Tài liệu Luận văn thạc sĩ quản lý hoạt động dạy học môn tiếng anh tại trường trung học phổ thông nam phù cừ tỉnh hưng yên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC TRẦN THỊ HẰNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NAM PHÙ CỪ TỈNH HƯNG YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2015 1 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC TRẦN THỊ HẰNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NAM PHÙ CỪ TỈNH HƯNG YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÍ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Đặng Xuân Hải HÀ NỘI - 2015 2 LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tác giả luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban giám hiệu, phong Đào tạo và các thầy cô giáo trường Đại học giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội đã giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Tác giả xin trân trọng cảm ơn toàn thể cán bộ, giáo viên và các em học sinh trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên đã quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện, cung cấp thông tin và tham gia nhiều ý kiến quý báu cho tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn. Trân trọng gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè và người thân, những người đã giúp đỡ, động viên và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn đến PGS. TS Đặng Xuân Hải - người đã tận tâm hướng dẫn, giúp đỡ tác giả về kiến thức cũng như phương pháp luận trong suốt thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn. Với thời gian nghiên cứu còn hạn chế, luận văn không thể tránh khỏi những thiếu xót và hạn chế. Tác giả rất mong sự đóng góp chân thành của các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo, các cấp lãnh đạo, bạn bè đồng nghiệp và bạn đọc để luận văn này hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn ! Hà Nội, ngày 15 tháng 10 năm 2014 Tác giả Trần Thị Hằng 3 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BGH Ban giám hiệu CBQL Cán bộ quản lý CNTT Công nghệ thông tin CSVC Cơ sở vật chất CTGD Chương trình giảng dạy GAĐT Giáo án điện tử GDNGLL-HN Giáo dục ngoài giờ lên lớp - hướng nghiệp GV Giáo viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm HS Học sinh KHGD Kế hoạch giảng dạy PHHS Phụ huynh học sinh PPCT Phân phối chương trình PPDH Phương pháp dạy học QLGD Quản lí giáo dục SKKN Sáng kiến kinh nghiệm TBDH Thiết bị dạy học TCM Tổ chuyên môn THPT Trung học phổ thông TTCM Tổ trường chuyên môn UBND Ủy ban nhân dân 4 MỤC LỤC Lời cảm ơn................................................................................................ i Danh mục chữ viêt tắt............................................................................... ii Mục lục..................................................................................................... iii Danh mục bảng......................................................................................... vi Danh mục biểu đồ, sơ đồ.......................................................................... vii MỞ ĐẦU.................................................................................................. 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ............... 7 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................. 7 1.2. Các khái niệm cơ bản của vấn đề nghiên cúu..................................... 9 1.2.1. Quản lý… ....................................................................................... 9 1.2.2. Nhà trường, quản lý nhà trường ...................................................... 12 1.2.3. Hoạt động dạy - học .. ........................................................................................ 15 1.2.4. Quản lý hoạt động dạy học trong trường THPT ……………………….. 19 1.3. Quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh ở trường THPT ..................... 21 1.3.1. Vị trí, mục tiêu của môn Tiếng Anh trong trường THPT………..... 21 1.3.2. Nội dung của dạy học Tiếng Anh trong trường THPT ......................... 23 1.3.3. Đặc trưng của hoạt động dạy học Tiếng Anh trong trường THPT..... .. 24 1.3.4. Quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh trong trường THPT................ 25 1.3.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng dạy học môn tiếng Anh và quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh trong nhà trường THPT ........ 29 Tiểu kết chương 1 .................................................................................... 32 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NAM PHÙ CỪ, TỈNH HƯNG YÊN.................................................................. 33 2.1. Khái quát về trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên............... ..... 33 2.2.Thực trạng về hoạt động dạy- học môn Tiếng Anh ở trường THPT 5 Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên ................................................................... 34 2.2.1. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của tiếng Anh và dạy học môn tiếng Anh hiện nay của CBQL, GV, HS và PHHS.................... 34 2.2.2. Thực trạng hoạt động dạy môn Tiếng Anh của giáo viên .............. 36 2.2.3. Thực trạng hoạt động học môn Tiếng Anh của học sinh................ 43 2.2.4. Thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học môn Tiếng Anh ........... 47 2.3. Thực trạng về quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên ......................................................... 2.3.1.Thực trạng quản lý hoạt động dạy môn Tiếng Anh của giáo viên .... 48 48 2.3.2. Thực trạng quản lý hoạt động học môn Tiếng Anh của học sinh............. 61 2.3.3. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy học môn Tiếng Anh......... 63 2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên ........................ Tiểu kết chương 2 .................................................................................... 64 66 Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NAM PHÙ CỪ, TỈNH HƯNG YÊN ...................................... 67 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý ......................................... 67 3.1.1. Nguyên tắc tính hệ thống, đồng bộ................................................... 67 3.1.2. Nguyên tắc tính thực tiễn.................................................................. 67 3.1.3. Nguyên tắc tính hiệu quả ................................................................ 68 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên ......................................................... 68 3.2.1. Các biện pháp nâng cao nhận thức của GV, HS và cha mẹ HS về tầm quan trọng của Tiếng Anh ................................................................. 68 3.2.2.Các biện pháp quản lý hoạt động dạy môn Tiếng Anh của GV...... .. 71 3.2.3. Các biện pháp quản lý hoạt động học môn Tiếng Anh của HS...... .. 79 3.2.4. Các biện pháp bồi dưỡng giáo viên Tiếng Anh ............................... 86 3.2.5. Các biện pháp quản lý việc kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học 6 môn Tiếng Anh ........................................................................................ 91 3.2.6. Các biện pháp quản lý CSVC, thiết bị dạy học môn Tiếng Anh ... .. 95 3.3. Mối quan hệ giữa các nhóm biện pháp quản lý .................................. 96 3.4.Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý ....... 97 Tiểu kết chương 3 .................................................................................... 100 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................... 101 1. Kết luận ................................................................................................ 101 2. Khuyến nghị ......................................................................................... 102 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................... 104 106 PHỤ LỤC 7 DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Thực trạng giáo viên tiếng Anh trường THPT Nam Phù Cừ....................................................................................... Bảng 2.2. 36 Kết quả khảo sát việc hướng dẫn phương pháp học môn tiếng Anh cho học sinh tại trường THPT Nam Phù Cừ....................................................................................... Bảng 2.3. Kết quả khảo sát hoạt động dạy của giáo viên môn tiếng Anh, trường THPT Nam Phù Cừ....................................... Bảng 2.4. 39 40 Kết quả khảo sát mức độ thực hiện các hoạt động học môn tiếng Anh của học sinh trường THPT Nam Phù Cừ....................................................................................... Bảng 2.5. 45 Đánh giá của giáo viên về mức độ thực hiện các hoạt động học môn tiếng Anh của học sinh trường THPT Nam Phù Cừ....................................................................... Bảng 2.6. Hiện trạng cơ sở vật chất và thiết bị dạy học môn tiếng Anh của trường THPT Nam Phù Cừ................................. Bảng 2.7. 51 Thực trạng quản lý việc soạn bài và chuẩn bị bài lên lớp của GV.............................................................................................. Bảng 2.9. 48 Thực trạng quản lý việc thực hiện chương trình giảng dạy...................................................................................... Bảng 2.8. 45 53 Thực trạng quản lý nề nếp lên lớp, sử dụng các TBDH của GV .......................................................................................... 55 Bảng 2.10. Thực trạng quản lý công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh........................................................... 58 Bảng 2.11. Thực trạng quản lý công tác bồi dưỡng, tự bồi dưỡng của 60 GV Bảng 2.12. Thực trạng quản lý hoạt động học môn tiếng Anh của HS 61 Bảng 2.13. Thực trạng quản lý CSVC - TBDH môn tiếng Anh.......... 63 Bảng 3.1. Mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh.................................... 8 98 DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ 2.1. Kết quả khảo sát thời gian học tiếng Anh tại nhà hằng ngày của học sinh trường THPT Nam Phù Cừ.................. 44 Sơ đồ 1.1. Hoạt động dạy học............................................................. 18 9 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngày 7 tháng 11 năm 2006, Việt Nam được kếp nạp là thành viên thứ 150 của tổ chức thương mại thế giới, đánh dấu một bước phát triển mới trên con đường hội nhập quốc tế theo xu hướng toàn cầu hoá. Trong bối cảnh đó, yếu tố con người, nguồn nhân lực chất lượng cao, là yếu tố quyết định để phát triển kinh tế. Ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh, cũng có một vai trò, vị trí mới. Tiếng Anh được sử dụng rộng rãi trong tất cả các lĩnh vực, từ ngoại giao, thương mại, hàng không, tin học, y học, kĩ thuật, văn hóa - xã hội ... Biết ngoại ngữ không những là yêu cầu tất yếu của lao động có kỹ thuật cao nhằm đáp ứng các quy trình công nghệ thường xuyên được đổi mới, mà biết ngoại ngữ còn là một năng lực cần thiết đối với người Việt Nam hiện đại. Thông thạo ngoại ngữ đang dần trở thành một kỹ năng không thể thiếu trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập như hiện nay. Khả năng ngoại ngữ là tiêu chuẩn hàng đầu để các công ty lớn tuyển nhân viên cũng như cất nhắc vào những vị trí quản lý. Mặc dù hiện tại chưa có thống kê chính thức về tương quan giữa trình độ ngoại ngữ và mức lương, nhưng thực tế cho thấy cánh cửa cơ hội thường mở rộng hơn đối với những ứng viên có khả năng ngoại ngữ tốt. Biết một ngôn ngữ khác, đặc biệt là tiếng Anh, con người có thể hiểu biết sâu sắc hơn về nền văn minh thế giới, mở rộng quan hệ hợp tác, giao lưu và phát triển tiềm năng của chính mình. Từ nhu cầu phát triển nhân lực của xã hội theo xu thế hội nhập, nâng cao chất lượng dạy học nói chung và dạy học môn Tiếng Anh nói riêng là nhiệm vụ cơ bản và thường xuyên của các nhà trường. Xã hội đặt hàng cho ngành giáo dục nguồn nhân lực có khả năng sử dụng được Tiếng Anh thành thạo trong giao tiếp cũng như trong tiếp cận khoa học công nghệ tiên tiến của thế giới. Đảng và Nhà nước cũng rất quan tâm đến vấn đề dạy học ngoại ngữ tại các cơ sở giáo dục hiện nay. Ngày 30/9/2008, thủ tướng chính phủ đã ra 10 Quyết định số 1400/QĐ-TTg phê duyệt Đề án "Dạy học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, giai đoạn 2008-2020" quy định Đề án thực hiện 7 nhiệm vụ quan trọng nhằm đạt được mục tiêu chung là: Đổi mới toàn diện việc dạy học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, triển khai chương trình dạy học ngoại ngữ mới ở các cấp học, trình độ đào tạo, nhằm đến năm 2015 đạt được một bước tiến rõ rệt về trình độ, năng lực sử dụng ngoại ngữ của nguồn nhân lực, nhất là đối với một số lĩnh vực ưu tiên; đến năm 2020 đa số thanh niên Việt Nam tốt nghiệp trung cấp, cao đẳng và đại học có đủ năng lực ngoại ngữ sử dụng độc lập, tự tin trong giao tiếp, học tập, làm việc trong môi trường hội nhập, đa ngôn ngữ, đa văn hóa; biến ngoại ngữ trở thành thế mạnh của người dân Việt Nam, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Ngoài ra, trong đề án "đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế" của bộ GD&ĐT, sau năm 2015, số môn học và hoạt động giáo dục của HS sẽ giảm xuống. Tuy nhiên, ngoại ngữ - tiếng Anh vẫn là một trong số các môn bắt buộc ở cấp phổ thông. Tuy nhiên, việc triển khai đề án ngoại ngữ và đề án cải cách giáo dục còn gặp nhiều khó khăn và chưa đồng đều ở các địa phương. Hiện nay, việc triển khai các hoạt động dạy học và chất lượng dạy- học môn Tiếng Anh ở các trường THPT nói chung và trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên nói riêng tuy đã được quan tâm nhưng chưa thực sự đáp ứng được mục tiêu của ngành đề ra. Đa số HS không thích học tiếng Anh và mặc nhiên quan niệm đó là môn học rất khó. Phần lớn các em HS học tiếng Anh bởi đó là một trong số các môn bắt buộc thi tốt nghiệp. Sau khi tốt nghiệp THPT, HS không có khả năng giao tiếp bằng tiếng Anh cơ bản... Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng này như phụ huynh và HS nhà trường chưa nhận thức đúng vai trò của tiếng anh trong thời đại hiện nay, trình độ GV chưa đáp ứng chuẩn, phương 11 pháp dạy học chưa đổi mới, việc quản lý các hoạt động dạy học môn Tiếng Anh còn mang nặng tính hình thức và chưa đồng bộ về các giải pháp; việc đầu tư và khai thác trang thiết bị hiện đại phục vụ giảng dạy ngoại ngữ còn hạn chế .... Một yếu tố khác sẽ tác động đến việc dạy học tiếng Anh ở các trường THPT hiện nay là: sự thay đổi về quy chế thi tốt nghiệp của Bộ GD&ĐT nhằm tạo ra sự thay đổi trong việc dạy học và đánh giá thực chất việc học ngoại ngữ của HS. Tuy nhiên, vấn đề này sẽ có những tác động lớn đến tâm lí và ý thức học tiếng Anh của nhiều HS. Trường THPT Nam Phù Cừ là một trường có quy mô nhỏ với 18 lớp, 750 học sinh và 49 cán bộ, GV. Trường nằm trong vùng tuyển sinh chậm phát triển về kinh tế, đời sống nhân dân còn gặp nhiều khó khăn, nhận thức và sự đầu tư của phụ huynh cho việc học tập của con cái còn thấp. Nhiều năm liền, trường nằm trong tốp 3 trường có điểm tuyển sinh thấp nhất tỉnh. HS nhà trường có ý thức tốt. Tuy nhiên, nhận thức về tầm quan trọng của việc học nói chung, học tiếng Anh nói riêng, còn rất hạn chế. CSVC nhà trường đã được quan tâm đầu tư nhưng chưa đáp ứng đủ yêu cầu của việc học ngoại ngữ. Đa số HS học tiếng Anh là do bắt buộc để thi tốt nghiệp. Do đó, chất lượng của môn tiếng Anh rất thấp. Trong tình hình mới hiện nay, khi thực hiện chủ trương của Bộ GD-ĐT về cải cách thi tốt nghiệp, môn ngoại ngữ không còn là môn bắt buộc thi tốt nghiệp, việc dạy học môn tiếng Anh tại trường THPT Nam Phù Cừ sẽ gặp nhiều khó khăn hơn. Qua thăm dò ý kiến của GV và HS về việc dạy học môn tiếng Anh trong thời gian tới, nhiều GV bắt đầu có thái độ thờ ơ với việc dạy, nhiều HS tỏ ý coi thường môn tiếng Anh vì không thi tốt nghiệp và thi đại học thì không cần phải học nữa. Do đó, việc quản lí tốt hoạt động dạy học môn tiếng Anh là một vấn đề cấp bách hiện nay. Xuất pháp từ những lý do trên đây tác giả đã đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại trường trung học phổ thông Nam Phù Cừ - tỉnh Hưng Yên” với mong muốn: thông qua việc nghiên cứu các lí luận về khoa học quản lí để đề xuất những giải pháp thiết 12 thực trong quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh phù hợp với đặc điểm, điều kiện của trường THPT Nam Phù Cừ; từng bước nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh nhằm đáp ứng được mục tiêu giáo dục, góp phần thực hiện thắng lợi đề án ngoại ngữ, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và quá trình hội nhập quốc tế. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh trong nhà trường THPT. - Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lí hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên. - Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại trường Trung học phổ thông Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên. 5. Vấn đề nghiên cứu Đề tài tập trung vào nghiên cứu hai vấn đề cơ bản sau: - Thực trạng quản lí hoạt động dạy học môn tiếng Anh tại trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn 2009 - 2014 như thế nào? 13 - Cần thực hiện các biện pháp quản lí nào để nâng cao hiệu quả của quản lí hoạt động dạy học môn tiếng Anh tại trường THPT Nam Phù Cừ, Hưng Yên? 6. Giả thuyết nghiên cứu Hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên còn có những hạn chế. Nếu thực hiện các biện pháp quản lý một cách khoa học, đồng bộ dựa trên những luận cứ lý thuyết và thực tế xác đáng thì chất lượng dạy học môn Tiếng Anh sẽ từng bước được nâng cao, đáp ứng được mục tiêu đào tạo của nhà trường trong giai đoạn hiện nay, góp phần thực hiện thành công đề án ngoại ngữ quốc gia. 7. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý dạy học môn Tiếng Anh tại trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên trong 5 năm ﴾2009 - 2014). 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 8.1. Ý nghĩa khoa học: Tổng kết thực tiễn công tác quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh của trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên. Đồng thời, chỉ ra những bài học thành công và hạn chế, nguyên nhân và biện pháp khắc phục. Nghiên cứu này cũng cung cấp cơ sở khoa học cho việc nghiên cứu khoa học quản lý giáo dục. 8.2. Ý nghĩa thực tiễn: - Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng cho các trường THPT khác trong cả nước. - Kết quả nghiên cứu cũng có giá trị tham khảo cho các nhà QLGD 9. Phương pháp nghiên cứu Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu tác giả sử dụng phối hợp các phương pháp nghiên cứu sau: 9.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận + Phương pháp phân tích và tổng hợp lí luận 14 + Phương pháp hệ thống hoá lí thuyết 9.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn + Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi + Phương pháp phỏng vấn + Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lí giáo dục + Phương pháp hỏi ý kiến các chuyên gia 9.3. Nhóm các phương pháp dùng các thuật toán, thống kê 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường trung học phổ thông. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường trường Trung học phổ thông Nam Phù Cừ, huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy- học môn Tiếng Anh ở trường Trung học phổ thông Nam Phù Cừ, huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên. 15 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề Hiện nay, với sự phát triển mạnh mẽ của xu hướng toàn cầu hoá, vai trò của Tiếng Anh ngày càng được khẳng định. Nội dung chương trình, phương pháp dạy học tiếng Anh đã được thay đổi, các phương tiện kỹ thuật phục vụ việc dạy học tiếng Anh cũng được đầu tư và phát triển. Nhận thức của phụ huynh HS và xã hội về vai trò của tiếng Anh ngày càng được nâng cao. Trong bậc học THPT, việc dạy và học môn Tiếng Anh như thế nào nhằm đảm bảo mục tiêu hội nhập quốc tế đã được đề cập đến trong quá trình thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa từ năm học 2005 - 2006. Chính phủ và Bộ giáo dục đã ban hành nhiều văn bản và tài liệu hướng dẫn, tổ chức các hội thảo ở nhiều cấp độ về đảm bảo chất lượng môn ngoại ngữ trong nhà trường THPT, nâng cao hiệu quả dạy học môn Tiếng Anh, đổi mới phương pháp giảng dạy... Các vấn đề về quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, phương pháp giảng dạy tiếng Anh đã được nhiều nhà nghiên cứu khoa học nghiên cứu và tổng hợp thành các lí luận liên quan tới quản lý và giảng dạy tiếng Anh. Có thể kể đến một số công trình tiêu biểu như: “Teaching English Cambridge University Press, 1995” của Adrian Doff; "English Brainstormers" của Jack Umstatter, "The Learner Centered Curriculum" của Nunan D, "Approaches and Methods in Language Teaching" của Richards, J.C an Rogers, … Ở Việt nam, nhiều nhà khoa học cũng tiến hành các công trình nghiên cứu về lĩnh vực quản lý nói chung và giảng dạy bộ môn tiếng Anh nói riêng. Có thể đề cập đến các công trình nghiên cứu sau: Nguyễn Thị Mỹ Lộc - Đặng Quốc Bảo - Nguyễn Trọng Hậu - Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Sĩ Thư, Quản lý giáo dục, Một số vấn đề lí luận và thực tiễn, NXB Đại học quốc gia Hà Nội, 2012; Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc. Đại cương khoa học quản lý, 16 2010; Đặng Xuân Hải. Quản lí sự thay đổi, Tài liệu cho học viên cao học quản lý giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2014; Đặng Xuân Hải. Quản lí hệ thống giáo dục quốc dân và quản lý nhà trường, Tài liệu cho học viên cao học quản lý giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2013; Tuyển tập các bài báo khoa học Những vấn đề cơ bản về dạy học ngoại ngữ, 1995-2005; “Những vấn đề cơ bản về dạy học ngoại ngữ” , NXB ĐHQG Hà Nội, 2005.... Có nhiều đề tài luận văn thạc sỹ quản lý giáo dục nghiên cứu về các biện pháp quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường THPT nói chung và hoạt động dạy học môn tiếng Anh nói riêng. Liên quan trực tiếp đến đề tài tác giả đang nghiên cứu có một số công trình sau đây: Nguyễn Thị Thu Phương. Các biện pháp quản lý quá trình đổi mới phương pháp dạy học Tiếng Anh tại các trường trung học phổ thông thành phố Hà Nội, Luận văn thạc sỹ QLGD, 2007; Nguyễn Thị Bình. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trường trung học phổ thông quận Lê Chân thành phố Hải Phòng, Luân văn thạc sỹ QLGD, 2009; Phạm Hồng Mai. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trường trung học phổ thông Thủy Sơn, thành phố Hải Phòng, Luận Văn thạc sỹ QLGD, 2010. Các luận văn của các tác giả trên đều đã đạt được những thành tựu nhất định về lý luận và thực tiễn. Tuy nhiên, việc áp dụng kết quả nghiên cứu phụ thuộc vào điều kiện thực tế của các nhà trường. Cho đến nay, chưa có công trình nghiên cứu nào về các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên được thực hiện. Do đó, tác giả đã lựa chọn đề tài này để nghiên cứu. Khi tiến hành nghiên cứu đề tài này, tác giả sẽ kế thừa những kết quả của các công trình nghiên cứu trước đó và tiếp tục đề xuất một số giải pháp khả thi mới để quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại trường THPT Nam Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên 17 1.2. Các khái niệm cơ bản 1.2.1. Quản lý 1.2.1.1. Khái niệm quản lý Hoạt động quản lý đã xuất hiện và tồn tại từ cách đây hàng ngàn năm. Theo C.Mác: "Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lơn thí ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự vận động của những khi quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần có nhạc trưởng" [4, tr 108] Trong "Những vấn đề cốt yếu của quản lý", H. Knoontz cũng nhấn mạnh: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo sự phối hợp những nỗ lực của các cá nhân nhằm đạt được mục đích của nhóm (tổ chức). Mục đích của mọi nhà quản lý là nhằm hình thành môi trường mà trong đó con người có thể đạt được các mục đích của mình với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất” . [15, tr 33 ]. FW. Taylor, cha đẻ của thuyết quản lý khoa học, cho rằng: "Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm và sau đó hiểu được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất" [7, tr 28]. Tại Việt Nam, trong những năm qua, nhiều nhà khoa học quản lý đã tiến hành các nghiên cứu về lĩnh vực quản lý và đã đưa ra nhiều khái niệm khác nhau về quản lý. Tác giả Nguyễn Ngọc Quang cho rằng: “Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là khách thể quản lý) nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến” [18, tr.35]. Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc thì “Hoạt động quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý 18 (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” [9, tr. 9]. Theo tác giả Đặng Quốc Bảo, "Bản chất của hoạt động quản lý nhằm làm cho hệ thống vận hành theo mục tiêu đặt ra và tiến đến các trạng thái có tính chất lượng mới" [5, tr.2]. Tuy được trình bày theo nhiều cách khác nhau, bản chất chung của quá trình quản lý là: - Quản lý là một thuộc tính bất biến nội tại của mọi quá trình lao động xã hội. Lao động quản lý là điều kiện quan trọng để làm cho xã hội loài người tồn tại, vận hành và phát triển. - Yếu tố con người giữ vai trò trung tâm của hoạt động quản lý. - Quản lý là một hoạt động được tiến hành trong một tổ chức hay một nhóm xã hội. - Quản lý vừa là một khoa học, vừa là một nghệ thuật chính vì vậy trong hoạt động quản lý người quản lý phải hết sức sáng tạo, linh hoạt, mềm dẻo để chỉ đạo hoạt động của tổ chức đi tới đích. Các định nghĩa được nhìn nhận từ nhiều góc độ, nhưng tất cả các tác giả đều thống nhất về cốt lõi của khái niệm quản lí là trả lời câu hỏi: Ai quản lí? (chủ thể quản lí); quản lí ai? quản lí cái gì? (khách thể quản lí); quản lí như thế nào? (phương thức quản lí); quản lí bằng cái gì? (công cụ quản lí); quản lí nhằm làm gì (mục tiêu). Từ đó chúng ta nhận thức được: Bản chất của quản lí là những hoạt động của chủ thể quản lí tác động vào khách thể quản lí để đảm bảo cho hệ thống tồn tại, ổn định và phát triển lâu dài vì mục tiêu và lợi ích của hệ thống. 1.2.1.2. Chức năng của quản lý Theo quan điểm phổ biến hiện nay, quản lí gồm bốn chức năng: + Kế hoạch hóa : nghĩa là xác định mục tiêu, mục đích đối với thành tựu tương lai của tổ chức và các con đường, biện pháp, cách thức để đạt được mục tiêu, mục đích đó. Có 3 nội dung chủ yếu của chức năng kế hoạch hóa: 19 Xác định, hình thành mục tiêu đối với tổ chức; xác định và đảm bảo (có tính chắc chắn, có tính cam kết) về các nguồn lực của tổ chức để đạt được các mục tiêu này; quyết định xem những hoạt động nào là cần thiết để đạt được các mục tiêu đó. + Tổ chức: xét về mặt chức năng quản lý, tổ chức là quá trình hình thành nên cấu trúc các quan hệ giữa các thành viên, giữa các bộ phận trong một tổ chức nhằm làm cho họ thực hiện thành công các kế hoạch và đạt được mục tiêu tổng thể của tổ chức. Nhờ việc tổ chức có hiệu quả, người quản lý có thể phối hợp, điều phối tốt hơn các nguồn vật chất và nhân lực sao cho có hiệu quả và có kết quả cao nhất. + Chỉ đạo (lãnh đạo, điều khiển): là quá trình tác động đến các thành viên của tổ chức làm cho họ nhiệt tình, tự giác, nỗ lực phấn đấu đạt được các mục tiêu của tổ chức. Lãnh đạo - chỉ đạo bao hàm việc liên kết, liên hệ với người khác và động viên họ hoàn thành những nhiệm vụ nhất định để đật được mục tiêu của tốt chức. Trong chỉ đạo chú ý sự kích thích động viên, thông tin hai chiều đảm bảo sự hợp tác trong thực tế. + Kiểm tra: là một chức năng quản lý mà thông qua đó, một cá nhân, một nhóm hoặc là một tổ chức theo dõi, giám sát các thành quả hoạt động và tiến hành những hoạt động sửa chữa, uốn nắn nếu cần thiết. Đó là quá trình tự điều chỉnh diễn ra có tính chu kỳ như sau: - Người quản lý đặt ra những chuẩn mực thành đạt của hoạt động - Người quản lý đối chiếu, đo lường kết quả, sự thành đạt so với chuẩn mực đã đặt ra. - Người quản lý tiến hành điều chỉnh những sai lệch - Người quản lý hiệu chỉnh, sửa lại chuẩn mực nếu cần. Quá trình quản lý nói chung, quá trình QLGD nói riêng là một thể thống nhất trọn vẹn. Sự phân chia thành các giai đoạn chỉ có tính chất tương đối giúp cho người quản lý định hướng thao tác trong hoạt động của mình. Trong 20