Tài liệu Luận văn thạc sĩ quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở vân hà đông anh - hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC LÊ QUANG HOA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ VÂN HÀ ĐÔNG ANH - HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2015 i ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC LÊ QUANG HOA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ VÂN HÀ, ĐÔNG ANH - HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Quốc Thành HÀ NỘI – 2015 ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài “Quản lí hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội”, tôi đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện của Ban Giám hiệu Trường Đại học Giáo dục, Lãnh đạo Phòng Đào tạo và Công tác sinh viên, Ban Chủ nhiệm Khoa quản lý giáo dục, cùng toàn thể các thầy cô, các cán bộ, chuyên viên các phòng, ban chức năng Trường Đại học Giáo dục. Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành về sự giúp đỡ đó. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Trần Quốc Thành người thầy đã trực tiếp định hướng và hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng GD - ĐT huyện Đông Anh; Huyện ủy - UBND huyện Đông Anh đã hết lòng giúp đỡ và cung cấp những thông tin hết sức quý báu về ngành giáo dục của Huyện nhà. Tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc tới bạn bè, đồng nghiệp của tôi đang công tác tại trường THCS Vân Hà và gia đình đã động viên, khích lệ, tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nôi, tháng 10 năm 2014 Tác giả luận văn Lê Quang Hoa iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CM Chuyên môn DH Dạy học GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giáo viên HSG Học sinh giỏi HT Hiệu trưởng KT-XH Kinh tế - Xã hội NT Nhà trường PPDH Phương pháp dạy học QLGD Quản lý giáo dục TCM Tổ chuyên môn THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TPCM Tổ phó chuyên môn TTCM Tổ trưởng chuyên môn UBND Ủy ban nhân dân XHCN Xã hội chủ nghĩa iv MỤC LỤC Lời cảm ơn………………………………………………………..…………...i Danh mục chữ viết tắt………………………………………..……………….ii Mục lục……………………………………………………………………....iii Danh mục bảng……………………………………………………….……..vii Danh mục sơ đồ………………………………………………………….…viii MỞ ĐẦU ........................................................................................................ i Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ............................. 16 1.1. Vài nét tổng quan nghiên cứu vấn đề ..................................................... 16 1.2. Các khái niệm có liên quan đến vấn đề nghiên cứu................................ 20 1.2.1. Quản lý và chức năng quản lý............................................................. 20 1.2.2. Quản lý giáo dục................................................................................. 24 1.2.3. Quản lí nhà trường .............................................................................. 25 1.2.4. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ...................................................... 27 1.3. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở ................... 29 1.3.1. Trường THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân................................ 29 1.3.2. Những yêu cầu đổi mới đối với trường trung học cơ sở trong giai đoạn hiện nay........................................................................................................ 29 1.3.3. Tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở ........................................... 30 1.4. Nội dung quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THCS ........... 34 1.4.1. Quy hoạch và bổ nhiệm tổ trưởng chuyên môn................................... 34 1.4.2. Quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn .............................................................................................................. 35 1.4.3. Quản lý hoạt động dạy học ................................................................. 35 1.4.4. Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của GV thông qua tổ chuyên môn .................................................................................................. 37 1.4.5. Quản lý hoạt động sinh hoạt chuyên môn của tổ chuyên môn ............. 39 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động tổ chuyên môn ............ 42 5 1.5.1. Yếu tố chủ quan .................................................................................. 42 1.5.2. Yếu tố khách quan .............................................................................. 44 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................ 45 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ VÂN HÀ – ĐÔNG ANH – HÀ NỘI.............................................................................................................. 46 2.1.Khái quát về đặc điểm của trường trung học cơ sở Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội ............................................................................................................... 46 2.1.1. Về đặc điểm chung của huyện Đông Anh ........................................... 46 2.1.2. Định hướng phát triển giáo dục .......................................................... 47 2.2. Quá trình phát triển trường trung học cơ sở Vân Hà .............................. 49 2.2.1. Quá trình hình thành trường................................................................ 49 2.2.2. Cơ sở vật chất của trường ................................................................... 49 2.2.3. Các thành tích phát triển giáo dục của nhà trường .............................. 50 2.3. Thực trạng tổ chức và hoạt động các tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở Vân Hà ................................................................................................ 53 2.3.1. Cơ cấu tổ chức .................................................................................... 53 2.3.2. Đặc điểm hoạt động của tổ chuyên môn ở trường Trung học cơ sở Vân Hà ................................................................................................................ 54 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở Vân Hà ......................................................................................................... 55 2.4.1. Thực trạng công tác bổ nhiệm và quy hoạch tổ trưởng chuyên môn ... 56 2.4.2. Thực trạng công tác quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch của tổ chuyên môn .................................................................................................. 57 2.4.3.Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ................................................. 59 2.4.4. Thực trạng công tác quản lý đổi mới phương pháp dạy học đối với tổ chuyên môn .................................................................................................. 60 2.4.5. Thực trạng quản lý hoạt động sinh hoạt của tổ chuyên môn................ 62 2.5. Đánh giá chung...................................................................................... 77 6 2.5.1. Điểm mạnh ......................................................................................... 77 2.5.2. Điểm yếu ............................................................................................ 78 2.5.3. Thời cơ ............................................................................................... 78 2.5.4. Thách thức .......................................................................................... 79 Tiểu kết chương 2 ........................................................................................ 79 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ VÂN HÀ, HUYỆN ĐÔNG ANH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY .................... 80 3.1. Định hướng phát triển phát triển của trường và các nguyên tắc đề xuất biện pháp ...................................................................................................... 80 3.1.1. Định hướng phát triển của trường trung học cơ sở Vân Hà ................. 80 3.1.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý .......................................... 81 3.2. Các biện pháp quản lý cụ thể ................................................................. 82 3.2.1. Quy hoạch tổ chuyên môn theo đặc trưng các môn học và đảm bảo hiệu quả trong hoạt động chuyên môn .................................................................. 82 3.2.2. Đổi mới công tác xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn ....................................................................................... 83 3.2.3. Chỉ đạo tổ chuyên môn quản lý hoạt động dạy học theo định hướng đổi mối nội dung, phương pháp dạy học............................................................. 85 3.2.4. Tổ chức hoạt động bồi dưỡng và tự bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và năng lực quản lý cho tổ trưởng chuyên môn ............................................ 90 3.2.5. Đổi mới quản lý hoạt động sinh hoạt của tổ chuyên môn .................... 93 3.2.6. Tăng cường hoạt động giao lưu, học tập, trao đổi kinh nghiệm giữa các tổ chuyên môn trong trường với các tổ chuyên môn ở các trường tiên tiến trong huyện ................................................................................................ 102 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................... 104 3.4. Thăm dò mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ............... 106 Tiểu kết chương 3 ...................................................................................... 110 7 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................... 111 1. Kết luận .................................................................................................. 111 2. Khuyến nghị ........................................................................................... 112 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................. 114 PHỤ LỤC.................................................................................................. 117 8 DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Kết quả xếp loại hai mặt GD từ năm học 2011 - 2012 đến năm học 2013 – 2014………………………...……………. Bảng 2.2. 39 Thành tích thi HSG cấp Huyện - cấp Thành phố từ năm học 2011 - 2012 đến năm học 2013 – 2014……...………... 40 Bảng 2.3. Kết quả tốt nghiệp của trường và của Huyện Đông Anh.. 41 Bảng 2.4. Kết quả thi vào THPT các năm………………..………….. 41 Bảng 2.5. Các tổ chuyên môn và số lượng GV từ năm học 2011 2012 đến năm học 2013 - 2014……………..…………….. Bảng 2.6. Kết quả khảo sátcông tác bổ nhiệm và quy hoạch tổ trưởng CM………………………………………………...……….. Bảng 2.7. 42 44 Kết quả khảo sát công tác quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch của TCM………………...…………………. 46 Bảng 2.8. Kết quả khảo sát quản lý hoạt động DH…………………... 48 Bảng 2.9. Kết quả khảo sát công tác quản lý đổi mới PPDH đối với TCM……………………………………………………….. 49 Bảng 2.10. Kết quả khảo sát quản lý hoạt động sinh hoạt của TCM….. 50 Bảng 2.11. Kết quả khảo sát công tác quản lý lao động của đội ngũ GV…………………………………………………………. 53 Bảng 2.12. Kết quả khảo sát về quản lý hồ sơ CM…………………… 54 Bảng 2.13. Kết quả khảo sát về quản lý việc thực hiện chương trình, kế hoạch GD của TCM……………………………………….. 55 Bảng 2.14. Kết quả khảo sátvề quản lý việc kèm cặp, bồi dưỡng các thành viên của TCM………………………………………... 57 Bảng 2.15. Kết quả khảo sát về quản lý hoạt động bồi dưỡng HSGphụ đạo HS yếu, kém của TCM………………………………… 59 Bảng 2.16. Kết quả khảo sát về quản lý việc kiểm tra đánh giá cho điểm của TCM……………………………………………... 9 60 Bảng 2.17. Kết quả khảo sát về quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của GV và nghiên cứu khoa học kỹ thuật của HS…….. 62 Bảng 2.18. Kết quả khảo sát quản lý hoạt động dự giờ, thao giảng, hội giảng……………………………………………………….. 63 Bảng 2.19. Kết quả khảo sát về quản lý việc học tập của TCM với các trường bạn…………………………………………………. Bảng 3.1. Kết quả khảo sát về mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động TCM ở trường THCS Vân Hà…………. Bảng 3.2. 64 95 Kết quả khảo sát về mức độ khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động TCM ở trường THCS Vân Hà………………. 10 96 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Các chức năng quản lý …………………………………… 12 Sơ đồ 1.2. Mười thành tố cấu thành nhà trường……………………… 15 Sơ đồ 3.1. Sơ đồ tổ hợp mối quan hệ giữa các biện pháp……………. 94 11 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đất nước đang trên đường phát triển và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Nhu cầu đào tạo được nguồn nhân lực để phát triển kinh tế - xã hội đã đặt ra cho ngành giáo dục nhiều khó khăn và thách thức. Trước thực tế đó đòi hỏi ngành giáo dục cần phải có những đổi mới để đáp ứng được sự phát triển của đất nước. Chiến lược Phát triển giáo dục giai đoạn 2011 - 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt có nêu: Xây dựng nền giáo dục có tính nhân dân, tính dân tộc, tiên tiến, hiện đại, XHCN, lấy Chủ nghĩa Mác-Lê Nin và Tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng. Thực hiện công bằng xã hội trong giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục vùng khó để đạt được mặt bằng chung, đồng thời tạo điều kiện cho các địa phương và các cơ sở giáo dục có điều kiện bứt phá nhanh, đi trước một bước đạt trình độ ngang bằng với các nước có nền giáo dục phát triển. Xây dựng xã hội học tập, tạo điều kiện để ai cũng được đi học, học tập suốt đời, đặc biệt đối với người dân tộc thiểu số, người nghèo, con em diện chính sách [7]. Kết luận số 51-KL/TW ngày 29/10/2012 Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) chỉ rõ: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là một yêu cầu khách quan và cấp bách của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ở nước ta trong giai đoạn hiện nay. Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo bao gồm: đổi mới tư duy; đổi mới mục tiêu đào tạo; hệ thống tổ chức, loại hình giáo dục và đào tạo; nội dung, phương pháp dạy và học; cơ chế quản lý; xây dựng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý; cơ sở vật chất, nguồn lực, điều kiện bảo đảm…, trong toàn hệ thống (giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục đại học, đào tạo nghề)” Hội nghị đã đề ra phương hướng phát triển giáo dục và đào tạo đến năm 2020: “Quán triệt đầy đủ và thể hiện bằng kế hoạch, chương trình hành động cụ thể quan điểm giáo dục – đào tạo là quốc sách hàng đầu, phải đi trước và được đầu tư trước”. [4] 12 Trong những năm qua, ngành GD&ĐT luôn nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và toàn thể xã hội. Ngành GD&ĐT đã có những chiến lược và các giải pháp để tăng cường hiệu quả công tác quản lý dạy - học; đội ngũ GV, cán bộ quản lý GD hoạt động có chất lượng và hiệu quả, đặc biệt quản lý hoạt động của TCM. Đối với nhà trường THCS thì TCM là đơn vị quản lý trực tiếp triển khai các hoạt động CM. Hoạt động TCM luôn có một vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ, chất lượng DH trong nhà trường. Đối với GV, TCM là nơi mà họ có thể thực hiện học tập, trao đổi CM một cách gần gũi và thiết thực nhất. Hoạt động của tổ chuyên môn hiệu quả thì chất lượng dạy và học trong nhà trường được nâng cao. Tuy nhiên, trong quá trình quản lý hoạt động của các tổ chuyên môn ở trường THCS còn bộc lộ nhiều khó khăn, bất cập. Nhiều trường chưa nhận thức đúng và đầy đủ vị trí vai trò hoạt động của tổ chuyên môn trong hoạt động chung của nhà trường. Các tổ chuyên môn chưa phát huy được hiệu quả hoạt động để có thể đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Đó là đổi mới tư duy, nhận thức, triết lý giáo dục, về sứ mạng của giáo dục; đổi mới quan điểm phát triển giáo dục; đổi mới mục tiêu giáo dục; đổi mới và lành mạnh hóa môi trường giáo dục; đổi mới nội dung và phương thức giáo dục; đổi mới cơ chế phát triển giáo dục; đổi mới động lực – nguồn lực phát triển giáo dục; đổi mới tổ chức chỉ đạo thực hiện quá trình đổi mới giáo dục.Vấn đề quản lý hoạt động của tổ chuyên môn như thế nào vừa đảm bảo hoạt động quản lý của hiệu trưởng vừa không làm rào cản hoạt động tổ chuyên môn, vừa phát huy được vai trò, khả năng hoạt động sáng tạo, hiệu quả của tổ chuyên môn trong hoạt động giảng dạy và thực hiện mục tiêu GD. Trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội có đội ngũ cán bộ quản lý mới được bổ nhiệm (Hiệu trưởng năm 2013; Hiệu phó năm 2014) nên thâm niên quản lý còn ít, kinh nghiệm thực tiễn quản lý còn yếu. Đối với TCM, các tổ trưởng CM đều không còn trẻ, số năm công tác trên 20 năm. Các tổ trưởng đều là những cá nhân có nhiều cố gắng, tận tụy, có tinh thần trách nhiệm 13 trong công việc, có trình độ CM, nghiệp vụ, có kinh nghiệm giảng dạy và điều hành tổ. Tuy nhiên các tổ trưởng chưa có phương pháp quản lý điều hành thực sự khoa học, thiếu tính đồng bộ, hệ thống, chưa có sự nhanh nhạy và quyết đoán trong việc cải tiến công tác điều hành quản lý điều hành tổ. Dẫn tới hiệu quả, chất lượng giáo dục còn chưa cao. Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên, tác giả chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường Trung học cơ sở Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội” 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở lý luận và thực tiễn hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn của nhà trường đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS - Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội. 4. Giả thuyết khoa học Trên cơ sở xác định rõ cơ sở lý luận và đánh giá đúng thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội đó là: các tổ trưởng chưa có phương pháp quản lý điều hành thực sự khoa học, thiếu tính đồng bộ, hệ thống, chưa có sự nhanh nhạy và quyết đoán trong việc cải tiến công tác điều hành quản lý điều hành tổ. Sinh hoạt chuyên môn còn mang nặng tính hình thức. Từ đó có thể đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động TCM một cách đồng bộ, có hệ thống. Nếu thực hiện đầy đủ các biện pháp đó và áp dụng các phương pháp quản lý phù hợp với đặc điểm của giáo viên THCS thì có thể nâng cao chất lượng hoạt động tổ chuyên môn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 14 + Xác lập cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS; + Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội; + Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội theo hướng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 6. Phạm vi nghiên cứu Nội dung nghiên cứu được giới hạn trong khuôn khổ hoạt động của các tổ chuyên môn thuộc trường THCS. Điều tra, khảo sát hoạt động của các tổ chuyên môn và quản lý hoạt động tổ chuyên môn từ năm học 2010 - 2011 đến năm học 2013 - 2014 của trường THCS Vân Hà, huyện Đông Anh, TP Hà Nội. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Nghiên cứu các quan điểm, đường lối, chính sách, chiến lược giáo dục của Đảng và Nhà nước về phát triển giáo dục. - Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá các quan điểm, đường lối giáo dục của Đảng và Nhà nước; các phạm trù; khái niệm. - Nghiên cứu một số các luận văn về khoa học quản lý giáo dục liên quan. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến quản lý hoạt động TCM ở trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội : Kế hoạch thực hiện nhiệm vụ năm học, các báo cáo tổng kết năm học. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lý giáo dục trong các năm học. - Phương pháp quan sát, phỏng vấn, làm phiếu điều tra, trưng cầu ý kiến của hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên về thực trạng hoạt động TCM. 7.3. Phương pháp nghiên cứu bổ trợ Phương pháp thống kê toán học. 15 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị và tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn được cấu trúc gồm 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội trong giai đoạn hiện nay. CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Vài nét tổng quan nghiên cứu vấn đề Nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên THCS là một vấn đề tưởng như đơn giản nhưng lại rất khó khăn, phức tạp và cơ bản. Vì thực chất công tác quản lý trường học của Hiệu trưởng chủ yếu là quản lý hoạt động chuyên môn với mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên THCS. Việc nâng cao chất lượng dạy học trong các nhà trường nói chung và nhà trường THCS nói riêng từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm của các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển Giáo dục và Đào tạo của xã hội, nâng cao chất lượng giảng dạy, vai trò đóng góp của các biện pháp là hết sức quan trọng. Đây là vấn đề luôn luôn được các nhà khoa học trong và ngoài nước quan tâm. Họ nghiên cứu thực tiễn các nhà 16 trường để tìm ra biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn sao cho có hiệu quả nhất. Các nghiên cứu quản lý giáo dục Xô Viết đã cho rằng: “ Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ giáo viên” với kinh nghiệm 26 năm làm hiệu trưởng VAXukhomlin xiki (VA.Xukhomilinki - Một số kinh nghiệm lãnh đạo của hiệu trưởngTHPT) đã tổng kết được những thành công cũng như thất bại của mình. Cùng với nhiều tác giả khác ông đã đưa ra một số biện pháp quản lý của trường THCS như sau: Việc phân công công việc hợp lý qua các thành viên trong BGH, Hiệu trưởng và phó Hiệu trưởng phụ trách chuyên môn; tổ trưởng chuyên môn. Các tác giả nhấn mạnh đến sự phối hợp chặt chẽ, sự thống nhất quản lý giữa Hiệu trưởng và phó Hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn để đạt mục tiêu đề ra. Các tác giả đều khẳng định vai trò lãnh đạo toàn diện của Hiệu trưởng. Trong những trang viết của mình,V.A.Xukhomlinki cũng như các tác giả V.PXtrezicodin, Gigoocscaia, Zakhonôp... đều cho rằng một trong những chức năng của Hiệu trưởng nhà trường là phải xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, phát huy được tính chủ động, sáng tạo trong lao động và tạo ra khả năng ngày càng hoàn thiện vì tay nghề sư phạm của mình. Muốn xây dựng đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn, tâm huyết với nghề, người hiệu trưởng phải có quyền lựa chọn đội ngũ giáo viên cho trường mình, đó là những người yêu trẻ, phải biết giao tiếp với trẻ, nắm vững chuyên môn giảng dạy, nắm vững các khoa học có liên quan các môn trong nhà trường, vận dụng linh hoạt lý luận dạy học, lý luận giao tiếp, tâm lý học... Hiệu trưởng phải biết đề ra yêu cầu nâng cao trình độ chuyên môn của từng giáo viên trong trường, từ đó có nội dung, hình thức tổ chức bồi dưỡng cho phù hợp. Những biện pháp bồi dưỡng có hiệu quả được các tác giả đề cập đến là tổ chức cho giáo viên học tập có hệ thống về triết học, kinh tế chính trị học, với các hình thức phong phú và hấp dẫn, trao đổi thông tin, triển lãm 17 khoa học, giao lưu với giáo viên dạy giỏi... nhằm mục đích: Nâng cao nhận thức của giáo viên về chủ nghĩa Mác - Lê nin, nâng cao trình độ về bộ môn mình dạy, đồng thời cũng hoàn thiện tay nghề sư phạm của mình. Ở Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu chủ yếu về mặt lý luận như quản lý và chức năng quản lý, về tiêu chuẩn và phẩm chất cần có của người quản lý, vai trò của Hiệu trưởng trường THCS, về sự liên hệ giữa khoa học quản lý và khoa học khác. Các công trình nghiên cứu riêng về chân dung người Hiệu trưởng trường học, có thể kể đến các tác giả: Nguyễn Ngọc Quang, Hà Sỹ Hồ, Lê Tuấn, Nguyễn Văn Lê... Trong các công trình đó, các tác giả đã nhấn mạnh vai trò của quản lý trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục. Đặc biệt với sự tâm huyết của mình với công tác giáo dục các tác giả đã nhấn mạnh: Hiệu trưởng phải là người “luôn luôn biết kết hợp một cách hữu cơ sự quản lý dạy và học (theo nghĩa rộng) với sự quản lý của quá trình bộ phận, hoạt động dạy và học các môn và hoạt động khác bổ trợ cho hoạt động dạy và học nhằm làm cho tác động giáo dục được hoàn chỉnh, trọn vẹn”. Biện pháp giáo dục chính trị tư tưởng cho giáo viên và bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ để xây dựng tiềm lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên cũng là biện pháp không thể thiếu được mà phải làm thường xuyên liên tục. Công tác thi đua và khen thưởng trong quá trình quản lý là vấn đề rất quan trọng. Bởi vì thi đua là động lực cho mọi thành viên phát huy hết khả năng, trí tuệ, động viên lẫn nhau dạy thật tốt, học thật tốt, làm cho chất lượng và hiệu quả giáo dục ngày một nâng cao hơn. Về vai trò công tác quản lý trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Phải không ngừng cải tiến nâng cao chất lượng, điều hành và quản lý của mình để qua đó tác động có hiệu quả vào quá trình cải tiến chất lượng ở các khâu, các bộ phận của hệ thống giáo dục cấp vi mô cũng như cấp vĩ mô. Các công trình khoa học này với tầm vóc quy mô cũng như ý nghĩa, lý luận và 18 thực tiễn nhất định trong quản lý, quản lý giáo dục, quản lý trường học. Tuy nhiên các công trình này chỉ nghiên cứu về mặt lý luận, song nghiên cứu về biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên THCS chưa được đề cập cụ thể đầy đủ và chi tiết trong khoa học giáo dục. Chính đây là vấn đề bức xúc trong chiến lược và phát triển giáo dục mà nước ta cần “Đổi mới mạnh mẽ nội dung- phương pháp và quản lý Giáo dục -Đào tạo”. Gần đây một số luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục chuyên ngành quản lý giáo dục bước đầu tổ chức nghiên cứu thực trạng và hệ thống được một số vấn đề về quản lý cũng như đề xuất một số biện pháp quản lý như đề tài: “ Biên pháp quản lý hoạt động dạy và giao lưu thầy trò nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh THPT tỉnh Gia lai” của Trần Ngọc Chi (1997) “ Một số biện pháp quản lý chuyên môn của Hiệu trưởng nhằm góp phần nâng cao kết quả học tập cho các học sinh THPT thị xã sơn La “ của Nguyễn Khai Tâm (2000) “Các biện pháp quản lý hoạt động dạy của Hiệu trưởng trường THPT tỉnh Thái Nguyên “ của Đinh Thị Tuyết Mai (2002)” “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng các trường THPT huyện Yên Khánh - Ninh Bình trong bối cảnh hiện nay” của Đỗ Văn Thông (2008). “ Biện pháp quản lý chuyên môn của Hiệu trưởng trường THPT Ngô Gia Tự tỉnh Bắc Ninh “ của Nguyễn Hữu Hùng (2010)... Các nghiên cứu trên nhìn chung đã bàn một số các biện pháp quản lý trên cơ sở quản lý hoạt động DH, TCM trong nhà trường. Tuy nhiên, các tác giả chưa đề cập đến nhiều các các biện pháp để phát huy được vai trò, khả năng, năng lực tự chủ của TCM, các giải pháp xây dựng TCM. Vấn đề quản lý hoạt động TCM là một vấn đề khó khăn, phức tạp nhưng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc nâng cao chất lượng DH và chất GD trong nhà trường. Tuy nhiên, việc nghiên cứu quản lý hoạt động TCM trên địa bàn thành phố Hà Nội có rất ít tác giả hay đề tài nào nghiên cứu. Để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động TCM ở trường THCS, cần có 19 một nghiên cứu hệ thống và cụ thể. 1.2. Các khái niệm có liên quan đến vấn đề nghiên cứu 1.2.1. Quản lý và chức năng quản lý 1.2.1.1. Quản lý Hoạt động quản lý xuất hiện rất sớm từ khi con người biết hợp sức lại với nhau để thực hiện một mục đích nào đó. Từ thời thượng cổ, trung cổ đến thời hiện đại, trải qua hàng nghìn năm lịch sử phát triển hoạt động quản lý đã có những phát triển và trở thành bộ môn khoa học quản lý. Có nhiều khái niệm khác nhau về quản lý. C.Mac đã viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều đều cần đến một sự chỉ đạo điều hành những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể, khác với sự vận động của các khí quan độc lập với nó. Một người độc tấu vĩ cầm thì tự điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng”. [9, tr.180] Tác giả F. W. Taylor cho rằng quản lý là biết chính xác điều bạn muốn người khác làm và sau đó thấy rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất. Còn H. Koontz thì lại khẳng định: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm (tổ chức). Mục tiêu của quản lý là hình thành một môi trường mà trong đó con người có thể đạt được các mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất”. [16. tr. 327] Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc, quản lý là: “Quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra”. [10, tr. 9] Tác giả Nguyễn Ngọc Quang quan niệm: “Quản lý là hoạt động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động nói 20