Tài liệu Qhdvi_chapxii_moi truong

Ch−¬ng XII m«i tr−êng vµ b¶o vÖ m«i tr−êng trong ph¸t triÓn ®iÖn lùc 12.1. T¸c ®éng m«i tr−êng cña c¸c ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn nguån ®iÖn Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn nguån ®iÖn nãi chung vµ nhiÖt ®iÖn nãi riªng cã liªn quan tíi tiªu thô khèi l−îng lín c¸c d¹ng n¨ng l−îng hãa th¹ch (than; dÇu; khÝ) nªn cÇn ®Ò cËp tíi t¸c ®éng m«i tr−êng trong khai th¸c than vµ dÇu khÝ VN 12.1.1. M«i tr−êng trong khai th¸c than §Õn nay vµ dù kiÕn ®Õn 20 n¨m tíi ch−a cã c«ng nghÖ nµo khai th¸c than mµ kh«ng lµm thay ®æi ®Þa h×nh ®Þa m¹o vµ lµm khuyÕch t¸n mét l−îng lín bôi vµ n−íc th¶i cã chøa nhiÒu kim lo¹i nÆng. Cho nªn, nhÊt thiÕt ph¶i cã ®Çu t− cho “hoµn thæ”, xö lý bôi, xö lý n−íc th¶i cña moong, båi l¾ng v.v... vµ ®iÒu cÇn l−u ý lµ Qu¶ng Ninh n»m trªn bê VÞnh H¹ Long, cho nªn nÕu kh«ng cã gi¶i ph¸p tèt cho vÊn ®Ò m«i tr−êng cña khai th¸c than th× m«i tr−êng sinh th¸i cña kú quan thÕ giíi nµy sÏ bÞ ¶nh h−ëng (kinh tÕ vµ x· héi) nghiªm träng. 12.1.2. M«i tr−êng trong khai th¸c dÇu khÝ HiÖn t¹i ®· cã c¸c c«ng nghÖ xö lý vµ gi¶m thiÓu nguån « nhiÔm trong khai th¸c dÇu/khÝ nh−ng gi¸ thµnh cßn cao vµ ch¾c ch¾n kh«ng ph¶i nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi nµo còng tù gi¸c lµm. H¬n n÷a miÒn khai th¸c ë xa ®Êt liÒn, tÇm kiÓm so¸t vµ kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña ViÖt Nam cßn yÕu, nªn nguån « nhiÔm sÏ lín nÕu thiÕu biÖn ph¸p kiÓm so¸t kiÓm tra c−ìng chÕ thùc hiÖn. Còng cÇn nh¾c l¹i lµ khu vùc khai th¸c dÇu khÝ n»m trong vïng cã tiÒm n¨ng h¶i s¶n quan träng cña c¶ n−íc. Mét khu vùc nh¹y c¶m sinh häc víi phÇn vèn ®Çu t− ë ®©y lµ cña c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi. Cho nªn nÕu phÇn “phÝ m«i tr−êng” kh«ng ®−îc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ th× phÇn lîi nhuËn thu ®−îc ngµy h«m nay ch¾c ch¾n kh«ng thÓ bï ®¾p ®−îc c¸c thiÖt h¹i vÒ m«i tr−êng trong thêi gian tíi. Còng cÇn thÊy thªm lµ trong hoµn c¶nh thiÕu vèn vµ thiÕu c«ng nghÖ, ngµnh dÇu khÝ rÊt cÇn sù ®Çu t− tõ bªn ngoµi. ChÝnh s¸ch t¹o sù hÊp dÉn ®Ó thu hót ®Çu t− lµ cÇn thiÕt nh−ng kh«ng ®−îc lÊy viÖc gi¶m kinh phÝ b¶o vÖ m«i tr−êng lµm mét tiªu chÝ hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi. Ngµnh dÇu khÝ (tõ kh©u khai th¸c ®Õn kh©u vËn chuyÓn) ®Õn nay vÉn cßn lµ mét ngµnh cã x¸c suÊt rñi ro cao. C¸c sù cè cña nã (dÇu trµn, ch¸y næ...) nÕu x¶y ra th−êng ®em l¹i nh÷ng hËu qu¶ vÒ m«i tr−êng sinh th¸i cùc lín. CÇn thiÕt cã gi¶i ph¸p phßng hé vµ cøu hé tèt ®Ó h¹n chÕ rñi ro. V-1 ` Trong ph¸t triÓn thñy ®iÖn t¹i ViÖt Nam, ngµnh ®iÖn ®· chó ý tíi : - KÕt hîp hîp lý ph¸t triÓn thñy ®iÖn quy m« lín, võa vµ nhá phï hîp víi ®Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi, m«i tr−êng n−íc ta. - Quy ho¹ch thñy ®iÖn g¾n víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi dµi h¹n vµ trung h¹n, vµ sö dông tæng hîp thñy n¨ng. X©y dùng tiªu chuÈn xÐt duyÖt quy ho¹ch, thiÕt kÕ, x©y dùng c¸c ®Ëp thñy ®iÖn cã so s¸nh lîi Ých kinh tÕ vµ m«i tr−êng ®Ó lùa chän ph−¬ng ¸n tèi −u, còng nh− c¸c quy tr×nh vËn hµnh, qu¶n lý c«ng tr×nh thñy lîi ®a chøc n¨ng, nh»m ®¶m b¶o an toµn, hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cao nhÊt, ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng vÒ m«i tr−êng. - Gi¶m ®Õn møc tèi ®a c¸c ¶nh h−ëng tiªu cùc khi ®−a c¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖn vµo ho¹t ®éng ë vïng lßng hå, trªn l−u vùc, h¹ l−u ®Ëp vµ c¸c vïng kÕ cËn. Nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr−êng liªn quan tíi c¸c dù ¸n thñy ®iÖn : C¸c dù ¸n thñy ®iÖn th−êng g©y ra nhiÒu t¸c ®éng trong mét ph¹m vi kh«ng gian réng lín, vµ diÔn biÕn kh¸ phøc t¹p theo thêi gian. Cã nh÷ng t¸c ®éng g©y ¶nh h−ëng tøc thêi, cã lo¹i t¸c ®éng diÔn biÕn tõ tõ hµng chôc n¨m hay h¬n n÷a. C¸c t¸c ®éng nµy kh«ng nh÷ng ®èi víi m«i tr−êng tù nhiªn (vËt lý, sinh vËt...) mµ cßn g©y ¶nh h−ëng s©u s¾c ®Õn c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi, ®Õn lèi sèng tËp qu¸n còng nh− v¨n hãa cña nhiÒu céng ®ång c− d©n ®Þa ph−¬ng. C¸c t¸c ®éng nµy cã thÓ lµ tÝch cùc, ®ång thêi còng g©y kh«ng Ýt c¸c t¸c ®éng tiªu cùc ph¶i kh¾c phôc l©u dµi. Tuy nhiªn, do ch−a cã LuËt vµ NghÞ ®Þnh h−íng dÉn chung nªn c¸c néi dung vÒ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng c¸c dù ¸n nµy th−êng kh«ng thèng nhÊt tïy thuéc vµo ng−êi vµ c¬ quan ®¸nh gi¸. Nh×n chung c¸c ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng cña c¸c dù ¸n thñy ®iÖn ViÖt Nam th−êng tËp trung vµo c¸c chñ ®iÓm d−íi ®©y : Sù biÕn ®æi khÝ hËu C¸c hå lín t¹o nªn c¸c biÕn ®æi khÝ hËu trong ph¹m vi kh¸ lín, ®Æc biÖt lµ t¨ng ®é Èm, t¨ng m−a, s−¬ng mï, mµ mét hËu qu¶ ®¸ng l−u ý lµ t¨ng c¸c ®e däa vÒ bÖnh tËt ®èi víi ng−êi giµ vµ gia sóc do c«n trïng vect¬ truyÒn bÖnh ph¸t triÓn nhiÒu h¬n trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu nµy. BiÖn ph¸p kh¾c phôc cÇn nghiªn cøu lµ kiÓm so¸t sù ph¸t triÓn c¸c vect¬ truyÒn bÖnh. Di c− tù do vµo vïng hå C¸c tuyÕn ®−êng giao th«ng vµ ®−êng truyÒn t¶i ®iÖn míi më ra trong vïng hå sÏ t¹o nªn nh÷ng luång di c− khã kiÓm so¸t, cã kh¶ n¨ng dÉn tíi c¸c hiÖn t−îng ph¸ ho¹i rõng phßng hé ®Çu nguån vµ ven hå, s¨n b¾n thó vËt, ®¸nh b¾t c¸ cã tæ chøc, « V-2 nhiÔm n−íc hå... C¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc cÇn nghiªn cøu lµ kiÓm so¸t c¸c luång di c− nµy, thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng th«n, xãa ®ãi gi¶m nghÌo t¹i c¸c khu vùc chËm ph¸t triÓn, nh©n d©n cã nhiÒu khã kh¨n vÒ ®êi sèng. Nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr−êng sÏ nÈy sinh sau lóc hå ®∙ vµo vËn hµnh Sau lóc hå ®· tÝch n−íc ®i vµo vËn hµnh mét sè vÊn ®Ò m«i tr−êng míi sÏ n¶y sinh nh−: ®« thÞ hãa mét sè ®Þa ®iÓm vïng hå vµ h¹ l−u hå, h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp míi, c¸c khu n«ng nghiÖp th©m canh ®−îc thñy lîi hãa. C¸c khu nµy cã nguy c¬ t¹o « nhiÔm l·ng phÝ tµi nguyªn n−íc. BiÖn ph¸p kh¾c phôc lµ cã quy ho¹ch tæng thÓ vÒ sö dông tµi nguyªn n−íc cña hå, dù b¸o c¸c vÊn ®Ò khã kh¨n, phøc t¹p cã thÓ diÔn ra vµ c¸ch xö lý. Kü thuËt n«ng - l©m nghiÖp t¹i khu vùc ®Çu nguån Kü thuËt canh t¸c n«ng l©m nghiÖp t¹i c¸c khu vùc ®Çu nguån vµ ven hå trùc tiÕp ¶nh h−ëng ®Õn tuæi thä phôc vô cña hå vµ chÊt l−îng n−íc trong hå. §Ó ®¶m b¶o tuæi thä vµ chÊt l−îng n−íc hå nh− ®· thiÕt kÕ trong quy ho¹ch sö dông ®Êt vïng hå, cã c¶ quy ho¹ch ®Êt t¹i c¸c khu vùc nµy. T¸c ®éng cña c¸c dù ¸n thñy ®iÖn ®èi víi m«i tr−êng Trong vßng 1, 2 hai thËp niªn gÇn ®©y, t¹i ViÖt Nam ®· x©y dùng hoÆc chuÈn bÞ x©y dùng nhiÒu dù ¸n thñy ®iÖn lín vµ trung b×nh trªn c¸c l−u vùc s«ng §µ, §ång Nai, s«ng BÐ, s«ng L«, s«ng G©m, s«ng Sª San, s«ng Ba. Ngoµi ra, nhiÒu vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi kh¸c còng cÇn quan t©m, nh− c¸c vÊn ®Ò d©n téc, b¶o vÖ c¸c di s¶n v¨n hãa, phong tôc tËp qu¸n, chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tù cung, tù cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng hãa, n©ng cao møc sèng vµ n©ng cao d©n trÝ cña c¸c c− d©n t¹i chç, lµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu vµ c«ng b»ng, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng vïng kÐm ph¸t triÓn tiÕn kÞp víi c¸c vïng kh¸c. NhiÒu biÕn ®éng do t¸c ®éng cña c¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖn ë n−íc ta ch−a thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ cã c¨n cø. VÝ dô nh÷ng biÕn ®æi sinh th¸i ë c¸c vïng h¹ du cña c«ng tr×nh thñy ®iÖn Hßa B×nh hoÆc cña c«ng tr×nh thñy ®iÖn TrÞ An chØ míi cã c¸c nhËn ®Þnh, ®Þnh tÝnh, v× thêi gian quan tr¾c cßn ng¾n. Tuy nhiªn ®©y lµ vÊn ®Ò lín cÇn quan t©m tiÕp tôc theo dâi. NhiÒu hËu qu¶ cã thÓ ch−a xuÊt hiÖn ngay nh−ng sau mét thêi gian dµi míi biÓu hiÖn, v× vËy nhiÖm vô theo dâi kiÒm tra ®èi víi c¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖn lín cÇn ®−îc ®Æt ra mét c¸ch nghiªm tóc, vµ khÈn tr−¬ng ®Ó theo dâi c¸c biÕn ®éng m«i tr−êng do t¸c ®éng cña c«ng tr×nh thñy ®iÖn g©y ra vÒ c¶ m«i tr−êng tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi. V-3 Dù b¸o ph¸t triÓn thñy ®iÖn ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 C¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖn lín vµ võa ®· x©y dùng TT 1 2 3 4 5 Hå chøa 6 Nhµ m¸y thñy ®iÖn Th«ng sè S«ng TØnh DiÖn tÝch l−u vùc L−u l−îng TB Tæng l−îng MNDBT Mùc n−íc chÕt C«ng suÊt toµn bé C«ng suÊt lµm viÖc DiÖn tÝch mÆt hå ë NMDBT Qmax Q ®¶m b¶o Hmax Hmin TÝnh to¸n Sè tæ m¸y C«ng suÊt l¾p m¸y C«ng suÊt ®¶m b¶o §iÖn n¨ng s¶n xuÊt §¬n vÞ km2 m3/s 109m3 m m 109m3 109m3 km2 Hßa B×nh §µ Hßa B×nh 51200,0 1800,0 56770 115,0 80,0 9,45 5,56 208,0 TrÞ An 14600.0 473.0 14918 62,0 50,0 3,012 2,761 326,0 941,2 367,4 §a Nhim §a Nhim 1..§ång 775,0 226,0 0,771 1042,0 1018,0 0,165 0,150 9,7 Th¸c Bµ S.Ch¶y Yªn B¸i 6400,0 190,2 6,03 58,0 16,0 2,94 2,16 235,0 Th¸c M¬ S.BÐ S.BÐ 2185,0 87,4 2,555 218,0 198,0 1,36 1,25 79,5 m3/s m3/s m m m tæ m¸y MW MW 106kWh 2400,0 735,0 101,6 60,5 88,0 8x240 2400,0 570,0 8160,0 59,0 45,0 50,0 4x100 400,0 162,0 1755,0 26,4 18,0 799,0 741,0 4x40 160,0 144,5 1026,0 120,0 130,0 36,0 23,3 30,0 3x40 120,0 16,0 425,0 186,0 66,0 104,0 89,0 95,0 2x75 150,0 55,0 610,0 C¸c nhµ m¸y thñy ®iÖn dù kiÕn x©y dùng ®Õn n¨m 2010 TT Tªn nhµ m¸y 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Thñy ®iÖn Sª San 3 Thñy ®iÖn Sª San 3A Thñy ®iÖn §¹i Ninh Thñy ®iÖn PleiKr«ng Thñy ®iÖn Qu¶ng TrÞ Thñy ®iÖn Tuyªn Quang Thñy ®iÖn §ång Nai 3 Thñy ®iÖn Bu«n K−íp Thñy ®iÖn A V−¬ng Thñy ®iÖn Ba H¹ Thñy ®iÖn Bu«n Tau Sa Thñy ®iÖn An Khª-Kanak Thñy ®iÖn Sre Pok 3 Thñy ®iÖn B¶n Vẽ Thñy ®iÖn Sª San 4 Thñy ®iÖn §ång Nai 4 Thñy ®iÖn B¶n Ch¸t Thñy ®iÖn NËm ChiÕn Thñy ®iÖn Huéi Qu¶ng Thñy ®iÖn S¬n La S«ng Sª San Sª San §ång Nai Sª San Rµo qu¸n G©m §ång Nai Srepok Ba Ba Srepok Sª San Srepok C¶ Sª San §ång Nai §µ §µ §µ §µ C«ng suÊt MW 260 108 300 110 64 342 180 280 210 250 85 173 220 320 360 340 200 192 560 2400 N¨m ch¹y m¸y 2006 2006 2008 2007 2007 2007-2008 2008 2008 2008 2008 2008 2009 2009 2008-2009 2009-2010 2010 2010 2010 2010-2011 2010-2012 Dù kiÕn nh÷ng t¸c ®éng m«i tr−êng trong ph¸t triÓn thñy ®iÖn Nh− ®· tr×nh bµy ë trªn, theo dù b¸o nhu cÇu ®iÖn n¨ng tõ 2010-2020 t−¬ng øng lµ 112 ®Õn 294 tû kWh. Tû lÖ thñy ®iÖn n¨m 2015 lµ 36,4% vµ n¨m 2020 lµ 26,7%. Râ V-4 rµng thñy ®iÖn tõ nay ®Õn 2020 vÉn chiÕm vÞ trÝ ®¸ng kÓ trong c¬ cÊu nguån ®iÖn ViÖt Nam. Trong c¸c c«ng tr×nh thuû ®iÖn lín, thñy ®iÖn S¬n La lµ c«ng tr×nh lín nhÊt vµ còng lµ c«ng tr×nh mang l¹i nhiÒu lîi Ých lín cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµo nh÷ng thËp niªn ®Çu cña thÕ kû 21. Nã chiÕm vÞ trÝ quan träng trong ngµnh thñy ®iÖn ®ång thêi còng g©y kh«ng Ýt t¸c ®éng tiªu cùc ®èi víi m«i tr−êng. V× vËy, th«ng qua c«ng tr×nh thñy ®iÖn S¬n La cã thÓ h×nh dung ®−îc nh÷ng t¸c ®éng m«i tr−êng cña c¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖn nãi chung ë n−íc ta. §©y lµ c«ng tr×nh thñy ®iÖn cã tÇm cì lín nhÊt cña ViÖt Nam vµ khu vùc §«ng Nam ¸ víi môc tiªu lµ tham gia chèng lò lôt, b¶o ®¶m an toµn tuyÖt ®èi cho thñ ®« Hµ Néi vµ vïng ®ång b»ng s«ng Hång, cung cÊp thªm cho nhµ m¸y thñy ®iÖn Hßa B×nh tõ 1 tû kWh ®iÖn vµ gãp phÇn kÐo dµi tuæi thä cho nhµ m¸y nµy (gi¶m bít qu¸ tr×nh båi l¾ng). §ång thêi, T§ S¬n La còng sÏ lµm ngËp 6083 ha ®Êt n«ng nghiÖp. Ph¶i di chuyÓn 12389 hé víi 71278 khÈu. ViÖc tËp trung c¸c c¬ së ph¸t ®iÖn lín t¹i mét khu vùc sÏ t¹o ra sù chªnh lÖch rÊt lín gi÷a l−îng ®iÖn ph¸t trong mïa lò vµ mïa kh«. C«ng suÊt ph¸t ®iÖn cña S¬n La cao vµ Hßa B×nh trong mïa m−a dù kiÕn sÏ b»ng 2/3 vµ trong mïa c¹n lµ 1/3 cña tæng c«ng suÊt ®iÖn. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã mét sè nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn vµ mét l−îng lín than l−u kho, ®Ó chê ph¸t ®iÖn bï khi mïa c¹n. MÆt kh¸c sù tËp trung nguån ph¸t nhiÒu ë mét chç ®ßi hái ph¶i x©y dùng thªm ®−êng d©y t¶i ®Õn c¸c n¬i xa cã nhu cÇu. H¬n n÷a thñy ®iÖn phô thuéc chñ yÕu vµo thêi tiÕt, cho nªn ®é rñi ro còng rÊt cao. PhÇn lín c¸c c¬ së thñy ®iÖn lín nµy ®Òu n»m ë s−ên phÝa T©y cña Tæ quèc, n¬i cã diÖn tÝch rõng chñ yÕu cña ®Êt n−íc. §ã còng lµ n¬i tËp trung chÝnh cña c¸c d©n téc thiÓu sè trong céng ®ång. N¬i cã nÒn kinh tÕ vµ v¨n hãa cßn rÊt thÊp. §©y lµ vïng cã ®é nh¹y c¶m chÝnh trÞ vµ x· héi rÊt cao. NÕu kh«ng x©y dùng tèt mét ch−¬ng tr×nh kinh tÕ, x· héi vµ v¨n hãa miÒn nói thËt hiÖu qu¶ th× hÖ qu¶ cña sù ph¸t triÓn thñy ®iÖn vïng nµy sÏ mang nhiÒu tÝnh chÊt rñi ro, nguy hiÓm. Rõng tiÕp tôc bÞ ph¸ lµm cho qu¸ tr×nh båi l¾ng c¸c hå cµng nhanh, tuæi thä cña c¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖn cµng bÞ rót ng¾n. 12.1.4. T¸c ®éng m«i tr−êng cña c¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn T¸c ®éng m«i tr−êng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®iÖn cña c¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn g©y ra chñ yÕu lµ : khÝ th¶i, tiÕng ån vµ ®é rung, n−íc th¶i, chÊt th¶i r¾n. ChÊt l−îng m«i tr−êng kh«ng khÝ T¸c ®éng m«i tr−êng chÝnh so c¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn g©y ra lµ « nhiÔm kh«ng khÝ (CO2, SO2, NO2, bôi, CO, HC). L−îng ph¸t th¶i c¸c chÊt « nhiÔm nµy phô thuéc vµo c¸c d¹ng nhiªn liÖu vµ c«ng nghÖ sö dông. TiÕng ån PhÇn lín c¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn hiÖn cã ë n−íc ta lµ c¸c nhµ m¸y cò víi c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ l¹c hËu do ®ã tiÕng ån ph¸t ra lín lµ ®iÒu khã tr¸nh khái. Tuy nhiªn, ë c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt ®iÖn, khu vùc g©y tiÕng ån lín th−êng kh«ng cã c«ng nh©n lµm V-5 viÖc hoÆc lµm viÖc trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh do ®ã viÖc ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ ng−êi lao ®éng còng ®−îc h¹n chÕ. C¸c nguån g©y tiÕng ån lín chñ yÕu lµ : Gian nghiÒn than; Khu vùc lß; Bé kÝch ho¹t trong ph©n x−ëng m¸y; Tr¹m b¬m n−íc ngät; C¸c van x¶ ¸p (khi sù cè), tiÕng ån trong tr−êng hîp nµy cã khi v−ît qu¸ 100dB. §¸nh gi¸ møc ®é t¸c ®éng do tiÕng ån ë c¸c nhµ m¸y ®iÖn cho thÊy, ë tÇn sè 4000Hz lµ gi¶i tÇn sè cã ¶nh h−ëng lín nhÊt ®Õn viÖc lµm gi¶m thÝnh lùc, cã nhiÒu gi¸ trÞ v−ît TCCP. N−íc th¶i N−íc th¶i cña nhµ m¸y ®−îc chia lµm 2 lo¹i : n−íc th¶i th−êng xuyªn vµ n−íc th¶i kh«ng th−êng xuyªn. N−íc th¶i th−êng xuyªn bao gåm : N−íc th¶i sinh ho¹t, n−íc th¶i c«ng nghiÖp, n−íc th¶i tõ khu vùc nhµ m¸y chÝnh, n−íc th¶i tõ hÖ thèng khö kho¸ng, n−íc th¶i tõ hÖ thèng khö l−u huúnh (nÕu cã), n−íc th¶i khu vùc th¶i tro xØ, n−íc th¶i khu vùc vËn chuyÓn tro xØ. N−íc th¶i kh«ng th−êng xuyªn: N−íc röa lß h¬i, n−íc th¶i röa thiÕt bÞ chÝnh, n−íc röa c¸c bé gia nhiÖt kh«ng khÝ, n−íc th¶i dung m«i hãa chÊt tÈy röa, n−íc m−a ch¶y trµn (tõ khu chøa nhiªn liÖu, khu s©n hµnh chÝnh, kho than, c¸c kho¶ng trèng xung quanh nhµ m¸y). C¸c ®Æc tr−ng « nhiÔm phô thuéc theo tõng lo¹i n−íc th¶i: N−íc th¶i sinh ho¹t cã hµm l−îng cÆn l¬ löng vµ BOD5 cao; n−íc th¶i c«ng nghiÖp cã hµm l−îng SS cao; n−íc th¶i tõ khu nhµ m¸y chÝnh cã chøa nång ®é SS; dÇu mì, n−íc tõ hÖ thèng khö kho¸ng chøa nång ®é pH; r¾n l¬ löng vµ kim lo¹i nÆng cao; n−íc th¶i tõ hÖ thèng xö lý SO2 (FGD) (nÕu cã) chøa SS, COD kim lo¹i nÆng, Nit¬ vµ Flo; n−íc th¶i tõ hÖ thèng vËn chuyÓn tro xØ vµ th¶i xØ cã ®é pH vµ hµm l−îng r¾n l¬ löng rÊt cao; n−íc th¶i röa lß h¬i cã tÝnh kiÒm vµ chøa c¸c chÊt SS, COD, Fe, Nit¬ tæng; n−íc röa c¸c thiÕt bÞ nhµ m¸y chÝnh cã chøa SS, kim lo¹i nÆng, vµ dÇu mì; n−íc th¶i tõ hÖ thèng röa bé sÊy kh«ng khÝ, c¸c bé gia nhiÖt vµ n−íc röa hãa chÊt mang tÝnh kiÒm nhÑ, cã hµm l−îng SS, COD, kim lo¹i nÆng vµ Nit¬ tæng cao; n−íc m−a ch¶y trµn ®−îc thu l¹i tõ khu nhiªn liÖu, s©n vµ ®−êng ®i l¹i trong nhµ m¸y khi cã m−a to, lo¹i n−íc nµy ®−îc coi lµ t−¬ng ®èi s¹ch chñ yÕu bÞ « nhiÔm bëi SS vµ dÇu mì r¬i v·i nªn chØ cÇn xö lý s¬ bé (l¾ng trong) lµ cã thÓ th¶i ra l−u vùc. C¸c nhµ m¸y míi sÏ thiÕt kÕ c¸c hÖ thèng xö lý n−íc th¶i phï hîp, ®¶m b¶o chÊt l−îng n−íc th¶i ra m«i tr−êng ®¹t tiªu chuÈn cho phÐp. Tuy nhiªn, mét sè nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn cò trong hÖ thèng ®iÖn ViÖt Nam kh«ng cã hÖ thèng xö lý n−íc th¶i hoÆc nÕu cã còng kh«ng ph¶i hÖ thèng xö lý ®Çy ®ñ, hoµn chØnh hoÆc ®· h− háng xuèng cÊp, do ®ã « nhiÔm n−íc t¹i c¸c nhµ m¸y còng lµ mét vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m. 1. VÒ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng vµ C«ng nghÖ xö lý m«i tr−êng ë c¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn (NMN§) ViÖt Nam hiÖn nay HiÖn tr¹ng ph¸t th¶i khÝ th¶i vµ c«ng nghÖ xö lý khÝ th¶i t¹i c¸c nhµ m¸y V-6 L−îng ph¸t th¶i khÝ th¶i cña tõng NMN§ trong hÖ thèng ®iÖn ViÖt Nam n¨m 2003 nh− trong b¶ng sau: §¬n vÞ : Ngh×n tÊn/n¨m Tªn nhµ m¸y NMN§ U«ng BÝ NMN§ Ph¶ L¹i 1 NMN§ Ph¶ L¹i 2 NMN§ Ninh B×nh NMN§ Thñ §øc NMN§ Bµ RÞa NMN§ CÇn Th¬ NMN§ Phó Mü 1 NMN§ Phó Mü 2-1 NMN§ Phó Mü 2-1 më réng NMN§Phó Mü 4 Tæng ph¸t th¶i n¨m Bôi 2,316 0,024 0,0034 0,0078 0,9919 0,3621 0,2555 0,3333 0,0629 0,0851 0,0459 6,4885 L−îng khÝ th¶i NOx SO2 8,061 4,107 12,96 9,09 1,54 1,512 2,882 3,764 13,686 2,431 5,763 8,22 2,968 1,0354 4,06 5,832 1,096 1,574 2,985 2,127 0,799 1,148 56,740 40,841 CO2 967,7 2048 3333 850,9 170,81 1841,9 284,1 1802,4 486,3 580,5 354,7 12720,31 Nguån: tÝnh theo sè liÖu s¶n xuÊt ®iÖn n¨m 2002 vµ 2003 vµ mét sè nhµ m¸y cã ¸p dông c«ng nghÖ xö lý khÝ th¶i (ESP, FGD vµ c«ng nghÖ chu tr×nh hçn hîp tËn dông nhiÖt th¶i) L−îng ph¸t th¶i c¸c lo¹i khÝ th¶i cña c¸c NMN§thuéc Tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam n¨m 2003 gåm cã : 6,488 ngh×n tÊn bôi; 56,740 ngh×n tÊn SO2; 40,841 ngh×n tÊn NOx. T×nh h×nh « nhiÔm m«i tr−êng kh«ng khÝ t¹i c¸c NMN§®èt than cò Ph¶ L¹i 1 vµ Ninh B×nh ®· ®−îc c¶i thiÖn nhiÒu so víi tr−íc kia, do ®· söa ch÷a vµ l¾p ®Æt míi thiÕt bÞ läc bôi tÜnh ®iÖn. Nång ®é bôi trong kh«ng khÝ xung quanh ë khu vùc 2 nhµ m¸y nµy hiÖn nay n»m trong giíi h¹n cho phÐp cña TCVN. NMN§®èt dÇu Thñ §øc, lµ nhµ m¸y cò n»m ë vÞ trÝ cã mËt ®é d©n c− ®«ng ®óc do ®ã ®ang n»m trong danh s¸ch c¸c c¬ së s¶n xuÊt ph¶i ngõng ho¹t ®éng vµo n¨m 2014. Trong thµnh phÇn khÝ th¶i cña nhµ m¸y nhiÖt vµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt cã sö dông nhiªn liÖu hãa th¹ch cã c¸c khÝ CO2, CO, NOx, SO2, v.v... (thµnh phÇn cña l−u huúnh trong than vµ dÇu). Vµ ®©y thùc sù lµ nçi kinh hoµng cña nh©n lo¹i víi hai hÖ qu¶ cña nã lµ m−a axit vµ sù nãng lªn cña qu¶ ®Êt (hiÖu øng nhµ kÝnh). VÒ an ninh c¸c thiÕt bÞ n¨ng l−îng nhiÖt ®iÖn cho tõng vïng ®Þa lý Tõng thiÕt bÞ n¨ng l−îng nhiÖt ®iÖn trong toµn hÖ thèng cÇn ®−îc ®Þnh vÞ cho tõng vïng ®Þa lý ®Ó cã thÓ ph©n tÝch kh«ng gian c¸c tµn d− m«i tr−êng. ë ®©y ph©n bè c¸c nguån nhiÖt ®iÖn ®−îc chia ra thµnh hai vïng miÒn Nam vµ miÒn B¾c. - T¹i miÒn B¾c : c¸c NMN§lín nh− Ph¶ L¹i, U«ng BÝ, Ninh B×nh; trong t−¬ng lai sÏ lµ c¸c NMN§míi nh− Qu¶ng Ninh, Ph¶ L¹i II, nhiÖt ®iÖn H¶i Phßng... C¸c NMN§míi sau nµy x©y dùng còng sÏ sö dông nguån nhiªn liÖu lµ than trong n−íc. - T¹i miÒn Nam : nhiÖt ®iÖn Thñ §øc, nhiÖt ®iÖn CÇn Th¬ sö dông nhiªn liÖu lµ dÇu FO; c¸c côm tuèc bin khÝ Bµ RÞa, Phó Mü sö dông nhiªn liÖu lµ dÇu DO nhËp ngo¹i vµ khÝ tù nhiªn khai th¸c trong n−íc. Trong tr−êng hîp thiÕu nguån n¨ng l−îng V-7 trong n−íc, than nhËp sÏ ®−îc xem xÐt cho c¸c NMN§ x©y dùng t¹i miÒn Nam, kÓ c¶ nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö còng sÏ ®−îc xem xÐt x©y dùng t¹i khu vùc nµy. VÒ tÝnh to¸n dù b¸o c¸c ph¸t th¶i vµ d− l−îng trong m«i tr−êng theo m« h×nh IMPACTS Khi c¸c hÖ sè tõ GED vµ GFD ®· ®−îc lùa chän vµ kÕt cÊu kiÓm so¸t m«i tr−êng ®· ®−îc thiÕt lËp, IMPACTS tiÕp tôc tÝnh to¸n tõng t¸c ®éng víi c¶ viÖc kÕt hîp vµ kh«ng kÕt hîp víi kiÓm so¸t. Trong kÕt qu¶, IMPACTS ®−a ra c¸c b¸o c¸o vÒ c¶ c¸c chÊt th¶i ra ch−a ®−îc kiÓm so¸t vµ ®· ®−îc kiÓm so¸t cho toµn bé hÖ thèng n¨ng l−îng trong giai ®o¹n nghiªn cøu. Do vËy cã nhiÒu th«ng tin chøa trong kÕt qu¶ tÝnh mµ ng−êi sö dông cã thÓ lùa chän ®Ó hiÖn thÞ tËp hîp c¸c kÕt qu¶ mµ m×nh quan t©m, vÝ dô : - Tæng ph¸t th¶i tõng chÊt « nhiÔm cña toµn bé hÖ thèng - Ph¸t th¶i tõng chÊt « nhiÔm cña tõng nhµ m¸y - Ph¸t th¶i tõng chÊt « nhiÔm cña côm nhµ m¸y trong mét vïng nhÊt ®Þnh... Bªn c¹nh ®ã, IMPACTS cßn cho ta kÕt qu¶ vÒ tæng chi phÝ c¸c lo¹i khi ¸p dông biÖn ph¸p kiÓm so¸t m«i tr−êng nh− chi phÝ ®Çu t− vµ vËn hµnh c¸c thiÕt bÞ gi¶m thiÓu t¸c ®éng m«i tr−êng cho toµn bé hÖ thèng n¨ng l−îng hoÆc cho tõng nhµ m¸y cô thÓ. Mét sè kÕt qu¶ tÝnh to¸n dù b¸o « nhiÔm m«i tr−êng cña nhiÖt ®iÖn vµ c¸c kiÕn nghÞ Trong b¸o c¸o nµy, kÕt qu¶ tÝnh to¸n cña m« h×nh IMPACTS cho hÖ thèng ®iÖn ViÖt Nam theo ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn nguån ®iÖn cña ph−¬ng ¸n phô t¶i c¬ së vµ kh¶ n¨ng cung cÊp khÝ ®¹t møc trung b×nh, kÕt qu¶ thu ®−îc bao gåm ph¸t th¶i bôi (tro bay), SO2, NOx vµ CO2 cña c¸c NMN§ cho c¶ hai tr−êng hîp : kh«ng kiÓm so¸t vµ cã kiÓm so¸t m«i tr−êng theo TCVN. §Ó kiÓm so¸t m«i tr−êng, cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t− cho l¾p ®Æt vµ vËn hµnh c¸c thiÕt bÞ gi¶m thiÓu t¸c ®éng m«i tr−êng. C¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n ph¸t th¶i c¸c chÊt « nhiÔm kh«ng khÝ cña hÖ thèng ®iÖn ViÖt Nam ®−îc tr×nh bµy d−íi ®©y : KÕt qu¶ tÝnh to¸n dù b¸o ph¸t th¶i c¸c chÊt « nhiÔm kh«ng khÝ cña hÖ thèng ®iÖn ViÖt Nam §¬n vÞ ph¸t th¶i : tÊn ChÊt ph¸t th¶i Bôi Kh«ng kiÓm so¸t KiÓm so¸t % gi¶m SO2 Kh«ng kiÓm so¸t KiÓm so¸t % gi¶m NOx Kh«ng kiÓm so¸t 2000 2005 N¨m 2010 2015 2020 383.704 3.265 99,15 1.019.411 7.063 99,31 1.178.516 9.015 99,16 1.397.985 12.654 99,09 1.893.965 14.881 99,21 38.549 13.022 66,22 100.049 31.879 68,14 101.065 22.332 77,90 144.661 30.987 78,58 418.541 84.360 79,84 37.904 87.596 119.916 158.135 252.334 V-8 KiÓm so¸t 21.427 47.191 65.121 90.468 175.873 % gi¶m 43,47 46,13 45,69 42,79 30,30 CO2 Kh«ng kiÓm so¸t 11.931.650 27.730.060 36.102.090 46.750.020 71.268.020 KiÓm so¸t 11.931.650 27.730.060 36.102.090 46.750.020 71.268.020 % gi¶m 0 0 0 0 0 C¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n chi phÝ ®Çu t− cho l¾p ®Æt vµ vËn hµnh c¸c thiÕt bÞ gi¶m thiÓu t¸c ®éng m«i tr−êng ®−îc tr×nh bµy trong b¶ng d−íi®©y: §Çu t− b¶o vÖ m«i tr−êng chèng c¸c chÊt « nhiÔm kh«ng khÝ cña hÖ thèng ®iÖn ViÖt Nam theo TCVN-5939-19 §¬n vÞ : triÖu US$ /n¨m Chi phÝ c¸c lo¹i Chi phhÝ ®Çu t− Chi phÝ vËn hµnh Chi phÝ tÝch lòy 2000 341,076 54,041 494,674 2005 348,221 85,919 1144,981 N¨m 2010 352,000 89,305 1482,073 2015 25,921 84,751 1949,965 2020 559,093 164,163 3012,226 KÕt qu¶ tÝnh to¸n cña ®Ò tµi tÝnh l−îng c¸c chÊt « nhiÔm th¶i vµo m«i tr−êng kh«ng khÝ theo kÞch b¶n dù b¸o trong tr−êng hîp kh«ng cã kiÓm so¸t cho thÊy l−îng c¸c chÊt « nhiÔm th¶i vµo m«i tr−êng vµo n¨m 2020 nh− : bôi lµ 1.893.965 tÊn, SO2 lµ 418541 tÊn, NOx lµ 252.334 tÊn, CO2 lµ 71.268.020 tÊn ngay c¶ khi viÖc sö dông c¸c NMN§ ®èt than ®· bÞ h¹n chÕ. §Ó ®¶m b¶o ph¸t triÓn n¨ng l−îng bÒn v÷ng, nhÊt thiÕt ph¶i tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng tøc lµ cÇn thiÕt ph¶i l¾p ®Æt c¸c thiÕt bÞ gi¶m thiÓu c¸c chÊt « nhiÔm cña c¸c nhµ m¸y ®· cã vµ kÓ c¶ c¸c nhµ m¸y x©y dùng míi trong t−¬ng lai. Trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn n¨ng l−îng dµi h¹n, cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch : - §æi míi c«ng nghÖ, sö dông thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, hiÖu suÊt cao vµ gi¶m ph¸t th¶i c¸c chÊt « nhiÔm. - H¹n chÕ tèi ®a c¸c lo¹i thiÕt bÞ dïng n¨ng l−îng than, ph¸t triÓn m¹nh c¸c nhµ m¸y dïng khÝ tù nhiªn. - Ph¸t triÓn c¸c nguån n¨ng l−îng míi, n¨ng l−îng t¸i t¹o, c¸c nguån n¨ng l−îng th©n thiÖn h¬n víi m«i tr−êng. 12.1.5. T¸c ®éng th©n thiªn m«i tr−êng cña viÖc ph¸t triÓn nguån ®iÖn tõ c¸c d¹ng n¨ng l−îng t¸i t¹o ë ViÖt nam 1. Tæng quan t×nh h×nh Trong h¬n mét thËp kû nay, tiªu thô n¨ng l−îng (NL) cuèi cïng ë ViÖt Nam ®· vµ ®ang t¨ng víi tèc ®é cao, trung b×nh kho¶ng 12% n¨m. Sù gia t¨ng nµy cßn tiÕp diÔn víi ®µ t¨ng tr−ëng cña kinh tÕ vµ ph¸t triÓn d©n sè. V-9 HiÖn nay c¸c d¹ng n¨ng l−îng hãa th¹ch nh− than, dÇu, khÝ ®ang chiÕm mét tû lÖ ¸p ®¶o trong tæng tiªu thô n¨ng l−îng cuèi cïng cña quèc gia, kho¶ng 80,9%, n¨m 2004. Trong t−¬ng lai, xu thÕ t¨ng tiªu thô n¨ng l−îng hãa th¹ch nh− trªn cã thÓ lµ kh«ng bÒn v÷ng, bëi giíi h¹n cña nguån cung cÊp nguån s¬ cÊp, gi¸ nhiªn liÖu gia t¨ng vµ c¸c hËu qu¶ vÒ m«i tr−êng nh− sù nãng lªn cña tr¸i ®Êt do ph¸t th¶i c¸c khÝ CO2, CH4 & N2O; Sù « nhiÔm m«i tr−êng ®« thÞ do bôi; vµ m−a axÝt do ph¸t th¶i SOx, NOx ... Ngµy nay, cã mét sù nhÊt trÝ cho r»ng c¸c c«ng nghÖ n¨ng l−îng t¸i t¹o, trong ®ã cã ®iÖn t¸i t¹o cÇn ®−îc thóc ®Èy ph¸t triÓn vµ ¸p dông nÕu nh− viÖc cung cÊp n¨ng l−îng vµ ®iÖn n¨ng ®−îc ®Æt trong sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. KÕt qu¶ tÝnh to¸n hÖ sè ph¸t th¶i ®−êng c¬ së cña c¸c d¹ng n¨ng l−îng sö dông cho s¶n xuÊt ®iÖn cÊp lªn l−íi ®iÖn quèc gia giai ®o¹n 2003-2020 dùa trªn sè liÖu cña Tæng s¬ ®å ph¸t triÓn ®iÖn lùc V (hiÖu chØnh) cho thÊy nÕu thay thÕ ®−îc 1 kWh ®iÖn ®−îc s¶n xuÊt nh− kÕ ho¹ch b»ng nguån NLTT sÏ gi¶m ®−îc trung b×nh kho¶ng 0,4 - 0,45 kg khÝ CO2, ®©y lµ khÝ g©y hiÖu øng nhµ kÝnh. Cßn trong tr−êng hîp ®iÖn t¸i t¹o ngoµi l−íi sÏ gi¶m ®−îc mét l−îng ph¸t th¶i khÝ CO2 lín h¬n, kho¶ng gÇn 1kg CO2 khi thay thÕ dÇu diezen. 2. T¸c ®éng th©n thiÖn m«i tr−êng cña viÖc ph¸t triÓn nguån ®iÖn t¸i t¹o A. Sö dông c¸c d¹ng n¨ng l−îng t¸i t¹o cho s¶n xuÊt ®iÖn C¸c d¹ng n¨ng l−îng t¸i t¹o cã thÓ sö dông thay thÕ nhiªn liÖu hãa th¹ch cho s¶n xuÊt ®iÖn cã thÓ lµ sinh khèi, giã, mÆt trêi, ®Þa nhiÖt, vµ T§N. C«ng nghÖ s¶n xuÊt ®iÖn tõ sinh khèi Sinh khèi bao gåm gç, phÕ th¶i n«ng nghiÖp, r¸c th¶i thµnh phè vµ Biogas lµ mét nguån n¨ng l−îng t¸i t¹o s½n cã t¹i chç víi tiÒm n¨ng lín, sinh khèi cã thÓ sö dông theo c¸c c«ng nghÖ ®èt trùc tiÕp, khÝ hãa hoÆc nhiÖt ph©n ®Ó s¶n xuÊt ®iÖn, nhiÖt riªng rÏ, ®iÖn nhiÖt kÕt hîp nh− hÇu hÕt c¸c nhµ m¸y ®−êng c«ng nghiÖp hiÖn ®ang sö dông b· mÝa cho ®ång ph¸t nhiÖt ®iÖn ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt t¹i chç, trong ®ã mét sè nhµ m¸y ®· ph¸t ®iÖn lªn l−íi. Trªn quan ®iÓm m«i tr−êng, ph−¬ng thøc s¶n xuÊt ®iÖn - nhiÖt nh− vËy mang hiÖu qu¶ vÒ nhiÒu mÆt nh− : • Gi¶m ph¸t th¶i CO2 tõ c¸c lo¹i nhiªn liÖu hãa th¹ch trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®iÖn vµ nhiÖt • Gi¶m ph¸t th¶i CO2 do sö dông c«ng nghÖ ®ång ph¸t cã hiÖu suÊt cao gÊp 1,3-1,5 lÇn so víi c«ng nghÖ truyÒn thèng. • Gi¶m ph¸t th¶i CH4 tõ phÕ th¶i tån ®äng §èt sinh khèi ®−îc coi lµ trung hßa ph¸t th¶i CO2 khi chóng ®−îc khai th¸c sö dông kh«ng v−ît qu¸ kh¶ n¨ng cung cÊp bÒn v÷ng. §iÖn mÆt trêi MÆt trêi lµ nguån n¨ng l−îng v« tËn, s½n cã mäi n¬i ë n−íc ta, trung b×nh mçi n¨m cã kho¶ng 2000 giê n¾ng. C−êng ®é bøc x¹ mÆt trêi trung b×nh lµ 125 Kcal/cm2. n¨m. N¨ng l−îng mÆt trêi cã thÓ chuyÓn hãa thµnh ®iÖn n¨ng (nhê hiÖu øng quang V-10 ®iÖn vµ). ViÖc chuyÓn ®æi nµy sÏ lµm gi¶m « nhiÔm m«i tr−êng do kh«ng ph¶i sö dông c¸c nguån nhiªn liÖu kh¸c nh− than, dÇu, khÝ... §iÖn tõ giã ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ n−íc cã tiÒm n¨ng n¨ng l−îng giã lín nh−ng t¹i vïng ven biÓn vµ mét sè ®iÓm cã giã ®Þa h×nh th× kh¶ n¨ng khai th¸c n¨ng l−îng giã lµ cã hiÖu qu¶. Kh¸c víi n¨ng l−îng mÆt trõi, n¨ng l−îng giã ®−îc chuyÓn hãa thµnh ®iÖn n¨ng hoÆc c¬ n¨ng (®éng c¬ giã b¬m n−íc). SuÊt ®Çu t− hiÖn nay kho¶ng 1000-1500 USD/kWe. Thñy ®iÖn nhá Thñy ®iÖn lµ lo¹i n¨ng l−îng khi sö dông kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr−êng. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ vËn hµnh c¸c nhµ m¸y thñy ®iÖn lín th−êng dÉn ®Õn mét sè vÊn ®Ò vÒ sinh th¸i rÊt phøc t¹p cÇn xem xÐt vµ còng rÊt khã cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc ¶nh h−ëng tíi ph¸t th¶i KNK. V× vËy ë ®©y chØ xem xÐt ph©n tÝch ®èi víi c¸c dù ¸n thñy ®iÖn nhá d−íi 10MW. §iÖn ®Þa nhiÖt N¨ng l−îng ®Þa nhiÖt d−íi d¹ng c¸c nguån n−íc nãng nhiÖt ®é trªn 40-50oC cho ®Õn nay míi chØ ®−îc khai th¸c vµ sö dông cho c¸c môc ®Ých cÊp nhiÖt. XÐt vÒ c¸c th«ng sè kü thuËt (l−u l−îng, nhiÖt ®é) cña c¸c nguån n−íc nãng cña n−íc ta cho thÊy nguån n¨ng l−îng nµy cßn cã thÓ ®−îc khai th¸c cho s¶n xuÊt ®iÖn. C¸c c«ng nghÖ cã thÓ ¸p dông cho s¶n xuÊt ®iÖn tõ nguån ®Þa nhiÖt cña ViÖt Nam lµ : (i) NhiÖt ®iÖn dïng tua bin h¬i n−íc, sö dông trùc tiÕp h¬i n−íc tõ bån ®Þa nhiÖt (®èi víi nh÷ng nguån ®Þa nhiÖt cã nhiÖt ®é cao tõ 180-350oC); vµ (ii) c«ng nghÖ Binary, dïng khÝ isobutanne (®èi víi nh÷ng nguån cã nhiÖt ®é d−íi 150oC). B. Kh¶ n¨ng khai th¸c ®iÖn t¸i t¹o trong giai ®o¹n quy ho¹ch TiÒm n¨ng c¸c d¹ng n¨ng l−îng truyÒn thèng - th−êng ®¸nh gi¸ theo tr÷ l−îng, cßn tiÒm n¨ng ®iÖn t¸i t¹o th−êng ®−îc xem xÐt ®¸nh gi¸ vµ ph©n chia thµnh tiÒm n¨ng lý thuyÕt, tiÒm n¨ng kh¶ thùc, tiÒm n¨ng kinh tÕ. Riªng vÒ ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng kinh tÕ th× ph¶i ®Çu t− nghiªn cøu h¬n n÷a cho c¸c d¹ng NLTT, theo tõng dù ¸n cô thÓ. Tæng hîp kh¶ n¨ng khai th¸c ®iÖn t¸i t¹o ph©n theo lo¹i NLTT, lo¹i h×nh vµ ®ia bµn ¸p dông ®−îc tæng hîp ë b¶ng 1 d−íi ®©y : V-11 Tæng hîp kh¶ n¨ng khai th¸c ®iÖn t¸i t¹o, giai ®o¹n ®Õn 2020 MT HiÖn tr¹ng khai th¸c (MW) 0,8 TiÒm n¨ng lý thuyÕt (MW) Kh«ng h¹n chÕ Giã 1,2 Ch−a x¸c ®Þnh 200-400 Sinh khèi + B· mÝa + TrÊu + R¸c th¶i + Kh¸c 150 0 0,75 0 600800 310-410 200-250 50-70 50-80 10 T§N 135 16002000 7801000 0 340 200-300 Lo¹i NLTT §Þa nhiÖt Tæng (MW) 287,75 TiÒm n¨ng kh¶ thùc (MW) 6-10 Lo¹i h×nh ¸p dông §Þa bµn dù kiÕn C¬ cÊu c«ng suÊt ®Õn 2020 (%MW) PA c¬ PA së cao + L−íi ®éc lËp + Tr¹m n¹p AQ + Hé gia ®×nh + Khu vùc ngoµi l−íi (miÒn nói phÝa B¾c, T©y Nguyªn, cï lao vµ c¸c ®¶o) + L−íi ®éc lËp + Khu vùc ngoµi l−íi (M. nói phÝa + Nèi l−íi + Tr¹m n¹p ¾c B¾c, T©y Nguyªn, cï lao, ®¶o) qui + Khu vùc ven biÓn + L−íi ®éc lËp + C¸c nhµ m¸y ®−êng (b· mÝa) + Nèi l−íi + C¸c côm xay x¸t + Ngoµi l−íi thãc §BSCL (trÊu) + C¸c TP lín (r¸c) + Khu vùc d©n c− ngoµi l−íi (biogas) + L−íi ®éc lËp + Khu vùc c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c, + Nèi l−íi T©y nguyªn + HG§ + Nèi l−íi Khu vùc miÒn Trung, MN 180014962160 2160 Tæng c¬ cÊu (% MW) 1496 2160 4,6 6,6 Ghi chó : + Thêi gian ph¸t ®iÖn trung b×nh c¸c nguån t¸i t¹o lµ 3000 giê/n¨m 3. §¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng thiÖn h÷u m«i tr−êng Nh− vËy, giai ®o¹n tõ nay ®Õn 2020 cã thÓ khai th¸c tæng céng kho¶ng 1496 MW cho PA c¬ së hoÆc 2160 MW cho PA cao. a. So s¸nh gi÷a NLTT & NL hãa th¹ch vÒ c¸c ph¸t th¶i g©y « nhiÔm C¸c kÕt luËn ®· chØ ra r»ng, c¸c nhµ m¸y ®iÖn truyÒn thèng cã mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn m«i tr−êng. Ch¼ng h¹n nh− nhiÖt ®iÖn than, cã ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ ®Õn x· héi vµ m«i tr−êng nh− ph¸t th¶i « nhiÔm, hiÖu øng nhµ kÝnh, m−a axit ... Trong khi ®ã NLSK cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn m«i tr−êng vµ x· héi. Trång c©y NL lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc vµ t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho c− d©n ®Þa ph−¬ng. C¸c d¹ng NLTT kh¸c nh− mÆt trêi, giã do kh«ng sö dông nhiªn liÖu nªn c¸c ph¸t th¶i coi nh− kh«ng cã. So s¸nh c¸c ¶nh h−ëng gi÷a NL hãa th¹ch, thñy ®iÖn lín vµ NLTT ®−îc chØ ra ë b¶ng d−íi ®©y: V-12 So s¸nh c¸c t¸c ®éng m«i tr−êng gi÷a NL hãa th¹ch, thñy ®iÖn lín vµ NLTT Lo¹i NL NLhãa th¹ch NLTT C¸c t¸c ®éng chÝnh vÒ m«i tr−êng CO2cq SOx NOx Bôi (khÝ nhµ kÝnh) (M−a axit) (M−a axit) Than SP dÇu T§ lín MÆt trêi Giã Sinh khèi X X Trung hßa T§N §Þa nhiÖt RÊt Ýt x x RÊt Ýt x x Kh«ng ®¸ng kÓ x RÊt Ýt - T¸c ®éng ®Õn rõng& biÕn ®æi KH) MÊt rõng Thóc ®Èy trång rõng RÊt Ýt b. Gi¶m thiÓu ph¸t th¶i khÝ nhµ kÝnh (KNK) ViÖc tÝnh to¸n t¸c ®éng vµ gi¶m thiÓu ph¸t th¶i KNK ®−îc thùc hiÖn theo c¸c nguyªn t¾c t−¬ng tù nh− ph−¬ng ph¸p ®−îc chi tiÕt hãa cña IPCC. Ph¸t th¶i CO2 t−¬ng ®−¬ng ®−îc tÝnh theo tiÒm n¨ng nãng lªn toµn cÇu (GWP) ®èi víi CO2, mªtal (CH4) vµ N2O. Ph¸t th¶i tõ viÖc sö dông mét lo¹i nhiªn liÖu nµo ®ã ®−îc tÝnh b»ng tÝch sè cña tæng nhiÖt l−îng trong nhiªn liÖu vµ hÖ sè ph¸t th¶i. Toµn bé kÞch b¶n huy ®éng ®iÖn t¸i t¹o víi mét c¬ cÊu c¸c d¹ng nguån NLTT nhÊt ®Þnh nªu trªn sÏ ®−îc sö dông ®Ó thay thÕ cho ®iÖn l−íi víi c¬ cÊu vµ tû lÖ c¸c d¹ng nhiªn liÖu hãa th¹ch vµ thñy ®iÖn lín nh− ®−îc ®Ò xuÊt trong tæng s¬ ®å V. KÕt qu¶ : + Tæng l−îng gi¶m ph¸t th¶i khÝ nhµ kÝnh cña ph−¬ng ¸n huy ®éng ®iÖn t¸i t¹o 1496 MW: 9 triÖu tÊn CO2. + Tæng l−îng gi¶m ph¸t th¶i khÝ nhµ kÝnh cña ph−¬ng ¸n huy ®éng ®iÖn t¸i t¹o 2160 MW lµ 13 triÖu tÊn CO2. c. Ph¸t triÓn nguån ®iÖn TT g¾n víi c¬ chÕ ph¸t triÓn s¹ch (CDM) TÊt c¶ c¸c ph−¬ng ¸n ph¸t triÓn ®iÖn t¸i t¹o (nèi l−íi vµ ngoµi l−íi) nh− ®Ò cËp ë trªn ®Òu cã thÓ ¸p dông c¬ chÕ CDM v× ViÖt Nam lµ quèc gia ®ang ph¸t triÓn n»m ngoµi phô lôc I. ViÖc b¸n c¸c chØ tiªu gi¶m ph¸t th¶i (CERs) tõ c¸c dù ¸n ®iÖn t¸i t¹o sÏ t¹o ra m«t nguån thu bæ sung (c¶i thiÖn dßng tiÒn), lµm t¨ng chØ sè kinh tÕ IRR lªn kho¶ng 3-6% (tïy thuéc vµo lo¹i dù ¸n) so víi ph−¬ng ¸n c¬ së. 12.1.7. C¬ chÕ ph¸t triÓn s¹ch - CDM §©y lµ s¶n phÈm cña héi nghÞ Kyoto vÒ biÕn ®æi khÝ hËu. C¬ chÕ nµy ®−îc c¸c nhµ b¨ng vµ c¸c nhµ c«ng nghiÖp ®iÖn h¹t nh©n ph¸t triÓn thµnh c¬ héi ®Ó c¸c n−íc V-13 nghÌo ph¸t triÓn c¸c c«ng nghÖ n¨ng l−îng “kh«ng cã khãi” ®Ó b¸n tiªu chuÈn CO2 gi¶m thiÓu ®−îc nµy cho c¸c n−íc ph¸t triÓn d−íi d¹ng “Quota CO2”. Theo c¬ héi nµy, c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn sÏ vay vèn cña c¸c nhµ b¨ng vµ mua thiÕt bÞ c«ng nghÖ cña c¸c tËp ®oµn n¨ng l−îng ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghÖ n¨ng l−îng thiÖn h÷u m«i tr−êng. Mét kÕt qu¶ lµ : + TiÒn vèn t¹i c¸c nhµ b¨ng ®−îc mét c¬ héi chu chuyÓn ®Ó cã l·i + C¸c tËp ®oµn n¨ng l−îng thÕ giíi b¸n ®−îc mét sè c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ n¨ng l−îng thiÖn h÷u m«i tr−êng + C¸c n−íc chñ dù ¸n cã thÓ mua ®−îc mét sè c«ng nghÖ hiÖn ®¹i; ViÖt Nam ®· chÝnh thøc tham gia “c«ng −íc khung cña Liªn hiÖp quèc vÒ biÕn ®æi khÝ hËu (UNFCCC) vµ NghÞ ®Þnh th− Kyoto. Mét trong sè nh÷ng néi dung chÝnh cña c«ng −íc lµ gi¶m thiÓu khÝ nhµ kÝnh bao gåm CO2, CH4 vµ c¸ ckhÝ nh− N2O, NOx vµ CO2... C¸c khÝ nhµ kÝnh nµy phÇn lín tõ c«ng nghiÖp, giao th«ng, ®un nÊu cã ®èt nhiªn liÖu hãa th¹ch. Cßn mét phÇn tõ ®ång ruéng, ®ång cá, vïng ®Êt ngËp n−íc v.v... HÖ qu¶ cña qu¸ tr×nh ph©n hñy yÕu khÝ c¸c chÊt h÷u c¬ thµnh CO2 vµ CH4. Theo tÝnh to¸n trªn c¬ së kÞch b¶n c¬ së vµo n¨m 2000, dù tÝnh hµng n¨m, hµm l−îng khÝ ph¸t th¶i cña CO2: 44 triÖu tÊn, CH4: 3300 tÊn, N2O: 475 tÊn, NOx: 185.000 tÊn vµ CO: 660.000 tÊn. §Õn n¨m 2005, l−îng ph¸t th¶i CO2 ®¹t 65 triÖu tÊn, CH4 ®¹t 5300 tÊn, N2O: 730 tÊn, NOx lµ 260.000 tÊn vµ CO lµ 970.000 tÊn. Vµ ®Õn n¨m 2010, l−îng ph¸t th¶i hµng n¨m cña CO2 ®¹t 91 triÖu tÊn. Nh×n chung, do nÒn c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam cßn ch−a ph¸t triÓn cao, nªn tæng l−îng chÊt th¶i khÝ nhµ kÝnh còng nh− l−îng chÊt th¶i khÝ nhµ kÝnh tÝnh trªn ®Çu ng−êi cßn qu¸ nhá so víi c¸c n−íc kh¸c. Tuy hiÖu øng nhµ kÝnh cã tÝnh toµn cÇu vµ quan träng nh−ng nã cßn xa vµ t¸c ®éng do chóng ta g©y ra cßn rÊt bÐ (kh«ng ®¸ng kÓ) cho nªn, trong t×nh h×nh kinh tÕ cßn khã kh¨n hiÖn nay, chóng ta cßn cã nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c ®¸ng quan t©m h¬n. Tr¸ch nhiÖm nµy thuéc vÒ c¸c n−íc ph¸t triÓn. §iÒu cÇn l−u ý ë ®©y lµ: ngµnh n¨ng l−îng (than, dÇu, khÝ, ®iÖn) sÏ trë thµnh nguån khÝ nhµ kÝnh lín nhÊt vµ t¨ng tr−ëng nhanh nhÊt trong tÊt c¶ c¸c khu vùc kinh tÕ - x· héi vµ d©n sinh. Víi tr¸ch nhiÖm cña mét n−íc kh«ng thuéc phô lôc I, ViÖt Nam cÇn thùc thi c¸c biÖn ph¸p gi¶m nhÑ vµ thÝch øng vµ kiÓm kª th−êng kú ph¸t th¶i khÝ nhµ kÝnh quèc gia nãi chung vµ ngµnh n¨ng l−îng nãi riªng. V-14 12.2. §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng cña ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn l−íi ®iÖn 12.2.1. §iÖn tr−êng 1. C¬ së cho môc tiªu x©y dùng ch−¬ng tr×nh tÝnh to¸n §Ó xem xÐt vÊn ®Ò ¶nh h−ëng cña ®iÖn tr−êng ®èi víi m«i tr−êng, ph¶i lËp ch−¬ng tr×nh vµ tÝnh ph©n bè c−êng ®é ®iÖn tr−êng phÝa d−íi ®−êng d©y cho mét sè d¹ng cét tiªu biÓu hiÖn nay ®ang sö dông réng r·i ë ViÖt Nam. Tõ ®ã, trªn c¬ së kÕt qu¶ tÝnh, xem xÐt vïng kh«ng gian mµ c«ng tr×nh ®−îc phÐp tån t¹i cã c−êng ®é ®iÖn tr−êng lín h¬n quy ®Þnh hay kh«ng? a) §èi víi c¸c ®−êng d©y t¶i ®iÖn 110-220kV: Theo NghÞ ®Þnh sè 54/1999/N§-CP, cho phÐp tån t¹i nhµ vµ c«ng tr×nh bªn trong hµnh lang b¶o vÖ an toµn, h−íng chÝnh lµ tËp trung tÝnh to¸n x¸c ®Þnh ph©n bè ®iÖn tr−êng t¹i c¸c ®iÓm nghiªn cøu tõ Hp = 1 hoÆc ,63m ®Õn ®é cao an toµn c¸ch d©y dÉn thÊp nhÊt theo quy ®Þnh hiÖn hµnh lµ 4m cho cÊp ®iÖn ¸p 110kV vµ 5m cho 220kV víi c¸c d¹ng kÕt cÊu ®Çu cét hiÖn ®ang sö dông phæ biÕn ë ViÖt Nam, sù ph©n pha vµ ®é cao Hmin (kho¶ng c¸ch thÊp nhÊt tõ d©y dÉn ®Õn mÆt ®Êt) kh¸c nhau cho tõng ph−¬ng ¸n ®Ó tõ ®ã t×m ®é cao hîp lý nh»m võa ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ ®iÖn võa ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ ®iÖn tõ tr−êng còng nh− hµnh lang tuyÕn theo quy ®Þnh. b) §èi víi c¸c ®−êng d©y t¶i ®iÖn 500kV: NghÞ ®Þnh sè 54/1999/N§-CP kh«ng cho phÐp tån t¹i nhµ vµ c«ng tr×nh bªn trong hµnh lang b¶o vÖ an toµn. Trong tiªu chuÈn ngµnh: møc cho phÐp cña c−êng ®é ®iÖn tr−êng tÇn sè c«ng nghiÖp vµ quy ®Þnh kiÓm tra ë chç lµm viÖc Tõ quy ®Þnh ë môc 1.2, NghÞ ®Þnh 54/1999/N§-CP, chóng ta hiÓu vïng cã c−êng ®é ®iÖn tr−êng E > 5 kV/m lµ vïng kh«ng an toµn vÒ ®iÖn tr−êng. Trong khu vùc cã ®iÖn tr−êng lín h¬n 5kV/m ®Õn E < 25 kV/m sù hiÖn diÖn cña con ng−êi ph¶i h¹n chÕ vÒ thêi gian theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, cßn khi vµo bªn trong khu vùc cã E > 25 kV/m ph¶i cã biÖn ph¸p phßng tr¸nh. MÆt kh¸c, còng trong tiªu chuÈn ngµnh “møc cho phÐp cña c−êng ®é ®iÖn tr−êng tÇn sè c«ng nghiÖp vµ quy ®Þnh viÖc kiÓm tra ë chç lµm viÖc” môc 2 phô lôc 1 nh÷ng thuËt ng÷ trong tiªu chuÈn quy ®Þnh: vïng ¶nh h−ëng cña ®iÖn tr−êng lµ kho¶ng kh«ng gian trong ®ã ®iÖn tr−êng tÇn sè c«ng nghiÖp lín h¬n 5kV/m. §èi víi c¸c §DK cao ¸p vµ siªu cao ¸p, ngoµi kh¸i niÖm hµnh lang b¶o vÖ ®−êng d©y ta cã thªm kh¸i niÖm hµnh lang an toµn vÒ ®iÖn tr−êng nh»m môc ®Ých lùa chän c¸c th«ng sè kÕt cÊu cña §DK (nh− Hmin cña d©y dÉn) sao cho ®iÖn tr−êng ngoµi biªn cña hµnh lang b¶o vÖ §Z nhá h¬n 5kV/m. §Ó xem xÐt vÊn ®Ò nµy, ®Æc biÖt ®èi víi cÊp ®iÖn ¸p 500kV nhiÒu c«ng tr×nh, tiÕn hµnh tÝnh ph©n bè ®iÖn tr−êng phÝa d−íi ®−êng d©y 500kV ®èi víi mét sè d¹ng cét ®ì hiÖn ®ang sö dông phæ biÕn ®èi víi cÊp ®iÖn ¸p 500kV nhiÒu c«ng tr×nh. V-15 2. Ph©n tÝch vµ nhËn xÐt c¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n Tõ c¸c c¬ së ®Æt ra cho môc tiªu tÝnh to¸n, nhiÒu n¨m qua chóng ta ®· nghiªn cøu tÝnh ph©n bè c−êng ®é ®iÖn tr−êng d−íi c¸c §DK ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ sù ¶nh h−ëng cña ®iÖn tõ tr−êng hÖ thèng ®iÖn ®èi víi m«i tr−êng vµ t×m gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu. Tõ kÕt qu¶ tÝnh ph©n bè c−êng ®é ®iÖn tr−êng d−íi c¸c ®−êng d©y t¶i ®iÖn trªn kh«ng 110÷500kV ®· cho thÊy: a) §èi víi c¸c ®−êng d©y t¶i ®iÖn trªn kh«ng 110-220kV Víi ®é cao tõ d©y dÉn ®Õn mÆt ®Êt theo quy ®Þnh ë b¶ng 2.3 ®èi víi §DK 110 ÷ 220kV hiÖn ®ang ®−îc thiÕt kÕ, x©y dùng vµ vËn hµnh khi d©y dÉn trong pha chØ cã 1 sîi víi tiÕt diÖn ®Õn 500mm2, c−êng ®é ®iÖn tr−êng d−íi ®−êng d©y (trong ph¹m vi hµnh lang b¶o vÖ an toµn l−íi ®iÖn) ë ®é cao tõ 1 m ®Õn gi¸ trÞ c¸ch d©y dÉn b»ng kho¶ng c¸ch an toµn cho phÐp lu«n nhá h¬n gi¸ trÞ 5 kV/m - nhá h¬n gi¸ trÞ c−êng ®é ®iÖn tr−êng mµ theo ®iÒu 1.9 cña TCVN-03-92 cho phÐp lµm viÖc trªn 8 giê trong ngµy - nghÜa lµ kh«ng g©y ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng, m«i sinh. Tuy nhiªn c¸c §DK - 220kV hai m¹ch, ph©n pha (nh− §DK - 220kV Hßa B×nh Ninh B×nh) gåm 2 sîi trong pha víi tiÕt diÖn 2x300 mm2, cã ®−êng kÝnh ph©n pha tõ 0,4 ÷ 0,6m. Trong t−¬ng lai cã thÓ tiÕn tíi sö dông 4 sîi trong pha; c−êng ®é ®iÖn tr−êng ë ®é cao 1m ®· v−ît qu¸ 6kV/m. ë ®©y, ®Ó ®¶m b¶o c−êng ®é ®iÖn tr−êng d−íi §DK - 220kV ph©n pha ë ®é cao tõ 1m ®Õn ®é cao c¸ch d©y dÉn 5m nhá h¬n tiªu chuÈn hiÖn hµnh 5 kV/m cÇn ph¶i cã gi¶i ph¸p trong thiÕt kÕ vµ x©y dùng. XÐt vÒ hµnh lang tuyÕn : kÕt qu¶ cho thÊy hµnh lanh an toµn vÒ ®iÖn tr−êng chØ xuÊt hiÖn ®èi víi §DK - 220kV 2 m¹ch cã ph©n pha. Trong c¸c tr−êng hîp nµy ®Ó so s¸nh víi chiÒu réng hµnh lang b¶o vÖ ®−êng d©y cã thÓ xem xÐt sè liÖu trong b¶ng sau : Tªn HL tuyÕn víi Hmin = 7m ChiÒu réng hµnh lang tuyÕn ®èi víi c¸c lo¹i cét ®ì (m) §DK 220-2, n=2 §DK 220-2, n=4 §DK 220 HB-NB BV ®−êng d©y 20 20 22 An toµn §T 12 16 12 KÕt qu¶ nghiªn cøu cña ViÖn n¨ng l−îng ®· ®−a ra kÕt luËn : §Ó ®¶m b¶o chØ tiªu theo quy ®Þnh, khi cho phÐp nhµ d©n vµ c«ng tr×nh tån t¹i d−íi ®−êng d©y 220kV th× chiÒu cao tèi thiÓu tõ d©y dÉn ®Õn mÆt ®Êt ph¶i lµ 13m. Khi ®ã nhµ d©n vµ c«ng tr×nh tån t¹i d−íi ®−êng d©y 220kV kh«ng ®−îc cao qu¸ 8m. b. §èi víi c¸c ®−êng d©y t¶i ®iÖn trªn kh«ng 500kV: VÒ hµnh lang tuyÕn vµ hµnh lanh an toµn ®iÖn tr−êng: Tõ kÕt qu¶ tÝnh to¸n ph©n bè c−êng ®é ®iÖn tr−êng ë ®é cao quy ®Þnh theo kho¶ng c¸ch tÝnh tõ t©m tuyÕn, trªn mÆt c¾t vu«ng gãc víi trôc V-16 cña ®−êng d©y, c¾t ®iÓm cã ®é cao thÊp nhÊt cña d©y dÉn ®· lËp ®−îc b¶ng sè liÖu d¶i giíi h¹n cã E ≥ 5 kV/m nh− ®−îc thÓ hiÖn trong b¶ng. §©y lµ d¶i cã ¶nh h−ëng cña ®iÖn tr−êng. ë ®©y trong nghiªn cøu lÊy chØ tiªu kho¶ng c¸ch nhá nhÊt tõ d©y dÉn ®Õn mÆt ®Êt tõ 10m trë lªn vµ c−êng ®é ®iÖn tr−êng ë ®é cao 1m kh«ng v−ît qu¸ 5 kV/m . §©y lµ d¶i cã ¶nh h−ëng cña ®iÖn tr−êng. Trong nghiªn cøu lÊy chØ tiªu kho¶ng c¸ch nhá nhÊt tõ d©y dÉn ®Õn mÆt ®Êt tõ 10m trë lªn vµ c−êng ®é ®iÖn tr−êng ë ®é cao 1m kh«ng v−ît qu¸ 5 kV/m lµm c¸c mèc ®Ó ph©n tÝch. ChiÒu réng hµnh lang tuyÕn vµ hµnh lang an toµn vÒ ®iÖn tr−êng (d¶i giíi h¹n xa nhÊt c¸ch t©m cét cã E ≥ 5 kV/m) cña c¸c §DK 500 kV. Ghi chó : 0* - víi ®é cao nµy cña Hmin ë ®é cao 1m c¸ch mÆt ®Êt E t¹i mäi ®iÓm lu«n nhá h¬n 5 kV/m. WT - kho¶ng c¸ch xa nhÊt gi÷a hai pha biªn (m) D¹ng cét Tham sè 2 m¹ch thuËn (500kV B¾c Nam D=12,6m) 1 m¹ch (cét compact) Hcét (m) 57.7 42 46 WT (m) 20.8 25.2 75 10 34 46 10 11 34 46 8 12 32 46 6 13 32 44 0* 14 30 42 0* 15 30 40 0* 16 28 36** 0* 34.8 39.2** 21.5 ChiÒu réng hµnh lang ¶nh h−ëng cña ®iÖn tr−êng khi Hmin = (m) R.O.W* R.O.W* = WT + 2 x 7 (m) - hµnh lang BC§D VÒ chiÕm dông ®Êt t¹m thêi: So víi §DK 500kV mét m¹ch 3 pha n»m ngang nÕu dïng cét compact mçi km chiÒu dµi ®−êng d©y gi¶m ®−îc 17.700m2. §Æc biÖt x©y dùng ®−êng d©y hai m¹ch kh«ng nh÷ng t¨ng ®−îc c«ng suÊt truyÒn t¶i mµ mçi km chiÒu dµi ®−êng d©y cßn gi¶m ®−îc 4400 m2 ®Êt chiÕm dông t¹m thêi. + VÒ vïng ¶nh h−ëng cña ®iÖn tr−êng: KÕt qu¶ x¸c ®Þnh vïng ¶nh h−ëng cña ®iÖn tr−êng (E ≥ 5 kV/m) ®−îc thÓ hiÖn trong b¶ng sau V-17 X¸c ®Þnh vïng ¶nh h−ëng cña ®iÖn tr−êng phÝa d−íi §DK 500kV trong kho¶ng cét Lk.cét = 430m DiÖn tÝch vïng cã E > 5 kV/m (Sdtr) (m2) D¹ng cét 1 m¹ch 3 pha (1) Cét Compact (2) 2 m¹ch thuËn (3) Hmin (m) Sdtr Sdtr / SAT§1 Sdtr 10 11700 0,694 1120 0,121 0,066 710 0,077 0,042 11 Sdtr / SAT§2 Sdtr / SAT§4 2 m¹ch ®¶o (4) Sdtr Sdtr / SAT§3 Sdtr / SAT§4 Sdtr Sdtr / SAT§4 Sdtr / SAT§4 12770 0,853 0,758 5460 0,365 0,324 12 9860 0,585 190 0,021 0,011 11930 0,797 0,708 2920 0,195 0,173 13 7880 0,467 0 0 0,000 11514 0,769 0,683 1440 0,096 0,085 14 5170 0,307 0 0 0,000 11070 0,740 0,657 0 0 15 3180 0,189 0 0 0,000 10436 0,697 0,619 0 0 16 1220 0,072 0 0 0,000 9785 0,654 0,581 0 0 SAT§ = 16856 9245 14964 V-18 14964 Tõ c¸c sè liÖu trong c¸c b¶ng vÒ vïng ¶nh h−ëng cña c−êng ®é ®iÖn tr−êng cho thÊy: Víi ®iÒu kiÖn lý t−ëng cña mÆt b»ng phÝa d−íi ®−êng d©y, trong c¸c d¹ng cét ®−îc nghiªn cøu tÝnh to¸n, §DK hai m¹ch cã diÖn tÝch vïng ¶nh h−ëng cña ®iÖn tr−êng d−íi ®−êng d©y lín nhÊt vµ tr¶i dµi suèt kho¶ng cét nÕu bá qua ¶nh h−ëng cña cét. C¸c d¹ng cét cßn l¹i víi mçi d¹ng kÕt cÊu ®Çu cét ®ì, khi chiÒu cao thÊp nhÊt cña d©y dÉn (Hmin) t¨ng lªn, vïng cã E ≥ 5 kV/m phÝa d−íi ®−êng d©y gi¶m dÇn c¶ vÒ diÖn tÝch, c¶ vÒ giíi h¹n xa nhÊt tÝnh tõ t©m cña ®−êng d©y vÒ c¸c phÝa trong mçi kho¶ng cét. + §èi víi c¸c tr¹m biÕn ¸p vµ tr¹m bï 500kV KÕt qu¶ ®o ®¹c cña nhiÒu t¸c gi¶ cho thÊy: Trong c¸c tr¹m biÕn ¸p vµ tr¹m bï ®iÖn tr−êng cã trÞ sè t−¬ng tù nhau. Sù ph©n bè cña ®iÖn tr−êng trong mÆt b»ng tr¹m kh«ng ®ång ®Òu, phô thuéc vµo ®é cao vµ kho¶ng c¸ch tíi c¸c kÕt cÊu mang ®iÖn còng nh− c¸c vËt tiÕp ®Êt. KÕt qu¶ ®o ®−îc ë ®iÒu kiÖn ®é Èm kh«ng khÝ 75-85% nh− sau : - §iÖn tr−êng cã c−êng ®é cao tËp trung ë khu vùc xung quanh tô bï, cã gi¸ trÞ tõ 25 ®Õn 45 kV/m trong ph¹m vi 10m tõ mÐp tô. Khu vùc gÇn c¸c m¸y c¾t, ®iÖn tr−êng n»m trong kho¶ng 15-25 kV/m. Khu vùc d−íi c¸c thanh c¸i, c¸c m¸y biÕn ¸p, c¸c kh¸ng trung tÝnh vµ trªn mét sè ®o¹n ®−êng ®i trong tr¹m tõ 5-15 kV/m. C−êng ®é ®iÖn tr−êng t¨ng lªn theo ®é cao ®iÓm ®o. Khi ®i trªn c¸c m−¬ng c¸p næi con ng−êi bÞ t¸c ®éng cña ®iÖn tr−êng gÊp kho¶ng 1,5 lÇn so víi khi ®i d−íi mÆt ®Êt. Nh− vËy t¹i phÇn lín c¸c khu vùc trong tr¹m 500kV ®iÖn tr−êng ë ®é cao mÆt ®Êt. §èi víi c¸n bé c«ng nh©n viªn trong tr¹m khi lµm viÖc trong c¸ ckhu vùc xung quanh c¸c tô bï vµ trong s©n thao t¸c cÇn ph¶i mÆc trang phôc chuyªn dông chèng ¶nh h−ëng cña ®iÖn tõ tr−êng hoÆc h¹n chÕn thêi gian hiÖn diÖn trong tr−êng theo c¸c chØ tiªu cña ®iÒu 19 trong quy ®Þnh hiÖn hµnh. 12.2.2. Tõ tr−êng V¨n b¶n sè 118/2004/N§-CP ngµy 10 th¸ng 5 n¨m 2004 NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ (söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 54/1999/N§-CP ngµy 08 th¸ng 7 n¨m 1999 cña ChÝnh phñ vÒ b¶o vÖ an toµn l−íi ®iÖn cao ¸p) trong §iÒu 8 môc e) quy ®Þnh : c−êng ®é ®iÖn tr−êng ph¶i nhá h¬n 5 kV/m; mËt ®é c¶m øng ph¶i nhá h¬n 10 mA/m2 hoÆc c−êng ®é tõ tr−êng ph¶i nhá h¬n 100µT (1000mG). VÞ trÝ ®o ®−îc quy ®Þnh t¹i ®iÓm bÊt kú trong hµnh lang l−íi ®iÖn vµ c¸ch mÆt ®Êt 1m. Tõ kÕt qu¶ ®o ®¹c n¨m 1998 trong tµi liÖu: nghiªn cøu sù ph©n bè cña ®iÖn tr−êng tÇn sè cùc thÊp vµ c¸c yÕu tè kh¸c t¹i c¸c tr¹m biÕn ¸p vµ mét sè ®o¹n ®−êng d©y hÖ thèng 500kV B¾c Nam (häc viÖn Qu©n y - 1998) ®· ®−a ra kÕt luËn c−êng ®é tõ tr−êng trong c¸c tr¹m biÕn ¸p cã gi¸ trÞ tõ 5 ®Õn 180* 10-7T, cao nhÊt trong khu vùc quanh tô bï vµ phÝa 220kV, tõ 80 ®Õn 180 mG (10-7T), c¸c khu vùc cßn l¹i d−íi 50 mG. C−êng ®é tõ tr−êng cùc ®¹i ®o ®−îc cùc ®¹i ®o ®−îc d−íi §Z t¹i ®o¹n c¾t V-19 ngang ®−êng 22 Hµ TÜnh víi ®é cao d©y dÉn 8-9 m lµ 180 mG. Trong c¸c khu vùc gÇn nhµ d©n c¸ch d©y dÉn ngoµi cïng ra phÝa ngoµi 5-20m tõ tr−êng cã gi¸ trÞ kho¶ng 12-20 mG. C¸c gi¸ trÞ nªu trªn nhá h¬n chØ tiªu (1000 mG) quy ®Þnh rÊt nhiÒu. Nh− vËy nã lu«n ë møc an toµn ®èi víi con ng−êi vµ m«i tr−êng. 12.3. KiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc t¸c ®éng xÊu ®Õn m«i tr−êng 12.3.1. C¸c gi¶i ph¸p chÝnh 1. Qu¸n triÖt néi dung b¶o vÖ m«i tr−êng (BVMT) - an toµn n¨ng l−îng (®iÖn lùc) ph¸t triÓn kinh tÕ trong mét thÓ thèng nhÊt cña chiÕn l−îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Êt n−íc. §©y lµ néi dung míi nh−ng c¬ b¶n, b¾t buéc ph¶i ®−îc thóc ®Èy ®Ó thùc hiÖn nhanh chãng. §©y lµ vÊn ®Ò khã, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c n−íc nghÌo khi mµ yªu cÇu cña cuéc sèng hµng ngµy cßn nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc. H¬n n÷a, l¹i lµ vÊn ®Ò cña chuyªn ngµnh n¨ng l−îng, mét lÜnh vùc nÆng vÒ kinh doanh kinh tÕ. C¸c ®ßi hái vÒ lîi nhuËn kinh tÕ tr−íc m¾t ®· mang tÝnh truyÒn thèng cho nªn sÏ kh«ng dÔ dµng g× chÊp nhËn vÊn ®Ò BVMT nh− lµ mét néi dung ho¹t ®éng cña m×nh mµ tr−íc m¾t cã nhiÒu tèn kÐm. Th−êng sÏ cã ý t−ëng “hy sinh m«i tr−êng” cho môc tiªu kinh tÕ. CÇn thiÕt ph¶i cã sù nhÊt trÝ thèng nhÊt tÝnh rµng buéc vµ thèng nhÊt gi÷a 3 néi dung trªn. Vµ chØ khi nµo cã ®−îc sù thèng nhÊt nµy míi cã thÓ ®¹t néi dung ph¸t triÓn n¨ng l−îng bÒn v÷ng (PTNLBV). 2. X©y dùng hÖ thèng qu¶n lý thèng nhÊt kinh tÕ - n¨ng l−îng ®iÖn lùc - m«i tr−êng ë cÊp Nhµ n−íc vµ hoµn thiÖn hÖ thèng qu¶n lý m«i tr−êng ë cÊp toµn ngµnh vµ chuyªn ngµnh HiÖn nay, néi dung qu¶n lý m«i tr−êng trong lÜnh vùc n¨ng l−îng míi cã mét c¸ch mê nh¹t ë cÊp c¸c chuyªn ngµnh (than, dÇu khÝ, ®iÖn lùc ...). ë cÊp toµn ngµnh vµ cÊp cao h¬n, ch−a cã mét sù ®iÒu phèi chung. Tr−íc tiªn, cÇn thµnh lËp mét héi ®ång hay mét ñy ban ë cÊp Nhµ n−íc thèng nhÊt ho¹ch ®Þnh c¸c chiÕn l−îc vµ quy ho¹ch quèc gia vÒ ph¸t triÓn n¨ng l−îng (®iÖn lùc) - kinh tÕ - m«i tr−êng, ®Þnh ra c¸c b−íc ®i dµi h¹n cho n¨ng l−îng (®iÖn lùc) võa phôc vô ®−îc kinh tÕ võa phôc vô ®−îc m«i tr−êng ®ång thêi còng ®Ò xuÊt c¸c néi dung ho¹t ®éng tõ phÝa m«i tr−êng, phÝa kinh tÕ (phÝa bªn sö dông) c¸c ho¹t ®éng thÝch hîp nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn n¨ng l−îng (®iÖn lùc). ë cÊp toµn ngµnh n¨ng l−îng (®iÖn lùc) còng cÇn thiÕt cã mét tæ chøc phèi hîp ®iÒu hµnh néi dung BVMT chung cho toµn ngµnh, cã sù ®iÒu tiÕt ®èi víi c¸c chuyªn ngµnh. Chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n−íc chØ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc th«ng qua mét bé m¸y ®iÒu hµnh ®ñ m¹nh. H¬n n÷a, m«i tr−êng lµ mét néi dung mang tÝnh ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc vµ hÖ thèng cao, cho nªn rÊt cÇn sù phèi hîp cña nhiÒu ®¬n vÞ. Tuy qu¶n V-20