Tài liệu Phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh thông qua dạy học chủ đề tích hợp phần phi kim hóa học 10

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC VŨ THỊ THU PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO CHO HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP PHẦN PHI KIM - HÓA HỌC 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM HÓA HỌC HÀ NỘI – 2020 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC VŨ THỊ THU PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO CHO HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP PHẦN PHI KIM - HÓA HỌC 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM HÓA HỌC CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC BỘ MÔN HÓA HỌC Mã số: 8.14.01.11 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. VŨ THỊ THU HOÀI HÀ NỘI – 2020 LỜI CẢM ƠN , ệ , , , ọ T ọ ọ Q G ộ Hó ọ k ó QH-2018- S, T H Nộ k k ó Đ ọ G k -Đ ệ ọ T TS V T ị T , H ệ X ọ ộ Hó THPT Mỹ H ọ ó ó 8- S, THPT Yê Mĩ ệ k ọ k ó QH- kệ THPT Mỹ H , THPT Yê Mĩ ỉ H Yê k X , , ê ọ Mộ ọ X hành ê ọ , ộ ê ,k k , ê ọ H Nộ , 2020 T Vũ Thị Thu i DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Cụm từ viết tắt Nguyên nghĩa ó BTHH CĐTH C CT C DH ọ DHHH ọ DHDA ọ DHTH ọ ĐC Đ GQVĐ G GQVĐ ọ ó ọ G ST GV G HH Hó HS Họ NL N NXB N PP P PPDH P PTHH P SGK S ST S TC Tiêu chí TCHH T TH T TN T ệ TNSP T ệ THPT T ii ê ọ ọ ó k ó ọ ọ ọ DANH MỤC CÁC BẢNG K k , ó k ọ , ọ … K ọ ọ k .....................................................20 k ọ ể k ọ .................................................................................................................20 3 K k ọ k ệ ............................................................................................................21 4 K k ệ ể ệ ...........................................................................................22 5 K k k ọ 6 K k k ók ................................................22 k ọ ể ằ ọ 7 K k ọ ................................23 ể ..................................................................................................................25 8 K k ọ k ể ệ ê ể ệ , , ệ Tê ọ ó ọ ộ ệ ...........27 ọ ọ 3 k T ọ ..................................................................29 ể ộ ọ .....................................................................30 kể giáo viên ....................................................................................................................36 4 P ọ sinh ..........................................38 5 T Hó ọ k “Halogen” “O – ”................................................................................................................39 6 Đ ộ k “H ” “O – ” ...............................................................................................................44 7 ệ k ị ỉ, ộ , ê CĐTH “C ệ , ” ................................................................................................................44 iii 8 ị 9 ỉ, ộ ị z , ê CĐTH “O ỉ, ộ , ệ 3 ê ệ z 3 ” ....46 “Ozon. S ” .........................................................48 (ĐC) G ị ệ ................................97 ở 33 K C .....................................................99 ọ THPT Mỹ H 34 K ọ 35 Để ộ THPT Yê Mĩ ộ kể .100 ..............100 ê ............................101 36 K ể kể 37 K ọ THPT Mỹ H ộ .....102 38 K ọ THPT Yê Mĩ ộ .....102 39 Để 3 Mỹ H ộ HS kể TN ĐC 101 ê ............................103 K A3 THPT ...................................................................................................................103 3 K A4 THPT Yê Mỹ....................................................................................................................104 3 ọ 3 3 P % 3 4 P 3 5 P 3 6 K ể HS ể % k ọ ể HS ọ kể iv X ........................................105 X ..............................................105 ể X ở ..............106 .................................................106 ..............................................111 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ể K k ộ và ể k ọ ọ 3 K ể ọ k ể ể ...........................................................................................16 K ể ọ ệ ...............................................16 ộ ể t ọ ệ ọ và THPT ọ Hó ọ .............................................................................................................................17 ể 4 K ể 5 K k ộ ọ k ọ ể ọ 17 ..................................................................18 6 K ọ é / ê ệ ọ .............................................................................................................18 ể 7 K ọ ê k ọ .............................................................................................19 ể 8 K ể 9 K ể ọ ê K k k Hó ộ ọ HS k ộ ọ 19 ọ ................24 / ọ ........................................................................................25 ể K k ệ .......................................................................................26 ể 3 P , HS ể kể ể 3 P 3.3. P , trong kể ể k HS ể ệ THPT Mỹ H ..........................107 ệ THPT Mỹ H ...................................108 3.4. Đ 35 P ..........................107 Xi ệ ệ A3 ể ệ THPT Mỹ H kể ể Xi , trong THPT Mỹ H HS v ể kể ........................................108 Xi ệ .....109 kể ể 36 P THPT Yê Mĩ ......................109 , HS kể ể 3.7. P trong kể ể ể Xi ệ THPT Yê Mĩ .................................109 k ệ ệ THPT Yê Mĩ......................................110 3.8. Đ ệ trong kể THPT Yê Mĩ ..............................................................110 S C “C S C “Oxi với môi trƣờng sống xanh” ................67 S 3 C ệ ệ “Ozon. S z ệ k z ” .......51 ệ ” .............................................................................................83 vi MỤC LỤC I C M N ............................................................................................................. i ANH M C C C CH VI T T T ........................................................................ ii DANH M C CÁC B NG........................................................................................ iii M C L C ................................................................................................................ vii MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 1.Lý do chọ tài ......................................................................................................1 2. M ê u ...............................................................................................2 3. Ph m vi nghiên c u .................................................................................................2 4. Khách thể ng nghiên c u ........................................................................2 4.1. Khách thể nghiên c u: DHHH ở 4 Đ ng THPT. ..................................................2 ng nghiên c u: N GQVĐ h p ph n phi kim HH 10 ở ST a HS THPT thông qua d y học tích ng THPT. ..................................................................2 5. Câu h i và gi thuy t nghiên c u ............................................................................2 5.1. Câu h i nghiên c u ..............................................................................................2 5.2. Gi thuy t nghiên c u ..........................................................................................2 6. Nhiệm v nghiên c u ..............................................................................................3 7 P ê 8. Nh ó ó 9. C u trúc c a lu CHƯ NG u.........................................................................................3 C tài ....................................................................................3 ..............................................................................................4 SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DẠY HỌC CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG ỰC GI I QUY T VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO CHO HỌC SINH PHỔ THÔNG.................................................................................5 1.1. Lịch s nghiên c u v ...................................................................................5 1.1.1. Nghiên c u v d y học ch 1.1.2. Nghiên c u v phát triể N tích h p ............................................................5 c gi i quy t v và sáng t o cho học sinh..........6 c c n hình thành và phát triển cho học sinh Trung học ph thông .........6 1.2.1. Khái niệm chung v c............................................................................6 ểm c c...........................................................................7 1.2.2. Một s 3 C c .................................................................7 vii 3 N c gi i quy t v 4 C và sáng t o................................................................8 ở lí lu n v d y học ch tích h p .............................................................9 1.4.1. Tích h p trong giáo d c ....................................................................................9 1.4.2. D y học tích h p .............................................................................................10 1.4.3. D y học ch tích h p ..................................................................................10 1.5. Một s ng s d ng trong t ch c d y học ch tích h p..........12 5 P y học gi i quy t v 5 P y học d án ............................................................................13 .........................................................12 1.6. Th c tr ng d y học hóa họ sáng t o c a học sinh ở một s ội dung 1.6.1. M 6 ng phát triể c gi i quy t v ng Trung học ph thông ...................................14 u tra ........................................................................14 P u tra. ................................................................15 1.6.3. K t qu u tra ...............................................................................................15 TIỂU K T CHƯ NG ............................................................................................28 CHƯ NG XÂY ỰNG VÀ TỔ CHỨC DẠY HỌC CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP PHẦN PHI KIM – HÓA HỌC 10 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG ỰC GI I QUY T VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO CHO HỌC SINH ............................................29 K học ch c gi i quy t v c a học sinh Trung học ph thông trong d y tích h p ...................................................................................................29 2.1.1. Biểu hiện c gi i quy t v thông trong d y học ch 2.1.2. Tiêu chí và m và sáng t o c a học sinh Trung học ph tích h p .........................................................................29 ộ c gi i quy t v sinh Trung học ph thông trong d y học ch và sáng t o c a học tích h p .........................................30 2.1.3. Thi t k bộ công c c gi i quy t v sinh Trung học ph thông trong d y học ch và sáng t o c a học tích h p ph n phi kim - Hóa học 10. ...................................................................................................................................35 P “H ” “O – ” - Hóa học 10 ...............................................................................................................................39 2.2.1. Th ng gi ng d y ph “ ” “O – ” - Hóa học 10 ...............................................................................................................................39 viii 2.2.2. M c tiêu d y học ph “H ” “O – “H 2.2.3. Nội dung d y học ph ” ” - Hóa học 10........40 “O – ” - Hóa học 10 ...................................................................................................................................41 2.2.4. Nh ng chú ý v nộ “O – y học ph ” - Hóa học 10 nhằm phát triể “H c gi i quy t v ” ph n và sáng t o cho học sinh ................................................................................................................42 2.3. Xây d ng ch “H tích h p ph ” “O – ”- Hóa học 10 ........................................................................................................................43 2.3.1. Nguyên t c xây d ng ch 2.3.2. Quy trình xây d ng ch tích h p .............................................................43 tích h p ................................................................43 tích h p ph n phi kim – Hóa học 10 ............................44 2.3.3. Xây d ng các ch 2.4. Một s biện pháp t ch c d y học ch nhằm phát triể 4 Đị c gi i quy t v và sáng t o cho học sinh .......................48 ịnh các biện pháp ................................................................48 tích h p ph n phi kim Hóa học – 10 k t 2.4.2. Biện pháp 1: T ch c d y học ch h pv is d y học gi i quy t v y học d án. ........................................................................50 2.5. Thi t k k ho ch d y học ch v tích h p nhằm phát triể c gi i quy t và sáng t o cho HS ........................................................................................50 2.5.1. K ho ch d y học ch khu ........................................49 tích h p ph n phi kim Hóa học – 10 k t 2.4.3. Biện pháp 2: T ch c d y học ch h pv tích h p ph n phi kim - Hóa học 10 “C tích h công nghệ ch t t y tr ng, diệt ” .......................................................................................................................50 2.5.2. K ho ch d y học ch 2.5.3. K ho ch d y học ch : “O ng s ” ..........................66 tích h p “Ozon. S suy gi m t ng ozon và các biện pháp b o vệ t ng ozon” .............................................................................................82 Tiểu k ......................................................................................................95 CHƯ NG 3 THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM .............................................................96 3.1. M c nghiệ m .........................................................................96 3.2. Nhiệm v và nội dung th c nghiệ 3.3. Ti n trình th c nghiệ m ....................................................96 m ........................................................................96 ix ịa bàn th c nghiệ 3.3.1. Chọn 3.3.2. K ho ch th c nghiệ 34 P m ......................................................................97 lý k t qu th c nghiệ 3.5. K t qu th c nghiệ m ..........................................96 m .............................................98 m............................................................................99 3.5.1. T ch c th c nghiệm.......................................................................................99 ộng ...................................................................100 3.5.2. K t qu giá 3.5.3. K t qu nh giá sau Tiểu k 3....................................................................................................112 ộng ......................................................................102 K T LUẬN VÀ KHUY N NGHỊ .........................................................................113 1. K t lu n ...............................................................................................................113 2. Khuy n nghị ........................................................................................................113 TÀI LIỆU THAM KH O .......................................................................................115 PH L C ....................................................................................................................1 x MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hệ , ễ k Có ọ ệ ệ ệ ộ ch (ST) Để ó ộ ệ ộ k ST, k ộ Hộ ể ,Đ ịT là: “C ó , (GQVĐ) q (TH) ó ỉ 8 k ó XI , ể ịk ọ ễ ị ệ ừ ệ ọ .Đ ể Họ k Để ệ ộ ”. [1] ị ê , ộG (CT) ằ M ể (N ) (N GQVĐ HS T ọ T CT giáo ó, NL ó ọ (DH) ó ọ (DHHH) ó ọ ê ệ (DHTH) HS ó k k k ọ k ọ ể ể ộ ỉ ừ ở ệ , , ộ ộ ễ N GQVĐ , ộ ộ Từ ó ọ HS ST. (CĐTH) DH ộ ở ệ NL ệ ể hình (THPT) ọ ở ê N ST) ọ ộ Đ ộ PP H ó ệ HS ị DH ệ ể NL ọ T CT Hó , ệ ọ (HH) ệ ,k , k , ẽ V 1 ó ộ HS , ệ DH CĐTH k ể ể N GQVĐ ê X ộ ST HS ở THPT , . ừ ê , chúng ọ :“Phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh thông qua dạy học chủ đề tích hợp phần phi kim - Hóa học 10” ê 2. Mục đích nghiên cứu N ê CĐTH PP H ọ CĐTH ằ ể N GQVĐ k ST cho HS, – HH ó ó ọ HH cho HS. 3. Phạm vi nghiên cứu -P ể N GQVĐ và ST cho HS CĐTH thông qua DH phi kim - HH -Đ , HTH cho HS THPT ỉ -T ệ H THPT Yê Mĩ ( ỉ ể N GQVĐ ST Yê (TNSP) ọ ệ 9– H ằ kể k , ọ THPT Mỹ H Yê ) 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu: DHHH ở THPT 4.2. Đối tượng nghiên cứu: N ST ọ k GQVĐ HH ở HS THPT THPT 5. Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu 5.1. Câu hỏi nghiên cứu ọ CĐTH theo PP DHDA ằ ể N GQVĐ GQVĐ k - HH ST cho HS? 5.2. Giả thuyết nghiên cứu N PPDH tích CĐTH k ê – HH ẽ cho HS THPT. 2 k ể N GQVĐ ST 6. Nhiệm vụ nghiên cứu - N GQVĐ ê ở ễ ST cho HS THPT; C ở HS ở ể NL N ể N HS ST; DH CĐTH… THPT; NL GQVĐ -C ở ằ DHTH ễ H CĐTH ể ể N GQVĐ ST cho THPT -N S ê ộ ọ , Đị , CT, sách giáo khoa (SGK) ,G ,V H c -X ệ -Nghiê PP H N GQVĐ … ể k ộ ê – HH 10 CĐTH k ể – HH 10. CĐTH ằ ể ST cho HS. -T TN (TNSP) ể ệ ể N GQVĐ -X ộ ệ pháp ST cho HS trong DHHH. N GQVĐ ST cho HS THPT. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu S k ó PP ê : - Nhóm PP nghiên cứu lí thuyết: T ê , ệ , ó ê , ệ kê… . - Nhóm PP nghiên cứu thực tiễn: + PP :T ọ ,… ở ể , ọ THPT; Đ ọ CĐTH + PP ằ ê , , ể N GQVĐ :T k , ộ CĐTH + PP TNSP: T TNSP - PP thống kê: PP HH, V , ST k HS ở k ó ,S GV THPT ó ê HH ằ kê ệ ọ ể k ệ TNSP 8. Những đóng góp của đề tài -T ở ễ 3 HTH, H CĐTH và N GQVĐ và ST. -K ể N GQVĐ thông qua DH CĐTH ở -Đ THPT 7 CĐTH -X phi kim - HH 3 CĐTH k -Đ 10. - HH PP H GQVĐ trong môn HH -T ằ ể N GQVĐ k 3k H DH CĐTH ể ST cho HS ể N GQVĐ H A ể ST ọ HS ở ệ H CĐTH THPT PP H ST cho HS. 9. Cấu trúc của luận văn Nộ 3 Chƣơng 1. C ở : ễ ọ ể ọ Chƣơng 2. X HH ằ ằ Chƣơng 3. T ọ ể k ọ ệ 4 – CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DẠY HỌC CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO CHO HỌC SINH PHỔ THÔNG 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu về dạy học chủ đề tích hợp ỞVệ N , kỷ 9 HTH ở ễ T ị [7], Đ ê :C các t (2013) [27], N P ở ( ( ể ( CT (2016) [10], N :N là các t ễ P (2016) [19], … Đ [30], T T N ệ ( ê )( P 5) ó ễ M Đ (2019) [17], P P ( ê ) (2016) ọ CĐTH T H ( ( 8) [7], 9) [15],… Trong các công CĐTH, ộ các ể , ộ ễ . Gó ệ HS ộ ng. HTH ộ H và là CT ê ị ệ V GV HS H GV ó ộ thành CT k T ê DH, ể –Đ :H V ê Vệ N HTH và (2017) [20], Lê ệ CĐTH, ộ 9) [11], V 7) [24] ê n ( ở ộ T ịN ọ N 3)[12], H V G Đ H HTH ó ( Chi (2017) [6], V T ị H Đ G X T ịK ễ DHTH DHTH H nghiên ằ ê ,P M 8) [9], Đ ê ( 015) [18] …C Sau T ịT 4) [20], P T ịT ệ ừ HTH ộ H CĐTH ẽ ở ể ể CT ọ , N GQVĐ NL 5 CĐTH ó ẽ ST. 1.1.2. Nghiên cứu về phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh T CT N GQVĐ và ST ể 6/ 8/ N N ọ NL ST nên Ngu ễ T ị M ( (2019) [26], N ễ Đ 5[ ] ừ ó 6) [22], Đ T ị T ( ê , NL GQVĐ và T 8) [8], ê (2017) [28], H N GQVĐ và ộ ể ể N DHDA k N ó, ệ ó ễ N GQVĐ và ST ể ể ở ó ể PP H GQVĐ, PP HH ị T ịT T ị H ệ (2018) [14] …Trong các ê ST, : ẽ iúp HS phát ó ọ ị C “Phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh thông qua dạy học chủ đề tích hợp phần phi kim Hóa học 10” 1.2. Năng lực cần hình thành và phát triển cho học sinh Trung học phổ thông 1.2.1. Khái niệm chung về năng lực Theo CT giáo dục phổ thông – CT tổng thể 2018[4] ộ NL , , quá trình họ kỹ ệ é ộ ộ k , ị , ó , ,… ệ k ể Theo chúng tô , N ể , , k ộ , kĩ , ,k ,… , ộ ễ k ọ ệ , ọ ệ ệ ệ HS ó NL k ẵ ộ k ộ kệ ể , ộ 6 ệ 1.2.2. Một số đặc điểm của năng lực ể NL có một s ho ộng nhằ ho ộng ph th , kĩ :( )N c hình thành, bộc lộ, thể hiện qua ịnh trong b i c nh c thể; (2) Các ng nh ng yêu c u nh t hiệu qu và thành công; (3) Có s ph i h p nhi u y u t tri , ộ và sẵ ộng. 1.2.3. Các phương pháp đánh giá năng lực ễ C Theo PSG.TS N PP K k [ 6], N PP ộ k Đ N ọ HS Đ +H ộ N ọ ệ : :T , ệ ệ ó ,k ệ ệ ọ ê :C , ộ, k k HS ọ ở ê +S ọ HS ó w , , k ọ kể 5 45 ệ +K ọ :K kể h ọ T QT H PP , S C H [13] ó ể NL sau: 1.2.3.1. Đánh giá thông qua quan sát Đ ộ d ng ;Q ọ nh : Quan sát tinh th n xây giá thông qua quan sát k ệ ;Q sát k … GV sát kĩ HS ệ ệ ọ ể ọ HS 1.2.3.2. Đánh giá thông qua vấn đáp, làm việc nhóm Đ ộ dung bài : GV có ể ộ trong quá trình d y bài m 7 ểkể nhằm nh giá k ộ HS Từ ó ọ ỉ quá trình d y và ọ Đ ệ ê TC ó ó ó :C ó ể ó ể é , ẳ ê GV 1.2.3.3. Học sinh tự đánh giá HS ộ ệ kể HS ê ọ HS ó ê ệ ệ ể ê *Đ các bài t p hay bài k ể mình ho giá : Cho HS t tra trên thông qua việc cung c giá bài cho các em áp án c a bài kiểm tra. *Đ thông qua bài báo c , ệ các bài HS th mình thông qua , báo cáo, : GV yêu án, sau ó các giá bài làm kiểm. 1.2.3.4. Đánh giá dựa vào một số kỹ thuật thu nhận thông tin phản hồi khác Yêu HS t k ọc. Qua ó, GV Từ ó nộ dung bài ọ ó ệ é HS ê cách ệ th hóa k o ê sau khi GV k th ọ 1.2.3.5. Đánh giá qua bài kiểm tra kiến thức Có ể HS kể ệ 5 , 45 ọ HS, HS Q kể ẽkể ộ k ỉ ọ 1.3. Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo GQVĐ ọ HS ệ ó ở Q k ók ó, HS ộ ĩ, ỉ k 8 ệ , ộ , ẵ ó k ể