b»ng nh÷ng ph©n tÝch vÒ ba giai ®o¹n ph¸t triÓn cña cntb chøng
minh r»ng hiÖp t¸c gi¶n ®¬n lµ mét bíc tiÕn vÒ tæ chøc vµ s¶n
xuÊt, c«ng trêng thñ c«ng t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi cña ®¹i
c«ng nghiÖp c¬ khÝ, ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ lµ c¬ së vËt chÊt
®¶m b¶o cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt
tbcn.
môc lôc
lêi më ®Çu...........................................................................1
néi dung...............................................................................2
I. Giai ®o¹n hiÖp t¸c gi¶n ®¬n (HTG§).........................2
1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm.................................................2
2. ¦u thÕ cña HTG§..............................................................2
3. TÝnh chÊt TBCN cña HTG§................................................3
II. C«ng trêng thñ c«ng (CTTC).....................................4
1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm.................................................4
2. Nh÷ng u thÕ cña CTTC.....................................................4
3. TÝnh chÊt TBCN cña cttc...................................................5
III. §¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ..........................................5
1. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m¸y mãc....................................5
2. ¦u thÕ cña m¸y mãc.........................................................6
3. TÝnh chÊt tbcn cña ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ.......................6
4. TÝnh chÊt tiÕn bé cña ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ...................7
kÕt luËn...............................................................................9
Tµi liÖu tham kh¶o.
1
lêi më ®Çu
MÆc dï ngµy nay, chñ nghÜa t b¶n (CNTB) ®· cã nhiÒu
biÕn thÓ vÒ nhiÒu mÆt, song kh«ng v× thÕ mµ b¶n chÊt bãc lét
cña nã thay ®æi. Nh tríc ®©y, CNTB vÉn lµ chÕ ®é x· héi dùa
trªn c¬ së bãc lét giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng.
Dùa trªn sù bãc lét ®ã, mµ chñ yÕu lµ ph¬ng ph¸p bãc lét gi¸
trÞ thÆng d t¬ng ®èi, CNTB ®· x©y dùng ®îc cho m×nh nÒn
mãng v÷ng ch¾c ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn vÒ sau nµy.
§Ò cËp ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi,
chóng ta kh«ng thÓ kh«ng nh¾c tíi c«ng lao to lín cña M¸c. M¸c
®· kh¸i qu¸t lÞch sö ph¸t triÓn cña CNTB trong c«ng nghiÖp
thµnh ba giai ®o¹n: hiÖp t¸c gi¶n ®¬n t b¶n chñ nghÜa (TBCN),
c«ng trêng thñ c«ng TBCN, ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ. Qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn cña CNTB trong c«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh n©ng cao
n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh n©ng cao
tr×nh ®é bãc lét cña t b¶n, chñ yÕu lµ bãc lét gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi.
Nghiªn cøu vÒ ba giai ®o¹n ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp t
b¶n trong c«ng nghiÖp ®Ó thÊy r»ng hiÖp t¸c gi¶n ®¬n lµ mét
bíc tiÕn vÒ tæ chøc s¶n xuÊt, c«ng trêng thñ c«ng t¹o ®iÒu kiÖn
cho sù ra ®êi cña ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ, ®¹i c«ng nghiÖp c¬
2
khÝ lµ c¬ së vËt chÊt ®¶m b¶o cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña
ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN.
Víi nh÷ng hiÓu biÕt cña mét sinh viªn n¨m thø nhÊt, ch¾c
ch¾n nh÷ng kiÕn thøc mµ em tr×nh bµy kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng khiÕm khuyÕt nhÊt ®Þnh. V× vËy, qua bµi tiÓu luËn nµy
em kÝnh mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp tõ phÝa c¸c thÇy gi¸o, c«
gi¸o cña khoa ®Ó em cã thÓ rót kinh nghiÖm cho nh÷ng bµi sau
nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
3
I. Giai ®o¹n hiÖp t¸c gi¶n ®¬n (HTG§).
1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm.
HiÖp t¸c gi¶n ®¬n TBCN lµ mét sè ®«ng c«ng nh©n lµm
viÖc trong cïng mét thêi gian, díi sù ®iÒu khiÓn cña cïng mét
nhµ t b¶n, trong cïng mét kh«ng gian ®Ó s¶n xuÊt ra cïng mét
lo¹i hµng ho¸.
HiÖp t¸c gi¶n ®¬n so víi ph¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn
chØ kh¸c vÒ quy m« s¶n xuÊt vµ sè lîng lao ®éng lµm thuª.
Song, nhê lao ®éng hiÖp t¸c, ngêi ta ®· t¹o nªn mét n¨ng suÊt
lao ®éng cao h¬n h¼n n¨ng suÊt lao ®éng cña nh÷ng ngêi lµm
¨n riªng lÎ. C¸c nhµ t b¶n ®· lîi dông h×nh thøc lao ®éng nµy
®Ó tæ chøc lao ®éng s¶n xuÊt trong xëng thî cña m×nh, t¹o ra
mét søc s¶n xuÊt míi, nh»m t¨ng thªm khèi lîng gi¸ trÞ thÆng d
trong ®iÒu kiÖn lao ®éng cßn lµ thñ c«ng. HTG§ h×nh thµnh víi
®iÒu kiÖn t liÖu s¶n xuÊt ph¶i tËp trung trong tay c¸c nhµ t b¶n
®ång thêi cã nh÷ng ngêi lao ®éng ®· bÞ tíc hÕt t liÖu s¶n xuÊt,
tù do ®em b¸n søc lao ®éng cña m×nh.
2. ¦u thÕ cña hiÖp t¸c gi¶n ®¬n.
Thø nhÊt: c¸c c¸ nh©n cã ®iÒu kiÖn san ®i bï l¹i nh÷ng
chªnh lÖch vÒ thÓ lùc, vÒ tr×nh ®é khÐo lÐo nªn ®¶m b¶o hao
phÝ lao ®éng c¸ biÖt xÊp xØ víi hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn
thiÕt cña s¶n phÈm, ®¶m b¶o viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng
ho¸ æn ®Þnh vµ v÷ng ch¾c h¬n so víi ph¬ng thøc s¶n xuÊt
phong kiÕn.
Thø hai: tiÕt kiÖm ®îc t liÖu s¶n xuÊt, gi¶m bít ®îc chi phÝ
trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm do nhiÒu c«ng nh©n cïng sö dông
chung mét t liÖu s¶n xuÊt.
4
Thø ba: t¹o ra mét søc s¶n xuÊt míi cao h¬n h¼n so víi
tæng céng c¸c n¨ng lùc cña c¸ nh©n riªng lÎ, cho phÐp hoµn
thµnh ®îc nh÷ng c«ng viÖc cã quy m« lín.
Thø t: t¹o ra ®îc sù kÝch thÝch thi ®ua lµm t¨ng n¨ng suÊt
c¸ nh©n, cuèi cïng dÉn ®Õn t¨ng n¨ng suÊt x· héi.
Thø n¨m: rót ng¾n thêi gian hoµn thµnh c«ng viÖc do
®¶m b¶o tÝnh liªn tôc trong qu¸ tr×nh lao ®éng vµ t¸c ®éng
vµo ®èi tîng lao ®éng tõ nhiÒu phÝa.
Thø s¸u: cho phÐp hoµn thµnh ®îc nh÷ng c«ng viÖc khÈn
cÊp trong nh÷ng thêi kú nhÊt ®Þnh vµ nh÷ng c«ng viÖc cã tÝnh
thêi vô, ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kÞp thêi.
Thø b¶y: do tËp trung ®îc t liÖu s¶n xuÊt vµ c«ng nh©n
nªn lao ®éng hiÖp t¸c cã thÓ ®ång thêi thùc hiÖn ®îc trªn c¶
kh«ng gian s¶n xuÊt nhá lÉn kh«ng gian s¶n xuÊt lín.
3. TÝnh chÊt t b¶n chñ nghÜa cña hiÖp t¸c gi¶n ®¬n.
- HiÖp t¸c gi¶n ®¬n TBCN dùa trªn c¬ së chiÕm h÷u t nh©n
TBCN vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ bãc lét lao ®éng lµm thuª, nªn nã
lµm t¨ng søc s¶n xuÊt lao ®éng x· héi vµ lµ mét ph¬ng ph¸p s¶n
xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi.
- Nhµ t b¶n thùc hiÖn chøc n¨ng chØ huy, kiÓm tra, gi¸m s¸t
®èi víi qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt. Chøc n¨ng chØ huy lµ ®ßi
hái tÊt yÕu cña lao ®éng tËp thÓ vµ cã thÓ ®îc vÝ nh mét nh¹c
trëng ®iÒu khiÓn mét dµn nh¹c. M¸c ®· nhËn xÐt: “Mét nh¹c sÜ
®éc tÊu th× tù ®iÒu khiÓn lÊy m×nh, nhng dµn nh¹c th× cÇn
ph¶i cã nh¹c trëng”.
MÆt kh¸c, viÖc chØ huy cña nhµ t b¶n cßn do môc ®Ých
cña nÒn s¶n xuÊt TBCN chi phèi, bãp nÆn ®îc gi¸ trÞ thÆng d
5
cµng nhiÒu cµng tèt. Do ®ã, viÖc chØ huy cña nhµ t b¶n ph¶i
mang h×nh thøc chuyªn chÕ.
- N¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn lµ nhê lao ®éng hiÖp t¸c cña
c«ng nh©n mµ cã, nhng nã l¹i thuéc vÒ nhµ t b¶n vµ nh lµ do t
b¶n t¹o ra.
M¸c ®· nhËn xÐt: “Søc s¶n xuÊt ®ã gièng nh mét møc mµ
nhµ t b¶n s½n cã mét c¸ch tù nhiªn, mét søc s¶n xuÊt cè h÷u
cña t b¶n”.
KÕt luËn: tãm l¹i, HTG§ lµ mét bíc tiÕn vÒ tæ chøc s¶n
xuÊt: t liÖu s¶n xuÊt ph©n t¸n biÕn thµnh t liÖu s¶n xuÊt tËp
trung, lao ®éng riªng lÎ biÕn thµnh lao ®éng x· héi, n¨ng suÊt
lao ®éng x· héi t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, sù tiÕn bé trªn
trong tay nhµ t b¶n l¹i trë thµnh mét c«ng cô ®¾c lùc hç trî cho
viÖc bãc lét gi¸ trÞ thÆng d ®îc nhiÒu h¬n.
HiÖp t¸c gi¶n ®¬n tuy kh«ng tån t¹i l©u song nã ®· tËp hîp
®îc ®«ng ®¶o c«ng nh©n t¹o ®iÒu kiÖn cho HTG§ chuyÓn biÕn
thµnh hiÖp t¸c cã ph©n c«ng, tøc lµ c«ng trêng thñ c«ng TBCN.
II. C«ng trêng thñ c«ng (CTTC).
1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm.
Cã hai lo¹i c«ng trêng thñ c«ng:
- C«ng trêng thñ c«ng hçn t¹p: lµ CTTC mµ h×nh th¸i cuèi cïng
cña s¶n phÈm ®îc l¾p r¸p mét c¸ch m¸y mãc bëi nh÷ng s¶n
phÈm bé phËn ®éc lËp mµ cã.
VD: c«ng trêng thñ c«ng lµm ®ång bé ë Gi¬nev¬.
- C«ng trêng thñ c«ng h÷u c¬: lµ CTTC mµ s¶n phÈm cña nã do
mét lo¹t nh÷ng qu¸ tr×nh vµ nh÷ng thao t¸c cã liªn quan víi
nhau t¹o ra.
6
VD: c«ng trêng thñ c«ng lµm kim b¨ng.
Tãm l¹i, dï ®îc ph©n chia díi h×nh thøc nµo th× c¬ cÊu
s¶n xuÊt cña CTTC vÉn lµ ngêi lao ®éng bé phËn vµ c«ng cô cña
ngêi Êy. M¸c ®· nhËn xÐt: “Ngêi lao ®éng bé phËn vµ c«ng cô
cña ngêi Êy, ®ã lµ yÕu tè ®¬n gi¶n cña c«ng trêng thñ c«ng”.
2. ¦u thÕ cña c«ng trêng thñ c«ng.
Thø nhÊt: s¶n xuÊt ®îc liªn tôc, ®Òu ®Æn nhê tæ chøc lao
®éng d©y chuyÒn, hîp lý hãa s¶n xuÊt. Ngêi lao ®éng ®îc ph©n
c«ng chuyªn m«n ho¸ tõng kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nªn ®·
rót ng¾n ®îc thêi gian ngõng viÖc, gi¶m giê chÕt do thay ®æi
thao t¸c, dông cô, chç lµm viÖc.
Thø hai: tay nghÒ cña ngêi c«ng nh©n ®îc n©ng lªn nhanh
chãng nhê chuyªn m«n ho¸ lao ®éng bé phËn. Ngêi c«ng nh©n
chØ lµm mét trong nhiÒu kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nªn tÝch
luü ®îc nhiÒu kinh nghiÖm, tr×nh ®é thµnh th¹o ®îc n©ng cao
v× vËy hao phÝ lao ®éng Ýt h¬n mµ mang l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n.
Thø ba: s¶n phÈm lµm ra tèt h¬n vµ nhiÒu h¬n so víi s¶n
phÈm cña ngêi s¶n xuÊt riªng lÎ.
Thø t: c«ng cô lao ®éng ®îc c¶i tiÕn, lµm c¬ së cho sù ra
®êi cña m¸y mãc sau nµy. M¸y mãc ®· tiÕp thu vµ ph¸t triÓn
dùa trªn sù c¶i tiÕn ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n cña c«ng cô trong
giai ®o¹n CTTC.
Nh vËy, nhê ph©n c«ng trong CTTC vµ chuyªn m«n ho¸
s¶n xuÊt mµ kü thuËt ®· tiÕn bé rÊt nhiÒu tuy nÒn s¶n xuÊt vÉn
dùa trªn lao ®éng thñ c«ng.
3. TÝnh chÊt t b¶n chñ nghÜa cña c«ng trêng thñ c«ng.
7
Sù ph©n c«ng trong CTTC ®ßi hái ph¶i t¨ng phÇn t b¶n kh¶
biÕn vµ t b¶n bÊt biÕn. §©y lµ mét ®Þnh luËt do tÝnh chÊt kü
thuËt cña CTTC sinh ra.
Sù ph©n c«ng trong CTTC lµm cho ngêi lao ®éng bÞ quÌ
quÆt c¶ vÒ thÓ chÊt lÉn tinh thÇn do hä suèt ®êi chØ lµm mét
c«ng viÖc bé phËn cña s¶n phÈm.
Sù ph©n c«ng trong CTTC cßn x¸c lËp mét tæ chøc ®¼ng
cÊp gi÷a c«ng nh©n víi nhau, ®ã lµ c«ng nh©n lµnh nghÒ vµ
kh«ng lµnh nghÒ. Môc ®Ých cña viÖc ph©n chia nµy lµ nh»m
lµm gi¶m chi phÝ ®µo t¹o c«ng nh©n cña nhµ t b¶n.
Lao ®éng tËp thÓ cña ngêi c«ng nh©n t¹o nªn mét søc s¶n
xuÊt míi, søc s¶n xuÊt nµy thuéc vÒ nhµ t b¶n vµ ®¶m b¶o cho
nhµ t b¶n bãc lét ®îc gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi cao h¬n h¼n
thêi kú HTG§.
M¸c ®· nhËn xÐt: “Ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt tËp thÓ cña lao
®éng lµm lîi cho nhµ t b¶n mµ h¹i cho ngêi lao ®éng. Nã t¹o ra
nh÷ng ®iÒu kiÖn míi ®¶m b¶o cho t b¶n thèng trÞ lao ®éng.
VËy nã võa lµ mét sù tiÕn bé lÞch sö, mét giai ®o¹n tÊt yÕu
trong h×nh th¸i kinh tÕ x· héi, vµ võa lµ mét thñ ®o¹n bãc lét
mét c¸ch v¨n minh vµ tinh vi h¬n”.
KÕt luËn: nh×n chung, CTTC thñ cã vai trß lÞch sö ®èi víi
CNTB. Nã lµ giai ®o¹n t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi cña ®¹i c«ng
nghiÖp c¬ khÝ: lao ®éng thñ c«ng chuyÓn thµnh lao ®éng c¬
giíi, c«ng nh©n lµnh nghÒ cïng víi c«ng cô ®éc chuyªn. Vµ tõ
c«ng cô ®éc chuyªn ®ã mµ xëng chÕ t¹o c«ng cô h×nh thµnh
dÉn ®Õn sù ra ®êi cña nÒn s¶n xuÊt c¬ khÝ.
III. §¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ (§CNCK).
8
1. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m¸y mãc.
M¸y mãc lµ mét c¬ cÊu gåm ba bé phËn c¨n b¶n kh¸c
nhau: m¸y ph¸t lùc, m¸y truyÒn lùc, m¸y c«ng t¸c.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m¸y mãc diÔn ra tõ th« s¬ ®Õn
hiÖn ®¹i, tõ c«ng suÊt thÊp ®Õn c«ng suÊt cao, h×nh th¸i ph¸t
triÓn nhÊt cña nã lµ m¸y tù ®éng. Ngoµi ba bé phËn trªn, m¸y
tù ®éng cßn cã bé phËn ®iÒu khiÓn kiÓm tra toµn bé ho¹t ®éng
cña m¸y. Khi m¸y c«ng t¸c thay thÕ c«ng cô thñ c«ng, nã ®ßi
hái ph¶i thay thÕ nguyªn ®éng lùc do søc ngêi, søc sóc vËt, søc
tù nhiªn (søc giã, søc níc). Song søc tù nhiªn còng bÞ h¹n chÕ
nªn m¸y h¬i níc ®· ®îc ph¸t minh ra. §©y lµ ®éng c¬ ®Çu tiªn
ph¸t ra nguyªn lùc b»ng c¸ch dïng níc vµ than. Sù ra ®êi cña
m¸y h¬i níc lµm cho ngêi ta chØ cÇn dïng mét ®éng c¬ còng cã
thÓ lµm cho chuyÓn ®éng nhiÒu m¸y c«ng t¸c. M¸y ph¸t lùc
còng ®ßi hái ph¶i lín lªn theo sù gia t¨ng cña m¸y c«ng nghÖ. Bé
phËn truyÒn lùc trë thµnh võa réng lín, võa phøc t¹p. Trªn c¬ së
nµy hÖ thèng m¸y mãc h×nh thµnh.
Tãm l¹i, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m¸y mãc ®· ®îc M¸c
kh¸i qu¸t nh sau: “C«ng cô gi¶n ®¬n, tÝch luü c«ng cô, c«ng cô
phøc hîp, viÖc chuyÓn ®éng nh÷ng c«ng cô Êy b»ng c¸c lùc lîng
tù nhiªn, m¸y mãc hÖ thèng m¸y mãc c¬ m« t¬ tù ®éng, ®ã lµ
tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña m¸y mãc”.
2. ¦u thÕ cña m¸y mãc.
M¸y mãc kh«ng bÞ h¹n chÕ bëi giíi h¹n sinh lý cña con ngêi.
B¶n th©n m¸y mãc ®îc chÕ t¹o b»ng vËt liÖu bÒn, sö dông ®îc
trong thêi gian dµi, vµ do quy luËt khoa häc quy ®Þnh viÖc sö
9
dông nã. Ph¹m vi s¶n xuÊt cña nã réng h¬n nhiÒu so víi c«ng cô
thñ c«ng.
Khoa häc biÕn thµnh lùc lîng s¶n xuÊt. M¸c nhËn xÐt:
“C«ng nghiÖp lín lµ n¬i ®· biÕn khoa häc thµnh lùc lîng s¶n
xuÊt… vµ ®a khoa häc phôc vô cho nhµ t b¶n”.
M¸y mãc lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi lªn gÊp tr¨m
ngµn lÇn so víi thêi kú tríc.
3. TÝnh chÊt t b¶n chñ nghÜa cña ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ.
M¸y mãc ra ®êi lµ sù ®¾c th¾ng cña loµi ngêi ®èi víi thiªn
nhiªn, nhng m¸y mãc ë trong tay nhµ t b¶n l¹i lµ c«ng cô ®Ó bãc
lét tµn nhÉn lao ®éng lµm thuª.
- Dùa vµo m¸y mãc, nhµ t b¶n kh«ng ngõng bãc lét gi¸ trÞ
thÆng d t¬ng ®èi vµ tuyÖt ®èi.
Nhµ t b¶n ®· t¨ng cêng viÖc bãc lét cña m×nh nhê thay thÕ
lao ®éng thñ c«ng b»ng lao ®éng c¬ giíi, nhê ¸p dông khoa häc
kü thuËt vµ s¶n xuÊt ®¹i quy m«, nhê tËn dông ®îc søc tù nhiªn
kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn, nhê h¹ thÊp gi¸ trÞ søc lao ®éng cña c«ng
nh©n. Bªn c¹nh ®ã nhµ t b¶n cßn kh«ng ngõng t¨ng cêng ®é
lao ®éng b»ng c¸ch t¨ng thªm c«ng suÊt m¸y mãc, kh«ng ngõng
kÐo dµi ngµy lao ®éng ®Ó bï vµo sè c«ng nh©n gi¶m ®i do
m¸y mãc thay thÕ.
- M¸y mãc lµm cho n¹n thÊt nghiÖp cµng thªm trÇm träng.
M¸y mãc cã kh¶ n¨ng thay thÕ hµng chôc, hµng tr¨m c«ng
nh©n. Bao nhiªu ngêi bÞ thay thÕ lµ bÊy nhiªu ngêi bÞ sa th¶i
khái c«ng xëng. Bªn c¹nh ®ã cßn rÊt nhiÒu nh÷ng ngêi s¶n xuÊt
nhá còng trë nªn thÊt nghiÖp do bÞ ph¸ s¶n.
- M¸y mãc lµm cho c«ng nh©n trë thµnh vËt phô thuéc vµo nã.
10
Thêi kú m¸y mãc vµ c«ng nghiÖp lín, ngêi c«ng nh©n suèt
®êi chuyªn phôc vô mét c¸i m¸y bé phËn. C«ng viÖc lµm b»ng
m¸y kÝch thÝch cao ®é hÖ thÇn kinh, ®ång thêi ng¨n c¶n viÖc
sö dông c¬ b¾p, k×m nÐn mäi sù ho¹t ®éng tù do cña tinh thÇn
vµ thÓ x¸c. Ngêi c«ng nh©n t¸ch khái nhµ t b¶n th× kh«ng cã
viÖc g× lµm c¶.
- M¸y mãc b¾t c«ng nh©n tu©n theo kû luËt tr¹i lÝnh vµ chÞu
nhiÒu sù ®éc h¹i.
M¸y mãc ®ßi hái c«ng nh©n ph¶i lµm theo viÖc ®Òu ®Æn,
liªn tôc, chÝnh x¸c vµ tuyÖt ®èi phôc tïng. Ngoµi ra c«ng nh©n
cßn ph¶i chÞu nhiÒu sù ®éc h¹i, nhiÖt ®é cao, ¸p suÊt lín,
kh«ng khÝ bôi bÆm, ho¸ chÊt nguy hiÓm, nh÷ng tai n¹n lao
®éng cã thÓ ®Õn bÊt cø lóc nµo.
TÊt c¶ nh÷ng nçi thèng khæ cña c«ng nh©n kh«ng ph¶i do
m¸y mãc sinh ra mµ lµ “do viÖc sö dông m¸y mãc theo lèi t b¶n
chñ nghÜa mµ ra”.
4. TÝnh chÊt tiÕn bé cña ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ.
Tuy §CNCK ë trong tay giai cÊp t s¶n ®· g©y ra nh÷ng tai
h¹i ghª gím cho ngêi lao ®éng, nhng b¶n th©n §CNCK ra ®êi lµ
mét tiÕn bé nh¶y vät cña loµi ngêi, nã cã t¸c dông lín lao trong
®êi sèng x· héi. §CNCK t¹o ra mét n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao
cha tõng cã trong c¸c x· héi tríc. S¶n xuÊt tËp trung chuyªn m«n
ho¸, hîp t¸c, ph©n c«ng x· héi ph¸t triÓn, c¸c ngµnh s¶n xuÊt x·
héi t¨ng lªn vµ g¾n bã víi nhau. NÒn s¶n xuÊt nhá ph©n t¸n tù
cÊp, tù tóc h×nh thµnh mét hÖ thèng s¶n xuÊt x· héi ®îc thay
b»ng nÒn s¶n xuÊt lín, ph¹m vi thÞ trêng ®îc më réng t¹o ®iÒu
kiÖn cho nÒn kinh tÕ cña loµi ngêi tiÕn lªn nh÷ng bíc míi.
11
- §CNCK ra ®êi, ph¸ vì quan hÖ gi÷a gia ®×nh kiÓu cò, phong
kiÕn gia trëng. Phô n÷ trong gia ®×nh ®· cã tiÕng nãi riªng do
hä ®· t¹o ra ®îc mét c¬ së kinh tÕ míi cho gia ®×nh hä. Uy
quyÒn ®µn «ng kh«ng cßn ®ñ m¹nh ®Ó cã thÓ ¸p bøc phô n÷.
§CNCK ®· t¹o ra mÇm mèng cña quyÒn b×nh ®¼ng nam n÷ vµ
quan hÖ gia ®×nh kiÓu míi.
- Trong nÒn §CNCK, con ngêi ®îc häc tËp vµ ph¸t triÓn toµn
diÖn ®Ó ®¹t ®îc mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh trong viÖc sö dông
m¸y mãc, vËn dông khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt.
- §CNCK lµm cho c«ng nghiÖp t¸ch khái n«ng nghiÖp, nhng vÉn
h×nh thµnh mèi quan hÖ t¬ng hç lÉn nhau. C«ng nghiÖp t¸c
®éng vµo n«ng nghiÖp biÕn n«ng nghiÖp thµnh nh÷ng ngµnh sö
dông m¸y mãc kü thuËt hiÖn ®¹i. Ngîc l¹i, c¸ch m¹ng n«ng
nghiÖp l¹i ®¶m b¶o cung cÊp cho c«ng nghiÖp nh©n lùc, nguyªn
liÖu, l¬ng thùc, thùc phÈm.
KÕt luËn: qua ba giai ®o¹n ph¸t triÓn cña CNTB trong c«ng
nghiÖp, chóng ta cã thÓ rót ra mét sè vÊn ®Ò:
1. Ba giai ®o¹n ph¸t triÓn cña CNTB lµ ba giai ®o¹n t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng x· héi, ®ång thêi lµ ba giai ®o¹n n©ng cao tr×nh
®é bãc lét cña t b¶n.
2. Ba giai ®o¹n ph¸t triÓn cña CNTB lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña
lùc lîng s¶n xuÊt ®Æt trong mèi quan hÖ biÖn chøng víi quan hÖ
s¶n xuÊt. §i theo víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ
s¶n xuÊt TBCN ngµy cµng ®îc më réng vµ cñng cè. Sau khi nÒn
®¹i c«ng nghiÖp ®îc x¸c lËp th× CNTB lªn ng«i thèng trÞ hoµn
toµn.
12
3. Ba giai ®o¹n ph¸t triÓn cña CNTB còng lµ ba giai ®o¹n x· héi
ho¸ lao ®éng vµ s¶n xuÊt diÔn ra trong qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn
tõ s¶n xuÊt nhá, thñ c«ng, ph©n t¸n lªn s¶n xuÊt lín, tËp trung,
hiÖn ®¹i.
kÕt luËn
LËt gië l¹i lÞch sö ®Ó nghiªn cøu vÒ chñ nghÜa t b¶n qua
ba giai ®o¹n ph¸t triÓn trong c«ng nghiÖp gîi cho ta nh÷ng vÊn
®Ò cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn
cña nÒn s¶n xuÊt x· héi tõ s¶n xuÊt nhá, thñ c«ng, l¹c hËu s¶n
xuÊt lín, c¬ khÝ ho¸ hiÖn ®¹i.
ViÖt Nam ®ang trªn con ®êng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i
ho¸, ch¾c ch¾n nh÷ng thµnh tùu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c
níc t b¶n trªn thÕ giíi sÏ lµ mét bµi häc lín ®èi víi ViÖt Nam. §èi
víi mét níc cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn nh níc ta, c«ng nghiÖp
hãa chÝnh lµ con ®êng tÊt yÕu ph¶i ®i qua ®Ó t¨ng trëng vµ
ph¸t triÓn kinh tÕ víi tèc ®é cao, gãp phÇn æn ®Þnh vµ n©ng
cao ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ cña mäi thµnh viªn trong x· héi.
13
tµi liÖu tham kh¶o
1. C¸c M¸c – Sù khèn cïng cña triÕt häc – NXB Sù thËt Hµ
Néi - 1971.
2. C¸c M¸c t b¶n QuyÓn I, tËp 1 – NXB Sù thËt – 1963.
3. Lª -nin toµn tËp, tËp 3 – nxb sù thËt – 1960.
14
- Xem thêm -
.DOC 
14 
39 
121 
