Tài liệu Luận văn thạc sĩ quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại trường đại học y tế công cộng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ PHƯƠNG THANH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP TRONG ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 05 Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Đức Chính HÀ NỘI – 2014 i LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám hiệu, các cán bộ, giảng viên Trường Đại học Giáo dục – Đại học Quốc Gia Hà Nội đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn này. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến GS.TS. Nguyễn Đức Chính, người đã tận tâm, nhiệt tình hướng dẫn khoa học và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu, các phòng ban chức năng, các Khoa/Bộ môn thuộc Trường Đại học Y tế Công cộng đã ủng hộ, cộng tác, giúp đỡ tôi nhiệt tình trong quá trình điều tra, khảo sát, thu thập các dữ liệu liên quan đến đề tài. Sau cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã luôn quan tâm giúp đỡ, cổ vũ, động viên và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này. Mặc dù có nhiều cố gắng, song luận văn này vẫn khó tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Tác giả kính mong nhận được những ý kiến góp ý, chỉ bảo của các thầy cô giáo, các nhà khoa học, bạn bè, đồng nghiệp và những người quan tâm để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2014 Tác giả Nguyễn Thị Phương Thanh i DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BGD&ĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo BTL Bài tập lớn CBQL Cán bộ quản lý GV Giảng viên KHXH Khoa học xã hội KHCB Khoa học cơ bản KQHT Kết quả học tập KTĐG Kiểm tra – đánh giá KT&ĐBCL Khảo thí & Đảm bảo chất lượng QLY Quản lý Y TNKQ Trắc nghiệm khách quan SKMT Sức khỏe môi trường SV Sinh viên YHCS Y học cơ sở ii MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn ................................................................................................ i Danh mục viết tắt .........................................................................................ii Mục lục ........................................................................................................iii Danh mục các bảng ......................................................................................vi Danh mục các biểu đồ ..................................................................................viii MỞ ĐẦU ................................................................................................ 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TRA – ĐÁNH GIÁ TRONG ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG, ĐẠI HỌC ................................................................................................ 6 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu về quản lý kiểm tra – đánh giá KQHT trong đào tạo theo tín chỉ ............................................................6 1.2. Các khái niệm cơ bản của luận văn........................................................9 1.2.1. Quản lý...............................................................................................9 1.2.2. Kiểm tra .............................................................................................11 1.2.3. Đánh giá .............................................................................................11 1.2.4. Kiểm tra - đánh giá .............................................................................13 1.2.5. Đánh giá kết quả học tập ................................................................ 13 1.3. Đào tạo theo tín chỉ và KTĐG trong đào tạo theo tín chỉ .......................14 1.3.1. Đào tạo theo tín chỉ ............................................................................14 1.3.2. Kiểm tra - đánh giá trong đào tạo theo tín chỉ ................................ 15 1.4. Quản lý kiểm tra - đánh giá KQHT trong đào tạo theo tín chỉ ...............15 1.4.1. Xây dựng kế hoạch KTĐG thể chế hóa và công khai cho sinh viên, giảng viên ............................................................................................15 1.4.2. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch...................................................17 1.4.3. Quy chế, quy trình kiểm tra – đánh giá trong đào tạo theo tín chỉ 17 1.4.4. Xây dựng và tập huấn quy trình tổ chức một kỳ thi kiểm tra – đánh giá .......................................................................................................22 1.4.5. Thanh tra, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch .......................................25 1.4.6. Đảm bảo các điều kiện thực hiện kế hoạch .........................................26 1.4.7. Rút kinh nghiệm cải tiến kế hoạch kiểm tra – đánh giá KQHT ...........26 1.5. Những yếu tố tác động tới quản lý công tác kiểm tra - đánh giá KQHT ............. 27 iii Tiểu kết Chương 1 .......................................................................................30 Chương 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA – ĐÁNH GIÁ VÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP TRONG ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG ..............................................31 2.1. Khái quát về Trường Đại học Y tế Công cộng .......................................31 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển .........................................................31 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ..........................................................................33 2.1.3. Quy mô, ngành nghề đào tạo ..............................................................34 2.1.4. Cơ cấu tổ chức của trường và đội ngũ giảng viên, giảng viên, CBCNV.......... 35 2.1.5. Hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật của nhà trường ................................37 2.2. Thực trạng hoạt động quản lý kiểm tra - đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại Trường Đại học Y tế Công cộng......................40 2.2.1. Tổ chức nghiên cứu thực trạng ...........................................................41 2.2.2. Thực trạng việc xây dựng kế hoạch kiểm tra - đánh giá thể chế hóa và công khai cho sinh viên giảng viên trường Đại học Y tế Công cộng ........... 42 2.2.3. Thực trạng việc tổ chức thực hiện kế hoạch kiểm tra – đánh giá KQHT ...........47 2.2.4. Quy trình tổ chức một kỳ kiểm tra - đánh giá KQHT..........................49 2.2.5. Thực trạng việc thanh tra, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch ...............64 2.2.6. Đảm bảo các điều kiện thực hiện kế hoạch kiểm tra – đánh giá KQHT .......... 64 2.3. Đánh giá chung, nguyên nhân ...............................................................65 2.3.1. Đánh giá chung ..................................................................................65 2.3.2. Nguyên nhân ......................................................................................65 Tiểu kết Chương 2 .......................................................................................67 Chương 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA – ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP TRONG ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG ..........68 3.1. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp ......................................................68 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích.....................................................68 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ......................................................68 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .....................................................70 3.2. Các biện pháp quản lý ...........................................................................70 3.2.1. Tập huấn nâng cao nhận thức, năng lực và trách nhiệm kiểm tra iv – đánh giá cho nhà quản lý, giảng viên và sinh viên ................................ 70 3.2.2. Tổ chức xây dựng kế hoạch và quy trình kiểm tra - đánh giá cho các bộ môn và quản lý quy trình kiểm tra - đánh giá đó ...............................72 3.2.3. Bồi dưỡng giáo viên về kĩ thuật xây dựng đề thi TNKQ và cách xử lí kết quả để nâng cao chất lượng ............................................................75 3.2.4. Tăng cường chỉ đạo việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý và tổ chức hoạt động kiểm tra – đánh giá kết quả học tập của sinh viên.......................................................................................................87 3.2.5. Tăng cường hoạt động thanh tra - kiểm tra công tác kiểm tra đánh giá .......................................................................................................88 3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp .........................................................89 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp................90 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.............................................................92 1. Kết luận................................................................................................ 92 2. Khuyến nghị .............................................................................................93 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................94 PHỤ LỤC ................................................................................................ 96 v DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1 Đánh giá vai trò của việc quản lý hoạt động KTĐG trong việc nâng cao chất lượng đào tạo ................................................................ 39 Bảng 2.2 Thực trạng việc xây dựng kế hoạch kiểm tra – đánh giá KQHT tại các Khoa/Bộ môn ................................................................ 42 Bảng 2.3 Thực trạng việc xây dựng kế hoạch – kiểm tra đúng thời hạn, đúng yêu cầu của Ban KT&ĐBCL của các GV thuộc Khoa ......................... 43 Bảng 2.4 Khảo sát sinh viên về việc công khai kế hoạch kiểm tra – đánh giá KQHT ............................................................................................ 43 Bảng 2.5 Khảo sát giảng viên về việc công khai kế hoạch kiểm tra – đánh giá KQHT ............................................................................................ 44 Bảng 2.6 Kết quả đánh giá của CBQL và GV về hiệu quả quản lý hoạt động kiểm tra – đánh giá KQHT của sinh viên ................................ 46 Bảng 2.7 Thực trạng công tác tổ chức coi thi .............................................................. 47 Bảng 2.8 Mức độ thường xuyên GV kết hợp các phương pháp KTĐG ........................ 48 Bảng 2.9 Giáo viên nhận thức về hiệu quả đánh giá của các phương pháp kiểm tra – đánh giá KQHT ................................................................ 49 Bảng 2.10 Sinh viên nhận thức về hiệu quả của các phương pháp kiểm tra – đánh giá KQHT ................................................................ 50 Bảng 2.11 Lượng đề thi GV đã sử dụng theo từng phương pháp KTĐG ........................ 51 Bảng 2.12 Mô hình test blueprint đang được áp dụng tại trường ................................ 56 Bảng 2.13 Tần suất phân tích câu hỏi sau thi của GV ................................ 57 Bảng 2.14 Mức độ thường xuyên phân tích độ khó đề thi của GV ................................ 57 Bảng 2.15 Mức độ thường xuyên phân tích độ phân biệt của GV ................................ 58 Bảng 2.16 Tỉ lệ GV đã được bồi dưỡng về việc phân tích và xử lí câu hỏi thi ................................................................................................ 59 Bảng 2.17 Thực trạng việc tổ chức kiểm tra – đánh giá theo học chế tín chỉ .......................... 60 Bảng 2.18 Kết quả đánh giá của sinh viên về thái độ của cán bộ coi thi ......................... 60 Bảng 2.19 Kết quả đánh giá của sinh viên về mức độ chính xác của điểm số ................................................................................................ 60 vi Bảng 2.20 Đánh giá của sinh viên về sự cần thiết phải đổi mới phương pháp KTĐG để phù hợp với hình thức đào tạo theo tín chỉ ........................... 61 Bảng 2.21 Đánh giá của GV về thái độ nghiêm túc trong thi cử của SV ........................ 61 Bảng 2.22 Thực trạng quản lý công tác chấm thi (%)................................ 62 Bảng 2.23 Tần suất sử dụng kết quả đánh giá để điều chỉnh hoạt động dạy-học của GV ............................................................................................ 63 Bảng 2.24 Nguyên nhân tác động tới quản lý hoạt động kiểm tra –đánh giá KQHT ................................................................................................ 66 Bảng 3.1 Kế hoạch kiểm tra – đánh giá ................................................................ 74 Bảng 3.2 Liệt kê các yêu cầu khi biên soạn câu hỏi dạng đúng – sai ............................ 78 Bảng 3.3 Liệt kê các yêu cầu khi biên soạn các câu hỏi dạng ghép đôi ........................ 80 Bảng 3.4 Liệt kê các yêu cầu khi biên soạn các câu hỏi trả lời ngắn ................................ 81 Bảng 3.5 Liệt kê các câu hỏi dạng trắc nghiệm nhiều lựa chọn ................................ 82 Bảng 3.6 Đánh giá mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra – đánh giá KQHT trong đào tạo theo tín chỉ tại Trường Đại học Y tế Công cộng ................................ 90 vii DANH MỤC BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ 2.1: Quy mô đào tạo của Trường Đại học YTCC từ năm 2001 đến năm 2013 ...................................................................................... 34 viii MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Bước vào thế kỷ XXI với sự phát triển như vũ bão của cách mạng khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin và xu hướng toàn cầu hoá thì vai trò của giáo dục ngày càng trở nên quan trọng hơn. Giáo dục Việt Nam sau nhiều năm đổi mới đã đạt được rất nhiều thành tựu quan trọng về mở rộng quy mô, đa dạng hóa các hình thức giáo dục nhất là giáo dục đại học. Giáo dục đại học đứng trước những cơ hội và thách thức mới nhưng vẫn còn nhiều bất cập, chất lượng và hiệu quả giáo dục còn thấp chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nước và phù hợp xu thế hội nhập với thế giới. Chính vì vậy việc nâng cao chất lượng giáo dục đại học đang được Đảng, Nhà nước và toàn xã hội quan tâm. Chính phủ có chủ trương là đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục đại học, cao đẳng, còn chủ trương của Bộ giáo dục và Đào tạo là chuyển đổi quản lý đào tạo theo niên chế sang quản lí đào tạo theo học chế tín chỉ. Trong “Quy hoạch mạng lưới các trường đại học, cao đẳng giai đoạn 2001-2010” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo quyết định 47/2001/QĐ-TTg có nêu: các trường cần “thực hiện quy trình đào tạo linh hoạt, từng bước chuyển việc tổ chức quy trình đào tạo theo niên chế sang học chế tín chỉ”. Chính vì thế mà đòi hỏi tất yếu các nhà quản lí giáo dục Việt Nam phải có những biện pháp quản lí đồng thời phải hiểu rõ và vận dụng tốt lý thuyết quản lí sự thay đổi trong giáo dục. Việc chuyển đổi hình thức đào tạo từ niên chế sang tín chỉ được thể hiện rõ nhất trong khâu kiểm tra - đánh giá kết quả học tập (KQHT) của sinh viên. Chương trình đào tạo quyết định chất lượng của quá trình đào tạo. Kiểm tra - đánh giá (KTĐG) quyết định chất lượng của việc thực thi chương trình đào tạo vì vậy KTĐG là hoạt động quan trọng giúp nhà trường đánh giá được chất lượng đào tạo. Hoạt động kiểm tra - đánh giá nếu được tổ chức đều đặn và thích 1 hợp thì chất lượng đào tạo sẽ không ngừng được nâng cao. Tuy nhiên, thực tiễn giáo dục đại học cho thấy hoạt động KTĐG chưa nhận được sự quan tâm đúng mức của cán bộ quản lý và giảng viên. Cán bộ quản lý, giảng viên chưa được trang bị kỹ thuật, kiến thức về khoa học kiểm tra - đánh giá và các hình thức, phương pháp KTĐG. Bên cạnh đó công tác tổ chức KTĐG chưa được kiểm soát tốt, hình thức, phương pháp kiểm tra còn nhiều bất cập, chưa đánh giá được mục tiêu đào tạo toàn diện. Do đó kiểm tra - đánh giá ở các trường Đại học vẫn chưa khách quan và chưa phản ánh đúng thực chất chất lượng đào tạo. Trường Đại học Y tế Công cộng là cơ sở duy nhất hiện nay trong cả nước chuyên về đào tạo cử nhân Y tế Công cộng. Tuy nhiên số lượng, chất lượng và hiệu quả đào tạo vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của nhà trường và nhu cầu của xã hội. Trước yêu cầu của xã hội về việc đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo và chủ trương của Chính phủ, của Bộ Giáo dục và Đào tạo Nhà trường phải tiến hành chuyển đổi từ hình thức đào tạo niên chế sang hình thức đào tạo theo tín chỉ nên Nhà trường phải đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp,...cho phù hợp với hình thức đào tạo theo tín chỉ. Trong các yếu tố này thì kiểm tra – đánh giá kết quả học tập của sinh viên là một trong những yếu tố quan trọng mang tính chất đột phá thể hiện rõ sự khác biệt của hình thức đào tạo theo tín chỉ so với hình thức đào tạo theo niên chế. Mặc dù nhà trường có rất nhiều cố gắng nhưng hoạt động kiểm tra – đánh giá kết quả học tập của sinh viên vẫn còn nhiều hạn chế chưa thể hiện rõ đặc trưng của hình thức đào tạo theo tín chỉ và chưa thực sự phát huy hết vai trò quan trọng của công tác này trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, việc quản lý hoạt động này tại trường cũng còn nhiều vấn đề cần phải cải tiến chính vì vậy nên tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài : “Quản lý hoạt động kiểm tra – đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại trường Đại học Y tế Công cộng” làm đề tài luận văn tốt nghiệp cao học, chuyên 2 ngành quản lí giáo dục với mong muốn góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của Nhà trường trong giai đoạn này. 2. Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu, đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra – đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại trường Đại học Y tế Công cộng nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận của kiểm tra - đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ. - Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động kiểm tra - đánh giá và quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại Trường Đại học Y tế công cộng. - Đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại Trường Đại học Y tế Công cộng. 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại Trường Đại học Y tế Công cộng. 4.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại Trường Đại học Y tế Công cộng. 5. Giả thuyết khoa học của đề tài Hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại Trường Đại học Y tế Công cộng chính xác, khách quan, giảm áp lực cho giảng viên và sinh viên, đáp ứng yêu cầu nâng chất lượng quá trình đào tạo theo tín chỉ nếu áp dụng các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập được đề xuất trong luận văn. 3 6. Phạm vi nghiên cứu - Luận văn nghiên cứu hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ áp dụng với đối tượng cử nhân. - Khảo sát và sử dụng các số liệu từ CNCQ K8(2010) đến CNCQ K11 (2013). 7. Phương pháp nghiên cứu Tôi sử dụng phối hợp các phương pháp sau để triển khai các nội dung nghiên cứu trong luận văn. 7.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu lý luận Mục đích: Nhằm thu thập thông tin về các vấn đề có liên quan làm cơ sở lí luận cho đề tài. Công cụ: Thông tin, số liệu, tài liệu của các nghiên cứu trong và ngoài nước đã công bố. (Các dữ liệu mà luận văn nghiên cứu nằm trong danh mục tài liệu tham khảo) Cách tiến hành: Tìm hiểu thu thập, đọc, nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, khái quát hóa các tài liệu có liên quan ở trong và ngoài nước làm cơ sở lí luận cho đề tài. 7.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu Mục đích: Nhằm thu thập ý kiến của cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên về thực trạng kiểm tra – đánh giá KQHT trong đào tạo theo tín chỉ của trường Đại học Y tế Công cộng. Công cụ: (Xem thông tin chi tiết trong phụ lục) - Phiếu điều tra sinh viên - Phiếu trưng cầu ý kiến của cán bộ quản lý - Phiếu trưng cầu ý kiến của giảng viên Cách tiến hành: Thiết kế bảng hỏi; phát cho mỗi cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên 1 phiếu điều tra và đề nghị họ trả lời. Hướng dẫn cách trả lời từng nội dung trong phiếu (nếu người trả lời thắc mắc). Trong phiếu 4 có một vài câu hỏi mở. Sau đó tổng hợp, phân tích so sánh đưa ra sự đánh giá lại làm cơ sở cho việc điều tra thực trạng. 7.3. Phương pháp phỏng vấn sâu Mục đích: Nhằm kiểm chứng theo xác xuất từ 5- 9% kết quả thu qua phiếu điều tra, hỗ trợ cho phương pháp điều tra bằng phiếu về thực trạng kiểm tra – đánh giá KQHT trong đào tạo theo tín chỉ cho sinh viên ở trường Đại học Y tế Công cộng. Công cụ: - Các câu hỏi ý kiến GV, sinh viên - Ghi chép và thu băng trong quá trình đàm thoại Cách tiến hành: Đưa ra các câu hỏi rồi phỏng vấn cán bộ quản lý, giảng viên ...để biết ý kiến của họ về thực trạng kiểm tra – đánh giá KQHT trong đào tạo theo tín chỉ của sinh viên. Ngoài ra cũng phỏng vấn SV để có thông tin phản hồi về việc quản lý hoạt động kiểm tra – đánh giá KQHT 7.4. Phương pháp xử lý số liệu Mục đích: Từ phiếu điều tra thu được, tổng hợp, xử lí và phân tích dữ liệu để lập nên các bảng biểu để đưa ra kết quả nghiên cứu; qua đó rút ra kết luận và đưa những đề xuất. Phương tiện: Phần mềm SPSS, Quest Cách tiến hành: Từ cơ sở kết quả thu được chúng tôi tổng hợp số liệu bằng phương pháp thống kê. Xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về kiểm tra – đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ. 5 Chương 2: Thực trạng hoạt động kiểm tra đánh giá và quản lý hoạt động kiểm tra – đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại trường Đại học Y tế Công cộng. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra – đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại trường Đại học Y tế Công cộng. 6 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TRA – ĐÁNH GIÁ TRONG ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG, ĐẠI HỌC 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu về quản lý kiểm tra – đánh giá KQHT trong đào tạo theo tín chỉ Trên thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu về lý thuyết đánh giá trong giáo dục, đặc biệt phát triển mạnh ở Hoa Kỳ và Anh. Các ấn phẩm liên quan đến nó đã được phát hành rộng rãi và có hiệu đính tái bản hàng năm và được nhiều nước trên thế giới đón nhận để sử dụng và tham khảo. Đã có khá nhiều công trình khoa học nghiên cứu về kiểm tra và đánh giá kết quả học tập như công trình của James H. Mcmillan, xuất bản lần 2 năm 2001 của Viện đại học Quốc gia Virginia, của giáo sư Patrick Griffin thuộc trung tâm nghiên cứu và đánh giá của trường đại học Melbourne, GS.danh dự của trường đại học Hamburg- ông Neville Postlethwait, và các tác giả khác,....Các công trình nghiên cứu trên làm cơ sở lí luận cho việc tiến hành xây dựng và sử dụng các bài kiểm tra – đánh giá KQHT ở từng lĩnh vực hay môn học cụ thể. Ở Việt Nam, khoa học về đánh giá trong giáo dục trước đây trong tình trạng khá lạc hậu và chậm phát triển, đến nay ngành khoa học này vẫn còn khá mới và non trẻ ở nhiều trường đại học. Trước năm 1975 ở Miền Nam có vài người được đào tạo về khoa học này từ các nước phương tây, trong đó có giáo sư Dương Thiệu Tống. Ông đã đưa test vào ngành giáo dục để thực hiện nhưng không thành công. Sau đó tác giả chỉ áp dụng ngân hàng câu hỏi vào việc thi kiểm tra đánh giá và đặc biệt áp dụng vào việc thi tuyến sinh Đại học. Trường Đại học áp dụng mô hình thi trắc nghiệm đầu tiên ở nước ta là trường Đại học Đà Lạt. Từ năm 1990 trở lại đây việc kiểm tra – đánh giá KQHT của người học, sinh viên được Bộ Giáo dục và Đào tạo chú trọng phát triển và thường xuyên thay đổi các phương pháp kiểm tra – đánh giá nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Một số nhà giáo dục trong nước cũng đã bắt đầu quan tâm đến hoạt động 7 kiểm tra – đánh giá KQHT của sinh viên và có những bài viết, nghiên cứu về lĩnh vực này như: - Phương pháp kiểm tra – đánh giá KQHT của sinh viên khoa tiếng nước ngoài, trường CĐSP Nam Định do tác giả Nguyễn Thị Minh Cảnh viết. Bài viết này tác giả nhấn mạnh kiểm tra – đánh giá KQHT của sinh viên là một khâu quan trọng trong quá trình đào tạo. Cùng với việc đổi mới phương pháp dạy-học thì việc nghiên cứu đổi mới phương pháp kiểm tra – đánh giá KQHT của người học, sinh viên để phù hợp với đổi mới phương pháp dạy và học là việc làm không thể thiếu và đặc biệt quan trọng trong xu thế đổi mới giáo dục và đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện nay. - Trong nghiên cứu của tác giả Trần Thị Thìn đã làm rõ vấn đề: “Kết hợp đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập và đổi mới phương pháp, hình thức dạy học tạo động lực thúc đẩy sinh viên tích cực học tập” [16, tr.148] thông qua kết quả đo nghiệm. Tác giả Thìn đã đưa ra các số liệu chứng minh rằng việc kết hợp đổi mới kiểm tra – đánh giá KQHT và đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm tạo động lực học mạnh mẽ, bền vững từ đó giúp sinh viên tự giác, tích cực chủ động trong học tập,... - Tác giả Trịnh Khắc Thẩm với bài viết “Đổi mới phương pháp dạy – học và kiểm tra, đánh giá- Giải pháp hàng đầu để nâng cao chất lượng đào tạo”. Bài viết này đã chỉ ra được việc đổi mới phương pháp dạy – học là một đòi hỏi khách quan và cấp bách. Song song với việc đổi mới phương pháp dạy học phải gắn liền với việc đổi mới phương pháp tổ chức thi, kiểm tra – đánh giá KQHT về tri thức, kĩ năng và kĩ xảo của người học. Sau cùng tác giả đã đưa ra các giải pháp điều kiện và lộ trình đảm bảo cho việc triển khai kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học và thi, kiểm tra – đánh giá KQHT của sinh viên ở trường Cao đẳng Lao động- Xã hội. - Tác giả Trần Thị Bích Liễu đã phân tích và đưa ra 5 tiêu chí “đánh giá đúng” trong bài viết “Để đánh giá KQHT của sinh viên một cách có chất lượng”. Tiếp theo tác giả liệt kê 5 yếu kém của kiểm tra – đánh giá KQHT ở đại học 8 rồi phân tích các nguyên nhân đó và cuối cùng đưa ra 3 kết luận về việc làm thế nào để kiểm tra – đánh giá KQHT của sinh viên một cách có chất lượng. - Tác giả Hoàng Bá Thịnh đã đề cập đến vấn đề: Từ sự khác biệt điểm thi môn xã hội học đại cương: Nghĩ về đánh giá kết quả học tập của sinh viên. Thông qua kết quả khảo sát của mình, tác giả đã chỉ ra rằng có những ý kiến khác nhau về kiểm tra – đánh giá KQHT của sinh viên, trong khi còn nhiều quan điểm chưa thống nhất về cách đánh giá thì có một thực tế là có sự khác biệt về điểm đánh giá trong cùng một môn học giữa các giảng viên. Qua đó tác giả đưa ra kết luận khoa học: “Cần thiết phải có quan điểm, nhận thức và phương pháp khoa học trong việc đánh giá KQHT của sinh viên. Nếu không, giáo dục đại học Việt Nam khó tránh khỏi việc tạo ra những sản phẩm chưa đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp phát triển đất nước trong bối cảnh toàn cầu hóa” [16,tr.241] - Tác giả Nguyễn Quý Thanh đã bàn về Một số dạng hành vi học tập đặc trưng của sinh viên. Nói cách khác các dạng hành vi này có ảnh hưởng không nhỏ đến KQHT của người học. Vì vậy, giảng viên cần quan tâm đến các hành vi đặc trưng này trong quá trình dạy học và đánh giá KQHT của sinh viên. Cũng trong thời gian này có nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả như của PGS.TS Nguyễn Phương Nga, GS.TS Nguyễn Đức Chính chủ biên, PGS. TS Lê Đức Ngọc, TS. Phạm Xuân Thanh, và một số tác giả khác,....nghiên cứu về đề tài đánh giá trong giáo dục. Đến nay, Bộ GD&ĐT đã chú trọng hơn vào chất lượng đào tạo ở các bậc học. Song song với việc đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập thì chủ trương của Bộ là cần phải đổi mới quá trình kiểm tra – đánh giá KQHT cho người học nhằm đảm bảo tính khách quan, công bằng và đánh giá chính xác năng lực của người học. Chính vì vậy, đã có các cuộc điều tra khảo sát ở các cấp khác nhau về kiểm tra – đánh giá KQHT cho người học, sinh viên. Tùy theo mục tiêu của các đợt kiểm tra – đánh giá KQHT mà có các điều chỉnh phù hợp. 9 1.2. Các khái niệm cơ bản của luận văn 1.2.1. Quản lý Quản lý là một hoạt động phổ biến không thể thiếu được trong mọi lĩnh vực, ở mọi cấp độ và có tác động liên quan đến con người. Khoa học quản lý xuất hiện cùng với sự phát triển của xã hội loài người. Nó là phạm trù tồn tại khách quan, được ra đời một cách tất yếu do nhu cầu của mọi chế độ xã hội, mọi tổ chức, mọi quốc gia, mọi thời đại. Lao động quản lý là một lĩnh vực lao động trí tuệ và thực tiễn phức tạp nhất của con người nhằm điều khiển lao động thức đẩy xã hội phát triển trên tất cả các bình diện khoa học quản lý gắn liền với tiến trình phát triển của xã hội loài người, mang tính lịch sử, giai cấp, dân tộc, thời đại. Quản lý là một khoa học sử dụng tri thức của nhiều môn khoa học xã hội, đồng thời quản lý còn là một nghệ thuậ đòi hỏi sự khôn khéo và tinh tế cao độ để đạt được mục đích. Chính vì vậy người ta có thể tiếp nhận khái niệm quản lý theo nhiều cách khác nhau. Theo C.Mác, quản lý là chức năng được sinh ra từ tính chất xã hội hoá lao động. Nó có tầm quan trọng đặc biệt vì mọi sự phát triển của xã hội đều thông qua hoạt động của con người và thông qua quản lý. Người viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào đều tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo để điều hoà những hoạt động cá nhân và thực hiện như chức năng chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự vận động của những khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy mình, còn dàn nhạc thì cần có nhạc trưởng”[3, tr.480] Ngày nay thuật ngữ quản lý đã trở nên phổ biến nhưng có nhiều quan điểm khác nhau với những góc độ khác nhau phụ thuộc vào cái nhìn chủ quan và tính mục đích hoạt động. Chúng ta có thể điểm qua một số khái niệm: Theo F.W.Taylo (1856-1915) “Quản lý là biết được chính xác điều mình muốn người khác làm và sau đó biết được họ làm việc đó có tốt hay không, có rẻ nhất không”. 10 Henri Faylo (1841-1925) xuất phát từ các loại hình quản lý cho rằng: “Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra” [4, tr.46]. Các nhà nghiên cứu người Mỹ Harold Koontz, Cyril O’Donnell, Heinz Weihrich trong cuốn “ Những vấn đề cốt yếu của quản lý” thì cho rằng “Quản lý là một loại hoạt động thiết yếu nhằm đảm bảo sự phối hợp, nỗ lực của cá nhân hướng vào mục tiêu tổ chức – Đó là hình thành một môi trường có những điều kiện tốt nhất, thời gian ít nhất, công sức bỏ ra ít nhất, sự bất mãn cá nhân ít nhất để đạt hiệu quả cao nhất” [8, tr.33]. Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là tác động có mục đích có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là khách thể quản lý) nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến” Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: “Công tác quản lý của một tổ chức xét cho cùng là thực hiện hai quá trình liên hệ chặt chẽ với nhau: quản và lý. Quá trình “quản” gồm coi sóc, giữ gìn, duy trì ở trạng thái ổn định; quá trình “lý” bao gồm việc sửa sang, sắp xếp, đổi mới, đưa hệ thống vào thế phát triển” [2, tr.94]. Từ điển Tiếng Việt viết: “Quản lý là hoạt động của con người tác động vào tập thể người khác để phối hợp điều chỉnh phân công thực hiện mục tiêu chung” [18]. Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Hoạt động quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức – nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” [4, tr.1]. Từ các cách tiếp cận trên ta thấy khái niệm quản lý bao hàm một số ý nghĩa chung đó là: - Quản lý là quá trình hoạt động lao động có mục đích để điều khiển lao động - Có sự tương tác giữa chủ thể quản lý và khách thể quản lý - Liên quan tới môi trường xác định. 11