DUNG
H
H@C CO YRYYHN
Diing oho dfii tit
g sau dat hpc
.
P
N TH
. S. R
T .
N
N
. GA AN BINH
BINH
truyén, du'pc st giup dfi va dong vién nhiet tinh cua t a( p the giang day
Khoa Y h pc Co truyén Trif fing Dar hpc Y H:t Noi va Chitfing trinh Quoc gia
vé Y hpc Co truyén ciia Bo Y té. Chung tot da co gang bién sopn cufi’n "Noi
khoa y hpc co truyén".
Th lie ii diipc bié n soan theo hitting thfia ké va phat huy phat trié n,
ket hpp y hpc hien dat va y hpc co truyén. Do v(ay noi dung ditpc chia ID in
hai phan chinh:
- Phan phat trién va két hpp hai nén y hpc: Chiing tfii manh d:yn diing cac
benh danh cua y hpc hién dat, nhiing bien chifng theo y hpc co truyén. Diéu
tri tong hpp theo cac phitdng phap cua y hpc co truyén nhtl thuoc Nam, chfim
cpu, xoa bfip, barn huyet két h‹Jp vfii y hpc hien dai... va két qua th c té cua
mot ” cd quan nghién ciiu trung it‹Jng, cua cac trifdng dai hpc.
- Phan thita ké: Gom co mot “ y hpc co truyén lién quan dén nhflng
bénh chftng noi khoa "theo quan niem y hpc cua y hpc co truyén" trong chan
doan, diéu tri cling nlitf viéc sif dting thuoc men.
VI ta lieu méli dupe bién soan lan dau chac con nhiéu thiéu sot. Chiing
Hi mong rang cac ban dong nghiep vii ban dpc gop y kién dé sila chfia bo
sung cho ta l eu xu:it ban lan sau dupe hoan chinh, tofin dieri hon.
CAC TAC GIA
phat hién quy lu(at hoat dong cua not ting got la "tang tudng".
Nghién emu st hopt dorig not tang cua cc thé la dia vfio sit phat trién
ciia giai phfiu hpc 0 mot miic do nh$t d(nh. Giai phau hoc xita da cfi ngufin
goc rat sdm. Cac sach "To van", "Linh khu" va Hat Th itclng Lan Ong da
chép rat nhiéu kié n thiic not vé giai phau. Nhu ng hoc thuyét "tang timing"
lai khfing hoan toan dita vao giai phau hpc, no la mot thit hpc thuyét theo
siJ chi dao cua quan diém "ngiicii va ho:a n canh bén ngo:a i la mot the thong
nhat" ma quan sat can th a) n va nghié n citu nhiéu lan o con ngUfii song,
dong thfii thong qua chft ng nghiem th c tién chtia bénh lau dat va dung
thuyét km dctd ng, ngil hanh de noi ro thé m. Vi thé chung ta can phai co
hpc thiic ve hpc thuyét "tang titd ng" (nhif dif fii diy).
1. Moi mot tan
md chit yéu bao
khfing chi la thiJtc chat ccI quuaann trong
giiaaii phhaauu
'in cd nang
hpc
2. He thong hoat dong cua to chic cO quan dia van moi lién he lan
nhau trong hopt dpng sinh ly ciia c:ic ting ma phan chia ra.
5
1.1.1. Tann chu tfifiii mirth
"Than mirth" ID hell dong cua tinh than, thflc, tit duy. "Tim chu
than minh" la noi tain tain chu cua hoat dong y thitc, tit duy. Cho nén
trén tain sang thay nhiing b(nh co lien quan Hi "than minh” nhu’ hoi hpp,
phié n nong trong tim, hoang sd, init ngu, not eing, hon mé, clcii not
khfi ng nghi v. v. Phan nhiéu guy vao pham vi benh cua tain, hoac cho
ID co quan h é Hi I:inn.
sinh ly nhJp nhang thong nhat vfii nhau. Néu tain co b(nh, than khong tiJ chu
du’dc thi hoat dpng cua tang phu sé mat can doi, tain roi loan sinh ly ma
sinh ra benh. Chlnh vi trim chu than minh tain chu ngii tang lqc phs nén moi
khi bi ta khi xam nhfip thi uy hleJl riit tern dén sinh m(nh. Thiéri linh Ian bi
dleri luan séch To van co noi "tain gift chiic vu qufin chu, than minh ID.I dfi
md ra. .. Cho nén chu sang suot thi ditfii yén, ch½ khfing sang suot thi 12
tang deu nguy",
6
hoa thi than minh cling mat binh thu’dng. Cho nén tain kh1 hit th1 than sut
kém ma bufin ba.
Tann khi thinh thi than khoé manh md cRdi luon. Hoat do( ng cua
than minh cling :inh hrtclng dén huyét mach, néu to bufin tu lii qua do thi
ton thucing tain khi. Sur ho I dong cua ngu tang, luc phii, lai can vfio st
nufii dttfing cua khi huyét. Vi thé hoat dong cua than minh, huyét in:ych,
tang phu co lién he ch(at che vfii nhau, tit do ta thay ro dupe tain la chu
the s hoat do( ng sinh menh cua cci thé, la chu toan the.
Tann bao lac la car mang d ngoai bpc lay tim, lac bém v:ao mang lii cai
dclfing ciia khi huyét thong hanh, gpi chung la I:inn b:ao lac. Tann bfio lac (la to
chiic phfin ngoai cua tang tain) cac tae dung bao vé tain. Ta khi xam pham
vao cd the not chung déu tft ngoai vao trong, tit biéu vao ly cho nén ta khi
pham t:inn trade tién la pham I:inn bao lac. Ta pham tain bao co anh hitting dén
t:inn ning cua tain, xuat hi(n ra chting trang cua tain, cho nén nfii benh tain
thitdng phan nhiéu chi vao ta khi d bao lac cua tain ma khong phai thiit
dung lia b(nh cua tain.
Dan trung ci cho gifta hai vii trén ngpc la cho I(ap trung ciia ton khi gpi
la "Khi hai". Ton khi ID dong litc ciia huyét mach v n hanh va ho hap, ngfin
ngii. Tann chu huyét mach, phe chit khi, cor ve thanh am cho nén be/ nh cua
dan trung phan nhiéu co lién quan th t;im phé. Khi hat khong du thi khi thiéu
khfing du dé noi. Khi hat doi dao thi khi day O long ngitc, anh hilong den phé
thi sinh benh kho thd , anh hitdng tfii trim thi thfiy chiing init do.
viec diéu tiét lifpng huyét, tain chu huyét la chi viio st v(an hanh ciia huyét
dich.
Sut sinh hoat cua cac bp ph a( n trong cn thé, can phiii nhd st dinh dif
dng ciia huyét d(ch, lai thiidng tuy thuoc vilo sit lao dong, nghi ngcii, d ng
tinh nén co sit thay dfii. Khi v(an dpng mach thi litpng lifu thong cua huyét
can phfii tang them. Khi n in ngu thi litong litu khong cua huyét lai gram
bfit, coin ning dieu tiet lHdng huy I nhvi v(ay lfi nhci van can, thien Ng i
tiipng sinh thanh sach To van nfii: "Ngitcii ta ngu thi huyét trd vé can". Né u
can init ch itc nang tang huyét thi sé xuat hien chip’ng ngu dém khong yén.
"Can chu c tin" "mdng tay la phan thiia cua can", man sae hinh théi
cua mong tay co quan h(e r I lin den can va can. Noi chung sitc can khoe
in nh thi mong phan nhiéu lii mém. Can doin co b(nh thi mong tay throng
kho ma khong tifoi séng, hoa)c mong tay dai I’a cho nén ngitéi benh can
nhi(et thi hay thay chong mat, mong kho.
8
Ty tuy tinh thap, nhifng lai co the v(an hoia thuy thap. Thuy thfip ciia
ngitoi ta nhfi st van hoa ciia ty mdi khfing ii dpng lai. Néu ty hiI khong viin
chuyen manh mé dupe thi sé tain cho thuy thiip ngiing dpng lai, trcl ngai dén
cd nang ciia ty nhii v(ay gpi la "thap hai Hi ty tho". Doi sau theo lfi nay in:a noi
la "Ty chu thap ma lpi ghét thap".
Tay chan nh’a diifing khI ma hoat dong, dining khi ditpc hoa sinh ra tif
cac chat tinh vi trong dfi an uong, bat nguon n v), chuyén v an “a ty, vi thé
silc heat dpng manh yéu cua chan tay co quan h( cha) t ché vfii ty.
l(at ra (cho nhan trurig dfiy lén).
Vi b(nh cua ty thitcing phan :inh ra 0 cO nhuc, miii, mi(ng, cho nen thay
thiioc xem xét mau sac tr:yng thai ciia cc nhuc, moi mieng thi co thé chan
dean biét ditpc tinh hinh sinh ly, b(nh ly cua ty, ciing co the tién lcipng suy
doan ditclc benh cua ty sé tot hay xfiu.
J .3.4. TQ thfin,g nhiep huyet
1.4. Phé
Khi la v I chat trpng yeu. Cci the nh‘a khi dé duy tri sij song. Co hat
nguon: Mot la tinh khi trong do dn uong, hai la khi trfii hilt vao ngildi.
Khi trdi tft phia ngoai do phe hiit vao, khi cua do an uong tit phla trong
cd thé, do ty mach chuyen d$n len phe. Hat khi ay két hcip lai chfta vao
v a) n chuyen chat dinh du’i1ng, duy tri hoat dong c‹i nang va quan he nhip
nhang giila cac tang phu. set v(an hanh cua huyét, tuy do tain lam chu nhifng
phai nhci vao tinh hinh thoai mai cua phé khi ii‹ii co thé v(an hanh binh
thitdng.
Khi cua toia n than tuy do phé firm chu, nhitng ph iii nh’‹i »u, vtin
chuyen cua huyet in:ych mcii co thé thong dat khap toan than. Tann véii
phé, huyét vai khi nitong tria nhau, tao thanh cho nhau, gay tac dung,
quan h( vfii nhau rat ch(at ché. Cho nen ddi sau co each not: "Khi la
thong soai cua huyét, huyet la thff phoi h‹Jp vfii khi, khi lifu hanh thi huyét
liiu hanh, chf› nao huyét di dén thi khi cung di den”.
2.4.3. Pfi é’cfiii tfic giving, th‹irig cfiéu thug cfqo
Nitfic uong vao vi, tinh khi cua nitélc qua sij chuyén v n cua ty ma don
len phe, phé khi tuc giang thi thuy di.ch theo ditclng thuy dao cua tain tiéu
ma xuong thau bang quang. Néu phé milt kha nang t6c giang thi siJ thay
cii df›i moi cua thuy dich sé b) trn ngai, thuy di.ch sé don dpng lai, tiéu tien
sé khong thong th in chi thanh benh thuy thfing. Vi the tieu tien co thong
lpi hay khong, thifcing co quan h( tfii cong uang tile giang cua phé. Ngitdi ta
co not: "Phé la nguon trén cua niioc" la lé nay.
2.4.4. Phé’ehé bi moo
St lién quan giiia phe vfii bi mao chu yeu biéu hi(n d 2 in(at ditfii day:
Phé chip khi coi viec hfl hap la cci quan chinh de trao dfii khi cl ngofii cd
the, mii lo chan thing, da cung c6 téc dung ttin khi, Cho nén lo chan lting gpi la
khi mf›n.
11
sinh trilfing phtit due. Nhilng st hinh thanh cua tinh tién thién, dilc bi(et
lfi sau khi sinh ra rot, lai cm cé siJ dinh du’iing cua tinh, do chfft tinh vi
trong do an uong hoa ra. Vi thé tinh sinh duc (tinh tién thién lii cén 6:in,
tinh ciia do an, uong (tinh hdu thién) la dieu kien. Hat thfi do co quan h(
bén ch(at véii nhau.
Tang tinh la cong nang quan trpng cua th n. TU sit sinh trilong phat dqc
cua cO thJ, cho dén siI sinh noi de giong vé sau déu la s I:ie dung ciia th n
tinh. Tac dung cua th(an tinh deu gpi la thlln khi, quit trinh phat dqc cua cd
the ciing tflc lit qué trinh bien hoé thinh suy cua th(an khi, Cho nén con gai
khoang 7 tuoi, con trai kho:ing 8 tuoi th(an khi vitdng th)nh dfin dan thi co
st bién dfii. Rang thay, toe diii. Con géi khoang 14 tuoi, con trai khoiing 16
tufil ngii tang luc phu da ditpc phét dqc rat vitpng thinh, cO nang sinh duc
bat dau thhnh thuc, nén cé st bién dfii la con géi co kinh nguy(t, con trai co
tinh triing, néu liic bay gin nam nii giao hcip thi da co the co khii n:+ng eirih
de. Con gai khoang 35 tufii, con trai khoang 40 tuoi th(an khi suy dan, tinh
khi ngiiy cang giam stit, tinh hoa ciia ngii tang luc phu ngay cang suy ton,
cho nén nii giéii khoang 49 tuoi, nam felt khoang 64 tuoi thi thién guy ki(t,
kinh nguyet dftt, tinh it, khong the dé con dilpc niia, dong thiii cci the ciing gia
yéu dan dftn.
Than tang tinh, tinh co the sinh ra tuy, tuy chfta trong khoang rong
cua xild ng, co tae dung nuol diidng xiI‹Ing, cho nén th a( n co cong niing
sinh tuy, sinh xitdng. Neu thtln bi b(nh khong sinh d9clc tuy, sueing mat s
on dRdng co thé sinh ra chitng cot ty: ngUcii lanh, siltti lita cung khong hm
lén
12
Nitéic uong vao vi diipc tJ khi chiing boc va thliu lén phé, ditpc phé
khi tuc giéng, thuy dich chay xuong ma don ve th n, dai khéi qué trinh
cua nitéic tit ngoai vao c0 the rot sau di ten, di xuong trong cO thé la nhii
v(ay. Thuy dich do ty phé chitng boc lén, co thanh, céi trpc, thif’ thanh thi di
lén, thit trpc thi di xuong. Nhifng trong thif thanh lai cé thii trpc, trong
thtl trpc l:yr cé thit thanh. Thft thanh trong thif thanh thi tif phé ma di
khap da long, thit trpc trong thfl thanh thi theo ngoi ranh tain tieu ma di
xuong th n. Thuy dich don vé th n la thft trpc; thft trpc trong trong thit
trpc ay theo dndng bang quang ma thai ra ngoai. Thfl thanh
trong thit troc ay thi chi2a
th a) n
st chitng nong cua th(an diing lai
qua
hoé thanh khi ma di lén dén phé, lai ti1 phe“’ ma xuong thfin. Tuan hofin
nhii v fty de duy tri st thay cii doi moi cua nitfic trong cO the. Neu th(an
diiong khong du thi sit thay cii doi méii cua nitéic bJ trci ngai se thiinh
benh thuy thiing.
’n cé quan
trong c0 the, th(an la tang thuoc thuy, chip vi(c tang. tinh, tinh la nguyén 3m,
m(nh mfin la cho lién quan ttii nguyén khi, gpi la nguyén ditdng. Nguyén
difong la chén hoii tién thién, nguyén am li1 chfin thuy tién thién. Quan h(e
giiia th n véii m(enh mon tflc lii quan h finn ditcing ho ctin, thuy hoa terming
té.
ditpc xep vao bao luc phu, vfta du'dc xep vao phii ky hang. Dct m chc‘la
niific in a) t, cho nén dam lai dupc gpi ID "phu trung tinh", nitfic ina) t co vi,
dang, cho nén khi 6am khi nghich lén thi co chung mieng dang. Ne“ u nitdc
mllt tiét vao vJ theo vi khi ngh)ch lén thi thanh chftng nfin ra nif fic dilng.
Tinh cua dcim la ciidng trpc. Cu‹ing thi hao hfing qua cam, cho nén
thién Linh lan bi dien lua( n s:ich To vhn gpi ddm ID chcic vp trung
chinh, chu vi)ec quyet doan. Ngvicii co dam khi hao hiing thi khi cua ngii
ting luc phu cling vi do ma citdng th)nh, dli co bi kich thich tf.I ngoai Hi, st
viec vita
qua thi trcl lal binh thitfing ngay ditpc dfi la céi lé thctcing noi: "khi
4"as
zha“
ma manh; ta khfing can pham ditpc". Trai lai ngitcli dnm khi hu’ nhilpc thi
dé bi kich thich tit ngoai téli lam cho khi huyét rot loan dé gay thanh bpnh.
Ngofii ra ngifdi dcim hk yéu cung thir0ng co nhilng chitng tinh than that
thiidng, mat ngu hay ed s(t, trong long mm ndp khong yén.
duéii c:ich mo, trén tiép vfii thpc quan, du’fii thf:ing vfii tiéu trifling,
mi(eng tréri gpi la "bi mf›n”, mi(eng ditfii gpi lit "u mhm", bi miin ciing gpi la
"thifclng qua ii", u miin ’n oi lé "ha quan" cii 3 vfing gpi la "v) quan" thiic
'i viio vi cho nén vi gpi lit "dli
thilQng", c:ii kho Ién heajc gpi la ”be cua thu ccc".
Vi co cong néng thu nha) n va tiéu hoé c0m nitdc, néu vi cé benh thi sé
xuat hien céc chitng viing bqng timeing dau, day, tieu hoa khong tot, doi khfing
muon an, nfiri inta, nuot chua, ho c tifiu ccim chorig doi.
14
tiéu ti(n ngan it, th(am chi bi dai. Dong thcii ca thanh vii trpc trong tieu
triicing déu don xuong dat trudng la co chifng dai ti(en long.
2.4. Dai trotting
Dpi trifdng bao gom hai bo ph(an: Hot trang va tic trang dau cuoi trpc
trang gpi la giang miin (phéch mf›n). Dar tritdng co cling dung hhp thu phan
niific gpi la "te bi bi(t trap". ii ca) n b3 O tieu trotting don xuong sau khi dttcic
dai trifling h3p thq phhn nitflc méii thanh phén. Vi thé dli triffing lii mot cci
quan truyen tong ca) n bfi va tain cho c(an ba thanh hinh, cho nén thien Linh
lan bi dren luiln each To vifn noi "Oai trifling gift chitc truyén tong, v(at da bién
hoii UI day ma ra". Néu dli trifling hit han, mat cfing uang "tfi bi bi(et trap"
thi co c:ic chtlng: sf›i bqng, dau xoan, ia chay. Trai l:yi dat triiéng thitc nhiét,
di.ch ruot khf› rao thi xuat hien chitng téo bén.
2.5. Bang quang
Bang quang n viing bqng diioi, chtta nuée 6‹›n gop lai. Cf›ng dung cua
bang quang la bar tiét niific tieu c$t gift tan dich. Niffic tieu la san v(at cua qué
trinh khi hoé, ciing nhit mii hf›i tit tén di.ch hoa ra, cho nén thien Linh lan bi
dién lu(an afich To van noi "Bang quang gin chiic chéu dii, I:in di.ch chfla ci
dé, khi hoé thi co the thai ra".
Niioc tieu tiI tan di.ch hoa ra, tan di.ch thieu it thi co chilng déi khfing
thong, tréi lai déi qué nhiéu thi lai hao ton di.ch, cho nén bang quang co tae
dqng chu viec th:ii niiéic tieu va girl tan dich lai.
sinh hoa cua siJ hoa khi, hap thu thiinh hinh, bili tiét céc thit cua dii an uong
trong cci the. Cho nén thién Dinh v( sinh hoi each Linh khu not " thitpng tiéu
nhrl su‹ing mfi, trung tiéu nhii bpt nuéc sui, h
tiéu nhii nif‹ic chay".
Sifong mii la hinh dung khi thitpng tiéu man in:ie nhii sueing mii. Sur la
hinh dung thiic an uong chin nét O trung tieu. Nuoc chiiy la hinh dung chit
niffic fi hp tiéu difdc thai ra. Cho nén tain tiéu li1 ditdng ra viio cua thilc in
ucing, chu vi(ec tran hoitn va bai tiet thuy dich trong cc thd.
Nhu’ nhiing diéu nfii trén, tain tieu co hat cong nang chinh: Mpt lii chu
tri céc khi, ha1 la thong deicing thuy' dao, nhifng tain tieu co chia ra thitcing,
trung, ha va moi phan déu co da)c diem riéng.
2’fiirpnp tléu:
Tf1 hpng xuong dén mi(ng trén da day, cf›ng dqng chip yéu cua thilpng
tieu la:
Thu nap chat an uong khong de non ra ngoai.
Tiép thu khi thuy coc ti vi ra, phfin bo khhp viing cc bidu loan th3n, dé
on difdng cho cd nhqc, céc khéip vii da dé.
trung qu:in vi (t’if mi(ng trén da day xuong mi(ng dvt‹5i d
cfing dung chu yéu cua trung tiéu la:
Chin iih‘if thfic tin nong, chitng hoa tan di.ch.
Tiep thu tinh khi ciia thuy coc, hoa sinh ra khf .
16
da’y,
Trong do 0"as da drtdc phan luc phu néu trén, O day khiing nhac lai,
3.1. Nao, tuy, xu’cfng
Nao ci trong sp, tren dén Thien linh c:ii diici1 dén huy(t Phong phu. Tuy
O trong xitong song. Tuy xitong song qua ong tuy lén thong vfii tuy nan va lien
h( vfi1 tuy xiidng cua toan than. Cho nén thien Ngii tang sinh thanh each
To viin not "Mpi thit tuy déu thuoc vao nao", thién Hat lu(an sach Linh khu
not: "nao la bé cua tuy" Cling dung cua nao tuy, chu vi(c thong sang cua tai
mat, st linh hopt cua tay ch:in minh may va mpi hoat dpng tinh than. Cho nén
nao tuy difpc day du thi tai thinh, mat sang, ch:in tay, cO the v(an dpng nhanh
nhen co thé tain diipc nhiing cong vi3ec tinh xao, phiic tip. Nao tuy hao kém
(trong rong) thi dau vang tai ii, mat hoa, tinh than ru rrlcii, rié oai, n(ang thi
toi ina) t, xfiy xam, ng5 ra him mé.
Nao la cd quan quan trpng cua cO the, quan h( rat ldn den sinh m(nh,
khfing ditpc dé hao ton chiit nao. Vi du nhit Thién Linh ciim lu(an not: "Chain
d dau trung vao nao thi chét ngay la) p tire". Thién Quyet lu(an s:ich Linh
khu not: "chilng chiin dau thong, dhu dau dii doi, dau het ca n5o, chan tay
lanh den khap xitong, thi chét khfing chiia dope". Nhiing dieu do déu da noi
ro, nao la in(ot cd quan rat quan trpng trong cO thé.
Tuy sinh o th(an, chiia ci trong xifong ma nufii during cho xitong, cho nén
Thién Giai tinh vi luan 9ach To vfin nfii: "Tuy la thtl tain cho xiiang chac dac"
Tuy "a trong xitong, nhd ong xilong lien h( voi nfio cho nén tuy sinh ci th(an
md co thé nufii xitdng; nao co the quan ly tuy vii tuy thiing viio nao.
T2 — HKYHCT
V(an Lai khi huyét, chuyén v(an tinh hoa cua do an, uong de nuoi ditfing
cho toan thiin.
St viin hanh cua huyéc la nhii vao khi "mach la chfi o cua huyét fly khi
tain goc", Vi thé mach chuyen do( ng (mach d p nhanh hay ch(am, manh hay
yen chang nhfing co the phan anh litdng huyét trong mach nhiéu hay it ma
con phan :inh dcipc moi quan h(e giiia khi vfi huyét binh thxtiing hay khong.
Khf huyét nhiéu hay it, v(an hanh nhanh hay chilm lai co quan he vcii st hoat
dong cua not ting, cho nén dung phép "xem mach" de suy doan b(nh la mot
trong nhiing phtfong phap quan trpng trong viec ch$n doan cua y hpc dan
toc.
3.3. Tit cung
TO cung con gpi la phan "d:y con", a phan bung diifii,
"a sau bang quang.
dif fii trite
Kinh nguyet va chiia dé do tit cung tain chit, tit cung co quan he ch t
ché vfii hai mach xung - nham, hai mach xung nhfim déu b$t dau tit tii
cung ra, xung mach lit cho 12 kinh mach don tu lat, con in th]nh suy cua
in:ych nhfi m co quan he doi véii chia de. Mgch xung nham thinh thi co
kinh nguyet, co kinh nguy(t thi cé› thé co thai cho nén nfii: "Xung la bé
huyét, nhfim chit biro thai". Néu in:ych xung nhiim euy, kinh het thi kha ning
sinh con cling khfing erm.
h( mining tit a lan nhau, han ché lan nhau. Vi du:
Giii'n t‹im net thorn: tain thupc hoa la tang ditdng trong difdng, th(an
thupc thuy la tang :im O trong km, tain th a) n giao tiép nhau, thuy hoa ho
trp nhau mdi duy tri dcipc sit hoat do( ng sinh ly binh thriving. Néu hoa
kho,ng co thuy ché Etic thi thinh lén mii hai tain, thuy khfing co hoa lam cho
am thi linh qMfi hai difcing.
thitdng, tain than khfing giao hoa vfii nhau thi sé xu$t hi(n c:ie chilng b(nh mat
ngu, hoi hop, di tinh.
Giii’o cm ucir thorn: Can in(oc dupc th(an thuy nuoi diifing, can driong
mcii khfing cang th]nh len. Néu thu suy kém khong nufii ditdng ditpc can
th1
chitng can am suy kém, can drinng boc len.
Ngofii ra, tha) n la nguon goc cua tién thién, ty ID nguon goc cua h(au
thién. SU duy tri hopt dpng sinh m(nh cua n$vi“a’i ta la do set hpp téc vfii
rihaui giiia tiéii thién vfi hau thiéri quyet d)nh. Tann chu huyet, phé chu khi.
Khi huyét co hoa hpp nhJp nhang véii nhau hay khong ID do moi quan he gifta
t3m vfii phé quyét dinh, tain chu huyét, can ting huyét va ba tang (phe, Iain,
ty) lien h( cha) t ché vfii nhau, mdi girl gin ditpc st v(an hanh binh thitdng
cua huyét dich.
Tom lai gifia ngii I:yng vfii nhau trong hoat do( ng sinh ly, co moi lien
h( rat bén cha) t, vi thé trong qué trinh b(nh ly ciing anh hctong lan nhau.
Luc phu, ddm vi., dai trifling, tiéu tritfing, tain tieu, bang quang déu lit
nhftng cd quan truyén hoa thilc lin, uong va v n hanh tinh di.ch. Qué trinh
St lién quan gifta ting vfii phu, tiic la quan h( biéu ly trong la( p, Tctng
la am la ly; phu la dif‹Jng la biéu, mpt tang, mot phu mot am, mot ditclng, mpt
biéu, m pt ly phoi hpp vat nhau nhit vay gpi la "tang phu bieu 1y tilnng hip".
Biéu ly tri‹ing hpp ciia tang voi phu, chu yéu thiJc hi(n qua ditfing
kinh in:±ch. Difcing kinh cua tang lién lac vfii phu, diidng kinh cua phu lién
ldc vfii tang. Vi va) y tang vfil phu tuy ve cong nang moi thii co m pt
tréch nhi(m khac nhau, nhifng van lién he vfii nhau, nhci ca( y fan nhau,
ve benh ly cung la lién h( lan nhau, :inh hitting Ibn nhau.
Tann titong hpp vfii tieu trifling, bieu hien ra d benh ly nhil trim hoa
th)nh xuiat hien ngoai cac chilng mat do, vat va, long ngpc nong bite, litdi do,
chat 1u’fii lfi loét, song vi tain hoa co khi chuyen xuong tiéu trifling nen co
chilng hay nhit niffic tiéu do, sen, dai dau va nong, dau ni(eu quan, n)ang thi
dai ra méu. Kh1 Chiia b(nh cdn lpi tiéu de thanh tain, dna tain hoa di xuong
theo drfcing tiéu ti(n mii ra ngoai. Tém hoa sci di cé the theo tieu ti(n ma ra
ngoai la vi lé hoa ta theo tac dung gan lpc thanh trpc cua tieu trifling la ciing
di ra difdng tién am.
Can khi cfip bflc ma dé cang thJnh, ddm khi v‹in citong tric, b(nh cua can
d’as shitting lién h( véli nhau. Vi du: Nhif khi co b(nh dclm nhiet
20
- Xem thêm -