TiÓu luËn
§Ò tµi:
Häc thuyÕt vÒ nÒn kinh tÕ hçn hîp vµ sù vËn
dông ë ViÖt Nam
1
Khoa häc kinh tÕ ®· cã lÞch sö tõ l©u ®êi. Tríc khi
xuÊt hiÖn trêng ph¸i hiÖn ®¹i ®· cã nh÷ng trêng ph¸i kh¸c
nhau cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn, vÝ dô nh trêng ph¸i Keynes,
trêng ph¸i cæ ®iÓn míi. Mçi trêng ph¸i cã nh÷ng u vµ nhîc
®iÓm riªng, ®Õn khi xuÊt hiÖn trêng ph¸i chÝnh hiÖn ®¹i
lµ sù kÕt hîp chung l¹i cña c¸c trêng ph¸i, ®ã lµ sù kÕt hîp
lý thuyÕt cña trêng ph¸i Keynes, trêng ph¸i cæ ®iÓn vµ
mét sè trêng ph¸i kh¸c ®Ó ®a ra lý luËn chung gäi lµ nÒn
kinh tÕ hçn hîp, t¸c gi¶ tiªu biÓu cña trêng ph¸i nµy lµ
Samuelson vµ t¸c phÈm nµy ®îc tr×nh bµy thµnh hai phÇn:
kinh tÕ vi m« vµ kinh tÕ vÜ m«.
- Kinh tÕ vi m«: ®îc dïng lµm c¬ së cho sù ho¹t ®éng
cña c¸c doanh nghiÖp
- Kinh tÕ häc vÜ m«: phÇn nµy ®îc dïng lµm c¬ së cho
c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ níc. Trong t¸c phÈm kinh tÕ häc
nµy 2 t¸c gi¶ cã ®Ò cËp tíi nh÷ng lý luËn sau:
+ Lý thuyÕt giíi h¹n cña trêng ph¸i t©n cæ ®iÓn
+ Lý thuyÕt vÒ sù th¨ng b»ng tæng qu¸t cña t¸c
gi¶ Leonwalvacic
+ Quy luËt n¨ng suÊt lao ®éng bÊt t¬ng xøng,
Ricardo ®· ®Ò cËp tíi
+ ThuyÕt 3 nh©n tè cña s¶n xuÊt, t¸c gi¶ Say
+ Lý thuyÕt vÒ m« h×nh sè nh©n cña Keynes
2
VÒ mÆt lÞch sö lý thuyÕt vÒ nÒn kinh tÕ hçn hîp nµy
xuÊt hiÖn tõ cuèi thÕ kû 19. Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø 2
nã ®îc mét sè t¸c gi¶ ë Mü tiÕp tôc nghiªn cøu vµ ph¸t
triÓn. Sau kho¶ng thêi gian trªn Samuelson l¹i ph¸t triÓn
thªm mét bíc n÷a.
NÕu nh trêng ph¸i cæ ®iÓn vµ cæ ®iÓn míi say sa víi
bµn tay v« h×nh vµ th¨ng b»ng tæng qu¸t, th× Samuelson
l¹i chñ tr¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ dùa vµo c¶ “hai bµn tay” tøc
lµ c¬ chÕ thÞ trêng tù do víi c¸c quy luËt vèn cã cña nã vµ
sù can thiÖp cña chÝnh phñ.
Samuelson cho r»ng “®iÒu hµnh mét nÒn kinh tÕ mµ
kh«ng cã chÝnh phñ th× còng nh ®Þnh vç tay b»ng mét bµn
tay”.
Dùa vµo c¬ chÕ thÞ trêng cã nghÜa lµ dùa vµo bé m¸y
tù ho¹t ®éng cña cung cÇu, gi¸ c¶ víi m«i trêng c¹nh tranh,
lîi nhuËn vµ c¸c quy luËt vËn hµnh kh¸ch quan. Nhng thùc
tÕ kinh tÕ thÞ trêng vÉn cã nh÷ng khuyÕt tËt, vÉn cßn
nhiÒu vÊn ®Ò mµ tù nã kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®îc. V× vËy
Nhµ níc ph¶i can thiÖp vµo kinh tÕ th«ng qua viÖc thiÕt lËp
ph¸p luËt, x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«,
t¸c ®éng vµo viÖc ph©n bè tµi nguyªn, t¸c ®éng vµo viÖc
ph©n bè thu nhËp. Qua ®ã ®¶m b¶o hiÖu qu¶, c«ng b»ng
vµ æn ®Þnh trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Nhµ níc ph¶i can
thiÖp vµo kinh tÕ ®Ó ng¨n chÆn khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp
t¹o viÖc lµm ®Çy ®ñ, nhng ®ång thêi ph¶i gi÷ trong khu«n
khæ kh«n ngoan cña c¹nh tranh.
3
Ngµy nay “kinh tÕ hçn hîp” ®ang thu hót sù quan t©m
cña c¸c nhµ kinh tÕ ë mäi trêng ph¸i vµ xu híng kh¸c nhau.
Theo Samuelson, c¬ chÕ thÞ trêng lµ mét h×nh thøc tæ
chøc kinh tÕ, trong ®ã c¸ nh©n ngêi tiªu dïng vµ c¸c nhµ
kinh doanh s¶n xuÊt t¸c ®éng lÉn nhau qua thÞ trêng ®Ó
x¸c ®Þnh ba vÊn ®Ò trung t©m cña mét tæ chøc kinh tÕ:
s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh thÕ nµo? vµ s¶n xuÊt cho ai?
Theo «ng c¬ chÕ thÞ trêng kh«ng ph¶i lµ mét sù hçn ®én
mµ ®©y lµ mét trËt tù kinh tÕ.
Lµ mét c¬ chÕ tinh vi ®Ó hçn hîp gi÷a ngêi s¶n xuÊt
vµ ngêi tiªu dïng th«ng qua hÖ thèng gi¸ c¶. Nã lµ mét ph¬ng tiÖn mµ qua ®ã ®Ó tËp hîp nh÷ng suy nghÜ vµ hµnh
®éng cña hµng triÖu c¸ nh©n trong x· héi.
“Mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét c¬ chÕ tinh vi ®Ó
phèi hîp mét c¸ch kh«ng tù gi¸c. Nã lµ mét ph¬ng tiÖn giao
tiÕp ®Ó tËp hîp tri thøc vµ hµnh ®éng cña hµng triÖu c¸
nh©n kh¸c nhau, kh«ng cã bé n·o trung t©m nã vÉn gi¶i
quyÕt bµi to¸n mµ m¸y tÝnh lín nhÊt hiÖn nay còng kh«ng
thÓ gi¶i næi, kh«ng ai thiÕt kÕ ra nã. Nã tù xuÊt hiÖn vµ
còng nh x· héi loµi ngêi, nã ®ang thay ®æi”. Trªn thÞ trêng
cã thÞ trêng hµng tiªu dïng, dÞch vô vµ thÞ trêng c¸c yÕu tè
s¶n xuÊt (lao ®éng, ®Êt ®ai, t b¶n...) trong ®ã gi¸ c¶ lµ
ph¬ng tiÖn ph¸t tÝn hiÖu cña x· héi, sù biÕn ®éng cña nã
lµm tr¹ng th¸i c©n b»ng cung cÇu biÕn ®æi thêng xuyªn:
kinh tÕ thÞ trêng chÞu sù ®iÒu khiÓn cña hai «ng vua. Ngêi
tiªu dïng bá phiÕu b»ng ®« la chän ®iÓm n»m trªn ranh giíi
kh¶ n¨ng s¶n xuÊt.
4
Thø hai lµ kü thuËt h¹n chÕ ngêi tiªu dïng v× nÒn s¶n
xuÊt kh«ng vît giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. ThÞ trêng ®ãng
vai trß hßa gi¶i gi÷a së thÝch ngêi tiªu dïng vµ h¹n chÕ kü
thuËt. Bµn tay v« h×nh ®«i khi dÉn nÒn kinh tÕ tíi sai lÇm
vµ c¸c khuyÕt tËt. ¤ nhiÔm m«i trêng, ®éc quyÒn ph¸ ho¹i
c¹nh tranh, khñng ho¶ng thÊt nghiÖp, ph©n phèi bÊt b×nh
®¼ng. Do ®ã cÇn phèi hîp víi “bµn tay h÷u h×nh” cña thuÕ
khãa, chØ tiªu vµ luËt lÖ cña chÝnh phñ.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng nhÊt thiÕt ph¶i cã 3 yÕu tè lµ:
hµng hãa, ngêi b¸n, vµ ngêi mua.
Hµng hãa: gåm ba lo¹i lµ: Hµng tiªu dïng, c¸c dÞch vô,
c¸c yÕu tè cña s¶n xuÊt. Gåm ba yÕu tè (lao ®éng, ®Êt
®ai, t b¶n). Nh÷ng hµng hãa nµy lµm h×nh thµnh nªn thÞ
trêng hµng tiªu dïng (thÞ trêng ®Çu ra) vµ thÞ trêng c¸c
yÕu tè s¶n xuÊt (thÞ trêng ®Çu vµo). §èi víi hµng hãa cã
gi¸ c¶ khi cã nhiÒu ngêi mua th× ngêi b¸n sÏ t¨ng gi¸. Do
®ã dÉn tíi viÖc t¨ng cung.
Ngêi b¸n vµ ngêi mua trªn thÞ trêng lu«n lu«n t¸c
®éng lÉn nhau ®Ó x¸c ®Þnh 2 yÕu tè lµ: gi¸ c¶ hµng hãa
vµ sè lîng hµng hãa ®îc b¸n trªn thÞ trêng. Theo Samuelson
trong c¬ chÕ thÞ trêng cã hÖ thèng tù t¹o ra sù c©n ®èi
gi÷a gi¸ c¶ vµ s¶n xuÊt gi¸ c¶ trªn thÞ trêng lµ tÝn hiÖu x·
héi ®Ó gióp cho ngêi s¶n xuÊt tr¶ lêi ba c©u hái: s¶n xuÊt
c¸i g×, s¶n xuÊt nh thÕ nµo, s¶n xuÊt cho ai.
C¬ chÕ thÞ trêng kh«ng ph¶i bao giê còng hoµn toµn u
viÖt mµ nã cßn chøa ®ùng nh÷ng yÕu tè bÊt lîi vµ ®ã
chÝnh lµ nh÷ng yÕu tè ®Ó chÝnh phñ thÓ hiÖn vai trß cña
5
m×nh trong qu¸ tr×nh qu¶n lý nÒn kinh tÕ. C¬ chÕ thÞ trêng díi sù t¸c ®éng cña bµn tay v« h×nh thêng dÉn tíi
nh÷ng khuyÕt tËt sau:
- Do viÖc ch¹y theo lîi nhuËn tèi ®a, cho nªn c¸c doanh
nghiÖp thêng hay lµm « nhiÔm m«i trêng ph¸ ho¹i c©n
b»ng sinh th¸i.
- C¬ chÕ thÞ trêng dÔ dÉn tíi sù ®éc quyÒn nh vËy nã
ph¸ vì c¬ chÕ c¹nh tranh tù do nã lµm mÊt ®éng lùc cho
sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
- C¬ chÕ thÞ trêng g»n liÒn víi c¸c c¨n bÖnh nh:
khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp, ®Çu c¬, hµng gi¶, trèn thuÕ.
- C¬ chÕ thÞ trêng dÉn tíi sù ph©n hãa giµu nghÌo.
Nguån gèc lµ sù ph©n phèi thu nhËp kh«ng c«ng b»ng.
ChÝnh do nh÷ng khuyÕt tËt trªn, cÇn ph¶i cã sù kÕt hîp
gi÷a bµn tay v« h×nh víi sù can thiÖp cña chÝnh phñ.
§Ó kh¾c phôc ®îc nh÷ng khuyÕt tËt trªn cña c¬ chÕ
thÞ trêng, cÇn cã vai trß can thiÖp cña chÝnh phñ, theo
Samuelson vai trß ®ã thÓ hiÖn ë bèn chøc n¨ng c¬ b¶n
sau:
- ChÝnh phñ ph¶i x©y dùng ®îc hÖ thèng ph¸p luËt
®Ó phôc vô cho viÖc kinh doanh t¹o ®îc hµnh lang ph¸p lý
cho kinh doanh. Cô thÓ bao gåm c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n sau:
+ Qu¶n lý ®îc tµi s¶n cña c¸c doanh nghiÖp
6
+ Quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm c¸c doanh nghiÖp vµ
c¸c tæ chøc kinh tÕ, nghÜa vô doanh nghiÖp ®èi víi x· héi
(thuÕ...)
- Söa ch÷a, kh¾c phôc nh÷ng thÊt b¹i cña thÞ trêng,
nh»m ®¶m b¶o cho thÞ trêng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. §Ó
lµm ®îc ®iÒu ®ã cÇn ph¶i gi¶i quyÕt bèn vÊn ®Ò sau:
+ Ban hµnh luËt chèng ®éc quyÒn ®Ó duy tr×
®îc sù c¹nh tranh, lµm t¨ng hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ.
+ Ng¨n chÆn ®îc nh÷ng t¸c dông xÊu tõ bªn
ngoµi lµm ¶nh hëng tíi tÝnh hiÖu qu¶ cña thÞ trêng. X¶y ra
trong hai trêng hîp: Doanh nghiÖp lµm « nhiÔm m«i trêng
lµm ¶nh hëng ®Õn ®êi sèng cña mäi ngêi, nhng kh«ng ph¶i
®Òn bï mét kho¶n thiÖt h¹i nµo. Khi d©n c trong vïng ®îc
hëng mét lo¹i phóc lîi nµo ®ã mµ kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn.
+ ChÝnh phñ ph¶i ®¶m nhiÖm viÖc s¶n xuÊt c¸c
lo¹i hµng hãa c«ng céng nh: quèc phßng, an ninh, chèng
thiªn tai.
+ ThuÕ: Lµ nguån thñ chñ yÕu cña ng©n s¸ch
nhµ níc, b¶o ®¶m chi tiªu cña chÝnh phñ vµ viÖc chi tiªu
®ã nh»m ®Ó phôc vô c¸c lîi Ých c«ng céng. Cho nªn chÝnh
phñ lµ ngêi ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ thuÕ vµ thùc hiÖn
viÖc thu thuÕ còng nh kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c
chÝnh s¸ch thu thuÕ.
- §¶m b¶o sù c«ng b»ng: C¬ chÕ thÞ trêng lu«n lu«n
dÉn ®Õn sù ph©n hãa giµu nghÌo bÊt b×nh ®¼ng. V× vËy
chøc n¨ng cña chÝnh phñ lµ ph¶i cã chÝnh s¸ch ph©n phèi
7
thu nhËp ®Ó ph©n phèi l¹i thu nhËp nh»m gi¶m bít sù
chªnh lÖch gi÷a c¸c thµnh viªn trong x· héi. Nhµ níc sö
dông mét sè c«ng cô: ThuÕ thu nhËp, chÝnh phñ x©y dùng
mét hÖ thèng hç trî thu nhËp ®Ó gióp cho nh÷ng ngêi cã
hoµn c¶nh khã kh¨n, thÊt nghiÖp, èm ®au... ChÝnh phñ
cßn thùc hiÖn trî cÊp cho nh÷ng ngêi cã thu nhËp thÊp: nh
b¸n nhµ víi gi¸ rÎ, cho b¶o hiÓm y tÕ...
- æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«: Mét khuyÕt tËt lín cña c¬
chÕ thÞ trêng lµ chu kú kinh doanh dÉn ®Õn nh÷ng cuéc
khñng ho¶ng mang tÝnh chu kú. V× vËy, chÝnh phñ cÇn cã
nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó kiÓm so¸t c¸c chu kú ®ã, theo
Samuelson cÇn sö dông c«ng cô sau:
+ Sö dông quyÒn lùc vÒ tiÒn tÖ: §ã lµ viÖc Nhµ
níc ®iÒu tiÕt vµ lu th«ng tiÒn tÖ, ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng
cña hÖ thèng Ng©n hµng, ®Ó th«ng qua ®ã x¸c ®Þnh møc
l·i suÊt vµ x¸c ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn tÝn dông.
+ Nhµ níc sö dông quyÒn lùc vÒ tµi chÝnh: §ã lµ
chÝnh phñ cã quyÒn ®¸nh thuÕ, cã quyÒn ban hµnh c¸c
luËt thuÕ vµ møc thuÕ kh¸c nhau. ChÝnh phñ cã thÓ sö
dông ng©n s¸ch cña m×nh ®Ó chi tiªu cho nh÷ng môc
®Ých ®· ®îc x¸c ®Þnh tríc.
§Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kinh tÕ nªu trªn, thùc tÕ
chÝnh phñ ®· ph¶i tiÕn hµnh sù lùa chän. Sù lùa chän nµy
cña chÝnh phñ chØ tho¶ m·n mét c¸ch t¬ng ®èi nhu cÇu
cña c¸c c¸ nh©n. V× vËy sù lùa chän cña chÝnh phñ còng
cã thÓ ®óng, còng cã thÓ sai. Do ®ã sù can thiÖp cña
chÝnh phñ cã thÓ kh«ng thùc sù mang l¹i hiÖu qu¶. V× vËy
8
theo Samuelson cÇn thiÕt ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a
c¬ chÕ thÞ trêng víi vai trß ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña chÝnh phñ
®Ó ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ nãi chung. §ã chÝnh lµ c¬ chÕ
hçn hîp, trong ®ã c¬ chÕ thÞ trêng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶,
s¶n lîng bao nhiªu, cßn vÒ phÇn chÝnh phñ ®iÒu tiÕt nÒn
kinh tÕ b»ng ph¸p luËt, b»ng chi tiªu cña ng©n s¸ch, b»ng
thuÕ thu ®îc tõ c¸c doanh nghiÖp, c¬ së s¶n xuÊt.
§Ó thÊy râ ®îc c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi ë níc ta,
qu¶n lý nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt
cña nhµ níc, tríc hÕt cÇn ta cÇn thÊy ®îc nh÷ng h¹n chÕ
cña c¬ chÕ cò. C¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cò ë níc ta lµ c¬ chÕ
kÕ ho¹ch tËp trung, bao cÊp, cã nh÷ng ®Æc trng chñ yÕu
sau ®©y:
- Qu¶n lý nÒn kinh tÕ b»ng mÖnh lÖnh hµnh chÝnh lµ
chñ yÕu, ®iÒu ®ã thÓ hiÖn ë viÖc chi tiÕt hãa qu¸ ®¸ng
c¸c nhiÖm vô do Trung ¬ng giao cho b»ng mét hÖ thèng
c¸c ph¸p lÖnh tõ trªn xuèng díi.
- C¸c c¬ quan hµnh chÝnh - kinh tÕ can thiÖp qu¸ s©u
vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ
c¬ së, nhng l¹i kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm g× víi c¸c quyÕt
®Þnh cña m×nh.
- Coi thêng quan hÖ hµng hãa - tiÒn tÖ vµ hiÖu qu¶
qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý nÒn kinh tÕ vµ kÕ ho¹ch hãa b»ng
chÕ ®é cÊp ph¸t vµ giao nép s¶n phÈm, quan hÖ hiÖn vËt
lµ chñ yÕu, do ®ã h¹ch to¸n chØ lµ h×nh thøc. ChÕ ®é bao
cÊp ®îc thÓ hiÖn díi c¸c h×nh thøc, bao cÊp qua gi¸, chÕ
9
®é cung cÊp vµ cÊp ph¸t vèn cña ng©n s¸ch mµ kh«ng
rµng buéc vËt chÊt ®èi víi ngêi ®îc cÊp ph¸t vèn.
- Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn dÉn ®Õn mét c¸ch kh«ng
tr¸nh khái bé m¸y qu¶n lý rÊt cång kÒnh, cã nhiÒu cÊp
trung gian vµ kÐm n¨ng ®éng, tõ ®ã sinh ra mét ®éi ngò
c¸n bé kÐm n¨ng lùc qu¶n lý, kh«ng theo nghiÖp vô kinh
doanh, nhng phong c¸ch th× quan liªu bao cÊp, cöa quyÒn.
C¬ chÕ quan liªu bao cÊp ®· tÝch gãp nh÷ng xu híng tiªu
cùc, lµm n¶y sinh sù tr× trÖ, h×nh thµnh c¬ chÕ k×m h·m
sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi.
Nguyªn nh©n cña sù thÊt b¹i cña c¬ chÕ qu¶n lý kinh
tÕ tËp trung quan liªu, bao cÊp lµ ë chç c¬ chÕ qu¶n lý kinh
tÕ ®îc x¸c lËp dùa trªn sù phñ nhËn quy luËt kh¸ch quan:
quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ
tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®å
cña lùc lîng s¶n xuÊt cña ViÖt Nam tríc ®©y còng nh b©y
giê th× quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi nã cha thÓ lµ quan hÖ
s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa – quan hÖ s¶n xuÊt ®îc x¸c lËp
trong c¬ chÕ cò. ChÝnh v× vËy, c¬ chÕ thÞ trêng víi nÒn
kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn lµ c¬ chÕ tèt nhÊt
®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn
nay. Tuy nhiªn c¬ chÕ ®ã kh«ng ph¶i lµ c¬ chÕ hoµn h¶o
cho mäi nÒn kinh tÕ, trong ®ã cã nÒn kinh tÕ cña ViÖt
Nam. V× vËy, chÝnh phñ cÇn thÓ hiÖn ®óng vai trß cña
m×nh trong qu¸ tr×nh qu¶n lý nÒn kinh tÕ. Nh vËy, ®ång
thêi víi viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ níc ta tõ nÒn kinh tÕ hµng
hãa gi¶n ®¬n, co hÑp sang nÒn kinh tÕ hµng hãa theo
®óng nghÜa cña nã, chóng ta còng ph¶i chuyÓn tõ c¬ chÕ
10
tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù
qu¶n lý cña Nhµ níc, theo ®Þnh híng XHCN.
Thùc tÕ cña qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi kÐo dµi gÇn hai
m¬i n¨m qua ®· chøng minh tÝnh ®óng ®¾n cña viÖc
thiÕt lËp nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®îc qu¶n lý theo c¬ chÕ thÞ
trêng ë níc ta. Qu¶n lý nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ trêng cã
sù qu¶n lý cña nhµ níc ®· ph¸t huy ®îc nh÷ng mÆt tÝch
cùc sau:
+ KhuyÕn khÝch mäi tiÒm n¨ng cña c¸c chñ thÓ trong
nÒn kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng tù do
cña hä. Nhê ®ã mµ ®éng viªn ®îc c¸c nguån lùc cña x· héi
vµ sö dông tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc ®ã, thóc ®Èy sù øng
dông kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ
hµng hãa.
+ Nhê thÞ trêng cã thÓ tháa m·n nhu cÇu vÒ hµng
ngµn v¹n lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau cho tiªu dïng c¸ nh©n vµ
cho s¶n xuÊt. Nh÷ng nhiÖm vô nµy nÕu Nhµ níc thùc hiÖn
ph¶i cÇn mét khèi lîng lín.
+ ThÞ trêng lu«n linh ho¹t, cã kh¶ n¨ng thÝch nghi cao
h¬n khi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ thay ®æi lµm thÝch øng
kÞp thêi khèi lîng vµ c¬ cÊu cña s¶n xuÊt víi khèi lîng vµ c¬
cÊu cña nhu cÇu.
Nh÷ng kÕt qu¶ trªn cã thÓ ® îc gãi gän qua c¸c
chØ tiªu kinh tÕ x· héi. B¶ng d íi ®©y m« t¶ c¸c chØ
tiªu ®ã:
ChØ tiªu
N¨m 1995 N¨m 1997 N¨m 2000
11
GDP (tû ®ång)
195.567
231.264
273.582
Tû lÖ t¨ng trëng GDP
(%)
8,2
6,8
XuÊt khÈu (triÖu ®« la 5.198
Mü)
9.145
14.448
Nh÷ng chØ tiªu trªn tuy cha thùc chi tiÕt nh÷ng còng
phÇn nµo nãi lªn nh÷ng tiÕn bé vît bËc trong nÒn kinh tÕ
còng nh c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ë ViÖt Nam. VÝ dô, tríc n¨m
1986, nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam kh«ng ®ñ
cung øng cho nhu cÇu trong níc, hµng n¨m chÝnh phñ ph¶i
nhËp khÈu mét lîng lín l¬ng thùc ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña
nh©n d©n, th× ®Õn nay ViÖt Nam ®· lµ níc ®øng thø hai
trªn thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu g¹o. S¶n xuÊt ®· ®¸p øng ®ñ
tiªu dïng vµ cã tÝch luü.
Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc ®ã, nÒn kinh
tÕ hµng ho¸ ë ViÖt Nam còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng mÆt
h¹n chÕ. §ã lµ:
+ Môc ®Ých cña doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn tèi ®a, do
®ã hä cã thÓ l¹m dông tµi nguyªn cña x· héi, v× vËy x· héi
sÏ ph¶i chÞu mét kho¶n phô phÝ do khai th¸c khã kh¨n h¬n.
Cã thÓ g©y « nhiÔm kh«ng khÝ vµ nguån níc mµ x· héi ph¶i
g¸nh chÞu.
+ C¬ chÕ thÞ trêng g©y ra sù ph©n hãa giµu nghÌo
trong x· héi, sù bÊt b×nh ®¼ng lín.
12
+ Mét nÒn kinh tÕ do thÞ trêng ®iÒu tiÕt, khã tr¸nh
khái nh÷ng th¨ng trÇm, sù khñng ho¶ng kinh tÕ.
Tãm l¹i, do c¬ chÕ thÞ trêng cã nh÷ng khuyÕt tËt cña
nã mµ Nhµ níc ph¶i can thiÖp vµo kinh tÕ tuy nhiªn møc ®é
kh¸c nhau ë mçi níc. Sù can thiÖp vµo kinh tÕ ®ã nh»m
®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh ®¹t ®îc
hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x·
héi mµ c¬ chÕ thÞ trêng kh«ng lµm ®îc. Nh vËy, nÒn kinh
tÕ hçn hîp lµ nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng
nhng cã sù tham gia qu¶n lý cña nhµ níc.
ë ViÖt Nam, nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®· vµ ®ang tõng bíc ®îc x¸c lËp vµ ®i kÌm víi nã lµ c¬ chÕ qu¶n lý dùa trªn
nh÷ng quy luËt thÞ trêng kÕt hîp víi vai trß qu¶n lý cña nhµ
níc víi môc ®Ých ph¸t huy tèi ®a tÝnh u viÖt cña c¬ chÕ
thÞ trêng, ®ång thêi h¹n chÕ nh÷ng khuyÕt tÊt mµ c¬ chÕ
thÞ trêng m¾c ph¶i. Nhµ níc ®¶m b¶o ph¸t huy mäi tiÒm
n¨ng s½n cã cña tÊt c¶ c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ,
khuyÕn khÝch c¹nh tranh lµnh m¹nh, h¹n chÕ ®éc quyÒn,
®¶m b¶o nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®óng ®Þnh híng
XHCN. §¶m b¶o thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu x· héi.
13
- Xem thêm -