Tài liệu Giải pháp hoàn thiện công tác kế toán tài sản cố định tại công ty cổ phần đầu tư thương mại và dịch vụ hải anh (2)

MỤC LỤC MỤC LỤC.........................................................................................................1 CHƯƠNG 1: LÍ LUẬN CHUNG VỀ CÔNG TÁC TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG DOANH NGHIỆP.......................3 1.1 Những vấn đề chung về tiền lương và các khoản trích theo lương.............3 1.1.1 Lao động, tiền lương, các khoản trích theo lương và ý nghĩa của việc quản lí lao động, tiền lương và các khoản trích theo lương..............................3 1.1.2 Các nguyên tắc cơ bản trong tiền lương:..................................................3 1.1.3 Nhiệm vụ của kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương.............3 1.2 Các hình thức tiền lương, quỹ tiền lương, quỹ BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ ................................................................................................................ 3 1.2.1 Các hình thức tiền lương..........................................................................3 1.2.2 Quỹ tiền lương..........................................................................................3 Để đảm bảo cho doanh nghiệp hoàn thành và vượt mức kế hoạch sản xuất thì việc quản lý và chi tiêu quỹ tiền lương phải hợp lý, tiết kiệm, có hiệu quả......3 1.2.3 Quỹ BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ........................................................3 1.3 Kế toán tổng hợp tiền lương và các khoản trích theo lương.......................3 1.3.1 Kế toán tiền lương....................................................................................3 1.3.2 Kế toán các khoản trích theo lương..........................................................3 1.4 Tổ chức công tác kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương trong điều kiện kế toán máy........................................................................................3 1.4.1 Sự cần thiết phải ứng dụng kế toán máy...................................................3 1.4.2 Tổ chức khai báo ban đầu........................................................................3 1.4.3 Tổ chức mã hóa các đối tượng..................................................................3 1.4.4 Tổ chức cập nhật dữ liệu..........................................................................3 1.4.5 Xử lý dữ liệu.............................................................................................3 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TẠI NHÀ MÁY Ô TÔ VEAM.........3 1 2.1 Giới thiệu chung về công ty.........................................................................3 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Nhà máy ô tô VEAM..................3 2.1.2. Đặc điểm tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh ở Nhà máy ô tô VEAM...............................................................................................................3 2.1.3. Đặc điểm tổ chức quản lý tại Nhà máy ô tô VEAM................................3 2.1.4. Đặc điểm tổ chức công tác kế toán tại Nhà máy ô tô VEAM.................3 Có bốn báo cáo tài chính được lập theo quy định của nhà nước:......................3 2.2 Thực trạng công tác kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại Nhà máy ô tô VEAM.........................................................................................3 2.2.1 Đặc điểm chung về tình hình lao động tại Nhà máy ô tô VEAM.............3 2.2.2 Thực trạng mã hóa các đối tượng liên quan đến kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương.......................................................................................3 2.2.3 Chế độ trả lương.......................................................................................3 2.2.4 Tổ chức tính lương và các khoản phải trả cho người lao động tại Nhà máy ô tô VEAM................................................................................................3 2.2.5 Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương....................................3 2.2.6 Trình bày thông tin về tiền lương và các khoản trích theo lương trên báo cáo kế toán.........................................................................................................3 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ Ý KIẾN NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TẠI NHÀ MÁY Ô TÔ VEAM................................................................................................................. 3 3.1. Nhận xét chung về công tác tiền lương và các khoản trích theo lương tại Nhà máy ô tô VEAM.........................................................................................3 3.1.1 Ưu điểm....................................................................................................3 3.1.2 Hạn chế và tồn tại.....................................................................................3 3.2 Một số ý kiến nhằm hoàn thiện công tác kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại Nhà máy ô tô VEAM.........................................................3 2 3.2.1 Sự cần thiết hoàn thiện tổ chức kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại nhà máy ô-tô VEAM..................................................................3 3.2.2 Một số giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại nhà máy ô-tô VEAM .........................................................3 3 CHƯƠNG 1 4 LÍ LUẬN CHUNG VỀ CÔNG TÁC TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG DOANH NGHIỆP 1 Những vấn đề chung về tiền lương và các khoản trích theo lương. 2 Lao động, tiền lương, các khoản trích theo lương và ý nghĩa của việc quản lí lao động, tiền lương và các khoản trích theo lương. 3 Lao động và ý nghĩa của việc quản lý lao động Quá trình phát triển của xã hội loài người qua các thời kỳ, việc tạo ra của cải vật chất đều không tách rời lao động. Lao động là sự hoạt động chân tay và trí óc của con người nhằm biến đổi các vật tự nhiên thành những vật phẩm thỏa mãn nhu cầu sinh hoạt của con người. Lao động của con người cùng với đối tượng lao động và tư liệu lao động hợp thành ba yếu tố của quá trình sản xuất. Trong ba yếu tố đó thì lao động của con người là yếu tố quan trọng nhất, vì nếu không có lao động của con người thì tư liệu lao động ( như công cụ sản xuất, ruộng đất, nhà cửa dùng vào sản xuất…) và đối tượng lao động ( như nguyên liệu, vật liệu…)chỉ là vô dụng. Trong quá trình lao động, con người luôn sáng tạo, cải tiến công cụ, hợp tác cùng nhau trong sản xuất…để không ngừng nâng cao năng suất lao động. Để quá trình sản xuất đạt hiêu quả cao, việc phân công lao động hợp lý, phát huy sở trường của từng nguời, nhóm người lao động là cần thiết và vô cùng quan trọng. Quản lý lao động gồm nhiều vấn đề, song chủ yếu thể hiện trên một số nội dung sau: - Quản lý số lượng lao động: Là quản lý về số lượng người lao động trên các mặt: giới tính, độ tuổi… 5 - Quản lý chất lượng lao động: Là quản lý năng lực mọi mặt của người lao động trong quá trình sản xuất tại ra sản phẩm như: sức khỏe lao động, trình độ kỹ năng - kỹ xảo… Chỉ có trên cơ sở nắm chắc số lượng, chất lượng lao động thì việc quản lý lao động mới hợp lý, làm cho quá trình sản xuất của doanh nghiệp hoạt động nhịp nhàn có hiệu quả. Ngược lại, không quan tâm đúng mức việc quản lý lao động sẽ dẫn tới sức sản xuất của doanh nghiệp trì trệ, kém hiệu quả. Đồng thời, quản lý lao động tốt là cơ sở cho vệc đánh giá trả thù lao cho từng lao động đúng mức, việc trả thù lao đúng sẽ kích thích được toàn bộ lao động trong doanh nghiệp lao động sáng tạo, nâng cao kỹ năng - kỹ xảo, tiết kiệm nguyên vật liệu, tăng năng suất lao động, góp phần tăng lợi nhuận của doanh nghiệp. 4 Tiền lương, các khoản trích theo lương và ý nghĩa Để đảm bảo quá trình sản xuất diễn ra liên tục, trước hết phải đảm bảo tái sản xuất sức lao động. Điều đó có nghĩa là sức lao động mà con người hao phí trong quá trình sản xuất phải được bồi hoàn dưới dạng thù lao lao động. Tiền công hay tiền lương là phần thù lao lao động được biểu hiện bằng tiền mà doanh nghiệp trả cho người lao động căn cứ vào thời gian, khối lượng, chất lượng sản phẩm họ làm ra. Thực chất, tiền lương là biểu hiện bằng tiền của giá trị sức lao động của người làm công. Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, sức lao động cũng như các hàng hóa khác. Nó có giá cả và phụ thuộc vào quy luật cung cầu và chịu sự tác động của các quy luật kinh tế thị trường. Tiền lương là nguồn thu nhập chính của người lao động. Nó là nguồn đảm bảo cuộc sống của bản thân người lao động và gia đình họ. Đối với chủ doanh nghiệp, khối lượng tiền lương trả cho người lao động được coi là khoản chi phí kinh doanh. Việc trả lương cho người lao động một cách hợp lý sẽ 6 kích thích được người lao động trong nâng cao tay nghề, nâng cao ý thức kỷ luật, thi đua lao động sản xuất thúc đẩy được sản xuất phát triển và ngược lại. Ngoài tiền lương, người lao động còn được hưởng các khoản phụ cấp, trợ cấp như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, kinh phí công đoàn… Các khoản này cũng góp phần trợ giúp người lao động và tăng thêm thu nhập cho họ trong các trường hợp khó khăn, tạm thời hoặc vĩnh viễn mất sức lao động. 5 Các nhân tố ảnh hưởng đến tiền lương: Tiền lương không chỉ thuần tuý là vấn đề kinh tế, vấn đề lợi ích mà nó còn là vấn đề xã hội liên quan trực tiếp đến chính sách kinh tế vĩ mô của Nhà nước. Do vậy, tiền lương bị ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố: - Nhóm yếu tố thuộc về doanh nghiệp: chính sách của doanh nghiệp, khả năng tài chính, cơ cấu tổ chức, bầu không khí văn hoá của doanh nghiệp… - Nhóm yếu tố thuộc về thị trường lao động: quan hệ cung cầu trên thị trường, mặt bằng chi phí tiền lương, chi phí sinh hoạt, thu nhập quốc dân, tình hình kinh tế - pháp luật… - Nhóm yếu tố thuộc về người lao động: số lượng - chất lượng lao động, thâm niên công tác, kinh nghiệm làm việc và các mối quan hệ khác. - Nhóm yếu tố thuộc về công việc: lượng hao phí lao động trong quá trình làm việc, cường độ lao động, năng suất lao động.. 6 Các nguyên tắc cơ bản trong tiền lương: - Mức lương được hình thành trên cơ sở thoả thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động. - Mức lương trong hợp đồng lao động phải lớn hơn mức lương tối thiểu do Nhà nước qui định. 7 - Người lao động được hưởng lương theo năng suất lao động, chất lượng lao động và kết quả lao động - Trong việc tính và trả lương phải tuân thủ các nguyên tắc , cụ thể: + Làm công việc gì, chức vụ gì hưởng lương theo công việc đó, chức vụ đó, dù ở độ tuổi nào, không phân biệt giới tính, dân tộc, tôn giáo mà là hoàn thành tốt công việc được giao thì sẽ được hưởng lương tương xứng với công việc đó. Đây là điều kiện đảm bảo cho sự phân phối theo lao động, đảm bảo sự công bằng xã hội. + Đảm bảo tốc độ tăng năng suất lao động phải tăng nhanh hơn tốc độ của tiền lương bình quân. Đây là nguyên tắc quan trọng trong việc tiến hành sản xuất kinh doanh, bởi tăng năng suất lao động là cơ sở cho việc tăng lương, tăng lợi nhuận là thực hiện triệt để nguyên tắc trên. 7 Nhiệm vụ của kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương Để phục vụ yêu cầu quản lý chặt chẽ, có hiệu quả, kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương ở doanh nghiệp phải thực hiện các nhiệm vụ sau: - Tổ chức hạch toán đúng thời gian, số lượng, chất lượng và kết quả lao động của người lao động, tính đúng và thanh toán kịp thời tiền lương và các khoản liên quan khác cho người lao động. - Tính toán, phân bổ hợp lý chính xác chi phí tiền lương và các khoản trích BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ cho các đối tượng sử dụng liên quan. - Định kỳ tiến hành phân tích tình hình sử dụng lao động. tình hình quản lý và chi tiêu quỹ tiền lương, cung cấp các thông tin kinh tế cần thiết cho các bộ phận liên quan. 8 8 Các hình thức tiền lương, quỹ tiền lương, quỹ BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ 9 Các hình thức tiền lương Các doanh nghiệp khác nhau luôn có nhiều loại lao động khác nhau, đặc điểm, tính chất, vai trò của từng loại lao động đối với mỗi quá trình sản xuất kinh doanh cũng khác nhau. Vì thế, mỗi doanh nghiệp phải lựa chọn hình thức trả lương cho người lao động sao cho hợp lí, phù hợp với đặc điểm công nghệ cũng như trình độ, năng lực quản lí. Hiện nay, việc trả lương trong các doanh nghiệp phải thực hiện khoản 1 điều 94 Bộ luật lao động năm 2012 và theo nghị định số 05/2015/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành tại điều 58 Bộ luật lao động nước ta. Theo đó, các doanh nghiệp có thể áp dụng ba hình thức trả lương sau: - Hình thức trả lương theo thời gian. - Hình thức trả lương theo sản phẩm. - Hình thức trả lương khoán.  Hình thức trả lương theo thời gian. Là hình thức tính lương theo thời gian làm việc, cấp bậc kỹ thuật và thang lương của người lao động. Mỗi ngành thường quy định các thang lương cụ thể cho các công việc khác nhau. Trong từng thang lương lại chia thành các bậc lương, căn cứ vào trình độ thành thạo kĩ thuật, nghiệp vụ hoặc chuyên môn của người lao động. Mỗi bậc lương ứng với mức tiền lương nhất định. Tiền lương tính theo thời gian có thể thực hiện tính theo tháng, ngày hoặc giờ làm việc của người lao động tuỳ theo yêu cầu và trình độ quản lý thời gian lao động của doanh nghiệp. 9 Lương tháng: Là tiền lương đã được quy định sẵn đối với từng bậc lương trong thang lương, được tính và trả cố định hàng tháng trên cơ sở hợp đồng lao động. Lương tháng thường được áp dụng để trả lương cho nhân viên làm công tác quản lý kinh tế, quản lý hành chính và nhân viên các ngành hoạt động không có tính chất sản xuất. Tiền lương tháng = Tiền lương 1 ngày ¿ Số ngày làm việc thực tế trong tháng Lương tuần: Được trả cho người lao động căn cứ vào mức lương tháng và số tuần thực tế trong tháng. Lương tuần áp dụng cho các đối tượng lao động có thời gian lao động không ổn định, mang tính chất thời vụ. Tiền lương tháng x Tiền lương tuần 12 tháng = Số tuần làm việc theo chế độ (52) Lương ngày: Là tiền lương được tính và trả cho 1 ngày làm việc, thường được áp dụng để trả lương cho lao động trực tiếp hưởng lương thời gian, tính lương cho người lao động trong từng ngày học tập, làm việc, làm các nghĩa vụ khác và làm căn cứ để tính trợ cấp bảo hiểm xã hội. Tiền lương tháng Tiền lương ngày = Số ngày làm việc theo chế độ Lương giờ: Là tiền lương trả cho một giờ làm việc. Được tính dựa trên cơ sở mức lương ngày, nó thường được áp dụng để trả lương cho lao động trựa tiếp trong thời gian làm việc không hưởng theo sản phẩm. Tiền lương giờ Tiền lương ngày = Số giờ làm việc theo chế độ (8) 10 Tiền lương trả theo thời gian có thể thực hiện tính theo thời gian giản đơn hay tính theo thời gian thời gian có thưởng. Tiền lương thời gian tính theo đơn giá cố định còn gọi là tiền lương giản đơn. Hình thức tiền lương này phù hợp với lao động gián tiếp. Tuy nhiên, nó không phát huy được đầy đủ nguyên tắc phân phối theo lao động vì nó không xét đến thái độ lao động, cách sử dụng nguyên vật liệu, máy móc, thiết bị, chưa chú ý đến kết quả và chất lượng công việc thực tế. Tiền lương thời gian giản đơn nếu kết hợp thêm tiền thưởng tạo nên tiền lương thời gian có thưởng. Tiền lương thời gian có thưởng có tác dụng thúc đẩy người lao động tăng năng suất lao động, tiết kiệm vật tư và đảm bảo chất lượng sản phẩm. Hình thức này thường được áp dụng cho các công nhân phụ làm việc ở nơi có mức độ cơ khí hóa, tự động hóa cao. Để tính lương thời gian phải trả cho công nhân viên, cần phải theo dõi và ghi chép đầy đủ thời gian làm việc và phải có đơn giá tiền lương thời gian cụ thể. * Ưu và nhược điểm của chế độ tiền lương theo thời gian: - Ưu điểm: Hình thức này đơn giản, dễ tính toán, phù hợp với công việc mà ở đó không có hoặc chưa có định mức lao động. - Nhược điểm: Hình thức tiền lương này mang tính chất bình quân, không gắn chặt tiền lương với kết quả lao động, không khuyến khích được công nhân viên tích cực trong lao động.  Hình thức trả lương theo sản phẩm. Tiền lương tính theo sản phẩm là tiền lương tính trả cho người lao động theo kết quả lao động, khối lượng sản phẩm và lao vụ đã hoàn thành, đảm bảo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng đã quy định và đơn giá tiền lương tính cho một đơn vị sản phẩm, lao vụ đó. Tiền lương sản phẩm phải trả được tính bằng: 11 Tiền lương = Số lượng, khối lượng x Đơn giá tiền lương sản phẩm sản phẩm công việc hoàn thành hay công việc Tuỳ thuộc vào điều kiện và ttnh ht nh cụ thể ở từng doanh nghiệp, ht nh thức trả lương theo sản phẩm được vận dụng theo các phương pháp cụ thể: Trả lương theo sản phẩm trực tiếp, trả lương theo sản phẩm gián tiếp, trả lương theo sản phẩm có thưởng, trả lương theo sản phẩm lũy tiến. - Trả lương theo sản phẩm trực tiếp: Tiền lương theo sản phẩm trực tiếp được tính cho từng người lao động hay cho một tập thể người lao động thuộc bộ phận trực tiếp sản xuất. Theo cách tính này, tiền lương được lĩnh căn cứ vào số lượng sản phẩm hoặc khối lượng công việc hoàn thành và đơn giá tiền lương mà không hạn chế khối lượng sản phẩm, công việc hoàn thành. Lương sản phẩm = Số lượng sản phẩm x Đơn giá lương trực tiếp hoàn thành Đây là hình thức trả lương phổ biến trong các doanh nghiệp vì có ưu điểm dễ tính, quán triệt nguyên tắc phân phối theo lao động. Tuy nhiên, hình thức này dễ nảy sinh khuynh hướng công nhân chỉ quan tâm đến lợi ích cá nhân mà không quan tâm đến lợi ích chung của tập thể. - Trả lương theo sản phẩm gián tiếp Thường được áp dụng để trả lương cho lao động gián tiếp ở các bộ phận sản xuất như lao động làm nhiệm vụ vận chuyển vật liệu, thành phẩm, bảo dưỡng máy móc, thiết bị... Tiền lương sản phẩm = Tiền lương của bộ phận gián tiếp trực tiếp sản xuất ¿ Tỷ lệ tiền lương của bộ phận gián tiếp Ưu điểm của hình thức này là khuyến khích công nhân phụ quan tâm đến kết quả lao công của công nhân sản xuất chính, từ đó nâng cao tinh thần 12 trách nhiệm, tuy nhiên lại không phản ánh chính xác kết quả lao động của công nhân phụ vì nó còn phụ thuộc vào kết quả lao động của công nhân chính. - Trả lương theo sản phẩm có thưởng Thực chất của hình thức trả lương này là sự kết hợp giữa tiền lương theo sản phẩm với chế độ khen thưởng mà doanh nghiệp quy định Để khuyến khích người công nhân có ý thức trách nhiệm trong sản xuất, công tác, doanh nghiệp có chế độ tiền thưởng khi người công nhân đạt được những chỉ tiêu mà doanh nghiệp đã quy định như thưởng về chất lượng sản phẩm tốt, thưởng về tăng năng suất lao động, tiết kiệm vật tư… Hình thức này đánh vào lợi ích người lao động, làm tốt được thưởng, làm ẩu phải chịu mức phạt tương ứng, do đó, tạo cho người công nhân có ý thức công việc, hăng say lao động. Nhưng hình thức này nếu làm tuỳ tiện sẽ dẫn đến việc trả thưởng bừa bãi, không đúng người đúng việc, gây tâm lí bất bình cho người lao động. - Trả lương theo sản phẩm luỹ tiến: Ngoài tiền lương theo sản phẩm trực tiếp còn căn cứ vào mức độ hoàn thành vượt định mức lao động để tính thêm một phần tiền lương theo tỷ lệ luỹ tiến quy định. Số lượng sản phẩm hoàn thành vượt định mức càng cao thì số tiền lương tính thêm càng nhiều. Trả lương theo hình thức này có tác dụng kích thích mạnh mẽ tinh thần lao động, khuyến khích tăng năng suất, góp phần hoàn thành tốt nhiệm vụ, kế hoạch đề ra của doanh nghiệp nhưng chỉ nên áp dụng ở những khâu quan trọng cần thiết để đẩy nhanh tốc độ sản xuất, đảm bảo cho sản xuất cân đối, đồng bộ hoặc thực hiện công việc có tính đột xuất như phải thực hiện gấp một đơn đặt hàng nào đó. Việc tổ chức quản lí tương đối phức tạp, nếu xác định biểu luỹ tiến không hợp lý sẽ làm tăng giá thành sản phẩm, giảm hiệu quả kinh tế của doanh nghiệp. 13 * Ưu và nhược điểm của chế độ tiền lương theo sản phẩm: - Ưu điểm: Đảm bảo nguyên tắc phân phối theo lao động, gắn bó chặt chẽ thù lao lao động với kết quả sản xuất, kĩ thuật, chuyên môn, nghiệp vụ; khuyến khích người lao động quan tâm đến kết quả và chất lượng sản phẩm. - Nhược điểm: Tính toán phức tạp.  Hình thức trả lương khoán. Đây là hình thức trả lương cho người lao động theo khối lượng và chất lượng công việc và thời gian hoàn thành. Có hai loại khoán: Khoán công việc và khoán quỹ lương. - Khoán công việc: Doanh nghiệp xác định mức tiền lương trả theo từng công việc mà người lao động phải hoàn thành. Hình thức này áp dụng cho những công việc lao động giản đơn, có tính chất đột xuất như: bốc dỡ nguyên vật liệu, hàng hoá, sửa chữa nhà cửa… - Khoán quỹ lương: Căn cứ vào khối lượng từng công việc, khối lượng sản phẩm và thời gian cần thiết để hoàn thành mà doanh nghiệp tiến hành khoán quỹ lương. Người lao động biết trước số tiền lương mà họ sẽ nhận sau khi hoàn thành công việc trong thời gian đã được quy định. Hình thức này áp dụng cho những công việc không thể định mức cho từng bộ phận công việc hoặc những công việc mà xét ra giao khoán từng công việc chi tiết thì sẽ không lợi về mặt kinh tế. Thông thường là những công việc cần hoàn thành đúng thời hạn. * Ưu và nhược điểm của chế độ tiền lương khoán: - Ưu điểm: Trả lương theo cách này tạo cho người lao động có sự chủ động trong việc sắp xếp tiến hành công việc của mình từ đó tranh thủ thời gian hoàn thành công việc được giao. Còn đối với người giao khoán thì yên tâm về thời gian hoàn thành. 14 Nhược điểm: dễ gây ra hiện tượng làm bừa, làm ẩu, không đảm bảo chất lượng do muốn đảm bảo thời gian hoàn thành. Vì vậy, muốn áp dụng phương pháp này thì công tác kiểm nghiệm chất lượng sản phẩm trước khi giao nhận phải được coi trọng, thực hiện chặt chẽ. Nhìn chung, các doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường, đặt lợi nhuận lên mục tiêu hàng đầu nên việc tiết kiệm được chi phí lương là một nhiệm vụ quan trọng, trong đó cách thức trả lương được lựa chọn sau khi nghiên cứu thực tế các loại công việc trong doanh nghiệp là biện pháp cơ bản, có hiệu quả cao để tiết kiệm khoản chi phí này. Thông thường ở một doanh nghiệp thì các phần việc phát sinh đa dạng với quy mô lớn nhỏ khác nhau. Vì vậy, các hình thức trả lương được các doanh nghiệp áp dụng linh hoạt, phù hợp trong mỗi trường hợp, hoàn cảnh cụ thể để có được tính kinh tế cao nhất. 10 Quỹ tiền lương Quỹ tiền lương của doanh nghiệp là toàn bộ các khoản tiền lương, tiền công và các khoản phụ cấp có tính chất tiền lương mà doanh nghiệp trả cho người lao động thuộc doanh nghiệp quản lý. Quỹ tiền lương bao gồm: - Tiền lương trả theo thời gian, trả theo sản phẩm, lương khoán; - Tiền lương trả cho người lao động sản xuất ra sản phẩm hỏng trong phạm vi chế độ quy định; - Tiền lương trả cho người lao động ngừng sản xuất do nguyên nhân khách quan như: đi học, tập quân sự, hội nghị, nghỉ phép năm…; - Các loại phụ cấp làm đêm, thêm giờ, phị cấp độc hại; - Tiền ăn trưa, ăn ca, và các loại tiền thưởng có tính chất thường xuyên. Trong doanh nghiệp, để phục vụ cho công tác hạch toán và phân tích tiền lương có thể chia thành tiền lương chính và tiền lương phụ. 15 Tiền lương chính: Là tiền lương trả người lao động trong thời gian họ làm nhiệm vụ chính , gồm tiền lương trả theo cấp bậc và các khoản phụ cấp kèm theo Tiền lương phụ: là tiền lương trả cho người lao động trong thời gian họ thực hiện các nhiệm vụ khác do doanh nghiệp điều động như: hội họp, tập quân sự, nghỉ phép năm theo chế độ… Để đảm bảo cho doanh nghiệp hoàn thành và vượt mức kế hoạch sản xuất thì việc quản lý và chi tiêu quỹ tiền lương phải hợp lý, tiết kiệm, có hiệu quả. 11 Quỹ BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ 1.2.3.1 Quỹ Bảo hiểm xã hội Quỹ BHXH được hình thành bằng cách trích theo tỷ lệ quy định trên tổng số quỹ lương cơ bản và các khoản phụ cấp ( chức vụ, khu vực…) của người lao động thực tế phát sinh trong tháng. Theo chế độ hiện hành, tỷ lệ trích BHXH là 26%, trong đó 18% do đơn vị hoặc chủ sử dụng lao động nộp, được tính vào chi phí SXKD, 8% còn lại do người lao động đóng góp và được tính trừ vào thu nhập của họ. Quỹ BHXH được chi tiêu cho các trường hợp người lao động ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất; quỹ này do cơ quan BHXH quản lý. 1.2.3.2 Quỹ Bảo hiểm y tế BHYT là hình thức bảo hiểm được áp dụng trong lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ, không vì mục đích lợi nhuận, do Nhà nước tổ chức thực hiện và các đối tượng có trách nhiệm tham gia theo quy định của Luật Bảo hiểm Y tế. Quỹ này được hình thành bằng cách trích theo tỷ lệ quy định trên tổng số quỹ lương cơ bản và các khoản phụ cấp của người lao động thực tế phát sinh trong tháng. 16 Theo chế độ hiện hành, tỷ lệ trích BHYT là 4,5%, trong đó 3% tính vào chi phí SXKD, 1,5% trừ vào thu nhập của người lao động. Quỹ BHYT được sử dụng để thanh toán tiền khám chữa bệnh, thuốc chữa bện, viện phí,…cho người lao động trong thời gian ốm đau, sinh đẻ… Quỹ BHYT do Nhà nước tổ chức, giao cho cơ quan BHYT quản lý và trợ cấp cho người lao động thông qua mạng lưới y tế nhằm huy động sự đóng góp của cá nhân, tập thể và xã hội để tăng cường chất lượng trong việc khám, chữa bệnh. Vì vậy khi tính được mức trích BHYT, doanh nghiệp phải nộp 100% quỹ bảo hiểm y tế cho cơ quan quản lí quỹ (dưới hình thức mua thẻ bảo hiểm y tế cho người lao động). 1.2.3.3 Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp Trong cơ chế thị trường, bên cạnh việc việc hình thành các công ty, doanh nghiệp mới thì cũng có không ít doanh nghiệp giải thể hay phá sản. Vì thế tình trạng mất việc, thất nghiệp là điều không thể tránh. Có quỹ BHTN sẽ gánh cho doanh nghiệp rất nhiều khi người lao động trong đơn vị mất việc làm hay chấm dứt hợp đồng… Theo chế độ hiện hành, tỷ lệ trích BHTN là 2%, trong đó 1% tính vào chi phí SXKD, 1% trừ vào thu nhập của người lao động. Hàng tháng, Nhà nước hỗ trợ từ ngân sách bằng 1% quỹ tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của những người lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp và mỗi năm chuyển một lần. 1.2.3.4 Kinh phí công đoàn KPCĐ là quỹ tài trợ cho hoạt động công đoàn các cấp. Hình thành do việc trích lập theo tỷ lệ quy định trên tổng số tiền lương thực tế phải trả cho người lao động thực tế phát sinh trong tháng, tính vào chi phí sản xuất kinh doanh. 17 Tỷ lệ trích KPCĐ theo chế độ hiện hành là 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động. Số KPCĐ doanh nghiệp trích được một phần nộp lên cơ quan quản lý cấp trên, một phần để lại doanh nghiệp chi tiêu cho hoạt động công đoàn tại doanh nghiệp. Tiền lương phải trả cho người lao động, cùng các khoản trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn hợp thành chi phí nhân công trong tổng chi phí sản xuất kinh doanh. Ngoài chế độ kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương, doanh nghiệp còn xây dựng chế độ tiền thưởng tập thể, cá nhân có thành tích trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Tiền thưởng nhằm khích lệ, động viên người lao động trong sản xuất kinh doanh gồm có: thưởng thi đua, thưởng sáng tạo, nâng cao chất lượng sản phẩm, tiết kiệm vật tư, phát minh sáng kiến cải tiến kỹ thuật…. 12 Kế toán tổng hợp tiền lương và các khoản trích theo lương. 13 Kế toán tiền lương 1.3.1.1 Chứng từ sử dụng Công việc tính lương, tính thưởng và các khoản phải trả khác cho người lao động được thực hiện tập trung tại phòng kế toán doanh nghiệp. Để tiến hành hạch toán, kế toán trong các doanh nghiệp phải sử dụng đầy đủ các chứng từ kế toán quy định theo luật và chế độ kế toán hiện hành. Các chứng từ kế toán bao gồm: + Bảng chấm công + Phiếu xác nhận sản phẩm hoặc công việc hoàn thành + Phiếu báo làm thêm giờ + Hợp đồng giao khoán + Bảng thanh toán tiền lương 18 + Bảng thanh toán tiền thưởng + Bảng tính lương, Bảng tính lương làm thêm giờ + Bảng tổng hợp tiền lương …….. Tất cả các chứng từ trên phải được kế toán kiểm tra trước khi tính lương, tính thưởng và phải đảm bảo được yêu cầu của chứng từ kế toán. 1.3.1.2 Tài khoản sử dụng Tài khoản 334 - Phải trả người lao động Tài khoản này phản ánh tiền lương, các khoản thanh toán trợ cấp BHXH, tiền thưởng,… và các khoản thanh toán khác có liê quan đến thu nhập của người lao động + Kết cấu và nội dung phản ánh của TK 334 Bên Nợ - Các khoản tiền lương, tiền công, tiền thưởng có tính chất lương, bảo hiểm xã hội và các khoản khác đã trả, đã chi, đã ứng trước cho người lao động; - Các khoản khấu trừ vào tiền lương, tiền công của người lao động. Bên Có: Các khoản tiền lương, tiền công, tiền thưởng có tính chất lương, bảo hiểm xã hội và các khoản khác phải trả, phải chi cho người lao động; Số dư bên Có: Các khoản tiền lương, tiền công, tiền thưởng có tính chất lương và các khoản khác còn phải trả cho người lao động. Tài khoản 334 có thể có số dư bên Nợ. Số dư bên Nợ tài khoản 334 rất cá biệt - nếu có phản ánh số tiền đã trả lớn hơn số phải trả về tiền lương, tiền công, tiền thưởng và các khoản khác cho người lao động. + Tài khoản 334 phải hạch toán chi tiết theo 2 nội dung: 19 - Tài khoản 3341 - Phải trả công nhân viên: Phản ánh các khoản phải trả và tình hình thanh toán các khoản phải trả cho công nhân viên của doanh nghiệp về tiền lương, tiền thưởng có tính chất lương, bảo hiểm xã hội và các khoản phải trả khác thuộc về thu nhập của công nhân viên. - Tài khoản 3348 - Phải trả người lao động khác: Phản ánh các khoản phải trả và tình hình thanh toán các khoản phải trả cho người lao động khác ngoài công nhân viên của doanh nghiệp về tiền công, tiền thưởng (nếu có) có tính chất về tiền công và các khoản khác thuộc về thu nhập của người lao động. Ngoài ra kế toán còn sử dụng một số tài khoản khác như: TK 335 – Chi phí phải trả; TK 622 – Chi phí nhân công trực tiếp; TK 627 – Chi phí sản xuất chung; TK 641 – Chi phí bán hàng, TK 111, TK 112, TK 138,… 1.3.1.3 Trình tự kế toán một số nghiệp vụ chủ yếu phát sinh a) Tính tiền lương, các khoản phụ cấp theo quy định phải trả cho người lao động, ghi: Nợ TK 241 - Xây dựng cơ bản dở dang Nợ các TK 622, 623, 627, 641, 642 Có TK 334 - Phải trả người lao động (3341, 3348). b) Tiền thưởng trả cho công nhân viên: - Khi xác định số tiền thưởng trả công nhân viên từ quỹ khen thưởng, ghi: Nợ TK 353 - Quỹ khen thưởng, phúc lợi (3531) Có TK 334 - Phải trả người lao động (3341). - Khi xuất quỹ chi trả tiền thưởng, ghi: Nợ TK 334 - Phải trả người lao động (3341) Có các TK 111, 112,... 20