Tài liệu Xử lý hợp đồng kinh tế vô hiệu

TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan Lêi nãi ®Çu Sù xuÊt hiÖn cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi sù ®a d¹ng vÒ quy m« kinh doanh, h×nh thøc ho¹t ®éng, h×nh thøc së h÷u. trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®· lµm cho quan hÖ hîp ®ånh kinh tÕ thay ®æi vÒ c¬ b¶n. Cïng víi sù ph¸t triÓn mét bíc c¸c quan hÖ hîp ®ång kinh tÕ (H§KT), ph¸p luËt vÒ hîp ®ång kinh tÕ ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh, ®Æc biÖt kÓ tõ khi Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ ra ®êi. LÇn ®Çu tiªn c¸c quy ®Þnh vÒ hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu(H§KTVH) vµ xö lý hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu ®îc ghi nhËn trong mét v¨n b¶n ph¸p luËt cã gi¸ trÞ ph¸p lý cao lµ Ph¸p lÖnh. Trong nh÷ng n¨m ®Çu thùc hiÖn, Ph¸p lÖnh H§KT ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ H§KT, gãp phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ còng nh b¶o ®¶m trËt tù an toµn ph¸p luËt cña ®Êt níc. Tuy nhiªn, do ®îc ban hµnh vµo thêi kú ®Çu cña qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi, c¸c quan hÖ kinh tÕ míi tuy ®· ph¸t sinh song cha ®Þnh h×nh mét c¸ch râ rÖt vµ phæ biÕn, c¸c t¸c ®éng ®a chiÒu cña quan hÖ kinh tÕ thÕ giíi ®Õn c¸c quan hÖ kinh tÕ trong níc cha mÊy phøc t¹p, khiÕn cho c¸c v¨n b¶n nµy giê ®©y ®ang béc lé rÊt nhiÒu nhîc ®iÓm, bÊt cËp. Sù thiÕu hoµn chØnh vÒ hîp ®ång kinh tÕ nãi chung vµ vÒ hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu nãi riªng ®· g©y ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn c¸c chñ thÓ cña nÒn kinh tÕ, ®Õn sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ. ViÖc tuyªn bè hîp ®ång bÞ v« hiÖu vµ xö lý hîp ®ång v« hiÖu cña c¸c toµ ¸n hiÖn nay trong nhiÒu trêng hîp béc lé nhiÒu ®iÓm kh«ng hîp lý ®· g©y cho ngêi Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan d©n, cho doanh nghiÖp lo ng¹i khi quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña m×nh bÞ chèi bá. Tuy vËy, do tÝnh chÊt phøc t¹p cña vÊn ®Ò, nªn trong ph¹m vi cña tiÓu luËn kh«ng ®Ò cËp hÕt tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh, néi dung cña mét hîp ®ång kinh tÕ khi v« hiÖu. Bëi vËy, trong ph¹m vi tiÓu luËn nµy, em chØ xin ®Ò cËp ®Õn mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n liªn quan ®Õn xö lý Hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu. Bíc ®Çu nghiªn cøu, ch¾c ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt, kÝnh mong ®îc sù gãp ý cña c¸c thÊy, c¸c c«. Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n! I./ Kh¸i niÖm Hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu 1, Hîp ®ång kinh tÕ Hîp ®ång kinh tÕ cã thÓ hiÓu díi nhiÒu nghÜa kh¸c nhau: Díi nghÜa kh¸ch quan H§KT lµ tæng thÓ c¸c quy ph¹m ph¸p luËt do nµh níc ban hµnh ®Ó ®IÒu chØnh c¸c quu ph¹m ph¸p luËt do nhµ níc ban hµnh ®Ó ®Iòu chØnh c¸c quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh trªn c¬ së tù nguyÖn vµ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c chñ thÓ kinh doanh víi nhau. Díi nghÜa chñ quan H§KT lµ sù tho¶ thuËn b»ng v¨n b¶n hoÆc tµi liÖu giao dÞch gi÷a c¸c bªn ký kÕt vÒ thùc hiÖn c«ng viÖc s¶n xuÊt trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô, nghiªn cøu øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c¸c tho¶ thuËn kh¸c cã môc ®Ých kinh doanh víi sù quy ®Þnh râ rµng vÒ quyÒn thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña m×nh. 2, Hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu Hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu hiÖn nay lµ thuËt ng÷ ®îc sö dông kh¸ phæ biÕn, song ®Ó ®a ra mét kh¸i niÖm cô thÓ th× cha cã tµi liÖu nµo ®Ò cËp tíi. Tuy nhiªn còng cã thÓ hiÓu mét hîp ®ång v« hiÖu lµ mét hîp ®ång kh«ng tån t¹i theo luËt hoÆc mét hîp ®ång kh«ng cã gi¸ trÞ ph¸p lý hoÆc kh«ng cã gi¸ trÞ Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan b¾t buéc ®èi víi c¸c bªn giao kÕt hîp ®ång. C¸ch hiÓu trªn ®îc ¸p dông cho trêng hîp v« hiÖu tuyÖt ®èi. Cßn “hîp ®ång cã thÓ v« hiÖu” ®îc hiÓu lµ mét hîp ®ång cã hiÖu lùc nhng cã thÓ bÞ v« hiÖu theo sù lùa chän cña mét trong c¸c bªn giao kÕt. II/ Thùc tiÔn xö lý hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu 1/ Môc ®Ých vÒ quy ®Þnh hîp ®ång v« hiÖu ViÖc quy ®Þnh hîp ®ång v« hiÖu th«ng thêng nh»m ®¶m b¶o c¸c môc ®Ých c¬ b¶n sau:  B¶o vÖ trËt tù c«ng céng, lîi Ých chung vµ ®¹o ®øc x· héi Hîp ®ång ®îc xem lµ v« hiÖu khi: - §èi tîng cña hîp ®ång lµ c¸c hµng hãa, dÞch vô bÞ cÊm kinh doanh - ViÖc ký kÕt lµm thiÖt h¹i ®Õn lîi Ých chung cña x· héi nh tho¶ thuËn nh»m trèn thuÕ - ViÖc ký kÕt hîp ®ång chØ ®Ó thùc hiÖn môc tiªu kh¸c - ViÖc ký kÕt hîp ®ång tr¸i víi ®¹o ®øc cña x· héi  B¶o vÖ lîi Ých c¸c bªn trong giao kÕt hîp ®ång Hîp ®ång ®îc xem lµ v« hiÖu khi: - Hîp ®ång ®îc giao kÕt do ®e do¹,lõa dèi - Hîp ®ång ®îc giao kÕt do nhÇm lÉn - Chñ thÓ tham gia giao kÕt hîp ®ång kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi...  B¶o vÖ tÝnh æn ®Þnh cña c¸c giao dÞch d©n sù vµ kinh tÕ Víi mét sè lo¹i hîp ®ång nhÊt ®Þnh cã tÝnh chÊt ®Æc thï, ph¸p luËt thêng quy ®Þnh mét sè ®iÒu kiÖn kh¸c nhau nh hîp ®ång ph¶i ®îc lËp b»ng v¨n b¶n, ph¶i ®îc c«ng chøng..... 2/ C¸c môc ®Ých trªn lµ c¬ së ®Ó ph¸p luËt quy ®Þnh c¸ch xö lý kh¸c nhau ®èi víi hîp ®ång v« hiÖu  Nh÷ng hîp ®ång v« hiÖu do x©m ph¹m c¸c lîi Ých chung, vi ph¹m c¸c ®iÒu cÊm cña ph¸p lu©t: Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan - §¬ng nhiªn bÞ toµ ¸n tuyªn bè v« hiÖu vµ hîp ®ång ®îc xem lµ kh«ng cã hiÖu lùc tõ thêi ®iÓm ký kÕt (§iÒu 146 Bé luËt D©n sù). - Thêng kh«ng cã sù r»ng buéc vÒ thêi gian yªu cÇu tuyªn bè hîp ®ång v« hiÖu (Kho¶n3 §iÒu 145 Bé luËt D©n sù). - §èi tîng cã quyÒn yªu cÇu toµ ¸n tuyªn hîp ®ång v« hiÖu kh¸ réng.  Nh÷ng hîp ®ång v« hiÖu do x©m ph¹m nhãm lîi Ých t: - Toµ sÏ kh«ng ®¬ng nhiªn tuyªn bè hîp ®ång v« hiÖu mµ t«n träng ý chÝ cña c¸c bªn. - QuyÒn yªu cÇu tuyªn bè hîp ®ång v« hiÖu thêng giíi h¹n trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, qu¸ thêi h¹n ®ã c¸c bªn kh«ng cã quyÒn yªu cÇu toµ ¸n tuyªn bè hîp ®ång v« hiÖu (Kho¶n 1, §iÒu 145 Bé luËt D©n sù). - ChØ nh÷ng bªn kh«ng cã lçi trong viÖc t¹o nªn sùu v« hiÖu míi cã quyÒn kiÖn ra toµ yªu cÇu tuyªn hîp ®ång v« hiÖu. 3/ C¸c lo¹i hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu Trong qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn H§KT, c¸c bªn tham gia ký kÕt hîp ®ång ®Òu mong muèn ®¶m b¶o gi¸ trÞ ph¸p lý vµ thùc hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ c¸c tho¶ thuËn cña m×nh ®· ®îc quy ®Þnh trong b¶n H§KT ®· ký kÕt. Dùa vµo møc ®é v« hiÖu cã thÓ ph©n thµnh: H§KT v« hiÖu toµn bé vµ H§KT v« hiÖu tõng phÇn (§iÒu 8, §iÒu 39 Ph¸p lÖnh H§KT; §iÒu 144 Bé luËt D©n sù). 2.1- Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 8 ph¸p lÖnh H§KT c¸c trêng hîp KT bÞ v« hiÖu toµn bé: – Néi dung H§KT vi ph¹m ®iÒu cÊm cña ph¸p luËt – H§KT bÞ VHTB khi mét bªn ký kÕt H§KT kh«ng cã ®¨ng ký theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc ®· tho¶ thuËn trong H§KT. HiÖn nay ph¸p luËt cha cã quy ®Þnh gi¶i thÝch râ rµng thÕ nµo lµ “cã ®¨ng ký kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan thùc hiÖn c«ng viÖc ®· tho¶ thuËn trong H§KT” do ®ã trªn thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau cã c¸ch hiÓu kh«ng ph¶i lóc nµo còng thèng nhÊt nªn dÉn ®Õn viÖc kh«ng nhÊt qu¸n trong ¸p dông ph¸p luËt. – H§KT VHTB khi ngêi ký H§KT kh«ng ®óng thÈm quyÒn hoÆc cã hµnh vi lõa ®¶o. Theo quy ®Þnh t¹i ph¸p lÖnh §HKT th× “ngêi ký kÕt H§KT ph¶i lµ ®¹i diÖn hîp ph¸p cña ph¸p nh©n hoÆc ngêi ®øng tªn ®¨ng ký kinh doanh. §¹i diÖn hîp ph¸p cña ph¸p nh©n hoÆc ngêi ®øng tªn ®¨ng ký kinh doanh cã thÓ uû quyÒn b»ng v¨n b¶n cho ngêi thay m×nh ký H§KT . Ngêi ®îc uû quyÒn chØ ®îc ký H§KT trong ph¹m vi ®îc uû quyÒn vµ kh«ng ®îc uû quyÒn cho ngêi thø ba”. Ph¸p lÖnh H§KT kh«ng quy ®Þnh râ rµng c¸c trêng hîp VHTB nh H§ kh«ng tu©n thñ vÒ h×nh thøc, do nhÇm lÉn... 2.2- Trêng hîp H§KTVHTP Theo Kho¶n 2 §iÒu 8 Ph¸p lÖnh H§KT: “H§KT bÞ coi lµ VHTP khi néi dung cña phÇn ®ã vi ph¹m ®iÒu cÊm cña ph¸p luËt nhng kh«ng ¶nh hëng ®Õn néi dung c¸c phÇn cßn l¹i cña H§”. Cßn theo Bé luËt D©n sù: “Giao dÞch d©n sù v« hiÖu tõng phÇn khi mét phÇn cña giao dÞch v« hiÖu nhng kh«ng ¶nh hëng ®Õn hiÖu lùc cña c¸c phÇn cßn l¹i cña giao dÞch” (§iÒu 144). 2.3 Dùa vµo tÝnh chÊt v« hiÖu cña H§ ta ph©n ra H§VH tuyÖt ®èi vµ H§VH t¬ng ®èi. Th«ng luËt (common law) ph©n biÖt gi÷a hîp ®ång v« hiÖu (void) vµ hîp ®ång cã thÓ v« hiÖu (voidable). Bé luËt d©n sù Ph¸p ph©n biÖt gi÷a H§ ®¬ng nhiªn v« hiÖu vµ H§ v« hiÖu cã ®iÒu kiÖn. Th«ng thêng H§ ®îc xem lµ v« hiÖu tuyÖt ®èi khi H§ ®îc ký kÕt x©m ph¹m lîi Ých chung cña x· héi, trËt tù c«ng céng, vi ph¹m c¸c ®iÒu cÊm cña ph¸p luËt. Cßn H§VH t¬ng ®èi khi x©m ph¹m c¸c lîi Ých t. Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan Bé luËt D©n sù 1995 c¬ b¶n ®· cã sù ph©n biÖt nµy ®èi víi c¸c giao dÞch d©n sù mµ mét bªn bÞ nhÇm lÉn, bÞ lõa dèi, bÞ ®e do¹ vµ mét bªn trong giao dÞch kh«ng nhËn thøc ®îc hµnh vi cña m×nh th× chØ sau khi bªn ®ã cã yªu cÇu toµ ¸n míi tuyªn giao dÞch ®ã v« hiÖu (§iÒu 140,141,142,143 Bé luËt D©n sù). Ph¸p lÖnh H§KT chØ quy ®Þnh mét lo¹i H§VH tuyÖt ®èi duy nhÊt, toµ ¸n cã thÓ tuyªn H§VH mµ hoµn toµn kh«ng dùa vµo yªu cÇu cña c¸c bªn trong H§.Do vËy H§VH do vi ph¹m ®iÒu cÊm cña ph¸p luËt còng ®îc xö lý nh H§VH do chñ thÓ kh«ng ®ñ thÈm quyÒn giao kÕt H§... ®Òu ®îc xem lµ v« hiÖu tuyÖt ®èi, kh«ng cã hiÖu lùc kÓ tõ khi thêi ®iÓm giao kÕt vµ ®îc ¸p dông §iÒu 39 Ph¸p lÖnh H§KT ®Ó xö lý. Thùc tÕ nµy cã thÓ gi¶i thÝch r»ng viÖc kh«ng ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña ph¸p luËt vÒ H§ lµ mét hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt, mµ ®· vi ph¹m ph¸p luËt th× giao dÞch ®ã kh«ng thÓ cã hiÖu lùc ph¸p luËt. 3/ Nh÷ng vÊn ®Ò trong thùc tÕ xÐt xö hîp ®ång v« hiÖu t¹i toµ ¸n HiÖn nay cã viÖc ¸p dông kh¸ cøng nh¾c c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh hîp ®ång v« hiÖu, bá qua tho¶ thuËn ý chÝ cña c¸c bªn vµ kh«ng tÝnh ®Õn quan hÖ thùc tÕ. Mét sè c¨n cø phæ biÕn nh:  Kh«ng cã c¨n cø ph¸p lý vÉn x¸c ®Þnh hîp ®ång v« hiÖu. C«ng ty Minh Nguyªn kiÖn c«ng ty AnThÞnh t¹i TPHCM yªu cÇu thùc hiÖn hîp ®ång thong m¹i. Toµ s¬ thÈm chÊp nhËn yªu cÇu khëi kiÖn nhng toµ phóc thÈm x¸c ®Þnh H§VH, tuyªn huû hîp ®ång nhng kh«ng ®a ra c¨n cø ph¸p lý (theo §iÒu, Kho¶n, v¨n b¶n ph¸p luËt nµo).  Hîp ®ång kh«ng ®¸ng v« hiÖu nhng vÉn tuyªn v« hiÖu C«ng ty VIDAMCO kiÖn mét c«ng ty t¹i TP.HCM, ®ßi thanh to¸n tiÒn tr¶ chËm l« hµng « t«. Toµ Phóc thÈm cho r»ng «ng Tæng gi¸m §èc VIDAMCO kh«ng ph¶i lµ ®¹i diÖn hîp lÖ cña VIDAMCO vµ tuyªn H§KTVH. Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan  Cã khuynh híng tuyªn H§VH toµn bé khi cã thÓ tuyªn lµ H§KTVH tõng phÇn NhiÒu hîp ®ång mua b¸n bÊt ®éng s¶n cã hai néi dung chñ yÕu: tho¶ thuËn chuyÓn quyÒn së h÷u. NhiÒu toµ ¸n tuyªn toµn bé hîp ®ång lµ v« hiÖu v× h×nh thøc kh«ng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. LÏ ra chØ tuyªn phÇn tho¶ thuËn chuyÓn quyÒn sö h÷u lµ v« hiÖu cßn néi dung tho¶ thuËn ®Æt cäc vÉn cã hiÖu lùc v× ph¸p luËt kh«ng quy ®Þnh viÖc ®Æt cäc ph¶i ®îc chóng thùc, ®¨ng ký.  Cã khuynh híng xem xÐt, gi¶i quyÕt tuú tiÖn H§KTVH kh«ng liªn quan trùc tiÕp ®Õn hµnh vi ph¹m téi trong mét vô ¸n h×nh sù. Th¸ng 10/2002, Toµ ¸n Phóc thÈm - TANDTC t¹i Hµ Néi xÐt xö vô ¸n h×nh sù Vò V¨n Nam, ®· tuyªn hîp ®ång b¸n nhµ 64A Ng« Th× NhËm gi÷a Vò V¨n Nam vµ anh chÞ em «ng TrÇn H÷u KÕ (®îc thùc hiÖn tríc thêi ®iÓm Nam ph¹m téi) lµ v« hiÖu víi lý do nhµ nµy cha râ nguån gèc nªn buéc Ng©n hµng C«ng th¬ngchñ nî cña Nam ph¶i tr¶ l¹i nhµ nµy cho nhµ «ng KÕ vµ nhËn l¹i tõ nh÷ng ngêi nµy sè tiÒn mµ hä ®· nhËn ®îc cña Nam tõ n¨m 1994.  Cã khuynh híng viÖn dÉn ®iÒu nµy nhng quªn ®iÒu luËt kh¸c khi x¸c ®Þnh H§KTVH  ChØ ¸p dông Ph¸p lÖnh H§KT, kh«ng ¸p dông LuËt Th¬ng m¹i, Bé luËt d©n sù LuËt th¬ng m¹i quy ®Þnh: Hîp ®ång mua b¸n cã thÓ thùc hiÖn b»ng lêi nãi hoÆc hµnh vi cô thÓ. ViÖc cö ngêi ®¹i diÖn cho th¬ng nh©n theo quy ®Þnh cña BLDS. §iÒu154- kho¶n1 vµ ®iÒu 155- kho¶n 1 BLDS c«ng nhËn nh÷ng giao dÞch do ngêi kh«ng cã thÈm quyÒn hoÆc vît qu¸ thÈm quyÒn ®¹i diÖn x¸c lËp, thùc hiÖn cã hiÖu lùc , nÕu ®îc ngêi ®¹i diÖn chÊp nhËn. Nhng nhiÒu Toµ ¸n ¸p dông m¸y mãc Ph¸p lÖnh H§KT tuyªn bè v« hiÖu nhiÒu hîp ®ång mua b¸n th¬ng m¹i vµ hîp ®ång kh¸c Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan nhau víi lý do cã mét bªn ngêi ®¹i diÖn ký kh«ng cã hoÆc vît qu¸ thÈm quyÒn. MÆc dï c¸c hîp ®ång nµy ®Òu ®îc c¸c bªn thùc hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc vµ thêng chØ trôc trÆc khi thanh to¸n. Theo LuËt Th¬ng m¹i vµ BLDS lÏ ra ph¶i x¸c ®Þnh lµ nh÷ng hîp ®ång cã hiÖu lùc  Xö lý hËu qu¶ H§VH tuú tiÖn C«ng ty xe buýt Hµ Néi kiÖn c«ng ty SUDEMEX liªn quan ®Õn mét hîp ®ång liªn doanh x©y nhµ. Toµ s¬ thÈm vµ Toµ phóc thÈm ®Òu tuyªn H§VH, buéc C«ng ty xe buýt HN ph¶i tr¶ l¹i SUDEMEX gi¸ trÞ phÇn x©y dùng mµ SUDEMEX ®· thùc hiÖn theo ®Þnh gi¸ cña toµ ¸n, kh«ng c¨n cø vµo hîp ®ång. Ngîc l¹i trong vô thÇu- c«ng ty Banglee kiÖn chñ ®Çu t C«ng ty s©n Golf Phan ThiÕt, Toµ ¸n x¸c lËp hîp ®ång x©y dùng v« hiÖu do nhµ thÇu kh«ng cã giÊy phÐp, nhng buéc chñ ®µu t ph¶i thanh to¸n cho nhµ thÇu c¨n cø theo lÞch tr×nh thanh to¸n trong hîp ®ång (bÞ v« hiÖu) kh«ng x¸c ®Þnh gi¸ trÞ phÇn x©y dùng nhµ thÇu ®· thùc hiÖn.  Kh«ng ¸p dông c¸c ®iÒu luËt ®Ó trõng ph¹t, xö lý hoÆc buéc båi thêng thiÖt h¹i ®èi víi nh÷ng ngêi cã lçi chÝnh trong viÖc dÉn tíi H§VH Ph¸p lÖnh H§KT, Bé luËt D©n sù vµ nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c ®Òu quy ®Þnh xö lý ®èi víi nh÷ng ngêi cã lçi dÉn ®Õn H§VH. Nhng hiÕm khi Toµ ¸n vµ c¸c c¬ quan cã chøc n¨ng kh¸c ¸p dông nh÷ng ®iÒu luËt trªn khi xö lý H§KT mµ thêng ghi chung chung c¸c bªn ®Òu cã lçi vµ tù chÞu thiÖt h¹i ph¸t sinh ®¸nh ®ång ngêi cã lçi chÝnh víi nh÷ng ngêi chØ cã lçi do s¬ xuÊt nhá.  Khi x¸c ®Þnh hîp ®ång ®· ®îc chøng thùc lµ v« hiÖu kh«ng kiÕn nghÞ xö lý nh÷ng ngêi chøng thùc sai Theo th«ng lÖ quèc tÕ vµ ph¸p luËt ViÖt Nam, nh÷ng hîp ®ång ®· ®îc c«ng chøng, chøng thùc ®¬ng nhiªn cã hiÖu lùc vµ Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan phï hîp ph¸p luËt. NÕu Toµ ¸n tuyªn nh÷ng hîp ®ång ®ã v« hiÖu ph¶i xem xÐt lçi vµ tr¸ch nhiÖm cña c«ng chøng viªn, ngêi chøng thùc. Thùc tÕ, Toµ ¸n ®· tuyªn bè H§VH ®èi víi mét b¶n hîp ®ång mua b¸n nhµ ë ngâ Bµ TriÖu- Hµ Néi ®· ®îc c«ng chøng vµ mét hîp ®ång b¶o l·nh thÕ chÊp bÊt ®éng s¶n cho mét kho¶n vay vèn t¹i Ng©n hµng Techcombank ®· ®îc UBND huyÖn chøng thùc nhng ®Òu kh«ng xem xÐt lçi vµ tr¸ch nhiÖm cña ngêi chøng thùc. III/ Hoµn thiÖn ph¸p luËt 1/ Thùc tr¹ng ph¸p luËt Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, bÊt cø mét chñ thÓ kinh doanh nµo còng mong muèn c¸c H§KT mµ m×nh ký kÕt víi ®èi t¸c cã gi¸ trÞ vÒ mÆt ph¸p lý hay nãi mét c¸ch kh¸c lµ cã hiÖu lùc ph¸p luËt nh»m môc ®Ých ®¶m b¶o quyÒn vµ nghÜa vô ph¸t sinh tõ H§KT ®îc nhµ níc thõa nhËn vµ b¶o vÖ. §Ó H§KT cã hiÖu lùc ®ßi hái c¸c bªn tham gia ph¶i tu©n thñ theo ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña H§ vµ chØ khi c¸c ®iÒu kiÖn nµy tu©n thñ th× H§ míi cã gi¸ trÞ vÒ mÆt ph¸p lý. Tuy nhiªn, qua thùc tiÔn cho thÊy kh«ng ph¶i lóc nµo còng dÔ dµng x¸c ®Þnh H§KTVH th«ng qua viÖc ®èi chiÕu mét c¸ch m¸y mãc c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cu¶ H§KT ®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 8 Ph¸p lÖnh H§KT. Bëi v× khu«n khæ chËt hÑp cña ph¸p luËt hiÖn hµnh kh«ng cßn phï hîp víi ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®ang diÔn ra ngµy cµng s«i ®éng vµ phong phó. §ã chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn thùc tr¹ng cã nhiÒu H§KT bÞ v« hiÖu hiÖn nay. Do ®ã cÇn ph¶i hoµn thiÖn ph¸p luËt thùc ®Þnh vÒ H§KT ®Ó phï hîp víi thùc tÕ hiÖn nay nhÊt lµ hoµn c¶nh n¬c ta ®ang tõng bíc tham gia héi nhËp KTQT. MÆt kh¸c thùc tiÔn xÐt xö cho thÊy sù vËn dông ph¸p luËt ®Ó x¸c ®Þnh H§KTVH cña toµ ¸n còng gÆp nhiÒu khã kh¨n do thiÕu sù tæng kÕt rót kinh nghiÖm thêng xuyªn vµ sù thiÕu Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan v¾ng c¸c v¨n b¶n díi luËt quy ®Þnh chi tiÕt c¸c ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña H§KT hiÖn nay còng lµ mét c¶n trë viÖc b¶o ®¶m an toµn ph¸p lý cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong giao lu kinh tÕ quèc tÕ. HiÖn nay viÖc tuyªn bè H§KTVH thuéc thÈm quyÒn cña toµ ¸n (Träng tµi kinh tÕ Nhµ níc) thÓ hiÖn b»ng mét b¶n ¸n hoÆc quy ®Þnh tuyªn bè mét H§KTVH cïng víi hËu qña ph¸p lý cña H§KTVH ®ã. C¨n cø vµo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, vµo H§KT ®· ®îc x¸c lËp, toµ ¸n ®a ra mét quyÕt ®Þnh phï hîp víi thùc tÕ. ViÖc Nhµ níc quy ®Þnh tÝnh v« hiÖu cña H§KT cã ý nghÜa quan träng trong viÖc thiÕt lËp trËt tù kû c¬ng x· héi. Trong viÖc b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých phîp ph¸p cña c¸c chñ thÓ kinh doanh trong qu¸ tr×nh H§KT khi bÞ c¬ quan tµi ph¸n tuyªn lµ v« hiÖu th× c¸c bªn giao kÕt H§ ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng hËu qña ph¸p lý nhÊt ®Þnh. Thùc tÕ cho thÊy hËu qu¶ cña H§KT v« hiÖu ®· ¶nh hëng rÊt nhiÒu ®Õn ho¹t déng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn ®Ó x¸c ®Þnh hËu qu¶ cña H§KTVH cßn nhiÒu bÊt cËp. Cô thÓ t¹i §iÒu 39 Ph¸p lÖnh H§KT chØ quy ®Þnh chung chung: nÕu néi dung c«ng viÖc trong H§KTVH ®· ®îc thùc hiÖn mét phÇn hoÆc ®· xong th× c¸c bªn bÞ xö lý vÒ tµi s¶n. VÒ nguyªn t¾c chung khi H§KTVH c¸c bªn bÞ xö lý vÒ tµi s¶n: kh«i phôc l¹i t×nh tr¹ng ban ®Çu hoµn tr¶ cho nhau nh÷ng tµi s¶n ®· nhËn nÕu kh«ng ph¶i båi thêng b»ng tiÒn. Trong thùc tÕ cho thÊy nhiÒu trêng hîp H§KT ®· thùc hiÖn nhng c«ng viÖc hoµn tr¶ cho nhau nh÷ng g× ®· nhËn kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò ®¬n gi¶n. Bëi c¨n cø ®Ó hoµn tr¶ lµ g×? nhÊt lµ trêng hîp tµi s¶n bÞ hao mßn hoÆc ngêi sö dông ®îc hëng lîi tõ tµi s¶n ®ã. §©y lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i cã sù t¸c ®éng, ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt. Mµ kh«i phôc l¹i t×nh tr¹ng ban ®Çu cña tµi s¶n lµ kh«ng bao giê ®îc nh ý muèn v× vËy cÇn ph¶i cã c¬ chÕ ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng tµi s¶n cña c¸c bªn bÞ thiÖt h¹i. Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan VÊn ®Ò xö lý H§KT trong xÐt xö cña toµ ¸n g©y ra ¶nh hëng rÊt lín tíi c¸c doanh nghiÖp bëi t©m lý lµ kh«ng muèn ®a ra tranh chÊp, kh«ng muèn sö dông toµ nh c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó b¶o vÖ quyÒn & lîi Ých kinh tÕ khi bÞ hµnh vi vi ph¹m H§KT x©m ph¹m. §iÒu ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho mét sè doanh nghiÖp lîi dông thiÖn chÝ cña ®èi t¸c trong kh©u giao kÕt H§ ®Ó ®îc hëng lîi tõ xö lý tµi s¶n víi H§KTVH nh»m tr¸nh nghÜa vô nh ®· cam kÕt, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c lo¹i téi ph¹m h×nh sù díi vá bäc kinh doanh ngµy cµng nhiÒu g©y ¶nh hëng ®Õn m«i trêng kinh doanh. Th«ng thêng ë c¸c níc kh«ng ph¶i ai còng cã quyÒn yªu cÇu toµ ¸n tuyªn bè H§KTVH. Thêng nh÷ng hîp ®ång x©m ph¹m lîi Ých chung x· héi th× bÊt cø ai cã quyÒn vµ nghÜa vô liªn quan ®Òu cã thÓ yªu cÇu toµ ¸n tuyªn bè H§KTVH. Nhng ë níc ta thêng tÊt c¶ c¸c bªn trong H§KT ®Òu cã quyÒn yªu cÇu tuyªn bè H§VH. §iÒu nµy ®· khuyÕn khÝch c¸c bªn kÓ c¶ bªn cã lçi g©y ra sù v« hiÖu khëi kiÖn ra toµ nh»m tuyªn bè H§KTVH ®Ó trèn thµnh nghÜa vô thùc hiÖn hîp ®ång hoÆc trôc lîi tõ chÝnh sù vi ph¹m cña m×nh. Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan 2/ Mét sè kiÕn nghÞ xö lý H§KTVH  Ph©n biÖt gi÷a hîp ®ång v« hiÖu tuyÖt ®èi vµ hîp ®ång v« hiÖu t¬ng ®èi ( ph©n biÖt gi÷a hîp ®ång vi ph¹m trËt tù chung, c¸c ®iÒu cÊm cña ph¸p luËt va c¸c lo¹i hîp ®ång v« hiÖu vi ph¹m c¸c lîi Ých t )  Quy ®Þnh nguyªn t¾c trong xö lý hîp ®ång v« hiÖu lµ chØ cã bªn trong hîp ®ång ®ùoc ph¸p luËt b¶o vÖ ( ngêi kh«ng cã lçi ) míi cã quyÒn kiÖn ra toµ xin huû tuyªn bè hîp ®ång v« hiÖu  C©n nh¾c ®¸nh gi¸ l¹i c¸ch quy ®Þnh vµ xö lý hiÖn nay víi mét sè c¨n cø tuyªn hîp ®ång v« hiÖu nh thiÕu c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu, yªu cÇu vÒ h×nh thøc, thÈm quyÒn giao kÕt hîp ®ång....  Trong xö lý hËu qu¶ hîp ®ång v« hiÖu cÇn c©n nh¾c tÝnh chÊt lçi cña c¸c bªn( bªn cã lçi vµ bªn kh«ng cã lçi; bªn lçi Ýt vµ bªn lçi nhiÒu)  Trong c¸c trêng hîp gi¶i thÝch hîp ®ång, toµ ¸n cÇn c¨n cø vµo c¸c nguyªn t¾c nh: Quan hÖ hîp ®ång ®îc ®Æt trong quan hÖ thùc tiÔn gi÷a c¸c bªn còng nh c¸c tËpqu¸n th¬ng m¹i phæ biÕn Ngêi kh«ng so¹n th¶o hîp ®ång ph¶i ®îc u tiªn so víi ngêi so¹n th¶o hîp ®ång Bªn trong giao kÕt hîp ®ång kh«ng chuyªn nghiÖp ph¶i ®ù¬c u tiªn so víi bªn chuyªn nghiÖp Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan KÕt luËn Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, hîp ®ång nãi chung vµ hîp ®ång kinh tÕ nãi riªng cã vai trß v« cïng quan träng. H§KT lµ mét c«ng cô ph¸p lý kh«ng thÓ thiÕu cña c¸c nhµ kinh doanh ®Ó hä hîp t¸c kinh doanh, trao ®æi s¶n phÈm hµng ho¸ vµ thùc hiÖn dÞch vô nh»m ®¸p øng nhu cÇu ho¹t ®éng kinh doanh. HiÖn nay vÊn ®Ò hîp ®ång v« hiÖu vµ hËu qña ph¸p lý cña hîp ®ång v« hiÖu ®ang ®îc rÊt nhiÒu ngêi quan t©m. NÒn kinh tÕ níc ta ph¸t triÓn nhanh nhng sù hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt cña ngêi d©n ®ang cßn ë tr×nh ®é thÊp nªn viÖc ký kÕt c¸c giao dÞch, hîp ®ång cßn nhiÒu sai sãt nªn dÉn ®Õn t×nh tr¹ng v« hiÖu rÊt nhiÒu. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ nhµ níc cÇn quy ®Þnh nh thÕ nµo ®Ó ®¶m b¶o hiÖu lùc cho H§KT sau khi ®îc c¸c bªn ký kÕt sÏ phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña nhµ níc vµ trë thµnh luËt cña c¸c bªn tham gia ký kÕt. C¸c bªn sÏ bÞ r»ng buéc bëi nh÷ng ®iÒu kho¶n mµ c¸c bªn ®· tho¶ thuËn. Chóng ta hiÓu r»ng H§KT lµ c¨n cø ph¸p lý quan träng ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña ngêi tiªu dïng vµ lîi Ých cña x· héi. ChÝnh v× vËy, viÖc quy ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña H§KT lµ rÊt cÇn thiÕt. Nh»m môc ®Ých b¶o ®¶m an toµn ph¸p lý cho c¸c chñ thÓ trong giao lu kinh tÕ, gãp phÇn lµm lµnh m¹nh m«i trêng kinh doanh cña ViÖt Nam, viÖc tiÕp tôc nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ x¸c ®Þnh H§KTVH vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña H§KTVH cã ý nghÜa quan träng vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn. Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan Vô ¸n s©n golf Phan ThiÕt QuyÒn l¬Þ cña Ai – nhµ ®Çu t hîp ph¸p hay nhµ thÇu bÊt hîp ph¸p – ®îc b¶o vÖ? I. Tãm t¾t néi dung vµ diÔn tiÕn vô ¸n C«ng ty TNHH golf vµ c©u l¹c bé Phan ThiÕt (GCPT) ®îc cÊp phÐp thµnh lËp theo giÊy phÐp ®Çu t sè 646/GP ngµy 27/7/1993. Ngµy 28/2/1994, GCPT ký hîp ®ång víi c«ng ty TNHH Bangplee (BL), lµ ph¸p nh©n Th¸i Lan ®Ó x©y dùng s©n golf. Ngµy 1/4/1994, BL b¾t ®Çu thi c«ng, ®Õn ngµy 22/7/1994, GCPT ®×nh chØ hîp ®ång víi c¸c lý do : (i). BL kh«ng cã giÊy phÐp thÇu x©y dùng do bé x©y dùng cÊp (ii). BL kh«ng cã kinh nghiÖm x©y dùng s©n golf (iii). Trong qu¸ tr×nh thi c«ng , BL bÊt cÈn, ph¸ ho¹i c¶nh quan m«i trêng, mua s¾m m¸y mãc, thiÕt bÞ kh«ng cÇn thiÕt. Sau ®ã, BL kiªn GCPT t¹i TAND tØnh Phan ThiÕt. Ngµy 29/1/1996, toµ ¸n Phan ThiÕt xö buéc GCPT ph¶i thanh to¸n 1.048.700 USD cho BL. GCPT chèng ¸n, ngµy 29/4/1996 toµ phóc thÈm TANDTC t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh xö, y ¸n s¬ thÈm.GCPT tiÕp tôc khiÕu n¹i. Ngµy 13/2/1997, ch¸nh ¸n TANDTC ra quyÕt ®Þnh huû ¸n phóc thÈm nµy vµ giao cho toµ ¸n phóc thÈm TANDTC t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh xö phóc thÈm l¹i. Ngµy 23/12/1997. toµ ¸n phóc thÈm – TANDTC xö l¹i nhËn ®Þnh: hîp ®ång x©y dùng ký ngµy 28/2/1994 gi÷a GCPT vµ BL lµ v« hiÖu, hai bªn ®Òu cã lçi, hai bªn cã tr¸ch nhiÖm chuyÓn giao l¹i tµi s¶n ®· nhËn cña nhau mµ kh«ng bªn nµo ph¶i båi th êng thiÖt h¹i cho bªn nµo . nhng l¹i quyÕt ®Þnh: GCPT ph¶i thanh to¸n cho BL 966.080 USD. HiÖn GCPT ®ang kiÕu n¹i b¶n ¸n nµy. mÆc dï chÊp nhËn quyÕt ®Þnh nªu trªn cña toµ phóc thÈm. Nhng GCPT kh«ng ®ång ý quyÕt ®Þnh cña toµ. II. quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ xö lý hîp ®ång v« hiÖu Ph¸p lÖnh hîp ®ång d©n sù ( PLH§DS ) cã hiÖu lùc tõ 1/7/1991 ®Õn 30/6/1996. ®îc ¸p dông sö lý vô ¸n s©n golf Phan ThiÕt t¹i ®iÒu 16 quy ®Þnh xö lý hîp ®ång v« hiÖu nh sau: 1. Hîp ®ång v« hiÖu kh«ng cã gi¸ trÞ tõ thêi ®iÓm giao kÕt. Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan 2. NÕu hîp ®ång cha ®îc thùc hiÖn hoÆc ®· ®îc thùc hiÖn mét phÇn, th× c¸c bªn kh«ng ®îc tiÕp tôc thùc hiÖn . 3. Trong trêng hîp, hîp ®ång ®· ®îc thùc hiÖn mét phÇn hoÆc toµn bé, th× c¸c bªn cã nghÜa vô hoµn tr¶ cho nhau tµi s¶n ®· nhËn. NÕu tµi s¶n ®ã kh«ng bÞ tÞch thu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt : nÕu kh«ng hoµn tr¶ ®îc b»ng hiÖn vËt , th× hoµn tr¶ b»ng tiÒn . 4. Bªn cã lçi trong viÖc giao kÕt hîp ®ång v« hiÖu mµ g©y ra thiÖt h¹i cho bªn kia, th× ph¶i båi thêng. Trõ trêng hîp bªn bÞ thiÖt h¹i biÕt râ lý do lµ cho hîp ®ång v« hiÖu mµ vÉn giao kÕt. 5. Kho¶n thu nhËp kh«ng hîp ph¸p tõ viÖc thùc hiÖn hîp ®ång v« hiÖu ph¶i bÞ tÞch thu. Bé luËt d©n sù (BLDS, cã hiÖu lùc tõ 1/7/1996) còng cã quy ®Þnh gÇn t¬ng tù nh trªn t¹i ®iÒu 146: “ HËu qu¶ ph¸p lý cña giao dÞch d©n sù v« hiÖu. 1. Giao dÞch d©n sù v« hiÖu kh«ng lµm ph¸t sinh quyÒn, nghÜa vô d©n sù cña c¸c bªn tõ thêi ®iÓm x¸c lËp. 2. Khi giao dÞch d©n sù v« hiÖu. Th× c¸c bªn kh«i phôc l¹i t×nh tr¹ng ban ®Çu, hoµn tr¶ cho nhau nh÷ng g× ®· nhËn: nÕu kh«ng hoµn tr¶ b»ng hiÖn vËt, th× ph¶i hoµn tr¶ b»ng tiÒn. Bªn cã lçi g©y thiÖt h¹i ph¶i båi thêng. Tuú tõng trêng hîp, xÐt theo t×nh chÊt cña giao dÞch v« hiÖu, tµi s¶n giao dÞch vµ hoa lîi, lîi tøc thu ®îc cã thÓ bÞ tÞch thu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt “ III. C¸ch thøc sö lý hîp ®ång v« hiÖu cña b¶n ¸n phóc thÈm( lÇn 2) Toµ phóc thÈm buéc GCPT thanh to¸n cho BL 966.080 USD trªn c¬ së lËp luËn sau: (i) C¨n cø vµo lÞch tr×nh thanh to¸n trong hîp ®ång 28/2/2994, ®Õn 7/1994, GCPT ph¶I thanh to¸n cho BL 2.100.000 USD, GCPT ®· thanh to¸n cho BL 1.145.260 USD.VËy GCPT ph¶i thanh to¸n nèt cho BL lµ 956.740 USD. (ii) C¨n cø vµ hîp ®ång 28/2/2994, BL cßn cã tr¸ch nhiÖm chuyÓn giao cho GCPT mét sè m¸y mãc trÞ gi¸ 383.660 USD nh vËy, bï trõ 2 kho¶n trªn , GCPT ph¶I thanh to¸n cho BL b»ng : 954.740 USD –383.660 USD =571.080SUD (iii) GCPT cßn gi÷ mét sè xe, m¸y gi¸ trÞ 395.000 USD, mÆc dï sè xe, m¸y nµy do GCPT më tÝn dông th (L/C) mua cho Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan BL (®Ó thi c«ng) nhng sè tiÒn t¬ng ®¬ng L\C nµy BL ®· trõ vµo tiÒn c«ng mµ lÏ ra GCPT tr¶ cho BL trong thêi gian thi c«ng tõ th¸ng 4/1994 ®Õn th¸ng 7/1994. Nªn GCPT ph¶i thanh to¸n lµ: 571.080 USD + 395.000 USD = 966.080 USD. IV. Hai sai lÇm cña b¶n ¸n phóc thÈm (lÇn 2). 1/ C«ng nhËn hîp ®ång v« hiÖu toµn bé cã gi¸ trÞ ®Ó x¸c ®Þnh quyÒn nghÜa vô cña c¸c ®¬ng sù: PLH§DS ®· quy ®Þnh: hîp ®ång v« hiÖu kh«ng cã gi¸ trÞ tõ thêi ®IÓm giao kÕt, ®iÒu ®ã cã nghÜa hîp ®ång v« hiÖu kh«ng lµm n¶y sinh quyÒn, nghÜa vô cña c¸c bªn ®¬ng sù, nãi c¸ch kh¸c, kh«ng thÓ c¨n cø vµo hîp ®ång v« hiÖu ®Ó x¸c ®Þnh quyÒn nghÜa vô cña c¸c bªn .Toµ phóc thÈm tuy x¸c ®Þnh hîp ®ång ngµy 28/2/1994 v« hiÖu toµn bé. Nhng l¹i c¨n cø vµo hîp ®ång nµy ®Ó nghÜa vô thanh to¸n cña GCPT ®èi víi BL vµo th¸ng 7/1994 (thêi ®iÓm huû bá hîp ®ång), còng nh thõa nhËn quyÒn cña BL vµo th¸ng 7/1994 ®îc bï trõ gi¸ trÞ tÝn dông th cña GCPT vµo tiÒn c«ng theo hîp ®ång, tr¸i nguyªn t¾c xö lý trªn cña PLH§DS . 2/ Thõa nhËn thu nhËp bÊt hîp ph¸p cña nhµ thÇu kinh doanh tr¸i phÐp. BL kh«ng cã giÊy phÐp nhµ thÇu, vÉn kinh doanh tr¸i phÐp t¹i ViÖt nam kh«ng c«ng nhËn c¸c kho¶n thu nhËp do kinh doanh tr¸i phÐp. PLH§DS quy ®Þnh râ c¸c kho¶n thu nhËp bÊt hîp ph¸p tõ hîp ®ång v« hiÖu ph¶i bÞ tÞch thu. Gi¶ thiÕt r»ng, nÕu GCPT thanh to¸n cho BL ®ñ 2.100.000 USD vµo 7/1994, th× theo quy ®Þnh trªn, thu nhËp cña BL tõ kho¶n thanh to¸n ®ã (bao gåm tiÒn c«ng, thuÕ lîi tøc vµ nh÷ng kho¶n thu nhËp kh¸c) ph¶I bÞ tÞch thu lµ: 2.100.000 USD – (383.660 USD + 395.000 USD) =1.320.000 USD, cha kÓ BL ph¶I ®ãng thuÕ nhµ thÇu (thuÕ doanh thu vµ thuÕ lîi tøc ) Ýt nhÊt b»ng 6% thuÕ doanh thu. Víi b¶n ¸n trªn. Toµ ®· x¸c lËp cho BL quyÒn ®îc thu nhËp do kinh doanh tr¸i phÐp t¹i ViÖt nam, kh«ng bÞ khÊu trõ thuÕ, bá qua 1 nguyªn t¾c c¬ b¶n hµng ®Çu cña ph¸p luËt d©n sù ViÖt nam. V. Ph¬ng thøc sö lý ®óng ®¾n vô ¸n d©n sù s©n golf Phan ThiÕt. Nguyªn t¾c sö lý ®óng ®¾n vô ¸n trªn ®· ®îc PLH§DS quy ®Þnh vµ ®îc x¸c ®Þnh trong b¶n ¸n gi¸m ®èc thÈm ngµy 13/9/1997 vµ b¶n ¸n phóc thÈm (lÇn 2) ngµy 23/12/1997 lµ: hîp Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan ®ång ngµy 28/2/1994v« hiÖu, hai bªn cïng cã lçi , hai bªn cã tr¸ch nhiÓm chuyÓn giao l¹i cho nhau tµi s¶n ®· nhËn cña nhau vµ kh«ng bªn nµo ph¶i båi thêng thiÖt h¹i cho bªn nµo. Nguyªn t¾c nµy cã nghÜa: a. GCPT ph¶I hoµn tr¶ l¹i nh÷ng tµI s¶n ®· nhËn tõ BL. Ngoµi mét sè xe, m¸y gi¸ trÞ 395.000 USD mµ BL cho r»ng thuéc quyÒn së h÷u cña hä, mÆc dï ®îc mua b»ng tÝn dông th do GCPT më, BL kh«ng x¸c ®Þnh ®îc tµi s¶n nµo kh¸c mµ GCPT ®· nhËn tõ hä. Nh vËy, GCPT chØ cã nghÜa vô hoµn tr¶ sè xe, m¸y trÞ gi¸ 395.000USD b. BL ph¶i hoµn tr¶ l¹i nh÷ng tµi s¶n ®· nhËn tõ GCPT, gåm : - Kháan tiÒn GCPT ®· øng tríc cho BL 400000 USD - TÝn dông th (L/C) trÞ gi¸ 745.260 USD ®Ó mua m¸y mãc cho BL Tæng céng: 1.145.260 USD. Nh vËy Bl cã nghÜa vô hoµn tr¶ sè tiÒn nµy cho GCPT. c. BL l¹i ra r»ng hä ®· chi phÝ thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc gåm: chuÈn bÞ, kh¶o s¸t, lËp kÕ ho¹ch vµ thiÕt kÕ x©y dùng s©n golf. NhËp thiÕt bÞ vËt t, thuª nh©n c«ng vµ qu¶n lý, thuª nhµ vµ söa ch÷a nhµ cöa. Tæng céng lµ 2.431.472 USD. Tuy nhiªn, GCPT kh«ng nhËn tµi s¶n nµo tõ nh÷ng c«ng viÖc trªn do BL thùc hiÖn ngo¹i trõ sè xe, m¸y kÓ trªn. theo luËt ph¸p ViÖt nam, tµi s¶n ®îc hiÓu nh sau (§iÒu 172 vµ ®iÒu 188 – BLDS): - Tµi s¶n bao gåm vËt cã thùc, giÊy tê trÞ gi¸ ®îc b»ng tiÒn vµ c¸c quyÒn tµi s¶n. - C¸c quyÒn tµi s¶n lµ quyÒn trÞ gi¸ ®îc b»ng tiÒn vµ cã thÓ chuyÓn giao trong giao lu d©n sù, kÓ c¶ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ Nh÷ng chi phÝ (nÕu cã) thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc trªn (ngoµi viÖc mua s¾m thiÕt bÞ) chØ coi lµ thiÖt h¹i cña BL do thùc hiÖn hîp ®ång ( v« hiÖu). Nhng do BL cã lçi dÉn ®Õn hîp ®ång v« hiÖu nªn BL kh«ng cã quyÒn yªu cÇu båi thêng nh÷ng thiÖt h¹i nµy còng nh GCPT kh«ng cã quyÒn yªu cÇu BL båi thêng thiÖt h¹i tíi 770.000USD do BL g©y rta cho GCPT. Nh vËy, lÏ ra theo ®óng luËt PLH§DS. Toµ ¸n cÇn tuyªn BL hoµn tr¶ cho GCPT lµ 11.452.600 USD – 395.000 USD =750.000 USD Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan VI. TÇm quan träng cña viÖc xÐt xö vô ¸n s©n golf Phan ThiÕt Vô ¸n s©n golf Phan ThiÕt ®îc d luËn rÊt chó ý v× nhiÒu lý do kh¸c nhau nh : (i) Lµ vô tranh chÊp ®Çu tiªn gi÷a nh÷ng nhµ kinh doanh níc ngoµi ®îc xÐt xö t¹i ViÖt nam. (ii) Lµ vô tranh chÊp ®Çu tiªn liªn quan ®Õn mét c«ng ty Mü ë ViÖt nam. (iii) BÞ ®¬n lµ mét c«ng ty con cu¶ mét trong nh÷ng nhµ ®Çu t Mü hµng ®Çu ë ViÖt nam (c«ng ty Danao international Holdings Ltd), ngoµi GCPT, ®· ®Çu t vµo 5 dù ¸n víi tæng sè tiÒn lµ 80 tr USD. (iv) Chñ së h÷u cò cña c«ng ty Danao international Holdings Ltd, «ng Larry Hillblom lµ mét nh©n vËt næi tiÕng ë Mü còng nh ë ViÖt nam ®· qua ®êi trong 1 vô tai n¹n m¸y bay (trong ®ã c©u chuyÖn vÒ con r¬i ngêi ViÖt cña «ng ®îc b¸o chÝ ViÖt nam rÊt quan t©m). (v) Lµ vô ¸n mµ ®Ých th©n «ng ®¹i sø Mü ë ViÖt nam trùc tiÕp quan t©m, göi tíi 4 bøc th lu ý ®Õn c¸c nhµ chøc tr¸ch cao cÊp nhÊt ë ViÖt nam. (vi) Lµ vô ¸n diÔn ra trong thêi gian Mü vµ ViÖt nam ®ang ®µm ph¸n vÒ c¸c hiÖp ®Þng song ph¬ng vÒ ®Çu t th¬ng m¹i. Nh÷ng chuyªn gia ph¸p lý hµng ®Çu t¹i ViÖt nam, c¸c luËt s vµ nhµ ®Çu t níc ngoµi quan t©m ®Õn thÞ trêng ViÖt nam ®ang ch¨m chó theo dâi diÔn biÕn vô ¸n nµy. nh÷ng c©u hái lín nhÊt cña mäi ngêi lµ: Ai –nhµ ®Çu t hîp ph¸p hay nhµ thÇu bÊt hîp ph¸p - ®îc toµ ¸n ViÖt nam b¸o vÒ quyÒn lîi? vµ luËt ph¸p ViÖt nam diÔn gi¶i nh thÕ nµo .? Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Ph¹m Thanh Loan Môc lôc Lêi nãi ®Çu...........................................................................................1 I./ Kh¸i niÖm Hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu............................1 1, Hîp ®ång kinh tÕ............................................................2 2, Hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu................................................2 II/ Thùc tiÔn xö lý hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu....................2 1/ Môc ®Ých vÒ quy ®Þnh hîp ®ång v« hiÖu........................2 2/ C¸c môc ®Ých trªn lµ c¬ së ®Ó ph¸p luËt quy ®Þnh c¸ch xö lý kh¸c nhau ®èi víi hîp ®ång v« hiÖu..............................3 3/ C¸c lo¹i hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu.....................................3 2.1- Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 8 ph¸p lÖnh H§KT c¸c trêng hîp KT bÞ v« hiÖu toµn bé:................................................3 2.2- Trêng hîp H§KTVHTP..................................................4 2.3 Dùa vµo tÝnh chÊt v« hiÖu cña H§ ta ph©n ra H§VH tuyÖt ®èi vµ H§VH t¬ng ®èi.............................................4 3/ Nh÷ng vÊn ®Ò trong thùc tÕ xÐt xö hîp ®ång v« hiÖu t¹i toµ ¸n................................................................................5 III/ Hoµn thiÖn ph¸p luËt.................................................7 1/ Thùc tr¹ng ph¸p luËt.......................................................7 2/ Mét sè kiÕn nghÞ xö lý H§KTVH........................................9 KÕt luËn............................................................................................10 Líp 5A03 - MSV: D1424 TiÓu luËn luËt kinh tÕ Líp 5A03 - MSV: D1424 Ph¹m Thanh Loan