Tài liệu Tiểu luận những đặc trưng và giải pháp xây dựng kinh tế thị trường định hướng xhcn ở vn

lêi nãi ®Çu Nhµ níc x· héi chñ nghÜa díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ trêng nh»m môc ®Ých d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh, ®¶m b¶o cho mäi ngêi cã cuéc sèng Êm no, tù do, h¹nh phóc. Thùc tÕ cho thÊy, tõ khi chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, ®Êt níc ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu to lín vÒ mäi mÆt. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®· ¶nh hëng tÝch cùc tíi cÊu tróc vµ sù t¨ng trëng kinh tÕ. C¸c biÖn ph¸p kinh tÕ, kÕt hîp c¸c biÖn ph¸p tù do ho¸ ®· t¹o nªn nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng mõng vÒ tèc ®é t¨ng trëng vµ æn ®Þnh m«i trêng kinh tÕ vÜ m«. Cïng víi nh÷ng chÝnh s¸ch tiÕn bé trªn, chÝnh s¸ch cña Nhµ níc ViÖt Nam ®èi víi nÒn kinh tÕ ®· cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ t¹o nªn nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ. ViÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ níc ta vËn hµnh teo kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc lµ phï hîp víi tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã, nÒn kinh tÕ thÞ trêng cßn cã mét sè bÊt cËp cÇn gi¶i quyÕt. Do ®ã, cÇn cã sù tham gia qu¶n 1 lý cña Nhµ níc ®Ó ®a nÒn kinh tÕ thÞ trêng ViÖt Nam ph¸t triÓn theo ®óng con ®êng ®· lùa chän. Trªn c¬ së ®ã, em ®· chän ®Ò tµi: "Những đặc trưng và giải pháp xây dựng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở VIỆT NAM ” Em rÊt mong ®îc sù gãp ý cña thÇy gi¸o. Néi dung I. Nh÷ng ®Æc TR ƯNG c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam 1. Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ thÞ trêng Kinh tÕ thÞ trêng lµ kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao, khi tÊt c¶ c¸c quan hÖ kinh tÕ trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi ®Òu ®îc tiÒn tÖ ho¸; c¸c yÕu tè cña s¶n xuÊt nh ®Êt ®ai, tµi nguyªn, vèn b»ng tiÒn, vèn vËt chÊt, søc lao ®éng, c«ng nghÖ vµ qu¶n lý; c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô; chÊt x¸m ®Òu lµ ®èi tîng mua b¸n, lµ hµng ho¸. Kinh tÕ thÞ trêng ®îc coi nh mét hÖ thèng c¸c quan niÖm kinh tÕ. Khi c¸c quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c chñ thÓ ®Òu biÓu hiÖn qua mua b¸n hµng ho¸ dÞch vô trªn thÞ trêng th× nÒn kinh tÕ ®ã lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 2 Kinh tÕ thÞ trêng cßn lµ c¸ch tæ chøc nÒn kinh tÕ - x· héi, trong ®ã, c¸c quan hÖ kinh tÕ cña c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp ®Òu biÓu hiÖn qua mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ trêng vµ th¸i ®é c xö cña tõng vËn chñ thÓ kinh tÕ lµ híng vµo viÖc t×m kiÕm lîi Ých cña chÝnh m×nh theo sù dÉn d¾t cña gi¸ c¶ thÞ trêng. V× thÕ, M¸c ®· ®a ra quan niÖm cña m×nh vÒ kinh tÕ thÞ trêng nh sau: Kinh tÕ thÞ trêng lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸. Trong ®ã tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng ®Òu th«ng qua thÞ trêng. Kinh tÕ thÞ trêng lµ h×nh thøc ph¸t triÓn caoc ña kinh tÕ hµng ho¸. Trong ®ã, c¸c quan hÖ kinh tÕ ®Òu ®îc tiÒn tÖ ho¸. 3 2. NÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i g¾n víi m« h×nh kinh tÕ tæng qu¸t trong thêi kú qu¸ ®é ë ViÖt Nam NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN mµ níc ta x©y dùng lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i víi tÝnh chÊt x· héi hiÖn ®¹i (x· héi XHCN). MÆc dï nÒn kinh tÕ níc ta ®ang n»m trong t×nh tr¹ng l¹c hËu kÐm ph¸t triÓn nhng khi níc ta chuyÓn sang ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ trêng, th× thÕ giíi ®· chuyÓn sang giai ®o¹n kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i do. Bëi vËy, chóng ta kh«ng thÓ vµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tr¶i qua giai ®o¹n kinh tÕ thh gi¶n ®¬n vµ kinh tÕ thÞ trêng tù do, mµ ®i th¼ng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr êng hiÖn ®¹i. §©y lµ néi dung vµ yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn rót ng¾n. MÆc kh¸c, thÕ giíi vÉn ®ang n»m trong thêi ®¹i qu¸ ®é tõ CNTB lªn CNXH, cho nªn, sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi níc ta ph¶i theo ®Þnh híng XHCN lµ cÇn thiÕt, kh¸ch quan vµ còng lµ néi dung, yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn rót ng¾n. Sù nghiÖp "d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh" võa lµ môc tiªu, võa lµ néi dung, nhiÖm vô cña viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr êng ®Þnh híng XHCN ë níc ta.. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam lµ mét m« h×nh kinh tÕ tæng qu¸t trong thêi kú qu¸ ®é ë ViÖt Nam. Thùc chÊt cña m« h×nh nµy lµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ 4 nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc. 3. Môc ®Ých ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN Môc ®Ých hµng ®Çu ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta lµ ph¶i gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, ®éng viªn mäi nguån lùc trong níc vµ ngoµi níc ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x· héi c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi n©ng cao hiÖu ña kinh tÕ x· héi, c¶i thiÖn tõng bíc ®êi sèng nh©n d©n. Hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt trªn c¶ ba mÆt. Ph¸t huy tèi ®a nguån lùc s½n cã, më réng quan hÖ… a. NÒn kinh tÕ hçn hîp nhiÒu thµnh phÇn víi vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ níc. NÒn kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ trêng ph¶i lµ mét nÒn kinh tÕ ®a thµnh phÇn, ®a h×nh thøc së h÷u. ThÕ nhng, nÒn kinh tÕ thÞ trêng mµ chóng ta x©y dùng lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i, cho nªn cÇn cã sù tham gia bëi "bµn tay h÷u h×nh" cña Nhµ níc trong viÖc ®iÒu tiÕt, qu¶n lý nÒn kinh tÕ ®ã. §ång thêi, chÝnh nã sÏ b¶o ®¶m sù ®Þnh híng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Kinh tÕ Nhµ níc ph¶i n¾m gi÷ vai trß chñ ®¹o ë mét sè lÜnh vùc then chèt, cã ý nghÜa lµ "®µi chØ huy", lµ "m¹ch m¸u" cña nÒn kinh tÕ. Cïng víi viÖc nhÊn m¹nh vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ níc, cÇn coi 5 träng vai trß cña khu vùc kinh tÕ t nh©n vµ kinh tÕ hçn hîp, ®Æt chóng trong mèi quan hÖ g¾n bã, h÷u c¬ thèng nhÊt, kh«ng t¸ch rêi, biÖt lËp. b. Nhµ níc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN ë níc ta lµ Nhµ níc ph¸p quyÒn XHCN, lµ Nhµ níc cña d©n do d©n vµ v× d©n. Kh¸c víi Nhµ níc cña nhiÒu nÒn kinh tÕ thÞ trêng trªn thÕ giíi. Nhµ níc ta lµ Nhµ níc "cña d©n, do d©n vµ v× d©n", Nhµ níc cña ®¹i ®a sè nh©n d©n lao ®éng, ®Æt díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. Nã cã ®ñ b¶n lÜnh, kh¶ n¨ng vµ ®ang tù ®æi míi ®Ó b¶o ®¶m gi÷ v÷ng ®Þnh híng XHCN trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i ë níc ta. Sù kh¸c biÖt vÒ b¶n chÊt lµ mét néi dung vµ lµ mét ®iÒu kiÖn, mét tiÒn ®Ò cho sù kh¸c biÖt vÒ b¶n chÊt cña m« h×nh kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta so víi nhiÒu m« h×nh kinh tÕ thÞ trêng kh¸c hiÖn cã trªn thÕ giíi. c. C¬ chÕ vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¬ chÕ thÞ trêng víi sù tham gia qu¶n lý, ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc Mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ ®îc thùc hiÖn th«ng qua thÞ trêng. C¸c quy luËt cña kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ trêng (quy luËt gi¸ trÞ, cung - cÇu, c¹nh tranh -hîp t¸c) sÏ chi phèi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Quy luËt gi¸ trÞ quy ®Þnh môc ®Ých 6 theo ®uæi trong ho¹t ®éng kinh tÕ vµ lîi nhuËn , quy ®Þnh sù ph©n bè c¸c nguån lùc vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh kh¸c nhau, ®ång thêi ®Æt c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong mét cuéc c¹nh tranh quyÕt liÖt. Th«ng qua c¸c c«ng cô, chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, cïng víi viÖc sö dông c¸c lùc lîng kinh tÕ cña m×nh . Nhµ níc t¸c ®éng lªn mèi quan hÖ tæng cung - tæng cÇu thùc hiÖn sù ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ thÞ trêng. d. Më cöa héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi, trªn c¬ së gi÷ v÷ng ®éc lËp, tù chñ vµ toµn vÑn l·nh thæ quèc gia Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng ®i liÒn víi x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt x· héi..Mét trong nh÷ng ®Æc trng quan träng cña kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i lµ viÖc më réng giao lu kinh tÕ víi nø¬c ngoµi..TÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi, dï muèn hay kh«ng muèn, Ýt nhiÒu ®Òu bÞ lu«n cuèn, thu hót vµo c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Tranh thñ thuËn lîi vµ c¬ héi, tr¸nh nguy c¬ tôt hËu xa h¬n vµ vît qua th¸ch thøc lµ yªu cÇu nhÊt thiÕt ph¶i thùc hiÖn. §Ó ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn cña kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i, ViÖt Nam kh«ng thÓ ®ãng cöa, khÐp kÝn nÒn kinh tÕ trong tr¹ng th¸i tù cung, tù cÊp, mµ ph¶i më cöa héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Sù më cöa, héi nhËp ®ù¬c thùc hiÖn trªn ba néi dung chÝnh lµ: th¬ng m¹i, ®Çu t vµ chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ. Tuy nhiªn, sù më cöa, héi nhËp kh«ng cã 7 nghÜa lµ sù hoµ tan, ®¸nh mÊt m×nh, mµ ph¶i trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh vµ kh«ng ngõng n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, gi÷ v÷ng ®éc lËp, tù chñ vµ toµn vÑn l·nh thæ cña quèc gia. e. T¨ng trëng kinh tÕ g¾n liÒn víi c«ng b»ng x· héi Ph¸t triÓn trong c«ng b»ng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ nh÷ng thuËt ng÷ phæ biÕn vµ lµ xu thÕ cña thêi ®¹i hiÖn nay. Ph¸t triÓn trong c«ng b»ng ®îc hiÓu lµ nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ph¶i ®¶m b¶o sù c«ng b»ng x· héi, lµ t¹o cho mäi tÇng líp nh©n d©n ®Òu cã c¬ héi tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ ®îc hëng nh÷ng thµnh qu¶ t¬ng xøng víi søc lùc, kh¶ n¨ng vµ trÝ tuÖ cña hä bá ra, lµ gi¶m kho¶ng c¸ch chªnh lÖch giµu nghÌo gi÷a c¸c tÇng lín d©n c vµ gi÷a c¸c vïng. Kh¸c víi nhiÒu níc, chóng ta ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng nhng chñ tr¬ng b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi, thùc hiÖn sù thèng nhÊt gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi trong tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ ë n íc ta. Møc ®é b¶o ®¶m sù c«ng b»ng x· héi phô thuéc rÊt lín vµo sù ph¸t triÓn, kh¶ n ăng vµ søc m¹nh kinh tÕ cña quèc gia. V× vËy, nÕu qu¸ nhÊn m¹nh tíi sù c«ng b»ng x· héi trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ cßn kÐm ph¸t triÓn, ng©n s¸ch cßn eo hÑp, th× ch¾c ch¾n sÏ lµm triÖt tiªu ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc. 8 f. Gi¶i quyÕt mèi quan hÖ lao ®éng vµ t b¶n th«ng qua ph©n phèi thu nhËp trong kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN. ViÖc gi¶i quyÕt mèi quan hÖ trªn ®îc thùc hiÖn theo kÕt qu¶ lao ®éng lµ chñ yÕu, kÕt hîp víi mét phÇn theo vèn vµ tµi s¶n. §©y lµ ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a nÒn kinh tÕ thÞ trêng trong CNTB víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë níc ta. Trong mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng vµ t b¶n (vèn), gi÷a lao ®éng sèng vµ lao ®éng qu¸ khø (lao ®éng ®· ®îc vËt ho¸), CNTB coi träng nh©n tè t b¶n, nh©n tè lao ®éng qu¸ khø ®ù¬c tÝch luü. Bëi vËy, trong ph©n phèi thu nhËp, ph©n phèi thµnh qu¶ lao ®éng, CNTB nhÊn m¹nh ®Õn nh©n tè t b¶n (vèn) h¬n lµ nh©n tè lao ®éng (lao ®éng sèng), nhÊn m¹nh ®Õn yÕu tè tÝch luü - ®Çu t h¬n lµ yÕu tè tiÒn l¬ng thu nhËp cña ngêi lao ®éng. Ngîc l¹i CNXH ®Æt con ngêi ë vÞ trÝ trung t©m cña sù ph¸t triÓn. Cho nªn, trong ph©n phèi thu nhËp vµ thµnh qu¶ lao ®éng cña x· héi, chñ nghÜa x· héi nhÊn m¹nh ®Õn nh©n tè lao ®éng (lao ®éng sèng) vµ yÕu tè tiÒn l¬ng thu nhËp cña ngêi lao ®éng. Tuy nhiªn chóng ta kh«ng thÓ kh«ng coi träng ®Õn vai trß cña yÕu tè vèn, ®Õn t¨ng c êng tÝch luü vµ ®Çu t (c¶ níc vµ t nh©n) vµ ®Õn mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a t b¶n vµ lao ®éng. ChØ cã trªn c¬ së ®ã míi gia t¨ng sè ngêi cã thu nhËp thÊp trong x· héi vµ thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch chªnh lÖch giµu - nghÌo 9 võa lµ môc tiªu, võa lµ néi dung quan träng cña chÝnh s¸ch thu nhËp Tãm l¹i, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë níc ta ph¶i lµ "qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n giµu, níc m¹nh, tiÕn len hiÖn ®¹i trong mét x· héi nh©n d©n lµm chñ, nh©n ¸i, cã v¨n ho¸, cã kû c ¬ng, xo¸ bá ¸p bøc, bÊt c«ng, t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ngêi cã cuéc sèng Êm no, tù do, h¹nh phóc". III. Thùc tr¹ng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam 1. Thùc tr¹ng kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam a. Tr×nh ®é ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta cßn ë giai ®o¹n s¬ khai. §ã lµ do c¸c nguyªn nh©n C¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn ë tr×nh ®é thÊp, bªn c¹nh mét sè lÜnh vùc, mét sè c¬ së kinh tÕ ®· ®îc trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ, m¸y mãc cò kÜ, c«ng nghÖ l¹c hËu. Do ®ã, n¨ng suÊt chÊt lîng, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt nø¬c ta cßn rÊt thÊp KÕt cÊu h¹ tÇng nh giao th«ng, bÕn c¶ng, th«ng tin liªn l¹c.. cßn l¹c hËu, kÐm ph¸t triÓn. Lµm cho c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c vïng bÞ chia c¾t, t¸ch biÖt nhau lµm tiÒm n¨ng c¸c ®Þa ph¬ng kh«ng ®îc khai th¸c 10 Do c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn ë tr×nh ®é thÊp, lµm ph©n c«ng lao ®éng kÐm ph¸t triÓn, sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ chËm. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ trêng trong níc v à níc ngoµi cßn yÕu. Do c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ c«ng nghÖ l¹c hËu, nghÌo nµn, chÊt l îng thÊp, gi¸ c¶ cao v× thÕ c¹nh tranh yÕu. b. ThÞ trêng d©n téc thèng nhÊt ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh nhng cha ®ång bé. Giao th«ng vËn t¶i kÐm ph¸t triÓn nªn cha l«i cuèn ®îc c¸c vïng trong níc vµo mét m¹ng líi lu th«ng hµng ho¸ thèng nhÊt. ThÞ trêng hµng ho¸ - dÞch vô ®· h×nh thµnh nhng cßn h¹n hÑp vµ cßn nhiÒu hiÖn tîng tiªu cùc ThÞ trêng hµng ho¸ søc lao ®éng míi manh nha, mét sè trung t©m giíi thiÖu viÖc lµm vµ xuÊt khÈu lao ®éng míi xuÊt hiÖn nhng ®· n¶y sinh hiÖn tîng khñng ho¶ng. ThÞ trêng tiÒn tÖ, thÞ trêng vèn, ®· cã nhiÒu tiÕn bé nhng vÉn cã nhiÒu tr¾c trë, nh nhiÒu doanh nghiÖp, nhÊt lµ doanh nghiÖp t nh©n rÊt thiÕu vèn nhng kh«ng vay ®ù¬c v× víng m¾c thñ tôc, trong khi ®ã nhiÒu ng©n hµng th¬ng m¹i huy ®éng ®îc tiÒn göi mµ kh«ng thÓ cho vay ®Ó ø ®äng trong kÐt d nî qu¸ h¹n trong nhiÒu ng©n hµng th¬ng m¹i ®Õn møc b¸o ®éng. 11 Do vËy nÒn kinh tÕ níc ta cã nhiÒu lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ cïng tån t¹i, ®an xen nhau, trong ®ã s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá ph©n t¸n cßn phæ biÕn. c. Sù h×nh thµnh thÞ trêng trong níc g¾n víi më réng kinh doanh ®èi ngo¹i, héi nhËp vµo thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi, trong hoµn c¶nh tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ kü thuËt níc ta thÊp xa so víi hÇu hÕt c¸c níc kh¸c. Toµn cÇu hµng ho¸ vµ khu vùc ho¸ vÒ kinh tÕ ®ang ®Æt ra chung cho c¸c níc còng nh níc ta nãi riªng nh÷ng th¸ch thøc hÕt søc gay g¾t. Nhng nã lµ xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan, nªn kh«ng ®Æt vÊn ®Ò tham gia hay kh«ng tham gia mµ chØ cã thÓ ®Æt vÊn ®Ò: t×m c¸ch xö sù víi xu híng ®ã nh thÕ nµo? Ph¶i chñ ®éng héi nhËp, chuÈn bÞ tèt ®Ó chñ ®éng tham gia vµo khu vùc hµng ho¸ vµ toµn cÇu ho¸, t×m ra "c¸i m¹nh t ¬ng ®èi" cña níc ta, thùc hiÖn ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ kinh tÕ ®èi ngo¹i, tËn dông ngo¹i lùc ®Ó ph¸t huy néi lùc, nh»m thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Þnh híng ®i lªn chñ nghÜa x· héi. d. Qu¶n lý Nhµ níc vÒ kinh tÕ x· héi cßn yÕu HÖ thèng luËt ph¸p, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, cha ®ång bé vµ nhÊt qu¸n thùc hiÖn cha nghiªm. C«ng t¸c tµi chÝnh, ng©n hµng, gi¸ c¶, kÕ ho¹ch ho¸, quy ho¹ch x©y dùng qu¶n lý ®Êt ®ai cßn nhiÒu 12 yÕu kÐm, thñ tôc hµnh chÝnh ®æi míi chËm. Th¬ng nghiÖp Nhµ níc bá trèng mét sè trËn ®Þa quan träng, cha ph¸t huy tèt vai trß chñ ®¹o trªn thÞ trêng qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu cã nhiÒu c¬ së, tiªu cùc, mét sè tr êng hîp g©y t¸c ®éng xÊu tíi s¶n xuÊt. ChÕ ®é ph©n phèi cßn nhiÒu bÊt hîp lý. Béi chi ng©n s¸ch vµ nhËp siªu cßn lín. L¹m ph¸t tuy ®îc kiÒm chÕ nhng cha v÷ngc ch¾c. 2. Môc tiªu phÊn ®Êu §Ó cã c¬ së ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch ®óng vµ chØ ®¹o cã hiÖu qu¶ cÇn tiÕp tôc cô thÓ ho¸ m« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa nh»m thùc hiÖn môc ®Ých t¨ng cêng cao vµ bÒn v÷ng trªn mét sè lÜnh vùc sau ®©y: Mét lµ, quan hÖ gi÷a c¸c ®Þnh híng ph¸t triÓn dùa vµo viÖc xuÊt khÈu tµi nguyªn th« hoÆc s¬ chÕ, dùa vµo c¸c nguån lùc bªn trong, tù lùc c¸nh sinh vµ thay thÕ nhËp khÈu víi yÕu tè bªn ngoµi. Hai lµ, tËp trung vµo nh÷ng ngµnh vµ vïng träng ®iÓm ®ång thêi ph¸t triÓn c¸c vïng trong c¶ níc,tríc m¾t cÇn u tiªn ngµnh vµ vïng träng ®iÓm nh»m ®¹t hiÖu qu¶ ®Çu t cao vµ thu håi vèn nhanh. 13 Ba lµ, quan hÖ gi÷a x©y dùng c¸c c«ng tr×nh quy m« lín, quy m« võa vµ nhá trong ®iÒu kiÖn tæng sè vèn cã h¹n. Bèn lµ, quan hÖ gi÷a ph¸t triÓn c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ c«ng nghÖ trung gian, xö lý tho¶ ®¸ng nh÷ng vÊn ®Ò së h÷u trÝ tuÖ, vai trß cña th«ng tin qu¶n lý vµ chÊt x¸m trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i. N¨m lµ, trong chiÕn lîc ph¸t triÓn ngµnh cÇn tËp trung chó ý ®Õn n«ng nghiÖp trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. S¸u lµ, ®i ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh chiÕn lîc l©u dµi Nhµ níc ph¶i x©y dùng c¸c ch¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch cho tõng thêi kú. 3. C¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n a. T¨ng trëng kinh tÕ vµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o t¨ng trëng cao, bÒn v÷ng HiÖn nay ë níc ta, GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi so víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi rÊt thÊp. Yªu cÇu chèng tôt hËu ®ang ®Æt ra cho ViÖt Nam ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò khã kh¨n vµ phøc t¹p nµy. Ph¶i cã mét chiÕn lîc t¨ng trëng ®óng ®¾n, ®¶m b¶o t¨ng trëng cao vµ æn ®Þnh trong mét thêi gian dµi. VÊn ®Ò cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Ó cã thÓ t¨ng trëng kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh lµ ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn vÒ gi¶i quyÕt c¸c mèi liªn hÖ trong qu¸ 14 tr×nh t¨ng trëng. Nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ c¸c mèi quan hÖ nµy lµ: + VÒ vèn: Muèn vã tèc ®é t¨ng trëng cao trong ®iÒu kiÖn níc ta ®ßi hái ph¶i cã mét nguån vèn lín ®Ó cã vèn ®Çu t trong níc cÇn ph¶i: - Cã chÝnh s¸ch tiÕt kiÖm trong c¶ níc, coi tiÕt kiÖm lµ quèc s¸ch thùc hiÖn tiÕt kiÖm trong c¶ s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. KhuyÕn khÝch tiªu dïng phï hîp víi kh¶ n¨ng cña nÒn kinh tÕ. - §èi víi vèn ®i vay cña níc ngoµi ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t vµo ViÖt Nam cÇn kÕt hîp chÆt chÏ c¸c h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp khi x©y dùng c¸c dù ¸n ®Ó thu hót vèn níc ngoµi. T¨ng cêng x©y dùng c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi. + VÒ c«ng nghÖ: - Ph¶i ®¶m b¶o n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ, n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña ®Êt n íc. Ph¶i g¾n chÆt qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt víi s¶n xuÊt kinh doanh. - Thùc hiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ ®èi víi mäi thµnh phÇn kinh tÕ, ®¶m b¶o cã ®îc nh÷ng c«ng nghÖ võa tiªn tiÕn l¹i phï hîp víi yªu cÇu tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. 15 - ChuyÓn giao c«ng nghÖ ph¶i g¾n víi b¶o vÖ m«i trêng. + VÒ lao ®éng - §¶m b¶o cho mäi ngêi lao ®éng cã viÖc lµm - T¨ng cêng ®Çu t cho gi¸o dôc, ®µo t¹o. - N©ng cao kû luËt lao ®éng trong c«ng nh©n. b. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ níc §Ó ®¹t ®ù¬c tèc ®é t¨ng trëng cao vµ l©u, bÒn trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ t nh©n ë níc ta cßn rÊt nhá bÐ, biÖn ph¸p quan träng cña Nhµ níc lµ ph¶i ®æi míi m¹nh mÏ c¬ chÕ lao ®éng vµ s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ níc. - ViÖc tæ chøc l¹i doanh nghiÖp Nhµ níc, tríc hÕt ph¶i dùa trªn hai tiªu thøc c¬ b¶n lµ: tÝnh chiÕn l îc vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh cô thÓ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc doanh nghiÖp Nhµ níc cÇn tËp trung vèn ®Çu t ph¸t triÓn. - VÒ c¬ chÕ qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch, tríc hÕt cÇn x¸c ®Þnh c¸c quyÒn ®¹i diÖn së h÷u hîp ph¸p vµ ®Þa vÞ ph¸p lý cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc, lµm râ c¸c quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp víi Nhµ níc, gi÷a doanh nghiÖp víi c¸c ®èi t¸c trong ho¹t ®éng kinh doanh. 16 - Tæ chøc l¹i c¬ cÊu qu¶n lý néi bé doanh nghiÖp Nhµ níc, h×nh thµnh c¸c héi ®ång cæ ®«ng, héi ®ång qu¶n lý, héi ®ång gi¸m s¸t, ban gi¸m ®èc ®iÒu hµnh. c. X©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt hoµn chØnh, ®ång bé Níc ta phÊn ®Êu cã ®ñ c¸c ®¹o luËt ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh tÕ vµ qu¶n lý kinh tÕ, vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ níc. Chóng ta cÇn bæ xung vµ hoµn thiÖn c¸c lÜnh vùc: - Trong viÖc sö dông chuyÓn nhîng, cho thuª ®Êt, thÞ trêng bÊt ®éng s¶n, thÞ trêng vèn, thÞ trêng chøng kho¸n. - Bæ sung ®iÒu chØnh bé luËt thuÕ tr¸nh trång chÐo ph©n t¸n theo híng më réng diÖn thu thÕu nhng gi¶m møc thu nh»m khuyÕn khÝch tÝch cùc, tù gi¸c ®ãng gãp cña ngêi s¶n xuÊt kinh doanh. - KhuyÕn khÝch ®Çu t trong níc. Söa ®æi bæ sung luËt c«ng lý, luËt doanh nghiÖp t nh©n, luËt kiÓm so¸t ®éc quyÒn c¹nh tranh. X©y dùng bét luËt th¬ng m¹i, luËt ng©n s¸ch, luËt hµnh chÝnh Nhµ níc, c¸c hiÖp ®Þnh ®a ph¬ng vµ song ph¬ng. - N©ng cao hiÖu lùc thi hµnh ph¸p luËt, hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c c¬ quan thi hµnh ph¸p luËt. X©y dùng Nhµ níc ph¸p quyÒn vµ qu¶n lý b»ng ph¸p luËt. 17 -X¸c ®Þnh râ thÈm quyÒn, tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n nhÊt lµ ngêi l·nh ®¹o chñ chèt trong mçi c¬ quan, tæ chøc ®èi víi viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt trong ph¹m vi c¬ quan, tæ chøc cña m×nh. d. C¶i c¸ch hµnh chÝnh g¾n liÒn víi ®æi míi kinh tÕ §©y lµ mét nh©n tè quyÕt ®Þnh ®¶m b¶o kinh tÕ t¨ng trëng nhanh, æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng ë nø¬c ta. C¶i c¸ch hµnh chÝnh nh»m tæ chøc l¹i c¬ b¶n nÒn hµnh chÝnh Nhµ níc phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ nÒn d©n chñ x· héi chñ nghÜa ®ßi hái ph¶i ®îc tiÕn hµnh ®ång bé trªn c¸c mÆt: c¶i c¸ch thÓ chÕ hµnh chÝnh, tæ chøc bé m¸y, x©y dùng ®µo t¹o ®éi ngò c«ng chøc hµnh chÝnh, c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh. C¶i c¸ch hµnh chÝnh ph¶i phôc vô ®¾c lùc c¶i c¸ch kinh tÕ gi¶i phãng ®îc mäi n¨ng lùc x· héi ph¸t triÓn ®Êt níc theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. 18 kÕt luËn Qua nghiªn cøu kinh tÕ thÞ trêng, ®Æc biÖt lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam, chóng ta cã thÓ thÊy r»ng chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, chóng ta ®· thu ®îc nh÷ng thµnh tùu rÊt ®¸ng tù hµo, nhng bªn c¹nh ®ã, cßn cã nh÷ng bÊt cËp. NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta béc lé kh¸ nhiÒu u ®iÓm h¬n nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c níc ph¸t triÓn. §ã lµ x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®i ®«i víi gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ x· héi (nh c«ng b»ng x· héi, mét m«i trêng sèng lµnh m¹nh). Tríc kia tríc nguy c¬ sôp ®æ, níc ta ®· kh«ng nh nhiÒu níc kh¸c chuyÓn sang t b¶n chñ nghÜa mµ ®i theo kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Kh«ng theo t b¶n mét m« h×nh ®· cã tõ tríc mµ ®i theo mét ®êng míi cha hÒ cã trªn thÕ giíi. Do ®ã, chóng ta hi väng, díi sù l·nh ®¹o cña s¸ng suèt cña §¶ng vµ Nhµ níc nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta sÏ trë thµnh nÒn kinh tÕ thÞ trêng v¨n minh, u viÖt h¬n rÊt nhiÒu nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë mét sè níc ph¸t triÓn hiÖn nay. 19 20