Tài liệu Các biện pháp quản lí đội ngũ giáo viên của hiệu trưởng trường trung học phổ thông tân sơn, huyện lục ngạn, tỉnh bắc giang giai đoạn 2006 - 2010

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA SƯ PHẠM PHẠM HỒNG DƯƠNG CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÍ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CỦA HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TÂN SƠN, HUYỆN LỤC NGẠN, TỈNH BẮC GIANG GIAI ĐOẠN 2006-2010 LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ‎ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục MÃ SỐ: 60.14.05 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN GIA QUÝ Hµ Néi, n¨m 2006 MỤC LỤC Mở đầu 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục đích nghiên cứu 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3 4. Giả thiết khoa học 3 5. Nhiệm vụ ngiên cứu 3 6. Phương pháp nghiên cứu 3 7. Phạm vi nghiên cứu 4 8. ý nghĩa khoa học của đề tài 4 9. Cấu trúc luận văn 4 Chương1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN 5 1.1. Một số khái niệm chủ yếu được sử dụng trong luận văn 5 1.1.1. Khái niệm giáo viên, giáo viên Trung học phổ thông 5 1.1.2. Khái niệm đội ngũ, đội ngũ giáo viên 5 1.1.3. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, quản lý 5 giáo viên 1.1.4. Kế hoạch, kế hoạch xây dựng đội ngũ giáo viên 8 1.1.5. Biện pháp, biện pháp quản lý, biện pháp quản lý ĐNGV 8 1.1.6. Khái niệm hiệu trưởng 8 1.2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu 8 1.3. Những quan điểm và chiến lược của Đảng, nhà nước về phát triển 9 giáo dục và xây dựng đội ngũ giáo viên trong giai đoạn hiện nay 1.4 . Cơ sở lý luận về quản lý đội ngũ giáo viên 12 1.4.1. Người GV, vai trò của người giáo viên trong sự nghiệp giáo dục 12 1.4.2. Sự khác biệt của quản lý giáo dục với các quản lý KT-XH nói 16 hung 1.4.3. Đặc điểm của quản lý đội ngũ giáo viên 17 1.4.4. Nội dung của quản lý đội ngũ giáo viên 18 1.4.5. Tầm quan trọng của công tác quản lý đội ngũ giáo viên ở một 21 trường THPT vùng cao 1.4.6. Vai trò trách nhiệm, quyền hạn của hiệu trưởng trong việc quản 25 lý đội ngũ giáo viên Chương 2: Thực trạng đội ngũ giáo VIÊN và công Tác quản lý đội ngũ giáo viên ở trường PT cấP 2-3 Tân Sơn, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn vừa qua( 2002-2006 ) 29 2.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội - văn hoá của huyện Lục Ngạn 29 tỉnh Bắc Giang 2.2. Quá trình phát triển giáo dục ở huyện Lục Ngạn 31 2.3. Một vài nét về Nhà trường và đội ngũ giáo viên Tân Sơn 33 2.3.1. Quá trình phát triển của trường phổ thông cấp 2-3 Tân Sơn 33 2.3.2. Sứ mạng và cơ cấu tổ chức của trường 34 2.3.3. Kết quả thực hiện nhiệm vụ của nhà trường từ khi được thành lập 36 từ năm 2002-2003 đến nay ( trong 4 năm vừa qua ) 2.4.Tổ chức khảo sát thực trạng 37 2.4.1. Nội dung khảo sát 37 2.4.2. Cách thức khảo sát 37 2.5. Thực trạng và đánh giá đội ngũ giáo viên trường phổ thông cấp 2- 37 3 Tân Sơn giai đoạn hiện nay 2.5.1. Về số lượng 38 2.5.2. Về cơ cấu đội ngũ giáo viên 39 2.5.3. Về phẩm chất của đội ngũ 43 2.5.4. Về kỹ năng chủ yếu của đội ngũ giáo viên 45 2.5.5. Đánh giá về đội ngũ giáo viên của trường Tân Sơn 47 2.5.6. Đánh giá chung 50 2.5.7. Nguyên nhân 51 2.6. Thực trạng quản lý đội ngũ giáo viên của hiệu trưởng Trường phổ 51 thông cấp 2-3 Tân Sơn 2.6.1. Các biện pháp đã sử dụng trong 4 năm qua: 51 2.6.2. Đánh giá chung các biện pháp hiệu trưởng đã sử dụng trong 52 việc xây dựng đội ngũ giáo viên 4 năm qua 2.6.3. Những thuận lợi và khó khăn của đơn vị trong công tác quản lý 54 đội ngũ giáo viên giai đoạn hiện nay 2.6.4. Phương hướng xây dựng đội ngũ giáo viên trường THPT Tân 56 Sơn Chương 3: Các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên của hiệu trưởng trường trung học Phổ thông Tân Sơn, huyện lục ngạn, tỉnh bắc giang giai đoạn 2006-2010 58 3.1. Những biện pháp quản lý chủ yếu của hiệu trưởng để xây dựng đội 58 ngũ giáo viên của trường THPT Tân Sơn 3.1.1. Nhóm biện pháp: Xây dựng kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên 58 trường THPT Tân Sơn giai đoạn 2006- 2010 3.1.2. Nhóm biện pháp: Nâng cao nhận thức về vai trò, trách nhiệm, 62 quyền hạn, về phẩm chất và năng lực của đội ngũ giáo viên trong công tác giáo dục học sinh 3.1.3. Nhóm biện pháp: Đặc biệt quan tâm các khâu: Tuyển chọn, sử 64 dụng, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên 3.1.4. Nhóm biện pháp: Phát triển tổ chức sư phạm 72 3.1.5. Biện pháp: Tăng cường vai trò, trách nhiệm, quyền hạn của 80 người hiệu trưởng trong công tác xây dựng đội ngũ 3.1.6. Nhóm biện pháp: Kiểm tra, đánh giá công tác xây dựng đội ngũ 89 3.2. Kiểm chứng các biện pháp đã thực hiện 90 3.2.1. Về đánh giá thực trạng đội ngũ 90 3.2.2. Về mức độ cần thiết, khả thi của những biện pháp quản lý đội 91 ngũ giáo viên của trường PT cấp 2-3 Tân Sơn Kết luận và khuyến nghị 93 1. Kết luận 93 2. Khuyến nghị 94 Tài liệu tham khảo 96 Phụ lục 99 KÍ HIỆU VIẾT TẮT BCHTW : Ban chấp hành Trung ương BCH : Ban chấp hành CNH-HĐH : Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá CL : Chất lượng CL ĐNGV : Chất lượng đội ngũ giáo viên CLGD : Chất lượng giáo dục ĐNGV : Đội ngũ giáo viên GD : Giáo dục GV : Giáo viên GD-ĐT : Giáo dục - Đào tạo GV THPT : Giáo viên THPT GV THCS : Giáo viên THCS HS : Học sinh HT : Hiệu trưởng HĐND : Hội đồng nhân dân KNSP : Kĩ năng sư phạm KT-XH : Kinh tế - xã hội PT : Phổ thông PPDH : Phương pháp dạy học PTDTNT : Phổ thông Dân tộc Nội trú UBND : Uỷ ban nhân dân THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông TTGDTX : Trung tâm Giáo dục thường xuyên MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng Cộng sản Việt Nam đã quyết định đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước. Phấn đấu đến năm 2020 đưa nước ta cơ bản thành một nước công nghiệp, nhằm thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, vững bước đi lên Chủ nghĩa xã hội. Yếu tố quyết định thắng lợi sự nghiệp CNH-HĐH đất nước ta chính là chất lượng nguồn lực con người, mà chất lượng nguồn lực con người lại phụ thuộc chủ yếu vào chất lượng giáo dục. Cùng với khoa học và công nghệ, giáo dục đào tạo là nhân tố quyết định tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội. Vì thế Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII đã xác định „„ Thực sự coi giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng đầu ‟‟ . Muốn phát triển giáo dục cần nhiều yếu tố bảo đảm, nhưng trước hết phải có đội ngũ cán bộ am hiểu về quản lý giáo dục, đội ngũ nhà giáo có kiến thức rộng và vững chắc, giỏi về nghiệp vụ, có phẩm chất chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng ... đó chính là nguồn lực quan trọng nhất của ngành giáo dục vì „„ Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục ‟‟ ( điều 15, Luật giáo dục năm 2005 ). Trong Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010, công tác quản lý được xem là khâu đột phá trong việc đề ra các mục tiêu và giải pháp phát triển giáo dục, nâng cao vai trò đội ngũ giáo viên là khâu then chốt. Muốn đạt được các mục tiêu trên cần hết sức xem trọng công tác quản lý phát triển đội ngũ giáo viên và đây chính là quản lý quá trình phát triển nguồn nhân lực sư phạm trong nhà trường. 1 Đội ngũ giáo viên là lực lượng chính thực hiện mục tiêu giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực cho đất nước. Đội ngũ giáo viên nói chung, đội ngũ giáo viên trường Trung học phổ thông Tân Sơn nói riêng cần được nâng cao chất lượng để đáp ứng yêu cầu, mục tiêu đào tạo trong giai đoạn hiện nay. Theo kế hoạch phát triển Giáo dục - Đào tạo của huyện Lục Ngạn, trường THPT Tân Sơn sẽ được thành lập vào năm học 2007-2008, trên cơ sở tách trường phổ thông cấp 2-3 Tân Sơn hiện nay ( trường mới được thành lập 4 năm, từ năm học 2002-2003 ) . Nhà trường có nhiệm vụ giáo dục, đào tạo học sinh cấp THPT của con em đồng bào các dân tộc ở 7 xã vùng cao của huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang. Để thực hiện tốt mục tiêu giáo dục - đào tạo do Đảng bộ và nhân dân địa phương giao phó, ngay từ bây giờ nhà trường phải chuẩn bị tốt mọi điều kiện về cơ sở vật chất và đội ngũ cán bộ, giáo viên. Cùng với đội ngũ giáo viên hiện có ( thuộc trường PT cấp 2-3 Tân Sơn ), trong những năm tới, nhà trường cần phải có kế hoạch tuyển dụng thêm giáo viên sao cho đội ngũ đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đảm bảo về chất lượng để đáp ứng mục tiêu đào tạo. Công tác xây dựng đội ngũ ở một đơn vị mới thành lập, thuộc địa bàn đặc biệt khó khăn, bao gồm chủ yếu là giáo sinh mới ra trường còn nhiều bỡ ngỡ trong giảng dạy, ít kinh nghiệm nghiệp vụ sư phạm thì vai trò, trách nhiệm của người hiệu trưởng cần thiết hơn bao giờ hết. Chính vì vậy chúng tôi chọn đề tài: „‘ Các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên của Hiệu trưởng trường Trung học phổ thông Tân Sơn, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2006-2010 ’’ để có cơ sở lí luận và thực tiễn cho công việc quan trọng bậc nhất của trường THPT Tân Sơn trong giai đoạn hiện nay . 2. Mục đích nghiên cứu 2 Tìm ra những biện pháp hữu hiệu trong công tác quản lý của hiệu trưởng để xây dựng đội ngũ giáo viên trường THPT Tân Sơn hiện nay và những năm học tiếp theo, nhằm đảm bảo chất lượng và hiệu quả của quá trình giáo dục - đào tạo, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội địa phương . 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý đội ngũ giáo viên của hiệu trưởng trường Trung học phổ thông Tân Sơn, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang. 3.2. Đối tƣợng nghiên cứu Các biện pháp xây dựng một đội ngũ giáo viên vững mạnh về cả phẩm chất và năng lực của hiệu trưởng trường trung học phổ thông Tân Sơn trong giai đoạn 2006-2010. 4. Giả thuyết khoa học Chất lượng đội ngũ giáo viên trường THPT Tân Sơn sẽ được nâng cao đáp ứng yêu cầu thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông mới nếu người hiệu trưởng nắm chắc khoa học quản lý, vận dụng sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế để tìm ra và thực hiện một cách hệ thống, đồng bộ các biện pháp xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xây dựng cơ sở lý luận cho vấn đề xây dựng đội ngũ giáo viên một trƣờng THPT ở miền núi 5.2. Phân tích và đánh giá thực trạng đội ngũ giáo viên trƣờng Trung học phổ thông Tân Sơn trong giai đoạn 2002-2006 5.3. Đề xuất những biện pháp xây dựng đội ngũ giáo viên của hiệu trƣởng trƣờng THPT Tân Sơn giai đoạn 2006-2010. 3 6. Phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu lý luận Thu thập, phân tích, tổng hợp, khái quát các tư liệu bao gồm các văn kiện của Đảng và Nhà nước, các tài liệu khoa học có liên quan đến đề tài . 6.2. Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn : Điều tra, phỏng vấn, quan sát, thống kê và phân tích các số liệu, tổng kết kinh nghiệm . 6.3. Phƣơng pháp chuyên gia: Lấy ý kiến về xây dựng đội ngũ giáo viên và thẩm định về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đã đề xuất . 7. Phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ đi sâu nghiên cứu các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên mà hiệu trưởng trường phổ thông cấp 2-3 Tân Sơn đã sử dụng trong 4 năm vừa qua, đồng thời đặc biệt quan tâm đến những khả năng tuyển dụng giáo viên mới trong giai đoạn hiên nay . 8. Ý nghĩa khoa học của đề tài 8.1. Ý nghĩa lý luận Đề tài phải xây dựng được cơ sở lý luận của việc quản lý đội ngũ giáo viên ở một trường học. 8.2. Ý nghĩa thực tiễn Đề tài phải cung cấp được cho công tác quản lý trường học những biện pháp hữu hiệu để xây dựng được một đội ngũ giáo viên vững mạnh cả về phẩm chất và năng lực. 9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục và tài liệu tham khảo, nội dung luận văn được cấu trúc trong 3 chương: Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN L‎Ý ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN Chƣơng 2: THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN VÀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN Ở TRƢỜNG PHỔ THÔNG CẤP 2-3 4 TÂN SƠN, HUYỆN LỤC NGẠN, TỈNH BẮC GIANG TRONG THỜI GIAN VỪA QUA ( 2002 - 2006 ) Chƣơng 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TÂN SƠN, HUYỆN LỤC NGẠN, TỈNH BẮC GIANG GIAI ĐOẠN 2006 - 2010 5 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN 1.1. Một số khái niệm chủ yếu đƣợc sử dụng trong luận văn Để trình bày luận văn, tác giả sẽ sử dụng những khái niệm chủ yếu sau đây: 1.1.1. Khái niệm giáo viên, giáo viên Trung học phổ thông 1.1.1.1. Khái niệm giáo viên Theo từ điển Tiếng Việt „„ Giáo viên là người dạy học ở bậc phổ thông hoặc tương đương‟‟ 37. 1.1.1.2. Khái niệm giáo viên Trung học phổ thông Theo Điều lệ trường Trung học: Giáo viên trường trung học là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, gồm: hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, giáo viên bộ môn, giáo viên tổng phụ trách đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh ( đối với trường THCS ). 1.1.2. Khái niệm đội ngũ, đội ngũ giáo viên 1.1.2.1. Khái niệm đội ngũ Đại từ điển tiếng Việt – Nxb văn hoá thông tin năm 1999 xác định: “Đội ngũ là tập hợp gồm một số đông người cùng chức năng, nghề nghiệp được tổ chức thành một lực lượng‟‟ [37] ( như đội ngũ làm nghề dạy học, đội ngũ những người làm nghề dạy học trong một nhà trường ... ). 1.1.2.2. Khái niệm đội ngũ giáo viên Đội ngũ giáo viên là tập hợp những người được tổ chức thành lực lượng có chung một lý tưởng, mục đích, nhiệm vụ là thực hiện các mục tiêu giáo dục đề ra cho lực lượng, tổ chức đó. Họ làm việc theo một kế hoạch thống nhất và gắn bó với nhau về mặt vật chất và tinh thần. 6 1.1.3. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, quản lý giáo viên 1.1.3.1. Khái niệm quản lý „„ Quản lý là sự tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức ‟‟ 15. Quản lý là: „„ tổ chức và điều khiển các hoạt động của nhiều người theo những yêu cầu nhất định ‟‟. 1.1.3.2. Quản lý có bốn chức năng: Lập kế hoạch; tổ chức; chỉ đạo; kiểm tra. - Lập kế hoạch: Lập kế hoạch là nền tảng của quản lý, bởi vì đó là việc xây dựng các định hướng và đề ra quyết định tổ chức thực hiện trong thời gian nhất định của tổ chức. Lập kế hoạch bao gồm việc xác định sứ mệnh, chức năng, nhiệm vụ, dự báo tương lai của tổ chức trên cơ sở thu thập và phân tích thông tin về thực trạng của tổ chức, từ đó xác định mục tiêu, dựa trên tính toán các nguồn lực, các giải pháp. - Tổ chức: Là việc xác định một cơ cấu bộ máy tổ chức, xác định biên chế và tuyển chọn cán bộ vào từng bộ phận và phân công, phân nhiệm cho từng người trên cơ sở phân tích chức năng nhiệm vụ của tổ chức và của từng bộ phận; xác định quan hệ và lề lối làm việc của tổ chức, của từng bộ phận và cá nhân. - Lãnh đạo ( chỉ đạo ): Để tổ chức hoạt động có hiệu quả, người quản lý cần thực hiện chức năng lãnh đạo, chỉ đạo. Lãnh đạo là quá trình tác động điều hành/ điều khiển con người làm cho họ nhiệt tình, tự giác nỗ lực phấn đấu đạt được các mục tiêu của tổ chức. Việc lãnh đạo không chỉ bắt đầu sau khi lập kế hoạch và 7 thiết kế bộ máy đã hoàn tất, mà nó thấm vào, ảnh hưởng quyết định tới hai chức năng kia. - Kiểm tra: Đây là việc đo lường và điều chỉnh các hoạt động của các bộ phận phối thuộc trong tổ chức. Kiểm tra là đánh giá kết quả của việc thực hiện các mục tiêu của tổ chức nhằm tìm ra những mặt ưu điểm, hạn chế để điều chỉnh việc lập kế hoạch, tổ chức và lãnh đạo. Các chức năng cơ bản của quản lý có quan hệ mật thiết với nhau và có thể được mô tả theo sơ đồ: Lập kế hoạch Tổ chức Kiểm tra Lãnh đạo 1.1.3.3. Khái niệm quản lý giáo dục „„ Quản lý giáo dục là hoạt động điều hành, phối hợp các lực lượng xã hội nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển của xã hội hiện nay ‟‟33. 1.1.3.4. Quản lý trường học Là một chuỗi tác động hợp lý ( có mục đích, tự giác, hệ thống, có kế hoạch ) mang tính tổ chức - sư phạm của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên và học sinh, đến những lực lượng giáo dục trong và ngoài trường nhằm huy 8 động họ cùng cộng tác, phối hợp tham gia vào hoạt động của nhà trường nhằm làm cho quá trình giáo dục vận hành tới đích dự kiến. 1.1.3.5. Quản lý đội ngũ giáo viên Quản lý đội ngũ giáo viên là tổ chức và điều khiển hoạt động của những người làm nhiệm vụ giáo dục và giảng dạy ở bậc học phổ thông ( hoặc tương đương ). 1.1.4. Kế hoạch, kế hoạch xây dựng đội ngũ giáo viên 1.1.4.1. Kế hoạch: „„ Toàn bộ những điều vạch ra một cách có hệ thống về những việc dự định làm trong một thời gian nhất định , với cách thức, trình tự, thời hạn tiến hành ‟‟ 37 . 1.1.4.2. Kế hoạch xây dựng đội ngũ giáo viên Toàn bộ những điều vạch ra có hệ thống về những việc dự định làm để xây dựng đội ngũ những người làm công tác giáo dục và giảng dạy ở bậc phổ thông hay một trường phổ thông trong thời gian nhất định, với cách thức, trình tự, thời hạn tiến hành. 1.1.5. Biện pháp, biện pháp quản lý, biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên 1.1.5.1. Biện pháp Cách giải quyết một vấn đề cụ thể. 1.1.5.2. Biện pháp quản lý Cách giải quyết một vấn đề của công tác quản lý. 1.1.5.3. Biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên Cách giải quyết một vấn đề trong công tác tổ chức và điều khiển hoạt động của những người làm nhiệm vụ giáo dục và giảng dạy ở bậc học phổ thông ( hay ở một trường phổ thông ). 1.1.6 . Khái niệm hiệu trưởng 9 Tại khoản 1, điều 54, Luật giáo dục ( 2005 ) đã xác định: Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động của nhà trường, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm, công nhận. 1.2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu Trên thực tế, việc nghiên cứu quản lý đội ngũ những người lao động nói chung và quản lý đội ngũ giáo viên nói riêng và đưa ra những biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên đã có nhiều nhà khoa học trên thế giới và trong nước đề cập đến, nhưng đó chỉ là những biện pháp chỉ đạo chung, mang tính định hướng. Trong khi đó, thực tế ở mỗi địa phương, mỗi đơn vị với những đặc trưng riêng về kinh tế xã hội, về trình độ dân trí, về nhận thức của cộng đồng, về giáo dục, về phong tục tập quán ..., ngoài những biện pháp chung, cần có những biện pháp riêng cho phù hợp. Tác giả Nguyễn Gia Quý‎nghiên cứu vấn đề Quản l‎ý trường học, quản lý đội ngũ giáo viên( Bài giảng Cao học Trường CBQLGD năm 2000). Tác giả Trần Khánh Đức nghiên cứu: Một số vấn đề quản lí và quản trị nhân sự trong giáo dục - đào tạo - Bài giảng lớp Cao học Quản lý; Tác giả Nguyễn Đức Chính - Chất lượng và quản lý chất lượng giáo dục đào tạo, Bài giảng lớp Cao học Quản lý ( 2003 ) Học viên Vũ Ngọc Báo ( 2000 ) đã nghiên cứu những biện pháp chủ yếu nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trường Trung học kinh tế Bộ công nghiệp trong giai đoạn hiện nay và nhiều học viên ở các địa phương khác nhau cũng đã nghiên cứu vấn đề này. Nhưng qua nghiên cứu và tìm hiểu, tác giả thấy rằng ở Bắc Giang chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu cụ thể về biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên ở một trường Trung học phổ thông mà mới dừng lại ở việc tổng kết các Sáng kiến kinh nghiệm, ý‎ kiến trao đổi trong các Hội nghị. 1.3. Những quan điểm và chiến lƣợc của Đảng, nhà nƣớc về phát triển giáo dục và xây dựng đội ngũ giáo viên trong giai đoạn hiện nay 10 - Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai BCH Trung ương Đảng khoá VIIII đã xác định: „„ Thực sự coi giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng đầu ‟‟ [ 6 ] và: „„ Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục và được xã hội tôn vinh ‟‟ [6 ]. - Nghị quyết Đại hội Đảng CSVN lần thứ IX đã nêu: „„ Phát triển giáo dục - đào tạo là một trong những động lực quan trọng nhất thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, là điều kiện tiên quyết để phát triển nguồn lực con người, yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững ‟‟ [3]. - Nghị quyết Đại hội Đảng CSVN lần thứ X chỉ rõ: „„ Giáo dục và đào tạo cùng khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và động lực thúc đẩy công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước ‟‟ [ 8]. - Chỉ thị 40-CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban bí thư về xây dựng nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đã đề ra: „„ Mục tiêu là xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hoá, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh, chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo; thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước ‟‟. - „„ Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010 ‟‟ đã đề ra mục tiêu:: „„Tạo bước chuyển biến cơ bản về chất lượng giáo dục theo hướng tiếp cận với trình độ tiên tiến của thế giới, phù hợp với thực tiễn Việt Nam, phục vụ thiết thực cho sự phát triển kinh - tế xã hội của đất nước; của từng vùng; từng địa phương; hướng tới một xã hội học tập. Phấn đấu đưa nền giáo dục nước ta thoát khỏi tình trạng tụt hậu trên một số lĩnh vực so với các nước phát triển trong khu vực‟‟[4]. 11 Để đạt được các mục tiêu trên, chiến lược cũng chỉ rõ các giải pháp phát triển giáo dục, trong đó cần tập trung thực hiện 7 nhóm giải pháp lớn, đó là: 1. Đổi mới mục tiêu, nội dung, chương trình giáo dục; 2. Phát triển đội ngũ nhà giáo, đổi mới phương pháp giáo dục; 3. Đổi mới quản lý giáo dục; 4. Tiếp tục hoàn chỉnh cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân và phát triển mạng lưới các trường lớp, các cơ sở giáo dục; 5. Tăng nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất cho giáo dục; 6. Đẩy mạnh xã hội hoá giáo dục; 7. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế về giáo dục. Trong các giải pháp trên thì đổi mới chương trình giáo dục, phát triển đội ngũ nhà giáo là các giải pháp trọng tâm. đổi mới quản lý giáo dục là khâu đột phá. Bên cạnh những đường lối chiến lược của Đảng và Nhà nước về phát triển Giáo dục - Đào tạo, tỉnh Bắc Giang cũng đã đề ra kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của tỉnh mình, trong đó hết sức coi trọng công tác phát triển Giáo dục - Đào tạo. - Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Bắc Giang lần thứ XVI của tỉnh đã chỉ rõ: Phát triển giáo dục - đào tạo theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá; xây dựng xã hội học tập, đáp ứng nhu cầu học tập của các tầng lớp nhân dân. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt là giáo dục tư tưởng, đạo đức, nhân cách, lối sống. Tăng cường phân luồng sau trung học cơ sở. Đẩy mạnh xây dựng trường chuẩn, xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục và cơ sở vật chất phục vụ giáo dục - đào tạo. Phát triển mạnh đào tạo nghề; mở rộng quy mô, đa dạng hoá loại hình và nâng cao chất lượng 12 đào tạo nghề cho người lao động, đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động [34]. - Mục tiêu xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên tỉnh Bắc Giang: + 100% giáo viên có trình độ đạt chuẩn trở lên, trong đó giáo viên có trình độ trên chuẩn: MN 15%, TH 35%, THCS 25%, THPT - GDTX 10%12%, THCN và dạy nghề 20%, CĐSP 60%. Giáo viên giỏi các cấp 20%. + 100% cán bộ quản lý giáo dục đạt chuẩn đào tạo về chuyên môn, trong đó trên chuẩn: MN 50%, TH 80%, THCS 60%, THPT-GDTX 50%, THCN 60%, CDDSP 80%; 100% được bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lý, lý luận chính trị từ trung cấp trở lên + 40% CBQL, chuyên viên Sở Giáo dục và Đào tạo và 30% CBQL, chuyên viên cơ quan phòng giáo dục có trình độ thạc sỹ trở lên; 100% được bồi dưỡng về QLNN, QLGD, lý luận chính trị. 1.4. Cơ sở lý luận về quản lý đội ngũ giáo viên 1.4.1. Người giáo viên, vai trò của người giáo viên trong sự nghiệp giáo dục 1.4.1.1. Người giáo viên, nghề dạy học Trong lịch sử nước ta, „„ tôn sư trọng đạo ‟‟ là truyền thống quý báu của dân tộc, nhà giáo bao giờ cũng được nhân dân yêu mến, kính trọng: „„ Muốn sang thì bắc cầu Kiều Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy ‟‟. Đánh giá vai trò quan trọng của người thầy giáo trong xã hội, cố thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói: „„ Nghề dạy học là nghề cao quý trong các nghề cao quý ‟‟. Bước sang thời kì đổi mới, Đảng ta đã xác định những quan điểm phát triển giáo dục - đào tạo ở nước ta, đó là: - Giáo dục là quốc sách hàng đầu. 13 - Xây dựng nền giáo dục có tính nhân dân, dân tộc, khoa học, hiện đại theo định hướng xã hội chủ nghĩa. - Phát triển giáo dục phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, tiến bộ khoa học công nghệ, củng cố quốc phòng an ninh. - Giáo dục là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và toàn dân. Yếu tố quyết định thắng lợi sự nghiệp CNH-HĐH đất nước ta chính là chất lượng nguồn lực con người- „„ Con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển ‟‟. Mà chất lượng nguồn lực con người lại phụ thuộc chủ yếu vào chất lượng giáo dục. Chính vì vậy, Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010 đã xác định công tác quản lý được xem là khâu đột phá trong việc đề ra các mục tiêu và giải pháp phát triển giáo dục, nâng cao vai trò đội ngũ giáo viên là khâu then chốt. Muốn đạt được các mục tiêu trên cần hết sức xem trọng công tác quản lý phát triển đội ngũ giáo viên và đây chính là quản lý quá trình phát triển nguồn nhân lực sư phạm trong nhà trường. Ai cũng thừa nhận rằng một nền giáo dục không thể phát triển vượt cao hơn tầm những giáo viên làm việc cho nó. Thầy giáo có một vị trí cực kì quan trọng, nhất là trong tình hình giáo dục phải hướng vào phục vụ cho yêu cầu công nghiệp hoá - hiện đại hoá, đưa nước ta đi tới các lộ trình „„ đón đầu ‟‟ đuổi kịp các nước tiên tiến. Do đó vấn đề nghiên cứu xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên nói chung, đội ngũ giáo viên các trường Trung học phổ thông nói riêng trong chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo có ý nghĩa, tầm quan trọng và tính cấp bách đặc biệt. 1.4.1.2. Vai trò của giáo viên trong giáo dục Mục tiêu, nhiệm vụ của giáo dục nước ta hiện nay là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Phát triển giáo dục đào tạo tác động trực tiếp đến mọi mặt đời sống xã hội trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng xã hội, 14