níc ®ang ph¸t triÓn tríc nhiÒu bÊt lîi: tµi nguyªn vµ søc lao ®éng bÞ gi¶m râ rÖt dÉn ®Õn lµm gi¶m thu nhËp quèc d©n( gi¸ nhiÒu lo¹i nguyªn liÖu vµ n«ng h¶i s¶n gÇn ®©y gi¶m m¹nh). 11 Mét vÊn ®Ò ®¸ng lo ng¹i n÷a lµ n¹n mÊt chÊt x¸m, lµm cho c¸c níc ®· nghÌo l¹i cµng nghÌo h¬n v× nghÌo tri thøc lµ nguån gèc cña mäi thø nghÌo. Trªn thÕ giíi kho¶ng 20% d©n sè giµu ë c¸c níc ph¸t triÓn chiÕm tíi 86% GDP, trong khi 20% d©n sè nghÌo nhÊt chØ chiÕm 1% GDP, t¬ng tù ë ViÖt Nam lµ 44,5% vµ 8%. Qua ®ã cã thÓ thÊy sù gi·n réng kho¶ng c¸ch giµu nghÌo ®ang lµ mét th¸ch thøc ®èi víi c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh vµ qu¶n lÝ kinh tÕ x· héi. Trong lÜnh vùc th«ng tin th× ë ViÖt Nam c«ng nghÖ th«ng tin ®îc coi lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc quan träng nhÊt cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc, tuy nhiªn c«ng nghÖ th«ng tin cña níc ta vÉn cßn ®ang ë t×nh tr¹ng l¹c hËu kÐm h¬n nhiÒu níc trong khu vùc, cha ®¸p øng ®îc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Së dÜ cã t×nh tr¹ng nh vËy lµ do nhËn thøc cu¶ c¸c cÊp, c¸c ngµnh vµ toµn x· héi vÒ vai trß cña c«ng nghÖ th«ng tin cßn cha ®Çy ®ñ. ChÝnh phñ cha cã nh÷ng chÝnh s¸ch tho¶ ®¸ng vÒ c«ng nghÖ vÒ ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho ngµnh. C¸c nhµ ®Çu t cho r»ng m«i trêng ViÖt Nam cha hÊp dÉn. Tèc ®é truyÒn dÉn thÊp, phÝ hoµ m¹ng l¹i cao lµm h¹n chÕ viÖc truy cËp th«ng tin tri thøc ¶nh hëng ®Õn c¸c ho¹t ®éng cu¶ c¸c ngµnh kinh tÕ. §Ó héi nhËp thµnh c«ng ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i ®a ph¬ng, gi¶m vµ tiÕn tíi hµng rµo b¶o hé vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, ®ång thêi cÇn ®æi níi t duy vÒ c«ng t¸c c¸n bé cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi c¬ chÕ thÞ trêng vµ héi nhËp ngµy nay. PhÇn III: nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu cho mét chiÕn lîc kinh tÕ dùa vµo tri thøc. §Ó ®Êt níc ta cã c¬ héi héi nhËp víi nÒn kinh tÕ tri thøc cña nh©n lo¹i chóng ta cã nh÷ng biÖn ph¸p sau: 12 1) Ph¶i ®æi míi vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lÝ nh»m t¹o m«i trêng x· héi th«ng tho¸ng, ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña ngêi d©n cã thÓ lµm viÖc mét c¸ch ®éc lËp, nhng cã søc s¸ng t¹o vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao, gãp phËn vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt. 2) Ch¨m lo ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n tµi. Trong nh÷ng n¨m tíi ph¶i t¨ng m¹nh ®Çu t ®Ó ph¸t triÓn c¶ gi¸o dôc vµ ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc c¶i c¸ch gi¸o dôc míi. 3) §Ó ph¸t triÓn m¹nh nÒn c«ng nghÖ th«ng tin ®éng lùc chñ yÕu ®a níc ta lªn x· héi th«ng tin vµ nÒn kinh tÕ tri thøc chóng ta ph¶i: - §Èy m¹nh ®µo t¹o c¸n bé c«ng nghÖ th«ng tin b»ng nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng, t¨ng cêng d¹y tin häc trong c¸c trêng häc sö dông ®îc c«ng nghÖ th«ng tin. - Ph¸t triÓn nhanh ngµnh viÔn th«ng víi tèc ®é lín, thuËn lîi, gi¸ rÎ. - Cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Æc biÖt u ®·i vÒ thuÕ, vÒ vay tÝn dông, gi¸ ®Êy sö dông c¬ së h¹ tÇng cho nh÷ng ngêi lµm c«ng nghÖ th«ng tin. Trªn ®©y lµ mét vµi gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt trong tiÕp cËn, x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh trong t¬ng lai gÇn kinh tÕ tri thøc lµ ®Æc trng cña toµn nh©n lo¹i. V× vËy ®Ó cã thÓ tiÕn nhanh ®Õn nÒn kinh tÕ tri thøc kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c h¬n lµ ®Çu t cho sù ph¸t triÓn con ngêi nhÊt lµ cho c¸c trêng ®¹i häc mµ cô thÓ lµ sinh viªn. PhÇn IV: kÕt luËn. Qua bµi tiÓu luËn trªn chóng ta thÊy nÒn kinh tÕ tri thøc ®· vµ ®ang trë nªn rÊt quan träng trong x· héi loµi ng- 13 êi. Vµ nÒn kinh tÕ tri thøc ®ang lµ mét môc tiªu mµ §¶ng vµ Nhµ níc ta ®Æt ra quyÕt t©m ph¶i tiÕp cËn ®îc. Cã nhiÒu c¬ héi ®Ó níc ta n¾m b¾t lÊy vµ tõ ®ã cã thÓ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc, theo kÞp ®îc nÒn kinh tÕ cña c¸c níc ph¸t triÓn. Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã vÉn cßn nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc mµ chóng ta ph¶i vît qua. Níc ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n tríc m¾t, vËn dông nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ®Èy lïi nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu, tiÕn vµo thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. T¨ng cêng më réng c¸c mèi quan hÖ ngo¹i giao, t×m hiÓu kinh nghiÖm cña c¸c níc tiªn tiÕn. Vµ mét ®iÒu quan träng n÷a lµ ph¶i ch¨m lo ®Õn c¶i c¸ch gi¸o dôc vÒ con ngêi vµ vËt chÊt níc nhµ. 14