Tài liệu Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố móng cái, tỉnh quảng ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHẠM THỊ KIM LIÊN QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHẠM THỊ KIM LIÊN QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Thị Tuyết Oanh THÁI NGUYÊN - 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn với tiêu đề “Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” là kết quả nghiên cứu của bản thân, số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn được chỉ rõ nguồn gốc và được phép công bố. Thái Nguyên, tháng 6 năm 2020 TÁC GIẢ Phạm Thị Kim Liên i LỜI CẢM ƠN Tác giả trân trọng cảm ơn và biết ơn sâu sắc đối với PGS. TS Trần Thị Tuyết Oanh, giáo viên hướng dẫn luận văn, Cô đã tận tâm, gần gũi và nhiệt thành truyền đạt thêm những kiến thức, kĩ năng để hoàn thành luận văn của tác giả từ giai đoạn ý tưởng đến đề cương và hoàn thành toàn bộ nội dung của luận văn. Trong cả quá trình học tập, nghiên cứu đó tác giả cũng luôn nhận được sự động viên, chỉ bảo chân thành của Cô để bản thân được tiếp cận và có thêm phương pháp nghiên cứu khoa học không chỉ phục vụ để hoàn thành luận văn mà phục vụ công tác sau này cho bản thân tác giả. Tác giả cũng xin chân thành cám ơn các đồng chí trong Ban lãnh đạo, chuyên viên Phòng GD&ĐT; đội ngũ CBQL và giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh và người thân luôn giúp đỡ, tạo điều kiện và động viên để tác giả hoàn thành luận văn. Với sự nỗ lực, cố gắng rất nhiều nhưng chắc chắn luận văn còn nhiều hạn chế. Tác giả mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp, phê bình, phản biện của các nhà khoa học, các thầy, cô giáo, các đồng nghiệp để tác giả có thêm kiến thức, kinh nghiệm phục vụ trong công tác. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 6 năm 2020 TÁC GIẢ Phạm Thị Kim Liên ii MỤC LỤC Lời cam đoan .................................................................................................................. i Lời cảm ơn .....................................................................................................................ii Mục lục ........................................................................................................................ iii Danh mục các chữ viết tắt trong luận văn ...................................................................vii Danh mục các bảng .................................................................................................... viii Danh mục các biểu đồ .................................................................................................... x MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 4 6. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 4 7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4 8. Bố cục luận văn......................................................................................................... 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG TIỂU HỌC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ................................................................................................ 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................................ 6 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về bồi dưỡng giáo viên tiểu học .............................. 6 1.1.2.Các công trình nghiên cứu về quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ........................................................ 10 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ..................................................................... 12 1.2.1. Năng lực dạy học, bồi dưỡng năng lực dạy học ............................................... 12 1.2.2. Khái niệm quản lý, Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học ................................ 15 1.3. Bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ................................................................................................... 16 1.3.1. Yêu cầu đổi mới giáo dục ................................................................................. 16 iii 1.3.2. Đặc điểm giáo viên tiểu học và yêu cầu về năng lực dạy học đặt ra cho giáo viên . 18 1.3.3. Những vấn đề cơ bản về bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ....................................................................... 23 1.4. Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ......................................................................................................... 28 1.4.1. Vai trò của của các chủ thể trong quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ...................................................................................................................... 28 1.4.2. Nội dung quản lý bồi dưỡng ............................................................................. 30 1.5. Các yếu tố tác động đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ................................................................ 36 1.5.1. Chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với giáo viên tiểu học ..... 36 1.5.2. Yếu tố về kinh phí, cơ sở vật chất, trang thiết bị .............................................. 37 1.5.3. Yêu cầu đổi mới của giáo dục Tiểu học ........................................................... 37 1.5.4. Yếu tố về năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ................................. 38 Tiểu kết chương 1 ....................................................................................................... 39 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ..................... 40 2.1. Khái quát về thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh và giáo dục tiểu học của thành phố..................................................................................................................... 40 2.1.1. Vài nét về tình hình kinh tế, chính trị, văn hoá- xã hội thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh .................................................................................................. 40 2.1.2. Giáo dục cấp tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ........................ 40 2.2. Tổ chức khảo sát trực trạng ................................................................................. 44 2.2.1. Mục tiêu và nội dung khảo sát .......................................................................... 44 2.2.2. Đối tượng khảo sát ............................................................................................ 44 2.2.3. Cách xử lý kết quả ............................................................................................ 45 2.3. Thực trạng bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ...................................................................... 46 2.3.1. Thực trạng đội ngũ giáo viên Tiểu học thành phố Móng Cái ........................... 46 iv 2.3.2. Đánh giá về năng lực của đội ngũ giáo viên trường Tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ....................................................................................... 48 2.3.2. Nhận thức của CBQL và đội ngũ giáo viên về sự cần thiết bồi dưỡng NLDH cho GVTH đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ............................................... 50 2.3.3. Thực trạng bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ................................................................ 51 2.4. Thực trạng về quản lý bồi dưỡng NLDH dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ............... 58 2.4.1. Thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu bồi dưỡng............................................ 58 2.4.2. Thực trạng quản lý thực hiện nội dung bồi dưỡng ........................................... 60 2.4.3. Thực trạng quản lý thực hiện hình thức, phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học ........................................................................................................................ 62 2.4.4. Thực trạng quản lý các điều kiện phục vụ bồi dưỡng ...................................... 65 2.4.5. Về kiểm tra đánh giá kết quả bồi dưỡng NLDH cho giáo viên các trường TH thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ................................................................ 67 2.5. Thực trạng về yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng NLDH dạy học của giáo viên tại các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ............................................................................................ 70 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học của giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. .......................... 71 2.6.1. Ưu điểm ............................................................................................................ 71 2.6.2. Hạn chế ............................................................................................................. 72 Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 76 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ....... 77 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................................. 77 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ................................................................... 77 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo phù hợp với thực tiễn giáo dục tiểu học ......................... 77 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ..................................................................... 78 v 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ...................................................................... 78 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học................................................................... 79 3.2. Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trường Tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ....... 79 3.2.1. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tiểu học thành phố Móng Cái đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ............................................ 79 3.2.2. Xây dựng và triển khai các nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học phù hợp với thực tế của các trường tiểu học thành phố Móng Cái và bối cảnh giáo dục ........ 84 3.2.3. Tổ chức đa dạng phương thức, hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên Tiểu học đáp ứng yêu cầu giáo dục ............................................................ 89 3.2.4. Quản lý việc sử dụng cơ sở vật chất phù hợp để phục vụ bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục .................................... 95 3.2.5. Tạo môi trường và điều kiện cho giáo viên tự bồi dưỡng gắn với tăng cường việc kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng....................................................... 98 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................................ 101 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ............. 101 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ................................................................................... 101 3.4.2. Nội dung khảo nghiệm.................................................................................... 101 3.4.3. Đối tượng khảo nghiệm .................................................................................. 102 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm ...................................................................................... 102 Tiểu kết chương 3 ..................................................................................................... 104 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ......................................................................... 106 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 109 PHỤ LỤC vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN STT VIẾT ĐẦY ĐỦ VIẾT TẮT 1. BD Bồi dưỡng 2. BDGV Bồi dưỡng giáo viên 3. BGH Ban giám hiệu 4. CBQL, GV, NV Cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên 5. CMHS Cha mẹ học sinh 6. CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 7. CNTT Công nghệ thông tin 8. CSVC Cở sở vật chất 9. ĐNGV Đội ngũ giáo viên 10. GD Giáo dục 11. GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 12. GV Giáo viên 13. GVTH Giáo viên tiểu học 14. HS Học sinh 15. HT Hiệu trưởng 16. ICT Công nghệ thông tin và truyền thông 17. KHCN Khoa học công nghệ 18. KTĐG Kiểm tra đánh giá 19. NLDHDH Năng lực dạy học 20. PPBD Phương pháp bồi dưỡng 21. PPDH Phương pháp dạy học 22. TBD Tự bồi dưỡng 23. TH Tiểu học 24. UBND Ủy ban nhân dân vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Kết quả các môn học và hoạt động giáo dục .............................................. 42 Bảng 2.2: Kết quả năng lực, phẩm chất, khen thưởng, HTCT lớp học, cấp học ........ 43 Bảng 2.3: Kết quả xếp loại cán bộ quản lý theo chuẩn Hiệu trưởng (thực hiện từ năm học 2014-2015) ................................................................................ 43 Bảng 2.4: Thực trạng đội ngũ giáo viên Tiểu học thành phố Móng Cái .................... 46 Bảng 2.5: Đánh giá về năng lực dạy học của đội ngũ giáo viên trường TH thành phố Móng Cái .......................................................................................... 49 Bảng 2.6: Thực trạng mục tiêu bồi dưỡng NLDH cho giáo viên các trường TH thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ................................................... 51 Bảng 2.7: Thực trạng nội dung bồi dưỡng NLDH cho giáo viên TH theo chương trình GDPT mới thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ........................ 53 Bảng 2.8: Thực trạng hình thức bồi dưỡng NLDH cho giáo viên TH thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh .................................................................... 55 Bảng 2.9: Thực trạng phương pháp bồi dưỡng NLDH cho giáo viên TH thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ............................................................. 56 Bảng 2.10: Thực trạng các điều kiện đáp ứng cho hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ...................................................................................... 57 Bảng 2.11: Thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu bồi dưỡng ................................... 59 Bảng 2.12: Thực trạng quản lý thực hiện nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ............................................................................................ 60 Bảng 2.13: Thực trạng quản lý thực hiện hình thức, phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học ............................................................................................... 63 Bảng 2.14: Thực trạng quản lý các điều kiện phục vụ bồi dưỡng .............................. 65 Bảng 2.15: Về quản lý việc đánh giá kết quả thực hiện bồi dưỡng NLDH cho giáo viên các trường TH thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ........... 68 viii Bảng 2.16: Thực trạng về yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học của giáo viên tại các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ..................................... 70 Bảng 3.1: Đánh giá của CBQL, GV về tính cấp thiết của các biện pháp quản lý .... 102 Bảng 3.2: Đánh giá của CBQL, GV về tính khả thi của các biện pháp quản lý ....... 103 ix DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Chất lượng đại trà (Giai đoạn 2015-2018) ............................................. 42 Biểu đồ 2.2: Chất lượng học sinh đạt giải qua các hội thi cấp Tiểu học giai đoạn 2013 - 2018 .............................................................................................. 43 Biểu đồ 2.3: Số lượng giáo viên đạt chuẩn, trên chuẩn cấp Tiểu học ........................ 46 Biểu đồ 2.4: Nhận thức của CBQL và đội ngũ giáo viên về sự cần thiết bồi dưỡng NLDH cho GVTH ................................................................................... 50 x MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ở bất kỳ thời đại nào, việc xây dựng một nền giáo dục vững mạnh luôn là nhân tố then chốt, quyết định để thúc đẩy và duy trì sự phát triển của mỗi quốc gia. Việt Nam đang trên chặng đường phát triển, đất nước ngày càng giàu mạnh và hội nhập với thế giới nên công tác phát triển giáo dục luôn được xác định là quốc sách hàng đầu. Trong các kỳ đại hội vừa qua, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn coi giáo dụcđào tạo là quốc sách hàng đầu và là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, toàn xã hội. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng tiếp tục khẳng định vấn đề này, trong đó nhấn mạnh “phát triển đội ngũ giáo viên là khâu then chốt” trong chiến lược “đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục - đào tạo”. Trong những năm 90 của thế ký trước, Internet xuất hiện và làm thay đổi mọi quan điểm truyền thống về giáo dục, về nhà trường, lớp học và về dạy học. Để đáp ứng với thay đổi to lớn và nhanh chóng trong kỷ nguyên thông tin, kỷ nguyên của nền kinh tế tri thức (tri thức là sản phẩm) và nền kinh tế dựa trên tri thức (tri thức là đầu vào của các sản phẩm), triết lý giáo dục trong thế kỷ XXI cũng có những thay đổi mạnh mẽ, hướng tới “một xã hội học tập”, “học thường xuyên, suốt đời) dựa trên 4 trụ cột học để biết, học để quản lý và lãnh đạo… Cách mạng khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ trong những năm qua làm tăng vọt khối lượng tri thức của nhân loại, giáo dục không thể thực hiện được chức năng truyền thống của nó là truyền đạt lại khối kiến thức khổng lồ ấy. Do vậy, nội dung các môn học trong tương lai không phải là liệt kê hết những kiến thức cần truyền đạt, mà chỉ là những kiến thức cơ bản, nền tảng, chủ yếu rèn luyện cho người học kĩ năng tư duy, kĩ năng ngôn ngữ, kĩ năng biểu đạt, kĩ năng khai thác và xử lý thông tin và áp dụng, sử dụng có ích các thông tin đó và trên cơ sở đó, biến thông tin thành tri thức. Nội dung giáo dục đổi mới, tất yếu dẫn đến sự đổi mới phương pháp giáo dục. Phương pháp dạy học trong thời kỳ đổi mới đòi hỏi thầy và trò cùng nhau khám phá kiến thức, tìm tòi cái mới với sự hỗ trợ của các phương tiện giáo dục hiện đại, đặc biệt là của công nghệ thông tin, dạy học lấy người học làm trung tâm. 1 Trong kỷ nguyên thông tin, vai trò của người giáo viên truyền thống cũng có những thay đổi căn bản. Để có thể trở thành người giáo viên trong thế kỷ XXI, cần thay đổi nếp tư duy về giáo dục truyền thống, về phương pháp luận dạy học, có các kiến thức và kỹ năng công nghệ thông tin và truyền thông. Quan điểm dạy học lấy học sinh làm trung tâm gợi ý để người giáo viên suy nghĩ nghiêm túc không những thay đổi với việc rèn luyện năng lực chuyên môn, mà còn đòi hỏi với việc lựa chọn các hình thức dạy học, phương pháp dạy học, cách hướng dẫn, hỗ trợ, tư vấn và kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh. Trong các nhà trường, lực lượng giáo viên là lực lượng nòng cốt quyết định chất lượng dạy học. Như vậy yêu cầu phát triển năng lực dạy học trong thế kỷ XXI có rất nhiều đổi khác đòi hỏi người lãnh đạo nhà trường xác định lại mục tiêu, nội dung, cách thức bồi dưỡng năng lực phù hợp. Đại hội XI của Đảng đã khẳng định: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt” và Giáo dục và Đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam” [15]. Mục tiêu phát triển giáo dục phổ thông đến năm 2020 trong Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020 khẳng định Chất lượng giáo dục toàn diện được nâng cao, đặc biệt chất lượng giáo dục văn hóa, đạo đức, kỹ năng sống, pháp luật, ngoại ngữ, tin học. Từ năm 2009, Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai việc thực hiện đánh giá chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học. Đây là cơ sở để thực hiện các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn cho giáo viên. Thực tế cho thấy, trong những năm qua chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng giáo dục tiểu học nói riêng đã có những bước chuyển biết nhất định, song chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển nguồn nhân lực và bồi dưỡng nhân tài cho đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. 2 Tuy nhiên, ở các trường Tiểu học thành phố Móng Cái đang gặp phải một số những bất cập: Chất lượng đội ngũ không đồng đều; Một số giáo viên năng lực sư phạm còn hạn chế nên việc tổ chức các hoạt động dạy học chưa đạt hiệu quả cao; Thiết bị, phương tiện dạy học còn nghèo nàn; Giáo viên dành phần lớn thời gian cho giảng dạy nên việc tự học và tự rèn luyện còn hạn chế, năng lực sáng tạo chưa được phát huy; Việc đánh giá xếp loại còn mang tính hình thức, đánh giá chuẩn giáo viên chỉ dựa vào bằng cấp. Từ thực tiễn về giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh trong thời gian qua, trước yêu cầu phát triển đội ngũ giáo viên trong thời gian tới, trên cơ sở xác định đúng các quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, các văn bản chỉ đạo của các bộ, các ban ngành, đồng thời giải quyết các bất cập trên cơ sở đánh giá thực trạng là căn cứ để quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trong giai đoạn tới. Mặt khác, từ trước đến nay chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu về công tác quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Xuất phát từ yêu cầu trên, tôi chọn đề tài: “Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” làm luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở lý luận và kết quả khảo sát thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái tỉnh Quảng Ninh, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên ở các trường tiểu học, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học của một số nhà trường nói riêng và chất lượng giáo dục tiểu học nói chung. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường tiểu học 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái tỉnh Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 3 4. Giả thuyết khoa học Để đáp ứng với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, đội ngũ giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh vẫn còn bộc lộ những điểm hạn chế và bất cập về năng lực dạy học. Nếu xác định được các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên, dựa trên các yêu cầu đổi mới giáo dục tiểu học hiện nay, phù hợp với điều kiện của nhà trường và dựa trên năng lực dạy học hiện có của giáo viên, sẽ nâng cao được chất lượng đội ngũ giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của một số trường tiểu học nói riêng và giáo dục tiểu học nói chung. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về việc quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 5.2. Khảo sát thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái tỉnh Quảng Ninh. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 6. Phạm vi nghiên cứu - Luận văn nghiên cứu quản lý của hiệu trưởng trường tiểu học trong quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên của các nhà trường. - Nghiên cứu đổi mới giáo dục theo chương trình giáo dục phổ thông mới thực hiện năm học 2020-2021. - Số liệu khảo sát từ năm 2017 đến 2019 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết Phân tích, tổng hợp các tài liệu lý luận phục vụ cho vấn đề nghiên cứu đề tài như lý luận về quản lý, quản lý giáo dục, quản lý bồi dưỡng đội ngũ giáo viên. Phân loại hệ thống hóa các tài liệu lý luận có liên quan đến công tác quản lý đội ngũ giáo viên, đặc biệt là trong các trường tiểu học. 7.2. Các phương pháp thực tiễn 7.2.1 Phương pháp khảo sát bằng phiếu hỏi Mục đích khảo sát: người nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát để thu thập số liệu, dữ liệu về thực trạng công tác quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho 4 giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục nhằm chứng minh cho giả thuyết nghiên cứu khoa học. Nội dung khảo sát: Thực trạng công tác quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo các nội dung quản lý đội ngũ giáo viên như quản lý công tác tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng giáo viên, quản lý việc thu hút, đãi ngộ giáo viên. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Mục đích phỏng vấn: nhằm khẳng định những vấn đề được trả lời trong phiếu điều tra và thu thập thêm thông tin cho những vấn đề còn chưa được trả lời rõ ràng trong số liệu điều tra viết. Đây là phương pháp bổ trợ cho phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi. Nội dung phỏng vấn: một số nội dung về thực trạng chất lượng giảng dạy của giáo viên và công tác quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. 7.2.3 Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Lấy ý kiến của cán bộ quản lý giáo dục có kinh nghiệm và các chuyên viên của Phòng GD & ĐT thông qua phỏng vấn về một số vấn đề nghiên cứu đề tài quan tâm 7.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng phần mềm xử lý thống kê để xử lý các thông tin thu thập được trong quá trình nghiên cứu thực trạng quản lý bồi dưỡng năng dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. 8. Bố cục luận văn Luận văn gồm: Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Chương 2: Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Chương 3: Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Kết luận và khuyến nghị 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG TIỂU HỌC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về bồi dưỡng giáo viên tiểu học BDGV (Bồi dưỡng giáo viên) là một nhiệm vụ quan trọng của ngành giáo dục và đào tạo nhằm không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn cho giáo viên. Do vậy, có nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước tập trung nghiên cứu về bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên và công tác quản lý nhằm nâng cao NLDH (năng lực dạy học) cho giáo viên. Nghiên cứu nước ngoài: Liên minh Châu Âu cho rằng, phát triển chuyên môn cho ĐNGV (đội ngũ giáo viên) là vấn đề trọng tâm để nâng cao chất lượng giáo dục của các trường học. Chất lượng giáo dục cao chỉ có thể được đảm bảo bằng việc đào tạo, BDGV một cách liên tục và bằng chất lượng rèn tay nghề cho giáo viên và các nhân viên phục vụ hoạt động giáo dục và dạy học trong nhà trường [dẫn theo 33]. Theo Dutto, giáo viên không chỉ là người giỏi về chuyên môn mà còn phải là người học liên tục, suốt đời. Bồi dưỡng phát triển chuyên môn cho giáo viên là chính bản thân giáo viên tham gia vào quá trình bồi dưỡng và quản lý các hoạt động bồi dưỡng của mình chứ không chỉ là việc cấp trên quản lý hoạt động bồi dưỡng này. Giáo viên phải chính là người xác định được các điểm mạnh, điểm yếu và các nhu cầu bồi dưỡng của bản thân [dẫn theo 33]. Các công trình nghiên cứu về bồi dưỡng NLDH cho giáo viên tập trung vào các vấn đề sau: đối tượng giáo viên cần được bồi dưỡng; mục tiêu, nội dung, hình thức bồi dưỡng và PPBD. - Đối tượng giáo viên cần được bồi dưỡng: “Theo Chang, Downes, giáo viên tất cả các cấp học được phân loại đối tượng theo thâm niên công tác; phân loại theo môn học và cấp học giảng dạy; phân loại theo nhu cầu: bồi dưỡng cơ bản, bồi dưỡng nâng cao; BDGV có năng lực trình độ hạn chế và BDGV giỏi, giáo viên tư vấn…” [33]. 6 - Mục tiêu, nội dung và hình thức bồi dưỡng: Mục tiêu bồi dưỡng được xác định là để tạo ra các giáo viên dạy học có hiệu quả. Chang, Downes, Gabršček và Roeders chỉ rõ, giáo viên cần được bồi dưỡng để nâng cao thành tích học tập của học sinh, phát triển các năng lực của các em như: tăng cường các kĩ năng giải quyết vấn đề, phát triển tư duy phê phán, năng lực khám phá sáng tạo, khả năng độc lập và học tập hợp tác. Giáo viên được huấn luyện để xác định rõ ràng các mục tiêu dạy học, hướng dẫn học sinh sử dụng các nguồn tư liệu dạy học khác nhau, hỗ trợ học sinh khám phá bài học tùy thuộc vào đặc điểm học tập cá nhân của từng em [33]. Các nội dung bồi dưỡng NLDH cho giáo viên bao gồm: Bồi dưỡng mở rộng, cập nhật kiến thức chuyên môn môn học, các phương pháp, kĩ thuật dạy học, quản lý lớp học, năng lực lãnh đạo dạy học, quản lý thời gian có hiệu quả. Calhoun cho rằng nội dung quản lý thời gian có hiệu quả bao gồm: đặt mục tiêu, xác định mục tiêu ưu tiên, lập danh sách công việc và phân bổ thời gian thực hiện, tổ chức, sắp xếp nơi làm việc; giải quyết các vấn đề nảy sinh trong thực tế [33]. Greenberg, Putman và Walsh cho rằng, bồi dưỡng cho giáo viên các kĩ năng quản lý lớp học là hết sức cần thiết, đặc biệt đối với giáo viên mới ra trường [33]. Theo Gabršček, Roeder, P. với các giáo viên mới ra trường thì cần cung cấp, mở rộng thêm kiến thức và kĩ năng dạy học, đặc biệt trong lĩnh vực sư phạm, tâm lí, PPDH và đánh giá kết quả học tập của học sinh [33]. Chang, Downes cho rằng việc bồi dưỡng kiến thức và kĩ năng dạy học ở các môn cụ thể hoàn toàn phụ thuộc vào nhu cầu của giáo viên và đặc điểm của môn học đó [dẫn theo 33]. Nghiên cứu của Gabršček, Roeders, P. cho thấy, giáo viên thích thú với các chủ đề bồi dưỡng liên quan đến lĩnh vực dạy học của họ, nhất là kiến thức về môn học và phương pháp giảng dạy còn ít quan tâm đến các lĩnh vực khác như quản lý nhà trường, các chủ đề chung như giáo dục học hay phương pháp luận dạy học. Giáo dục học sinh yếu kém và bồi dưỡng học sinh tài năng cũng là chủ đề mà họ quan tâm nhiều [dẫn theo 33]. UNESCO nhấn mạnh, trong nền giáo hiện đại thì vai trò, vị trí chức năng của người giáo viên đã thay đổi với những yêu cầu cao hơn. Những thay đổi đó đòi hỏi cần phải nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên, đặc biệt phải coi trọng hơn việc bồi dưỡng thường xuyên với nhiều hình thức đa dạng và có hệ thống các tri thức kỹ năng 7 cần thiết cho hoạt động nghề nghiệp của họ. Khuyến cáo 21 điểm về chiến lược phát triển giáo dục hiện đại của UNESCO chỉ rõ: “Thầy giáo phải được đào tạo để trở thành nhà giáo dục nhiều hơn là những chuyên gia truyền đạt kiến thức” (105, điểm 18). Vì vậy, nội dung BDGV cần phải thay đổi để nâng cao năng lực sư phạm của người giáo viên và các chương trình đào tạo giáo viên cần triệt để sử dụng các thiết bị và PPDH mới nhất. Nghiên cứu tại Việt Nam: Ở Việt Nam, bồi dưỡng NLDH cho GV là hoạt động chuyên môn đã được triển khai và thực hiện từ sớm. Trong phạm vi, đề tài đề cập đến một số nghiên cứu sau: Theo báo cáo tổng kết đánh giá của đề tài về “Giải pháp cải cách công tác đào tạo, BDGV”, chủ nhiệm đề tài Nguyễn Thị Bình cho rằng công tác BDGV hằng năm cho cả ba cấp học tập trung vào các chủ đề sau: “Lý luận giáo dục chung; kiến thức môn học; PPDH tích cực; nội dung, PPDH theo chương trình SGK mới; sử dụng thiết bị dạy học; sử dụng CNTT vào dạy học; đổi mới KTĐG kết quả học tập của học sinh; dạy học tự chọn cho giáo viên THCS và THPT” [3]. Theo Vũ Văn Dụ, năng lực giáo viên phổ thông về sử dụng thiết bị, dạy thực hành, thí nghiệm nhìn chung các môn học còn rất yếu. Hầu hết các giáo viên hạn chế về sử dụng máy vi tính. Nguyên nhân do chất lượng đào tạo các mặt này ở các trường sư phạm chưa đáp ứng nhu cầu. Trong bối cảnh CNTT bùng nổ, muốn việc dạy học theo kịp cuộc sống và nâng cao chất lượng giáo dục nhất thiết phải đổi mới PPDH theo hướng áp dụng CNTT và các thiết bị dạy học hiện đại để phát huy mạnh mẽ tư duy sáng tạo, kỹ năng thực hành và hứng thú học tập của học sinh [11]. Tác giả Phạm Quang Trình cho rằng việc ứng dụng CNTT ở trường phổ thông là hết sức cần thiết. Hiệu quả của việc ứng dụng CNTT trong dạy học phụ thuộc rất lớn vào công tác bồi dưỡng CNTT cho giáo viên. Nội dung bồi dưỡng bao gồm những nội dung ứng dụng CNTT trong dạy học; ứng dụng CNTT trong soạn giáo án, tìm kiếm tài liệu, thực hiện bài giảng, hỗ trợ đa phương tiện, đánh giá kết quả học tập của học sinh, chia sẻ thông tin, tài nguyên dạy học và ứng dụng CNTT trong học tập của học sinh [49]. 8